w literaturze przedstawiani są bohaterowie o różnych

Czym jest szaleństwo? Można zaryzykować stwierdzenie, że to nic innego, jak tylko pewna
odmienność, zakorzeniona głęboko w naszym Ja. Ludzie szaleni tworzą swój świat- szaleńczo
i najczęściej śmiertelnie wyidealizowany- po drugiej stronie muru szaleństwa znajduje się
zazwyczaj miłość, albo śmierć, zbrodnia lub ubóstwo.
Zastanówmy się co to jest rozsądek. Pozwolę przytoczyć sobie słownikową definicję tego
słowa. „Rozsądek – zdolność rozumowanego, trzeźwego ujmowania spraw, wydawania
trafnych sądów, praktyczny rozum; rozwaga, roztropność”. I w zasadzie nasza ‘codzienna’
definicja tego słowa nie różni się aż tak bardzo od tej przytoczonej przeze mnie.
W literaturze przedstawiani są bohaterowie o różnych poglądach, zachowaniach, należących
do odmiennych grup społecznych i wiekowych. Dzięki temu, że każdy człowiek jest
indywidualnością, pisarze mają możliwość wykreowania postaci z interesującym podejściem
do życia, z dobrym bądź złym charakterem.
(Każdy z nas reaguje inaczej w różnych sytuacjach. Czasem warto dwa razy pomyśleć zanim
wprowadzi się tą myśl w czyn, dzięki czemu można uniknąć konsekwencji pochopnych
decyzji. Istnieje też inna teoria dotyczącą postępowania w życiu, Można rozważać, planować i
nie obawiać się, że spotka nas niemiła niespodzianka, ale można też zapomnieć o
przyziemnych sprawach, żyć samymi marzeniami, z dnia na dzień i nie przejmować się
niczym. Szaleństwo jest bardzo ważne, ponieważ dzięki niemu śmiejemy się, podejmujemy
ryzyko i nie obarczamy się problemami, które może rozwiążą się same, jeśli o nich
zapomnimy)
Szaleństwo i rozsądek można by odnaleźć wielu ludzi posiadających jedną lub drugą cechę,
ale co jeśli są też tacy ludzie, którzy posiadają obie? Jaki musi być człowiek, jakie musi być
jego zachowanie, jego sposób myślenia, by kierował się on w życiu zarówno szaleństwem jak
i rozsądkiem?. Jeżeli jest szalony jak może robić coś rozsądnego? Okazuje się, że może i
można na to odnaleźć wiele przykładów w literaturze.
Człowiekiem zarówno szalonym jak i rozsądnym był Roland z „Pieśni o Rolandzie”. Poprzez
swój czyn udowodnił, że czasem by zrobić coś rozsądnego, najpierw musi zostać dokonany
szalony czyn. Roland jak wiemy wraz z podwładnymi rycerzami staną do walki z oddziałem
wroga, mimo iż wiedział, że szanse na pomyślne rozegranie bitwy są niewielkie. Posłał na
pewną śmierć wielu ludzi, czym jednak się kierował? Otóż kierował się kodeksem rycerskim,
kierował się honorem i godnością. Posyłając na śmierć innych ludzi udowodnił, że posiada
cechy idealnego rycerza. Patrząc na tą sprawę pod kątem kodeksu rycerskiego zachował się
bardzo rozsądnie, zachował się odważnie i honorowo. Widać, więc że pomimo jego szalonego
czynu, kierował się rozsądkiem.
W literaturze jest jeszcze wiele postaci kierujących się w życiu szaleństwem. W jakimś
stopniu do tego grona należy postać z tragedii „Antygona”, tytułowa bohaterka – Antygona.
Była ona nieposłuszna władcy – Kreonowi. Jej postawa jest właściwie mieszanką szaleństwa i
rozwagi, ponieważ w swoim postępowaniu kierowała się ona miłością do brata, po którego
śmierci miała zamiar urządzić mu pogrzeb. Niestety zabraniał tego Kreon, który po części
także jest postacią rozważną, gdyż postępował zgodnie z prawem, nie myśląc o jego
naruszeniu. Antygona ostatecznie zdobyła się na szaleństwo, spowodowane miłością i
pogrzebała brata, za co została ukarana. Postępując zgodnie z własnym sumieniem nie
myślała o konsekwencjach, jakie ja czekają. To wydarzenie pociągnęło za sobą wiele ofiar.
Antygona zakończyła swój krótki żywot, co spowodowało śmierć innych bohaterów. Można
by to było nazwać „szaleńczą reakcją łańcuchową”. Jak widać taka postawa rzadko kończy
się pozytywnie.
* Król Edyp
Z prostej drogi rozumu zeszli bohaterowie Williama Szekspira- tytułowy Makbet i jego żona.
Makbeta poznajemy jako człowieka, który posiadał wiele cech godnych naśladowaniamęstwo, ambicję, honor, waleczność, rozwagę jednak wraz z rozwojem akcji część z nich się
zatraca, albo wręcz nabywa przymioty całkiem przeciwne. Dzielnemu, rycerskiemu
Makbetowi wiedźmy zaszczepiły chęć władzy, podobały mu się ich słowa, wierzył im...
Sam Makbet nie ulega początkowo słowom wiedźm, jednak Lady Makbet, nakłania go do
tego, aby pomógł proroctwu się wypełnić, w końcu- pod wpływem namowy żony, zabija
Dunkana... Po tej straszliwej zbrodni ma jednak wyrzuty sumienia, które objawiają się jako
krwawe ślady, których nawet oceany nie mogłoby spłukać. Tak zaczyna się błędne, tragiczne
koło zbrodni Makbeta- każde morderstwo rodziło w jego głowie myśl o kolejnym, co
zaowocowało wewnętrznym wyniszczeniem zarówno organizmu jak i umysłu. Makbet w
swych postępkach stawał się coraz bardziej bezwzględny i bezlitosny, dążył do celu po
trupach, co z kolei pogrążyło go w oczach przeciętnego człowieka żyjącego w jego
królestwie. Z dobrego, rozsądnego i wręcz wzorcowego rycerza przeistacza się on w
obłąkanego, krwawego tyrana, dla którego liczy się tylko władza.
Z upływem czasu Makbet zdał sobie sprawę ze swoich postępków, jednak z bagna, w które
sam wskoczył nie było już ratunku, dlatego brnął dalej i dalej, ku zatraceniu. Lady Makbet,
która tak go do tej pory wspierała, postradała zmysły, przyjaciele, którzy jeszcze niedawno
oddali by za niego życie teraz najchętniej by mu je odebrali, a najwierniejszy kompan Banko
zginął z jego ręki... Efektem osamotnienia były zmiany w jego psychice- stał się nieufny,
obawiał się wszystkiego i każdego, miał, jakbyśmy określili to dziś fachowo- stany lękowe w
końcu całkowicie zatracił się w swoim postępowaniu... Od pospolitego szaleńca wyróżnia
jednak Makbeta fakt, że ta szlachetność, która była uwidoczniona na początku nie była wcale
powierzchowna- wszak odczuwał wstyd- był całkowicie świadom tego, co zrobił. Makbet z
pozoru silny i pewny siebie, po dokonaniu kolejnych zbrodni traci zmysły, popada w obłęd, a
wraz ze zdobywaniem władzy jego stan się pogarsza i w konsekwencji doprowadza go do
śmierci, która nie jest karą, lecz swoistym wyzwoleniem oraz zakończeniem pasma zbrodni.
By mogła istnieć taka reguła, musi istnieć także wyjątek, bo jak wiemy nie ma reguły bez
wyjątku. Takim właśnie wyjątkiem jest Konrad z „III cz. Dziadów” Adama Mickiewicza. Jak
wszyscy wyżej wymienieni bohaterowie on także był szaleńcem, jednak w ich przypadku
szaleństwo doprowadzało w końcu do rozsądku? Konrad był inny, on nie zmienia się pod
wpływem wydarzeń, dlaczego jest szalony. Jest szalony gdyż pragnie się równać z Bogiem,
pragnie „rządu dusz”, pragnie władzy absolutnej i zniesienia wolnej woli człowieka, dlaczego
to robi? Robi to właśnie dla człowieka, pragnie by ludzie byli szczęśliwi. Człowiekowi, który
nie ma własnej woli, a któremu każe się być szczęśliwym, jest szczęśliwy. Konrad był po
prostu opętany, pragną władzy, jakiej nie ma nawet Bóg, pragną pełnej kontroli nad
człowiekiem, gdzie tu rozsądek. Komu kazałby być szczęśliwym, ten byłby nim i to jest
właśnie jego rozsądne myślenie. Widać, więc że w tym szaleństwie jest metoda, i że szaleniec
może czasem całkiem rozsądnie myśleć.
Takich przykładów w literaturze jest bardzo wiele. Właściwie każdy bohater w jakimś stopniu
jest szalony i rozważny zarazem. Wydaje mi się, że wszyscy posiadamy takie cechy i tylko od
nas zależy, która jest dla nas lepsza. Niektórzy stronią od problemów, unikają ich jak ognia, a
w zamian bawią się i szaleją, ponieważ wyznają zasadę, że życie należy przeżyć radośnie.
Inni zaś chcąc pozbyć się stresu planują przyszłość i przestrzegają tego planu skrupulatnie.
Dzięki temu nic nie może ich zaskoczyć i nie muszą obawiać się, że coś niespodziewanego
ich spotka. Niestety wszystko ma drugie dno, szaleństwo często kończy się tragicznie,
ponieważ nieprzemyślane decyzje, mogą mieć bardzo niemiłe konsekwencje. Rozwaga zaś
jest niekiedy utratą tych najlepszych chwil życia. To, co zaplanowane, nie przynosi radości,
skoro z góry wiemy co się wydarzy i bardzo często możemy przeoczyć coś, co mogłoby
istotnie wpłynąć na nasze życie. Dlatego wydaje mi się, że trzeba te dwie cechy umieć
równoważyć, żeby żyć pomiędzy szaleństwem, a rozwagą. Może wtedy osiągniemy
równowagę życiową i będziemy naprawdę szczęśliwi