Przemoc w rodzinie a przemoc w szkole

TEMAT WARSZTATU:
Przemoc w rodzinie a przemoc w szkole
PROWADZENIE:
Anna Borkowska- Centrum Metodyczne Pomocy Psychologiczno Pedagogicznej
Przemoc w rodzinie a przemoc w szkole
Przemoc domowa/Przemoc w rodzinie
 Przez przemoc w rodzinie należy rozumieć jednorazowe albo powtarzające się umyślne działanie
lub zaniechanie naruszające prawa lub dobra osobiste członków rodziny,
w szczególności narażające te osoby na niebezpieczeństwo utraty życia, zdrowia, naruszające ich
godność, nietykalność cielesną, wolność,
w tym seksualną, powodujące szkody na ich zdrowiu fizycznym lub psychicznym,
a także wywołujące cierpienia i krzywdy moralne u osób dotkniętych przemocą.
Art. 2., pkt. 2 USTAWY z dnia 29 lipca 2005 r.
o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie
(Dz.U. z 2005 r. Nr 180, poz. 1493)
 Biorąc pod uwagę przejawy przemocy wyróżnia się:

przemoc fizyczną – wszelkie działania powodujące nieprzypadkowe urazy, stłuczenia,
złamania itp.

przemoc psychiczną – nie zawierające aktów przemocy fizycznej zachowania takie jak:
wyzwiska, groźby, straszenie, emocjonalne odrzucenie itp.

przemoc seksualną – zachowania osób dorosłych, silniejszych lub starszych, które prowadzą
do zaspokojenia seksualnego kosztem dziecka.

zaniedbywanie – niezaspokajanie podstawowych potrzeb dziecka: fizycznych (ochrona
zdrowia, odżywianie, itp.) i psychicznych (poczucie bezpieczeństwa, miłość, troska, itp.)
 Przemoc dotyczy zarówno rodzin z marginesu społecznego, niewydolnych wychowawczo, jak i
rodzin z pozoru wzorcowych, dobrze sytuowanych.
 Wpływ przemocy na dziecko może być:

bezpośredni – gdy dziecko jest bezpośrednio przedmiotem ataku dorosłego opiekuna

pośredni – gdy dziecko jest świadkiem przemocy (widzi awantury i bicie, słyszy odgłosy
awantury lub widzi skutki przemocy: ślady krwi, siniaki, zdemolowane mieszkanie)
 Przemoc w rodzinie nie wpływa na wszystkie dzieci w jednakowym stopniu i w taki sam sposób.
Jej wpływ zależy od wieku i płci dziecka, a także odczynników temperamentalnych.
 Bycie ofiarą przemocy domowej lub choćby tylko jej świadkiem jest silnym czynnikiem urazowym
dla dziecka i może przyczyniać się do powstawania zaburzeń jego funkcjonowania. Maltretowane
dziecko doświadcza bólu, lęku, jego poczucie własnej wartości i godności zostaje poważnie
naruszone, zburzone zostaje jego poczucie bezpieczeństwa.
W wyniku tego dochodzi u niego często do niekorzystnych zmian w zakresie:

zachowania – zachowania agresywne, napady złości, nadruchliwość, zachowania
przestępcze, i in.

emocji – obniżony nastrój, lęk, smutek, złość, poczucie winy, niezdolność do empatii, a w
sytuacjach skrajnego krzywdzenia emocjonalnego może pojawić się zamrożenie uczuć czyli
blokada na odczuwanie emocji

funkcjonowania społecznego – małe umiejętności społeczne, nieumiejętność
konstruktywnego rozwiązywania sytuacji konfliktowych, odrzucenie przez rówieśników.

funkcjonowania poznawczego – obniżenie poziomu intelektualnego, zaburzenia pamięci i
koncentracji uwagi itp.

stanu zdrowia – bezsenność, zaburzenia jedzenia, moczenie nocne, itp.
 W przypadku niektórych dzieci stwierdza się występowanie zjawisk charakterystycznych dla
zespołu zaburzeń stresu pourazowego – powracanie śladów doświadczeń urazowych, paraliż
emocjonalny, unikanie tego, co przypomina uraz, koszmary senne i bezsenność, wstrząsające
wspomnienia, niezrozumiałe stany emocjonalne i somatyczne.
Modelowanie i utrwalanie agresywnych zachowań
 Wyniki badań zarówno polskich, jak i zagranicznych wskazują, iż większość dzieci agresywnych
pochodzi z rodzin, w których przynajmniej jedno z rodziców to osoba agresywna. Przyczyn agresji
dzieci i młodzieży upatruje się m.in. w stosowaniu przez rodziców metod wychowawczych
przyzwalających na system karania oparty na agresji fizycznej, werbalnej i psychicznej.
 Ostre kary fizyczne, przemoc w relacji rodzic-dziecko prowadzą do utrwalania
i przekazywania wzorów zachowań agresywnych w stosunkach międzyludzkich.
 Dziecko uczy się przez naśladownictwo obserwując zachowania znaczących osób ze swego
otoczenia, obserwuje jak rodzice radzą sobie z własnym gniewem i frustracją,
w jaki sposób rozwiązują problemy.
 Dzieci krytykowane, bite szybko uczą się od najbliższych im osób – rodziców, że zachowanie
agresywne jest dobrym sposobem radzenia sobie w różnych sytuacjach. Dzieci takie będą
przejawiać takie same zachowania w grupie rówieśniczej, a gdy dorosną – wobec własnych dzieci.
 Ponadto jeżeli dziecko odnosi korzyści i osiąga swoje cele zachowując się agresywnie (np. zwraca
uwagę otoczenia), to zachowanie takie będzie miało tendencję do utrwalania się.
 Przemoc staje się częścią norm społecznych, którymi kieruje się dziecko i wiodącym sposobem
jego postępowania.
Wpływ przemocy w rodzinie na sytuację szkolną dziecka
 Liczne badania wskazują na istnienie zależności pomiędzy stylem oddziaływania wychowawczego
a rozwojem zachowań antyspołecznych (w tym agresywnych) u dzieci.
 Agresja i przemoc wobec rówieśników jest zazwyczaj tylko zewnętrznym przejawem poważnych
problemów dziecka. Dziecko agresywne jest bardzo często ofiarą przemocy domowej, dla której
jedyną znaną formą zaspokojenia potrzeb jest zachowanie agresywne.
 Dziecko doświadczające przemocy w środowisku rodzinnym broni się często nieposłuszeństwem,
buntowniczością czy wzmożoną agresywnością. Towarzyszy temu niska kontrola emocjonalna i
zahamowanie uczuć wyższych. Brak zaspokojenia ważnych potrzeb psychicznych dziecka: miłości i
bezpieczeństwa sprawia, że dziecko zaczyna odbierać otoczenia rodzinne i pozarodzinne jako
wrogie. Proces jego socjalizacji ulega zakłóceniu.
 Nie mogąc liczyć na dorosłych, dziecko stara się samo zapewnić sobie poczucie bezpieczeństwa i
przywrócić kontrolę nad nieprzychylnym w jego poczuciu otoczeniem
w jedyny sposób jaki zna- przez zachowania agresywne.
 Doświadczając agresji od rodziców, dziecko rozładowuje swoją frustrację na koledze
w szkole. Jest to dla niego z jednej strony sytuacja nagradzająca (a tym samym utrwalająca
zachowanie agresywne) – rozładowanie frustracji zmniejsza napięcie, daje poczucie ulgi,
przyjemności. Z drugiej strony działając w ten sposób dziecko blokuje sobie jednocześnie dobre
kontakty z rówieśnikami, narażając się na wrogość otoczenia
i odrzucenie.
 Dzieci agresywne mają najczęściej agresywnych kolegów. Mimo, iż grupy takie wzmacniają
antyspołeczne zachowania, zapewniają jednak dziecku wsparcie społeczne
i grono przyjaciół.
 Nie wszystkie dzieci krzywdzone zostają agresorami. Dzieci, które są ofiarami przemocy w domu
mają duże prawdopodobieństwo stania się również ofiarą w innych sytuacjach
i grupach.
OPRACOWANIE: ANNA BORKOWSKA