pobierz streszczenie / summary

„ŚRODOWISKO I ROZWÓJ” NR 21 (1/2010)
Streszczenia
Część pierwsza
PRACE TEORETYCZNE I METODOLOGICZNE
Lucjan Kamionka
Rozwój zrównoważony wyznacznikiem standardów w projektowaniu architektonicznym
Sustainable development determines standards for architectural design
Streszczenie
Rozwój zrównoważony, w procesie kształtowania środowiska jest realizowany poprzez
określone działania takie jak: racjonalne wykorzystanie zasobów naturalnych, minimalizacje
odpadów, ochronę przyrody i krajobrazu, skuteczne zapewnienie potrzeb społecznych
aktualnych i w przyszłości, ekonomiczną efektywność i konkurencyjność rozwiązań oraz
społeczną akceptację działań. Rozwój zrównoważony kreuje zasady i standardy
projektowania architektonicznego i urbanistycznego. Architektura zrównoważona to
architektura zgodna z zasadami zrównoważonego rozwoju, to zrównoważenie trzech
systemów: społecznego, ekologicznego i ekonomicznego. Wytyczne projektowania
zrównoważonego tworzą standardy architektury określone poprzez: energooszczędność,
wykorzystanie odnawialnych źródeł energii, oszczędność i ponowne wykorzystanie
materiałów, szacunek dla terenu i otoczenia, szacunek dla użytkownika.
Architektura projektowana i realizowana zgodnie z zasadami zrównoważonego rozwoju
powoduje istotne korzyści, mianowicie: przyczynia się do ograniczenia zużycia zasobów
naturalnych oraz zmniejszenia degradacji środowiska, przyczynia się do poprawienia
komfortu, zdrowia oraz bezpieczeństwa użytkowników oraz poprawy jakości życia,
przyczynia się do poprawy relacji ekonomicznych, poprzez podniesienie wypracowanych
zysków.
Słowa kluczowe: rozwój zrównoważony, standardy projektowania architektonicznego.
Summary
Sustainable development in the process of shaping the environment is carried out
through the following activities: rational use of natural resources, minimizing of wastes,
conservation of nature and landscape, catering for current and future social needs, stimulating
economic effectiveness and competitiveness of solutions, trying to gain maximum of public
support and approval.
Sustainable development creates principles and standards for the architectural and urban
planning process. Sustainable architecture is meant to operate in accordance with the
principles of sustainable development which constitutes a balance of three separate systems:
social, ecological and economic. The guidelines for sustainable design are determined by:
energy efficiency, use of renewable sources of energy, saving and reuse of material, respect
for the area and its surroundings , respect for the user.
Architecture planned and implemented in accordance with the principles of sustainable
development brings considerable benefits. Among others one should mention: contributing to
the reduction of using natural resources, minimizing the degradation of the environment,
increasing the quality of life, health and security of users, promoting the improvement of
economic relations through the increase in profits.
Keywords: sustainable development, standards for architectural design.
Artur Michałowski
Usługi środowiska a ład gospodarczy
Environmental services and economic order
Streszczenie
Współcześnie w nauce przyjmuje się, iż makrosystem środowisko-społeczeństwogospodarka funkcjonuje w oparciu o przepływ materii, energii i informacji. W teorii ekonomii
najlepiej zbadany jest problem przepływu dóbr środowiska i w zasadzie na jego podstawie
konstruuje się wszelkie teorie ekonomii środowiska i zasobów naturalnych. Poza głębszymi
rozważaniami pozostają usługi środowiska. W rzeczywistości dopiero dogłębne zbadanie
znaczenia usług środowiska w gospodarce w świetle idei zrównoważonego rozwoju i wyzwań
gospodarki opartej na wiedzy pozwoli zweryfikować zakres analizy ekonomicznej relacji
środowisko-gospodarka-społeczeństwo i opracować rekomendacje jej doskonalenia
w kształtowaniu ładu gospodarczego. Sterowanie ekoinnowacjami procesowymi jako
usługami środowiska wpływa na system środowiska przyrodniczego, a więc i na systemy
społeczne i gospodarcze. Należy stwierdzić, że problematyka sterowania usługami
środowiska niesie dla teorii ekonomii i ładu gospodarczego wiele konsekwencji.
Słowa kluczowe: usługi, usługi środowiska, zrównoważony rozwój, ład gospodarczy,
ekonomia zrównoważonego rozwoju.
Summary
Today in science is assumed that makrosystem environment-society-economy operates
on the basis of the movement of matter, energy and information. In economic theory, the best
studied is the problem of environmental movement of goods and basically constructed on the
basis of all theories of economics to the environment and natural resources. In addition to
deeper considerations are environmental services. In fact, only a thorough identification of the
role of environment in the economy in light of the concept of sustainable development and the
challenges posed by knowledge-based economy will verify the current level of economic
analysis, environmental relations-society-economy, and develop recommendations to improve
the shaping of economic order. Eco-procedural control services as environmental influences
on the system of the natural environment, hence the social and economic systems. It should be
noted that the issues of environmental control services poses to economic theory and
economic order many consequences.
Keywords: services, environmental services, sustainable development, economic order,
economics of sustainable development.
Łukasz Piętak
Fundusz Spójności jako przykład skutecznego wsparcia dla regionów problemowych
The cohesion fund as a example of effective support for undeveloped regions
Streszczenie
Głównym celem polityki regionalnej Unii Europejskiej jest osiągnięcie społecznej
i ekonomicznej konwergencji wśród regionów tworzących wspólny rynek. Dla osiągnięcia
tego celu polityka regionalna została wyposażona w szereg instrumentów finansowych.
Jednym z nich jest Fundusz Spójności, powstały w 1993 roku. Nie jest on typowym
funduszem strukturalnym, ale stanowi efektywny instrument oddziaływania polityki
regionalnej. Fundusz Spójności wspiera jedynie inwestycje o charakterze infrastrukturalnym
i mające na celu ochronę środowiska naturalnego. Stwarza jednak wielką szansę dla regionów
słabiej rozwiniętych na zmniejszenie istniejącego rozwarstwienia właśnie w tych sektorach
gospodarki narodowej.
Słowa kluczowe: polityka regionalna, Fundusz Spójności.
Summary
The regional policy of the European Union treat to obtain the social and economical
convergence in regions of the Community. For this aim the regional policy has some financial
instrument. One of them is Cohesion Fund established in 1993. It is not a structural funds but
it constitutes an effective instrument of the regional policy. Cohesion Fund support only the
infrastructure end environment investments and give undeveloped regions a chance to reduce
differences existing in these sectors of the national economy.
Keywords: regional policy, Cohesion Fund.
Bożena Gajdzik
Problemy informatyczne samorządów lokalnych w udostępnianiu informacji
na temat środowiska i jego ochrony
Informatics problems in local municipals connected with information
about environmental protection
Streszczenie
W artykule przedstawiono wybrane problemy samorządów lokalnych z zakresu
elektronicznego przekazu informacji o środowisku i jego ochronie. W artykule nawiązano do
zakresu działań wskazanego w ustawie o udostępnianiu informacji o środowisku i jego
ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na
środowisko (Dz. U. Nr 199, poz. 1227).
Słowa kluczowe: działalność samorządowa, elektroniczny urząd, informacja o ochronie
środowiska, problemy informatyczne.
Summary
In the paper some problems connected with electronic system information about
environment and its protection were presented. The key element of the paper was the law
about making accessible environmental information, participation of community in
environmental protection process and about environmental impact assessment (EIA) (Dz. U.
Nr 199, poz. 1227).
Keywords: municipal activity, e-office, information about environmental protection,
informatics problems.
Marcin Pigłowski
Zanieczyszczenie i zapobieganie zanieczyszczeniom – przegląd wybranych podejść
The pollution and the pollution prevention – the review of the chosen approaches
Streszczenie
W referacie zaprezentowano przegląd wybranych podejść do zanieczyszczenia
i zapobiegania zanieczyszczeniom, z uwzględnieniem aktów prawnych oraz norm
i przewodników. Przedstawiono różne definicje zanieczyszczenia, biorąc pod uwagę
zanieczyszczenie powietrza, wody i gleby oraz związaną z tym definicję emisji.
Zaprezentowano także pojęcie zapobiegania zanieczyszczeniom – do jego stosowania
zobowiązuje nie tylko prawo, ale także wdrażane w przedsiębiorstwach systemy zarządzania
środowiskowego.
Słowa kluczowe: zanieczyszczenie, emisja, zapobieganie zanieczyszczeniom.
Summary
The article presents the review of chosen approaches to the pollution and the pollution
prevention, with the acknowledgement of law acts and standards and guides. It presents
various terms of the pollution, taking into account the pollution of air, water and soil and the
term of the emission. The article presents also the term of the pollution prevention. To
applying of this prevention obliges not only the law, but also implemented in the enterprises
the environmental management systems.
Keywords: pollution, emission, pollution prevention.
Włodzimierz Kotowski
Rosnąca pozycja ciepłowniczych baterii słonecznych w Unii Europejskiej
The increasing solar heating item in the European Union
Streszczenie
Zaprezentowano działania organizacyjno-techniczne w celu zaspokojenia
zapotrzebowania na ciepło użytkowe w 20% do roku 2020 przez odnawialne źródła energii
w wybranych krajach Unii Europejskiej Biegnące w tym sektorze energetycznym
przedsięwzięcia koncentrują się na ciepłowniczych bateriach słonecznych, które są w pełni
ekologiczne, bardzo efektywne, a w dodatku relatywnie tanie oraz proste w instalowaniu
zarówno w starym, jak i nowym budownictwie komunalnym.
Słowa kluczowe: promieniowanie słoneczne, baterie solarne, ciepło użytkowe, ogrzewanie
mieszkań.
Summary
Presents technical and organizational measures in order to meet the demand for heat
utility at 20% by 2020 renewable energy sources in selected European Union countries.
Running in the energy sector projects focus on heating with solar batteries, which are fully
organic, very effective, and in the appendix relatively cheap and easy to install both the old
and new municipal building.
Keywords: solar radiation, solar batteries, heat, heat housing.
Paweł Góras, Karolina Steindor, Anna Cieplok
Wybrane ograniczenia środowiskowe niektórych upraw roślin energetycznych w Polsce
Selected environmental limitations in growing energy plants in Poland
Streszczenie
Członkostwo w Unii Europejskiej wymaga od Polski coraz większej produkcji energii
ze źródeł odnawialnych. Jednym z ważniejszych źródeł jest biomasa roślin energetycznych.
Z jednej strony w krajach UE dopłatami jest objętych 2 mln ha upraw energetycznych, co jest
znaczną zachętą do uprawy tych roślin. Z drugiej strony uprawy te narażone są na różnego
rodzaju zagrożenia i ograniczenia środowiskowe. Decydując się na uprawę roślin
energetycznych należy poznać różne czynniki środowiska. Mogą one w znaczny sposób
ograniczać korzyści finansowe założonej uprawy. Niejednokrotnie powodują, że plantator nie
tylko nie zarobi na uprawie, lecz będzie musiał do niej dopłacać. Celem artykułu było
przedstawienie niektórych czynników biotycznych i abiotycznych mających wpływ na
obniżony wzrost roślin.
Słowa kluczowe: uprawy energetyczne, biomasa.
Summary
Poland’s membership in European Union requires from this country more ecological
energy production. Energetic plants are subjected to various restrictions of environment.
Farmers deciding to cultivate energetic plants have to remember about many different
environmental factors. These factors can severely reduce economic benefits coming from
cultivation of plants. What is more, sometimes farmers have to pay extra to this cultivation
rather than earn from it. The reasons of such a situation are biotic and abiotic factors of the
environment.
Keywords: energy crop, biomass.
Mirosława Marzena Nowak
Możliwości wykorzystania energii ze źródeł odnawialnych z uwzględnieniem
województwa łódzkiego
Utilization renewable sources of energy in łódzkie
Streszczenie
W artykule omówiono odpady, biogaz i biomasę jako potencjalne źródła energii.
Przedstawiono charakterystykę wybranych rodzajów biomasy pochodzenia roślinnego,
przeznaczonej do wykorzystania na cele energetyczne. Przedstawiono zagospodarowanie
biogazu w kontekście współczesnych wymagań gospodarki odpadami oraz racjonalnej
polityki energetycznej. Zwrócono także uwagę na aspekty ekologiczne związane
z wykorzystaniem biomasy i biogazu na cele energetyczne w województwie łódzkim.
Słowa kluczowe: energetyczne wykorzystanie biogazu i biomasy.
Summary
His paper presents characteristics of municipal waste dumps and production of biogas
and biomass as source of renewable energy. A characteristics of selected plant biomass
samples for energetic purposes was presents. The paper summarizes of biogas management as
the of waste management and energy requirements. The ecological aspects connected with
biomass and biogas use for energetic purposes were also highlighted.
Keywords: energy biogas and biomass utilization.
Część druga
PRACE EMPIRYCZNE
Włodzimierz Kotowski
Termochemiczne zgazowanie biomasy do ciepła użytkowego, energii elektrycznej
oraz paliw silnikowych
Termochemical biomass gasification used to heat, electricity and motor fuels
Streszczenie
Obok zaprezentowania szerokiego spektrum wytwórczości chemikaliów, paliw
silnikowych, ciepła użytkowego oraz energii elektrycznej, przedstawiono warunki brzegowe
dla energetycznego wykorzystania biomasy. Scharakteryzowano stosowane w przemyśle
różnorakie procesy termochemicznej konwersji biosurowców, podając szerokość pasm
energetycznej ich sprawności jako funkcji mocy instalacji produkcyjnych. Szczegółowo
opisano reaktor zgazowania zrębków drewna parą wodną w układzie fluidalnym,
w temperaturze 850°C wraz z równolegle pracującą komorą spalania ubocznie wytworzonego
koksiku. Przedstawiono lokalną elektrociepłownie o mocy 2 MWel energii elektrycznej oraz
4,5 MWc ciepła użytkowego dla miejskiej sieci grzewczej.
Słowa kluczowe: biomasa, zgazowanie wodno-parowe, katalizator, gaz syntezowy, generator,
elektrociepłownia.
Summary
A wide spectrum of possible products: chemicals, motor fuels, useful heat and electric
power, was presented. The boundary conditions were additionally provided for utilisation of
biomass in the power engineering industry. Various commercially employed processes were
characterized for thermal-chemical conversion of bio-feeds, and the widths of the bands for
their watthour efficiency were emphasised versus capacity of the production plants. The
fluidised-bed reactor was described in detail for steam gasification of wood chips, at 850°C,
together with a combustion chamber operated in parallel where by-product quick-coke is
burnt. A local thermal-electric power station was described, with the plant rating of 2 MWel
and 4.5 MWheat to be supplied to the municipal heat distribution network.
Keywords: biomass gasification, water-steam, the catalyst, synthesis gas, generator,
combined heat and power.
Anna Śliwińska-Wyrzychowska, Marta Grabara
Galasy powstające na dębie i zasiedlające je owady
The galls formed on Quercus roburr and insects living inside them
Streszczenie
Pod pojęciem galasu rozumie się produkt wybujałego wzrostu tkanki roślinnej,
stanowiący źródło pokarmu i miejsce rozwoju sprawcy (owada lub roztocza). Badania
przeprowadzono w celu sprawdzenia ilości i rodzaju owadów, które wylęgają się z galasów.
Materiał do badań pochodził z drzew należących do gatunku Quercus robur L – dąb
szypułkowy, rosnących na siedlisku borowym na terenie Leśnictwa Sowin w gminie Żytno
w województwie łódzkim. Zebrane zostały 52 galasy. Zebrany materiał stanowiły dwa
rodzaje galasów: Diplolepis longiventris Htg. – 4 sztuki, Cynips quercusfolii L. – 46 sztuk
i dwa nieokreślone. Z 34 galasów nie wylęgnął się żaden owad. Galasówka, która powoduje
powstanie wyrośla Cynips quercusfolii L. wylęgła się z 6 galasów. Z 9 galasów Cynips
quercusfolii L. i 2 Diplolepis longiventris Htg. wylęgły się tylko parazytoidy Torymidae
(Chalciodidea). Okazało się, że wśród badanych galasów znajdowały 3, z których oprócz
galasówek wylęgły się także parazytoidy Torymidae (Chalciodidea), które są pasożytniczymi
gatunkami występującymi w rodzinie (Cynipidae) galasówkowate. Na dębie szypułkowym
najczęściej spotykane były galasy powodowane przez galasówkę z Cynipidae (Cynips
qercusfolii L.). Przeciętna wartość średnicy badanych galasów wynosiła 19,9 mm i była
typowa dla wyrośli wywoływanych przez ten gatunek. Parazytoidy wylęgły się z 12 galasów,
co stanowi 26,08% wszystkich galasów. Natomiast galasówki obecne były tylko w 6
galasach, a to stanowi 13,04% wszystkich galasów. Zatem, wśród zebranego do badań
materiału było dwa razy więcej galasów, z których wyległy się parazytoidy niż tych,
z których wylęgły się błonkówki, wywołujące powstawanie galasu. W większości
przypadków parazytoidy wylęgały się z mniejszych galasów.
Słowa kluczowe: galasy na dębie, galasówka dębianka, wyrośla.
Summary
The term gall refers to a product of exuberant growth of a plant tissue which is the
source of food and place of growth of perpetrator (insect or acarinas). The aim of study was to
check quantity and kind of insects which hatch from galls. Research material was collected
from tress which belong to species – Quercus robur L from mixed coniferous forest habitat
(Sowin Forestry Management, Żytno Commune, Łódzkie Province). There were 52 galls
collected. The collected material was determined by two kinds of galls: 4 pieces of Diplolepis
longiventris Htg., 46 pieces of Cynips quercusfolii L. and 2 pieces of an unidentified species.
Galls Cynips qercusfolii L. induced by Cynipidae (Cynips qercusfolii L.). occurred the most
often on Quercus robur L. The average value of diameter of studied galls amounts to 19,9
mm and it is typical for Cynips qercusfolii L. From 34 galls no insect hatched. Cynipidae
which induces the rise of cecidium Cynips quercusfolli L. hatched from 6 galls, which makes
up 13,0% of all the galls. Only parasitoids Torymidae hatched from 9 galls of Cynips
quercusfolii L. and from 2 galls of Diplolepis longiventris. This is 26,1% of all the galls.
Thus, among the collected materials, there were twice more galls from which the parasitoids
hatched than the galls from which the Cynipidae (resposnible for galls rising) hatched. It
turned out that among all the studied galls there were three from which hatched not only
Cynipidae but also parasitoids. In most of the cases, parasitoids hatched from smaller galls.
Keywords: galls, oak, Cynips quercusfolii.
Anna Śliwińska-Wyrzychowska, Daria Korzonek
Występowanie widłakowych (Lycopodiaceae) na terenie województwa śląskiego
The occurrence of Lycopodiaceae on the area of the Śląskie Province
Streszczenie
Województwo śląskie jest jednym z najbardziej uprzemysłowionych i zdegradowanych
województw Polski. Mimo silnego zanieczyszczenia tego terenu, na jego obszarze nadal
można spotkać cenne, objęte ścisłą ochroną rośliny. Do nich zalicza się wszystkie
występujące na terenie Polski gatunki Lycopodiaceae. Celem pracy było usystematyzowanie
istniejącej wiedzy na temat występowania Lycopodiaceae na obszarze województwa
śląskiego. Występowanie i lokalizacja poszczególnych stanowisk w całości opiera się na
informacjach opublikowanych lub uzyskanych z Nadleśnictw. Obecność Lycopodiaceae na
podawanych stanowiskach nie była weryfikowana w terenie. Dane dotyczące występowania
Lycopodiaceae pochodzą głównie z publikacji z końca XX i początku XXI wieku. Dane
uzyskane z nadleśnictw pochodzą z 2007 roku. Nie wszystkie zebrane materiały pozwalają na
określenie charakteru siedliska, na którym występowały widłaki. W niektórych przypadkach
bez wątpienia możemy stwierdzić, iż są to miejsca, które swoje powstanie, a nierzadko
ciągłość istnienia, zawdzięczają działalności człowieka. Na tych antropogenicznych
siedliskach może niekiedy egzystować obok siebie kilka gatunków chronionych. Taka
sytuacja zachodzi w przypadku zarastających stawów i wyrobisk po wydobyciu piasku. Na
podstawie informacji zawartych w większości analizowanych publikacji nie ma możliwości
ustalenia jak duże były stanowiska widłaków i jaki był ich stan zachowania. Mimo
długowieczności Lycopodiaceae i klonalnego charakteru wzrostu większości ich
przedstawicieli nie można twierdzić, że wszystkie wymienione stanowiska jeszcze istnieją,
jednak taka analiza pozwala na uzyskanie obrazu częstości występowania poszczególnych
gatunków z rodziny Lycopodiaceae na terenie województwa śląskiego.
Słowa kluczowe: Lycopodium clavatum, Lycopodiella inundata, Lycopodium annotinum,
Huperzia selago, Diphasiastrum tristachyum, Diphasiastrum zeilleri, Diphasiastrum
complanatum.
Summary
The Śląskie Province is one of the most industrialized and deteriorated provinces of
Poland. Despite strong pollution of the area, one can meet valuable protected species there.
These include the species of Lycopodiaceae. The aim of the work was to systematize the
existing knowledge about the occurrence of Lycopodiaceae on the area of the Śląskie
Province. The occurrence and localization of individual stands is totally based on information
published or received from Forestry Managements. The presence of Lycopodiaceae on the
stands was not verified in the terrain. The data concerning the occurrence of Lycopodiaceae
come from publications from the time period 1884-2008 (mainly 1990-2008) . The data
received from The Forestry Managements are from 2007. Not all collected materials allow to
determine the character of habitat where club mosses occurred. In some cases we can state
without any doubt that they are places which owe their rise and quite often their continuity to
human activity. On these anthropogenic habitats sometimes some protected species can exist
side by side. Such a situation occurs in the case of overgrowing ponds and headings after sand
mining. On the basis of information included in most of the analyzed publications there is no
possibility to establish the size and condition of the stands of club mosses. Despite the
longevity of Lycopodiaceae and clonal character of growth of majority of them, one cannot
state that all the mentioned stands still exist, however such an analysis allows to gain the
pattern of frequency of occurrence of individual species Lycopodiaceae on the area of Śląskie
Province.
Keywords: Lycopodium clavatum, Lycopodiella inundata, Lycopodium annotinum, Huperzia
selago, Diphasiastrum tristachyum, Diphasiastrum zeilleri, Diphasiastrum complanatum.
Justyna Amborska, Leszek Król
Zanieczyszczenie wód podziemnych w rejonie byłych Zakładów Chemicznych
„Tarnowskie Góry”
The groundwater pollution In the area of former Chemical Plant „Tarnowskie Góry”
Streszczenie
Stwierdzonym ogniskiem zanieczyszczeń w rejonie byłych Zakładów Chemicznych
„Tarnowskie Góry” są zwałowiska odpadów poprodukcyjnych, pozostałości po miejscach
magazynowania surowców produkcyjnych, pozostałości po obiektach technologicznych.
Charakterystycznymi wskaźnikami zanieczyszczeń dla tego rejonu są przede wszystkim bar,
bor oraz stront. Najwyższe koncentracje tych pierwiastków obserwuje się w bezpośredniej
strefie Zakładów Chemicznych i zwałowisk odpadów poprodukcyjnych. Z odpadów
zalegających na nieuszczelnionym podłożu w dalszym ciągu wymywany jest bar, bor i stront.
Potwierdzają to wyniki badań wód podziemnych poziomów triasu i czwartorzędu.
Pierwiastkiem najbardziej charakterystycznym dla wód podziemnych rejonu Zakładów
Chemicznych „Tarnowskie Góry” jest bor. Jego stężenia w wodach zarówno triasowych
i czwartorzędowych przekraczają kilkudziesięciokrotnie dopuszczalne normy dla wód
przeznaczonych do spożycia i graniczne wartości dla poszczeglncyh klas czystości wód
podziemnych, co powoduje zaklasyfikowanie ich jako wody złej jakości. Po całkowitej
likwidacji zwałowisk i przemieszczeniu odpadów na Centralne Składowisko Odpadów oraz
jego rekultywacji program monitoringu powinien ulec zmianie. Program ten powinien
uwzględniać dwa podstawowe aspekty: monitorowanie ewentualnego wpływu zamkniętego
i zrekultywowanego Centralnego Składowiska Odpadów na wody podziemne oraz
monitorowanie procesów samooczyszczania zachodzących w wielowarstwowym systemie
wodonośnym.
Słowa kluczowe: wody podziemne, zanieczyszczenie, odpady, stężenie, badania.
Summary
Determined pollution source, in the area of former Chemical Plant “Tarnowskie Góry”
are a post-production wastes heaps, a former production raw material warehouses, the rest of
technological buildings. Pollution typical indicators for this area are first of all barium, boron
and strontium. The highest concentrations of these elements is notced in the closets
surrounding of the Chemical Plant and a post-production wastes heaps. Barium, boron and
strontium have been continuously washed out from wastes lying on non leak proof surface. It
is proven by a results of the Trias and Quaternary horizons groundwater study. The most
characteristic element of groundwater in area of Chemical Plant “Tarnowskie Góry” is boron.
Its concentration in both Trias an Quaternary water, exceeding permissible levels, by ten as
much, for consumption water and borderline values for individual groundwater cleanliness
classes, that classifies them as bad quality waters. As soon as a heap is completely liquidated
and reclaimed, the wastes are moved to the Main Wastes Dump (CSO), the monitoring
program should be changed. It should take under consideration two main aspects: monitoring
possible impact of closed and reclaimed Main Wastes Dump on groundwater and monitoring
self-cleaning processes that take place in multilayer water-bearing system.
Keywords: groundwater, pollution, wastes, concentration, tests.
Część trzecia
EDUKACJA EKOLOGICZNA
Agnieszka Kompała-Bąba, Agnieszka Błońska
Problematyka roślin energetycznych w treściach przedmiotu odnawialne źródła energii
The energy crops issues in the renewable energy sources context
Streszczenie
Praca prezentuje zagadnienia dotyczące roślin energetycznych realizowane w ramach
przedmiotu Odnawialne źródła energii dla studentów II roku (I stopień kształcenia) kierunku
Ochrona środowiska na Uniwersytecie Śląskim. Studenci przedstawiają w postaci prezentacji
multimedialnych charakterystykę roślin energetycznych, zwracając uwagę na ich
pochodzenie, wymagania klimatyczne i glebowe oraz sposoby wykorzystania biomasy. Na tej
podstawie określają cechy „dobrej” rośliny energetycznej. Dyskutowane są również problemy
zagrożeń, jakie mogą wynikać z wprowadzania obcego gatunku do środowiska w aspekcie
zagrożenia różnorodności biologicznej. Tematyka roślin energetycznych i biomasy pojawia
się także w końcowych projektach studentów. Studenci zapoznają się również ze sposobami
przetwarzania biomasy drzewnej w czasie wizyty w jednej z firm zajmującej się
zrębkowaniem.
Słowa kluczowe: biomasa, rośliny energetyczne, edukacja, odnawialne źródła energii,
zagrożenie dla środowiska.
Summary
The article presents topics of energetic plants, which are included in the course
“Renewable Energy Resources”, organized for students of the Silesian University. It is an
obligatory subject (15 hours of lectures + 15 hours of laboratories) for students of professional
higher studies (second year of study) in the Environmental Protection study area. The students
prepare 8 to 10 minutes PowerPoint presentations on chosen energetic plants. Each
presentation includes such information as: origin of plant (native or alien species in Poland),
climatic and soil conditions, the longevity of plantation of a given energetic crop, data on
amount of biomass, which can be collected from a given surface area, possible ways of
biomass use (energy, biofuel, industry, pharmacy, reclamation works). The aim of lesson is to
collect the most appropriate traits, which should possess an energy crop. Students discuss also
some issues connected with those kind of alternative plants such as: transformation of arable
lands into monoculture plantation of energy crops, the decrease of agriculture areas which can
be used for food production, changes in mineral nutrients in the soils, and what is also very
important from the biological point of view, threats which an alien species can cause, when it
encroaches into natural or semi-natural plant communities. Some aspects connected with
biomass and energy crops can be also found in final students’ projects. Students have also
possibility to gain knowledge about practical aspects of energy crop plantation or biomass
processing visiting one of plantation or biomass plant.
Keywords: biomass, energetic crops, education, threats to the environment, renewable energy
sources.
Małgorzata Brzustewicz, Aleksandra Cichoń
Wzloty i porażki w nauczaniu ochrony środowiska w świetle zmian
podstaw programowych w polskiej szkole
Success and defeats in environmental protection education in Polish school
in aspects of contemporary educational principals changes
Streszczenie
Rok szkolny 2009/2010 będzie ważnym etapem w rozwoju polskiej edukacji.
Zaproponowane zmiany dotyczą przede wszystkim treści podstaw programowych oraz siatki
godzin w szkole ponadgimnazjalnej. Ograniczenie godzin z przedmiotów takich jak biologia,
chemia, fizyka czy geografia budzi spore zastrzeżenia w kontekście przygotowania uczniów
szkół ponadgimnazjalnych do studiowania w przyszłości na kierunkach przyrodniczych
i niewątpliwie utrudni kształtowanie młodego pokolenia w duchu wartości proekologicznych.
Słowa klucze: edukacja, ochrona środowiska, podstawa programowa, reforma edukacji,
szkoła.
Summary
Paper presents analysis of changes gradually introduced and changes being in
preparation in frames of educational reform in Polish school. School-year 2009/2010 will be
important and critical. Proposed changes mainly consist on principals and schedule
modification in secondary school and high school. Numbers of lessons in subjects such as
mathematic, physics, chemistry and natural science will decrease what results troubles in
appropriate pupils preparation for studies. It also can cause problems in proper environmental
protection education. Next aspect of introduced changes is decrees of natural science teacher
employment. In our opinion changes are needed, but up to now introduced and lately
proposed one differ from teachers, parents and students expectation.
Keywords: education, environmetntal protection, educational principals, educational reform,
school.