Zakażenia wertykalne wirusem HIV w świadomości studentów
advertisement
Cybulski Probl HigMEpidemiol i wsp. Zakażenia 2013, 94(2): wertykalne 361-364 wirusem HIV w świadomości studentów kierunku Zdrowie Publiczne ... 361 Zakażenia wertykalne wirusem HIV w świadomości studentów kierunku Zdrowie Publiczne Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku Awareness of vertical HIV infections in Public Health students at Medical University of Bialystok Mateusz Cybulski 1/, Małgorzata Pawłowska 2/, Jan Karczewski 3/, Joanna Maksymowicz-Jaroszuk 3/ Zakład Zintegrowanej Opieki Medycznej, Uniwersytet Medyczny w Białymstoku absolwent Wydziału Nauk o Zdrowiu Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku 3/ Zakład Higieny i Epidemiologii, Uniwersytet Medyczny w Białymstoku 1/ 2/ Wstęp. Zakażenia wirusem HIV stanowią we współczesnym świecie poważny problem epidemiologiczny. Około 90% zakażeń dziecięcych HIV na świecie to zakażenia odmatczyne. Ryzyko przeniesienia zakażenia z matki na dziecko wynosi 15-30%. Do około 70% zakażeń wertykalnych dochodzi w okresie okołoporodowym. U noworodków w Polsce w 2011 r. odnotowano 3 zakażenia wirusem HIV oraz 1 zachorowanie na AIDS. Introduction. HIV infections are a serious epidemiological problem in the world today. Approximately 90% of childhood HIV infections worldwide are infected maternal transmission. The risk of transmission from mother to child is 15-30%. About 70% of vertical infections occur in the perinatal period. In 2011 in Poland three HIV and AIDS infections in newborns and one illness were reported. Cel badań. Analiza wiedzy i postaw studentów kierunku Zdrowie Publiczne Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku na temat zakażeń wertykalnych. Aim. The analysis of knowledge and attitudes towards vertical infections among Public Health students on Medical University of Bialystok. Materiał i metody. Badanie przeprowadzono w okresie od 1 kwietnia do 30 maja 2011 r. w grupie 132 studentów studiów stacjonarnych I˚ i II˚ kierunku Zdrowie Publiczne. W badanej grupie było 108 kobiet (81,8%) i 24 mężczyzn (18,2%). Badanie przeprowadzono metodą sondażu diagnostycznego z wykorzystaniem ogólnodostępnego kwestionariusza ankiety autorstwa Firmy RUN Badania Rynkowe i Społeczne oraz Krajowego Centrum ds. AIDS. Wyniki. Ponad 65% respondentów było zdania, że matka podczas ciąży bądź porodu „zdecydowanie” może zakazić swoje dziecko wirusem HIV. Prawie 68% badanych studentów uznało, że każde dziecko urodzone przez kobietę zakażoną HIV prędzej czy później też będzie chore. Zdecydowania większość ankietowanych (74,2%) stwierdziła, że jeśli kobieta zakażona HIV lub chora na AIDS zajdzie w ciążę, to „zdecydowanie nie” powinno się dopuścić do przerwania tej ciąży. Niemal 60% respondentów nie zgodziło się ze stwierdzeniem, że kobiety zakażone HIV/chore na AIDS nie powinny rodzić w tych samych szpitalach, co kobiety nie zakażone. Wnioski. Poziom wiedzy studentów kierunku Zdrowie Publiczne w zakresie zakażeń wertykalnych wirusem HIV był wysoki, nie przekładał się on jednak w wystarczający sposób na odpowiednie postawy wobec kobiet zakażonych. Taka sytuacja wskazuje na konieczność prowadzenia działań edukacyjnych z zakresu problematyki HIV/AIDS, mających na celu ukształtowanie prawidłowych postaw w stosunku do osób zakażonych. Material & methods. The research was conducted between 1 April and 30 May 2011 in the group of 132 students of Public Health – 108 women (81.8%) and 24 men (18.2%). The research was performed by using a diagnostic survey questionnaire widely available by the RUN Market and Social Research company and the National AIDS Centre. Results. Over 65% of the respondents were of the opinion that the mother can definitely infect her baby with HIV during pregnancy or childbirth. Nearly 68% of the students said that every HIV infected woman’s child sooner or later would get sick. The vast majority of the respondents (74.2%) stated that if a woman infected with HIV or ill with AIDS became pregnant, the termination of pregnancy should definitely not be allowed. Nearly 60% of the respondents disagreed with the statement that women infected with HIV/AIDS should not be giving birth in the same hospitals as women without the infection. Conclusions. The level of knowledge of Public Health students about vertical HIV infection was high, however it did not translate sufficiently into appropriate attitudes towards the infected women. This situation indicates necessary educational activities about HIV/AIDS, aimed at shaping correct attitudes towards the infected. Key words: HIV, AIDS, knowledge, attitudes, vertical infection, public health Słowa kluczowe: HIV, AIDS, wiedza, postawy, zakażenia wertykalne, zdrowie publiczne © Probl Hig Epidemiol 2013, 94(2): 361-364 www.phie.pl Nadesłano: 09.03.2013 Zakwalifikowano do druku: 16.06.2013 Adres do korespondencji / Address for correspondence mgr Mateusz Cybulski Zakład Zintegrowanej Opieki Medycznej, Uniwersytet Medyczny ul. Marii Skłodowskiej-Curie 7A, 15-096 Białystok tel. (85) 748 55 28, e-mail: [email protected] 362 Wstęp Zakażenia wirusem HIV stanowią we współczesnym świecie poważny problem epidemiologiczny. Około 90% zakażeń dziecięcych HIV na świecie to zakażenia odmatczyne [1]. Ryzyko przeniesienia zakażenia z matki na dziecko wynosi 15-30%. Do około 70% zakażeń wertykalnych dochodzi w okresie okołoporodowym [2]. U noworodków w Polsce w 2011 roku odnotowano 3 zakażenia wirusem HIV oraz 1 zachorowanie na AIDS [3]. Zakażeniom wertykalnym można zapobiegać poprzez: 1. działania medyczne: a. objęcie kobiety w ciąży specjalistyczną opieką przez ginekologa oraz lekarza zajmującego się leczeniem zakażeń HIV b. przyjmowanie przez kobietę ciężarną skojarzonej terapii antyretrowirusowej c. zastosowanie cesarskiego cięcia jako środka profilaktycznego zapobiegającego przeniesieniu zakażenia z matki na dziecko 2. determinowanie postaw przyszłych matek wobec problematyki HIV/AIDS za pomocą wiedzy na temat czynników ryzyka, dróg zakażenia oraz możliwości profilaktyki. Cel pracy Analiza wiedzy i postaw studentów kierunku Zdrowie Publiczne Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku na temat zakażeń wertykalnych. Probl Hig Epidemiol 2013, 94(2): 361-364 ne matki oraz placówek medycznych, w których kobiety będące nosicielkami powinny urodzić dziecko. Na przeprowadzenie badania uzyskano zgodę Komisji Bioetycznej Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku (uchwała nr R-I-002/448/2011). W trakcie zbierania i przetwarzania danych przestrzegano zapisów Ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o ochronie danych osobowych. Zebrane dane opracowano statystycznie przy użyciu programu Statistica 10.0 PL, na który licencję posiada Uniwersytet Medyczny w Białymstoku. W analizie statystycznej zastosowano test niezależności χ2, przyjmując poziom istotności statystycznej p=0,05. Wyniki Ponad 65% respondentów było zdania, że matka podczas ciąży bądź porodu „zdecydowanie” może zakazić swoje dziecko wirusem HIV. Omawianą możliwość wskazało więcej kobiet (66,7%). Odpowiedzi „zdecydowanie nie” udzieliło tylko 2,3% osób (tab. I). Analizując sformułowanie: „Każde dziecko urodzone przez kobietę zakażoną HIV prędzej czy później też będzie chore”, przeważająca część badanej grupy zdecydowała się na stwierdzenie „zdecydowanie nie” (67,4%). Odpowiedzi takiej udzieliło 67,6% kobiet oraz 66,7% mężczyzn (tab. I). Tabela I. Poziom wiedzy badanych studentów na temat zakażeń wertykalnych Table I. Subjects’ level of knowledge on vertical infections n = 132 Matka zakażona HIV może zakazić dziecko w czasie ciąży lub porodu Materiał i metody Badanie przeprowadzono w okresie od 1 kwietnia do 30 maja 2011 r. w grupie 132 studentów studiów stacjonarnych I˚ i II˚ kierunku Zdrowie Publiczne na Uniwersytecie Medycznym w Białymstoku. Badana grupa stanowiła 88% wszystkich studentów studiów stacjonarnych I˚ i II˚ kierunku Zdrowie Publiczne Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku w roku akademickim 2010/2011. W badanej grupie było 108 kobiet (81,8%) i 24 mężczyzn (18,2%). Średnia wieku wynosiła 23,7 lat. Badanie przeprowadzono metodą sondażu diagnostycznego z wykorzystaniem ogólnodostępnego kwestionariusza ankiety autorstwa Firmy RUN Badania Rynkowe i Społeczne oraz Krajowego Centrum ds. AIDS [4]. Kwestionariusz ankiety zawierał 24 pytania, zarówno zamknięte, jak i otwarte. Znalazły się w nim 4 stwierdzenia dotyczące tematyki zakażeń wertykalnych HIV. Pierwsze 2 sformułowania, które studenci mieli za zadanie ocenić, dotyczyły możliwości przeniesienia zakażenia z matki na dziecko, pozostałe – ich postaw wobec dokonywania aborcji przez zakażo- kobiety mężczyźni Każde dziecko urodzone przez kobietę zakażoną HIV prędzej czy później też będzie chore razem kobiety mężczyźni razem zdecydowanie tak n 72 14 86 1 1 2 % 66,7% 58,3% 65,2% 0,9% 4,2% 1,5% raczej tak n 23 4 27 7 1 8 % 21,3% 16,7% 20,5% 6,5% 4,2% 6,1% raczej nie n 9 4 13 24 4 28 % 8,3% 16,7% 9,8% 22,2% 16,7% 21,2% zdecydowanie nie n 3 – 3 73 16 89 % 2,8% – 2,3% 67,6% 66,7% 67,4% nie wiem n 1 2 3 3 2 5 % 0,9% 8,3% 2,3% 2,8% 8,3% 3,8% p = 0,10 p = 0,88 Zdecydowania większość respondentów (74,2%) uznała, że jeśli zdarzy się, iż kobieta zakażona HIV lub chora na AIDS zajdzie w ciążę, to „zdecydowanie nie” powinno się dopuścić do przerwania tej ciąży. Tylko 7,6% stwierdziło, że w przypadku zakażenia HIV przerwanie ciąży jest uzasadnione (ryc. 1). Podobny rozkład odpowiedzi odnotowano w przypadku sformułowania „Kobiety zakażone HIV, chore Cybulski M i wsp. Zakażenia wertykalne wirusem HIV w świadomości studentów kierunku Zdrowie Publiczne ... na AIDS nie powinny rodzić w tych samych szpitalach co kobiety nie zakażone”. Ze stwierdzeniem tym nie zgodziło się łącznie 99 respondentów – odpowiedzi „zdecydowanie nie” udzieliło 58 osób (43,9%), a „raczej nie” – 41 studentów (31,1%) (ryc. 1). 80 74,2% zdecydowanie tak raczej tak raczej nie zdecydowanie nie nie wiem 70 60 % 50 40 31,1% 30 20 10 43,9% 14,4% 7,6% 0,8% 3% 8,3% 13,6% 3% 0 Jeśli zdarzy się, że kobieta zakażona HIV lub chora na AIDS zajdzie w ciążę, to powinno się dopuścić do przerwania tej ciąży Kobiety zakażone HIV, chore na AIDS nie powinny rodzić w tych samych szpitalach co kobiety nie zakażone Ryc. 1. Świadomość studentów kierunku Zdrowie Publiczne na temat aborcji wśród kobiet zakażonych HIV oraz placówek medycznych, w których powinny odbywać się porody kobiet, będących nosicielkami Fig. 1. Awareness of the subjects regarding abortions among HIV infected women and medical facilities for giving birth by HIV infected women Dyskusja Rogowska-Szadkowska i wsp., badając wiedzę i postawy 161 studentów VI roku kierunku lekarskiego Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku, wykazała, że większość ankietowanych osób (94,4%) wiedziała o możliwości przeniesienia wirusa HIV metodą zakażenia wertykalnego. Zdecydowana większość przyszłych lekarzy (87%) była świadoma, że dziecko urodzone przez zakażoną matkę niekonieczne w przyszłości będzie chore. Ponad 91% respondentów było przekonanych, że matka HIV-pozytywna nie powinna usunąć ciąży, a 70,2% uznało, że kobieta zakażona wirusem HIV powinna rodzić w tym samym szpitalu, co kobieta zdrowa [5]. W badaniu Cybulskiego i wsp. przeprowadzonym w 2009 r. wśród studentów kierunku Zdrowie Publiczne Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku (n = 155), większość badanych studentów (89,7%) wiedziało o możliwości przeniesienia zakażenia wirusem HIV z matki na dziecko. Tylko 2 badanych studentów (1,3%) zdecydowanie zgodziło się ze stwierdzeniem, że każde dziecko urodzone przez kobietę będącą nosicielką wirusa HIV prędzej czy później też będzie zakażone. Ponad 25% ankietowanych studentów uważało, że kobiety z HIV/AIDS powinny rodzić w tych 363 samych szpitalach, co kobiety zdrowe. Prawie 80% respondentów uważało, że kobiety zakażone HIV nie powinny przerywać ciąży [6]. W badaniu powtórzonym po 2 latach 85,6% studentów było zdania, że istnieje możliwość przeniesienia zakażenia drogą wertykalną. Podobnie, jak w poprzednim badaniu, tylko 2 badanych studentów (1,5%) zdecydowanie zgodziło się ze stwierdzeniem, że każde dziecko urodzone przez kobietę będącą nosicielką wirusa HIV prędzej czy później też będzie zakażone. Zauważono negatywny trend malejący, dotyczący miejsca, w którym powinien nastąpić poród matki, będącej nosicielką wirusa HIV – tylko ponad 11% ankietowanych studentów uważało, że kobiety z HIV/AIDS powinny rodzić w tych samych szpitalach, co kobiety zdrowe. Optymistycznym akcentem był wzrost przekonania o ponad 10% (do prawie 90%), że matka zakażona HIV/chora na AIDS nie powinna poddawać się aborcji. W doniesieniach zagranicznych zasób wiedzy i postaw badanych studentów w temacie zakażeń wertykalnych był podobny, jak w wyżej opisanych publikacjach [7-9]. W badaniu Tesica i wsp., które objęło 237 studentów IV roku kierunku lekarskiego w Zagrzebiu (Chorwacja), respondenci, jako główne przyczyny zakażeń, wskazywali między innymi przeniesienie wirusa z matki na dziecko (97%) [10]. W badaniu Maimaitiego i wsp., przeprowadzonym na grupie 400 studentów dwóch uniwersytetów: Xinjiang University i Xinjiang Medical University, wykazano, że ponad 80% badanych wiedziało, że HIV/AIDS może być przekazywane z matki na dziecko drogą wertykalną [11]. Na pytanie „Osoba może zakazić się wirusem HIV poprzez…” w badaniu Gańczak i wsp., przeprowadzonym na próbie 269 studentów uniwersytetu w Zjednoczonych Emiratach Arabskich, 92% ankietowanych udzieliło odpowiedzi „zakażenie wertykalne” [12]. Wnioski Poziom wiedzy studentów kierunku Zdrowie Publiczne w zakresie zakażeń wertykalnych wirusem HIV był wysoki, nie przekładał się on jednak w wystarczający sposób na odpowiednie postawy wobec kobiet zakażonych. Taka sytuacja wskazuje na konieczność prowadzenia działań edukacyjnych z zakresu problematyki HIV/AIDS, mających na celu ukształtowanie prawidłowych postaw w stosunku do osób zakażonych. 364 Probl Hig Epidemiol 2013, 94(2): 361-364 Piśmiennictwo / References 1. Inglot M, Ryszkowska A. Czynniki ryzyka odmatczynego zakażenia HIV. Probl HIV i AIDS 1997, 3(1): 11-14. 2. Marczyńska M, Szczepańska-Putz M. Zakażenie HIV u dzieci. Nowa Med 1996, 15: 26-28. 3. Zakażenia HIV i zachorowania na AIDS w Polsce. NIZP – PZH, Warszawa 2011. http://www.pzh.gov.pl/oldpage/ epimeld/hiv_aids/index.htm (06.05.2012). 4. Postawy studentów akademii medycznych wobec HIV i AIDS. Krajowe Centrum ds. AIDS, Warszawa 2002. http://www. aids.gov.pl/?page=badania&act=res&id=5 (10-08-2011). 5. Rogowska-Szadkowska D, Chlabicz S, et al. Knowledge of medical students about risk of HIV transmission from mother to child. HIV AIDS Rev 2005, 4(1): 20-23. 6. Cybulski M, Pawłowska M. Wiedza studentów kierunku Zdrowie Publiczne Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku nt. ryzyka przenoszenia wirusa HIV z matki na dziecko. Komunikat zjazdowy: 6th Bialystok International Medical Congress for Young Scientists, Białystok 15-16 kwietnia 2011. 7. Ahmed S, Hassali M, et al. An assessment of the knowledge, attitudes, and risk perceptions of pharmacy students regarding HIV/AIDS. Am J Pharm Educ 2009, 73(1): 15. 8. Daniyam CA, Agaba PA, et al. Sexual behavior of medical students: A single institutional survey. Afr Health Sci 2010, 10(2): 150-153. 9. Mohsin S, Nayak S, et al. Medical students’ knowledge and attitudes related to HIV/AIDS. National J Community Med 2010, 1(2): 146-149. 10. Tesic V, Kolaric B, et al. Attitudes towards HIV/AIDS among Four Year Medical Students at the University of Zagreb Medical School – better in 2002 than in 1993 but still unfavorable. Coll Antropol 2006, 30(2): 89-97. 11. Maimaiti N, Shamsuddin K, et al. Knowledge, attitude and practice regarding HIV/AIDS among University students in Xinjiang. Global J Health Sc 2010, 2(2): 51-60. 12. Gańczak M, Barss P, et al. Break the silence: HIV/AIDS knowledge, attitudes, and educational needs among Arab university students in United Arab Emirates. J Adolesc Health 2007, 40: 572.e1-572.e8.
