Wymagania edukacyjne niezbędne do otrzymania poszczególnych rocznych ocen klasyfikacyjnych - kl. 2 LO Zespół nauczycieli przedmiotowych dla kl. 2 LO przedstawia obowiązującą uczniów kl. 2 LO podstawę programową z poszczególnych przedmiotów oraz wymagania na poszczególne roczne oceny klasyfikacyjne. W pierwszej części dokumentu prezentujemy ogólne wymagania (zbiór kompetencji umiejętności i wiedzy) niezbędne do uzyskania konkretnych ocen. Wymagania te odnoszą się do zakresu podstawy programowej obowiązującej w kl. 1 liceum, który znajduje się w drugiej części dokumentu. Część I - wymagania na poszczególne oceny Stopień niedostateczny (1) - uczeń nie posługuje się pojęciami właściwymi dla danej dziedziny wiedzy, ujętymi w podstawie programowej - uczeń nie analizuje tekstu właściwego dla danej dziedziny wiedzy i nie wyciąga z niego wniosków - uczeń nie dostrzega i nie nazywa poszczególnych procesów i zjawisk, których znajomość jest wymagana na jego etapie kształcenia - uczeń nie potrafi zaprezentować własnego stanowiska i uzasadnić go - uczeń nie konstruuje spójnej i poprawnej wypowiedzi na zadany temat w ramach poszczególnych przedmiotów Szkoła w Chmurze +48 723 11 22 11 [email protected] ul. Zbigniewa Romaszewskiego 23, 01-874 Warszawa - uczeń nie potrafi podać przykładów zastosowania zdobytej wiedzy w życiu codziennym - uczeń nie potrafi zaaplikować zdobytej wiedzy, aby rozwiązać stawiane przed nim zadania i problemy z danej dziedziny Stopień dopuszczający (2) - uczeń posługuje się jedynie niektórymi podstawowymi pojęciami właściwymi dla danej dziedziny wiedzy, ujętymi w podstawie programowej - uczeń analizuje jedynie bardzo proste i nieskomplikowane teksty właściwe dla danej dziedziny wiedzy i nie wyciąga z nich poprawnych wniosków - uczeń nie dostrzega samodzielnie poszczególnych procesów i zjawisk, których znajomość jest wymagana na jego etapie kształcenia, potrzebuje dużego nakierowania, aby poszczególne procesy i zjawiska dostrzec, dodatkowo najczęściej nie potrafi ich poprawnie nazwać - uczeń prezentuje swoje stanowisko lakonicznie, a czasem nie potrafi zaprezentować własnego stanowiska i uzasadnić go - uczeń konstruuje jedynie zręby spójnej i poprawnej wypowiedzi na zadany temat w ramach poszczególnych przedmiotów, często gubi logiczny ciąg wypowiedzi, popełnia dużo błędów językowych i merytorycznych - uczeń bardzo rzadko potrafi podać przykłady zastosowania zdobytej wiedzy w życiu codziennym - uczeń najczęściej nie potrafi zaaplikować zdobytej wiedzy, aby rozwiązać stawiane przed nim zadania i problemy z danej dziedziny Stopień dostateczny (3) - uczeń posługuje się podstawowymi pojęciami właściwymi dla danej dziedziny wiedzy, Szkoła w Chmurze +48 723 11 22 11 [email protected] ul. Zbigniewa Romaszewskiego 23, 01-874 Warszawa ujętymi w podstawie programowej - uczeń analizuje proste teksty właściwe dla danej dziedziny wiedzy i wyciąga z nich najbardziej podstawowe, acz poprawne wnioski - uczeń dostrzega samodzielnie niektóre procesy i zjawiska, których znajomość jest wymagana na jego etapie kształcenia, niektóre z nich nazywa poprawnie - uczeń prezentuje swoje stanowisko i czasem potrafi je uzasadnić w odniesieniu do prostszych kwestii wymaganych na jego etapie kształcenia - uczeń konstruuje krótkie wypowiedzi na zadany temat w ramach poszczególnych przedmiotów. Uczeń często popełnia błędy językowe i merytoryczne - uczeń rzadko potrafi podać przykłady zastosowania zdobytej wiedzy w życiu codziennym - uczeń potrafi zaaplikować zdobytą wiedzy do rozwiązania wyłącznie prostych i nieskomplikowanych zadań oraz problemów stawianych przed nim z danej dziedziny Stopień dobry (4) - uczeń posługuje się większością pojęć właściwych dla danej dziedziny wiedzy, które są ujęte w podstawie programowej - uczeń analizuje proste teksty właściwe dla danej dziedziny wiedzy i najczęściej wyciąga z nich poprawne wnioski - uczeń dostrzega samodzielnie większość procesów i zjawisk, których znajomość jest wymagana na jego etapie kształcenia, większość z nich nazywa poprawnie - uczeń prezentuje swoje stanowisko i potrafi je krótko uzasadnić w odniesieniu do większości kwestii wymaganych na jego etapie kształcenia - uczeń konstruuje spójne i logiczne wypowiedzi na zadany temat w ramach poszczególnych przedmiotów. Uczeń rzadko popełnia błędy językowe i merytoryczne - uczeń rzadko potrafi podać przykłady zastosowania zdobytej wiedzy w życiu Szkoła w Chmurze +48 723 11 22 11 [email protected] ul. Zbigniewa Romaszewskiego 23, 01-874 Warszawa codziennym - uczeń potrafi zaaplikować zdobytą wiedzy do rozwiązania zadań oraz problemów stawianych przed nim z danej dziedziny, aczkolwiek zdarzają mu się błędy Stopień bardzo dobry (5) - uczeń posługuje się niemal wszystkimi pojęciami właściwymi dla danej dziedziny wiedzy, które są ujęte w podstawie programowej - uczeń analizuje nawet bardziej złożone teksty właściwe dla danej dziedziny wiedzy i wyciąga z nich poprawne wnioski - uczeń dostrzega samodzielnie większość procesów i zjawisk, których znajomość jest wymagana na jego etapie kształcenia i poprawnie je nazywa - uczeń prezentuje swoje stanowisko i potrafi je logicznie i spójnie uzasadnić w odniesieniu do większości kwestii wymaganych na jego etapie kształcenia - uczeń konstruuje rozbudowane wypowiedzi na zadany temat w ramach poszczególnych przedmiotów. Uczeń rzadko popełnia błędy językowe i merytoryczne - uczeń potrafi podać przykłady zastosowania zdobytej wiedzy w życiu codziennym - uczeń potrafi zaaplikować zdobytą wiedzy do rozwiązania zadań oraz problemów stawianych przed nim z danej dziedziny i sporadycznie popełnia błędy Stopień celujący (6) - uczeń posługuje się wszystkimi pojęciami właściwymi dla danej dziedziny wiedzy, które są ujęte w podstawie programowej - uczeń analizuje skomplikowane i złożone teksty właściwe dla danej dziedziny wiedzy i wyciąga z nich poprawne oraz daleko idące wnioski - uczeń dostrzega samodzielnie procesy i zjawiska, których znajomość jest wymagana na Szkoła w Chmurze +48 723 11 22 11 [email protected] ul. Zbigniewa Romaszewskiego 23, 01-874 Warszawa jego etapie kształcenia i poprawnie je nazywa - uczeń prezentuje swoje stanowisko i potrafi je w rozbudowany sposób uzasadnić w odniesieniu do wszystkich kwestii wymaganych na jego etapie kształcenia. Uzasadnienia ucznia są kompleksowe i przemyślane - uczeń konstruuje rozbudowane wypowiedzi na zadany temat w ramach poszczególnych przedmiotów. Uczeń sporadycznie popełnia błędy merytoryczne - uczeń potrafi podać wiele przykładów zastosowania zdobytej wiedzy w życiu codziennym - uczeń potrafi zaaplikować zdobytą wiedzy do rozwiązania skomplikowanych zadań oraz problemów stawianych przed nim z danej dziedziny i sporadycznie popełnia błędy. Część II - obowiązujący zakres podstawy programowej z poszczególnych przedmiotów Język polski: zakres podstawowy – uczeń: - rozumie podstawy periodyzacji literatury, sytuuje utwory literackie w poszczególnych okresach: starożytność, średniowiecze, renesans, barok, oświecenie, romantyzm, pozytywizm, Młoda Polska, dwudziestolecie międzywojenne, literatura wojny i okupacji, literatura lat 1945–1989 krajowa i emigracyjna, literatura po 1989 r., a także pojęcie motywu literackiego i toposu, rozpoznaje podstawowe motywy i toposy oraz dostrzega żywotność motywów biblijnych i antycznych w utworach literackich; określa ich rolę w tworzeniu znaczeń uniwersalnych; - rozróżnia gatunki epickie, liryczne, dramatyczne i synkretyczne, w tym: gatunki poznane w Szkoła w Chmurze +48 723 11 22 11 [email protected] ul. Zbigniewa Romaszewskiego 23, 01-874 Warszawa szkole podstawowej oraz epos, odę, tragedię antyczną, psalm, kronikę, satyrę, sielankę, balladę, dramat romantyczny, powieść poetycką, a także odmiany powieści i dramatu, wymienia ich podstawowe cechy gatunkowe; - rozpoznaje: w tekstach literackich - ironię i autoironię, komizm, tragizm, humor, patos; określa ich funkcje w tekście i rozumie wartościujący charakter; specyfikę tekstów publicystycznych (artykuł, felieton, reportaż), retorycznych (przemówienie, laudacja, homilia), popularnonaukowych i naukowych (rozprawa); wśród tekstów prasowych rozróżnia wiadomość i komentarz; rozpoznaje środki językowe i ich funkcje zastosowane w tekstach; odczytuje informacje i przekazy jawne i ukryte; rozróżnia odpowiedzi właściwe i unikowe; konwencje literackie i określa ich cechy w utworach; w tekście literackim środki wyrazu artystycznego poznane w szkole podstawowej oraz środki znaczeniowe: oksymoron, peryfrazę, eufonię, hiperbolę; leksykalne, w tym frazeologizmy; składniowe: antytezę, paralelizm, wyliczenie, epiforę, elipsę; wersyfikacyjne, w tym przerzutnię; określa ich funkcje; - rozróżnia pojęcia manipulacji, dezinformacji, postprawdy, stereotypu, bańki informacyjnej, wiralności; rozpoznaje te zjawiska w tekstach i je charakteryzuje; - wskazuje i rozróżnia cele perswazyjne w wypowiedzi literackiej i nieliterackiej; - wyjaśnia, w jaki sposób użyte środki retoryczne oddziałują na odbiorcę; - rozróżnia typy argumentów, w tym argumenty pozamerytoryczne; - odróżnia dyskusję od sporu i kłótni; - rozpoznaje elementy erystyki w dyskusji oraz ocenia je pod względem etycznym; - rozróżnia pragmatyczny i etyczny wymiar obietnic składanych w tekstach reklamy; - wykorzystuje wiedzę z dziedziny fleksji, słowotwórstwa, frazeologii i składni w analizie i interpretacji tekstów oraz tworzeniu własnych wypowiedzi; Szkoła w Chmurze +48 723 11 22 11 [email protected] ul. Zbigniewa Romaszewskiego 23, 01-874 Warszawa - rozumie zróżnicowanie składniowe zdań wielokrotnie złożonych, rozpoznaje ich funkcje w tekście i wykorzystuje je w budowie wypowiedzi o różnym charakterze; - stosuje zasady ortografii i interpunkcji, w tym szczególnie: pisowni wielką i małą literą, pisowni łącznej i rozłącznej partykuły nie oraz partykuły -bym, -byś, -by z różnymi częściami mowy; pisowni zakończeń -ji, -ii, -i; zapisu przedrostków roz-, bez-, wes-, wz-, ws-; pisowni przyimków złożonych; pisowni nosówek (a, ę) oraz połączeń om, on, em, en; pisowni skrótów i skrótowców; - rozpoznaje w tekście literackim środki wyrazu artystycznego poznane w szkole podstawowej oraz środki znaczeniowe: oksymoron, peryfrazę, eufonię, hiperbolę; leksykalne, w tym frazeologizmy; składniowe: antytezę, paralelizm, wyliczenie, epiforę, elipsę; wersyfikacyjne, w tym przerzutnię; określa ich funkcje; - rozumie pojęcie znaku językowego oraz języka jako systemu znaków; rozróżnia typy znaków i określa ich funkcje w tekście; - zna pojęcie aktu komunikacji językowej oraz jego składowe; - rozpoznaje i określa funkcje tekstu; - odróżnia zamierzoną innowację językową od błędu językowego; określa funkcje innowacji językowej w tekście; - rozumie pojęcie znaku językowego oraz języka jako systemu znaków; rozróżnia typy znaków i określa ich funkcje w tekście; - zna pojęcie aktu komunikacji językowej oraz jego składowe; - rozpoznaje i określa funkcje tekstu; Szkoła w Chmurze +48 723 11 22 11 [email protected] ul. Zbigniewa Romaszewskiego 23, 01-874 Warszawa - rozpoznaje zjawiska powodujące niejednoznaczność wypowiedzi, dba o jasność i precyzję komunikatu; - posługuje się różnymi odmianami polszczyzny w zależności od sytuacji komunikacyjnej; - charakteryzuje zmiany w komunikacji językowej związane z rozwojem jej form; - rozpoznaje specyfikę tekstów publicystycznych, retorycznych, popularnonaukowych i naukowych; wśród tekstów prasowych rozróżnia wiadomość i komentarz; rozpoznaje środki językowe i ich funkcje zastosowane w tekstach; odczytuje informacje i przekazy jawne i ukryte; rozróżnia odpowiedzi właściwe i unikowe; - sporządza bibliografię i przypis bibliograficzny, także źródeł elektronicznych; - posługuje się słownikami ogólnymi języka polskiego oraz słownikami specjalistycznymi, także w wersji on-line. Matematyka: zakres podstawowy – uczeń: - interpretuje i operuje informacjami przedstawionymi w tekście, zarówno matematycznym, jak i popularnonaukowym, a także w formie wykresów, diagramów, tabel. - interpretuje pojęcia matematyczne; - dobiera i tworzy modele matematyczne przy rozwiązywaniu problemów praktycznych i teoretycznych; - tworzy pomocnicze obiekty matematyczne na podstawie istniejących, w celu przeprowadzenia argumentacji lub rozwiązania problemu; - wskazuje konieczności lub możliwości modyfikacji modelu matematycznego w przypadkach wymagających specjalnych zastrzeżeń, dodatkowych założeń, rozważenia szczególnych Szkoła w Chmurze +48 723 11 22 11 [email protected] ul. Zbigniewa Romaszewskiego 23, 01-874 Warszawa uwarunkowań; - odróżnia dowód od przykładu; - dostrzega regularności, podobieństwa oraz analogie, formułuje wnioski na ich podstawie i uzasadnia ich poprawności; - dobiera argumenty do uzasadnienia poprawności rozwiązywania problemów; - wykonuje działania (dodawanie, odejmowanie, mnożenie, dzielenie, potęgowanie, pierwiastkowanie, logarytmowanie) w zbiorze liczb rzeczywistych; - przeprowadza proste dowody dotyczące podzielności liczb całkowitych i reszt z dzielenia ; - wykorzystuje własności potęgowania i pierwiastkowania w sytuacjach praktycznych - stosuje związek logarytmowania z potęgowaniem, posługuje się wzorami na logarytm iloczynu, logarytm ilorazu i logarytm potęgi; - wykonuje działania na wielomianach, w tym równania; - interpretuje równania i nierówności sprzeczne oraz tożsamościowe; - rozwiązuje nierówności liniowe z jedną niewiadomą; - rozwiązuje równania i nierówności kwadratowe; - rozwiązuje równania wielomianowe, które dają się doprowadzić do równania kwadratowego, w szczególności równania dwukwadratowe; - rozwiązuje układy równań liniowych z dwiema niewiadomymi, podaje interpretację geometryczną układów oznaczonych, nieoznaczonych i sprzecznych; - określa funkcje jako jednoznaczne przyporządkowanie za pomocą opisu słownego, tabeli, wykresu, wzoru (także różnymi wzorami na różnych przedziałach); Szkoła w Chmurze +48 723 11 22 11 [email protected] ul. Zbigniewa Romaszewskiego 23, 01-874 Warszawa - wykonuje działania (dodawanie, odejmowanie, mnożenie, dzielenie, potęgowanie, pierwiastkowanie, logarytmowanie) w zbiorze liczb rzeczywistych; - przeprowadza proste dowody dotyczące podzielności liczb całkowitych i reszt z dzielenia dowolnego stopnia, w tym pierwiastków stopnia nieparzystego z liczb ujemnych; - stosuje związek pierwiastkowania z potęgowaniem oraz prawa działań na potęgach i pierwiastkach; - stosuje własności monotoniczności potęgowania; - przekształca równania i nierówności; - interpretuje równania i nierówności sprzeczne oraz tożsamościowe; - rozwiązuje: nierówności liniowe z jedną niewiadomą; równania i nierówności kwadratowe; równania wielomianowe, w tym takie, które dają się doprowadzić do równania kwadratowego, w szczególności równania dwukwadratowe; układy równań liniowych z dwiema niewiadomymi, podaje nieoznaczonych i sprzecznych; interpretację geometryczną układów oznaczonych, - określa funkcje jako jednoznaczne przyporządkowanie za pomocą opisu słownego, tabeli, wykresu, wzoru (także różnymi wzorami na różnych przedziałach); - odczytuje z wykresu funkcji: dziedzinę, zbiór wartości, miejsca zerowe, przedziały monotoniczności, przedziały; - oblicza wyrazy ciągu określonego wzorem ogólnym; - wykorzystuje definicje funkcji: sinus, cosinus i tangens dla kątów od 0° do 180° , w szczególności wyznacza wartości funkcji trygonometrycznych dla kątów 30°, 45°, 60°; 2) znajduje przybliżone wartości funkcji trygonometrycznych, korzystając z tablic lub kalkulatora; korzysta z wzorów i twierdzeń związanych z tymi funkcjami; stosuje te defnicje Szkoła w Chmurze +48 723 11 22 11 [email protected] ul. Zbigniewa Romaszewskiego 23, 01-874 Warszawa do rozwiązywania zadań z dziedziny geometrii; - stosuje twierdzenia Pitagorasa, Talesa oraz pochodne tych twierdzeń; - wykazuje się wiedzą w zakresie trygonometrii i potrafi użyć jej do rozwiązania zadań; - rozpoznaje wzajemne położenie prostych na płaszczyźnie na podstawie ich równań, w tym znajduje wspólny punkt dwóch prostych, jeśli taki istnieje; - posługuje się równaniami prostych na płaszczyźnie; - oblicza odległość dwóch punktów w układzie współrzędnych; - posługuje się definicjami i wzorami związanymi z okręgiem; - rozpoznaje wzajemne położenie prostych w przestrzeni, w szczególności proste prostopadłe nieprzecinające się; - posługuje się pojęciem kąta między prostą a płaszczyzną oraz pojęciem kąta dwuściennego między półpłaszczyznami; - rozpoznaje w graniastosłupach i ostrosłupach kąty między odcinkami (np. krawędziami, krawędziami i przekątnymi) oraz kąty między ścianami, oblicza miary tych kątów; - rozpoznaje w walcach i w stożkach kąt między odcinkami oraz kąt między odcinkami i płaszczyznami (np. kąt rozwarcia stożka, kąt między tworzącą a podstawą), oblicza miary tych kątów; - określa, jaką figurą jest dany przekrój prostopadłościanu płaszczyzną; - oblicza objętości i pola powierzchni graniastosłupów, ostrosłupów, walca, stożka i kuli, również z wykorzystaniem trygonometrii i poznanych twierdzeń; - wykorzystuje zależność między objętościami brył podobnych; Szkoła w Chmurze +48 723 11 22 11 [email protected] ul. Zbigniewa Romaszewskiego 23, 01-874 Warszawa - zlicza obiekty w prostych sytuacjach kombinatorycznych; - zlicza obiekty, stosując reguły mnożenia i dodawania (także łącznie) dla dowolnej liczby czynności; - oblicza prawdopodobieństwo w modelu klasycznym; - stosuje skalę centylową; - oblicza średnią arytmetyczną i średnią ważoną, znajduje medianę i dominantę; - oblicza odchylenie standardowe zestawu danych (także w przypadku danych odpowiednio pogrupowanych), interpretuje ten parametr dla danych empirycznych; - oblicza wartość oczekiwaną, np. przy ustalaniu wysokości wygranej w prostych grach losowych i loteriach. Język obcy nowożytny: zakres podstawowy – uczeń: - posługuje się dość bogatym zasobem środków językowych, umożliwiającym realizację pozostałych wymagań ogólnych w zakresie następujących tematów: 1) człowiek (np. dane personalne, okresy życia, wygląd zewnętrzny, cechy charakteru, rzeczy osobiste, uczucia i emocje, umiejętności i zainteresowania, osobisty system wartości, autorytety); 2) miejsce zamieszkania (np. dom i jego okolica, pomieszczenia i wyposażenie domu, prace domowe, wynajmowanie, kupno i sprzedaż mieszkania, przeprowadzka); 3) edukacja (np. szkoła i jej pomieszczenia, przedmioty nauczania, uczenie się – w tym uczenie się przez całe życie, przybory szkolne, oceny szkolne, życie szkoły, zajęcia pozalekcyjne, system oświaty); Szkoła w Chmurze +48 723 11 22 11 [email protected] ul. Zbigniewa Romaszewskiego 23, 01-874 Warszawa 4) praca (np. zawody i związane z nimi czynności i obowiązki, miejsce pracy, praca dorywcza, wybór zawodu, poszukiwanie pracy, warunki pracy i zatrudnienia); 5) życie prywatne (np. rodzina, znajomi i przyjaciele, czynności życia codziennego, określanie czasu, formy spędzania czasu wolnego, święta i uroczystości, styl życia, konflikty i problemy); 6) żywienie (np. artykuły spożywcze, posiłki i ich przygotowywanie, nawyki żywieniowe – w tym diety, lokale gastronomiczne); 7) zakupy i usługi (np. rodzaje sklepów, towary i ich cechy, sprzedawanie i kupowanie, środki płatnicze, promocja i reklama, korzystanie z usług, reklamacja); 8) podróżowanie i turystyka (np. środki transportu i korzystanie z nich, orientacja w terenie, baza noclegowa, wycieczki, zwiedzanie, awarie i wypadki w podróży, ruch uliczny); 9) kultura (np. dziedziny kultury, twórcy i ich dzieła, uczestnictwo w kulturze, tradycje i zwyczaje, media); 10) sport (np. dyscypliny sportu, sprzęt sportowy, obiekty sportowe, imprezy sportowe, uprawianie sportu, pozytywne i negatywne skutki uprawiania sportu); 11)zdrowie (np. tryb życia, samopoczucie, choroby, ich objawy i leczenie, niepełnosprawność, uzależnienia, pierwsza pomoc w nagłych wypadkach); 12) nauka i technika (np. ludzie nauki, odkrycia naukowe, wynalazki, korzystanie z podstawowych urządzeń technicznych i technologii informacyjno- -komunikacyjnych oraz szanse i zagrożenia z tym związane); 13)świat przyrody (np. pogoda, pory roku, klimat, rośliny i zwierzęta, krajobraz, zagrożenia i ochrona środowiska naturalnego, klęski żywiołowe); 14) państwo i społeczeństwo (np. wydarzenia i zjawiska społeczne, urzędy, organizacje społeczne i międzynarodowe, problemy współczesnego świata). Szkoła w Chmurze +48 723 11 22 11 [email protected] ul. Zbigniewa Romaszewskiego 23, 01-874 Warszawa - rozumie wypowiedzi ustne o umiarkowanym stopniu złożoności (np. rozmowy, wiadomości, komunikaty, ogłoszenia, instrukcje, relacje, wywiady, dyskusje, prelekcje), wypowiadane w naturalnym tempie, w standardowej odmianie języka: 1) reaguje na polecenia; 2) określa główną myśl wypowiedzi lub fragmentu wypowiedzi; 3) określa intencje nadawcy/autora wypowiedzi; 4) określa kontekst wypowiedzi (np. formę, czas, miejsce, sytuację, uczestników); 5) znajduje w wypowiedzi określone informacje; 6) układa informacje w określonym porządku; 7) wyciąga wnioski wynikające z informacji zawartych w wypowiedzi; 8) rozróżnia formalny i nieformalny styl wypowiedzi. - rozumie wypowiedzi pisemne o umiarkowanym stopniu złożoności (np. listy, e-mail, SMS-y, kartki pocztowe, napisy, broszury, ulotki, jadłospisy, ogłoszenia, rozkłady jazdy, instrukcje, komiksy, artykuły, teksty narracyjne, recenzje, wywiady, wpisy na forach i blogach, teksty literackie): 1) określa główną myśl tekstu lub fragmentu tekstu; 2) określa intencje nadawcy/autora tekstu; 3) określa kontekst wypowiedzi (np. nadawcę, odbiorcę, formę tekstu, czas, miejsce, sytuację); 4) znajduje w tekście określone informacje; 5) rozpoznaje związki między poszczególnymi częściami tekstu; 6) układa informacje w określonym porządku; 7) wyciąga wnioski wynikające z informacji zawartych w tekście; 8) odróżnia informacje o faktach od opinii; 9) rozróżnia formalny i nieformalny styl tekstu. - tworzy proste, spójne i logiczne, w miarę płynne wypowiedzi ustne: Szkoła w Chmurze +48 723 11 22 11 [email protected] ul. Zbigniewa Romaszewskiego 23, 01-874 Warszawa 1) opisuje ludzi, zwierzęta, przedmioty, miejsca i zjawiska; 2) opowiada o czynnościach, doświadczeniach i wydarzeniach z przeszłości i teraźniejszości; 3) przedstawia fakty z przeszłości i teraźniejszości; 4) przedstawia intencje, marzenia, nadzieje i plany na przyszłość; 5) opisuje upodobania; 6) wyraża i uzasadnia swoje opinie i poglądy, przedstawia i ustosunkowuje się do opinii i poglądów innych osób; 7) wyraża i opisuje uczucia i emocje; 8) przedstawia zalety i wady różnych rozwiązań; 9) wyraża pewność, przypuszczenie, wątpliwości dotyczące zdarzeń z teraźniejszości i przyszłości; 10) przedstawia sposób postępowania (np. udziela instrukcji, wskazówek, określa zasady); 11)stosuje formalny lub nieformalny styl wypowiedzi adekwatnie do sytuacji. - tworzy proste, spójne i logiczne wypowiedzi pisemne: 1) opisuje ludzi, zwierzęta, przedmioty, miejsca i zjawiska; 2) opowiada o czynnościach, doświadczeniach i wydarzeniach z przeszłości i teraźniejszości; 3) przedstawia fakty z przeszłości i teraźniejszości; 4) przedstawia intencje, marzenia, nadzieje i plany na przyszłość; 5) opisuje upodobania; 6) wyraża i uzasadnia swoje opinie i poglądy, przedstawia i ustosunkowuje się do opinii i poglądów innych osób; 7) wyraża i opisuje uczucia i emocje; 8) przedstawia zalety i wady różnych rozwiązań; 9) wyraża pewność, przypuszczenie, wątpliwości dotyczące zdarzeń z teraźniejszości i przyszłości; Szkoła w Chmurze +48 723 11 22 11 [email protected] ul. Zbigniewa Romaszewskiego 23, 01-874 Warszawa 10) przedstawia sposób postępowania (np. udziela instrukcji, wskazówek, określa zasady); 11) stosuje zasady konstruowania tekstów o różnym charakterze; 12) stosuje formalny lub nieformalny styl wypowiedzi adekwatnie do sytuacji. - reaguje ustnie oraz pisemnie w typowych, również w miarę złożonych sytuacjach: 1) przedstawia siebie i inne osoby; 2) nawiązuje kontakty towarzyskie; rozpoczyna, prowadzi i kończy rozmowę; podtrzymuje rozmowę w przypadku trudności w jej przebiegu (np. prosi o wyjaśnienie, powtórzenie, sprecyzowanie; upewnia się, że rozmówca zrozumiał jego wypowiedź); 3) uzyskuje i przekazuje informacje i wyjaśnienia; 4) wyraża swoje opinie i uzasadnia je, pyta o opinie, zgadza się lub nie zgadza się z opiniami innych osób, wyraża wątpliwość; 5) wyraża i uzasadnia swoje upodobania, preferencje, intencje i pragnienia, pyta o upodobania, preferencje, intencje i pragnienia innych osób; 6) składa życzenia i gratulacje, odpowiada na życzenia i gratulacje; 7) zaprasza i odpowiada na zaproszenie; 8) proponuje, przyjmuje i odrzuca propozycje, zachęca; prowadzi proste negocjacje w sytuacjach życia codziennego; 9) prosi o radę i udziela rady; 10) pyta o pozwolenie, udziela i odmawia pozwolenia; 11) ostrzega, nakazuje, zakazuje, instruuje; 12) wyraża prośbę oraz zgodę lub odmowę spełnienia prośby; 13) wyraża uczucia i emocje; 14) stosuje zwroty i formy grzecznościowe; 15) dostosowuje styl wypowiedzi do sytuacji. - przetwarza tekst ustnie lub pisemnie: Szkoła w Chmurze +48 723 11 22 11 [email protected] ul. Zbigniewa Romaszewskiego 23, 01-874 Warszawa 1) przekazuje w języku obcym nowożytnym informacje zawarte w materiałach wizualnych (np. wykresach, mapach, symbolach, piktogramach) lub audiowizualnych (np. filmach, reklamach); 2) przekazuje w języku obcym nowożytnym lub w języku polskim informacje sformułowane w tym języku obcym; 3) przekazuje w języku obcym nowożytnym informacje sformułowane w języku polskim; 4) przedstawia publicznie w języku obcym wcześniej przygotowany materiał, np. prezentację, film. Biologia: zakres podstawowy – uczeń: - rozpoznaje elementy budowy komórki eukariotycznej na preparacie mikroskopowym, na mikrofotografii, rysunku lub na schemacie; - wykazuje związek budowy błony biologicznej z pełnionymi przez nią funkcjami; - rozróżnia rodzaje transportu do i z komórki; - wyjaśnia rolę błony komórkowej i tonoplastu w procesach osmotycznych; planuje i przeprowadza doświadczenie wykazujące wpływ roztworów o różnym stężeniu na zjawisko osmozy; - przedstawia: błony wewnątrzkomórkowe jako zintegrowany system strukturalno-funkcjonalny oraz określa jego rolę w kompartmentacji komórki; istotę procesu replikacji DNA i uzasadnia jego konieczność przed podziałem komórki; znaczenie mitozy i mejozy w zachowaniu ciągłości życia na Ziemi; budowę jądra komórkowego i jego rolę w funkcjonowaniu komórki; organizację materiału genetycznego w jądrze komórkowym; cechy kodu genetycznego; istotę regulacji ekspresji genów; znaczenie badań Mendla w odkryciu Szkoła w Chmurze +48 723 11 22 11 [email protected] ul. Zbigniewa Romaszewskiego 23, 01-874 Warszawa podstawowych praw dziedziczenia cech; główne założenia chromosomowej teorii dziedziczności Morgana; dziedziczenie jednogenowe, dwugenowe i wielogenowe; determinację oraz dziedziczenie płci u człowieka; dziedziczenie cech sprzężonych z płcią; typy zmienności: środowiskowa i genetyczna; źródła zmienności rekombinacyjnej; powiązania funkcjonalne pomiędzy narządami w obrębie układu; mechanizmy warunkujące homeostazę; budowę węglowodanów; rozróżnia monosacharydy, disacharydy, polisacharydy; określa znaczenie biologiczne węglowodanów, uwzględniając ich właściwości fizyko-chemiczne; planuje oraz przeprowadza doświadczenie wykazujące obecność monosacharydów i polisacharydów w materiale biologicznym; budowę białek; rozróżnia białka proste i złożone; określa biologiczne znaczenie białek; przedstawia wpływ czynników fizyko-chemicznych na białko; planuje i przeprowadza doświadczenie wykazujące obecność białek w materiale biologicznym; przeprowadza obserwacje wpływu wybranych czynników fizyko-chemicznych na białko; powiązania funkcjonalne pomiędzy układami narządów w obrębie organizmu; transformację nowotworową komórek jako następstwo mutacji w obrębie genów kodujących białka regulujące cykl komórkowy oraz odpowiedzialne za naprawę DNA; na podstawie analizy schematu znaczenie utleniania kwasów tłuszczowych, glukoneogenezy, glikogenolizy w przemianach energetycznych komórki; charakterystyczne cechy budowy enzymu; znaczenie biologiczne makroelementów, w tym pierwiastków biogennych; rolę nieorganicznych i organicznych składników pokarmowych w odżywianiu, w szczególności białek pełnowartościowych i niepełnowartościowych, NNKT, błonnika, witamin; budowę lipidów; rozróżnia lipidy proste i złożone; przedstawia właściwości lipidów oraz określa ich znaczenie biologiczne; planuje i przeprowadza doświadczenie wykazujące obecność lipidów w materiale biologicznym; związek budowy odcinków przewodu pokarmowego z pełnioną przez nie funkcją; rolę wydzielin gruczołów i komórek gruczołowych w obróbce pokarmu; proces trawienia poszczególnych składników pokarmowych w przewodzie pokarmowym człowieka; Szkoła w Chmurze +48 723 11 22 11 [email protected] ul. Zbigniewa Romaszewskiego 23, 01-874 Warszawa planuje i przeprowadza doświadczenie sprawdzające warunki trawienia skrobi; rolę krwi w transporcie gazów oddechowych; warunki umożliwiające i ułatwiające dyfuzję gazów przez powierzchnię wymiany gazowej płuc; budowę serca oraz krążenie krwi w obiegu płucnym i ustrojowym; automatyzm pracy serca; funkcje elementów układu limfatycznego i przedstawia rolę limfy; związek między budową i funkcją narządów układu moczowego; sposoby pozyskiwania ATP niezbędnego do skurczu mięśnia; istotę procesu wydalania oraz wymienia substancje, które są wydalane z organizmu; proces tworzenia moczu oraz wyjaśnia znaczenie regulacji hormonalnej w tym procesie; budowę mięśnia szkieletowego; rolę wątroby w przemianach substancji wchłoniętych w przewodzie pokarmowym; antagonizm i współdziałanie mięśni w wykonywaniu ruchów; działanie synapsy chemicznej uwzględniając rolę przekaźników chemicznych i podaje ich przykłady; proces wchłaniania poszczególnych produktów trawienia składników pokarmowych w przewodzie pokarmowym; budowę i funkcje mózgu, rdzenia kręgowego i nerwów, rolę autonomicznego układu nerwowego w utrzymaniu homeostazy oraz podaje lokalizacje ośrodków tego układu; drogę impulsu nerwowego w łuku odruchowym; wykazuje biologiczne znaczenie snu; budowę i rolę zmysłu smaku i węchu; budowę oraz działanie oka i ucha; omawia podstawowe zasady higieny wzroku i słuchu; istotę rozmnażania płciowego; budowę i funkcje narządów układu rozrodczego męskiego i żeńskiego; rolę skóry w syntezie prowitaminy D; wykazuje związek nadmiernej ekspozycji na promieniowanie UV z procesem starzenia się skóry oraz zwiększonym ryzykiem wystąpienia chorób i zmian skórnych; antagonistyczne działanie hormonów na przykładzie regulacji poziomu glukozy i wapnia we krwi; rolę hormonów tkankowych na przykładzie gastryny, erytropoetyny i histaminy; rolę hormonów w regulacji wzrostu, tempa metabolizmu i rytmu dobowego; narządy i komórki układu odpornościowego; rolę mediatorów układu odpornościowego w reakcji odpornościowej; znaczenie badań diagnostycznych w profilaktyce i leczeniu chorób układu pokarmowego, w tym raka żołądka, Szkoła w Chmurze +48 723 11 22 11 [email protected] ul. Zbigniewa Romaszewskiego 23, 01-874 Warszawa raka jelita grubego, zespołów złego wchłaniania, choroby Crohna; rolę ośrodka głodu i sytości w przyjmowaniu pokarmu; zaburzenia odżywiania i przewiduje ich skutki zdrowotne; wybrane choroby układu nerwowego oraz znaczenie ich wczesnej diagnostyki dla ograniczenia społecznych skutków tych chorób; sposoby regulacji aktywności enzymów; wpływ substancji stosowanych w dopingu na organizm człowieka; antagonizm i współdziałanie mięśni w wykonywaniu ruchów; sposoby pozyskiwania ATP niezbędnego do skurczu mięśnia; znaczenie badań diagnostycznych w profilaktyce chorób układu oddechowego; rodzaje zmienności i wykazuje znaczenie zmienności genetycznej w procesie ewolucji; podstawowe źródła wiedzy o mechanizmach i przebiegu ewolucji; specjację jako mechanizm powstawania gatunków; gatunek jako izolowaną pulę genową; hipotezy wyjaśniające najważniejsze etapy biogenezy; podobieństwa między człowiekiem a innymi naczelnymi; przedstawia cechy odróżniające człowieka od małp człekokształtnych; elementy niszy ekologicznej organizmu; rozróżnia niszę ekologiczną od siedliska; modele wzrostu liczebności populacji; obronne adaptacje ofiar drapieżników, żywicieli pasożytów oraz zjadanych roślin; adaptacje drapieżników, pasożytów i roślinożerców do zdobywania pokarmu; skutki konkurencji wewnątrzgatunkowej i międzygatunkowej; sukcesję jako proces przemiany ekosystemu w czasie, skutkujący zmianą składu gatunkowego; typy różnorodności biologicznej: genetyczną, gatunkową i ekosystemową; istotę zrównoważonego rozwoju; zastosowania wybranych technik inżynierii genetycznej w medycynie sądowej, kryminalistyce, diagnostyce chorób; istotę technik stosowanych w inżynierii genetycznej; współczesne zastosowania metod biotechnologii tradycyjnej w przemyśle farmaceutycznym, spożywczym, rolnictwie, biodegradacji i oczyszczaniu ścieków; potencjalne korzyści i zagrożenia wynikające z zastosowania organizmów modyfikowanych genetycznie w rolnictwie, przemyśle, medycynie i badaniach naukowych; podaje przykłady produktów otrzymanych z wykorzystaniem modyfikowanych genetycznie organizmów; sytuacje, w których zasadne jest korzystanie z Szkoła w Chmurze +48 723 11 22 11 [email protected] ul. Zbigniewa Romaszewskiego 23, 01-874 Warszawa poradnictwa genetycznego; szanse i zagrożenia wynikające z zastosowań biotechnologii molekularnej; - rozpoznaje tkanki zwierzęce na preparacie mikroskopowym, na schemacie, mikrofotografii, na podstawie opisu i wykazuje związek ich budowy z pełnioną funkcją; - opisuje cykl komórkowy z uwzględnieniem zmian ilości DNA w poszczególnych jego etapach; - wyjaśnia znaczenie apoptozy dla prawidłowego rozwoju i funkcjonowania organizmu; - porównuje skład chemiczny i strukturę cząsteczek DNA i RNA, z uwzględnieniem rodzajów wiązań występujących w tych cząsteczkach; określa znaczenie biologiczne kwasów nukleinowych; - opisuje: genom komórki oraz strukturę genu; proces transkrypcji, z uwzględnieniem roli polimerazy RNA; proces obróbki potranskrypcyjnej; proces translacji i przedstawia znaczenie modyfikacji potranslacyjnej białek; - zapisuje i analizuje krzyżówki oraz określa prawdopodobieństwo wystąpienia określonych genotypów i fenotypów oraz stosunek fenotypowy w pokoleniach potomnych, w tym cech warunkowanych przez allele wielokrotne; - analizuje dziedziczenie cech sprzężonych; - analizuje rodowody i na ich podstawie ustala sposób dziedziczenia danej cechy; - opisuje zmienność jako różnorodność fenotypową osobników w populacji; - wyjaśnia: na przykładach, wpływ czynników środowiska na plastyczność fenotypów; rolę hormonów w reakcji na stres; określa skutki niedoczynności i nadczynności gruczołów Szkoła w Chmurze +48 723 11 22 11 [email protected] ul. Zbigniewa Romaszewskiego 23, 01-874 Warszawa dokrewnych; wpływ substancji psychoaktywnych, w tym dopalaczy, na funkcjonowanie organizmu; - rozróżnia: ciągłą i nieciągłą zmienność cechy; rodzaje mutacji genowych oraz określa ich skutki; rodzaje aberracji chromosomowych oraz określa ich skutki; - określa, na podstawie analizy rodowodu lub kariotypu, podłoże genetyczne chorób człowieka; - wykazuje związek pomiędzy narażeniem organizmu na działanie czynników mutagennych a zwiększonym ryzykiem wystąpienia chorób; - opisuje budowę i funkcje mitochondriów; współdziałanie mięśni, ścięgien, stawów i kości w ruchu; - wyjaśnia na przykładach pojęcia szlaku i cyklu metabolicznego; - porównuje istotę procesów anabolicznych i katabolicznych oraz wykazuje, że są ze sobą powiązane; - wykazuje związek budowy ATP z jego rolą biologiczną; - wyjaśnia istotę katalizy enzymatycznej; - wyjaśnia mechanizm sprzężenia zwrotnego ujemnego w regulacji przebiegu szlaków metabolicznych; wpływ czynników fizyko-chemicznych na przebieg katalizy enzymatycznej; planuje i przeprowadza doświadczenie badające wpływ czynników na aktywność wybranych enzymów; - wykazuje związek budowy mitochondrium z przebiegiem procesu oddychania komórkowego; Szkoła w Chmurze +48 723 11 22 11 [email protected] ul. Zbigniewa Romaszewskiego 23, 01-874 Warszawa - określa na podstawie analizy schematu przebiegu glikolizy, reakcji pomostowej i cyklu Krebsa, substraty i produkty tych procesów; - porównuje na podstawie analizy schematu, drogi przemiany pirogronianu jako produktu glikolizy w fermentacji mleczanowej i w oddychaniu tlenowym; - wyjaśnia, dlaczego utlenianie substratu energetycznego w warunkach tlenowych dostarcza więcej energii niż w warunkach beztlenowych; rolę wody w życiu organizmów w oparciu o jej właściwości fizyko-chemiczne; związek między budową i funkcją elementów układu oddechowego człowieka; proces krzepnięcia krwi na podstawie schematu; mechanizm wentylacji płuc; na podstawie schematu molekularny mechanizm skurczu mięśnia; wpływ odżywiania się i aktywności fizycznej na rozwój oraz stan kości i mięśni człowieka; - wykazuje związek budowy narządów z pełnioną przez nie funkcją; związek między budową i funkcją naczyń krwionośnych; - opisuje wymianę gazową w tkankach i płucach uwzględniając powinowactwo hemoglobiny do tlenu w różnych warunkach pH i temperatury krwi oraz ciśnienia parcjalnego tlenu w środowisku zewnętrznym; planuje i przeprowadza doświadczenie wykazujące różnice w zawartości dwutlenku węgla w powietrzu wdychanym i wydychanym; - określa na podstawie analizy schematu przebiegu cyklu mocznikowego substraty i produkty tego procesu; przedstawia znaczenie tego procesu w utrzymaniu homeostazy organizmu; - porównuje rodzaje odruchów i przedstawia rolę odruchów warunkowych w procesie uczenia się; - wyróżnia rodzaje receptorów ze względu na rodzaj odbieranego bodźca; wykazuje związek pomiędzy lokalizacją receptorów w organizmie a pełnioną funkcją; - analizuje proces gametogenezy i wskazuje podobieństwa oraz różnice w przebiegu Szkoła w Chmurze +48 723 11 22 11 [email protected] ul. Zbigniewa Romaszewskiego 23, 01-874 Warszawa powstawania gamet męskich i żeńskich; - wykazuje związek między budową i funkcją skóry; - rozróżnia hormony steroidowe i niesteroidowe; odporność wrodzoną i nabytą oraz komórkową i humoralną; - podaje lokalizacje gruczołów dokrewnych i wymienia hormony przez nie produkowane; - wyjaśnia, w jaki sposób koordynowana jest aktywność układów hormonalnego i nerwowego; mechanizm sprzężenia zwrotnego ujemnego na osi podwzgórze –przysadka – gruczoł; - opisuje sposoby nabywania odporności swoistej; - rozpoznaje rodzaje kości ze względu na ich kształt; rodzaje połączeń kości i określa ich funkcje i kości szkieletu osiowego, obręczy i kończyn; - podaje przyczyny otyłości oraz sposoby jej profilaktyki; - analizuje wpływ czynników zewnętrznych na funkcjonowanie układu oddechowego; - przedstawia historię myśli ewolucyjnej; - określa pokrewieństwo ewolucyjne gatunków na podstawie analizy drzewa filogenetycznego; - rozpoznaje, na podstawie opisu, schematu, rysunku, konwergencję i dywergencję; - porządkuje chronologicznie: wydarzenia z historii życia na Ziemi; wykazuje, że zmiany warunków środowiskowych miały wpływ na przebieg ewolucji; formy kopalne człowiekowatych wskazując na ich cechy charakterystyczne; - określa pokrewieństwo człowieka z innymi zwierzętami, na podstawie analizy drzewa rodowego; Szkoła w Chmurze +48 723 11 22 11 [email protected] ul. Zbigniewa Romaszewskiego 23, 01-874 Warszawa - analizuje różnorodne źródła informacji dotyczące ewolucji człowieka i przedstawia tendencje zmian ewolucyjnych; - rozróżnia czynniki biotyczne i abiotyczne oddziałujące na organizmy; - wyjaśnia, czym jest tolerancja ekologiczna; przepływ energii i obieg materii w ekosystemie; - wykazuje znaczenie organizmów o wąskim zakresie tolerancji ekologicznej w bioindykacji; planuje i przeprowadza doświadczenie mające na celu zbadanie zakresu tolerancji ekologicznej w odniesieniu do wybranego czynnika środowiska; - charakteryzuje populację, określając jej cechy; dokonuje obserwacji cech populacji wybranego gatunku; - przewiduje zmiany liczebności populacji, dysponując danymi o jej liczebności, rozrodczości, śmiertelności i migracjach osobników; - wyjaśnia zmiany liczebności populacji w układzie zjadający i zjadany; znaczenie zależności nieantagonistycznych w ekosystemie i podaje ich przykłady; - planuje i przeprowadza doświadczenie wykazujące oddziaływania antagonistyczne między osobnikami wybranych gatunków; - określa zależności pokarmowe w ekosystemie na podstawie analizy fragmentów sieci pokarmowych; przedstawia zależności pokarmowe w biocenozie w postaci łańcuchów pokarmowych; - opisuje obieg węgla i azotu w przyrodzie, wykazując rolę różnych grup organizmów w tych obiegach; - wymienia główne czynniki geograficzne kształtujące różnorodność gatunkową i ekosystemową Ziemi; podaje przykłady miejsc charakteryzujących się szczególnym bogactwem Szkoła w Chmurze +48 723 11 22 11 [email protected] ul. Zbigniewa Romaszewskiego 23, 01-874 Warszawa gatunkowym; wykazuje związek pomiędzy rozmieszczeniem biomów a warunkami klimatycznymi na kuli ziemskiej; - wykazuje wpływ działalności człowieka na różnorodność biologiczną; wpływ działalności człowieka na różnorodność biologiczną; - wyjaśnia znaczenie restytucji i reintrodukcji gatunków dla zachowania różnorodności biologicznej; podaje przykłady restytuowanych gatunków; - uzasadnia konieczność zachowania tradycyjnych odmian roślin i tradycyjnych ras zwierząt dla zachowania różnorodności genetycznej; konieczność stosowania różnych form ochrony przyrody, w tym Natura 2000; konieczność współpracy międzynarodowej dla ochrony różnorodności biologicznej; - rozróżnia biotechnologię tradycyjną i molekularną; - wyjaśnia, czym jest organizm transgeniczny i GMO; przedstawia sposoby otrzymywania organizmów transgenicznych; - opisuje klonowanie organizmów i przedstawia znaczenie tego procesu; - wyjaśnia istotę terapii genowej; - dyskutuje o problemach społecznych i etycznych związanych z rozwojem inżynierii genetycznej oraz formułuje własne opinie w tym zakresie. Chemia: zakres podstawowy – uczeń: - opisuje właściwości substancji i wyjaśnia przebieg procesów chemicznych; - wskazuje na związek właściwości różnorodnych substancji z ich zastosowaniami i ich wpływem na środowisko naturalne; - reaguje w przypadku wystąpienia zagrożenia dla środowiska; Szkoła w Chmurze +48 723 11 22 11 [email protected] ul. Zbigniewa Romaszewskiego 23, 01-874 Warszawa - opisuje podobieństwa we właściwościach pierwiastków w grupach układu okresowego i zmienność właściwości w okresach; - pisze równania reakcji ilustrujące typowe właściwości chemiczne metali wobec: tlenu, wody kwasów nieutleniających, przewiduje i opisuje słownie przebieg reakcji rozcieńczonych i stężonych roztworów kwasów: azotowego(V) i siarkowego(VI) z Al, Fe, Cu, Ag; - pisze równania reakcji otrzymywania tlenków pierwiastków o liczbach atomowych od 1 do 30; - pisze równania reakcji ilustrujące typowe właściwości chemiczne niemetali; - określa rodzaj wiązania na podstawie elektroujemności oraz liczby elektronów walencyjnych atomów łączących się pierwiastków; - ilustruje graficznie oraz opisuje powstawanie wiązań kowalencyjnych i jonowych; pisze wzory elektronowe typowych cząsteczek związków kowalencyjnych i jonów złożonych, z uwzględnieniem wiązań koordynacyjnych; - określa typ wiązania w cząsteczkach związków nieorganicznych i organicznych; - opisuje i przewiduje wpływ rodzaju wiązania i oddziaływań międzycząsteczkowych na właściwości fizyczne substancji nieorganicznych i organicznych; wskazuje te cząsteczki i fragmenty cząsteczek, które są polarne, oraz te, które są niepolarne; - wyjaśnia pojęcie alotropii pierwiastków; na podstawie znajomości budowy diamentu, grafitu, grafenu i fullerenów tłumaczy ich właściwości i zastosowania; - wnioskuje o rodzaju wiązania na podstawie obserwowanych właściwości substancji; - porównuje właściwości fizyczne substancji tworzących kryształy jonowe, kowalencyjne, molekularne oraz metaliczne; Szkoła w Chmurze +48 723 11 22 11 [email protected] ul. Zbigniewa Romaszewskiego 23, 01-874 Warszawa - opisuje podstawowe właściwości fizyczne metali i wyjaśnia je na podstawie znajomości natury wiązania metalicznego; - rozróżnia układy homogeniczne i heterogeniczne; wymienia różnice we właściwościach roztworów właściwych, koloidów i zawiesin; - opisuje sposoby rozdzielenia roztworów właściwych na składniki; - projektuje i przeprowadza doświadczenie pozwalające rozdzielić mieszaninę niejednorodną na składniki; - pisze równania dysocjacji elektrolitycznej związków nieorganicznych i organicznych z uwzględnieniem dysocjacji stopniowej; - stosuje termin stopień dysocjacji dla ilościowego opisu zjawiska dysocjacji elektrolitycznej; - interpretuje wartości pH w ujęciu jakościowym i ilościowym; - uzasadnia przyczynę kwasowego odczynu wodnych roztworów kwasów, zasadowego odczynu wodnych roztworów niektórych wodorotlenków i amoniaku oraz odczynu niektórych wodnych roztworów soli; pisze odpowiednie równania reakcji; - ustala wzór empiryczny i rzeczywisty związku chemicznego na podstawie jego składu i masy molowej; - na podstawie wzoru sumarycznego, opisu budowy lub właściwości fizykochemicznych klasyfikuje związki chemiczne; - na podstawie wzoru sumarycznego związku nieorganicznego pisze jego nazwę, na podstawie nazwy pisze jego wzór sumaryczny; - pisze równania reakcji otrzymywania tlenków pierwiastków o liczbach atomowych od 1 do 30; Szkoła w Chmurze +48 723 11 22 11 [email protected] ul. Zbigniewa Romaszewskiego 23, 01-874 Warszawa - opisuje typowe właściwości chemiczne tlenków pierwiastków o liczbach atomowych od 1 do 20, w tym zachowanie wobec wody, kwasów i zasad; pisze odpowiednie równania reakcji w formie cząsteczkowej i jonowej; - klasyfikuje tlenki pierwiastków o liczbach atomowych od 1 do 20 ze względu na ich charakter chemiczny; wnioskuje o charakterze chemicznym tlenku na podstawie wyników doświadczenia; - opisuje typowe właściwości chemiczne kwasów, w tym zachowanie wobec metali, tlenków metali, wodorotlenków i soli kwasów o mniejszej mocy; projektuje i przeprowadza odpowiednie doświadczenia; - klasyfikuje wodorki ze względu na ich charakter chemiczny; wnioskuje o charakterze chemicznym wodorku na podstawie wyników doświadczenia; pisze odpowiednie równania reakcji potwierdzające charakter chemiczny wodorków; opisuje typowe właściwości chemiczne wodorków pierwiastków 17. grupy, w tym ich zachowanie wobec wody i zasad; - projektuje i przeprowadza doświadczenia pozwalające otrzymać różnymi metodami: wodorotlenki, kwasy i sole; pisze odpowiednie równania reakcji; - klasyfikuje wodorotlenki ze względu na ich charakter chemiczny; wnioskuje o charakterze chemicznym wodorotlenku na podstawie wyników doświadczenia; pisze odpowiednie równania reakcji potwierdzające charakter chemiczny wodorotlenków; - opisuje typowe właściwości chemiczne kwasów, w tym zachowanie wobec metali, tlenków metali, wodorotlenków i soli kwasów o mniejszej mocy; projektuje i przeprowadza odpowiednie doświadczenia; pisze odpowiednie równania reakcji; - klasyfikuje poznane kwasy ze względu na ich skład, moc i właściwości utleniające; - przewiduje przebieg reakcji soli z mocnymi kwasami oraz soli z zasadami; Szkoła w Chmurze +48 723 11 22 11 [email protected] ul. Zbigniewa Romaszewskiego 23, 01-874 Warszawa - pisze równania reakcji: zobojętniania, wytrącania osadów i wybranych soli z wodą w formie jonowej pełnej i skróconej; - wyjaśnia i stosuje założenia teorii strukturalnej budowy związków organicznych; - na podstawie wzoru sumarycznego, półstrukturalnego, opisu budowy lub właściwości fizykochemicznych klasyfikuje dany związek chemiczny do: węglowodorów, związków jednofunkcyjnych, związków wielofunkcyjnych; - stosuje pojęcia: homolog, szereg homologiczny, wzór ogólny, izomeria konstytucyjna; rozpoznaje i klasyfikuje izomery; - rysuje wzory strukturalne i półstrukturalne izomerów konstytucyjnych o podanym wzorze sumarycznym; wśród podanych wzorów węglowodorów i ich pochodnych wskazuje izomery konstytucyjne; - przedstawia tendencje zmian właściwości fizycznych w szeregach homologicznych; - wyjaśnia wpływ budowy cząsteczek na właściwości związków organicznych; - klasyfikuje reakcje związków organicznych ze względu na typ procesu; - projektuje i przeprowadza doświadczenie pozwalające na identyfikację białek; - opisuje strukturę drugorzędową białek oraz wykazuje znaczenie wiązań wodorowych dla ich stabilizacji; tłumaczy znaczenie trzeciorzędowej struktury białek i wyjaśnia stabilizację tej struktury przez grupy R-, zawarte w resztach aminokwasów; - podaje nazwy systematyczne węglowodorów na podstawie wzorów strukturalnych lub półstrukturalnych; rysuje wzory węglowodorów na podstawie ich nazw; - opisuje właściwości chemiczne alkanów na przykładzie reakcji: spalania, substytucji atomu wodoru przez atom chloru przy udziale światła; pisze odpowiednie równania reakcji; Szkoła w Chmurze +48 723 11 22 11 [email protected] ul. Zbigniewa Romaszewskiego 23, 01-874 Warszawa - opisuje właściwości chemiczne alkenów na przykładzie reakcji: spalania, addycji; polimeryzacji; przewiduje produkty reakcji przyłączenia cząsteczek niesymetrycznych do niesymetrycznych alkenów na podstawie reguły Markownikowa; - opisuje właściwości chemiczne alkinów na przykładzie reakcji: spalania, addycji H2, Cl2, HCl, H2O, trimeryzacji etynu; - ustala wzór monomeru, z którego został otrzymany polimer o podanej strukturze; rysuje wzór polimeru powstającego z monomeru o podanym wzorze lub nazwie; - opisuje budowę cząsteczki benzenu z uwzględnieniem delokalizacji elektronów; wyjaśnia, dlaczego benzen, w przeciwieństwie do alkenów i alkinów, nie odbarwia wody bromowej ani wodnego roztworu manganianu(VII) potasu; - na podstawie wzoru lub opisu klasyfikuje substancje do alkoholi lub fenoli; - na podstawie wzoru strukturalnego lub półstrukturalnego podaje nazwy systematyczne alkoholi i fenoli; na podstawie nazwy systematycznej rysuje wzory strukturalne i półstrukturalne; - opisuje właściwości chemiczne alkoholi na przykładzie reakcji: spalania, reakcji z HCl, zachowania wobec sodu, utlenienia do związków karbonylowych, eliminacji wody, reakcji z kwasami karboksylowymi; - porównuje właściwości fizyczne i chemiczne alkoholi mono- i polihydroksylowych etano-1,2-diolu i propano-1,2,3-triolu; odróżnia alkohol monohydroksylowy od alkoholu polihydroksylowego; na podstawie obserwacji wyników doświadczenia klasyfikuje alkohol do mono- lub polihydroksylowych; - opisuje właściwości chemiczne fenolu na podstawie reakcji z: sodem, wodorotlenkiem sodu, kwasem azotowym(V); formułuje wniosek dotyczący kwasowego charakteru fenolu; pisze Szkoła w Chmurze +48 723 11 22 11 [email protected] ul. Zbigniewa Romaszewskiego 23, 01-874 Warszawa odpowiednie równania reakcji; na podstawie wyników doświadczenia klasyfikuje substancję do alkoholi lub fenoli; - oblicza stopnie utlenienia pierwiastków w jonie i cząsteczce związku nieorganicznego i organicznego; - przewiduje przebieg reakcji utleniania - redukcji związków organicznych; - opisuje podobieństwa i różnice w budowie cząsteczek aldehydów i ketonów; na podstawie wzoru lub opisu klasyfikuje substancję do aldehydów lub ketonów; - na podstawie wzoru strukturalnego lub półstrukturalnego; podaje nazwy systematyczne aldehydów i ketonów; na podstawie nazwy systematycznej rysuje wzory strukturalne lub półstrukturalne; - pisze odpowiednie równania reakcji aldehydu z odczynnikiem Tollensa i odczynnikiem Trommera; - porównuje metody otrzymywania, właściwości i zastosowania aldehydów i ketonów; - wskazuje grupę karboksylową i resztę kwasową we wzorach kwasów karboksylowych; na podstawie wzoru strukturalnego lub półstrukturalnego podaje nazwy systematyczne kwasów karboksylowych; na podstawie nazwy systematycznej rysuje wzory strukturalne lub półstrukturalne; - pisze równania dysocjacji elektrolitycznej rozpuszczalnych w wodzie kwasów karboksylowych i nazywa powstające w tych reakcjach jony; - opisuje właściwości chemiczne kwasów karboksylowych na podstawie reakcji tworzenia: soli, estrów; pisze odpowiednie równania reakcji; przeprowadza doświadczenia pozwalające otrzymywać sole kwasów karboksylowych; wpływ długości łańcucha węglowego na moc kwasów karboksylowych; Szkoła w Chmurze +48 723 11 22 11 [email protected] ul. Zbigniewa Romaszewskiego 23, 01-874 Warszawa - projektuje i przeprowadza doświadczenie, którego wynik dowiedzie, że dany kwas organiczny jest kwasem słabszym np. od kwasu siarkowego(VI) i mocniejszym np. od kwasu węglowego; na podstawie wyników doświadczenia porównuje moc kwasów; projektuje i przeprowadza doświadczenie, którego wynik wykaże podobieństwo we właściwościach chemicznych kwasów nieorganicznych i kwasów karboksylowych; - opisuje budowę i klasyfikacje amin; - porównuje budowę amoniaku i amin; rysuje wzory elektronowe cząsteczek amoniaku i metyloaminy; - wskazuje na różnice i podobieństwa w budowie metyloaminy i fenyloaminy; - porównuje i wyjaśnia przyczynę zasadowych właściwości amoniaku i amin; - pisze równania reakcji metyloaminy z wodą i z kwasem solnym; równanie reakcji fenyloaminy z kwasem solnym; - opisuje procesy fermentacyjne zachodzące podczas wyrabiania ciasta i pieczenia chleba, produkcji wina, otrzymywania kwaśnego mleka, jogurtów, serów; pisze równania reakcji fermentacji alkoholowej, octowej i mlekowej; - wymienia zastosowania kwasów karboksylowych; - wyjaśnia przyczyny psucia się żywności i proponuje sposoby zapobiegania temu procesowi; przedstawia znaczenie i konsekwencje stosowania dodatków do żywności, w tym konserwantów; - stosuje pojęcie mola i liczby Avogadra; - odczytuje w układzie okresowym masy atomowe pierwiastków i na ich podstawie oblicza masę molową związków chemicznych o podanych wzorach lub nazwach; Szkoła w Chmurze +48 723 11 22 11 [email protected] ul. Zbigniewa Romaszewskiego 23, 01-874 Warszawa - dokonuje interpretacji jakościowej i ilościowej równania reakcji w ujęciu molowym, masowym i objętościowym; - stosuje poprawną terminologię; - wykonuje obliczenia dotyczące praw chemicznych; - wyjaśnia przyczynę denaturacji białek wywołanej oddziaływaniem na nie soli metali ciężkich i wysokiej temperatury; wymienia czynniki wywołujące wysalanie białek i wyjaśnia ten proces; - projektuje i przeprowadza doświadczenie, którego wynik potwierdzi właściwości redukujące glukozy; - wskazuje wiązanie O-glikozydowe w cząsteczkach: sacharozy i maltozy; - wyjaśnia, dlaczego maltoza ma właściwości redukujące, a sacharoza nie wykazuje właściwości redukujących; - projektuje i przeprowadza doświadczenie pozwalające przekształcić sacharozę w cukry proste; - pisze uproszczone równanie hydrolizy polisacharydów; - wyjaśnia i porównuje przebieg hydrolizy estrów w środowisku kwasowym oraz w środowisku zasadowym; pisze odpowiednie równania reakcji; - wyjaśnia, w jaki sposób z glicerydów otrzymuje się kwasy tłuszczowe lub mydła; pisze odpowiednie równania reakcji; - opisuje budowę białek; - stosuje pojęcia: powłoka, podpowłoka; pisze konfiguracje elektronowe atomów pierwiastków do Z=20 i jonów o podanym ładunku, uwzględniając przynależność elektronów do podpowłok; Szkoła w Chmurze +48 723 11 22 11 [email protected] ul. Zbigniewa Romaszewskiego 23, 01-874 Warszawa - określa przynależność pierwiastków do bloków konfiguracyjnych: s, p układu okresowego na podstawie konfiguracji elektronowej; - wskazuje związek między budową elektronową atomu a położeniem pierwiastka w układzie okresowym i jego właściwościami fizycznymi i chemicznymi; - opisuje podobieństwa we właściwościach pierwiastków w grupach układu okresowego i zmienność właściwości w okresach; - pisze równania reakcji ilustrujące typowe właściwości chemiczne metali wobec: tlenu, wody kwasów nieutleniających, przewiduje i opisuje słownie przebieg reakcji rozcieńczonych i stężonych roztworów kwasów: azotowego(V) i siarkowego(VI); - pisze równania reakcji otrzymywania tlenków pierwiastków o liczbach atomowych od 1 do 30; - pisze równania reakcji ilustrujące typowe właściwości chemiczne niemetali, w tym między innymi równania reakcji: wodoru z niemetalami, chloru, siarki z metalami; - określa rodzaj wiązania na podstawie elektroujemności oraz liczby elektronów walencyjnych atomów łączących się pierwiastków; - ilustruje graficznie oraz opisuje powstawanie wiązań kowalencyjnych i jonowych; pisze wzory elektronowe typowych cząsteczek związków kowalencyjnych i jonów złożonych, z uwzględnieniem wiązań koordynacyjnych; - określa typ wiązania w cząsteczkach związków nieorganicznych i organicznych; - opisuje i przewiduje wpływ rodzaju wiązania, oddziaływań międzycząsteczkowych na właściwości fizyczne substancji nieorganicznych i organicznych; wskazuje te cząsteczki i fragmenty cząsteczek, które są polarne, oraz te, które są niepolarne; Szkoła w Chmurze +48 723 11 22 11 [email protected] ul. Zbigniewa Romaszewskiego 23, 01-874 Warszawa - wyjaśnia pojęcie alotropii pierwiastków; na podstawie znajomości budowy diamentu, grafitu, grafenu i fullerenów tłumaczy ich właściwości i zastosowania; - wnioskuje o rodzaju wiązania na podstawie obserwowanych właściwości substancji; - porównuje właściwości fizyczne substancji tworzących kryształy jonowe, kowalencyjne, molekularne oraz metaliczne; - rozróżnia układy homogeniczne i heterogeniczne; wymienia różnice we właściwościach roztworów właściwych, koloidów i zawiesin; - opisuje sposoby rozdzielenia roztworów właściwych na składniki; - projektuje i przeprowadza doświadczenie pozwalające rozdzielić mieszaninę niejednorodną na składniki; - pisze równania dysocjacji elektrolitycznej związków nieorganicznych i organicznych z uwzględnieniem dysocjacji stopniowej; - stosuje termin stopień dysocjacji dla ilościowego opisu zjawiska dysocjacji elektrolitycznej; - interpretuje wartości pH w ujęciu jakościowym i ilościowym; - uzasadnia przyczynę kwasowego odczynu wodnych roztworów kwasów, zasadowego odczynu wodnych roztworów niektórych wodorotlenków i amoniaku oraz odczynu niektórych wodnych roztworów soli; pisze odpowiednie równania reakcji; - na podstawie wzoru sumarycznego, opisu budowy lub właściwości fizykochemicznych klasyfikuje dany związek chemiczny do: tlenków, wodorków, wodorotlenków, kwasów, soli; - na podstawie wzoru sumarycznego związku nieorganicznego pisze jego nazwę, na podstawie nazwy pisze jego wzór sumaryczny; Szkoła w Chmurze +48 723 11 22 11 [email protected] ul. Zbigniewa Romaszewskiego 23, 01-874 Warszawa - ustala wzór empiryczny i rzeczywisty związku chemicznego na podstawie jego składu i masy molowej; - opisuje typowe właściwości chemiczne tlenków pierwiastków o liczbach atomowych od 1 do 20, w tym zachowanie wobec wody, kwasów i zasad; - klasyfikuje tlenki pierwiastków o liczbach atomowych od 1 do 20 ze względu na ich charakter chemiczny; - opisuje typowe właściwości chemiczne kwasów, w tym zachowanie wobec metali, tlenków metali, wodorotlenków i soli kwasów o mniejszej mocy; projektuje i przeprowadza odpowiednie doświadczenia; pisze odpowiednie równania reakcji; - klasyfikuje wodorki ze względu na ich charakter chemiczny; wnioskuje o charakterze chemicznym wodorku na podstawie wyników doświadczenia; pisze odpowiednie równania reakcji potwierdzające charakter chemiczny wodorków; opisuje typowe właściwości chemiczne wodorków pierwiastków 17. grupy, w tym ich zachowanie wobec wody i zasad; - projektuje i przeprowadza doświadczenia pozwalające otrzymać różnymi metodami: wodorotlenki, kwasy i sole; pisze odpowiednie równania reakcji; - klasyfikuje wodorotlenki ze względu na ich charakter chemiczny; wnioskuje o charakterze chemicznym wodorotlenku na podstawie wyników doświadczenia; pisze odpowiednie równania reakcji potwierdzające charakter chemiczny wodorotlenków; - klasyfikuje poznane kwasy ze względu na ich skład (kwasy tlenowe i beztlenowe), moc i właściwości utleniające; - przewiduje przebieg reakcji soli z mocnymi kwasami oraz soli z zasadami; pisze odpowiednie równania reakcji; Szkoła w Chmurze +48 723 11 22 11 [email protected] ul. Zbigniewa Romaszewskiego 23, 01-874 Warszawa - pisze równania reakcji: zobojętniania, wytrącania osadów i wybranych soli z wodą w formie jonowej pełnej i skróconej; - wyjaśnia i stosuje założenia teorii strukturalnej budowy związków organicznych; - na podstawie wzoru sumarycznego, półstrukturalnego, opisu budowy lub właściwości fizykochemicznych klasyfikuje dany związek chemiczny do: węglowodorów, związków jednofunkcyjnych, związków wielofunkcyjnych; - stosuje pojęcia: homolog, szereg homologiczny, wzór ogólny, izomeria konstytucyjna; rozpoznaje i klasyfikuje izomery; - rysuje wzory strukturalne i półstrukturalne izomerów konstytucyjnych o podanym wzorze sumarycznym; wśród podanych wzorów węglowodorów i ich pochodnych wskazuje izomery konstytucyjne; - przedstawia tendencje zmian właściwości fizycznych w szeregach homologicznych; - wyjaśnia wpływ budowy cząsteczek na właściwości związków organicznych; - klasyfikuje reakcje związków organicznych ze względu na typ procesu; - projektuje i przeprowadza doświadczenie pozwalające na identyfikację białek; - opisuje strukturę drugorzędową białek oraz wykazuje znaczenie wiązań wodorowych dla ich stabilizacji; tłumaczy znaczenie trzeciorzędowej struktury białek i wyjaśnia stabilizację tej struktury przez grupy R-, zawarte w resztach aminokwasów; - na podstawie wzoru lub opisu klasyfikuje substancje do alkoholi lub fenoli; - na podstawie wzoru strukturalnego lub półstrukturalnego podaje nazwy systematyczne alkoholi i fenoli; na podstawie nazwy systematycznej rysuje wzory strukturalne lub półstrukturalne; Szkoła w Chmurze +48 723 11 22 11 [email protected] ul. Zbigniewa Romaszewskiego 23, 01-874 Warszawa - opisuje właściwości chemiczne alkoholi na przykładzie reakcji: spalania, reakcji z HCl, zachowania wobec sodu, utlenienia do związków karbonylowych, eliminacji wody, reakcji z kwasami karboksylowymi; pisze odpowiednie równania reakcji; - porównuje właściwości fizyczne i chemiczne alkoholi mono- i polihydroksylowych, etano-1,2-diolu i propano-1,2,3-triolu; odróżnia alkohol monohydroksylowy od alkoholu polihydroksylowego; na podstawie obserwacji wyników doświadczenia klasyfikuje alkohol do mono- lub polihydroksylowych; - opisuje właściwości chemiczne fenolu na podstawie reakcji z: sodem, wodorotlenkiem sodu, kwasem azotowym(V); formułuje wniosek dotyczący kwasowego charakteru fenolu; pisze odpowiednie równania reakcji; na podstawie wyników doświadczenia klasyfikuje substancję do alkoholi lub fenoli; - porównuje metody otrzymywania, właściwości fizyczne i chemiczne oraz zastosowania alkoholi i fenoli; - opisuje podobieństwa i różnice w budowie cząsteczek aldehydów i ketonów; na podstawie wzoru lub opisu klasyfikuje substancję do aldehydów lub ketonów; - na podstawie wzoru strukturalnego lub półstrukturalnego podaje nazwy systematyczne aldehydów i ketonów; na podstawie nazwy systematycznej rysuje wzory strukturalne lub półstrukturalne; - pisze równania reakcji utleniania metanolu, etanolu, propan-1-olu, propan-2- -olu; - na podstawie wyników doświadczenia klasyfikuje substancję do aldehydów lub ketonów; pisze odpowiednie równania reakcji aldehydu z odczynnikiem Tollensa i odczynnikiem Trommera; - porównuje metody otrzymywania, właściwości i zastosowania aldehydów i ketonów; Szkoła w Chmurze +48 723 11 22 11 [email protected] ul. Zbigniewa Romaszewskiego 23, 01-874 Warszawa - wskazuje grupę karboksylową i resztę kwasową we wzorach kwasów karboksylowych; na podstawie wzoru strukturalnego lub półstrukturalnego podaje nazwy systematyczne kwasów karboksylowych; na podstawie nazwy systematycznej rysuje wzory strukturalne lub półstrukturalne; - pisze równania dysocjacji elektrolitycznej rozpuszczalnych w wodzie kwasów karboksylowych i nazywa powstające w tych reakcjach jony; - opisuje właściwości chemiczne kwasów karboksylowych na podstawie reakcji tworzenia: soli, estrów; pisze odpowiednie równania reakcji; przeprowadza doświadczenia pozwalające otrzymywać sole kwasów karboksylowych; - projektuje i przeprowadza doświadczenie, którego wynik dowiedzie, że dany kwas organiczny jest kwasem słabszym np. od kwasu siarkowego(VI) i mocniejszym np. od kwasu węglowego; na podstawie wyników doświadczenia porównuje moc kwasów; - projektuje i przeprowadza doświadczenie, którego wynik wykaże podobieństwo we właściwościach chemicznych kwasów nieorganicznych i kwasów karboksylowych; - podaje nazwy systematyczne węglowodorów na podstawie wzorów strukturalnych lub półstrukturalnych; - opisuje właściwości chemiczne alkanów na przykładzie reakcji: spalania, substytucji atomu wodoru przez atom chloru przy udziale światła; pisze odpowiednie równania reakcji; - opisuje właściwości chemiczne alkenów na przykładzie reakcji: spalania, addycji: H2, Cl2, HCl, H2O; polimeryzacji; przewiduje produkty reakcji przyłączenia cząsteczek niesymetrycznych do niesymetrycznych alkenów na podstawie reguły Markownikowa; - opisuje właściwości chemiczne alkinów na przykładzie reakcji: spalania, addycji: H2, Cl2, HCl, H2O, trimeryzacji etynu; Szkoła w Chmurze +48 723 11 22 11 [email protected] ul. Zbigniewa Romaszewskiego 23, 01-874 Warszawa - ustala wzór monomeru, z którego został otrzymany polimer o podanej strukturze; rysuje wzór polimeru powstającego z monomeru o podanym wzorze lub nazwie; - klasyfikuje tworzywa sztuczne w zależności od ich właściwości; wskazuje na zagrożenia związane z gazami powstającymi w wyniku spalania się np. PVC; - wymienia zastosowania kwasów karboksylowych; - opisuje procesy fermentacyjne zachodzące podczas wyrabiania ciasta i pieczenia chleba, produkcji wina, otrzymywania kwaśnego mleka, jogurtów, serów; pisze równania reakcji fermentacji alkoholowej, octowej i mlekowej; - wyjaśnia przyczyny psucia się żywności i proponuje sposoby zapobiegania temu procesowi; przedstawia znaczenie i konsekwencje stosowania dodatków do żywności, w tym konserwantów; - pozyskuje i przetwarza informacje z różnorodnych źródeł z wykorzystaniem technologii informacyjno-komunikacyjnych; - ocenia wiarygodność uzyskanych danych; - konstruuje wykresy, tabele i schematy na podstawie dostępnych informacji; - stosuje poprawną terminologię; - wykonuje obliczenia dotyczące praw chemicznych; - wyjaśnia przyczynę denaturacji białek wywołanej oddziaływaniem na nie soli metali ciężkich i wysokiej temperatury; wymienia czynniki wywołujące wysalanie białek i wyjaśnia ten proces; - projektuje i przeprowadza doświadczenie, którego wynik potwierdzi właściwości redukujące glukozy; - wskazuje wiązanie O-glikozydowe w cząsteczkach: sacharozy i maltozy; Szkoła w Chmurze +48 723 11 22 11 [email protected] ul. Zbigniewa Romaszewskiego 23, 01-874 Warszawa - wyjaśnia, dlaczego maltoza ma właściwości redukujące, a sacharoza nie wykazuje właściwości redukujących; - projektuje i przeprowadza doświadczenie pozwalające przekształcić sacharozę w cukry proste; - pisze uproszczone równanie hydrolizy polisacharydów; - wyjaśnia i porównuje przebieg hydrolizy estrów w środowisku kwasowym oraz w środowisku zasadowym; - wyjaśnia, w jaki sposób z glicerydów otrzymuje się kwasy tłuszczowe lub mydła; pisze odpowiednie równania reakcji; - opisuje przebieg hydrolizy peptydów, rysuje wzory półstrukturalne aminokwasów powstających w procesie hydrolizy peptydu o danej strukturze; - opisuje budowę białek; - dokonuje podziału cukrów na proste i złożone, klasyfikuje cukry proste ze względu na liczbę atomów węgla w cząsteczce i grupę funkcyjną; - wskazuje na pochodzenie cukrów prostych, zawartych np. w owocach; - zapisuje wzory łańcuchowe w projekcji Fischera glukozy i fruktozy; wykazuje, że cukry proste należą do polihydroksyaldehydów lub polihydroksyketonów; - opisuje właściwości glukozy i fruktozy; wskazuje na ich podobieństwa i różnice; właściwości substancji i wyjaśnia przebieg procesów chemicznych; budowę tłuszczów stałych i ciekłych oraz ich właściwości fizyczne i zastosowania; przebieg procesu utwardzania tłuszczów ciekłych; pisze odpowiednie równanie reakcji; właściwości kwasowo-zasadowe aminokwasów oraz mechanizm powstawania jonów obojnaczych; budowę oraz występowanie i zastosowania Szkoła w Chmurze +48 723 11 22 11 [email protected] ul. Zbigniewa Romaszewskiego 23, 01-874 Warszawa hydroksykwasów; strukturę cząsteczek estrów i wiązania estrowego; tworzenie się emulsji, ich zastosowania; analizuje skład kosmetyków i wyszukuje w dostępnych źródłach informacje na temat ich działania; właściwości fizyczne estrów; budowę cząsteczki benzenu z uwzględnieniem delokalizacji elektronów; wyjaśnia, dlaczego benzen, w przeciwieństwie do alkenów i alkinów, nie odbarwia wody bromowej ani wodnego roztworu manganianu(VII) potasu; rodzaje skał wapiennych, ich właściwości i zastosowania; projektuje i przeprowadza doświadczenie, którego celem będzie odróżnienie skał wapiennych wśród innych skał i minerałów; pisze odpowiednie równania reakcji; mechanizm zjawiska krasowego i usuwania twardości przemijającej wody; pisze odpowiednie równania reakcji; przebieg destylacji ropy naftowej i pirolizy węgla kamiennego; wymienia nazwy produktów tych procesów i ich zastosowania; budowę, działanie i zastosowanie współczesnych źródeł prądu stałego; różnice między układem otwartym, zamkniętym i izolowanym; wpływ długości łańcucha węglowego na moc kwasów karboksylowych; - porównuje budowę cząsteczek i właściwości skrobi i celulozy; - wskazuje: na związek właściwości różnorodnych substancji z ich zastosowaniami i ich wpływem na środowisko naturalne ;na związek między właściwościami substancji a ich budową chemiczną; - wykorzystuje wiedzę i dostępne informacje do rozwiązywania problemów chemicznych z zastosowaniem podstaw metody naukowej; - pisze wzór ogólny α-aminokwasów, w postaci RCH(NH2)COOH; - pisze równania reakcji kondensacji dwóch cząsteczek aminokwasów i wskazuje wiązanie peptydowe w otrzymanym produkcie; - tworzy wzory dipeptydów, powstających z podanych aminokwasów; Szkoła w Chmurze +48 723 11 22 11 [email protected] ul. Zbigniewa Romaszewskiego 23, 01-874 Warszawa - tworzy nazwy prostych estrów kwasów karboksylowych; rysuje wzory strukturalne i półstrukturalne estrów na podstawie ich nazwy; - projektuje i przeprowadza reakcje estryfikacji; pisze równania reakcji alkoholi z kwasami karboksylowymi; wskazuje funkcję stężonego H2SO4; - wskazuje utleniacz, reduktor, proces utleniania i redukcji w podanej reakcji; - przewiduje przebieg reakcji utleniania-redukcji związków organicznych; - klasyfikuje włókna na: celulozowe, białkowe, sztuczne i syntetyczne; wskazuje ich zastosowania; opisuje wady i zalety; uzasadnia potrzebę stosowania tych włókien; - projektuje i przeprowadza doświadczenie pozwalające zidentyfikować włókna celulozowe, białkowe, sztuczne i syntetyczne; - wyjaśnia, na czym mogą polegać i od czego zależeć lecznicze i toksyczne właściwości substancji chemicznych; - wyszukuje informacje na temat działania składników popularnych leków; - pisze równania reakcji otrzymywania kwasów karboksylowych; - bada i opisuje właściwości tlenku krzemu(IV); wymienia odmiany tlenku krzemu(IV) występujące w przyrodzie i wskazuje na ich zastosowania; - opisuje proces produkcji szkła; jego rodzaje, właściwości i zastosowania; - stosuje pojęcie mola i liczby Avogadra; - odczytuje w układzie okresowym masy atomowe pierwiastków i na ich podstawie oblicza masę molową związków chemicznych o podanych wzorach lub nazwach; - podaje przykłady opakowań stosowanych w życiu codziennym; opisuje ich wady i zalety; Szkoła w Chmurze +48 723 11 22 11 [email protected] ul. Zbigniewa Romaszewskiego 23, 01-874 Warszawa - uzasadnia potrzebę zagospodarowania odpadów pochodzących z różnych opakowań; - wyjaśnia przebieg korozji elektrochemicznej stali i żeliwa, pisze odpowiednie równania reakcji; opisuje sposoby ochrony metali przed korozją elektrochemiczną; - opisuje właściwości fizyczne i chemiczne glinu; wyjaśnia, na czym polega pasywacja glinu; tłumaczy znaczenie tego zjawiska w zastosowaniu glinu w technice; - wskazuje na charakter chemiczny składników środków do mycia szkła, przetykania rur, czyszczenia metali i biżuterii w aspekcie zastosowań tych produktów; wyjaśnia, na czym polega proces usuwania zanieczyszczeń za pomocą tych środków oraz opisuje zasady bezpiecznego ich stosowania; - pisze wzory hydratów i soli bezwodnych; podaje ich nazwy mineralogiczne; opisuje różnice we właściwościach hydratów i substancji bezwodnych; przewiduje zachowanie się hydratów podczas ogrzewania i weryfikuje swoje przewidywania doświadczalnie; wymienia zastosowania skał gipsowych; wyjaśnia proces twardnienia zaprawy gipsowej; pisze odpowiednie równanie reakcji; - stosuje pojęcia: półogniwo, anoda, katoda, ogniwo galwaniczne, klucz elektrolityczny, potencjał standardowy półogniwa, szereg elektrochemiczny, SEM; - pisze oraz rysuje schemat ogniwa odwracalnego i nieodwracalnego; - pisze równania reakcji zachodzących na elektrodach ogniwa galwanicznego o danym schemacie; - oblicza SEM ogniwa galwanicznego na podstawie standardowych potencjałów półogniw, z których jest ono zbudowane; - wyjaśnia pojęcie liczby oktanowej i podaje sposoby zwiększania LO benzyny; tłumaczy, na Szkoła w Chmurze +48 723 11 22 11 [email protected] ul. Zbigniewa Romaszewskiego 23, 01-874 Warszawa czym polega kraking oraz reforming i uzasadnia konieczność prowadzenia tych procesów w przemyśle; - pisze oraz rysuje schemat ogniwa odwracalnego i nieodwracalnego; - definiuje szybkość reakcji; - przewiduje wpływ: stężenia substratów, obecności katalizatora, stopnia rozdrobnienia substratów i temperatury na szybkość reakcji; projektuje i przeprowadza odpowiednie doświadczenia; - stosuje pojęcia: egzoenergetyczny, endoenergetyczny, energia aktywacji do opisu efektów energetycznych przemian; zaznacza wartość energii aktywacji na schemacie ilustrującym zmiany energii w reakcji egzo- i endoenergetycznej; - porównuje wartość energii aktywacji przebiegającej z udziałem i bez udziału katalizatora; - stosuje pojęcie entalpii; interpretuje zapis ΔH < 0 i ΔH > 0; określa efekt energetyczny reakcji chemicznej na podstawie wartości entalpii; - wymienia podstawowe rodzaje zanieczyszczeń powietrza, wody i gleby (np. metale ciężkie, węglowodory, produkty spalania paliw, freony, pyły, azotany(V), fosforany(V) (ortofosforany(V)), ich źródła oraz wpływ na stan środowiska naturalnego; opisuje rodzaje smogu oraz mechanizmy jego powstawania; - proponuje sposoby ochrony środowiska naturalnego przed zanieczyszczeniem i degradacją zgodnie z zasadami zrównoważonego rozwoju; - tłumaczy, na czym polegają sorpcyjne właściwości gleby w uprawie roślin i ochronie środowiska; opisuje wpływ pH gleby na wzrost wybranych roślin; planuje i przeprowadza badanie kwasowości gleby oraz badanie właściwości sorpcyjnych gleby; Szkoła w Chmurze +48 723 11 22 11 [email protected] ul. Zbigniewa Romaszewskiego 23, 01-874 Warszawa - wskazuje powszechność stosowania środków ochrony roślin oraz zagrożenia dla zdrowia ludzi i środowiska wynikające z nierozważnego ich użycia; - podaje przykłady nawozów naturalnych i sztucznych, uzasadnia potrzebę ich stosowania. Fizyka: zakres podstawowy - uczeń: - wykorzystanie pojęć i wielkości fizycznych do opisu zjawisk oraz wskazywanie ich przykładów w otaczającej rzeczywistości; - posługuje się materiałami pomocniczymi, w tym tablicami fizycznymi i chemicznymi oraz kartą wybranych wzorów i stałych fizykochemicznych; - rozwiązywanie problemów z wykorzystaniem praw i zależności fizycznych; - posługuje się materiałami pomocniczymi, w tym tablicami fizycznymi i chemicznymi oraz kartą wybranych wzorów i stałych fizykochemicznych; - rozróżnia wielkości wektorowe i skalarne; - wyodrębnia z tekstów, tabel, diagramów lub wykresów, rysunków schematycznych lub blokowych informacje kluczowe dla opisywanego zjawiska bądź problemu; przedstawia te informacje w różnych postaciach; - przeprowadza obliczenia liczbowe posługując się kalkulatorem; - przeprowadza obliczenia i zapisuje wynik zgodnie z zasadami zaokrąglania oraz zachowaniem liczby cyfr znaczących wynikającej z dokładności pomiaru lub z danych; - wyodrębnia zjawisko z kontekstu, nazywa je oraz wskazuje czynniki istotne i nieistotne dla jego przebiegu; - rozróżnia pojęcia: położenie, tor i droga; Szkoła w Chmurze +48 723 11 22 11 [email protected] ul. Zbigniewa Romaszewskiego 23, 01-874 Warszawa - posługuje się do opisu ruchów wielkościami wektorowymi: przemieszczenie, prędkość i przyspieszenie wraz z ich jednostkami; - opisuje ruchy prostoliniowe jednostajne i jednostajnie zmienne, posługując się zależnościami położenia, wartości prędkości oraz drogi od czasu; - opisuje ruch jednostajny po okręgu posługując się pojęciami okresu, częstotliwości i prędkości liniowej wraz z ich jednostkami; - wyznacza graficznie siłę wypadkową dla sił działających w dowolnych kierunkach na płaszczyźnie; - stosuje zasady dynamiki do opisu zachowania się ciał; - opisuje proporcjonalność siły sprężystości do wydłużenia; posługuje się pojęciem współczynnika sprężystości i jego jednostką; - rozróżnia opory ruchu (opory ośrodka i tarcie); omawia rolę tarcia na wybranych przykładach; - wskazuje siłę dośrodkową jako przyczynę ruchu jednostajnego po okręgu; - bada związek między siłą dośrodkową a masą, prędkością liniową i promieniem w ruchu jednostajnym po okręgu; - przestrzega zasad bezpieczeństwa podczas wykonywania obserwacji, pomiarów i doświadczeń; - przeprowadza wybrane obserwacje, pomiary i doświadczenia korzystając z ich opisów; wyróżnia kluczowe kroki i sposób postępowania oraz wskazuje rolę użytych przyrządów i uwzględnia ich rozdzielczość; - demonstruje działanie siły bezwładności, m.in. na przykładzie pojazdów gwałtownie Szkoła w Chmurze +48 723 11 22 11 [email protected] ul. Zbigniewa Romaszewskiego 23, 01-874 Warszawa hamujących; - posługuje się pojęciami pracy mechanicznej, mocy, energii kinetycznej, energii potencjalnej wraz z ich jednostkami; stosuje zasadę zachowania energii mechanicznej do obliczeń; - analizuje ruch drgający pod wpływem siły sprężystości posługując się pojęciami wychylenia, amplitudy oraz okresu drgań; podaje przykłady takiego ruchu; - analizuje przemiany energii w ruchu drgającym; - opisuje drgania wymuszone i drgania słabo tłumione; ilustruje zjawisko rezonansu mechanicznego na wybranych przykładach; - odróżnia przekaz energii w postaci ciepła między układami o różnych temperaturach od przekazu energii w formie pracy; - posługuje się pojęciem energii wewnętrznej; analizuje pierwszą zasadę termodynamiki jako zasadę zachowania energii; - opisuje zjawisko dyfuzji jako skutek chaotycznego ruchu cząsteczek; - wykorzystuje pojęcie ciepła właściwego oraz ciepła przemiany fazowej w analizie bilansu cieplnego; - posługuje się pojęciem wartości energetycznej paliw i żywności; - wymienia szczególne własności wody i ich konsekwencje dla życia na Ziemi; - posługuje się materiałami pomocniczymi, w tym tablicami fizycznymi i chemicznymi oraz kartą wybranych wzorów i stałych fizykochemicznych; zasadą zachowania ładunku; oblicza wartość siły wzajemnego oddziaływania ładunków stosując prawo Coulomba; - posługuje się pojęciem pola elektrycznego; ilustruje graficznie pole elektryczne za pomocą linii pola; opisuje pole jednorodne; Szkoła w Chmurze +48 723 11 22 11 [email protected] ul. Zbigniewa Romaszewskiego 23, 01-874 Warszawa - tworzy teksty, tabele, diagramy lub wykresy, rysunki schematyczne lub blokowe dla zilustrowania zjawisk bądź problemu; właściwie skaluje, oznacza i dobiera zakresy osi; - opisuje jakościowo rozkład ładunków w przewodnikach i znikanie pola elektrycznego wewnątrz przewodnika; - przedstawia wybrane informacje z historii odkryć kluczowych dla rozwoju fizyki; - opisuje kondensator jako układ dwóch przeciwnie naładowanych przewodników, pomiędzy którymi istnieje napięcie elektryczne oraz jako urządzenie magazynujące energię; - doświadczalnie demonstruje przekaz energii podczas rozładowania kondensatora; - przeprowadza wybrane obserwacje, pomiary i doświadczenia korzystając z ich opisów; wyróżnia kluczowe kroki i sposób postępowania oraz wskazuje rolę użytych przyrządów i uwzględnia ich rozdzielczość; - doświadczalnie demonstruje przekaz energii podczas rozładowania kondensatora; - przeprowadza wybrane obserwacje, pomiary i doświadczenia korzystając z ich opisów; wyróżnia kluczowe kroki i sposób postępowania oraz wskazuje rolę użytych przyrządów i uwzględnia ich rozdzielczość; - posługuje się pojęciem pola magnetycznego; rysuje linie pola magnetycznego w pobliżu magnesów stałych i przewodników z prądem; - posługuje się pojęciami natężenia prądu elektrycznego, napięcia elektrycznego oraz mocy wraz z ich jednostkami; - przedstawia jednostki wielkości fizycznych, opisuje ich związki z jednostkami podstawowymi; przelicza wielokrotności i podwielokrotności; - opisuje zasadę dodawania napięć w układzie ogniw połączonych szeregowo i jej związek z Szkoła w Chmurze +48 723 11 22 11 [email protected] ul. Zbigniewa Romaszewskiego 23, 01-874 Warszawa zasadą zachowania energii; - doświadczalnie bada dodawanie napięć w układzie ogniw połączonych szeregowo; - wyznacza średnią z kilku pomiarów jako końcowy wynik pomiaru powtarzanego; - wykorzystuje dane znamionowe urządzeń elektrycznych do obliczeń; - posługuje się pojęciami natężenia prądu elektrycznego, napięcia elektrycznego oraz mocy wraz z ich jednostkami; - rozpoznaje zależność rosnącą bądź malejącą na podstawie danych z tabeli lub na podstawie wykresu; rozpoznaje proporcjonalność prostą na podstawie wykresu; - posługuje się pojęciami natężenia prądu elektrycznego, napięcia elektrycznego oraz mocy wraz z ich jednostkami; - stosuje do obliczeń proporcjonalność natężenia prądu stałego do napięcia dla przewodników; - rozróżnia metale i półprzewodniki; omawia zależność oporu od temperatury dla metali i półprzewodników; - rozpoznaje zależność rosnącą bądź malejącą na podstawie danych z tabeli lub na podstawie wykresu; rozpoznaje proporcjonalność prostą na podstawie wykresu; - stosuje I prawo Kirchhoffa jako przykład zasady zachowania ładunku; - opisuje sieć domową jako przykład obwodu rozgałęzionego; wyjaśnia funkcję bezpieczników różnicowych i przewodu uziemiającego; - opisuje jakościowo oddziaływanie pola magnetycznego na przewodniki z prądem i poruszające się cząstki naładowane; omawia rolę pola magnetycznego Ziemi jako osłony przed wiatrem słonecznym; Szkoła w Chmurze +48 723 11 22 11 [email protected] ul. Zbigniewa Romaszewskiego 23, 01-874 Warszawa - opisuje cechy prądu przemiennego; - opisuje zasadę działania transformatora oraz podaje przykłady jego zastosowania; - opisuje zjawisko indukcji elektromagnetycznej i jej związek ze względnym ruchem magnesu i zwojnicy lub zmianą natężenia prądu w elektromagnesie; opisuje przemiany energii podczas działania prądnicy; - opisuje funkcję diody półprzewodnikowej jako elementu przewodzącego w jednym kierunku oraz jako źródła światła; - opisuje tranzystor jako trójelektrodowy, półprzewodnikowy element wzmacniający sygnały elektryczne; rozchodzenie się fal na powierzchni wody i dźwięku w powietrzu na podstawie obrazu powierzchni falowych; jakościowo dyfrakcję fali na szczelinie; funkcję diody półprzewodnikowej jako elementu przewodzącego w jednym kierunku oraz jako źródła światła;tranzystor jako trójelektrodowy, półprzewodnikowy element wzmacniający sygnały elektryczne; - posługuje się: pojęciami natężenia prądu elektrycznego, napięcia elektrycznego oraz mocy wraz z ich jednostkami; pojęciami natężenia prądu elektrycznego, napięcia elektrycznego oraz mocy wraz z ich jednostkami; - wyodrębnia z tekstów, tabel, diagramów lub wykresów, rysunków schematycznych lub blokowych informacje kluczowe dla opisywanego zjawiska bądź problemu; przedstawia te informacje w różnych postaciach; - stosuje zasadę superpozycji fal; podaje warunki wzmocnienia oraz wygaszenia się fal; opisuje zjawisko interferencji fal i przestrzenny obraz interferencji; - wykorzystuje pojęcia i wielkości fizycznych do opisu zjawisk oraz wskazywanie ich przykładów w otaczającej rzeczywistości; Szkoła w Chmurze +48 723 11 22 11 [email protected] ul. Zbigniewa Romaszewskiego 23, 01-874 Warszawa - rozwiązuje problemy z wykorzystaniem praw i zależności fizycznych; - posługuje się informacjami pochodzącymi z analizy materiałów źródłowych, w tym tekstów popularnonaukowych; materiałami pomocniczymi, w tym tablicami fizycznymi i chemicznymi oraz kartą wybranych wzorów i stałych fizykochemicznych; - wyodrębnia: z tekstów, tabel, diagramów lub wykresów, rysunków schematycznych lub blokowych informacje kluczowe dla opisywanego zjawiska bądź problemu; przedstawia te informacje w różnych postaciach; zjawisko z kontekstu, nazywa je oraz wskazuje czynniki istotne nieistotne dla jego przebiegu; - analizuje efekt Dopplera dla fal w przypadku, gdy źródło lub obserwator poruszają się znacznie wolniej niż fala; podaje przykłady występowania tego zjawiska; - rozróżnia fale poprzeczne i podłużne; opisuje światło jako falę elektromagnetyczną; opisuje polaryzację światła wynikającą z poprzecznego charakteru fali; - opisuje widmo światła białego jako mieszaniny fal o różnych częstotliwościach; - obserwuje wygaszanie światła po przejściu przez dwa polaryzatory ustawione prostopadle; - opisuje zjawiska jednoczesnego odbicia i załamania światła na granicy dwóch ośrodków różniących się prędkością rozchodzenia się światła; opisuje działanie światłowodu jako przykład wykorzystania zjawiska całkowitego wewnętrznego odbicia; - opisuje przykłady zjawisk optycznych w przyrodzie; - demonstruje rozpraszanie światła w ośrodku; - uczeń analizuje na wybranych przykładach promieniowanie termiczne ciał i jego zależność od temperatury; - opisuje dualizm korpuskularno-falowy światła; wyjaśnia pojęcie fotonu oraz jego energii; Szkoła w Chmurze +48 723 11 22 11 [email protected] ul. Zbigniewa Romaszewskiego 23, 01-874 Warszawa - opisuje zjawiska jonizacji, fotoelektryczne i fotochemiczne jako wywołane tylko przez promieniowanie o częstotliwości większej od graniczne; - posługuje się pojęciami pierwiastek, jądro atomowe, izotop, proton, neutron, elektron do opisu składu materii; opisuje skład jądra atomowego na podstawie liczb masowej i atomowej; - opisuje jakościowo pochodzenie widm emisyjnych i absorpcyjnych gazów; - interpretuje linie widmowe jako skutek przejść między poziomami energetycznymi w atomach z emisją lub absorpcją kwantu światła; rozróżnia stan podstawowy i stany wzbudzone atomu; - posługuje się pojęciem jądra stabilnego i niestabilnego; opisuje powstawanie promieniowania gamma; - opisuje rozpad izotopu promieniotwórczego; posługuje się pojęciem czasu połowicznego rozpadu; - zapisuje reakcje jądrowe stosując zasadę zachowania liczby nukleonów i zasadę zachowania ładunku; - wymienia właściwości promieniowania jądrowego; opisuje rozpady alfa, beta; - opisuje reakcję rozszczepienia jądra uranu 235U zachodzącą w wyniku pochłonięcia neutronu; podaje warunki zajścia reakcji łańcuchowej; zasadę działania elektrowni jądrowej oraz wymienia korzyści i niebezpieczeństwa płynące z energetyki jądrowej; - wskazuje wpływ promieniowania jonizującego na materię oraz na organizmy żywe; - wymienia przykłady zastosowania zjawiska promieniotwórczości w technice i medycynie; - posługuje się prawem powszechnego ciążenia do opisu oddziaływania grawitacyjnego; wskazuje siłę grawitacji jako przyczynę spadania ciał; Szkoła w Chmurze +48 723 11 22 11 [email protected] ul. Zbigniewa Romaszewskiego 23, 01-874 Warszawa - opisuje stan nieważkości i stan przeciążenia oraz podaje warunki i przykłady jego występowania; - wskazuje siłę grawitacji jako siłę dośrodkową w ruchu po orbicie kołowej; oblicza wartość prędkości na orbicie kołowej o dowolnym promieniu; omawia ruch satelitów wokół Ziemi; - opisuje Wielki Wybuch jako początek znanego nam Wszechświata; zna przybliżony wiek Wszechświata, opisuje rozszerzanie się Wszechświata; - opisuje elementy ewolucji gwiazd; omawia supernowe i czarne dziury; - opisuje budowę Układu Słonecznego i jego miejsce w Galaktyce; posługuje się pojęciami jednostki astronomicznej i roku świetlnego. Geografia: zakres podstawowy - uczeń: - przedstawia możliwości wykorzystywania różnych źródeł informacji geograficznej i ocenia ich przydatność; - wyróżnia graficzne i kartograficzne metody przedstawiania informacji geograficznej i podaje przykłady zastosowania różnych rodzajów map; - podaje przykłady informacji pozyskiwanych na podstawie obserwacji i pomiarów prowadzonych w terenie; - określa współrzędne geograficzne za pomocą odbiornika GPS; - podaje przykłady wykorzystania narzędzi GIS do analiz zróżnicowania przestrzennego środowiska geograficznego; - charakteryzuje budowę Wszechświata oraz stan jego poznania; - kształtuje wyobrażenie o ogromie i złożoności Wszechświata obserwując ciała niebieskie na Szkoła w Chmurze +48 723 11 22 11 [email protected] ul. Zbigniewa Romaszewskiego 23, 01-874 Warszawa zdjęciach i mapach kosmosu, prowadzi obserwacje gwiazdozbiorów nieba północnego, dostrzega piękno i harmonię Wszechświata oraz Ziemi widzianej z kosmosu; - przedstawia i porównuje ciała niebieskie tworzące Układ Słoneczny; - podaje cechy ruchów Ziemi i charakteryzuje ich następstwa, z uwzględnieniem siły Coriolisa; - wyjaśnia związek budowy wnętrza Ziemi z ruchem płyt litosfery i jego wpływ na genezę procesów endogenicznych; - wyjaśnia przebieg głównych procesów wewnętrznych prowadzących do urozmaicenia powierzchni Ziemi (ruchy epejrogeniczne, ruchy górotwórcze, wulkanizm, plutonizm, trzęsienia ziemi); - charakteryzuje główne procesy zewnętrzne modelujące powierzchnię Ziemi (erozja, transport, akumulacja) oraz skutki rzeźbotwórczej działalności rzek, wiatru, lodowców, lądolodu i mórz oraz wietrzenia; - wyróżnia na podstawie mapy główne jednostki geologiczne występujące na obszarze Polski i własnego regionu; - identyfikuje związki pomiędzy budową geologiczną Polski i własnego regionu a głównymi cechami ukształtowania powierzchni; - rozpoznaje wybrane rodzaje skał oraz przedstawia ich gospodarcze zastosowanie; - charakteryzuje na podstawie map rozmieszczenie głównych zasobów surowców mineralnych Polski oraz określa ich znaczenie gospodarcze; - wyjaśnia rozkład temperatury powietrza i ciśnienia atmosferycznego na Ziemi oraz mechanizm cyrkulacji atmosferycznej i rozkład opadów atmosferycznych na Ziemi; Szkoła w Chmurze +48 723 11 22 11 [email protected] ul. Zbigniewa Romaszewskiego 23, 01-874 Warszawa - analizuje mapę synoptyczną i zdjęcia satelitarne w celu przedstawienia aktualnego stanu i prognozy pogody; - wyróżnia graficzne i kartograficzne metody przedstawiania informacji geograficznej i podaje przykłady zastosowania różnych rodzajów map; - wykazuje przydatność fotografii i zdjęć satelitarnych do pozyskiwania informacji o środowisku geograficznym oraz interpretuje ich treść; - przedstawia czynniki klimatotwórcze decydujące o zróżnicowaniu klimatu na Ziemi; - opisuje przebieg roczny temperatur powietrza i opadów atmosferycznych we własnym regionie oraz podaje cechy klimatu lokalnego miejsca zamieszkania; - porównuje strefy klimatyczne i typy klimatów na Ziemi; - charakteryzuje klimat Polski oraz wybranego regionu kraju, posługując się mapami elementów klimatu i danymi klimatycznymi; - wyjaśnia zróżnicowanie klimatu oraz ocenia gospodarcze konsekwencje długości trwania okresu wegetacyjnego w różnych regionach Polski; - przedstawia piękno, potęgę oraz dynamikę zmian zachodzących w atmosferze, wyjaśnia przyczyny tych zmian, ukazuje ich zagrożenia i skutki w formie prezentacji fotograficzno-opisowej; - wykazuje na przykładzie wybranych miejscowości wpływ działalności człowieka na powstawanie smogu typu londyńskiego i fotochemicznego oraz na podstawie dostępnych źródeł podaje przyczyny i proponuje sposoby zapobiegania powstawaniu tego zjawiska; - identyfikuje czynniki wpływające na piętrowe zróżnicowanie roślinności na Ziemi; - wyjaśnia zależności między klimatem, występowaniem typów gleb i formacji roślinnych w Szkoła w Chmurze +48 723 11 22 11 [email protected] ul. Zbigniewa Romaszewskiego 23, 01-874 Warszawa układzie strefowym; - wyjaśnia zróżnicowanie rodzajów i wielkości zasobów wód na Ziemi oraz we własnym regionie; - przedstawia cechy fizykochemiczne wód morskich oraz dostrzega problem ich zanieczyszczenia; - objaśnia mechanizm powstawania i układ powierzchniowych prądów morskich oraz ocenia ich wpływ na życie i gospodarkę człowieka; - przedstawia główne cechy i stan środowiska przyrodniczego Morza Bałtyckiego oraz dostrzega potrzebę jego ochrony; - wyjaśnia proces powstawania lodowców i przedstawia ich występowanie na Ziemi; - przedstawia wpływ zanikania pokrywy lodowej w obszarach okołobiegunowych na gospodarkę, życie mieszkańców i ich tożsamość kulturową; - wyjaśnia zróżnicowanie sieci rzecznej na Ziemi; - identyfikuje cechy sieci rzecznej Polski oraz na podstawie źródeł informacji weryfikuje hipotezy dotyczące perspektyw rozwoju żeglugi rzecznej w Polsce; - ocenia wpływ wielkich inwestycji hydrologicznych (np. Zapory Trzech Przełomów na Jangcy, Wysokiej Tamy na Nilu, zapory na rzece Omo zasilającej Jezioro Turkana) na środowisko geograficzne; - wykazuje znaczenie przyrodnicze, społeczne i gospodarcze, w tym turystyczne jezior oraz sztucznych zbiorników na obszarze Polski; - przedstawia czynniki i przebieg głównych procesów glebotwórczych, w tym zachodzących na obszarze, na którym zlokalizowana jest szkoła; Szkoła w Chmurze +48 723 11 22 11 [email protected] ul. Zbigniewa Romaszewskiego 23, 01-874 Warszawa - wyróżnia cechy głównych typów gleb strefowych i niestrefowych, wyjaśnia ich rozmieszczenie na Ziemi; - wskazuje obszary koncentracji ludności i małej gęstości zaludnienia oraz określa czynniki i prawidłowości w zakresie rozmieszczenia ludności świata; - formułuje twierdzenia o prawidłowościach w zakresie rozmieszczenia ludności i wyjaśnia przyczyny jego zróżnicowania; - czyta i interpretuje treści różnych map; - interpretuje dane liczbowe przedstawione w postaci tabel i wykresów; - opisuje etapy rozwoju demograficznego ludności na przykładach wybranych krajów świata oraz ocenia konsekwencje eksplozji demograficznej lub regresu demograficznego w wybranych państwach; - analizuje i wyjaśnia zmiany liczby ludności świata oraz przestrzenne zróżnicowanie wielkości wskaźników: urodzeń, zgonów i przyrostu naturalnego; - rozumie społeczno-kulturowe uwarunkowania zróżnicowania modelu rodziny i poziomu dzietności w różnych regionach świata; - analizuje, na podstawie źródeł informacji geograficznej, zmiany liczby ludności, przyrostu naturalnego i rzeczywistego ludności Polski oraz prognozuje skutki współczesnych przemian demograficznych w Polsce dla rozwoju społeczno-gospodarczego kraju; - omawia przyczyny i konsekwencje procesu starzenia się ludności oraz jego zróżnicowania na świecie; - charakteryzuje główne kierunki i przyczyny migracji ludności na świecie; - dyskutuje na temat skutków wielkich ruchów migracyjnych dla społeczeństw i gospodarki Szkoła w Chmurze +48 723 11 22 11 [email protected] ul. Zbigniewa Romaszewskiego 23, 01-874 Warszawa wybranych państw świata, ze szczególnym uwzględnieniem krajów Europy, w tym Polski; - odróżnia uchodźstwo od migracji ekonomicznej oraz opisuje problemy uchodźców, w tym dzieci, na wybranych przykładach z Europy i innych regionów świata; - analizuje przestrzenne zróżnicowanie salda migracji w Polsce, podaje przyczyny migracji wewnętrznych i zewnętrznych, główne kierunki emigracji Polaków oraz przedstawia sytuację migracyjną w swoim regionie; - charakteryzuje zróżnicowanie religijne ludności świata i Polski oraz wpływ religii na życie społeczne i gospodarkę; - wyróżnia główne kręgi kulturowe, przedstawia wartości wyznawane przez ich społeczności oraz wkład w dziedzictwo kulturowe ludzkości; - charakteryzuje zróżnicowanie poziomu rozwoju sieci osadniczej na świecie, wiążąc go ze środowiskiem przyrodniczym i kulturowym oraz etapem rozwoju gospodarczego; - korzysta z map cyfrowych dostępnych w internecie w analizie sieci osadniczej wybranych regionów świata; - określa główne przyczyny i skutki urbanizacji oraz analizuje zróżnicowanie wskaźnika urbanizacji na świecie i w Polsce; - wyjaśnia zmiany procesów urbanizacyjnych i osadnictwa wiejskiego w Polsce, wiążąc je z przemianami społecznymi i gospodarczymi; - identyfikuje główne czynniki rozwoju obszarów wiejskich na świecie oraz wyjaśnia przyczyny depopulacji niektórych wsi w Polsce; - przedstawia stopień zaspokojenia potrzeb na usługi podstawowe i wyspecjalizowane w państwach o różnym poziomie rozwoju gospodarczego; Szkoła w Chmurze +48 723 11 22 11 [email protected] ul. Zbigniewa Romaszewskiego 23, 01-874 Warszawa - porównuje strukturę użytków rolnych w Polsce z wybranymi krajami świata; - wyjaśnia wpływ czynników przyrodniczych i pozaprzyrodniczych na rozwój rolnictwa na świecie; - wskazuje obszary o najkorzystniejszych warunkach dla rozwoju rolnictwa oraz analizuje wpływ czynników przyrodniczych i pozaprzyrodniczych na możliwości przemian strukturalnych w rolnictwie Polski; - wyjaśnia zasięg geograficzny głównych upraw i chowu zwierząt na świecie; - analizuje na przykładach ze świata i Polski wpływ działalności rolniczej, w tym płodozmianu i monokultury rolnej, chemizacji i mechanizacji rolnictwa, melioracji i nadmiernego wypasu zwierząt na środowisko przyrodnicze; - przedstawia cechy systemu rolnictwa ekologicznego w Polsce oraz wyjaśnia cele certyfikacji i nadzoru żywności produkowanej w ramach tego systemu; - rozpoznaje oznakowanie żywności ekologicznej oraz rozumie potrzebę zapoznania się z opisem pochodzenia i składem nabywanych produktów spożywczych; - wyjaśnia zróżnicowanie przestrzenne wskaźnika lesistości na świecie i w Polsce, przedstawia wielorakie wartości lasu oraz uzasadnia konieczność racjonalnego gospodarowania zasobami leśnymi zgodnie z zasadami zrównoważonej gospodarki leśnej i ochrony przyrody; - wykazuje znaczenie przyrodnicze, społeczne i gospodarcze lasów; - wyjaśnia rozmieszczenie głównych łowisk oraz dyskutuje na temat możliwości wykorzystania zasobów biologicznych morza i wód śródlądowych, rozwoju akwakultury w kontekście zachowania równowagi ekosystemów wodnych; - wyjaśnia zmieniającą się rolę czynników lokalizacji przemysłu oraz ich wpływ na Szkoła w Chmurze +48 723 11 22 11 [email protected] ul. Zbigniewa Romaszewskiego 23, 01-874 Warszawa rozmieszczenie i rozwój wybranych jego działów; - porównuje cechy przemysłu tradycyjnego i przemysłu zaawansowanych technologii oraz analizuje gospodarcze i społeczne skutki rozwoju nowoczesnego przemysłu; - na podstawie źródeł weryfikuje hipotezy dotyczące perspektyw rozwoju przemysłu zaawansowanych technologii w Polsce; - analizuje przebieg i konsekwencje procesów deindustrializacji w wybranych państwach świata oraz uzasadnia rolę procesów reindustrializacji na świecie, ze szczególnym uwzględnieniem Europy i Polski; - podaje przyczyny przemian strukturalnych w przemyśle Polski po 1989 r. i ocenia ich skutki; - charakteryzuje zmiany w strukturze zużycia energii, z uwzględnieniem podziału na źródła odnawialne i nieodnawialne oraz porównuje strukturę produkcji energii w Polsce ze strukturą w innych krajach w kontekście bezpieczeństwa energetycznego; - ocenia stan i zmiany bilansu energetycznego świata i Polski, przedstawia skutki rosnącego zapotrzebowania na energię, jego wpływ na środowisko geograficzne oraz uzasadnia konieczność podejmowania działań na rzecz ograniczania tempa wzrostu zużycia energii; - dyskutuje na temat pozytywnych i negatywnych skutków stosowania odnawialnych i nieodnawialnych źródeł energii; - analizuje wykorzystanie energetyki jądrowej na świecie, dyskutuje na temat problemów związanych z jej rozwojem oraz rozumie potrzebę społecznej debaty nad decyzją o wykorzystaniu jej w Polsce; - prezentuje wartości obiektów stanowiących dziedzictwo kulturowe Polski na przykładzie Szkoła w Chmurze +48 723 11 22 11 [email protected] ul. Zbigniewa Romaszewskiego 23, 01-874 Warszawa wybranego regionu lub szlaku turystycznego; - projektuje wraz z innymi uczniami trasę wycieczki uwzględniając wybrane grupy atrakcji turystycznych w miejscowości lub regionie oraz realizuje ją w terenie, wykorzystując mapę i odbiornik GPS; - wyjaśnia znaczenie usług komunikacyjnych (transportu i łączności), edukacyjnych, finansowych i turystycznych oraz handlowej wymiany towarowej w rozwoju społeczno-gospodarczym świata; - wyjaśnia zmiany w strukturze zatrudnienia, podaje przyczyny bezrobocia i analizuje przestrzenne zróżnicowanie rynku pracy w Polsce; - charakteryzuje przejawy procesów globalizacji w aspekcie gospodarczym, społecznym i politycznym, dyskutuje na temat skutków tego procesu dla Polski i podaje ich przykłady na podstawie własnych obserwacji; - analizuje strukturę i kierunki międzynarodowej wymiany towarowej, ocenia miejsce i strukturę handlu zagranicznego Polski oraz uzasadnia potrzebę przestrzegania zasad sprawiedliwego handlu; - charakteryzuje główne cechy gospodarki opartej na wiedzy i czynniki wpływające na jej innowacyjność i rozwój w Polsce oraz innych krajach świata; - wykazuje znaczenie kapitału ludzkiego w rozwoju gospodarczym; - dyskutuje na temat przejawów i skutków kształtowania się społeczeństwa informacyjnego; - wskazuje na mapie obszary kolonialne krajów europejskich w połowie XX w. i podaje przyczyny rozpadu systemu kolonialnego; - dyskutuje na temat wpływu kolonializmu i jego rozpadu na współczesny podział polityczny Szkoła w Chmurze +48 723 11 22 11 [email protected] ul. Zbigniewa Romaszewskiego 23, 01-874 Warszawa świata, zróżnicowanie struktur ludnościowych, migracje ludności, występowanie konfliktów zbrojnych i dysproporcje w rozwoju państw; - przedstawia przyczyny oraz pozytywne i negatywne skutki integracji politycznej i gospodarczej na świecie, ze szczególnym uwzględnieniem Unii Europejskiej oraz procesów dezintegracyjnych na wybranych przykładach; - wskazuje na mapie miejsca ważniejszych konfliktów zbrojnych i podaje przykłady aktów terrorystycznych w wybranych regionach świata w XXI w.; - dyskutuje na temat wpływu mediów na społeczny odbiór przyczyn i skutków konfliktów na świecie na wybranych przykładach; - posługuje się mapą podziału politycznego świata do analizy procesów społeczno-ekonomicznych; - analizuje zróżnicowanie przestrzenne państw świata według wskaźników rozwoju – PKB na jednego mieszkańca, Wskaźnika Rozwoju Społecznego (HDI), Wskaźnika Ubóstwa Społecznego (HPI); - porównuje strukturę PKB państw znajdujących się na różnym poziomie rozwoju gospodarczego oraz ocenia strukturę PKB Polski na tle innych krajów; - dokonuje analizy stanu środowiska w Polsce i własnym regionie oraz przedstawia wnioski z niej wynikające, korzystając z danych statystycznych i aplikacji GIS; - uzasadnia konieczność działań na rzecz ochrony środowiska przyrodniczego w Polsce, określa możliwości własnego zaangażowania w tym zakresie oraz przedstawia różne formy ochrony przyrody w Polsce i własnym regionie; - wyjaśnia wpływ górnictwa na środowisko przyrodnicze na przykładzie odkrywkowych i Szkoła w Chmurze +48 723 11 22 11 [email protected] ul. Zbigniewa Romaszewskiego 23, 01-874 Warszawa głębinowych kopalni w Polsce i na świecie oraz dostrzega konieczność rekultywacji terenów pogórniczych; - podaje przykłady procesów rewitalizacji obszarów zdegradowanych i proekologicznych rozwiązań w działalności rolniczej, przemysłowej i usługowej, podejmowanych na wybranych obszarach, w tym cennych przyrodniczo. Historia: zakres podstawowy – uczeń: - definiuje podstawowe pojęcia; - rozpoznaje rodzaje źródeł, ocenia przydatność źródła do wyjaśnienia problemu historycznego; osiągnięcia kulturowe starożytnych Rzymian i ich wkład w kulturę europejską; - dostrzega mnogość perspektyw badawczych oraz różnorakie interpretacje historii i ich przyczyny; - analizuje wydarzenia, zjawiska i procesy historyczne w kontekście epok i dostrzega zależności pomiędzy różnymi dziedzinami życia społecznego; - ugruntowuje potrzebę poznawania przeszłości dla rozumienia współczesnych mechanizmów społecznych i kulturowych; - tworzy narrację historyczną w ujęciu przekrojowym, jak i problemowym; - dostrzega problem i buduje argumentację, uwzględniając różne aspekty procesu historycznego; - rozpoznaje osiągnięcia kulturowe starożytnych Greków w dziedzinie filozofii, teorii społecznych, literatury i sztuki, ze szczególnym uwzględnieniem ich wkładu w kulturę europejską; Szkoła w Chmurze +48 723 11 22 11 [email protected] ul. Zbigniewa Romaszewskiego 23, 01-874 Warszawa - charakteryzuje przemiany ustrojowe i społeczne w państwie rzymskim doby republiki oraz cesarstwa, z uwzględnieniem roli Juliusza Cezara i Oktawiana Augusta; - omawia kierunki i charakter ekspansji rzymskiej; wyjaśnia pojęcie imperium; - wyjaśnia genezę chrześcijaństwa i zmiany sytuacji chrześcijan w państwie rzymskim; wewnętrzne i zewnętrzne przyczyny upadku państwa rzymskiego; genezę islamu i charakteryzuje główne zasady tej religii; - charakteryzuje znaczenie chrześcijaństwa dla zmian w kulturze i obyczajowości Rzymian; - lokalizuje w czasie i przestrzeni cesarstwo bizantyjskie i charakteryzuje jego osiągnięcia w zakresie kultury; - przedstawia charakter i główne kierunki ekspansji arabskiej; - charakteryzuje ideę odnowienia cesarstwa rzymskiego na przykładzie jej realizacji przez państwo Karolingów oraz Ottonów; istotę i przebieg reformy Kościoła w X i XI wieku; - wyjaśnia uwarunkowania narodzin państwa polskiego i jego chrystianizacji, z uwzględnieniem roli Mieszka I i Bolesława Chrobrego; międzynarodowe i wewnętrzne uwarunkowania związków Polski z Węgrami i Litwą w XIV i XV wieku; przyczyny polityczne i społeczno-gospodarcze oraz następstwa rozbicia dzielnicowego; początek ewolucji unii polsko-litewskiej: od unii w Krewie do unii w Horodle; uniwersalny charakter kultury zachodniego średniowiecza, wskazując na wyjątkową rolę chrześcijaństwa jako podstawy ścisłej więzi wiary religijnej i rozumu, ze szczególnym uwzględnieniem roli św. Tomasza z Akwinu; główne prądy ideowe epoki; główne idee oświecenia i rozpoznaje dokonania epoki w dziedzinie kultury; wpływ wielkich odkryć geograficznych na społeczeństwo, gospodarkę i kulturę Europy oraz obszarów pozaeuropejskich; - przedstawia zagrożenia zewnętrzne oraz wewnętrzne; Szkoła w Chmurze +48 723 11 22 11 [email protected] ul. Zbigniewa Romaszewskiego 23, 01-874 Warszawa - charakteryzuje proces przezwyciężenia rozbicia politycznego ziem polskich ze wskazaniem na rolę władców i Kościoła; - zestawia najważniejsze wydarzenia z dziejów Polski i Europy w X–XII wieku; - charakteryzuje funkcjonowanie władzy, struktur społecznych i gospodarki w systemie feudalnym; sztukę renesansową; rozwój monarchii stanowej w Polsce, uwzględniając strukturę społeczeństwa polskiego w późnym średniowieczu i rozwój przywilejów szlacheckich; - opisuje charakterystyczne przejawy ożywienia społeczno-gospodarczego w Europie XI–XIII wieku; przemiany społeczno-gospodarcze na ziemiach polskich oraz ocenia społeczno-kulturowe skutki kolonizacji na prawie niemieckim; przemiany w kulturze europejskiej w XVII wieku; udział poszczególnych państw europejskich w podziale Nowego Świata w XVI–XVIII wieku; proces zjednoczeniowy i rozwój terytorialny państwa polskiego w XIV i XV wieku; proces tworzenia się państw w Europie, z uwzględnieniem ich chrystianizacji; charakterystyczne cechy kultury arabskiej; - rozpoznaje dokonania twórców renesansowych w dziedzinie kultury; - rozpoznaje dokonania twórców epoki baroku powstałe na terytorium Rzeczypospolitej Obojga Narodów; - charakteryzuje i ocenia kulturowe korzenie oraz dorobek polskiej myśli politycznej doby renesansu; - rozpoznaje dokonania twórców polskiego odrodzenia w dziedzinie kultury; - charakteryzuje przyczyny, przebieg i skutki wypraw odkrywczych; - posługuje się informacjami pochodzącymi z analizy materiałów źródłowych, w tym tekstów popularnonaukowych. Szkoła w Chmurze +48 723 11 22 11 [email protected] ul. Zbigniewa Romaszewskiego 23, 01-874 Warszawa WOS: zakres podstawowy – uczeń: - wyjaśnia, czym są potrzeby człowieka i ustala ich hierarchię, uwzględniając społecznie akceptowany system aksjologiczny; - charakteryzuje – z wykorzystaniem wyników badań opinii publicznej – współczesne typy rodziny; wyjaśnia problemy związane z realizacją różnych funkcji rodziny w Rzeczypospolitej Polskiej; - charakteryzuje role społeczne człowieka w związku z jego przynależnością do różnych grup społecznych; analizuje zasady wzajemności, zaufania i pomocy; - przedstawia – z wykorzystaniem wyników badań opinii publicznej – katalog wartości afirmowanych w społeczeństwie polskim i dokonuje jego analizy; analizuje rolę wartości w światopoglądzie; - wyjaśnia charakter procesu socjalizacji; podaje przykłady wpływu społecznego w różnych dziedzinach życia; analizuje przypadki oraz przedstawia zalety i wady konformizmu i nonkonformizmu; - odróżnia tolerancję od akceptacji; wyjaśnia, jak tworzą się podziały w społeczeństwie na „swoich” i „obcych”; rozpoznaje przyczyny, przejawy i skutki nietolerancji i stygmatyzacji oraz przedstawia możliwe sposoby przeciwstawiania się tym zjawiskom; - przedstawia podstawowe metody rozwiązywania konfliktów oraz zalety i wady wskazanych rozwiązań; - charakteryzuje współczesne społeczeństwo i analizuje jego cechy; Szkoła w Chmurze +48 723 11 22 11 [email protected] ul. Zbigniewa Romaszewskiego 23, 01-874 Warszawa - rozpoznaje problemy życiowe młodzieży w społeczeństwie polskim i formułuje sądy w tych kwestiach; - przedstawia rodzaje i przykłady organizacji pozarządowych; charakteryzuje działalność wybranych organizacji tego typu w Rzeczypospolitej Polskiej; wymienia zakres niezbędnych uregulowań w statucie stowarzyszenia; przygotowuje materiał do zamieszczenia w internecie na temat działań indywidualnych lub grupowych w życiu publicznym; - przedstawia funkcjonujące w Rzeczypospolitej Polskiej kościoły i inne związki wyznaniowe; - przedstawia cechy konstytutywne partii politycznych; wymienia partie polityczne, które w ostatnich wyborach do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej przekroczyły próg niezbędny do uzyskania dotacji budżetowej, i nazwiska ich liderów; przedstawia podstawowe założenia programowe tych ugrupowań; - dokonuje krytycznej analizy materiałów z kampanii wyborczych; - przedstawia współczesne media w Rzeczypospolitej Polskiej – wymienia główne dzienniki, tygodniki społeczno-polityczne, stacje telewizyjne i radiowe, portale internetowe; charakteryzuje wybrany tytuł/ stację/ portal ze względu na specyfikę, formy i treści przekazu; - krytycznie analizuje przekazy medialne i porównuje przekazy różnych mediów dotyczące tych samych wydarzeń czy procesów; formułuje własną opinię w oparciu o poznane fakty; rozpoznaje przejawy nieetycznych zachowań dziennikarzy; - rozpoznaje przejawy patologii życia publicznego i wykazuje ich negatywny wpływ na życie publiczne; przedstawia mechanizmy korupcji i analizuje – z wykorzystaniem materiałów medialnych – jej udowodniony przykład; Szkoła w Chmurze +48 723 11 22 11 [email protected] ul. Zbigniewa Romaszewskiego 23, 01-874 Warszawa - interpretuje wyniki badań opinii publicznej; porównuje wyniki sondaży z rzeczywistymi postawami lub zachowaniami, formułuje hipotezy dotyczące przyczyn różnic przekraczających wartość błędu statystycznego; - charakteryzuje zasady ustrojowe zawarte w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej; - analizuje sformułowania preambuły Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej; - charakteryzuje formy demokracji bezpośredniej; przedstawia specyfikę referendum ogólnokrajowego i rodzajów referendów lokalnych w Rzeczypospolitej Polskiej; wyjaśnia, jakie warunki muszą zostać spełnione, by referendum się odbyło oraz by jego wyniki były wiążące; - wyjaśnia – na wybranym przykładzie – wpływ konsultacji publicznych na kształtowanie prawa w Rzeczypospolitej Polskiej; - wyjaśnia, jak przeprowadzane są powszechne i bezpośrednie wybory organów władzy publicznej w Rzeczypospolitej Polskiej; na przykładzie wyborów do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej i do Senatu Rzeczypospolitej Polskiej porównuje ordynację proporcjonalną i większościową; analizuje potencjalne wady i zalety każdego z tych systemów wyborczych; - wykazuje znaczenie, jakie dla pozycji ustrojowej Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej ma fakt wyborów powszechnych; przedstawia kompetencje Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej: ceremonialno-reprezentacyjne, w stosunku do rządu, parlamentu i władzy sądowniczej, w polityce zagranicznej oraz bezpieczeństwa państwa; analizuje – z wykorzystaniem wyników badań opinii publicznej – poziom legitymizacji społecznej władzy prezydenckiej; - przedstawia kompetencje Rady Ministrów Rzeczypospolitej Polskiej; wymienia podstawowe działy administracji rządowej i zadania wojewody; wyjaśnia rolę prezesa Rady Ministrów Rzeczypospolitej Polskiej; przedstawia procedury powoływania i odwoływania rządu, używając Szkoła w Chmurze +48 723 11 22 11 [email protected] ul. Zbigniewa Romaszewskiego 23, 01-874 Warszawa określeń: wotum zaufania, konstruktywne wotum nieufności, wotum nieufności wobec ministra, dymisja; strukturę sądownictwa powszechnego i administracyjnego w Rzeczypospolitej Polskiej oraz zadania Sądu Najwyższego; uzasadnia potrzebę niezależności sądów i niezawisłości sędziów; zakres działania poszczególnych poziomów samorządu terytorialnego w Rzeczypospolitej Polskiej, z uwzględnieniem struktury głównych kierunków wydatków budżetowych na te działania oraz źródeł ich finansowania; przedstawia organy stanowiące i wykonawcze samorządu terytorialnego na poziomie gminy i miasta na prawach powiatu oraz powiatu i województwa w Rzeczypospolitej Polskiej; charakteryzuje kompetencje tych organów i zależności między nimi; strukturę oraz organizację pracy Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej i Senatu Rzeczypospolitej Polskiej oraz status posła, w tym instytucje mandatu wolnego i immunitetu; wymienia kompetencje Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej i Senatu Rzeczypospolitej Polskiej oraz Zgromadzenia Narodowego Rzeczypospolitej Polskiej; kompetencje Najwyższej Izby Kontroli, Trybunału Konstytucyjnego, Trybunału Stanu i prokuratury w Rzeczypospolitej Polskiej; uzasadnia znaczenie tych instytucji dla funkcjonowania państwa prawa; - przygotowuje opracowanie promujące działania organów wybranego samorządu terytorialnego na poziomie powiatu lub województwa w Rzeczypospolitej Polskiej; - wymienia „zasady ogólne” i katalog praw człowieka zapisane w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej; - przedstawia sądowe środki ochrony praw i wolności w Rzeczypospolitej Polskiej oraz sposób działania Rzecznika Praw Obywatelskich; pisze skargę do Rzecznika Praw Obywatelskich; wykazuje znaczenie skargi konstytucyjnej; Szkoła w Chmurze +48 723 11 22 11 [email protected] ul. Zbigniewa Romaszewskiego 23, 01-874 Warszawa - uzasadnia znaczenie Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności w kontekście Europejskiego Trybunału Praw Człowieka; przedstawia warunki, jakie muszą zaistnieć, aby rozpatrzył on skargę obywatela; analizuje wybrany wyrok tego trybunału; - przedstawia szczegółowe prawa mniejszości narodowych i etnicznych oraz grupy posługującej się językiem regionalnym w Rzeczypospolitej Polskiej; pozyskuje informacje na temat praw mniejszości polskiej w różnych państwach; - pozyskuje w środkach masowego przekazu informacje o przypadkach naruszania praw człowieka w państwach demokratycznych i przygotowuje analizę na ten temat; - wskazuje organizacje pozarządowe zajmujące się ochroną praw człowieka i charakteryzuje działania jednej z nich; wykazuje różnice w przestrzeganiu praw człowieka w państwie demokratycznym i niedemokratycznym; przedstawia problem łamania praw człowieka w wybranym państwie niedemokratycznym; - przedstawia źródła prawa w Rzeczypospolitej Polskiej – wykazuje szczególną moc konstytucji; przedstawia procedurę ustawodawczą; - rozpoznaje sprawy regulowane przez prawo cywilne, rodzinne, administracyjne i karne; wskazuje, w jakim kodeksie obowiązującym w Rzeczypospolitej Polskiej można znaleźć przepisy dotyczące konkretnej sprawy; interpretuje przepisy prawne; - wyjaśnia podstawowe instytucje prawne prawa rzeczowego i spadkowego w Rzeczypospolitej Polskiej; podstawowe instytucje prawne prawa rodzinnego w Rzeczypospolitej Polskiej; podstawowe instytucje prawne części ogólnej prawa cywilnego i prawa zobowiązaniowego w Rzeczypospolitej Polskiej; czym różnią się normy prawne od innych typów norm; wymienia podstawowe zasady prawa i wyjaśnia konsekwencje ich łamania; Szkoła w Chmurze +48 723 11 22 11 [email protected] ul. Zbigniewa Romaszewskiego 23, 01-874 Warszawa - przedstawia przebieg postępowania cywilnego w Rzeczypospolitej Polskiej oraz uczestniczące w nim strony; analizuje kazus z zakresu prawa cywilnego lub rodzinnego, w tym pozew w takiej sprawie; - odróżnia akty administracyjne od innego rodzaju dokumentów; rozpoznaje, kiedy decyzja administracyjna w Rzeczypospolitej Polskiej jest ważna; - wyjaśnia, jak odwołać się od decyzji organów administracyjnych; pisze odwołanie od decyzji administracyjnej; - przedstawia: przebieg postępowania karnego w Rzeczypospolitej Polskiej oraz uczestniczące w nim strony; wymienia główne prawa, jakie przysługują ofierze, sprawcy i świadkowi przestępstwa; pisze zawiadomienie o popełnieniu przestępstwa; funkcjonowanie systemu obowiązkowych ubezpieczeń społecznych w Rzeczypospolitej Polskiej, rozróżnia ubezpieczenia: emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe; wymienia zadania Zakładu Ubezpieczeń Społecznych; działania w celu ograniczenia bezrobocia i wykluczenia społecznego na przykładzie działalności urzędu pracy w swoim powiecie; możliwości kontynuacji edukacji; wyjaśnia, w jaki sposób podnosić swoje kwalifikacje zawodowe; podmioty prawa międzynarodowego publicznego i podstawowe zasady prawa międzynarodowego (powstrzymania się od groźby użycia siły lub jej użycia, integralności terytorialnej, pokojowego załatwiania sporów; najważniejsze instytucje Unii Europejskiej: Komisję, Radę, Parlament, Radę Europejską i Trybunał Sprawiedliwości; prawa obywatela Unii Europejskiej; rozważa kwestię korzyści i kosztów członkostwa Rzeczypospolitej Polskiej w Unii Europejskiej; genezę, cele i najważniejsze organy Organizacji Paktu Północnoatlantyckiego; ocenia wpływ tej organizacji na utrzymanie pokoju międzynarodowego i pozycję Stanów Zjednoczonych Ameryki w świecie; przebieg postępowania administracyjnego w Rzeczypospolitej Polskiej; analizuje wzory zażaleń na Szkoła w Chmurze +48 723 11 22 11 [email protected] ul. Zbigniewa Romaszewskiego 23, 01-874 Warszawa postanowienia organów administracji oraz wzory skarg do wojewódzkiego sądu administracyjnego; - wskazuje, do jakich organów i instytucji można się zwrócić w Rzeczypospolitej Polskiej o pomoc prawną w konkretnych sytuacjach; przedstawia zadania notariuszy, radców prawnych, adwokatów; - wyjaśnia, jak można korzystać w Rzeczypospolitej Polskiej z dokumentacji gromadzonej w urzędach i archiwach oraz jakie sprawy można dzięki temu załatwić; pisze wniosek o udzielenie informacji publicznej; specyfikę obowiązkowych i dobrowolnych ubezpieczeń zdrowotnych w Rzeczypospolitej Polskiej; przedstawia cele i zadania centralnej instytucji koordynującej funkcjonowanie służby zdrowia; wyjaśnia kwestię korzystania z publicznej opieki zdrowotnej; pojęcie globalizacji i wykazuje jej formy i skutki w sferze polityki, kultury i społeczeństwa; diagnozuje wpływ na ten proces podmiotów prawa międzynarodowego; przedstawia najważniejsze wyzwania związane z procesem globalizacji; - nieingerencji w sprawy wewnętrzne państwa, suwerennej równości, samostanowienia narodów, suwerenności, nienaruszalności granic; - wykazuje złożoność i wielopłaszczyznowość współczesnych stosunków międzynarodowych oraz współzależność państw w środowisku międzynarodowym; - przedstawia konflikty etniczne na obszarze państw członkowskich Unii Europejskiej; lokalizuje je, wyjaśnia ich przyczyny i konsekwencje; na przykładzie placówek Rzeczypospolitej Polskiej, zadania ambasad i konsulatów; - wyjaśnia źródła współczesnego terroryzmu oraz przedstawia różne organizacje terrorystyczne i sposoby oraz przykłady ich działania; Szkoła w Chmurze +48 723 11 22 11 [email protected] ul. Zbigniewa Romaszewskiego 23, 01-874 Warszawa - charakteryzuje cele i najważniejsze organy Organizacji Narodów Zjednoczonych; przedstawia jej wybrane działania i ocenia ich skuteczność; - wymienia obowiązujące akty prawa pierwotnego Unii Europejskiej; lokalizuje jej państwa członkowskie; przedstawia podstawowe obszary i zasady działania Unii Europejskiej Informatyka: zakres podstawowy – uczeń: - planuje kolejne kroki rozwiązywania problemu, z uwzględnieniem podstawowych etapów myślenia komputacyjnego; - sprawdza poprawność działania algorytmów dla przykładowych danych; - stosuje przy rozwiązywaniu problemów z różnych dziedzin algorytmy poznane w szkole podstawowej oraz algorytmy na liczbach: badania pierwszości liczby, zamiany reprezentacji liczb między pozycyjnymi systemami liczbowymi, działań na ułamkach z wykorzystaniem NWD i NWW; na tekstach: porównywania tekstów, wyszukiwania wzorca w tekście metodą naiwną, szyfrowania tekstu metodą Cezara i przestawieniową; - wyróżnia w problemie podproblemy i charakteryzuje: metodę połowienia, stosuje podejście zachłanne i rekurencję; - porządkowania ciągu liczb: przez wstawianie i metodą bąbelkową; - wydawania reszty najmniejszą liczbą nominałów; - obliczania wartości elementów ciągu metodą iteracyjną i rekurencyjną, w tym wartości elementów ciągu Fibonacciego; - porównuje działanie różnych algorytmów dla wybranego problemu, analizuje algorytmy na podstawie ich gotowych implementacji; Szkoła w Chmurze +48 723 11 22 11 [email protected] ul. Zbigniewa Romaszewskiego 23, 01-874 Warszawa - projektuje i programuje rozwiązania problemów z różnych dziedzin, stosuje przy tym: instrukcje wejścia/wyjścia, wyrażenia arytmetyczne i logiczne, instrukcje warunkowe, instrukcje iteracyjne, funkcje z parametrami i bez parametrów, testuje poprawność programów dla różnych danych; w szczególności programuje algorytmy wymienione powyżej; - do realizacji rozwiązań problemów prawidłowo dobiera środowiska informatyczne, aplikacje oraz zasoby, wykorzystuje również elementy robotyki; - aktywnie uczestniczy w realizacji projektów informatycznych rozwiązujących problemy z różnych dziedzin, przyjmuje przy tym różne role w zespole realizującym projekt i prezentuje efekty wspólnej pracy; - przygotowuje opracowania rozwiązań problemów, posługując się wybranymi aplikacjami: projektuje modele dwuwymiarowe i trójwymiarowe, tworzy i edytuje projekty w grafice rastrowej i wektorowej, wykorzystuje różne formaty obrazów, przekształca pliki graficzne, uwzględniając wielkość i jakość obrazów; opracowuje dokumenty o różnorodnej tematyce, w tym informatycznej, i o rozbudowanej strukturze, posługując się przy tym konspektem dokumentu, dzieli tekst na sekcje i kolumny, tworzy spisy treści, rysunków i tabel, stosuje własne style i szablony, pracuje nad dokumentem w trybie recenzji, definiuje korespondencję seryjną; - gromadzi dane pochodzące z różnych źródeł w tabeli arkusza kalkulacyjnego, korzysta z różnorodnych funkcji arkusza w zależności od rodzaju danych, filtruje dane według kilku kryteriów, dobiera odpowiednie wykresy do zaprezentowania danych, analizuje dane, korzystając z dodatkowych narzędzi, w tym z tabel i wykresów przestawnych; - wyszukuje informacje, korzystając z bazy danych opartej na co najmniej dwóch tabelach, definiuje relacje, stosuje filtrowanie, formułuje kwerendy, tworzy i modyfikuje formularze, Szkoła w Chmurze +48 723 11 22 11 [email protected] ul. Zbigniewa Romaszewskiego 23, 01-874 Warszawa drukuje raporty; - tworzy rozbudowane prezentacje, w tym z wykorzystaniem technik multimedialnych, ustala parametry pokazu; - tworzy stronę internetową zgodnie ze standardami, wzbogaconą tabelami, listami, elementami dynamicznymi, posługuje się arkuszem stylów, korzysta z oprogramowania i serwisów przeznaczonych do tworzenia stron; potrafi opublikować własną stronę w internecie; - wyszukuje w sieci potrzebne informacje i zasoby, ocenia ich przydatność oraz wykorzystuje w rozwiązywanych problemach; - zapoznaje się z możliwościami nowych urządzeń cyfrowych i towarzyszącego im oprogramowania; - objaśnia funkcje innych niż komputer urządzeń cyfrowych i korzysta z ich możliwości; - rozwiązuje problemy korzystając z różnych systemów operacyjnych; - bezpiecznie buduje swój wizerunek w przestrzeni medialnej; - poszerza i uzupełnia swoją wiedzę korzystając z zasobów udostępnionych na platformach do e-nauczania; - postępuje zgodnie z zasadami netykiety oraz regulacjami prawnymi dotyczącymi: ochrony danych osobowych, ochrony informacji oraz prawa autorskiego i ochrony własności intelektualnej w dostępie do informacji; jest świadomy konsekwencji łamania tych zasad; - respektuje obowiązujące prawo i normy etyczne dotyczące korzystania i rozpowszechniania oprogramowania komputerowego, aplikacji cudzych i własnych oraz dokumentów elektronicznych; Szkoła w Chmurze +48 723 11 22 11 [email protected] ul. Zbigniewa Romaszewskiego 23, 01-874 Warszawa - stosuje dobre praktyki w zakresie ochrony informacji wrażliwych (np. hasła, pin), danych i bezpieczeństwa systemu operacyjnego, objaśnia rolę szyfrowania informacji; - opisuje szkody, jakie mogą spowodować działania pirackie w sieci, w odniesieniu do indywidualnych osób, wybranych instytucji i całego społeczeństwa; - charakteryzuje sieć internet, jej ogólną budowę i usługi, opisuje podstawowe topologie sieci komputerowej, przedstawia i porównuje zasady działania i funkcjonowania sieci komputerowej typu klient-serwer, peer-to-peer, opisuje sposoby identyfikowania komputerów w sieci; - podaje przykłady wpływu informatyki i technologii komputerowej na najważniejsze sfery życia osobistego i zawodowego; korzysta z wybranych e-usług; przedstawia wpływ technologii na dobrobyt społeczeństw i komunikację społeczną; - objaśnia konsekwencje wykluczenia i pozytywne aspekty włączenia cyfrowego; przedstawia korzyści, jakie przynosi informatyka i technologia komputerowa osobom o specjalnych potrzebach; - przedstawia trendy w historycznym rozwoju informatyki i technologii oraz ich wpływ na rozwój społeczeństw. Podstawy przedsiębiorczości – uczeń: - opisuje pojęcia związane z gospodarką rynkową: przedsiębiorczość w gospodarce rynkowej, gospodarkę nakazowo – rozdzielczą i rynkową, rodzaje rynków, podmioty gospodarki rynkowej, struktury rynkowe, mechanizm rynkowy, fazy cyklu koniunkturalnego, rolę państwa w gospodarce; rozumie znaczenie konsumenta na rynku, wynik finansowy, formy opodatkowania, księgowość, negocjację; Szkoła w Chmurze +48 723 11 22 11 [email protected] ul. Zbigniewa Romaszewskiego 23, 01-874 Warszawa - zna zagadnienia związane z rynkiem finansowym takie jak: pieniądz i jego obieg, instytucje rynku finansowego, formy inwestowania, bank centralny i politykę pieniężną, bankowość komercyjną i spółdzielczą, podatki, ubezpieczenia, umowy bankowe i ubezpieczeniowe, ochrona klienta usług finansowych, etykę w finansach; - wykazuje się wiedzą w zakresie przedsiębiorstw, potrafi klasyfikować przedsiębiorstwa, sporządzić biznesplan, zidentyfikować otoczenie przedsiębiorstwa - zna: formy organizacyjno – prawne, procedury rejestracji i likwidacji, źródła finansowania działalności; zasady zarządzania przedsiębiorstwem, zasady pracy zespołowej; - dokonuje analizy rynku; - wykazuje się wiedzą dotyczącą sposobu działania marketingu; - zna zasady etyki w biznesie i rozumie, czym jest społeczna odpowiedzialność przedsiębiorstw; - rozumie zasady funkcjonowania przedsiębiorstwa. Szkoła w Chmurze +48 723 11 22 11 [email protected] ul. Zbigniewa Romaszewskiego 23, 01-874 Warszawa
