starożytny rzym - gimnazjum Prabuty
advertisement
IMPERIUM RZYMSKIE POWTÓRZENIE MATERIAŁU POCZĄTKI RZYMU Rzym został założony w 753 r. p.n.e. przez legendarnego Romulusa. Rzym położony był w krainie zwanej Lacjum, w środkowej Italii, nad rzeką Tyber, okolice te zamieszkiwali niegdyś Latynowie – jedno z plemion Italików. RZYM - USTRÓJ Monarchia – forma rządów, w której państwem rządzi władca – król (w Rzymie od 753 do 509 r. p.n.e. miało rządzić kolejno 7 królów – ostatni: Tarkwiniusz Pyszny) Republika - (z łac. res publica – rzecz wspólna), forma rządów, w której państwo jest uważane za wspólną własność wszystkich obywateli i obywatele podejmują najważniejsze dla tego państwa decyzje (Rzym był republiką od 509 do 31 r. p.n.e.), polski odpowiednik: Rzeczpospolita Społeczeństwo rzymskie PATRYCJUSZE posiadali wolność osobistą i prawa polityczne. PLEBEJUSZE posiadali wolność osobistą, ale nie mieli praw politycznych. NIEWOLNICY – nie mieli wolności, ani praw. REPUBLIKA RZYMSKA W republice rzymskiej władzę sprawowali: - zgromadzenie ludowe - senat - urzędnicy: konsulowie, pretorzy, cenzorzy, kwestorzy, edylowie, trybuni ludowi, - dyktator (w razie zagrożenia państwa) ARMIA RZYMSKA legiony – waleczne i zdyscyplinowane oddziały armii rzymskiej liczące ok. 4 500 żołnierzy: - 3 000 ciężkozbrojnych, - 1 200 lekkozbrojnych, - 300 jazdy. Legiony były dowodzone przez konsulów, legioniści posiadali włócznię, miecz, tarczę, zbroję i hełm. ARMIA RZYMSKA (c.d.) Legiony zakładały obozy w miejscach postoju, nawet na jedną noc. Armia rzymska w swoich podbojach wykorzystywała różne machiny wojenne. PODBOJE RZYMSKIE Dzięki doskonałej armii Rzym dokonał olbrzymich podbojów, tworząc imperium. Podboje obejmowały: - Italię (pokonanie Italików, Etrusków i Greków) - Kartaginę i jej posiadłości w Afryce Płn. I Hiszpanii (wojny punickie) - świat hellenistyczny (Macedonia, Grecja, Azja Mniejsza, Bliski Wschód, Egipt) - Ludy barbarzyńskie (Galów, Germanów, Brytów) PODBOJE – wojny punickie I wojna punicka (poł. III w. p.n.e. spór o Sycylię, zakończony zwycięstwem Rzymu) PODBOJE – wojny punickie (c.d.) II wojna punicka (218 – 201 r. p.n.e. – wyprawa Hannibala do Italii, klęska Rzymian pod Kannami w 216 r. p.n.e., klęska Kartaginy pod Zamą w 202 r. p.n.e. – zwycięstwo w wojnie Rzymu) PODBOJE – wojny punickie III wojna punicka (poł. II w. p.n.e. – ostateczne zniszczenie Kartaginy) Mapa pokazuje państwo rzymskie po wielkich podbojach imperium SKUTKI PODBOJÓW RZYMSKICH powstało wielkie państwo –imperium, podzielone na prowincje, w każdej z nich władzę sprawowali namiestnicy rozwój handlu w imperium, wzbogacenie się kupców napływ do Rzymu bogactwa, łupów wojennych, zwiększenie się liczby niewolników i spadek ich ceny wzrost znaczenia dowódców wojskowych NIEWOLNIK - człowiek pozbawiony praw, „narzędzie mówiące” POCHODZENIE NIEWOLNIKÓW jeńcy wojenni porwani przez piratów dzieci sprzedane niespłacający długów dzieci niewolnic kupieni na targach ZAJĘCIA NIEWOLNIKÓW w polu w kopalniach i kamieniołomach w zakładach rzemieślniczych w domach bogatych Rzymian gladiatorzy GLADIATORZY gladiatorzy – młodzi i silni niewolnicy walczący na arenach pomiędzy sobą lub z dzikimi zwierzętami, ich walki stanowiły rozrywkę dla ludu rzymskiego, walczyli często na śmierć i życie POWSTANIE SPARTAKUSA powstanie Spartakusa – powstanie niewolników, zaczęło się od spisku w szkole gladiatorów w Kapui, toczyło się w latach 73 – 71 r. p. n. e., do spiskowców dołączyli zbiegi niewolnicy i biedota, armia Spartakusa siała postrach w całej Italii, gdy się podzieliła została rozbita przez legiony, 6 tysięcy buntowników ukarano ukrzyżowaniem JULIUSZ CEZAR Początkowo Juliusz Cezar zawarł układ z Pompejuszem i Krassusem, wówczas został konsulem. Po dokonaniu podboju Galii, w 49 r. p.n.e. wkroczył z wojskiem do Italii i pokonał pod Farsalos wojska senatu i Pompejusza. JULIUSZ CEZAR Po zdobyciu władzy w Rzymie ogłosił się dożywotnim dyktatorem. Obrońcy republiki podejrzewając go, że zechce ogłosić się królem, zamordowali Cezara w 44 r. p.n.e. WALKA O WŁADZĘ PO CEZARZE OKTAWIAN AUGUST MAREK ANTONIUSZ POWSTANIE CESARSTWA W bitwie morskiej pod Akcjum (31 r. p.n.e.) Oktawian pokonał Marka Antoniusza i Kleopatrę i objął władzę – został pierwszym cesarzem rzymskim. CESARSTWO - pojęcia „pax romana” – pokój w świecie rzymskim, po latach wojen domowych ogłosił go Oktawian August, przyniósł on rozwój handlu i polepszenie warunków życia mieszkańców Rzymu romanizacja prowincji – przejmowanie kultury Rzymian, czyli ich języka, obyczajów, strojów, sposobu budowania przez mieszkańców prowincji pryncypat – forma władzy wprowadzona przez Oktawiana, polegała na pozostawieniu małoistotnych pozostałości republikańskich rządów, przy faktycznej władzy cesarza Rozrywki Rzymian - wille willa – luksusowa posiadłość bogatego Rzymianina zbudowana na wsi, służyła do odpoczynku i rekreacji, składała się m.in. z kilku pomieszczeń zbudowanych wokół dziedzińca, urządzano tam wystawne uczty w gronie rodziny i przyjaciół Rozrywki Rzymian - termy termy – (łaźnie publiczne) miejsca spotkań i wypoczynku Rzymian, składały się z basenów, łaźni parowych, boisk, bibliotek, parków, ulubione miejsce rozrywki Rzymian, budowano je na koszt państwa i korzystano z nich bezpłatnie Rozrywki Rzymian – wyścigi konne Hipodromy (cyrki) – tory wyścigów konnych wraz z trybunami, największe mieściły ok. 250 tysięcy kibiców. Rozrywki Rzymian – walki gladiatorów amfiteatry – miejsca, gdzie Rzymianie podziwiali różnego rodzaju widowiska: walki dzikich zwierząt oraz gladiatorów, a także przedstawienia teatralne (największy Koloseum) Rzymskie prawo Prawo XII tablic – pierwszy w historii Rzymu zbiór wszystkich obowiązujących w państwie praw, dokonany w V w. p. n. e., prawa te wyryto na 12 tablicach z brązu, które wystawiono na Forum Romanum Kodeks Justyniana – ponowny spis wszystkich przepisów prawnych i komentarzy do nich obowiązujących w imperium rzymskim, dokonany na początku VI w. n. e. z nakazu cesarza Justyniana Wielkiego FORUM ROMANUM Forum Romanum – rzymski rynek, centrum życia politycznego, religijnego i handlowego, stały tam najważniejsze budynki użyteczności publicznej, posągi bóstw, cesarzy, świątynie, był to odpowiednik greckiej agory. Rzym nazywany jest Wiecznym Miastem. RZYM - budownictwo akwedukty (wodociągi) konstrukcje umożliwiające doprowadzenie czystej i świeżej wody do miast z oddalonych obszarów górskich RZYM - budownictwo łuki triumfalne – budowle wznoszone w celu uczczenia zwycięstwa w wojnie, nazywano je imieniem wodza, który odniósł zwycięstwo (np. cesarza) RZYM - budownictwo drogi rzymskie – gęsta ich sieć w imperium z kilkuwarstwową strukturą ułatwiła rozwój handlu, komunikacji, poczty oraz przemieszczanie się wojska, niektóre przetrwały do dziś „wszystkie drogi prowadzą do Rzymu” RZYM - BUDOWNICTWO Panteon – świątynia ku czci wszystkich bogów w Rzymie, zastosowano w niej nowatorską konstrukcję kopuły, gdyż Rzymianie wynaleźli cement RZYM - SZTUKA Mozaiki – tworzono je z różnokolorowych drobnych kamieni, kawałków szkła lub ceramiki. RZYM - LITERATURA Początkowo Rzymianie naśladowali w tej dziedzinie Greków, tłumacząc na j. łaciński ich dzieła. Najwybitniejsze dzieła literackie stworzyli: - Wergiliusz (Eneida) - Horacy („carpe diem”) - Owidiusz WIERZENIA RZYMIAN wzorowali bogów na greckich (hellenizacja) cechował ich formalizm religijny wierzyli we wróżby oddawali cześć boską swoim władcom BOGOWIE RZYMSCY (cz. 1) Imię Jowisz Czym się zajmował/opiekował? władca wszystkich bogów Minerwa bogini mądrości i sprawiedliwości Neptun bóg mórz i oceanów Westa bogini ogniska domowego Junona opiekunka kobiet i małżeństw Merkury boski posłaniec, opiekun kupców Mars bóg wojny BOGOWIE RZYMSCY (cz. 2) Imię Wulkan Czym się zajmował/opiekował? boski kowal, opiekun rzemieślników Diana Wenus Cerera Eskulap Bachus Pluton bogini łowów i dzikiej zwierzyny bogini miłości i piękności bogini urodzaju bóg lekarzy, opiekun chorych bóg wina i dobrej zabawy bóg świata zmarłych i krainy śmierci WIERZENIA RZYMIAN Westalki – kapłanki bogini ogniska domowego Westy, pilnowały świętego ognia w jej świątyni (jego zgaśnięcie oznaczało złą wróżbę dla Rzymu), zostawały nimi dziewczęta z najlepszych rzymskich rodzin. CHRZEŚCIJAŃSTWO powstało w Palestynie w I w. n.e. (działalność Jezusa i jego uczniów) prześladowane w imperium rzymskim przez trzy wieki zezwolenie na swobodny kult dał cesarz Konstantyn Wielki w 313 r. (edykt mediolański) CHRZEŚCIJAŃSTWO (c.d.) Cesarz Teodozjusz Wielki w 380 r. nakazał poddanym przyjęcie chrześcijaństwa, a w 392 r. zabronił składania ofiar dawnym bogom. Mapa rozwoju chrześcijaństwa w imperium rzymskim. PRZYCZYNY UPADKU RZYMU WEWNĘTRZNE: - częste zmiany cesarzy i walki wewnętrzne o władzę - kryzys gospodarczy i finansowy (ludzie nie płacili podatków i brakowało pieniędzy na armię) ZEWNĘTRZNE: - najazdy na imperium barbarzyńskich plemion Gotów, Hunów, Wandalów), łupienie prowincji i osiedlanie się w nich PODZIAŁ CESARSTWA DOKONANY PRZEZ TEODOZJUSZA W 395 r. CESARSTWO RZYMSKIE CESARSTWO ZACHODNIE (Rzym) CESARSTWO WSCHODNIE (Konstantynopol) Podział cesarstwa UPADEK RZYMU (476 r.) – KONIEC STAROŻYTNOŚCI W 476 r. barbarzyńskie plemiona Gotów pod wodzą Odoakera najechały na Rzym. Ostatni cesarz Romulus Augustulus został pozbawiony władzy. Upadło cesarstwo zachodnie, a na jego gruzach powstały państewka barbarzyńskie. Cesarstwo wschodnie (bizantyjskie) przetrwało do 1453 r.
