Badania nieniszczące Badian Wizualne Odlewnictwo. Badania nieniszczące: • zbiór praktycznych metod weryfikacji spełnienia wymagań jakościowych, głównie pod kątem bezpieczeństwa eksploatacji prostych i złożonych obiektów technicznych (np. blach, odkuwek, konstrukcji spawanych, turbozespołów w energetyce, zestawów kołowych w kolejnictwie, konstrukcji lotniczych). • nie powodują zmian własności materiału i funkcji obiektu technicznego. Badania wizualne VT Metoda badań nieniszczących polegająca na bezpośrednim wykryciu i ocenie nieciągłości występujących na powierzchni obiektu. Wykorzystuje się tutaj bezpośrednio narząd wzroku specjalisty lub wspomagany prostą optyką (lupy, lusterka kontrolne) oraz wzorce porównawcze wzrokowo – dotykowe. Założenia metody VT: Podstawowy podział: VT bezpośrednie – badanie wzrokowe z możliwością wykorzystania prostych przyrządów optycznych (lupy, lusterka) oraz bardziej złożonych (endoskopy); VT zdalne – badanie przy użyciu wideoendoskopów; Podział organizacyjny: badanie VT ogólne - identyfikacja, kompletność; badanie VT szczegółowe - pod kątem wad na powierzchni obiektu; 1 Podstawowym nośnikiem informacji jest światło - muszą być spełnione normatywne warunki oświetleniowe, Warunki przeprowadzania badań wizualnych: 1. natężenie oświetlenia na powierzchni badanej powinno wynosić co najmniej 350lx. Jednak zalecana wartość natężenia wynosi 500 lx, 2. odległość między okiem badającego a powierzchnią badania musi mieścić się w granicach do 600 mm, 3. kąt widzenia nie mniejszy niż około 30°. 4. Zdolność widzenia osoby przeprowadzającej badanie sprawdzana co 12 miesięcy, wymóg wg normy EN 473 / ISO 9712 (widzenie w polu bliskim, dalekim, zdolność rozróżniania barw); Czas obserwacji, czas przeznaczony na ocenę obiektu odpowiedni w stosunku do badano obiektu. Przeprowadzający badania winien wykazać wiedzę techniczną o obiekcie badanym – wiedza o miejscach i wadach najbardziej niebezpiecznych z punktu widzenia wytrzymałości i eksploatacji obiektu Przeprowadzający badania winien wykazać się umiejętnością i obyciem w korzystaniu norm i przepisów w których zawarte są kryteria oceny niezgodności Personel wykonujący badania wizualne powinien być kwalifikowany Przyrządy wykorzystywane podczas przeprowadzania badań wizualnych: 1. 2. 3. 4. 5. lupy (jednosoczewkowe, wielosoczewkowe, itd.), endoskopy sztywne (boroskopy), endoskopy giętkie (fibroskopy), przymiar liniowy miara zwijana 2 Zgodnie z PN-85/H-83105 niezgodności odlewnicze można definiować jako zmianę kształtu, powierzchni, naruszenia ciągłości materiału podstawowego oraz nieprawidłowości struktury wewnętrznej odlewów wykonanych z żeliwa, staliwa lub stopów metali nieżelaznych. Badanie chropowatości Wzorce wzrokowo – dotykowe BNIF nr 359, Bureau de Normalisation des Industries de la Fonderie, 110 x 160 mm – do wszystkich materiałów odlewniczych SCRATA ASTMA 802 Shorter set, Castings Technology International, Advanced Manufacturing Park, 100 x 150 mm, do staliwa i żeliwa. SCRATA Precision set, Castings Technology International, Advanced Manufacturing Park, 100 x 150 mm, do precyzyjne odlewy staliwne. Usytuowanie niezgodności można podzielić na: niezgodności wewnętrzne – występujące wewnątrz materiału badanego niezgodności zewnętrzne – występujące na powierzchni materiału badanego Kształt niezgodności można podzielić na: niezgodności przestrzenne (trójwymiarowe) np. pęcherze, żużle, które przede wszystkim obniżają przekrój czynny danego elementu, niezgodności płaskie (nazywane czasem szczelinowym) np. przyklejenia, tworzące ostry karb inicjujący w wielu przypadkach pęknięcia konstrukcji. 3 Kryterium oceny niezgodności. uzyskane wartości pomiarowe H i L muszą mieścić się w przedziałach narzuconych przez wymaganą klasę VD (Visual examination of discontinuities Dimensions) jeżeli wysokość lub głębokość nieciągłości jest mniejsza niż dolna wartość graniczna przedziału dla H – nie podlega ona ocenie L.p Poziom ostrości 1 2 3 4 5 6 7 8 VD 1 VD 2 VD 3 VD 4 VD 5 VD 6 VD 7 VD 8 Wielkość nieciągłości Zakres wysokości Największa długość L lub głębokości H, [mm] w obrębie [mm] zasięgu H [mm] <0,5 0,5 0,5 do 1,0 1,0 1,0 do 1,5 1,5 1,0 do 1,5 2,5 1,0 do 2,0 5,0 1,5 do 3,0 10,0 1,5 do 3,0 15,0 2,0 do 4,0 20,0 Jak wymiar największej długości L znajduje się powyżej 20 mm to NSVD8 (Nie Spełnia poziomu ostrości VD8) 4
