Agnieszka Pszonak

Agnieszka Pszonak
OCENA ZALEŻNOŚCI STĘŻEŃ INTERLEUKINY 13, INTERLEUKINY 31
I INTERLEUKINY 33 I WYBRANYCH PARAMETROW KLINICZNYCH
I IMMUNOLOGICZNYCH W SUROWICY DOROSŁYCH CHORYCH NA
ATOPOWE ZAPALENIE SKÓRY
ROZPRAWA NA TYTUŁ DOKTORA NAUK MEDYCZNYCH
Badania wykonano w Klinice Dermatologicznej Wojskowego Instytutu
Medycznego CSK MON w Warszawie
PROMOTOR:
płk dr hab. n. med. Witold OWCZAREK, prof. nadzw.
Klinika Dermatologiczna WIM CSK MON w Warszawie
Warszawa 2014
STRESZCZENIE
Atopowe zapalenie skóry jest przewlekłą i nawrotową dermatozą zapalną,
charakteryzującą się obecnością świądu, suchości skóry i typową dla wieku lokalizacją
zmian. Często jest pierwszą kliniczną manifestacją atopii, a w późniejszym wieku 60-80%
pacjentów rozwija astmę lub inne choroby alergiczne. AZS ma istotny wpływ na aktywność
zawodową, fizyczną i społeczną pacjentów oraz generuje olbrzymie nakłady finansowe
związane z leczeniem. Częstość występowania AZS istotnie wzrosła na przestrzeni ostatnich
3 dekad, w krajach rozwiniętych dotyczy 30% dzieci i 10% dorosłych. Patogeneza AZS nie
jest całkowicie wyjaśniona, a przebieg wynika m.in. z genetycznie uwarunkowanych
predyspozycji oraz czynników środowiskowych. Doniesienia naukowe wskazują na istotną
rolę interleukin w patogenezie AZS i innych chorób alergicznych, jednak rola
poszczególnych cytokin w prowokowaniu i zaostrzeniu przebiegu AZS nie jest do końca
wyjaśniona i wymaga przeprowadzenia dalszych badań na dużych grupach osób.
W powstawaniu zmian skórnych i świądu biorą udział interleukiny, w tym IL-13, IL-31
i IL-33. Nasilają one reakcję zapalną poprzez degranulację komórek tucznych, bazofili
i eozynofili, uwalnianie mediatorów i innych cytokin. Celem pracy była:
1) Ocena udziału IL-13, IL-31 i IL-33 w patomechanizmie AZS.
2) Ocena zależności stężeń badanych interleukin w surowicy chorych na AZS od
nasilenia i rozległości zmian skórnych.
3) Analiza zależności surowiczych stężeń badanych interleukin u chorych na AZS
z wybranymi parametrami klinicznymi i immunologicznymi.
Do udziału w badaniu zakwalifikowano 93 chorych na AZS (53 kobiety i 40
mężczyzn), w wieku od 18 do 54 lat (średnio 27). U części badanych stwierdzono
współistnienie astmy i/lub alergicznego nieżytu nosa. Nie stwierdzono innych chorób i nie
przyjmowali oni leków, które miałyby wpływ na wynik przeprowadzonych badań. Grupę
kontrolną stanowiło dobranych odpowiednio do płci i wieku 41 zdrowych ochotników (20
kobiet i 21 mężczyzn) w wieku od 22 do 38 lat (średnio 29), negujących objawy chorób
atopowych w wywiadzie osobniczym i rodzinnym. U wszystkich badanych przeprowadzono
badanie podmiotowe i przedmiotowe oraz oznaczono stężenie IL-13, IL-31 i IL-33
w surowicy. U chorych oceniono rozległość zmian skórnych oraz nasilenie choroby wg skali
SCORAD. Wykonano badanie morfologii krwi obwodowej z oceną obrazu odsetkowego
komórek oraz oznaczono poziom stężenia immunoglobuliny E w surowicy. Na podstawie
przeprowadzonych badań wykazano, że średnie surowicze stężenie IL-13 u chorych na AZS
jest wyższe niż u osób zdrowych, a różnica jest nieistotna statystycznie, średnie stężenie
IL-31w surowicy chorych na AZS jest wyższe niż u osób zdrowych, a różnica jest istotna
statystycznie (p= 0,04), a średnie surowicze stężenie IL-33 u chorych na AZS jest nieistotnie
niższe niż u osób zdrowych. Wykazano istotną statystycznie korelację średniego stężenia
IL-31 w surowicy chorych na AZS z rozległością zmian skórnych (p=0,03), natomiast
pomiędzy średnimi surowiczymi stężeniami badanych interleukin a nasileniem choroby
wg skali SCORAD i zmodyfikowanym SCORAD stwierdzono korelacje nieistotne
w przypadku wszystkich badanych interleukin. W kolejnych analizach wykazano, że w grupie
pacjentów z dużym nasileniem AZS średnie stężenie IL-13 jest nieistotnie niższe, IL-31
istotnie wyższe (p=0,03), a IL-33 istotnie niższe (p=0,04) niż u pacjentów z umiarkowanym
nasileniem choroby. Pomiędzy surowiczym stężeniem IgE a stężeniami IL-13, IL-31 i IL-33
wykazano korelacje nieistotne statystycznie przypadku wszystkich badanych interleukin. Nie
wykazano istotnych statystycznie różnic w stężeniach badanych interleukin pomiędzy grupą
chorych na AZS z podwyższonym stężeniem IgE a grupą chorych z prawidłowym stężeniem
IgE, natomiast analiza różnic pomiędzy chorymi na AZS z podwyższonym stężeniem IgE
w surowicy a osobami zdrowymi wykazała istotną korelację w przypadku IL-31 (p=0,02).
Różnice w przypadku IL-13 i IL-33 są nieistotne statystycznie. Przeprowadzona analiza
różnic średnich stężeń IL-13, IL-31 i IL-33 w surowicy chorych na AZS ze współistniejącą
AO z chorymi na AZS bez współistniejącej AO wykazała istotną statystycznie różnicę
w przypadku IL-13 i IL-31 (odpowiednio p=0,03 i p=0,04), natomiast różnice surowiczych
stężeń IL-33 są statystycznie nieistotne. Stwierdzono istotne statystycznie różnice
w przypadku IL-13 i IL-31 (odpowiednio p=0,01 i p=0,003) pomiędzy chorymi na AZS ze
współistniejącą AO i osobami zdrowymi. Różnica stężeń IL-33 w surowicy porównywanych
grup okazała się nieistotna statystycznie. Nie wykazano istotnych statystycznie korelacji
w przypadku wszystkich badanych interleukin pomiędzy grupą chorych na AZS ze
współistniejącym ANN z chorymi na AZS bez ANN. Porównując średnie surowicze stężenia
IL-13, IL-31 i IL-33 pomiędzy chorymi na AZS ze współistniejącym ANN z grupą zdrowych
osób wykazano istotne statystycznie korelacje w przypadku IL-13 i IL-31 (odpowiednio
p=0,04 i p=0,03) oraz nieistotną statystycznie korelację z IL-33. Analiza zależności pomiędzy
liczbą białych krwinek a średnim surowiczym stężeniem IL-13, IL-31 i IL-33 u chorych na
AZS wykazała statystycznie nieistotną korelację w przypadku wszystkich badanych
interleukin. Badanie zależności pomiędzy elementami leukocytogramu a stężeniem badanych
interleukin w surowicy wykazało istotną statystycznie korelację pomiędzy IL-13 a odsetkiem
eozynofilów (p=0,04) oraz odsetkiem bazofilów we krwi obwodowej (p=0,03). Na podstawie
przeprowadzonych badań i analizy ich wyników wykazano, że:
1) Największe znaczenie diagnostyczne należy przypisać IL-13 i IL-31. Pomiary stężeń
tych interleukin mogą być elementem diagnostyki różnicowej chorób skóry.
2) Surowicze stężenie IL-31 było istotnie wyższe u pacjentów z dużą rozległością zmian
skórnych co może stanowić przydatny parametr w monitorowaniu i modyfikacji
leczenia.
3) Stężenie IL-13 i IL-31 w surowicy może mieć istotne znaczenie prognostyczne dla
innych alergicznych chorób zapalnych (AO, ANN), co może
konieczność monitorowania stężeń tych interleukin u chorych na AZS.
wskazywać na