Urządzenia Sepam seria 10 zabezpieczające sieci rozdzielcze Podręcznik uŜytkownika SEPAM Seria 10 Spis treści 1 BEZPIECZEŃSTWO 5 2 O NINIEJSZYM PODRĘCZNIKU 6 3 OPIS OGÓLNY 7 3.1 3.2 3.3 Wprowadzenie Schematy synoptyczne Oznaczenia katalogowe 8 11 14 4 INSTALACJA 15 4.1 4.2 4.3 4.4 4.5 4.6 4.7 4.8 4.9 4.10 4.11 4.12 Bezpieczeństwo Środki ostroŜności Odbiór sprzętu i identyfikacja MontaŜ Łączówki Schematy połączeń Podłączanie przekładników prądowych Podłączanie przekładników prądowych ze zrównowaŜonym rdzeniem Podłączanie wejść logicznych i przekaźników wyjściowych Podłączanie portu komunikacyjnego Dobór przekładników prądowych Przekładniki prądowe CSH120, CSH200 i GO110 ze zrównowaŜonym rdzeniem 16 17 18 19 21 24 32 34 36 37 38 40 5 EKSPLOATACJA 45 5.1 5.2 5.3 5.4 5.5 5.6 Interfejs uŜytkownika Praca operatora Nastawy Ekrany wyświetlane przez urządzenia Sepam seria 10 model N Ekrany wyświetlane przez urządzenia Sepam seria 10 model B Ekrany wyświetlane przez urządzenia Sepam seria 10 model A 46 48 50 54 57 61 6 FUNKCJE I ICH PARAMETRY 67 6.1 6.2 6.3 6.4 6.5 6.6 6.7 6.8 6.9 6.10 6.11 6.12 6.13 Zasady ogólne Definicje symboli PrzełoŜenia przekładników prądów faz PrzełoŜenie przekładnika prądów doziemnych / ze zrównowaŜonym rdzeniem Częstotliwość sieci Ochrona nadprądowa faz (ANSI 50-51) Ochrona przeciw zwarciom doziemnym (ANSI 50N-51N) Krzywe wyzwalania zabezpieczeń nadprądowych CLPU I – tolerancja zabezpieczeń faz na udary prądowe CLPU Io – tolerancja zabezpieczeń doziemnych na udary prądowe Ochrona cieplna (ANSI 49 RMS) Sterowanie wyłącznikami Wyzwalanie zewnętrzne 68 69 71 72 73 74 78 84 95 98 102 110 113 2 SEPAM seria 10 6.14 6.15 6.16 6.17 6.18 6.19 6.20 6.21 6.22 6.23 6.24 6.25 6.26 6.27 6.28 6.29 6.30 6.31 6.32 Dyskryminacja logiczna (ANSI 68) Pomiar prądów faz Pomiar prądów zwarć doziemnych Wyznaczanie szczytowych wartości prądów faz Zapis ostatniej awarii Zapisy ostatnich pięciu zdarzeń (wraz z ich datami/godzinami) Język interfejsu uŜytkownika Liczba wyświetlanych prądów faz Łącze komunikacyjne Funkcja TCS (nadzór nad układem wyzwalającym) Ustawianie daty i godziny Napięcia na wejściach logicznych Sterowanie lokalne/zdalne Hasło Wyświetlanie stanu wejść logicznych Wyświetlanie stanu przekaźników wyjściowych Przekaźnik alarmowy Wskaźniki diodowe na płycie czołowej Potwierdzanie przyjęcia komunikatu o awarii 114 118 119 120 121 122 123 124 125 128 130 131 132 133 134 135 136 137 138 7 INDYWIDUALNY TRYB PRACY 7.1 7.2 7.3 7.4 7.5 7.6 7.7 7.8 7.9 Wprowadzenie Dostosowanie przekaźników wyjściowych w modelu N Dostosowanie diodowego wskaźnika awarii w modelu N Dostosowanie przekaźników wyjściowych w modelu B Dostosowanie diodowych wskaźników awarii w modelu B Dostosowanie przekaźników wyjściowych w modelu A Dostosowanie wejść logicznych w modelu A Dostosowanie diodowych wskaźników awarii w modelu A Dostosowanie dyskryminacji logicznej w modelu A 8 STEROWANIE WYŁĄCZNIKAMI I NIEZAWODNOŚĆ 8.1 8.2 8.3 8.4 Zasady ogólne Sterowanie wyłącznikiem w trybie standardowym Sterowanie wyłącznikiem w trybie indywidualnym System samo-testowania 9 KOMUNIKACJA WG PROTOKOŁU MODBUS 9.1 9.2 9.3 9.4 9.5 9.6 9.7 9.8 9.9 9.10 9.11 Opis ogólny Protokół Modbus Testy zdawczo-odbiorcze i diagnostyka Dostęp do danych Kodowanie danych Synchronizacja, dane, pomiary, diagnostyka sieci i strefy testowania Strefa zdalnego sterowania Strefa zdalnej sygnalizacji Zdarzenia opatrzone datą/godziną Ustawianie oraz synchronizacja czasu Zdalna identyfikacja urządzeń Sepam 162 163 165 167 168 169 171 172 175 178 179 10 KOMUNIKACJA WG PROTOKOŁU IEC 60870-5-103 181 10.1 10.2 10.3 10.4 10.5 10.6 10.7 10.8 Opis ogólny Standard IEC 60870-5-103 Zasady protokołu IEC 60870-5-103 Testy zdawczo-odbiorcze i diagnostyka Dostęp do danych Profil komunikacji z urządzeniami Sepam Tabele danych Ramki ASDU 1, 2, 5, 9, 20 oraz kodowanie informacji 139 140 141 143 144 146 147 149 150 151 153 154 156 158 159 161 182 183 184 185 186 187 192 195 3 SEPAM Seria 10 11 TESTY ZDAWCZO-ODBIORCZE 11.1 11.2 11.3 11.4 11.5 11.6 11.7 11.8 11.9 11.10 11.11 11.12 11.13 11.14 11.15 Zalecenia bezpieczeństwa Zasady ogólne Wymagana aparatura pomiarowa Podanie napięcia Walidacja łańcucha zabezpieczeń Kontrola ustawień Kontrola przełoŜeń przekładników prądowych Kontrola wejść sygnałów prądów faz Kontrola wejść sygnałów prądów doziemnych Test ochrony nadprądowej faz (ANSI 50-51) Test ochrony przed zwarciami doziemnymi (ANSI 50N-51N) Test ochrony cieplnej (ANSI 49RMS) Kontrola wejść logicznych Odbiór funkcjonalny Arkusz wyników testów 12 KONSERWACJA 12.1 12.2 12.3 12.4 Profilaktyka Rozwiązywanie problemów DemontaŜ urządzeń Sepam Wymiana baterii w urządzeniach Sepam model A 13 SPECYFIKACJE 13.1 13.2 13.3 13.4 Funkcje Dane techniczne Warunki środowiskowe Budowa i sposób działania 4 199 200 201 202 203 204 205 206 207 209 211 214 218 220 221 222 225 226 227 228 229 231 232 238 240 242 SEPAM seria 10 1 Bezpieczeństwo WaŜne informacje UWAGA Przed przystąpieniem do czynności instalacyjnych, obsługowych bądź konserwacyjnych naleŜy uwaŜnie zapoznać się z podanymi tu instrukcjami bezpieczeństwa i zaznajomić się z danym urządzeniem. W tekście niniejszego podręcznika, a takŜe na samym sprzęcie, mogą wystąpić następujące symbole ostrzegające o istniejących zagroŜeniach, lub zwracające uwagę na informacje istotne dla uproszczenia bądź ułatwienia wykonywania danej czynności. Taki symbol towarzyszący ostrzeŜeniom NIEBEZPIECZEŃSTWO lub OSTRZEśENIE oznacza moŜliwość poraŜenia prądem elektrycznym i powstania obraŜeń w razie niedopełnienia instrukcji bezpieczeństwa. Taki symbol oznacza zagroŜenie, które moŜe – w razie niedopełnienia którejkolwiek z instrukcji bezpieczeństwa – spowodować utratę zdrowia lub Ŝycia. NIEBEZPIECZEŃSTWO Tak są oznaczone sytuacje stwarzające bezpośrednie zagroŜenie Ŝycia, powstania powaŜnych obraŜeń lub uszkodzeń sprzętu. OSTRZEśENIE Tak są oznaczone sytuacje stwarzające potencjalne zagroŜenie Ŝycia, powstania powaŜnych obraŜeń lub uszkodzeń sprzętu. UWAGA Tak są oznaczone sytuacje stwarzające potencjalne zagroŜenie powstania obraŜeń lub uszkodzeń sprzętu. WAśNE Sprzęt elektryczny moŜe być serwisowany wyłącznie przez odpowiednio wykwalifikowany personel. Firma Schneider Electric nie będzie akceptowała Ŝadnej odpowiedzialności z tytułu konsekwencji wynikłych z posiłkowania się niniejszą dokumentacją. Niniejszy dokument nie jest przeznaczony dla osób odpowiednio nie przeszkolonych. © 2008 Schneider Electric. Wszelkie prawa zastrzeŜone. 5 SEPAM Seria 10 2 O niniejszym podręczniku Krótki przegląd Zakres tematyczny Niniejszy podręcznik jest przeznaczony dla personelu odpowiedzialnego za instalowanie, odbiory techniczne i eksploatację zabezpieczeń sieci rozdzielczych Sepam seria 10, Zawiera on więcej szczegółowych informacji niŜ instrukcje towarzyszące urządzeniom. ZastrzeŜenia Informacje i ilustracje podane w niniejszym podręczniku nie mogą być traktowane jak zobowiązanie kontraktowe jakiegokolwiek rodzaju. Rezerwujemy sobie prawo do modyfikowania naszych produktów zgodnie z naszą polityką stałego rozwoju. Dane techniczne podane w niniejszym podręczniku mogą w kaŜdej chwili bez uprzedzenia ulec modyfikacji i nie są wiąŜące dla firmy Schneider Electric. Prosimy o kontakt jeśli macie Państwo jakiekolwiek sugestie ulepszeń lub modyfikacji, a takŜe prosimy o zgłaszanie wszelkich błędów wykrytych w niniejszej dokumentacji. śadna część niniejszego dokumentu nie moŜe być reprodukowana w jakiejkolwiek formie ani jakimkolwiek sposobem (kopiowana elektronicznie, powielana mechanicznie, ani fotokopiowana) bez uzyskania uprzedniej pisemnej zgody firmy Schneider Electric. OstrzeŜenia W trakcie instalowania i eksploatacji produktów opisanych w niniejszym podręczniku naleŜy przestrzegać wszelkich lokalnych przepisów bezpieczeństwa. Ze względu na bezpieczeństwo i dla zagwarantowania zgodności faktycznych danych technicznych z dokumentacją podzespoły tych produktów mogą być naprawiane wyłącznie przez producenta. Nie stosowanie się do tego ostrzeŜenia moŜe skutkować powstaniem obraŜeń lub uszkodzeniem sprzętu. Komentarze uŜytkowników 6 Wszystkich uŜytkowników zachęcamy do nadsyłania swoich komentarzy dotyczących niniejszego dokumentu pocztą e-mail na adres [email protected]. SEPAM seria 10 3 Opis ogólny Spis treści Wprowadzenie Schematy synoptyczne Oznaczenia katalogowe 12 15 18 7 SEPAM Seria 10 3.1 Wprowadzenie Rodzina urządzeń Sepam seria 10 Przekaźniki zabezpieczające rodziny Sepam seria 10 są przeznaczone do zabezpieczenia i sterowania podstacji średniego/niskiego napięcia w sieciach energetycznych i instalacjach przemysłowych. Trzy modele przeznaczone do zabezpieczania normalnego działania w oparciu o pomiar prądu obejmują: • Sepam seria 10 model N – ochrona przed zwarciami doziemnymi • Sepam seria 10 model B – ochrona przed zwarciami międzyfazowymi lub doziemnymi oraz przed przeciąŜeniami cieplnymi • Sepam seria 10 model A – ochrona przed zwarciami międzyfazowymi lub doziemnymi oraz przed przeciąŜeniami cieplnymi (model wyposaŜony w wejścia sygnałów logicznych i port komunikacyjny). Przykład: urządzenie Sepam seria 10 model A Główne zalety Urządzenia Sepam moŜna łatwo zainstalować w tablicy rozdzielczej poniewaŜ: urządzeń Sepam • mają zwartą budowę • są mocowane przy pomocy zaczepów, które zamyka i otwiera się od przodu • są wyposaŜone w wyraźnie oznakowane zaciski podłączeniowe. Ich odbiór techniczny moŜe być szybki poniewaŜ: • są dostarczane w stanie skonfigurowanym (parametry domyślne) • nastawy wprowadza się z płyty czołowej posiłkując się umieszczonym tam wyświetlaczem i dobrze zaprojektowaną klawiaturą • procedura zdawczo-odbiorcza nie wymaga uŜycia PC. Urządzenia Sepam ułatwiają obsługę podstacji poniewaŜ: • oferują liczne opcje pozwalające dostosować je do konkretnych warunków pracy • mogą wyświetlać komunikaty w kilku językach • wyraźnie wskazują zabezpieczenie, które zadziałało. Urządzenia Sepam są odporne i łatwe w utrzymaniu poniewaŜ: • ich obudowy są wykonane z izolującego tworzywa sztucznego • mogą pracować w trudnych warunkach otoczenia: stopień ochrony płyty czołowej: IP54 zakres temperatur roboczych: -40,..+70°C • prąd wejściowy moŜna odłączać pod obciąŜeniem. Zastosowania Urządzenia Sepam seria 10 model N nadają się do: urządzeń Sepam • zabezpieczania przed zwarciami doziemnymi linii zasilających zabezpieczonych seria 10 model N bezpiecznikami przed zwarciami międzyfazowymi • zabezpieczania punktów zerowych transformatorów. Zastosowania Urządzenia Sepam seria 10 model B nadają się do: urządzeń Sepam • zabezpieczania linii przychodzących i zasilających podstacji seria 10 model B • zabezpieczania transformatorów średnich/niskich napięć. Oferują one następujące funkcje: • zabezpieczenie nadprądowe fazy • zabezpieczenie przed zwarciem doziemnym • zabezpieczenie cieplne. 8 SEPAM seria 10 Zastosowania Urządzenia Sepam seria 10 model A nadają się do: urządzeń Sepam • zabezpieczania linii przychodzących i zasilających podstacji. seria 10 model A • zabezpieczania transformatorów średnich/niskich napięć. Główne z oferowanych funkcji: • zabezpieczenie nadprądowe • zabezpieczenie przed zwarciem doziemnym • zabezpieczenie cieplne • kontrola obwodu samoczynnego wyłączania • dyskryminacja logiczna • łącze komunikacyjne do zdalnej obsługi. Zestawienie funkcji W poniŜszej tabeli wyszczególniono standardowe funkcje poszczególnych modeli urządzeń Sepam seria 10, Opcje dostosowania tych funkcji do własnych potrzeb opisano w rozdziale Indywidualny tryb pracy. Funkcja Kod ANSI Sepam seria 10 model N B A standardowe 50N-51N czułe 50G-51G bardzo czułe Zabezpieczenie nadprądowe fazy 50-51 Zabezpieczenie cieplne 49 RMS Uwzględnianie udarów prądowych przez zabezpieczenie nadprądowe fazy Uwzględnianie udarów prądowych przez zabezpieczenie przed zwarciem doziemnym •• Blokada włączenia wyłącznika Przywoływanie w razie zadziałania wyłącznika Nadzór obwodu wyłączającego Wyjście logicznego sygnału blokady Wejście dla logicznego sygnału blokady Wyzwalanie zewnętrzne Komunikacja przez protokół Modbus lub IEC 60870-5-103 Zdalne sterowanie wyłącznikami Indywidualne dopasowywanie działania przekaźników wyjściowych i diod sygnalizacji awarii Indywidualne przyporządkowywanie wejść logicznych Zabezpieczenie przed zwarciem doziemnym Pomiar prądu zwarcia doziemnego Pomiar prądu fazy Szczytowe wartości prądów faz Zapis ostatniej awarii Datowane zapisy 5-ciu ostatnich zdarzeń Układ alarmowy • •• ••• 86 •• •• •• •• •• •• • • • • • • • • • • • • • •• • • 68 68 ••• ••• • ••• • • • ••• ••• ••• ••• • • • • • • • • • ••• ••• • • Funkcja dostępna w trybie standardowym Funkcja dostępna w trybie standardowym w zaleŜności od typu Sepam Funkcja dostępna w trybie indywidualnym (urządzenie dostosowane do potrzeb uŜytkownika) 9 SEPAM Seria 10 Zabezpieczenie przed zwarciami doziemnymi Zabezpieczenie przed zwarciami doziemnymi moŜe pracować na jednym z trzech dostępnych poziomów czułości. Od wybranej czułości uzaleŜnione są czujniki oraz dostępny zakres nastaw: Czujnik Czułość Standardowa 3 przekładniki prądowe poszczególnych faz lub 1 przekładnik prądowy uziemienia, znamionowy prąd w uzwojeniu pierwotnym Ino DuŜa 3 przekładniki prądowe poszczególnych faz lub 1 przekładnik prądowy uziemienia, znamionowy prąd w uzwojeniu pierwotnym Ino Bardzo duŜa przekładnik prądowy ze specjalnie zrównowaŜonym rdzeniem CSH120, CSH200 lub GO110, przełoŜenie 470:1 Zasoby 0,01...2,4 Ino 0,2...240 A w uzwojeniu pierwotnym, tzn. 0,0004...0,5 Ino W tabeli poniŜej wykazano oprzyrządowanie róŜnych modeli urządzeń Sepam seria 10: Liczba wejść/wyjść Wejścia prądu zwarcia doziemnego Wejścia prądu fazowego Przekaźniki wyjściowe Wejścia logiczne Port komunikacyjny Napięcie zasilania Zakres nastaw 0,1...24 Ino Sepam seria 10 model N 1 0 Sepam seria 10 model B 1 2 lub 3 Sepam seria 10 model A 1 3 3 0 0 3 0 0 7 4 1 Urządzenia Sepam seria 10 mogą być zasilane napięciem zmiennym (AC) lub stałym (DC). Dostępne są trzy zakresy napięć, patrz tabela poniŜej: Zakres napięć zasilania 24...125 V DC lub 100,..120 V AC 110,..250 V DC lub 100,..240 V AC 220,..250 V DC Sepam seria 10 model N Sepam seria 10 model B - - • • • • Sepam seria 10 model A • • • Zasilane napięciem 220,..250 V DC przekaźniki Sepam seria 10 model A mają wejścia logiczne high-set. Tryby pracy Przekaźniki wyjściowe, diody sygnalizacyjne na płycie czołowej oraz wejścia logiczne w przypadku modelu A mogą pracować w dwóch trybach: • Tryb standardowy: przekaźniki wyjściowe, diody sygnalizacyjne oraz wejścia logiczne (w przypadku modelu A) działają wg konfiguracji fabrycznej. Dostarczane urządzenia Sepam seria 10 są skonfigurowane do tego trybu. • Tryb indywidualny jest stosowany wtedy, gdy trzeba zmienić sposób działania przekaźników wyjściowych, diod sygnalizacyjnych na płycie czołowej i/lub wejść logicznych. Współpraca z wyłącznikami Przekaźniki Sepam są zgodne z następującymi mechanizmami wyzwalania wyłączników: • cewka uzwojenia bocznikowego • cewka podnapięciowa 10 SEPAM seria 10 3.2 Schematy synoptyczne Wprowadzenie Przytoczone poniŜej przykładowe schematy synoptyczne obrazują łańcuchy funkcjonalne poszczególnych modeli urządzeń Sepam uŜytkowanych w standardowym trybie pracy gdy: • wejście prądu zwarcia doziemnego jest połączone z przekładnikiem prądowym • w razie potrzeby moŜna przyłączyć wejścia prądów faz • podłączone jest uziemienie ochronne. Schemat synoptyczny urządzeń Sepam seria 10 model N Wyjścia Funkcja przekaźnika O1 Wyłączenie wyłącznika O2 Blokada włączenia wyłącznika O3 Powiadomienie o zadziałaniu 11 SEPAM Seria 10 Schemat synoptyczny urządzeń Sepam seria 10 model B Wyjścia przekaźnika O1 O2 O3 12 Funkcja Wyłączenie wyłącznika Blokada włączenia wyłącznika Powiadomienie o zadziałaniu SEPAM seria 10 Schemat Na schemacie dla urządzeń Sepam seria 10 model A przedstawiono równieŜ synoptyczny podłączenie wejść logicznych I1 i I2: urządzeń Sepam seria 10 model A Wyjścia przekaźnika O1 O2 O3 O4 O5 O6 O7 Wejście logiczne I1 I2 I3 I4 Funkcja Wyłączenie wyłącznika Blokada włączenia wyłącznika Powiadomienie o zadziałaniu Zdalne zamknięcie wyłącznika przez łącze komunikacyjne Wysłanie sygnału blokady Powiadomienie TCS Wyzwolenie układu alarmowego Funkcja Otwórz wyłącznik Zamknij wyłącznik Zewnętrzny sygnał zadziałania Tryb sterowania lokalne/zdalne 13 SEPAM Seria 10 3.3 Oznaczenia katalogowe Kod identyfikacyjny Alfanumeryczny kod identyfikacyjny kaŜdego urządzenia Sepam seria 10 definiuje główne funkcje tego urządzenia. Kod składa się z kilku pól: Sepam seria 10 • • • • Rodzina urządzeń Sepam seria 10 Model N: Zabezpieczanie przed zwarciami doziemnymi B: Nadprądowe zabezpieczanie zwarć doziemnych i fazowych A: Nadprądowe zabezpieczanie zwarć doziemnych i fazowych, wejścia logiczne i port komunikacyjny Liczba wejść prądowych 1: 1 wejście dla prądu uziemienia 3: 2 wejścia dla prądów faz + 1 wejście dla prądu uziemienia 4: 3 wejścia dla prądów faz + 1 wejście dla prądu uziemienia Czułość zabezpieczenia przed zwarciem doziemnym 1: Standardowa (0,1...24 Ino) 2: DuŜa (0,01...2,4 Ino) 3: Bardzo duŜa (0,2...24 A i 2...240 A) Zasilanie A: 24...125 V DC i 100,..120 V AC E: 110,..250 V DC i 100,..240 V AC F: 220,..250 V DC i wysoko ustawione wejścia logiczne Oznaczenia urządzeń Sepam seria 10 Czułość Liczba zabezpieczenia A Model wejść przed zwarciem 24...125 V DC prądowych doziemnym 100,..120 V AC 1: standardowa REL59817 N 1 3: bardzo duŜa REL59818 3 1: standardowa REL59800 1: standardowa REL59802 2: duŜa REL59803 B 4 3: bardzo duŜa REL59804 REL59823 (1) 1: standardowa REL59808 2: duŜa REL59809 A 4 3: bardzo duŜa REL59810 REL59825 (1) Zasilanie E 110,..250 V DC 100,..240 V AC REL59819 REL59820 REL59801 REL59805 REL59806 REL59827 (2) REL59807 REL59824 (1) REL59811 REL59812 REL59828 (2) REL59813 REL59826 (1) F 220,..250 V DC REL59814 REL59815 REL 59829 (2) REL59816 (1) Urządzenia Sepam certyfikowane wg DK5600 (Włochy) (2) Urządzenia Sepam certyfikowane wg GOST (Rosja) Oznaczenia części zapasowych Oznaczenie REL59798 Opis CCA680 - Komplet zapasowych łączówek (po jednej A, B, C i D) Oznaczenia akcesoriów Oznaczenie 59635 Opis CSH120 - przekładnik prądowy ze zrównowaŜonym zamkniętym rdzeniem, średnica 120 mm CSH200 - przekładnik prądowy ze zrównowaŜonym zamkniętym rdzeniem, średnica 196 mm GO110 - przekładnik prądowy ze zrównowaŜonym otwartym rdzeniem, średnica 110 mm Rezystor dopasowujący linii (150 Ω) 59636 50134 VW3A8306DR 14 SEPAM seria 10 4 Instalacja Spis treści Bezpieczeństwo Środki ostroŜności Odbiór sprzętu i identyfikacja MontaŜ Łączówki Schematy połączeń Podłączanie przekładników prądowych Podłączanie przekładników prądowych ze zrównowaŜonym rdzeniem Podłączanie wejść logicznych i przekaźników wyjściowych Podłączanie portu komunikacyjnego Dobór przekładników prądowych Przekładniki prądowe CSH120, CSH200 i GO110 ze zrównowaŜonym rdzeniem 22 23 24 25 27 30 38 40 42 43 44 46 15 SEPAM Seria 10 4.1 Bezpieczeństwo Przed przystąpieniem do instalacji UŜytkownik odpowiada za przestrzeganie wszystkich obowiązujących międzynarodowych i krajowych przepisów dotyczących ochronnego uziemiania urządzeń elektrycznych. Prosimy uwaŜnie zapoznać się z opisanymi poniŜej zasadami bezpieczeństwa i ściśle ich przestrzegać podczas instalowania, obsługiwania lub naprawiania sprzętu elektrycznego. NIEBEZPIECZEŃSTWO RYZYKO PORAśENIA PRĄDEM ELEKTRYCZNYM, ŁUKU ELEKTRYCZNEGO, POPARZENIA LUB EKSPLOZJI • Omawiany tu sprzęt moŜe być instalowany wyłącznie przez wykwalifikowany personel. Prace takie mogą być wykonywane dopiero po zapoznaniu się ze wszystkimi zaleceniami bezpieczeństwa i całą dokumentacją techniczną. • NIGDY nie wolno pracować samemu. • Przed przystąpieniem do jakichkolwiek prac ze sprzętem wyłączyć całe zasilanie. • Brak napięcia potwierdzać wskaźnikiem o odpowiednim napięciu znamionowym. • Przed przystąpieniem do kontroli wzrokowej, prób lub czynności konserwacyjnych: odłączyć wszystkie źródła zasilania elektrycznego traktować wszystkie obwody jak znajdujące się pod napięciem dopóki nie zostaną one całkowicie rozładowane, sprawdzone i opatrzone etykietkami. szczególną uwagę zwrócić na sposób doprowadzenia zasilania, uwzględnić wszystkie źródła, łącznie z moŜliwością zasilania zwrotnego. • Strzec się potencjalnych zagroŜeń, stosować sprzęt ochrony osobistej i starannie kontrolować miejsce pracy pod kątem narzędzi i przedmiotów, które mogłyby pozostać wewnątrz obsługiwanych urządzeń. • Prawidłowe działanie urządzeń Sepam zaleŜy od ich właściwego zainstalowania, skonfigurowania i obsługi. • Prawidłowe skonfigurowanie przekaźników Sepam wymaga biegłości w dziedzinie zabezpieczenia sieci elektrycznej. Produkt moŜe być konfigurowany wyłącznie przez kompetentne osoby, które taką biegłość posiadły. Nieprzestrzeganie niniejszych instrukcji doprowadzić do śmierci lub powaŜnych obraŜeń. OSTRZEśENIE RYZYKO USZKODZENIA URZĄDZEŃ SEPAM • Przed przystąpieniem do testów dielektrycznych (Hi-Pot) lub pomiaru megaomomierzem oporności izolacji obwodów, w skład których wchodzi jakieś urządzenie Sepam, odłączyć wszystkie przewody wejściowe i wyjściowe tego urządzenia. Wykonywane wysokim napięciem próby mogą uszkodzić podzespoły elektroniczne wbudowane w urządzenie. • Nie otwierać obudów urządzeń Sepam. Urządzenia zawierają elementy wraŜliwe na wyładowania elektrostatyczne i są montowane w specjalnie wyposaŜonych pomieszczeniach. Jedną dopuszczalną czynnością jest wyjęcie rozładowanej baterii z jej przedziału w urządzeniu Sepam seria 10 model A. Nieprzestrzeganie niniejszych instrukcji moŜe spowodować obraŜenia lub uszkodzenie sprzętu. 16 SEPAM seria 10 4.2 Środki ostroŜności Wprowadzenie Urządzenia Sepam są dostarczane jedną z następujących metod: • zapakowane indywidualnie • zamontowane w polach rozdzielnicy Środki ostroŜności obowiązujące podczas transportu, przenoszenia i przechowywania urządzeń Sepam zaleŜą od zastosowanej metody. Urządzenia w oryginalnych opakowaniach • Transport Urządzenia Sepam moŜna przewozić wszystkimi stosownymi środkami transportu bez dodatkowych środków ostroŜności. • Manipulowanie Urządzeniami Sepam moŜna manipulować bez jakichkolwiek szczególnych środków ostroŜności – mogą one wytrzymać upadek z wysokości 1m. • Przechowywanie Urządzenia Sepam w oryginalnych opakowaniach moŜna przechowywać w następujących warunkach: Zakres temperatur: -40,..+70°C Wilgotność względna ≤ 90% Przy wilgotności względnej powyŜej 93% i temperaturze powyŜej +40°C czas przechowywanie jest ograniczony do jednego miesiąca. Więcej informacji moŜna znaleźć na str. 249 w sekcji Warunki środowiskowe rozdziału Specyfikacje. JeŜeli urządzenia mają być przechowywane przez dłuŜszy czas, zaleca się: Nie rozpakowywać urządzeń przed zamierzonym uŜyciem. Raz w roku sprawdzać warunki otoczenia i stan opakowania. Po rozpakowaniu nie naleŜy niepotrzebnie zwlekać z podaniem napięcia na urządzenie Sepam. Urządzenia zamontowane w polach rozdzielnicy • Transport Urządzenia moŜna transportować wszystkimi środkami transportu stosownymi w normalnych warunkach dla rozdzielnic elektrycznych. W przypadku długiego okresu transportu uwzględnić warunki przechowywania. • Manipulowanie W przypadku upadku przenoszonej rozdzielnicy wizualnie sprawdzić stan urządzeń Sepam i wykonać test doprowadzenia napięcia. • Przechowywanie Zaleca się przechowywanie pola w opakowaniu ochronnym tak długo jak to moŜliwe. Podobnie jak w przypadku wszystkich urządzeń elektronicznych, takŜe i urządzeń Sepam nie powinno przechowywać się w wilgotnym środowisku dłuŜej niŜ przez jeden miesiąc. MoŜliwie szybko powinny one być podłączone do napięcia. JeŜeli nie jest to moŜliwe, to naleŜy uaktywnić system podgrzewania pola. UŜytkowanie w wilgotnym środowisku Temperatura/wilgotność względna otoczenia, w którym urządzenia będą eksploatowane nie mogą przekraczać specyfikacji klimatycznych tych urządzeń, zob. str. 249 w sekcji Warunki środowiskowe rozdziału Specyfikacje. JeŜeli warunki otoczenia wykraczają poza specyfikacje klimatyczne, to przed przystąpieniem do testów zdawczo-odbiorczych naleŜy przedsięwziąć odpowiednie kroki, na przykład załoŜyć w pomieszczeniach klimatyzację. UŜytkowanie Atmosfera zanieczyszczona chlorem, kwasem fluorowodorowym, siarką, rozpuszczalw środowisku nikami itp. moŜe powodować korozję podzespołów elektronicznych. W podobnych przyzanieczyszczonym padkach przed przystąpieniem do testów zdawczo-odbiorczych naleŜy przedsięwziąć odpowiednie kroki, na przykład zamknąć pomieszczenia eksploatacji urządzeń Sepam, wytworzyć w nich nadciśnienie i załoŜyć filtry powietrza lub tp. Szybkość korozji urządzeń Sepam została przebadana wg normy IEC 60068-2-60 w teście „2-gas”: • czas trwania 21 dni • temperatura 25°C, wilgotność względna 75% • zanieczyszczenia 0,5 ppm H2S, 1 ppm SO2. 17 SEPAM Seria 10 4.3 Odbiór sprzętu i identyfikacja Odbiór sprzętu Urządzenia Sepam są dostarczane w kartonach stanowiących ochronę przed udarami podczas transportu. Przy odbiorze sprawdzić czy opakowanie nie nosi widocznych śladów uszkodzeń. W razie zauwaŜenia śladów uszkodzeń odnotować je na liście przewozowym i poinformować dostawcę. Zawartość opakowania Tabliczka identyfikacyjna Karton transportowy zawiera następujące pozycje: • urządzenia Sepam bez łączówek • arkusz nastaw (po zainstalowaniu urządzenia musi być wypełniony i przechowywany w jego pobliŜu) • podstawowe instrukcje instalowania i uŜytkowania • certyfikat zgodności • 2 torebki z łączówkami Tabliczka identyfikacyjna na płycie przedniej słuŜy do identyfikacji urządzenia Sepam: 1 2 3 4 Kod identyfikacyjny Oznaczenie katalogowe Napięcie zasilania Numer seryjny urządzenia Znaczenie poszczególnych członów kodu identyfikacyjnego podano w rozdziale Oznaczenia katalogowe na str.16. Sprawdzenie po rozpakowaniu 18 Upewnić się, Ŝe dostarczone urządzenie odpowiada zamówieniu, w szczególności sprawdzić czy jego napięcie zasilania odpowiada napięciu w miejscu instalacji. SEPAM seria 10 4.4 MontaŜ Wprowadzenie Masa urządzeń Sepam nie przekracza 1,3 kg. Urządzenia montuje się równo z płytą montaŜową o grubości 1,5…4 mm. Urządzenia są przeznaczone do pracy w pomieszczeniach. Aby zapewnić uszczelnienie, powierzchnia płyty musi być gładka i twarda. Gabaryty Otwór montaŜowy W płycie naleŜy wyciąć otwór montaŜowy o następujących wymiarach: OSTRZEśENIE NIEBEZPIECZEŃSTWO SKALECZEŃ Spiłować brzegi otworu montaŜowego aby pozbyć się ostrych krawędzi. Nieprzestrzeganie niniejszych instrukcji moŜe spowodować obraŜenia lub uszkodzenie sprzętu. 19 SEPAM Seria 10 Instalowanie Urządzenia Sepam mocuje się przy pomocy 2 bocznych zaczepów za płytą czołową urządzeń Sepam Krok 20 Czynność Ilustracja 1 Przygotować zaczepy (1). 2 Wsunąć urządzenie Sepam w otwór w płycie montaŜowej. 3 Odchylić ochronną klapkę. 4 Posługując się wkrętakiem Pozidriv nr 2 dokręcić pokazane śruby (maksymalnym momentem 2 N•m) 5 Sprawdzić z tyłu połoŜenie zaczepów. 6 Zamknąć ochronną klapkę. ® SEPAM seria 10 4.5 Łączówki Wprowadzenie Wszystkie łączówki są dostępne z tyłu urządzeń Sepam. Łączówki są pogrupowane na odkręcanych listwach zaciskowych mocowanych dwoma śrubami do tylnej płyty obudowy. Listwy zaciskowe są dostarczane osobno i w trakcie instalacji naleŜy je przykręcić płaskim wkrętakiem. Identyfikacja łączówek Modele N i B Model A A Pomocnicze zasilanie i przekaźniki wyjściowe O1-O3 B Sygnały prądowe zwarć fazowych i doziemnych C Port komunikacyjny RS 485 (tylko urządzenia Sepam seria 10 model A) D Przekaźniki wyjściowe O4-O7 i wejścia logiczne I1-I4 (tylko model A) Uziemienie ochronne 21 SEPAM Seria 10 Okablowanie listew zaciskowych listwa zaciski pod śruby 2 B przewody 1,5...6 mm , 2 podkładki o średnicy wewn. maks. 4 mm M4 Pozidriv nr.2 1,2...1,5 N•m M2,5 płaski 2,5 mm 0,4...0,5 N•m M4 Pozidriv nr.2 1,2...1,5 N•m A, C i D nieoprawione przewody zarobione na długości 8…10 mm: 2 1 x 0,2…2,5 mm 2 2 x 0,2...1 mm przewody oprawione w końcówki Telemecanique i zarobione na długości 8…10 mm: 2 1 x 1,5 mm końcówka DZ5CE015D 2 1 x 2,5 mm końcówka DZ5CE025D 2 2 x 1 mm końcówka DZ5CE010D 2 zielono-Ŝółty przewód 6 mm o długości poniŜej 0,5 m, podkładka o średnicy wewn. maks. 4 mm pod dociągać wkrętak momentem UWAGA: Listwy zaciskowe A i D dostarczone z urządzeniem Sepam mogą być stosowane wymiennie z listwami wykazanymi poniŜej. Te ostatnie naleŜy zamawiać osobno. listwa A D Łączówki bezprzerwowe 22 zaciski pod numer katalogowy śruby przewody 0,2…2,5 mm 2 przewody 0,2…2,5 mm 2 ® M3,5 Pitch Beau EuroMate Molex nr. 0399400414 ® M3,5 Pitch Beau EuroMate Molex nr. 0399400418 Łączówki listwy B na które podłącza się sygnały z przekładników prądowych są bezprzerwowe: ich rozłączenie nie rozwiera wtórnych uzwojeń przekładników. SEPAM seria 10 Zaciski listwy A schemat połączeń zaciski sygnał 1-2 Zasilanie pomocnicze ► AC między zaciskami 1 i 2 ► DC: plus zacisk 1, minus zacisk 2 3-4 5-6 Wyjścia przekaźnika O1 ► Zaciski 3-4: styki normalnie otwarte (NO) ► Zaciski 5-6: styki normalnie zamknięte (NC) 7-8 9-10 Wyjścia przekaźnika O2 Zaciski 7-8: styki normalnie otwarte (NO) Zaciski 9-10: styki normalnie zamknięte (NC) ► ► 11-12 Wyjścia przekaźnika O3 13-14 ► Zaciski 11-12: styki normalnie otwarte (NO) ► Zaciski 13-14: styki normalnie zamknięte (NC) Zaciski listwy B schemat połączeń zaciski sygnał 15-25 Wejście sygnału prądowego fazy A 14-24 Wejście sygnału prądowego fazy B 13-23 Wejście sygnału prądowego fazy C Wejście sygnału zwarcia doziemnego I0 dla czułości 12-22 zabezpieczenia normalnej, duŜej i bardzo duŜej (progi 2...240 A) 11-21 Zaciski listwy C Port komunikacyjny RS 485 (tylko urządzenia Sepam seria 10 model A) schemat połączeń Zaciski listwy D Wejście sygnału zwarcia doziemnego I0 dla bardzo duŜej czułości zabezpieczenia (progi 0,2...24 A) zaciski sygnał 1 C: masa (0 V interfejsu komunikacyjnego) 2 S: ekran (zacisk wewnętrznie zwarty z zaciskiem uziemienia danego urządzenia) 3 D0: ten zacisk powinien być połączony z zaciskiem A (L–) portu nadrzędnego 4 D1: ten zacisk powinien być połączony z zaciskiem B (L+) portu nadrzędnego Wyjścia przekaźników O4-O7 i wejścia logiczne I1-I4 w urządzeniach Sepam seria 10 model A schemat połączeń zaciski 1-2 3 4-5 6-7 8-9 sygnał Wejście logiczne I1 Zacisk nie uŜywany Wejście logiczne I2 Wejście logiczne I3 Wejście logiczne I4 Wyjścia przekaźnika alarmowego O7: 10-11-12 ► 12: Masa ► 11: Styki normalnie otwarte (NO) ► 10: Styki normalnie zamknięte (NC) 13-14 15-16 17-18 Normalnie otwarte styki (NO) przekaźnika O6 Normalnie otwarte styki (NO) przekaźnika O5 Normalnie otwarte styki (NO) przekaźnika O4 23 SEPAM Seria 10 4.6 Schematy połączeń Zalecenia bezpieczeństwa NIEBEZPIECZEŃSTWO RYZYKO PORAśENIA PRĄDEM ELEKTRYCZNYM, ŁUKU ELEKTRYCZNEGO, POPARZEŃ • Omawiany tu sprzęt moŜe być instalowany wyłącznie przez wykwalifikowany personel. Prace takie mogą być wykonywane dopiero po zapoznaniu się ze wszystkimi zaleceniami bezpieczeństwa i całą dokumentacją techniczną. • NIGDY nie wolno pracować samemu. • Przed przystąpieniem do jakichkolwiek prac ze sprzętem wyłączyć całe zasilanie uwzględniając moŜliwość zasilania zwrotnego. • Brak napięcia potwierdzać wskaźnikiem o odpowiednim napięciu znamionowym. • Pracować w rękawicach ochronnych aby wykluczyć moŜliwość kontaktu z przewodem, na który przypadkowo zostało podane napięcie. • Nie pozostawiać nie dokręconych śrub zacisków łączówek nawet jeśli nie są uŜywane. Nieprzestrzeganie niniejszych instrukcji doprowadzić do śmierci lub powaŜnych obraŜeń. Uziemienie 24 Zaciski uziemiające urządzeń Sepam powinny zostać połączone z uziemieniem pola 2 rozdzielnicy za pomocą zielono-Ŝółtych przewodów uziemiających o przekroju 6 mm i długości poniŜej 0,5 m kaŜdy. SEPAM seria 10 Urządzenia Sepam seria 10 model N 11• Urządzenia Sepam seria 10 model N 11• mierzą prąd zwarcia doziemnego w dwóch wariantach za pomocą: • 1 przekładnika prądu doziemnego, albo • 3 przekładników prądów faz w ich wspólnym punkcie Wariant 1 – prąd zwarcia mierzony 1 przekładnikiem prądu doziemnego Wariant 2 – prąd zwarcia mierzony 3 przekładnikami prądów faz w ich wspólnym punkcie 25 SEPAM Seria 10 Urządzenia Sepam seria 10 model N 13• 26 Urządzenia Sepam seria 10 model N 13• mierzą prąd zwarcia doziemnego za pomocą 1 przekładnika prądu o zrównowaŜonym rdzeniu CSH120, CSH200 lub GO110, podłączonego do wejścia: • 2-240 A, albo • 0,2-24 A SEPAM seria 10 Urządzenia Sepam seria 10 model B 31• Urządzenia Sepam seria 10 model B 31• mierzą 3 prądy: • prądy 2 faz (za pomocą 2 przekładników prądowych) • prąd zwarcia doziemnego w dwóch wariantach za pomocą: 1 przekładnika prądu doziemnego, albo 3 przekładników prądów faz w ich wspólnym punkcie Wariant 1 – prąd zwarcia mierzony 1 przekładnikiem prądu doziemnego Wariant 2 – prąd zwarcia mierzony 3 przekładnikami prądów faz w ich wspólnym punkcie 27 SEPAM Seria 10 Urządzenia Sepam seria 10 modele B 41• oraz B 42• Urządzenia Sepam seria 10 modele B 41• oraz B 42•mierzą następujące prądy: • prądy 2 lub 3 faz (za pomocą 2 lub 3 przekładników prądowych) • prąd zwarcia doziemnego w dwóch wariantach za pomocą: 1 przekładnika prądu doziemnego, albo 3 przekładników prądów faz w ich wspólnym punkcie Wariant 1 – prąd zwarcia mierzony 1 przekładnikiem prądu doziemnego 28 Wariant 2 – prąd zwarcia mierzony 3 przekładnikami prądów faz w ich wspólnym punkcie SEPAM seria 10 Urządzenia Sepam seria 10 model B 43• Urządzenia Sepam seria 10 model B 43• mierzą następujące prądy: • 2 lub 3 faz (za pomocą 2 lub 3 przekładników prądowych) • prąd zwarcia doziemnego za pomocą 1 przekładnika prądu o zrównowaŜonym rdzeniu CSH120, CSH200 lub GO110, podłączonego do wejścia: 2-240 A, albo 0,2-24 A 29 SEPAM Seria 10 Urządzenia Sepam seria 10 modele A 41• oraz A 42• Urządzenia Sepam seria 10 modele A 41• oraz A 42•mierzą następujące prądy: • prądy 2 lub 3 faz (za pomocą 2 lub 3 przekładników prądowych) • prąd zwarcia doziemnego w dwóch wariantach za pomocą: 1 przekładnika prądu doziemnego, albo 3 przekładników prądów faz w ich wspólnym punkcie Wariant 1 – prąd zwarcia mierzony 1 przekładnikiem prądu doziemnego 30 Wariant 2 – prąd zwarcia mierzony 3 przekładnikami prądów faz w ich wspólnym punkcie SEPAM seria 10 Urządzenia Sepam seria 10 model A 43• Urządzenia Sepam seria 10 model A 43• mierzą następujące prądy: • 2 lub 3 faz (za pomocą 2 lub 3 przekładników prądowych) • prąd zwarcia doziemnego za pomocą 1 przekładnika prądu o zrównowaŜonym rdzeniu CSH120, CSH200 lub GO110, podłączonego do wejścia: 2-240 A, albo 0,2-24 A 31 SEPAM Seria 10 4.7 Podłączanie przekładników prądowych Podłączanie przekładników prądowych Urządzenia Sepam seria 10 mogą współpracować ze standardowymi przekładnikami prądowymi 1 A lub 5 A. Określanie niezbędnych wymiarów przekładników prądowych opisano w sekcji 4.11 pt. “Dobór przekładników prądowych” niŜej. Przykład podłączenia Na schemacie poniŜej pokazano sposób podłączania: • 3 przekładników prądów faz • 1 przekładnika prądu zwarcia doziemnego Przekładnik prądu zwarcia doziemnego Przekładnik prądu zwarcia doziemnego powinien reagować tylko na sumę prądów 3 faz, tak więc naleŜy wyeliminować z pomiaru prąd przepływający przez ekran kabla średniego napięcia. Aby to osiągnąć prąd ten przepuszcza się dwa razy przez przekładnik w przeciwnych kierunkach, w wyniku czego jest on kompensowany. Wymaga to połączenia końców ekranów kabli faz z ziemią przewodem, który wraca przez przekładnik prądowy w kierunku przeciwnym do kierunku przechodzenia kabli. Ten przewód nie moŜe zetknąć się z Ŝadną uziemioną częścią zanim nie przejdzie przez przekładnik. Gdyby istniało takie ryzyko, zamiast przewodu uziemiającego bez izolacji naleŜy uŜyć izolowanego kabla. 32 SEPAM seria 10 Wytyczne do wykonywania połączeń • Upewnić się, Ŝe wspólne punkty wtórnych uzwojeń wszystkich uŜytych przekładników prądowych zostały zwarte do prostokątnej miedzianej szyny dołączonej do uziemienia ochronnego w przedziale przekładników prądowych pola rozdzielnicy za pomocą moŜliwie najkrótszych przewodów równej długości. • Podłączyć przekładniki prądowe do listwy bezprzerwowych łączówek B. • Kable puścić płasko wzdłuŜ metalowych ram pola. • Zewrzeć zaciski 23, 24 i 25 listwy bezprzerwowych łączówek B nie uziemiając ich. Zalecenia bezpieczeństwa NIEBEZPIECZEŃSTWO RYZYKO PORAśENIA PRĄDEM ELEKTRYCZNYM, ŁUKU ELEKTRYCZNEGO, POPARZENIA • NIGDY nie wolno pozostawiać otwartego wtórnego uzwojenia przekładnika prądowego. Wysokie napięcie które mogłoby zostać wygenerowane w takim obwodzie mogłoby być niebezpieczne dla operatora i dla sprzętu. • Nie odkręcać końcówek doprowadzeń wtórnego uzwojenia przekładnika prądowego gdy przez mierzony kabel płynie prąd. Nieprzestrzeganie niniejszych instrukcji doprowadzić do śmierci lub powaŜnych obraŜeń. Jeśli trzeba odłączyć wejściowe sygnały prądowe doprowadzone do urządzenia Sepam: NIEBEZPIECZEŃSTWO RYZYKO PORAśENIA PRĄDEM ELEKTRYCZNYM, ŁUKU ELEKTRYCZNEGO, POPARZENIA • Pracować w rękawicach ochronnych aby wykluczyć moŜliwość kontaktu z przewodem, na który przypadkowo zostało podane napięcie. • Wyciągnąć listwę bezprzerwowych łączówek B bez odłączania doprowadzonych do niej przewodów. Bezprzerwowe łączówki tej listwy zapewniają ciągłość wtórnych uzwojeń przekładników prądowych. Nieprzestrzeganie niniejszych instrukcji doprowadzić do śmierci lub powaŜnych obraŜeń. Zalecane kable Przekrój Ŝył kabli uŜytych do przyłączenia przekładników prądowych naleŜy dobierać wg parametrów wtórnego uzwojenia danego przekładnika oraz długości danego kabla tak, aby ograniczyć straty w kablu. Więcej informacji moŜna znaleźć w sekcji “Dobór przekładników prądowych” niŜej. 33 SEPAM Seria 10 4.8 Podłączanie przekładników prądowych ze zrównowaŜonym rdzeniem Podłączanie przekładników prądowych ze zrównowaŜonym rdzeniem Przekładniki prądowe ze zrównowaŜonym rdzeniem CSH120, CSH200 i GO110 zostały specjalnie zaprojektowane do bezpośrednich pomiarów prądów zwarć doziemnych. Stosuje się je w zabezpieczeniach Sepam pracujących z bardzo wysoką czułością. MoŜna je podłączać do dwóch wejść o róŜnych czułościach: • prądy wejściowe 2-240 A • prądy wejściowe 0,2-24 A Szczegółowe charakterystyki tych przekładników zostały przytoczone w sekcji pt. “Przekładniki prądowe CSH120, CSH200 i GO110 ze zrównowaŜonym rdzeniem” niŜej. Schemat połączeń 34 Sposób podłączania przekładników prądowych ze zrównowaŜonym rdzeniem jako czujników prądów zwarć doziemnych: SEPAM seria 10 Przekładniki prądowe ze zrównowaŜonym rdzeniem jako czujniki prądów zwarć doziemnych Wytyczne do wykonywania połączeń Przekładnik prądu zwarcia doziemnego powinien reagować tylko na sumę prądów 3 faz, tak więc naleŜy wyeliminować z pomiaru prąd przepływający przez ekran kabla średniego napięcia. Aby to osiągnąć prąd ten przepuszcza się dwa razy przez przekładnik w przeciwnych kierunkach, w wyniku czego jest on kompensowany. Wymaga to połączenia końców ekranów kabli faz z ziemią przewodem, który wraca przez przekładnik prądowy w kierunku przeciwnym do kierunku przechodzenia kabli. Ten przewód nie moŜe zetknąć się z Ŝadną uziemioną częścią zanim nie przejdzie przez przekładnik. Gdyby istniało takie ryzyko, zamiast przewodu uziemiającego bez izolacji naleŜy uŜyć izolowanego kabla. • Zewrzeć wtórne uzwojenie przekładnika z uziemieniem ochronnym pola rozdzielnicy, na przykład łącząc z punktem uziemienia zacisk 21 lub 22 listwy bezprzerwowych łączówek B. • Kabel przyłączeniowy przekładnika puścić płasko wzdłuŜ metalowych ram pola. • MoŜliwie najkrótszym przewodem zewrzeć ekran kabla przyłączeniowego przekładnika z uziemieniem ochronnym pola. • Nie uziemiać kabla przyłączeniowego przekładnika Ŝadnym innym sposobem. UWAGA: Sumaryczna rezystancja kabla przyłączeniowego przekładnika nie moŜe przekraczać 4 Ω (maksymalnie 20 m kabla z Ŝyłami o oporności 0,1 Ω/m). Stosować skrętkę w ekranie splecionym z cynowanej miedzi i w osłonie zewnętrznej o następujących parametrach: 2 przekrój Ŝyły co najmniej 1 mm oporność na jednostkę długości nie więcej niŜ 0,1 Ω/m wytrzymałość dielektryka co najmniej 1000 V (700 V RMS) 35 SEPAM Seria 10 4.9 Podłączanie wejść logicznych i przekaźników wyjściowych Zalecenia bezpieczeństwa NIEBEZPIECZEŃSTWO WYSOKIE NAPIĘCIE Nie dopuszczać do występowania na łączówkach listwy zasilania i listwy sygnałów I/O (A i D) niebezpiecznych napięć obok napięć na elementach dostępnych (SELV, PELV lub PEB). Wzajemna izolacja między zaciskami wejść logicznych i styków przekaźników wyjściowych jest bardzo prosta. Nieprzestrzeganie niniejszych instrukcji doprowadzić do śmierci lub powaŜnych obraŜeń. Podłączanie przekaźników wyjściowych Styki przekaźników wyjściowych wszystkich urządzeń Sepam są niespolaryzowane. OSTRZEśENIE UTRATA OCHRONY LUB RYZYKO FAŁSZYWYCH ZADZIAŁAŃ ZABEZPIECZEŃ W razie awarii zasilania lub przestawienia urządzenia Sepam w tryb fail-safe jego funkcje ochronne przestają działać, w szczególności wszystkie styki przekaźników wyjściowych powracają do swych normalnych pozycji. Sprawdzić czy ten tryb działania oraz okablowanie przekaźnika alarmowego są zgodne z wymogami danej instalacji. Nieprzestrzeganie niniejszych instrukcji moŜe spowodować obraŜenia lub uszkodzenie sprzętu. Podłączanie wejść logicznych 4 wejścia logiczne w urządzeniach Sepam seria 10 model A są niezaleŜne i niespolaryzowane. Napięcie zasilania urządzenia określa: • zakres napięć wejściowych sygnałów logicznych • próg dyskryminacji napięcia w wejściowych sygnałach logicznych Odpowiednie wartości przytoczono w sekcji Wejścia logiczne na str. 247. W urządzeniach Sepam seria 10 model A ••A i seria 10 model A ••E wejścia logiczne naleŜy dostosować do rodzaju sygnałów wejściowych: AC lub DC. W tym celu rodzaj sygnałów powinien być skonfigurowany na ekranie LOGIC INPUTS w menu parametrów. Standardowo ustawione są sygnały DC (opcja V DC). Wskazówki 36 Aby ograniczyć wpływ zakłóceń elektromagnetycznych, przewody sygnałowe danego połączenia nie powinny tworzyć Ŝadnych pętli. Najlepiej gdy są one skręcone w skrętkę, która gwarantuje bliską odległość przewodu wychodzącego i przewodu powrotnego na całej długości połączenia. SEPAM seria 10 4.10 Podłączanie portu komunikacyjnego Wprowadzenie Urządzenia Sepam seria 10 model A mogą komunikować się z urządzeniami zewnętrznymi poprzez dwuprzewodowy port RS 485 EIA. Przyłączenie magistrali nie wymaga Ŝadnych akcesoriów. Schemat połączeń Wszystkie komunikujące się urządzenia łączy się łańcuchowo. Na końcu łańcucha linia wymaga opornika dopasowującego: zacisk sygnał opis 1 C masa (0 V interfejsu komunikacyjnego) 2 S ekran (zacisk zwarty z zaciskiem uziemienia danego urządzenia) 3 D0 zacisk powinien być połączony z zaciskiem A (L–) portu nadrzędnego 4 D1 zacisk powinien być połączony z zaciskiem B (L+) portu nadrzędnego Wytyczne do wykonywania połączeń Zalecane kable Liczba połączonych urządzeń Sepam nie moŜe przekraczać 31. Łączna długość kabla łączącego urządzenia nie moŜe przekraczać 1300 m. Ekran kabla łączyć jak najkrótszymi przewodami. Zaciski 3 i 4 w listwie C ostatniego w łańcuchu urządzenia Sepam zewrzeć rezystorem dopasowującym 150 Ω (nr kat. VW3A8306DR). Stosować skrętkę w ekranie splecionym z cynowanej miedzi (minimalne pokrycie 85%) i w osłonie zewnętrznej o następujących parametrach: 2 przekrój Ŝyły co najmniej 0,22 mm oporność na jednostkę długości nie więcej niŜ 0,1 Ω/m pojemność między przewodami nie więcej niŜ 60 pF/m pojemność przewodu do ekranu nie więcej niŜ 100 pF/m 37 SEPAM Seria 10 4.11 Dobór przekładników prądowych Wprowadzenie Sygnały prądów faz wymagane przez urządzenia Sepam mogą być dostarczane przez standardowe przekładniki prądowe 1 A lub 5 A. Zasady doboru Przekładniki prądowe muszą być tak dobrane, aby nie nasycały się w zakresie prądów, w którym jest wymagana dokładność ich sygnałów (minimum 5 In). Warunek, który musi być spełniony przez prąd nasycenia Isaturation przekładnika zaleŜy od typu zwłoki zastosowanej w zabezpieczeniu nadprądowym: zwłoka Informacje praktyczne warunek określony czas (DT) Isaturation > 1,5 x nastawa (Is) IDMT Isaturation > 1,5 x mniejsza z dwóch następujących wartości: • Iscmax maksymalny prąd zwarciowy w danej instalacji • 20 x nastawa Is (zakres dynamiczny krzywej IDMT) ilustracja Metoda obliczania prądu nasycenia zaleŜy od klasy dokładności przekładnika prądowego. Jeśli brak danych dotyczących nastaw, w większości sytuacji sprawdzają się następujące wytyczne: znamionowy prąd uzwojenia wtórnego Ins 1A 5A Zasady obliczania prądu nasycenia w przetwornikach klasy P znamionowe obciąŜenie VACT 2,5 VA 7,5 VA klasa dokładności i czynnik ją ograniczający 5P20 5P20 oporność oporność uzwojenia przewodów RW wtórnego RCT <3 Ω 0,075 Ω <0,2 Ω 0,075 Ω Przekładniki prądowe klasy P charakteryzuje się następującymi parametrami: • Inp: znamionowy prąd uzwojenia pierwotnego (A) • Ins: znamionowy prąd uzwojenia wtórnego (A) • klasa dokładności wyraŜona jako procent 5P lub 10P, uzupełniona czynnikiem ograniczającym dokładność FLP, typowo 5, 10, 15, 20 lub 30 • VACT: znamionowe obciąŜenie typowo 2,5/5/7,5/10/15/30 VA • RCT: dopuszczalna oporność uzwojenia wtórnego (Ω) Instalacja jest charakteryzowana przez oporność RW wnoszoną do wtórnego uzwojenia przekładnika (doprowadzenia i oporność wejścia zabezpieczenia). Jeśli faktyczne obciąŜenie przekładnika nie wykracza poza jego obciąŜenie znamionowe 2 tj. jeśli RW x Ins ≤ VACT to prąd nasycenia jest wyŜszy niŜ FLP x Inp. Jeśli znana jest oporność RCT , to moŜna wyliczyć czynnik actualFLP uwzględniający faktyczne obciąŜenie przekładnika: Prąd nasycenia równa się actualFLP x Inp. 38 SEPAM seria 10 Przykład obliczeń prądu nasycenia dla przetwornika klasy P Aby przetwornik o następujących parametrach: przełoŜenie Inp=100 A / Ins=5 A znamionowe obciąŜenie VACT=2,5 VA klasa dokładności i czynnik FLP=5P20 oporność wtórnego uzwojenia RW =0,1 Ω wykazywał prąd nasycenia nie mniejszy niŜ 2 kA czyli współczynnik FLP nie mniejszy niŜ 20 (przy Inp=100 A), oporność jego obciąŜenia RW nie moŜe przekraczać 2 Taką oporność będzie miał ok. 12 metrowy przewód z Ŝyłami 2,5 mm wykonanymi z materiału o oporności właściwej 8 Ω/km. W instalacji z doprowadzeniami o długości 50 metrów ich oporność RW wyniesie ok. 0,4 Ω, co spowoduje spadek faktycznego współczynnika FLP do wartości: i w konsekwencji spadek prądu nasycenia w takiej instalacji do ok. 800 A. UWAGA: Impedancja wejść prądowych urządzeń Sepam wynosi poniŜej 0,004 Ω i zazwyczaj jest pomijalnie mała wobec oporności przewodów doprowadzających. Zasady obliczania prądu nasycenia w przetwornikach klasy PX Przekładniki prądowe klasy PX charakteryzuje się następującymi parametrami: • Inp: znamionowy prąd uzwojenia pierwotnego (A) • Ins: znamionowy prąd uzwojenia wtórnego (A) • Vk: znamionowe napięcia początku nasycania • RCT: dopuszczalna oporność uzwojenia wtórnego (Ω) Prąd nasycenia Isaturation jest określony przez sumaryczną oporność w obwodzie wtórnego uzwojenia przekładnika: Przykłady obliczeń prądu nasycenia dla przetworników klasy PC przełoŜenie Vk Rct Rw 100 A/5 A 17.4 V 0,13 Ω 0,4 Ω 100 A/1 A 87.7 V 3,5 Ω 0,4 Ω Isaturation 39 SEPAM Seria 10 4.12 Przekładniki prądowe CSH120, CSH200 i GO110 ze zrównowaŜonym rdzeniem Funkcja Przekładniki prądowe ze zrównowaŜonym rdzeniem CSH120, CSH200 i GO110 zostały specjalnie zaprojektowane do bezpośrednich pomiarów prądów zwarć doziemnych. Ze względu na mała wytrzymałą izolację moŜna je stosować wyłącznie na izolowanych kablach. • CSH120 i CSH200 to przekładniki zamknięte o róŜnych średnicach wewnętrznych: średnica wewnętrzna modelu CSH120 wynosi 120 mm średnica wewnętrzna modelu CSH200 wynosi 196 mm • GO110 to przekładnik dzielony p średnicy wewnętrznej 110 mm. 1 CSH200 2 CSH120 Parametry Średnica wewnętrzna Masa Dokładność przy 20°C Dokładność w zakresie –25…+70°C PrzełoŜenie Prąd dopuszczalny przez 1 s Zakres temperatur pracy Zakres temperatur przechowywania 40 3 GO110 CSH120 120 mm 0,6 kg 5% <6% CSH200 GO110 196 mm 110 mm 1,4 kg 3,2 kg 5% < 0,5% (10,..250 A) <6% < 1,5% (10,..250 A) 470/1 20 kA –25...+70°C –40,..+85°C SEPAM seria 10 Gabaryty przekładników CSH120 i CSH200 Wymiar A B D E F H J K L CSH120, mm 120 164 44 190 80 40 166 65 35 CSH200, mm 196 256 46 274 120 60 254 104 37 Wymiar A 110 B 224 C 92 D 76 E 16 F 44 Gabaryty przekładnika GO110 GO110 (mm) Otwieranie przekładnika GO110 Aby zdemontować przekładnik prądowy typu G0110: 1. Odkręcić nakrętki T1 i wyjąć oba gwintowane kołki. 2. Odkręcić nakrętki T2 i wyjąć obie przetyczki. Zamykanie przekładnika GO110 1. ZałoŜyć obie przetyczki i zabezpieczyć nakrętkami T2 dociągniętymi momentem 30 N•m. 2. ZałoŜyć oba gwintowane kołki T1 i zabezpieczyć nakrętkami T1 dociągniętymi momentem 70 Aby zamontować przekładnik prądowy typu G0110: N•m. 41 SEPAM Seria 10 Zalecenia bezpieczeństwa NIEBEZPIECZEŃSTWO RYZYKO PORAśENIA PRĄDEM ELEKTRYCZNYM, ŁUKU ELEKTRYCZNEGO, POPARZENIA • Omawiany tu sprzęt moŜe być instalowany wyłącznie przez wykwalifikowany personel. Prace takie mogą być wykonywane dopiero po zapoznaniu się ze wszystkimi zaleceniami bezpieczeństwa i całą dokumentacją techniczną. • NIGDY nie wolno pracować samemu. • Przed przystąpieniem do jakichkolwiek prac ze sprzętem wyłączyć całe zasilanie uwzględniając moŜliwość zasilania wstecznego. • Brak napięcia potwierdzać wskaźnikiem o odpowiednim napięciu znamionowym. • Nie pozostawiać nie dokręconych śrub zacisków łączówek nawet jeśli nie są uŜywane. • Prądy zwarć doziemnych moŜna mierzyć z bardzo wysoką czułością wyłącznie przekładnikami prądowymi ze zrównowaŜonym rdzeniem CSH120, CSH200 i GO110, • Przekładniki prądowe ze zrównowaŜonym rdzeniem moŜna instalować tylko na izolowanych kablach (nie są one wyposaŜone w izolację dostosowaną do średnich napięć). • Kable o znamionowym napięciu powyŜej 1000 V muszą teŜ mieć zwarty ekran z uziemieniem ochronnym. Nieprzestrzeganie niniejszych instrukcji doprowadzić do śmierci lub powaŜnych obraŜeń. 42 SEPAM seria 10 MontaŜ Instrukcje montaŜu Ilustracje Przekładnik prądowy powinien mieć wewnętrzną średnicę co najmniej dwukrotnie większą niŜ rozmiar wiązki kabli, którą obejmuje. Kable powinny być zgrupowane w środku przekładnika w wiązkę utrzymywaną na swoim miejscu jakimiś uchwytami wykonanymi z nieprzewodzącego materiału. Kabli nie zaginać w pobliŜu załoŜonego na nie przekładnika, lecz przekładnik montować na na prostym odcinku co najmniej dwa razy dłuŜszym niŜ wewnętrzna średnica przekładnika. Przewód uziemiający końce ekranów kabli średniego napięcia musi być poprowadzony z powrotem przez przekładnik prądowy (w takim kierunku, aby prądy płynące przez ekrany kompensowały się w przekładniku). Podłączenia typ zaciski pod śruby pod narzędzie 2 CSH 120, Przewody 1...2,5 mm zarobione na CSH 200 długości 8 mm 2 Przewody 1,5...6 mm z podkładkami GO110 o średnicy wewnętrznej 5 mm M3,5 M5 wkrętak płaski 3,5 mm klucz płaski do nakrętek 5 mm dociągać momentem 0,8...1 N•m 30 N•m 43 SEPAM Seria 10 44 SEPAM seria 10 5 Eksploatacja Spis treści Interfejs uŜytkownika Praca operatora Nastawy Ekrany wyświetlane przez urządzenia Sepam seria 10 model N Ekrany wyświetlane przez urządzenia Sepam seria 10 model B Ekrany wyświetlane przez urządzenia Sepam seria 10 model A 52 54 56 60 63 67 45 SEPAM Seria 10 5.1 Interfejs uŜytkownika Płyta czołowa Interfejs uŜytkownika na płycie czołowej urządzenia Sepam składa się z wyświetlacza, diod LED i klawiszy. Odchylana i zamykana na klucz klapka moŜe ograniczyć moŜliwość zmiany konfiguracji przez osoby nieupowaŜnione. Dwie pozycje klapki pokazano na ilustracji poniŜej: Klapa zamknięta Klapka otwarta 1 Wyświetlacz 2 Diody LED (sygnalizacja stanu) 3 Diody LED (sygnalizacja awarii) 4 Obszar przeznaczony na piktogramy wyjaśniające znaczenie diod LED 5 Przycisk resetujący urządzenie Sepam i wartość szczytowego zapotrzebowania 6 Etykieta identyfikująca 7 Uszczelka 8 Klawisze wyboru 9 Klawisz wyboru opcji menu i testowania diod LED 10 Piktogramy opcji menu 11 Wskaźnik wybranej opcji menu 12 Przedział baterii (tylko urządzenia Sepam seria 10 model A) 13 Odchylona klapka zabezpieczająca 14 Klawisz zatwierdzający (Enter) 15 Klawisz anulujący (Esc) 16 Klawisz inkrementujący/dekrementujący wartość nastawy Diody LED sygnalizacji stanu Diody LED sygnalizacji stanu informują o ogólnym stanie urządzenia Sepam: Urządzenia Sepam seria 10 Piktogram Kolor Funkcja model ON Zasilanie włączone N B A Zielony Urządzenie niedostępne (w B A N Czerwony trybie fail-safe) śółty 46 Sesja komunikacyjna w toku – – A SEPAM seria 10 Wyświetlacz Podświetlany ekran LCD. KaŜda funkcja urządzenia Sepam jest na ekranie prezentowana w dwóch wierszach: • pierwszy wiersz: symbole wartości elektrycznych lub nazwa funkcji • drugi wiersz: pomierzone wartości lub parametry stowarzyszone z wybraną funkcją. Skierowany w lewo trójkącik z lewej strony ekranu wskazuje piktogram wybranego menu. Organizacja menu Wszystkie dane dostępne w urządzeniu Sepam są podzielone na trzy zestawy (menu): • Menu wartości pomiarowych (wyniki pomiarów prądów i zapisy dotyczące ostatnio zaszłych zdarzeń). • Menu ustawień funkcji zabezpieczających. • Menu parametrów. Parametry pozwalają dostosować działanie urządzenia Sepam do potrzeb występujących w konkretnym zastosowaniu. Wszystkie parametry mają fabrycznie ustawione wartości standardowe (domyślne) i funkcje zabezpieczające będą działać nawet jeśli nie wprowadzi się Ŝadnych innych wartości parametrów. Zawartość tych zestawów zaleŜy od modelu urządzenia Sepam. Ekrany wyświetlane przez poszczególne modele są pokazane na końcu niniejszego rozdziału. • Ekrany wyświetlane przez urządzenia Sepam seria 10 model N – str. 60 • Ekrany wyświetlane przez urządzenia Sepam seria 10 model B – str. 63 • Ekrany wyświetlane przez urządzenia Sepam seria 10 model A – str. 67 Wybór poŜądanego ekranu w menu Krok Czynność 1 Nacisnąć klawisz aby wybrać (przesunąć trójkącik tak, aby wskazywał) jedno z trzech następujących menu: wartości pomiarowych nastaw funkcji ochronnych parametrów 2 Ekran standardowy Naciskać klawisz lub dopóki ekrany wybranego menu nie zostaną przewinięte do ekranu poŜądanego. Po 10 minutach od ostatniego naciśnięcia klawisza automatycznie zostanie wyświetlony ekran standardowy, tj.: • w urządzeniach Sepam seria 10 model N ekran wyświetlający prąd doziemny • w urządzeniach Sepam seria 10 model B oraz A ekran wyświetlający prąd fazowy. 47 SEPAM Seria 10 5.2 Praca operatora Dostęp do danych Podczas normalnej eksploatacji gdy klapka ochronna jest zamknięta operator ma dostęp do następujących danych i funkcji: • wyniki pomiarów, parametry i nastawy funkcji zabezpieczających • lokalne powiadomienia o ostatniej awarii: miganie wskaźników diodowych ekran sygnalizujący awarię na wyświetlaczu • potwierdzenie przyjęcia zawiadomienia o ostatniej awarii • odczyt danych zapisanych po wystąpieniu ostatnich awarii • resetowanie wartości szczytowego zapotrzebowania • test diod sygnalizacyjnych i wyświetlacza. Wyniki pomiarów, parametry i nastawy Operator moŜe odczytać wszelkie dane zapisane w pamięci urządzenia Sepam nawet gdy klapka ochronna jest zamknięta. JednakŜe przy zamkniętej klapce nie moŜna modyfikować wartości Ŝadnej nastawy ani Ŝadnego parametru. Lokalne KaŜda wykryta awaria jest sygnalizowana lokalnie przez: powiadomienie o • miganie diod aŜ do chwili potwierdzenia przyjęcia komunikatu o awarii awarii • wyświetlenie ekranu sygnalizującego awarię, który pozostanie na wyświetlaczu aŜ do chwili naciśnięcia dowolnego klawisza. Operator potwierdza przyjęcie komunikatu o awarii naciskając klawisz Reset. Urządzenia Sepam seria 10 model A przyłączone do sieci komunikacyjnej: • sygnalizują awarie ustawiając ustalony bit • mogą wykonać polecenie potwierdzenia przyjęcia komunikatu o awarii nadesłane zdalnie przez łącze komunikacyjne Wskaźniki diodowe Sygnalizując awarię wskaźniki diodowe migają jak następuje. Piktogram Ext Awaria Urządzenia Sepam seria 10 model zadziałała ochrona nadprądowa fazy – B A zadziałała ochrona przeciw zwarciom doziemnym N B A zadziałała ochrona cieplna – B A wyzwolenie na polecenie z zewnątrz – – A W standardowym trybie pracy miganie wskaźników diodowych jest zatrzaskiwane. Jeśli w trybie indywidualnym zatrzaskiwanie wyłączono, miganie ustanie z chwilą ustania stanu awaryjnego. Pierwsze 3 spośród powyŜszych diod mogą teŜ migać szybciej zanim zadziała zabezpieczenie. Takie szybkie miganie wskazuje na przekroczenie progu: Piktogram Przekroczenie progu Urządzenia Sepam seria 10 model ochrony nadprądowej fazy – B A ochrony przeciw zwarciom doziemnym N B A ochrony cieplnej – B A Więcej informacji moŜna znaleźć w sekcji Wskaźniki diodowe na str. 143. UWAGA: W indywidualnym trybie pracy nie moŜna stowarzyszać zabezpieczeń z wyjściami przekaźników wyłączającymi wyłączniki (a moŜna na przykład z wyjściami przekaźników sygnalizującymi alarm). W ten sposób dioda LED moŜe być uaktywniona a wyłącznik nie wyłączony. Piktogramy wskaźników diodowych moŜna dostosować do indywidualnych potrzeb naklejając stosowne etykiety z prawej strony diod LED. 48 SEPAM seria 10 Ekrany z komunikatami o awariach Ekrany z komunikatami o awariach informują operatora o szczegółach ostatniej awarii wykrytej przez urządzenie Sepam. Treść tych komunikatów zaleŜy od konkretnego modelu urządzenia. Urządzenia Sepam seria 10 modele N i B Urządzenia Sepam seria 10 model A Pierwszy wiersz: nazwa ekranu Pierwszy wiersz: nazwa ekranu oraz numer w kolejce. Zdarzenia są numerowane od 0 do 99999 po czym z powrotem od 0, Drugi wiersz: przewijane informacje o awarii • miejsce powstania awarii • wartości prądów zmierzone w momencie awarii Drugi wiersz: przewijane informacje o awarii • miejsce powstania awarii • data i godzina awarii • wartości prądów zmierzone w momencie awarii Operator moŜe przejrzeć pozostałe ekrany posługując się klawiszem , lub W wyniku uŜycia któregokolwiek z tych klawiszy ekran z komunikatem o awarii zniknie, lecz – jako ekran ostatnio zanotowanej awarii – nadal będzie dostępny w menu wyników pomiarów. Potwierdzanie przyjęcia komunikatu o awarii Naciśnięcie klawisza Reset stanowi lokalne potwierdzenie przyjęcia komunikatu o awarii i spowoduje: • zwolnienie zatrzaśniętych przekaźników wyjściowych (ich zresetowanie) • zgaszenie wskaźników diodowych • skasowanie ekranu awarii. Po potwierdzeniu przyjęcia komunikatu o awarii urządzenia Sepam wyświetli ekran który był wyświetlony tuŜ przed wystąpieniem awarii. Odczyt zapisów ostatnich awarii • Urządzenia Sepam seria 10 modele N i B zapisują dane ostatniej awarii. • Urządzenia Sepam seria 10 model A zapisują dane ostatnich 5 awarii. Te dostępne w menu wyników pomiarów zapisy są prezentowane w identyczny sposób jak bieŜące awarie. Resetowanie Wartości szczytowych prądów faz resetuje się następująco: wartości szczytowego Czynność Krok zapotrzebowania 1 Wyświetlić ekran z wartościami szczytowego zapotrzebowania na prąd faz. 2 Na 2 sekundy wcisnąć klawisz Reset – wartości szczytowe zostaną wyzerowane. Test diod Pozwala zweryfikować poprawną pracę wszystkich segmentów wyświetlacza oraz sygnalizacyjnych wszystkich diod sygnalizacyjnych. Aby wykonać test, na 2 sekundy wcisnąć klawisz i wyświetlacza Test baterii . Baterie są stosowane tylko w urządzeniach Sepam seria 10 model A do podtrzymania zasilania wbudowanego zegara w razie awarii zasilania zewnętrznego. Bateria nie jest potrzebna dla działania funkcji zabezpieczających.. Aby sprawdzić stan baterii, na 2…3 sekundy wcisnąć klawisz Reset. 4 czerwone wskaźniki diodowe powinny przez cały czas testu wyraźnie świecić bez tendencji do przygasania. Jeśli światło przygasa, naleŜy wymienić baterię na nową. Stosowne instrukcje moŜna znaleźć w sekcji „Wymiana baterii w urządzeniach Sepam seria 10 model A” na str.237. 49 SEPAM Seria 10 5.3 Nastawy Dostęp do parametrów i nastaw Parametry i nastawy funkcji ochronnych urządzeń Sepam moŜna modyfikować klawiszami dostępnymi po otwarciu ochronnej klapki. Wszystkie parametry i nastawy podzielono na dwa następujące zestawy: • menu nastaw funkcji ochronnych gromadzi istotne ustawienia funkcji ochronnych • menu parametrów gromadzi parametry, za pomocą których działanie urządzeń Sepam moŜna dostosowywać do wymogów konkretnego zastosowania. Ochrona Standardowo parametry i ustawienia funkcji zabezpieczających moŜna w urządzeniu ustawień hasłem Sepam modyfikować bez podawania hasła. Jednak istnieje moŜliwość ochrony dostępu do ustawień hasłem. MoŜliwość tę włącza się w menu parametrów. Jeśli w trakcie prób zdawczo-odbiorczych ochrona taka została włączona, urządzenie Sepam poprosi o podanie hasła w reakcji na pierwsze naciśnięcie klawisza . Hasło musi być 4-cyfrową liczbą, zob. „Wprowadzanie hasła autoryzacji do zmiany ustawień” niŜej. Po podaniu prawidłowego hasła uŜytkownik moŜe dowolnie modyfikować ustawienia. Jeśli przez 10 minut nie zostanie naciśnięty Ŝaden klawisz, przy następnej próbie urządzenie poprosi o ponowne wprowadzenie hasła. Ustawianie parametrów Procedura ustawiania parametrów i nastaw funkcji zabezpieczających: Czynność Krok 1 Posługując się klawiszem i/lub parametry mają zostać ustawione. 2 Nacisnąć klawisz wyświetlić ekran funkcji, której • Jeśli ochrona dostępu hasłem jest wyłączona, zacznie migać pierwszy parametr ustawianej funkcji, co oznacza, Ŝe został on wybrany i moŜna przystąpić do jego modyfikacji. • W przeciwnym przypadku zostanie wyświetlony ekran wprowadzania hasła, zob. niŜej. 3 Posługując się klawiszami wybrać parametr, który ma zostać ustawiony. Oznaczenie wybranego parametru zacznie migać. 4 Posługując się klawiszami poŜądanej. przewinąć listę wartości parametru do wartości UWAGI: • Klawisz +/– moŜna sukcesywnie naciskać aby przewijać listę wartości po jednej pozycji w górę/w dół, bądź teŜ trzymać wciśnięty aby przyspieszyć przewijanie. • Naciskając klawisze moŜna porzucić procedurę ustawiania wartości wybranego parametru i przejść do parametru poprzedniego/następnego. 50 5 Po wyświetleniu poŜądanej wartości ustawianego parametru zatwierdzić ją naciskając klawisz . Oznaczenie parametru przestanie migać. Naciskając klawisz moŜna teŜ porzucić procedurę (oznaczenie wybranego parametru takŜe przestanie migać). 6 Jeśli ustawiany był ostatni parametr danej funkcji, klawiszami moŜna przejść na ekran innej funkcji. W przeciwnym przypadku zacznie migać oznaczenie następnego parametru funkcji i procedurę moŜna kontynuować poczynając od kroku 4. SEPAM seria 10 Wprowadzanie hasła autoryzacji do zmiany ustawień KaŜdą z czterech cyfr hasła wprowadza się osobno. Procedura: Czynność Krok 1 Pojawia się ekran: Miga pierwszy znak (0). Włączanie ochrony ustawień hasłem 2 Klawiszami przewinąć zero do pierwszej cyfry hasła. 3 Nacisnąć klawisz aby wprowadzić wybraną cyfrę. Migające zero zostanie zastąpione przez gwiazdkę, zacznie migać następny znak bezpośrednio z prawej. 4 Powtórzyć kroki 2 i 3 aŜ zostaną wprowadzone wszystkie cztery cyfry hasła. 5 Jeśli hasło zostało wprowadzone poprawnie, pojawi się ekran konfigurowanej funkcji i moŜna przystąpić do ustawiania jej parametrów lub nastaw. W przeciwnym przypadku na krótki czas pojawi się komunikat PASSWORD NOT OK, po czym ekran konfigurowanej funkcji. Mechanizm ochrony ustawień hasłem włącza się podczas testów zdawczo-odbiorczych. Czynność Krok 1 Klawiszami 2 Nacisnąć klawisz wybrać ekran ustawiania hasła z menu parametrów: Miga napis NO PASSWORD. 3 Nacisnąć klawisze , następnie klawisz . Pojawi się wezwanie do zdefiniowania hasła. Procedurę definiowania hasła przytoczono w następnej sekcji. 51 SEPAM Seria 10 Definiowanie hasła KaŜdą z czterech cyfr hasła wprowadza się osobno. Definiowane hasło musi być wprowadzone dwukrotnie aby uniknąć pomyłek. Procedura: Krok Czynność 1 Nacisnąć klawisz aŜ zacznie migać pierwszy znak (0). 2 Klawiszami przewinąć zero do pierwszej cyfry hasła. 3 Nacisnąć klawisz aby wprowadzić wybraną cyfrę. Migające zero zostanie zastąpione przez gwiazdkę, zacznie migać następny znak bezpośrednio z prawej. 4 Powtórzyć kroki 2 i 3 aŜ zostaną wprowadzone wszystkie cztery cyfry hasła. 5 Pojawi się wezwanie do ponownego wprowadzenia hasła: Powtórzyć kroki 1-4 procedury. 6 Wyłączanie hasła Jeśli oba wprowadzone hasła były identyczne na krótki czas pojawi się komunikat PASSWORD SET i od tej pory zdefiniowane hasło będzie aktywne. W przeciwnym przypadku na krótki czas pojawi się komunikat CONFIRMATION ERROR. Procedura wyłączania hasła: Krok Czynność 1 Klawiszami wybrać ekran ustawiania hasła z menu parametrów: 2 Nacisnąć klawisz . Pojawi się wezwanie do wprowadzenia hasła autoryzacji do wprowadzania zmian. Wprowadzić hasło wg procedury podanej wyŜej w sekcji „Wprowadzanie hasła autoryzacji do zmiany ustawień” . 3 Jeśli hasło zostało wprowadzone poprawnie, ponownie pojawi się ekran SET PASSWORD. Klawiszami wybrać opcję NO PASSWORD i zatwierdzić ją klawiszem . Od tej pory hasło nie będzie wymagane. W przeciwnym przypadku na krótki czas pojawi się komunikat PASSWORD NOT OK, po czym ponownie ekran wyświetlony w kroku 1. Zgubione hasło 52 W razie utraty uaktywnionego hasła naleŜy odczytać numer seryjny z płyty czołowej urządzenia Sepam I skontaktować się z lokalnym serwisem firmy Schneider Electric. SEPAM seria 10 Resetowanie zuŜytej pojemności cieplnej ZuŜyta pojemność cieplna zliczana dla celów ochrony przed przeciąŜeniem cieplnym moŜe zostać zresetowana przez uŜytkownika w celu: • umoŜliwienia ponownego załączenia wyłącznika wyłączonego wskutek zadziałania zabezpieczenia cieplnego bez odczekiwania czasu normalnie wymaganego na schłodzenie • zadziałania zabezpieczenia cieplnego z opóźnieniem w stosunku do momentu przekroczenia nastawy alarmowej. Dostęp do funkcji resetowania zliczonej pojemności cieplnej jest chroniony tym samym hasłem co dostęp do ustawień funkcji zabezpieczających. Metoda resetowania Procedura resetowania zuŜytej pojemności cieplnej: Krok Czynność 1 W menu nastaw funkcji ochronnych wyświetlić ekran THERMAL 49 2 (widnieje na nim wartość zliczonej przez urządzenie Sepam zuŜytej pojemności cieplnej). 2 Nacisnąć klawisz : Jeśli dostęp do ustawień nie jest chroniony hasłem, nastawa alarmu termicznego zacznie migać co oznacza, Ŝe została ona wybrany i moŜna przystąpić do jej modyfikacji. W przeciwnym przypadku pojawi się ekran wprowadzania hasła. Wprowadzić hasło. 3 Klawiszem migać). 4 Nacisnąć klawisz aby zresetować wartość zuŜytej pojemności cieplnej. 5 Nacisnąć klawisz aby zresetować wartość zuŜytej pojemności cieplnej. wybrać aktualną wartość zuŜytej pojemności cieplnej (zacznie ona 53 SEPAM Seria 10 5.4 Ekrany wyświetlane przez urządzenia Sepam seria 10 model N Menu wartości pomiarowych 1 Prąd doziemny. Ekran wyświetlany standardowo przez wszystkie urządzenia Sepam seria 10 model N. 2 Dane opisujące ostatnią awarię. Ekran nie wyświetlany dopóki jakaś awaria nie zostanie zapisana. 1a Pozwala ustawić parametry przekładnika prądu doziemnego lub fazowych (suma IO) w urządzeniach Sepam seria 10 model N 11• • znamionowy prąd pierwotny INO lub IN • znamionowy prąd wtórny 1 A lub 5 A 1b Pozwala wybrać zakres pomiarowy przekładnika ze zrównowaŜonym rdzeniem (prądy zwarć doziemnych) w urządzeniach Sepam seria 10 model N 13• 2 Pozwala wybrać częstotliwość sieci 3 Pozwala ustawić nastawy dolnego progu ochrony przeciw zwarciom doziemnym: • krzywa wyzwalania • nastawa • zwłoka 4 Pozwala ustawić nastawy górnego progu ochrony przeciw zwarciom doziemnym: • krzywa wyzwalania • nastawa • zwłoka Menu nastaw funkcji ochronnych 54 SEPAM seria 10 Menu parametrów w standardowym trybie pracy 1 Pozwala wybrać język wyświetlanych komunikatów 2 Pozwala uaktywnić czas resetu funkcji ochrony przeciw zwarciom doziemnym 3 Pozwala zdefiniować i uaktywnić hasło dostępu 4 Wyświetla stan przekaźników wyjściowych O1, O2, O3 (pierwsza, druga, trzecia cyfra) 0 = off 1=on 5 Wyświetla numer wersji oprogramowania zainstalowanego w danym urządzeniu 6 Pozwala wybrać tryb pracy urządzenia (standardowy/ indywidualny) 55 SEPAM Seria 10 Menu parametrów w indywidualnym trybie pracy 56 W indywidualnym trybie pracy mogą wystąpić ekrany dodatkowe stosowane do: • stowarzyszania funkcji z przekaźnikami wyjściowymi i wskaźnikami diodowymi • konfigurowania trybu pracy przekaźników wyjściowych i wskaźników diodowych (z zatrzaskiwaniem / bez zatrzaskiwania) • inwersji wyjść przekaźników. 7 Pozwala wybrać funkcję przekaźnika O1 8 Pozwala wybrać funkcję przekaźnika O2 9 Pozwala wybrać funkcję przekaźnika O3 10 Pozwala wybrać tryb pracy przekaźników (z zatrzaskiwaniem / bez zatrzaskiwania) 11 Pozwala wybrać tryb pracy przekaźników z inwersją wyjść 12 Pozwala wybrać tryb pracy wskaźników diodowych (z zatrzaskiwaniem / bez zatrzaskiwania) SEPAM seria 10 5.5 Ekrany wyświetlane przez urządzenia Sepam seria 10 model B Menu wartości pomiarowych 1 ZaleŜnie od ustawienia IA IC lub IA IB IC funkcji I DISPLAY wyświetla prądy dwóch lub trzech faz. Ekran wyświetlany standardowo przez wszystkie urządzenia Sepam seria 10 model B. 2 Wyświetla prąd doziemny. 3 ZaleŜnie od ustawienia IA IC lub IA IB IC funkcji I DISPLAY wyświetla szczytowe prądy dwóch lub trzech faz. 4 Wyświetla dane opisujące ostatnią awarię. Ekran nie wyświetlany dopóki jakaś awaria nie zostanie zapamiętana. 57 SEPAM Seria 10 Menu nastaw funkcji ochronnych 58 1 Wyświetla i pozwala ustawić parametry przekładników prądów faz: • znamionowy prąd pierwotny IN • znamionowy prąd wtórny 1 A lub 5 A 2a Pozwala ustawić parametry przekładnika prądu doziemnego lub prądów fazowych (suma IO) w urządzeniach Sepam seria 10 modele B 31•, B 41• B 42 • znamionowy prąd pierwotny INO lub IN • znamionowy prąd wtórny 1 A lub 5 A 2b Pozwala wybrać zakres pomiarowy 0,2-24 A lub 2-240 A przekładników ze zrównowaŜonym rdzeniem (prądy zwarć doziemnych) w urządzeniach Sepam seria 10 model B 43• 2c Pozwala wybrać przełoŜenie przekładnika prądowego prądów doziemnych (w zakresie 15…200) w urządzeniach Sepam seria 10 model B 42E certyfikowanych wg GOST 3 Pozwala wybrać częstotliwość sieci 4 Pozwala ustawić nastawy dolnego progu nadprądowych zabezpieczeń faz: • krzywa wyzwalania • prąd progu • zwłoka 5 Pozwala ustawić górne nastawy zabezpieczeń nadprądowych faz: • krzywa wyzwalania • prąd progu • zwłoka 6 Pozwala ustawić nastawy dolnego progu ochrony przeciw zwarciom doziemnym: • krzywa wyzwalania • prąd progu • zwłoka 7 Pozwala ustawić nastawy górnego progu ochrony przeciw zwarciom doziemnym: • krzywa wyzwalania • prąd progu • zwłoka 8 Pozwala ustawić parametry wyzwalania zabezpieczenia cieplnego: • aktywacja • maksymalny dopuszczalny prąd ciągły • stała czasu chronionego sprzętu 9 Pozwala ustawić parametry alarmów zabezpieczenia cieplnego: • nastawa wyraŜona jako procent wyliczonej wykorzystanej pojemności cieplnej • wyliczona wykorzystana pojemność cieplna (wyświetlanie 0,..99,9% i reset) SEPAM seria 10 Menu parametrów w standardowym trybie pracy 1 Pozwala wybrać język wyświetlanych komunikatów 2 Pozwala wybrać liczbę faz, których prądy mają być wyświetlane w urządzeniach Sepam seria 10 model B 4•• (opcja IA IB lub IA IB IC) 3 Pozwala wybrać czas, który ma być przeszukiwany przez funkcję wyświetlania zapotrzebowania szczytowego 4 Pozwala ustawić parametry udarów prądowych, które powinny być tolerowane przez nadprądowe zabezpieczenia faz: • aktywacja i sposób działania • procent prądu nominalnego, poniŜej którego zabezpieczenie nie powinno zadziałać • czas trwania udaru 5 Pozwala ustawić parametry udarów prądowych, które powinny być tolerowane przez zabezpieczenia przeciw zwarciom doziemnym: • aktywacja i sposób działania • procent prądu nominalnego, poniŜej którego zabezpieczenie nie powinno zadziałać (lub ograniczenie H2 w urządzeniach Sepam seria 10 modele B 41• i B 42•) • czas trwania udaru 6 Pozwala uaktywnić czas resetu funkcji ochrony przeciw zwarciom doziemnym 7 Pozwala zdefiniować i uaktywnić hasło dostępu 8 Wyświetla stan przekaźników wyjściowych O1, O2, O3 (pierwsza, druga, trzecia cyfra) 0 = off 1=on 9 Wyświetla numer wersji oprogramowania zainstalowanego w danym urządzeniu 10 Pozwala wybrać tryb pracy urządzenia (standardowy/ indywidualny) 59 SEPAM Seria 10 Menu parametrów w indywidualnym trybie pracy 60 W indywidualnym trybie pracy mogą wystąpić ekrany dodatkowe stosowane do: • stowarzyszania funkcji z przekaźnikami wyjściowymi i wskaźnikami diodowymi • konfigurowania trybu pracy przekaźników wyjściowych i wskaźników diodowych (z zatrzaskiwaniem / bez zatrzaskiwania) • inwersji wyjść przekaźników. 11 Pozwala wybrać funkcję przekaźnika O1 12 Pozwala wybrać funkcję przekaźnika O2 13 Pozwala wybrać funkcję przekaźnika O3 14 Pozwala wybrać tryb pracy przekaźników (z zatrzaskiwaniem / bez zatrzaskiwania) 15 Pozwala wybrać tryb pracy przekaźników z inwersją wyjść 16 Pozwala wybrać tryb pracy (z zatrzaskiwaniem / bez zatrzaskiwania) dwóch wskaźników diodowych: • zwarcie fazowe • zwarcie doziemne 17 Pozwala wybrać tryb pracy (z zatrzaskiwaniem / bez zatrzaskiwania) wskaźnika zabezpieczenia cieplnego SEPAM seria 10 5.6 Ekrany wyświetlane przez urządzenia Sepam seria 10 model A Menu wartości pomiarowych 1 ZaleŜnie od ustawienia IA IC lub IA IB IC funkcji I DISPLAY wyświetla prądy dwóch lub trzech faz. Ekran wyświetlany standardowo przez wszystkie urządzenia Sepam seria 10 model A. 2 Wyświetla prąd doziemny. 3 ZaleŜnie od ustawienia IA IC lub IA IB IC funkcji I DISPLAY wyświetla szczytowe prądy dwóch lub trzech faz. 4 Wyświetla dane opisujące ostatnią (n) awarię. Ekran nie wyświetlany dopóki jakaś awaria nie zostanie zapamiętana. 5 Wyświetla dane opisujące przedostatnią (n-1) awarię. Ekran nie wyświetlany dopóki nie zostaną zapamiętane 2 awarie. 6 Wyświetla dane opisujące awarię o numerze kolejnym n-2. Ekran nie wyświetlany dopóki nie zostaną zapamiętane 3 awarie. 7 Wyświetla dane opisujące awarię o numerze kolejnym n-3. Ekran nie wyświetlany dopóki nie zostaną zapamiętane 4 awarie. 8 Wyświetla dane opisujące awarię numerze kolejnym n-4. Ekran nie wyświetlany dopóki nie zostanie zapamiętanych 5 awarii. 61 SEPAM Seria 10 Menu nastaw funkcji ochronnych 62 1 Wyświetla i pozwala ustawić parametry przekładników prądów faz: • znamionowy prąd pierwotny IN • znamionowy prąd wtórny 1 A lub 5 A 2a Pozwala ustawić parametry przekładnika prądu doziemnego lub prądów fazowych (suma IO) w urządzeniach Sepam seria 10 modele A 41• oraz A 42• • znamionowy prąd pierwotny INO lub IN • znamionowy prąd wtórny 1 A lub 5 A 2b Pozwala wybrać zakres pomiarowy 0,2-24 A lub 2-240 A przekładników ze zrównowaŜonym rdzeniem (prądy zwarć doziemnych) w urządzeniach Sepam seria 10 model A 43• 2c Pozwala wybrać przełoŜenie przekładnika prądowego prądów doziemnych (w zakresie 15…200) w urządzeniach Sepam seria 10 modele A 42E oraz A 42F certyfikowanych wg GOST 3 Pozwala wybrać częstotliwość sieci 4 Pozwala ustawić dolne nastawy nadprądowych zabezpieczeń faz: • sposób (krzywa) działania • nastawa • opóźnienie 5 Pozwala ustawić górne nastawy nadprądowych zabezpieczeń faz: • sposób (krzywa) działania • nastawa • opóźnienie 6 Pozwala ustawić dolne nastawy ochrony przeciw zwarciom doziemnym: • sposób (krzywa) działania • nastawa • opóźnienie 7 Pozwala ustawić górne nastawy ochrony przeciw zwarciom doziemnym: • sposób (krzywa) działania • nastawa • opóźnienie 8 Pozwala ustawić parametry wyzwalania zabezpieczenia cieplnego: • aktywacja • maksymalny dopuszczalny prąd ciągły • stała czasu chronionego sprzętu 9 Pozwala ustawić parametry alarmów zabezpieczenia cieplnego: • nastawa wyraŜona jako procent wyliczonej wykorzystanej pojemności cieplnej • wyliczona wykorzystana pojemność cieplna (wyświetlanie 0,..99,9% i reset) SEPAM seria 10 Menu parametrów w standardowym trybie pracy 1 Pozwala wybrać język wyświetlanych komunikatów 2 Pozwala wybrać liczbę faz, których prądy mają być wyświetlane w urządzeniach Sepam seria 10 model A 4•• (opcja IA IB lub IA IB IC) 3 Pozwala wybrać czas, który ma być przeszukiwany przez funkcję wyświetlania zapotrzebowania szczytowego 4 Pozwala wybrać protokół komunikacyjny Modbus albo IEC 60870-5-103 5a Pozwala ustawić parametry protokołu komunikacyjnego Modbus (po jego wybraniu na ekranie 4): • adres • tempo transmisji • parzystość • tryb zdalnego sterowania bezpośredni albo potwierdzony (SBO) 5b Pozwala ustawić parametry protokołu komunikacyjnego IEC 60870-5-103 (po jego wybraniu na ekranie 4): • adres • tempo transmisji • parzystość 6 Pozwala ustawić parametry udarów prądowych, które powinny być tolerowane przez nadprądowe zabezpieczenia faz: • aktywacja i sposób działania • procent prądu nominalnego, poniŜej którego zabezpieczenie nie powinno zadziałać • czas trwania udaru 7 Pozwala ustawić parametry udarów prądowych, które powinny być tolerowane przez zabezpieczenia przeciw zwarciom doziemnym: • aktywacja i sposób działania • procent prądu nominalnego, poniŜej którego zabezpieczenie nie powinno zadziałać (lub ograniczenie H2 w urządzeniach Sepam seria 10 modele A41• i A42•) • czas trwania udaru 8 Pozwala uaktywnić czas resetu funkcji ochrony przeciw zwarciom doziemnym 9 Nadzór nad obwodem odłączającym (funkcja TCS): • Uaktywnienie funkcji TCS • Powiadamianie o awarii TCS lub pozycji wyłącznika 10 Pozwala ustawić bieŜącą datę (rok, miesiąc, dzień) 63 SEPAM Seria 10 11 Pozwala ustawić bieŜący czas (godzina, minuta, sekunda) 12 Pozwala wybrać rodzaj zasilania (AC lub DC) urządzeń Sepam seria 10 modele A ••A i A ••E 13 Pozwala wybrać sposób reagowania na Ŝądania przejścia w tryb sterowania zdalnego gdy urządzenie Sepam pracuje w trybie lokalnym (Ŝądania będą realizowane lub odrzucane) 14 Pozwala zdefiniować i uaktywnić hasło dostępu 15 Wyświetla stan wejść logicznych I1, I2, I3, I4 (pierwsza, druga, trzecia, czwarta cyfra) 0 = off 1=on 16 Wyświetla stan przekaźników wyjściowych O1, O2, O3 (pierwsza, druga, trzecia cyfra) 0 = off 1=on 64 17 Wyświetla numer wersji oprogramowania zainstalowanego w danym urządzeniu 18 Pozwala wybrać tryb pracy urządzenia (standardowy/ indywidualny) SEPAM seria 10 Menu parametrów w indywidualnym trybie pracy W indywidualnym trybie pracy mogą wystąpić ekrany dodatkowe stosowane do: • stowarzyszania funkcji z przekaźnikami wyjściowymi i wskaźnikami diodowymi • konfigurowania trybu pracy przekaźników wyjściowych i wskaźników diodowych (z zatrzaskiwaniem / bez zatrzaskiwania) • inwersji wyjść przekaźników. 19 Pozwala wybrać funkcję przekaźnika O1 20 Pozwala wybrać funkcję przekaźnika O2 21 Pozwala wybrać funkcję przekaźnika O3 22 Pozwala wybrać funkcję przekaźnika O5 23 Pozwala wybrać funkcję przekaźnika O6 24 Pozwala wybrać tryb pracy przekaźników (z zatrzaskiwaniem / bez zatrzaskiwania) 25 Pozwala wybrać tryb pracy przekaźników z inwersją wyjść 26 Pozwala wybrać funkcję wejścia logicznego I3 27 Pozwala wybrać funkcję wejścia logicznego I4 28 Pozwala wybrać tryb pracy (z zatrzaskiwaniem / bez zatrzaskiwania) dwóch wskaźników diodowych: • zwarcie fazowe • zwarcie doziemne 29 Pozwala wybrać tryb pracy (z zatrzaskiwaniem / bez zatrzaskiwania) wskaźnika zabezpieczenia cieplnego 65 SEPAM Seria 10 66 30 Zapasowe dolne nastawy zabezpieczeń nadprądowych faz (ustawienia związane z wykorzystaniem zewnętrznych sygnałów logicznych): • sposób (krzywa) działania (tylko wyświetla) • nastawa (tylko wyświetla) • opóźnienie (pozwala ustawić) 31 Zapasowe górne nastawy zabezpieczeń nadprądowych faz (ustawienia związane z wykorzystaniem zewnętrznych sygnałów logicznych): • sposób (krzywa) działania (tylko wyświetla) • nastawa (tylko wyświetla) • opóźnienie (pozwala ustawić) 32 Zapasowe dolne nastawy ochrony przeciw zwarciom doziemnym (ustawienia związane z wykorzystaniem zewnętrznych sygnałów logicznych): • sposób (krzywa) działania (tylko wyświetla) • nastawa (tylko wyświetla) • opóźnienie (pozwala ustawić) 33 Zapasowe górne nastawy ochrony przeciw zwarciom doziemnym (ustawienia związane z wykorzystaniem zewnętrznych sygnałów logicznych): • sposób (krzywa) działania (tylko wyświetla) • nastawa (tylko wyświetla) • opóźnienie (pozwala ustawić) SEPAM seria 10 6 Funkcje i ich parametry Spis treści Zasady ogólne Definicje symboli PrzełoŜenia przekładników prądów faz PrzełoŜenie przekładnika prądów doziemnych / ze zrównowaŜonym rdzeniem Częstotliwość sieci Ochrona nadprądowa faz (ANSI 50-51) Ochrona przeciw zwarciom doziemnym (ANSI 50N-51N) Krzywe wyzwalania zabezpieczeń nadprądowych Tolerancja zabezpieczeń faz na udary prądowe (I) Tolerancja zabezpieczeń przeciw zwarciom doziemnym na udary prądowe (Io) Ochrona cieplna (ANSI 49 RMS) Sterowanie wyłącznikami Wyzwalanie zewnętrzne Dyskryminacja logiczna (ANSI 68) Pomiar prądów faz Pomiar prądów zwarć doziemnych Wyznaczanie szczytowych wartości prądów faz Zapis ostatniej awarii Zapisy ostatnich pięciu zdarzeń (wraz z ich datami/godzinami) Język wyświetlanych komunikatów Liczba wyświetlonych prądów faz Łączność Funkcja TCS (nadzór nad układem wyzwalającym) Ustawianie daty i godziny Napięcia na wejściach logicznych Kontrola sterowanie lokalne/zdalne Hasło Wyświetlanie stanu wejść logicznych Wyświetlanie stanu przekaźników wyjściowych Przekaźnik alarmowy Wskaźniki diodowe na płycie czołowej Potwierdzanie przyjęcia komunikatu o awarii 74 75 77 78 79 80 84 90 101 104 108 116 119 120 124 125 126 127 128 129 130 131 134 136 137 138 139 140 141 142 143 144 67 SEPAM Seria 10 6.1 Zasady ogólne Wprowadzenie W niniejszym rozdziale opisano funkcje zabezpieczające, stowarzyszone z nimi funkcje dodatkowe oraz parametry wymagane do odbioru technicznego. Dane te zostały zorganizowane w trzy opisane niŜej zestawy (menu). Menu wartości pomiarowych Wyniki pomiarów prądów i zapisy dotyczące ostatnio zaszłych zdarzeń. Są to dane tylko do odczytu (nie moŜna ich modyfikować). Menu nastaw Ustawienia istotne dla funkcji pomiarowych i zabezpieczających. Są dobierane według technicznych parametrów chronionej instalacji i muszą zostać zaimplementowane podczas technicznych odbiorów urządzeń Sepam. Menu parametrów Parametry i funkcje dodatkowe pozwalające dostosować działanie urządzeń Sepam do potrzeb występujących w konkretnym zastosowaniu. Wszystkie parametry mają fabrycznie ustawione wartości standardowe (domyślne) i funkcje zabezpieczające będą działać nawet jeśli nie wprowadzi się Ŝadnych innych wartości parametrów. Standardowy tryb pracy a indywidualny tryb pracy Na ekranie I/O ASSIGN w menu parametrów moŜna wybrać standardowy lub indywidualny tryb pracy. Tryb ten określa sposób działania przekaźników wyjściowych, wejść logicznych i wskaźników diodowych. W trybie standardowym elementy te pracują standardowo i w menu parametrów nie pojawiają się ekrany pozwalające dostosować ich działanie. Synoptyczne schematy działania urządzeń Sepam w trybie standardowym pokazano w sekcji „Schematy synoptyczne” na str.15. Trybu indywidualnego uŜywa się do modyfikowania sposobu działania przekaźników wyjściowych, wejść logicznych i wskaźników diodowych – w menu parametrów pojawiają się ekrany pozwalające dostosować ich działanie. Tryb ten opisano w osobnym rozdziale 7 pt. „Indywidualny tryb pracy” (str.145). Które sekcje dotyczą których modeli urządzeń Sepam Na początku kaŜdej sekcji niniejszego rozdziału zamieszczono trzyliterowy symbol N B A . Dana sekcja dotyczy tylko tych modeli urządzeń Sepam seria 10 (N, B i/lub A), których oznaczenie nie zostało przekreślone. na początku sekcji oznacza, Ŝe sekcja ta nie dotyczy Przykład: symbol urządzeń Sepam seria 10 model N. 68 SEPAM seria 10 6.2 Definicje symboli Wprowadzenie W zamieszczonych w niniejszym rozdziale schematach blokowych uŜyto następujących symboli reprezentujących funkcje lub ustawienia: Funkcje logiczne Funkcja Opis OR Q = I1 + I2 + I3 wyjście Q=1 wtedy i tylko wtedy gdy co najmniej jedno z wejść =1 AND Q = I1 x I2 x I3 wyjście Q=1 wtedy i tylko wtedy gdy wszystkie wejścia = 1 XOR Q= I1xNOT(I2)xNOT(I3) + NOT(I1)xI2xNOT(I3) + NOT(I1)xNOT(I2)xI3 Q = NOT(I1) wyjście Q=1 wtedy i tylko wtedy gdy dokładnie jedno z wejść = 1 NOT Opóźnienia Formuła Typ Symbol wyjście Q=1 wtedy i tylko wtedy gdy wejście=0 (funkcja jednoargumentowa) Opis Symbol Przebiegi Symbol Przebiegi opóźnienie opóźnia pojawienie się danych załączenia o czas T opóźnienie opóźnia zniknięcie danych o wyłączenia czas T Impulsy monostabilne Typ Opis 1 krótki impuls w momencie przy załączeniu pojawienia się poziomu logicznego przy 1 krótki impuls w momencie wyłączeniu zniknięcia poziomu logicznego UWAGA: Zniknięcie danych moŜe być spowodowane utratą zasilania urządzenia Sepam. 69 SEPAM Seria 10 Impulsy bistabilne Typ Przełącz nik dwustan owy Funkcje dotyczące wejść prądowych Ustawienia Opis Symbol Zapis informacji wg formuły Q = S + NOT(R) x Q Funkcja Opis I> Chwilowe przekroczenie dolnej nastawy nadprądowego zabezpieczenia fazy I>> Chwilowe przekroczenie górnej nastawy nadprądowego zabezpieczenia fazy Io> Chwilowe przekroczenie dolnej nastawy zabezpieczenia przed zwarciami doziemnymi Io>> Chwilowe przekroczenie górnej nastawy zabezpieczenia przed zwarciami doziemnymi Max Wybór maksymalnych wartości RMS prądów wszystkich 3 faz. Symbol Posługując się ustawieniami uŜytkownik moŜe modyfikować logikę urządzeń Sepam. Ustawienia (zwłaszcza indywidualnie dostosowane) są reprezentowane przez symbole drabinkowe. Funkcja Opis wyłącznik podaje sygnał na wejście logiczne przełącznik dwuwejściowy wybiera jeden z dwóch sygnałów wejściowych wybierak przekazuje sygnał wejściowy na jedno z 1 wejście - n wyjść n wyjść wybierak wybiera jeden z n sygnałów n wejść - 1 wyjście wejściowych. 70 Przebiegi Symbol SEPAM seria 10 6.3 PrzełoŜenia przekładników prądów faz Dotyczy modeli Opis PrzełoŜenia przekładników prądów faz ustawia się w menu ustawień funkcji zabezpieczających. Muszą być zadeklarowane podczas kaŜdej procedury zdawczoodbiorczej urządzeń Sepam seria 10 poniewaŜ są wykorzystywane przez wszystkie funkcje tych urządzeń dotyczące tych prądów. UWAGA: PrzełoŜenie uŜytych przekładników prądowych naleŜy zadeklarować przed przystąpieniem do ustawiania innych ustawień funkcji zabezpieczających. W przeciwnym razie moŜe się okazać, Ŝe któraś z wcześniej zdefiniowanych nastaw wykroczy poza dopuszczalny zakres prądów i urządzenia Sepam automatycznie zresetuje je na górną lub dolną granicę dopuszczalnego zakresu bez powiadomienia operatora. Parametr ustawia się na ekranie PHASE CT. 71 SEPAM Seria 10 6.4 PrzełoŜenie przekładnika prądów doziemnych / ze zrównowaŜonym rdzeniem Dotyczy modeli Opis PrzełoŜenia przekładników prądów doziemnych / ze zrównowaŜonym rdzeniem ustawia się w menu ustawień funkcji zabezpieczających. Muszą być zadeklarowane podczas kaŜdej procedury zdawczo-odbiorczej urządzeń Sepam seria 10 poniewaŜ są wykorzystywane przez wszystkie funkcje tych urządzeń dotyczące tych prądów. UWAGA: PrzełoŜenie uŜytych przekładników prądowych naleŜy zadeklarować przed przystąpieniem do ustawiania innych ustawień funkcji zabezpieczających. W przeciwnym razie moŜe się okazać, Ŝe któraś z wcześniej zdefiniowanych nastaw wykroczy poza dopuszczalny zakres prądów i urządzenia Sepam automatycznie zresetuje je na górną lub dolną granicę dopuszczalnego zakresu bez powiadomienia operatora. Zabezpieczenia Przykłady takich urządzeń: pracujące ze standardową lub • Urządzenia Sepam seria 10 • •1• (standardowa czułość ochrony przed zwarciami doziemnymi) duŜą czułością • Urządzenia Sepam seria 10 • •2• (duŜa czułość ochrony przed zwarciami doziemnymi) Urządzenia te moŜna podłączać do osobnego przekładnika prądów doziemnych lub do wspólnego punktu 3 przekładników prądów fazowych. Parametr ustawia się na ekranie E/F CT lub E/F RATIO CT. Jeśli urządzenie jest dołączone do wspólnego punktu 3 przekładników prądów fazowych, ten parametr musi być ustawiony na tę samą wartość co przełoŜenia przekładników prądów poszczególnych faz. Zabezpieczenia pracujące z bardzo duŜą czułością Przykłady takich urządzeń: • Urządzenia Sepam seria 10 • •3• (bardzo duŜa czułość ochrony przed zwarciami doziemnymi) Urządzenia te moŜna podłączać do przekładników prądowych ze zrównowaŜonym rdzeniem typu CSH120, CSH200 lub GO110, Parametr ustawia się na ekranie E/F OP RANGE. MoŜliwe wartości: 0,2-24 A lub 2-240 A. Wybrana opcja musi odpowiadać temu wejściu sygnałów prądowych, do którego podłączono przekładnik (zob. schematy połączeń w rozdziale „Instalacja” na str. 29) pod groźbą niewłaściwego pomiaru prądu i złego działania ochrony przeciw zwarciom doziemnym. 72 SEPAM seria 10 6.5 Częstotliwość sieci Dotyczy modeli Opis Częstotliwość sieci (50 lub 60 Hz) deklaruje się w menu ustawień funkcji zabezpieczających. Musi być zadeklarowana podczas kaŜdej procedury zdawczoodbiorczej urządzeń Sepam seria 10 poniewaŜ jest wykorzystywana przez wszystkie funkcje tych urządzeń dotyczące prądów fazowych i zwarciowych doziemnych. Urządzenia Sepam wykorzystują ten parametr aby uŜyć poprawnych algorytmów pomiarowych i zabezpieczających. Gdyby uŜyte zostały algorytmy dostosowane do innej częstotliwości niŜ faktyczna częstotliwość sieci, dokładność pomiarów i działania zabezpieczeń zostałaby powaŜnie pogorszona. Parametr ustawia się na ekranie FREQUENCY. 73 SEPAM Seria 10 6.6 Ochrona nadprądowa faz (ANSI 50-51) Dotyczy modeli Opis Funkcja nadprądowej ochrony faz wykrywa zwarcia międzyfazowe w oparciu o pomiar podstawowych składowych prądów faz 2 lub 3 przekładnikami prądowymi o nominalnym prądzie uzwojenia wtórnego 1 A lub 5 A. W celu uzyskania optymalnej ochrony moŜna zdefiniować 2 niezaleŜne progi zadziałania: dolny I> oraz górny I>>. • na progu dolnym I> zabezpieczenie moŜe działać z ustaloną zwłoką (algorytm DT) lub wg algorytmu IDMT (inverse definite minimum time), w którym zwłoka jest wyliczana wg róŜnych moŜliwych krzywych działania (IEC, IEEE, RI). • na progu górnym I>> zabezpieczenie moŜe działać tylko z ustaloną zwłoką (algorytm DT). Działanie bezzwłoczne (funkcja ANSI 50) uzyskuje się ustalając zwłokę na minimalnym dopuszczalnym poziomie. obszar działania zabezpieczenia Przykład krzywej działania dla algorytmu IDMT przyjętego dla dolnego progu I> oraz algorytmu DT przyjętego dla górnego progu I>>: Funkcje dodatkowe zabezpieczenie nieaktywne W urządzenia Sepam wbudowano funkcje uzupełniające zabezpieczenia faz: Czas resetu: W przypadku algorytmu IDMT moŜna uwzględnić czas resetu IDMT, co umoŜliwi koordynację z przekaźnikami elektromechanicznymi. Standardowo czas ten nie jest aktywny. Więcej informacji moŜna znaleźć w sekcji „Czas resetu” na str. 92. Tolerancja na fazowy udar prądowy (funkcja CLPU I): Oba progi I> oraz I>> mogą tolerować chwilowe udary w momencie załączania instalacji. Standardowy funkcja CLPU I nie jest aktywna. Więcej informacji moŜna znaleźć w sekcji „Tolerowanie fazowych udarów prądowych (funkcja CLIP I)” na str. 101 Dyskryminacja logiczna: Urządzenia Sepam moŜna zintegrować z systemem dyskryminacji logicznej. System taki moŜe być potrzebny jeśli instalacja wymaga szybkiego powrotu do pracy po awarii w czasie krótszym niŜ normalnie wymagany przez zabezpieczenia. Standardowo w urządzeniach Sepam seria 10 model A na blok logiki podaje się sygnał z wyjścia przekaźnika O5. Więcej informacji moŜna znaleźć w sekcji „Dyskryminacja logiczna (ANSI 68)” na str. 120, Schemat blokowy wyjście opóźnione wyjście wyjście opóźnione wyjście 74 SEPAM seria 10 Praca w trybie standardowym Jeśli prądy 3 faz przekroczą próg I> lub I>>: • wskaźnik diodowy zaczyna szybko migać • 2 bezzwłoczne wyjścia uŜywane do wysyłania poleceń zablokowania logiki zmieniają swój stan (więcej informacji moŜna znaleźć w sekcji „Dyskryminacja logiczna (ANSI 68)” na str.120, • stan obu tych wyjść moŜna teŜ zdalnie odczytać przez łącze komunikacyjne (więcej informacji moŜna znaleźć w rozdziałach „Komunikacja wg protokołu...”, na str.159 i 181). Po upłynięciu zwłoki stowarzyszonej z progami I> lub I>>: • wskaźnik diodowy miga powoli • przekaźniki wyjściowe O1, O2, O3 zmieniają swój stan • pojawia się ekran awarii z wyświetloną wartością prądu, która spowodowała wyzwolenia zabezpieczenia. Nawet jeśli prądy wszystkich 3 faz spadną poniŜej progów I> lub I>>, przekaźniki wyjściowe O1, O2, O3 i wyświetlacz pozostaną w tym samym stanie (dzięki działaniu funkcji zatrzaskiwania). Dopiero naciśnięcie klawisza Reset odblokuje zatrzask (więcej informacji moŜna znaleźć w sekcji “Potwierdzanie przyjęcia komunikatu o awarii”, str.144) i spowoduje: • zgaśnięcie wskaźnika diodowego • powrót przekaźników wyjściowych do stanu spoczynkowego • zastąpienie ekranu informującego o awarii przez ekran wyświetlany przed awarią. UWAGA: Jeśli zwłoka zadziałania zabezpieczenia na progu I>> została ustawiona na INST (bezzwłocznie), to w kaŜdej chwili stan wyjść zwłocznych I>> będzie taki sam jak stan wyjść bezzwłocznych I>>. Opcje indywidualnego dostosowania W indywidualnym trybie pracy moŜna zmodyfikować następujące standardowe sposoby działania: • wyłączyć zatrzaskiwanie wskaźników diodowych • zmienić stowarzyszenie progów I> i I>> z przekaźnikami wyjściowymi O1, O2, O3 • wyłączyć zatrzaskiwanie przekaźników wyjściowych O1, O2, O3 • róŜnie konfigurować logikę uaktywniania przekaźników wyjściowych O1 i O2 (zamykanie bądź otwieranie styków po wykryciu awarii). Więcej informacji moŜna znaleźć w sekcji “Indywidualny tryb pracy” na str. 145. 75 SEPAM Seria 10 Ustawienia Ustawienia progu I> Dopuszczalne wartości Krzywa wyzwalania Wyzwalanie: Więcej informacji moŜna znaleźć niŜej w sekcji „Krzywe wyzwalania zabezpieczeń nadprądowych” na str. 90 OFF DT SIT/A IEC VIT/B IEC LTI/B IEC EIT/C IEC MI IEEE VI IEEE EI IEEE RI Próg I> Zwłoka wyłączone po ustalonej zwłoce prąd progu odwrotnie proporcjonalny do czasu trwania przetęŜenia (zaleŜność standardowa) próg zaleŜny od czasu silniej niŜ standardowo zaleŜność progu rozciągnięta do długich czasów próg zaleŜny od czasu bardzo silnie próg zaleŜny od czasu umiarkowanie próg zaleŜny od czasu silnie próg zaleŜny od czasu bardzo silnie Wyzwalanie DT 0,1...24 In (minimum 1 A) Krzywe wyzwalania IDMT 0,1...2,4 In (minimum 1 A) Wyzwalanie DT 0,05...300 s co: • 0,01 s w zakresie 0,05…9,99 s • 0,1 s w zakresie 10,0…99,9 s • 1 s w zakresie 100…300 s Krzywe wyzwalania IEC, RI TMS: 0,02...2 (co 0,01) Krzywe wyzwalania IEEE TD: 0,5...15 (co 0,1) Czas resetu Ustawienie wspólne dla progu I> i Io> • OFF: wyłączony • ON: włączony Ustawienia progu I>> Dopuszczalne wartości Krzywa wyzwalania Wyzwalanie: OFF: wyłączone DT: po ustalonej zwłoce Próg I> Wyzwalanie DT 0,1...24 In (minimum 1 A) Zwłoka Wyzwalanie DT 0 lub 0,05...300 s co: • 0,01 s w zakresie 0,05…9,99 s • 0,1 s w zakresie 10,0…99,9 s • 1 s w zakresie 100…300 s UWAGA: In = znamionowy prąd pierwotny przekładnika prądowego. 76 SEPAM seria 10 WraŜliwość na udary prądowe przy załączaniu transformatora Udary prądowe w momencie załączenia transformatorów związane z ich magnetyzacją mogą 5 do 12 razy przewyŜszać ich prądy znamionowe i w związku z tym mogą być powodem fałszywych wyzwoleń zabezpieczeń nadprądowych ANSI 51. Takie udary zwykle mają silną składową periodyczną: Mierząc prądy urządzenia Sepam tłumią składowe aperiodyczne 50 lub 60 Hz, co pozwala znacznie obniŜyć progi funkcji ochronnej ANSI 51. W przypadku ochrony działającej bezzwłocznie (ANSI 50) próg wysoki naleŜy ustawiać na poziomie co najmniej 37% szczytowej wartości prądu udaru określonej przez producenta transformatora. W przypadku ochrony działającej ze zwłoką (ANSI 51) obowiązuje ta sama reguła, tyle Ŝe odniesiona do mniejszej amplitudy udaru po czasie zwłoki. Amplitudę tę naleŜy wyliczyć uwzględniając podaną przez producenta transformatora stałą czasu ekspotencjalnego zaniku oscylacji. Ustawianie funkcji W menu ustawień funkcji zabezpieczających obowiązkowo trzeba zadeklarować: • • • • przełoŜenie uŜytego przekładnika prądowego (na ekranie PHASE CT) częstotliwość sieci (na ekranie FREQUENCY) dolny próg I> (na ekranie I> 51) górny próg I>> (na ekranie I>> 50-51) W menu parametrów dodatkowo moŜna zadeklarować: • włączenie czasu resetu (na ekranie RESET TIME). Ustawienie wspólne dla progów I> oraz Io> • tolerowanie prądów rozruchowych (na ekranie COLD LOAD I) 77 SEPAM Seria 10 6.7 Ochrona przeciw zwarciom doziemnym (ANSI 50N-51N) Dotyczy modeli Opis Pomiar prądów doziemnych moŜna realizować w kilku układach, schematy patrz niŜej. Układy zabezpieczające stosuje się w róŜnych sytuacjach, np: • ochrona linii zasilającej • ochrona punktu neutralnego • ochrona przez upływami tank earth leakage W celu uzyskania optymalnej ochrony moŜna zdefiniować 2 niezaleŜne progi zadziałania: dolny Io> oraz górny Io>>. • na progu dolnym Io> zabezpieczenie moŜe działać z ustaloną zwłoką (algorytm DT) lub wg algorytmu IDMT (inverse definite minimum time), w którym zwłoka jest wyliczana wg róŜnych moŜliwych krzywych działania (IEC, IEEE, RI). • na progu górnym Io>> zabezpieczenie moŜe działać tylko z ustaloną zwłoką (algorytm DT). Działanie bezzwłoczne (funkcja ANSI 50) uzyskuje się ustalając zwłokę na minimalnym dopuszczalnym poziomie. Przykład krzywej działania dla algorytmu IDMT przyjętego dla dolnego progu Io> oraz algorytmu DT przyjętego dla górnego progu Io>>: 78 obszar działania zabezpieczenia zabezpieczenie nieaktywne Io> Io>> SEPAM seria 10 Układy połączeń dla róŜnych Ŝądanych czułości ZaleŜnie od Ŝądanego poziomu czułości stosuje się trzy typy zabezpieczeń Sepam. KaŜdy z nich moŜna połączyć z przekładnikami mierzącymi prądy doziemne wg jednego lub dwóch moŜliwych schematów połączeń. Ochrona standardowa – urządzenia Sepam seria 10 • •1• Przekładniki prądowe moŜna podłączyć na dwa sposoby: Schemat 1 Schemat 2 Prąd zwarcia doziemnego jest mierzony we Prąd zwarcia doziemnego jest mierzony wspólnym punkcie 3 przekładników prądów wydzielonym przekładnikiem prądowym o faz o nominalnym prądzie wtórnym 1 lub 5A. nominalnym prądzie wtórnym 1 A lub 5 A. W tym wariancie minimalny próg zabezpieczenia moŜna ustawić na poziomie 10% nominalnego prądu przekładników fazowych (schemat 1) lub 10% nominalnego prądu przekładnika doziemnego (schemat 2). Ochrona z duŜą czułością – urządzenia Sepam seria 10 • •2• Schematy połączeń są takie same jak w wariancie ochrony ze standardową czułością lecz moŜna ustawić 10 razy czulsze progi wyzwalania tj. na poziomie 1% nominalnego prądu przekładników fazowych (schemat 1) lub 1% nominalnego prądu przekładnika doziemnego (schemat 2). W przypadku konieczności ustawienia niskiego progu usilnie zaleca się jednak wariant 2 (osobny przekładnik prądów doziemnych), poniewaŜ w wariancie 1 uchyby trzech przekładników fazowych mogą powodować błędy pomiaru prądu doziemnego. Przy progu zadziałania zabezpieczenia ustawionym poniŜej 10% nominalnego prądu przekładników uchyby te mogą skutkować fałszywymi alarmami. Ochrona z bardzo duŜą czułością – urządzenia Sepam seria 10 • •3• W tym wariancie stosuje się specjalnie konstruowane przekładniki prądowe ze zrównowaŜonym rdzeniem. Schemat połączeń: 79 SEPAM Seria 10 Dostępne są trzy typy przekładników prądowych ze zrównowaŜonym rdzeniem: Model CSH120 CSH200 GO110 PrzełoŜenie 470/1 470/1 470/1 Budowa zamknięta zamknięta otwarta Średnica wewnętrzna 120 mm 196 mm 110 mm Ta wersja nadaje się szczególnie do zastosowań wymagających bardzo niskich progów wyzwalania lub alarmowania. Urządzenia Sepam są wyposaŜone w dwa wejścia dla sygnałów z przekładników prądowych ze zrównowaŜonym rdzeniem: • na zakres 0,2-24 A (prąd pierwotny) • na zakres 2,0-240 A (prąd pierwotny) Więcej informacji moŜna znaleźć w sekcji „Podłączanie przekładników prądowych ze zrównowaŜonym rdzeniem” na str. 46. Funkcje dodatkowe W urządzenia Sepam wbudowano funkcje uzupełniające zabezpieczenia faz: Czas resetu: W przypadku algorytmu IDMT moŜna uwzględnić czas resetu IDMT, co umoŜliwi koordynację z przekaźnikami elektromechanicznymi. Standardowo czas ten nie jest aktywny. Więcej informacji moŜna znaleźć w sekcji „Czas resetu” na str. 92. Tolerancja na fazowy udar prądowy (funkcja CLPU I): Oba progi I> oraz I>> mogą tolerować chwilowe udary w momencie załączania instalacji. Standardowy funkcja CLPU I nie jest aktywna. Więcej informacji moŜna znaleźć w sekcji „Tolerowanie fazowych udarów prądowych (funkcja CLIP I)” na str. 101 Dyskryminacja logiczna: Urządzenia Sepam moŜna zintegrować z systemem dyskryminacji logicznej. System taki moŜe być potrzebny jeśli instalacja wymaga szybkiego powrotu do pracy po awarii w czasie krótszym niŜ normalnie wymagany przez zabezpieczenia. Standardowo w urządzeniach Sepam seria 10 model A na blok logiki podaje się sygnał z wyjścia przekaźnika O5. Więcej informacji moŜna znaleźć w sekcji „Dyskryminacja logiczna (ANSI 68)” na str. 120, Schemat blokowy Io> wyjście opóźnione Io> wyjście Io>> wyjście opóźnione Io>> wyjście 80 SEPAM seria 10 Praca w trybie standardowym Jeśli prąd doziemny przekroczy próg Io> lub Io>>: • wskaźnik diodowy zaczyna szybko migać • 2 bezzwłoczne wyjścia uŜywane do wysyłania poleceń zablokowania logiki zmieniają swój stan (więcej informacji moŜna znaleźć w sekcji „Dyskryminacja logiczna (ANSI 68)” na str.120, • stan obu tych wyjść moŜna teŜ zdalnie odczytać przez łącze komunikacyjne (więcej informacji moŜna znaleźć w rozdziałach „Komunikacja wg protokołu...”, na str.159 i 181). Po upłynięciu zwłoki stowarzyszonej z progami Io> lub Io>>: • wskaźnik diodowy miga powoli • przekaźniki wyjściowe O1, O2, O3 zmieniają swój stan • pojawia się ekran awarii z wyświetloną wartością prądu, która spowodowała wyzwolenia zabezpieczenia. Nawet jeśli prąd doziemny spadnie poniŜej progu Io> lub Io>>, przekaźniki wyjściowe O1, O2, O3 i wyświetlacz pozostaną w tym samym stanie (dzięki działaniu funkcji zatrzaskiwania). Dopiero naciśnięcie klawisza Reset odblokuje zatrzask (więcej informacji moŜna znaleźć w sekcji “Potwierdzanie przyjęcia komunikatu o awarii”, str.144) i spowoduje: • zgaśnięcie wskaźnika diodowego • powrót przekaźników wyjściowych do stanu spoczynkowego • zastąpienie ekranu informującego o awarii przez ekran wyświetlany przed awarią. UWAGA: Jeśli zwłoka zadziałania zabezpieczenia na progu Io>> została ustawiona na INST (bezzwłocznie), to w kaŜdej chwili stan wyjść zwłocznych Io>> będzie taki sam jak stan wyjść bezzwłocznych Io>>. Opcje indywidualnego dostosowania W indywidualnym trybie pracy moŜna zmodyfikować następujące standardowe sposoby działania: • wyłączyć zatrzaskiwanie wskaźników diodowych • zmienić stowarzyszenie progów Io> i Io>> z przekaźnikami wyjściowymi O1, O2, O3 • wyłączyć zatrzaskiwanie przekaźników wyjściowych O1, O2, O3 • róŜnie konfigurować logikę uaktywniania przekaźników wyjściowych O1 i O2 (zamykanie bądź otwieranie styków po wykryciu awarii). Więcej informacji moŜna znaleźć w sekcji “Indywidualny tryb pracy” na str. 145. 81 SEPAM Seria 10 Ustawienia Ustawienia progu Io> Dopuszczalne wartości Wyzwalanie OFF DT SIT/A IEC Więcej informacji moŜna znaleźć niŜej w sekcji „Krzywe wyzwalania zabezpieczeń nadprądowych” na str. 90 VIT/B IEC LTI/B IEC EIT/C IEC MI IEEE VI IEEE EI IEEE RI Próg Io> Zwłoka wyłączone po ustalonej zwłoce prąd progu odwrotnie proporcjonalny do czasu trwania przetęŜenia (zaleŜność standardowa) próg zaleŜny od czasu silniej niŜ standardowo zaleŜność progu rozciągnięta do długich czasów próg zaleŜny od czasu bardzo silnie próg zaleŜny od czasu umiarkowanie próg zaleŜny od czasu silnie próg zaleŜny od czasu bardzo silnie Wyzwalanie DT Czułość standardowa 0,1...24 Ino (minimum 1 A) Czułość duŜa 0,01...2,4 Ino (minimum 1 A) Czułość 0,2…24A 0,0004...0,05 Ino (0,2…24 A) bardzo duŜa 2…240A 0,004...0,5 Ino (2…240 A) Czułość standardowa 0,1...24 Ino (minimum 1 A) Krzywe Czułość duŜa 0,01...2,4 Ino (minimum 1 A) wyzwalania Czułość 0,2…24A 0,0004...0,05 Ino (0,2…24 A) IDMT bardzo duŜa 2…240A 0,004...0,5 Ino (2…240 A) Czułość standardowa ±5% lub ±0,02 Ino Dokładność Czułość duŜa ±5% lub ±0,002 Ino Czułość 0,2…24A ±5% lub ±0,0001 Ino (±0,05 A) bardzo duŜa 2…240A ±5% lub ±0,001 Ino (±0,05 A) Wyzwalanie DT 0,05...300 s co: • 0,01 s w zakresie 0,05…9,99 s • 0,1 s w zakresie 10,0…99,9 s • 1 s w zakresie 100…300 s Krzywe wyzwalania IEC, RI TMS: 0,02...2 (co 0,01) Krzywe wyzwalania IEEE TD: 0,5...15 (co 0,1) Czas resetu Ustawienie wspólne dla progu I> i Io> • OFF: wyłączony • ON: włączony Ustawienia progu Io>> Dopuszczalne wartości Wyzwalanie OFF: wyłączone DT: po ustalonej zwłoce Próg Io>> Zwłoka Wyzwalanie DT Czułość standardowa 0,1...24 Ino (minimum 1 A) Czułość duŜa 0,01...2,4 Ino (minimum 1 A) Czułość 0,2…24A 0,0004...0,05 Ino (0,2…24 A) bardzo duŜa 2…240A 0,004...0,5 Ino (2…240 A) Czułość standardowa ±5% lub ±0,02 Ino Dokładność Czułość duŜa ±5% lub ±0,002 Ino Czułość 0,2…24A ±5% lub ±0,0001 Ino (±0,05 A) bardzo duŜa 2…240A ±5% lub ±0,001 Ino (±0,05 A) Wyzwalanie DT 0 lub 0,05...300 s co: • 0,01 s w zakresie 0,05…9,99 s • 0,1 s w zakresie 10,0…99,9 s • 1 s w zakresie 100…300 s UWAGI: • W wersjach o czułości standardowej i duŜej Ino = znamionowy prąd pierwotny przekładnika prądu doziemnego. • W wersjach o czułości bardzo duŜej Ino = znamionowy prąd pierwotny przekładników prądowych CSH200, CSH120 i GO110 ze zrównowaŜonym rdzeniem tj. 470 A. 82 SEPAM seria 10 Ustawianie funkcji W menu ustawień funkcji zabezpieczających obowiązkowo trzeba zadeklarować: • przełoŜenie uŜytego przekładnika prądu doziemnego (na ekranie E/F CT lub E/F RATIO CT) UWAGA: Jeśli zastosowano wariant z pomiarem prądów doziemnych w punkcie wspólnym trzech przekładników fazowych, niniejsze ustawienie musi być identyczne z przełoŜeniem przekładników prądów faz • dolny próg Io> (na ekranie Io> 51 N) • górny próg Io>> (na ekranie Io>> 50 N-51 N) • częstotliwość sieci (na ekranie FREQUENCY) W menu parametrów dodatkowo moŜna zadeklarować: • włączenie czasu resetu (na ekranie RESET TIME). Ustawienie wspólne dla progów I> oraz Io> • tolerowanie prądów rozruchowych (na ekranie COLD LOAD I) 83 SEPAM Seria 10 6.8 Krzywe wyzwalania zabezpieczeń nadprądowych Dotyczy modeli Wprowadzenie Zabezpieczenie nadprądowe fazy lub zwarcia doziemnego moŜe być wyzwolone ze zwłoką określaną wg dwóch następujących zasadniczych metod: • ustalony czas (DT od definite time) – metoda moŜe być stosowana zarówno dla progów niskich I>, Io> jak i wysokich I>>, Io>> • próg odwrotnie proporcjonalny do czasu (tzw. krzywe wyzwalania IDMT) – metoda moŜe być stosowana wyłącznie do progów niskich I>, Io> W przypadku krzywych wyzwalania IDMT standardowych typów IEC i IEEE moŜna teŜ włączyć czas resetu. Taki czas pozwala skoordynować działanie urządzeń Sepam z przekaźnikami elektromechanicznymi pracującymi wyŜej w łańcuchu obwodów energetycznych. Metoda DT W metodzie DT zwłoka z jaką zabezpieczenie reaguje na sytuację awaryjną jest stała bez względu na chwilową wielkość monitorowanego prądu. Zwłoka jest liczona od chwili przekroczenia przez ten prąd wartości progowej (Is na ilustracji poniŜej). obszar działania zabezpieczenia 84 SEPAM seria 10 Krzywa IDMT W metodzie IDMT zwłoka wyzwolenia zabezpieczenia zaleŜy od zarówno od stosunku prądu (I fazy lub Io zwarcia doziemnego) do prądu progowego IS, jak i od czasu t przez jaki monitorowany prąd przekracza próg wyzwalania. Zwłokę wylicza się wg norm IEC 60255-3 i IEEE C-37112. Takie działanie reprezentuje się krzywą wyzwalania t = f(I/Is) lub t = f(Io/Is), która typowo wygląda następująco: Krzywa jest zdefiniowana przez: • typ (IEC, IEEE, odwrotnie proporcjonalna, zaleŜność silniejsza niŜ odwrotnie proporcjonalna itd.) • próg Is, poniŜej którego zabezpieczenie w ogóle nie działa (pionowa asymptota krzywej) • zwłoka minimalna dla bardzo duŜych prądów: TMS (Time Multiplying Setting) dla krzywych typu IEC i RI TD (Time Dial) dla krzywych typu IEEE Przy bardzo duŜych prądach są stosowane następujące reguły: • dla monitorowanych prądów powyŜej 20 x próg zwłoka wynosi 20 x wartość dla progu • dla monitorowanych prądów poza dynamicznym zakresem pomiarowym urządzenia Sepam zwłoka odpowiada zakresowi podanemu w tabeli poniŜej. Wejście Zakres dynamiczny Prądy fazowe Prądy doziemne 40 In 40 Ino 4 Ino 40 A 400 A Czułość standardowa Czułość duŜa Czułość bardzo duŜa Wejście 0,2...24 A Wejście 2...240 A In lub Ino oznaczają znamionowy prąd pierwotny przekładnika prądowego fazowego lub doziemnego, odpowiednio. Równanie krzywych IEC Wg IEC krzywe wyzwalania definiuje się następującą zaleŜnością: gdzie parametry A oraz p zaleŜą od typu krzywej jak następuje: Krzywa IEC typu zaleŜność SIT/A słabsza niŜ odwrotnie proporcjonalna zaleŜność VIT/B odwrotnie proporcjonalna zaleŜność LTI/B długo-czasowa odwrotnie proporcjonalna zaleŜność EIT/C silniejsza niŜ odwrotnie proporcjonalna Równanie krzywych IEEE A p 0,14 13,5 0,02 1 120 80 1 2 Wg IEEE krzywe wyzwalania definiuje się następującą zaleŜnością: gdzie parametry A, B oraz p zaleŜą od typu krzywej jak następuje: Krzywa IEEE typu zaleŜność MI słabsza niŜ odwrotnie proporcjonalna zaleŜność VI silniejsza niŜ odwrotnie proporcjonalna zaleŜność EI długo-czasowa silniejsza niŜ odwrotnie proporcjonalna A B p 0,0103 0,0228 0,02 3.922 0,0982 2 5.64 0,02434 2 85 SEPAM Seria 10 Równanie krzywych RT Krzywe wyzwalania RT definiuje się następującą zaleŜnością: Czas resetu Jeśli w dolnym progu I> lub Io> stosuje się którąś ze standardowych krzywych wyzwalania typu IEC lub IEEE, moŜna skorzystać z czasu resetu IDMT aby umoŜliwić koordynację zabezpieczenia Sepam z przekaźnikami elektromechanicznymi pracującymi wyŜej w łańcuchu obwodów energetycznych.. Bez włączonego czasu resetu zegar odmierzający zwłokę wyzwolenia zostanie wyzerowany gdy tylko prąd spadnie poniŜej progu (I < 95% Is). W przeciwnym przypadku spadek prądu poniŜej progu uruchomi dekrementowanie zegara zaleŜne od wartości prądu wg krzywej resetowania. Ma to na celu odtworzenie sposobu działania dysku przekaźnika elektromechanicznego. Czas resetu odpowiada czasowi jaki byłby wymagany na powrót dysku przekaźnika z pozycji maksymalnej (przy prądzie zwarciowym) do pozycji spoczynkowej. Czas ten zaleŜy od przebiegu prądu monitorowanego przez urządzenie Sepam. Krzywa resetowania została zdefiniowana w normie IEEE C-37112 następującym równaniem: gdzie: • Is próg zadziałania zabezpieczenia • I (Io) prąd mierzony przez zabezpieczenie • TMS (lub TD) ustawienie krzywej wyzwalania Parametr Tr (czas resetu dla zerowego prądu oraz TMS = 1) wynosi: Krzywa wyzwalania IEC zaleŜność SIT/A słabsza niŜ odwrotnie proporcjonalna IEC zaleŜność VIT/B odwrotnie proporcjonalna IEC długo-czasowa zaleŜność LTI/B odwrotnie proporcjonalna IEC zaleŜność EIT/C silniejsza niŜ odwrotnie proporcjonalna IEEE zaleŜność MI słabsza niŜ odwrotnie proporcjonalna IEEE zaleŜność VI silniejsza niŜ odwrotnie proporcjonalna IEEE długo-czasowa EI zaleŜność silniejsza niŜ odwrotnie proporcjonalna Krzywa resetowania wygląda następująco: : 86 Tr 12,1 43,2 120 80 0,97 4,32 5,82 SEPAM seria 10 Przykład czasu resetu Resetowanie uzaleŜnione od wartości prądu zilustrowano poniŜej. wyjście zwłoczne wyjście bezzwłoczne stan wewnętrznego licznika resetowania Krzywe IEC SIT/A 87 SEPAM Seria 10 Krzywe IEC VIT/B 88 SEPAM seria 10 Krzywe IEC LTI/B 89 SEPAM Seria 10 Krzywe IEC EIT/C 90 SEPAM seria 10 Krzywe IEEE MI 91 SEPAM Seria 10 Krzywe IEEE VI 92 SEPAM seria 10 Krzywe IEEE EI 93 SEPAM Seria 10 Krzywe RI 94 SEPAM seria 10 6.9 CLPU I – tolerancja zabezpieczeń faz na udary prądowe Dotyczy modeli Opis Funkcja tolerancji na udary prądowe zapobiega fałszywym alarmom nadprądowych zabezpieczeń faz (ANSI 50-51) w trakcie załączania napięcia po długiej przerwie. Tymczasowo zwiększa ona próg zdziałania zabezpieczenia. ZaleŜnie od charakterystyki danej instalacji takie operacje mogą wywoływać udary prądowe przewyŜszające progi zadziałania zabezpieczeń przeciwzwarciowych. Udary prądowe mogą wynikać z: • jednoczesnego zresetowania wszystkich obciąŜeń zasilanych z danej instalacji (klimatyzatory, piece itd.) • prądów magnetyzacji transformatorów energetycznych • prądów rozruchowych silników elektrycznych duŜej mocy. W normalnych okolicznościach progi zabezpieczeń powinny być ustawione tak, aby uniknąć zadziałania tych zabezpieczeń z tytułu takich udarów. JednakŜe czasami taka praktyka musiałaby skutkować niedostateczną ochroną lub zbyt długą zwłoką. W takich okolicznościach moŜna posłuŜyć się niniejszą funkcją aby tymczasowo – na czas udaru – zwiększyć progi zadziałania lub w ogóle wyłączyć zabezpieczenie. W ten sposób moŜna zachować duŜą czułość ochrony, a jednocześnie uniknąć problemów w okresie podawania napięcia. UWAGA: W pozostałej części niniejszego podręcznika niniejsza funkcja będzie skrótowo określana jako CLPU I. Funkcja CLPU I automatycznie wykrywa pojawienie się prądu faz po podaniu napięcia. Dobierając parametry funkcji uŜytkownik moŜe: • włączyć funkcję na wybranym progu dolnym I>, górnym I>> lub na obydwu progach zabezpieczenia • zdefiniować czynność w odniesieniu do wybranego progu (I> i/lub I>>): tymczasowe zwiększenie progu zadziałania o czynnik z zakresu 1,5...5 tymczasowe zablokowanie działania zabezpieczenia • zdefiniować czas, przez który funkcja ma działać (zwiększać próg lub blokować) po wykryciu pojawienia się napięcia. Standardowo funkcja CLPU I jest wyłączona. 95 SEPAM Seria 10 Schemat blokowy Schemat blokowy funkcji CLPU I: Działanie funkcji CLPU I na dolnym progu I> (zaleŜnie od ustawienia Activity): Io> wyjście opóźnione Io> wyjście Działanie funkcji CLPU I na górnym progu I>> (zaleŜnie od ustawienia Activity): Io>> wyjście opóźnione Io>> wyjście Działanie Funkcja CLPU I opiera się na dwóch modułach: • moduł automatycznie wykrywający ponowne podanie zasilania • moduł modyfikujący progi I> i/lub I>> ochronne ANSI 50-51 Ponowne podanie zasilania jest wykrywane na podstawie pojawienia się prądów faz. Funkcja CLPU I aktywuje się jeśli są spełnione następujące warunki: • na okres ponad 10 sekund znikną prądy 3 faz (spadną poniŜej 5% In) – ta informacja zostaje zapamiętana w oczekiwaniu na ponowne pojawienie się prądów • prąd fazowy wzrośnie powyŜej 10% In W takich okolicznościach wyjście funkcji CLPU I zostanie uaktywnione na czas Tclpu (który moŜna ustawiać jako parametr funkcji). W tym okresie funkcja oddziałuje na progi ochronne ANSI 50-51 na jeden z dwóch moŜliwych sposobów (zaleŜnie od swych ustawień): • podnosi próg I> i/lub I>> mnoŜąc go przez współczynnik z konfigurowanego zakresu 1,5…5, albo • blokuje zadziałanie zabezpieczenia na progu I> i/lub I>>. Po czasie Tclpu progi ochrony ANSI 50-51 wracają do normy. 96 SEPAM seria 10 Ustawienia Ustawianie funkcji parametr dopuszczalne wartości objaśnienie Activity • • • • OFF I>> I> I>> funkcja wyłączona modyfikacja progów I> oraz I>> modyfikacja tylko progu I> modyfikacja tylko progu I>> Action • • • • • • 150% 200% 300% 400% 500% BLOCK próg x 1,5 próg x 2 próg x 3 próg x 4 próg x 5 działanie zabezpieczenia zablokowane Time delay • 1...60 s co 1 s • 1...60 min co 1 min Parametry funkcji ustawia się na ekranie COLD LOAD I 97 SEPAM Seria 10 6.10 CLPU Io – tolerancja zabezpieczeń doziemnych na udary prądowe Dotyczy modeli Tylko urządzenia Sepam z 4 wejściami prądowymi i standardową lub duŜą czułością ochrony przeciw zwarciom doziemnym (modele 10 • 41• lub 10 • 42•). Opis Funkcja tolerancji na udary prądowe zapobiega fałszywym alarmom ochrony przed zwarciami doziemnymi (ANSI 50N-51N) w trakcie załączania napięcia po długiej przerwie. ZaleŜnie od charakterystyki danej instalacji takie operacje mogą wywoływać udary prądowe przewyŜszające progi zadziałania zabezpieczeń przeciwzwarciowych. Jeśli prądy doziemne są mierzone jako suma prądów 3 przekładników prądów faz, aperiodyczna składowa udaru moŜe nasycić te przekładniki, dać fałszywy wynik pomiaru i niepotrzebnie wyzwolić układ ochronny. Udary najczęściej są powodowane przez prądy magnetyzacji transformatorów energetycznych lub prądy rozruchowe silników elektrycznych duŜej mocy. W normalnych okolicznościach progi zabezpieczeń powinny być ustawione tak, aby uniknąć zadziałania tych zabezpieczeń z tytułu takich udarów. JednakŜe czasami taka praktyka musiałaby skutkować niedostateczną ochroną lub zbyt długą zwłoką. W takich okolicznościach moŜna posłuŜyć się niniejszą funkcją aby tymczasowo – na czas udaru – zwiększyć progi zadziałania lub w ogóle wyłączyć zabezpieczenie. W ten sposób moŜna zachować duŜą czułość ochrony, a jednocześnie uniknąć problemów w okresie podawania napięcia. W przypadku prądów magnetyzacji transformatorów energetycznych dyskryminację udarów moŜna oprzeć na śledzeniu drugiej harmonicznej w prądach faz. W przypadku uŜycia osobnego przekładnika prądowego do pomiarów prądów doziemnych ryzyko zafałszowania pomiaru jest znacznie mniejsze i nie ma potrzeby uaktywniać niniejszej funkcji. UWAGA: W pozostałej części niniejszego podręcznika niniejsza funkcja będzie skrótowo określana jako CLPU Io. Funkcja CLPU Io automatycznie wykrywa pojawienie się prądu faz po podaniu napięcia. Dobierając parametry funkcji uŜytkownik moŜe: • włączyć funkcję na wybranym progu dolnym Io>, górnym Io>> lub na obydwu progach zabezpieczenia • zdefiniować czynność w odniesieniu do wybranego progu (Io> i/lub Io>>): tymczasowe zwiększenie progu zadziałania o czynnik z zakresu 1,5...5 tymczasowe zablokowanie działania zabezpieczenia włączenie na stałe śledzenia drugiej harmonicznej w prądach faz • zdefiniować czas, przez który funkcja ma działać (zwiększać próg lub blokować) po wykryciu pojawienia się napięcia. Standardowo funkcja CLPU Io jest wyłączona. 98 SEPAM seria 10 Schemat blokowy układu modyfikacji progów lub blokowania działania zabezpieczenia Schemat blokowy funkcji CLPU Io w wariancie modyfikacji progów lub blokowania ochrony przeciw zwarciom doziemnym: Działanie funkcji CLPU Io na dolnym progu Io> (zaleŜnie od ustawienia Activity): Io> wyjście opóźnione Io> wyjście Działanie funkcji CLPU Io na górnym progu Io>> (zaleŜnie od ustawienia Activity): Io>> wyjście opóźnione Io>> wyjście 99 SEPAM Seria 10 Schemat Schemat blokowy funkcji CLPU Io w wariancie śledzenia drugiej harmonicznej: blokowy układu śledzenia drugiej harmonicznej Działanie funkcji CLPU Io na dolnym progu Io> (zaleŜnie od ustawienia Activity): Io> wyjście opóźnione Io> wyjście Działanie funkcji CLPU Io na górnym progu Io>> (zaleŜnie od ustawienia Activity): Io>> wyjście opóźnione Io>> wyjście Zasada działania ZaleŜnie od nastawionych parametrów funkcja CLPU Io działa wg jednej z dwóch zasad: • modyfikacja progów lub blokowanie zabezpieczenia (jak funkcja CLPU I) • śledzenie drugiej harmonicznej. Działanie w wariancie modyfikacji progów lub blokowania zabezpieczenia Funkcja CLPU Io w wariancie modyfikacji progów lub blokowania zabezpieczenia opiera się na dwóch modułach: • moduł automatycznie wykrywający ponowne podanie zasilania • moduł modyfikujący progi Io> i/lub Io>> ochronne ANSI 50N-51N Ponowne podanie zasilania jest wykrywane na podstawie pojawienia się prądów faz. Funkcja CLPU Io aktywuje się jeśli są spełnione następujące warunki: • na okres ponad 10 sekund znikną prądy 3 faz (spadną poniŜej 5% In) – ta informacja zostaje zapamiętana w oczekiwaniu na ponowne pojawienie się prądów • prąd fazowy wzrośnie powyŜej 10% In W takich okolicznościach wyjście funkcji CLPU Io zostanie uaktywnione na czas Tclpu (który moŜna ustawiać jako parametr funkcji). W tym okresie funkcja oddziałuje na progi ochronne ANSI 50N-51N na jeden z dwóch moŜliwych sposobów (zaleŜnie od swych ustawień): • podnosi próg Io> i/lub Io>> mnoŜąc go przez współczynnik z konfigurowanego zakresu 1,5…5, albo • blokuje zadziałanie zabezpieczenia na progu Io> i/lub Io>>. Po czasie Tclpu progi ochrony ANSI 50N-51N wracają do normy. 100 SEPAM seria 10 Działanie w Metoda śledzenia drugiej harmonicznej polega na stałym wyliczaniu współczynnika wariancie tłumienia drugiej harmonicznej w prądach wszystkich 3 faz. Ten współczynnik wylicza śledzenia drugiej się z sum kwadratów składowych podstawowych H1 i drugich harmonicznych H2 jako: harmonicznej i porównuje z ustaloną wartością 17%. Jeśli ten poziom zostanie przekroczony, progi Io> i/lub Io>> zostaną zablokowane zaleŜnie od nastawionych parametrów funkcji CLPU Io. Wzrost współczynnika H2 jest typowym objawem nasycenia przekładników prądów faz. Takie nasycenie zazwyczaj wynika z duŜej aperiodycznej składowej prądów magnetyzacji płynących zaraz po podaniu napięcia na transformatory energetyczne skutkuje fałszywymi pomiarami przez funkcję ochronną ANSI 50N-51N prądów doziemnych. Śledzenie drugiej harmonicznej pozwala zablokować ochronę przeciw zwarciom doziemnym na czas nasycenia przekładników prądowych. Blokada zostanie automatycznie zdjęta gdy współczynnik H2 spadnie. Aby nie dopuścić do aktywacji blokady w razie faktycznego zwarcia doziemnego trzeba zadbać o to aby prąd takiego zwarcia nie nasycał przekładników prądów faz: • w systemach, w których zastosowano uziemienie impedancyjne prądy zwarciowe są ograniczone tak, Ŝe powyŜszy warunek jest zazwyczaj spełniony automatycznie • w systemach, w których zastosowano uziemienie bezpośrednie prądy zwarciowe mogą być wysokie, ale wtedy progi zabezpieczeń są teŜ wysokie i nie ma potrzeby stosowania funkcji CLPU Io. Ustawienia dopuszczalne wartości ustawienie Activity Action Time delay Bazowy (ustalony) współczynnik drugiej harmonicznej • • • • • • • • • • • OFF Io>> Io> Io>> 150% 200% 300% 400% 500% BLOCK H2 RES funkcja wyłączona modyfikacja progów Io> oraz Io>> modyfikacja tylko progu Io> modyfikacja tylko progu Io>> próg x 1,5 próg x 2 próg x 3 próg x 4 próg x 5 działanie zabezpieczenia zablokowane śledzenie drugiej harmonicznej • 1...60 s co 1 s • 1...60 min co 1 min 17% UWAGA: Parametr Time Delay nie ma zastosowania w przypadku śledzenie drugiej harmonicznej. Jeśli parametr Action zostanie ustawiony na H2 RES, parametr Time Delay nie pojawi się na ekranie. Ustawianie funkcji Parametry funkcji ustawia się na ekranie COLD LOAD Io 101 SEPAM Seria 10 6.11 Ochrona cieplna (ANSI 49 RMS) Dotyczy modeli Opis Zabezpieczenia cieplne stosuje się aby ochronić kable i transformatory średniego/niskiego napięcia przed przegrzaniem. Długie okresy pracy z przegrzaniem mogą doprowadzić do przedwczesnego pogorszenia się stanu izolacji i w konsekwencji do zwarć. Ochrona bazuje na pomiarze prądów płynących przez chronione elementy i modelu ewolucji cieplnej, który pozwala wyliczyć jak ciepło wydzielane przez te prądy konsumuje pojemność cieplną elementów i w konsekwencji podnosi ich temperaturę. Obliczenia są prowadzone na 3-fazowych wartościach skutecznych prądów z uwzględnieniem wszystkich niskich harmonicznych aŜ do 15-tej harmonicznej przy 50 Hz (lub aŜ do 13tej harmonicznej przy 60 Hz). Funkcja ochronna wymaga trzech parametrów: • próg wyłączenia (maksymalny dopuszczalny ciągły prąd, przy którym pojemność cieplna chronionego elementu jest wyczerpana w 100%) • stała czasu nagrzewania/chodzenia chronionego elementu • próg alarmowania wyraŜony w % progu wyłączenia. Na wyświetlaczu moŜna sprawdzić chwilowo skonsumowaną pojemność cieplną chronionego elementu (w % pojemności całkowitej). Ten parametr moŜna teŜ zresetować z klawiatury na płycie czołowej urządzenia Sepam. Jeśli została włączona ochrona hasłem dostępu do ustawień, taki reset będzie wymagał podania hasła. Zasady wyliczania skonsumowanej pojemności cieplnej Skonsumowaną pojemność cieplną chronionego elementu wylicza się wg formuły podanej w normie IEC 60255-3. Jest ona proporcjonalna do kwadratu prądu i zaleŜy od wartości przeszłych: gdzie: E(t) E(t–∆t) I(t) Is T Człon Człon zuŜyta pojemność cieplna w chwili t zuŜyta pojemność cieplna w chwili t–∆t prąd w chwili t prąd dopuszczalny stała czasu nagrzewania/chłodzenia reprezentuje ciepło wydzielone przez płynący prąd I(t). reprezentuje naturalne chłodzenie elementu. Przy ciągle płynącym prądzie I w stanie ustalonym jest Zabezpieczenie cieplne zadziała gdy zuŜyta pojemność cieplna przekroczy 100%. Schemat blokowy 102 SEPAM seria 10 Praca w trybie standardowym Jeśli zuŜyta pojemność cieplna przekroczy próg alarmowania: • Wskaźnik diodowy zacznie szybko migać • Wyjście alarmowe zmienia swój stan (jego stan moŜna zdalnie odczytać przez łącze komunikacyjne, więcej informacji w rozdziałach „Komunikacja wg protokołu...”, na str.159 i 181). W trybie standardowym wyjście to nie jest podawane na przekaźnik wyjściowy, takie przyporządkowanie jest moŜliwe w trybie indywidualnym). Jeśli zuŜyta pojemność cieplna przekroczy próg wyłączania (100%): • Wskaźnik diodowy miga powoli • Przekaźniki wyjściowe O1, O2, O3 zmieniają swój stan • Pojawia się ekran awarii z wyświetloną wartością prądu, która spowodowała wyzwolenia zabezpieczenia. Nawet jeśli zuŜyta pojemność cieplna spadnie poniŜej 100%, przekaźniki wyjściowe O1, O2, O3 i wyświetlacz pozostaną w tym samym stanie (dzięki działaniu funkcji zatrzaskiwania). Dopiero naciśnięcie klawisza Reset odblokuje zatrzask i spowoduje: • Zgaśnięcie wskaźnika diodowego • Powrót przekaźników wyjściowych do stanu spoczynkowego • Zastąpienie ekranu informującego o awarii przez ekran wyświetlany przed awarią. Więcej informacji na temat zatrzaskiwania moŜna znaleźć w sekcji “Potwierdzanie przyjęcia komunikatu o awarii”, str.144. Opcje indywidualnego dostosowania W indywidualnym trybie pracy moŜna zmodyfikować następujące standardowe sposoby działania: • wyłączyć zatrzaskiwanie wskaźników diodowych • zmienić stowarzyszenie wyjścia wyzwalającego 49RMS z przekaźnikami O1, O2, O3 • stowarzyszyć wyjście alarmujące 49RMS z jednym z przekaźników O2, O3, O5 lub O6 • wyłączyć zatrzaskiwanie przekaźników wyjściowych O1, O2, O3 • róŜnie konfigurować logikę uaktywniania przekaźników wyjściowych O1 i O2 (zamykanie bądź otwieranie styków po wykryciu awarii). Więcej informacji moŜna znaleźć w sekcji “Indywidualny tryb pracy” na str. 145. 103 SEPAM Seria 10 Wyliczanie czasu pracy Dla ciągłego prądu o natęŜeniu co najmniej dwukrotnie większym niŜ próg wyzwalania zabezpieczenia, czas do zadziałania funkcji ochronnej ANSI 49 RMS moŜna wyliczyć za pomocą wzoru: gdzie: I krótkotrwały prąd przeciąŜający (maksymalne natęŜenie z prądów 3 faz) Is prąd dopuszczalny T stała czasu nagrzewania/chłodzenia E0 pojemność cieplna zuŜyta przed obciąŜeniem prądem I ln( ) logarytm naturalny Pojemność cieplna zuŜyta z powodu przepływu ciągłego prądu Ich (w stanie ustalonym) wyraŜa się wzorem: W tabeli poniŜej zebrano kilkanaście wartości wyliczonych z powyŜszego równania: Ich/Is 1 0,9 0,8 0,7 0,6 0,5 0,4 0,3 Skonsumowana pojemność cieplna E0 (%) 100 81 64 49 36 25 16 9 Czasy do zadziałania zabezpieczenia przy róŜnych poziomach zuŜytej pojemności cieplnej i róŜnych prądach wyznacza się z odpowiednich krzywych. Krzywe takie pokazano niŜej. Ustawienia ustawienie Activity Alarm set point Tripping set point Time constant dopuszczalne wartości OFF/ON funkcja wyłączona/włączona 50…100% dopuszczalnej pojemności cieplnej 0,1...2,4 x dopuszczalny prąd In 1…120 minut UWAGA: In = znamionowy prąd pierwotny przekładnika prądów fazowych. Ustawianie funkcji W menu ustawień funkcji zabezpieczających obowiązkowo trzeba zadeklarować: • przełoŜenie uŜytego przekładnika prądowego (na ekranie PHASE CT) • próg wyzwalania i stałą czasu funkcji ANSI 49 RMS (na ekranie THERMAL 49 1) • częstotliwość sieci (na ekranie FREQUENCY) W tym samym menu dodatkowo moŜna zadeklarować: • próg alarmowy funkcji ANSI 49 RMS (na ekranie THERMAL 49 2) • moŜliwość resetowania zuŜytej pojemności cieplnej (na ekranie THERMAL 49 2) 104 SEPAM seria 10 Typowe wartości Kable: cieplnych Cieplna stała czasu kabla zaleŜy od przekroju, napięcia pracy i metody instalacji. stałych czasu Typowe wartości leŜą w zakresie 20–60 minut dla kabli podziemnych oraz 10–40 minut dla innych kabli. Transformatory: Wartości cieplnych stałych czasu transformatorów energetycznych średniego napięcia typowo leŜą w zakresie 20–40 minut. Ten parametr powinien zostać wyspecyfikowany przez producenta transformatora. Czas do zadziałania zabezpieczenia cieplnego przy początkowej zuŜytej pojemności cieplnej 0% Przytoczone niŜej krzywe pozwalają wyznaczyć czas do zadziałania zabezpieczenia cieplnego w funkcji natęŜenia prądu przy początkowej zuŜytej pojemności cieplnej 0% dla róŜnych cieplnych stałych czasu chronionego elementu: 105 SEPAM Seria 10 Czas do zadziałania zabezpieczenia cieplnego przy początkowej zuŜytej pojemności cieplnej 30% 106 Przytoczone niŜej krzywe pozwalają wyznaczyć czas do zadziałania zabezpieczenia cieplnego w funkcji natęŜenia prądu przy początkowej zuŜytej pojemności cieplnej 30% dla róŜnych cieplnych stałych czasu chronionego elementu: SEPAM seria 10 Czas do zadziałania zabezpieczenia cieplnego przy początkowej zuŜytej pojemności cieplnej 50% Przytoczone niŜej krzywe pozwalają wyznaczyć czas do zadziałania zabezpieczenia cieplnego w funkcji natęŜenia prądu przy początkowej zuŜytej pojemności cieplnej 50% dla róŜnych cieplnych stałych czasu chronionego elementu: 107 SEPAM Seria 10 Czas do zadziałania zabezpieczenia cieplnego przy początkowej zuŜytej pojemności cieplnej 70% 108 Przytoczone niŜej krzywe pozwalają wyznaczyć czas do zadziałania zabezpieczenia cieplnego w funkcji natęŜenia prądu przy początkowej zuŜytej pojemności cieplnej 70% dla róŜnych cieplnych stałych czasu chronionego elementu: SEPAM seria 10 Czas do zadziałania zabezpieczenia cieplnego przy początkowej zuŜytej pojemności cieplnej 90% Przytoczone niŜej krzywe pozwalają wyznaczyć czas do zadziałania zabezpieczenia cieplnego w funkcji natęŜenia prądu przy początkowej zuŜytej pojemności cieplnej 90% dla róŜnych cieplnych stałych czasu chronionego elementu: 109 SEPAM Seria 10 6.12 Sterowanie wyłącznikami Dotyczy modeli Opis Zabezpieczenia Sepam mogą być uŜyte w wielu róŜnych układach sterowania wyłącznikami. Ich przekaźniki wyjściowe spełniają następujące funkcje: Przekaźnik O1 O2 O3 Funkcja Wyłączenie wyłącznika w razie wykrycia awarii Blokowanie wyłączenia w razie wykrycia awarii Powiadomienie o wyzwoleniu zabezpieczenia Przekaźniki wyjściowe O1 i O2 są wyposaŜone zarówno w styki normalnie otwarte (NO), jak i styki normalnie zamknięte (NC). Schemat blokowy Przykładowo pokazano schemat zastosowany w urządzeniach Sepam seria 10 model A: opóźnione wyjście I> opóźnione wyjście I>> opóźnione wyjście Io> opóźnione wyjście Io>> wyjście wyzwalania 49RMS wyzwalanie zewnętrzne (wejście logiczne I3) Przekaźniki wyjściowe O1, O2, O3 zatrzask (ANSI 86) klawisz Reset sygnał Reset z łącza komunikacyjnego zewnętrzny sygnał sterowania lokalnego (wejście logiczne I4) Praca w trybie standardowym Logika zadziałania 3 przekaźników wyjściowych O1, O2 i O3 jest identyczna: • Wyjścia przekaźników zostaną uaktywnione jeśli zostanie przekroczony którykolwiek z ustawionych progów wewnętrznych zabezpieczeń lub (w urządzeniach Sepam seria 10 model A) pojawi się zewnętrzne polecenie wyzwolenia. • Sygnał aktywujący zostanie zatrzaśnięty (funkcja ANSI 86), zatrzask zostanie zwolniony dopiero po naciśnięciu klawisza Reset na płycie czołowej urządzenia lub po otrzymaniu zewnętrznego sygnału na wejściu logicznym I4 = 0, Zatrzask ma na celu zapobieŜenie ponownemu zamknięciu wyłącznika do czasu potwierdzenia przyjęcia komunikatu o awarii. Wyjścia przekaźnika O1 mogą teŜ być uŜyte do zdalnego wyłączenia wyłącznika poprzez łącze komunikacyjne. Więcej informacji moŜna znaleźć w rozdziałach „Komunikacja wg protokołu...”, na str.159 i 181. 110 SEPAM seria 10 Przekaźnik O1: wyłączanie wyłącznika Równoległa cewka wyzwalająca polecenia wyłączenia wyłącznika Po wykryciu awarii urządzenie Sepam zwiera normalnie otwarte styki przekaźnika O1, co powoduje podanie napięcie na równoległą cewkę wyłącznika i w konsekwencji wyłącza go. Styki pozostają zwarte nawet po wyłączeniu wyłącznika – do czasu potwierdzenia przyjęcia komunikatu o awarii. Podnapięciowa cewka wyzwalająca IW takim przypadku trzeba zastosować indywidualny tryb pracy urządzenia Sepam i odwrócić logikę na wyjściach przekaźnika O1 tak, aby styki normalnie otwarte były utrzymywane w stanie zwartym aŜ do wystąpienia awarii. Rozwarcie styków przerywa dopływ prądu do podnapięciowej cewki wyłącznika. Styki pozostają rozwarte nawet po wyłączeniu wyłącznika – do czasu potwierdzenia przyjęcia komunikatu o awarii. Przekaźnik O2: blokada włączenia (funkcja ANSI 86) polecenia zamknięcia wyłącznika Po wykryciu awarii urządzenie Sepam otwiera normalnie zamknięte styki przekaźnika O2 co przerywa dopływ prądu do równoległej cewki wyzwalającej wyłącznika. Styki pozostają rozwarte nawet po wyłączeniu wyłącznika – do czasu potwierdzenia przyjęcia komunikatu o awarii. W takim stanie wszystkie polecenia zamknięcia wyłącznika zostaną zignorowane. 111 SEPAM Seria 10 Opcje indywidualnego dostosowania Względy ciągłości obsługi i bezpieczeństwa mogą wymusić modyfikację standardowego sposobu działania przekaźników wyjściowych O1 i O2. Więcej informacji moŜna znaleźć niŜej w sekcji „Sterowanie wyłącznikami i niezawodność” na str.159. Wyjścia przekaźnika O1: wyłączanie wyłączników wyposaŜonych w podnapięciowe cewki wyzwalania Aby zaadaptować logikę do podnapięciowych cewek wyzwalania trzeba zastosować indywidualny tryb pracy urządzeń Sepam i na ekranie RELAYS INVER w menu parametrów odwrócić logikę styków przekaźnika O1 tak, aby styki normalnie otwarte (NO) były utrzymywane w stanie zwartym do chwili wykrycia awarii. Więcej informacji moŜna znaleźć w rozdziale „Indywidualny tryb pracy” na str.145. Wyjścia przekaźnika O2: blokada załączenia Jeśli zastosowany jest standardowy schemat blokowy, urządzenia Sepam nie zagwarantują blokady załączenia wyłącznika w następujących sytuacjach: • utrata pomocniczego zasilania urządzenia • wewnętrzne uszkodzenie urządzenia i automatyczne przejście do trybu fail-safe. Jeśli względy bezpieczeństwa będą wymagać takiej gwarancji, działanie przekaźnika O2 moŜna zmodyfikować w indywidualnym trybie pracy urządzenia Sepam tak, aby zagwarantować blokadę nawet w razie gdyby urządzenie stało się niesprawne lub niedostępne. Więcej informacji moŜna znaleźć w rozdziale „Indywidualny tryb pracy” na str.145. 112 SEPAM seria 10 6.13 Wyzwalanie zewnętrzne Dotyczy modeli Opis Na logiczne wejścia urządzeń Sepam seria 10 model A moŜna podawać polecenia wyłączenia wyłączników wydane przez jakieś zewnętrzne urządzenia zabezpieczające. Takimi urządzeniami mogą na przykład być specjalizowane zabezpieczenia transformatorów (Buchholz, detektory ciśnienia gazu, czujniki temperatury itd.), których sygnały mogą wyłączać wyłączniki poprzez urządzenia Sepam. Takie specjalizowane zabezpieczenia mogłyby co prawda bezpośrednio sterować układami wyłączników, ale dzięki podaniu ich sygnałów na logiczne wejścia urządzeń Sepam uzyskuje się trzy korzyści: • zewnętrzne polecenia wyłączenia zostaną zapamiętane dzięki funkcji ANSI 86 wbudowanej w urządzenia Sepam i zadziała blokada ponownego załączenia do czasu potwierdzenia przyjęcia komunikatu o awarii • źródło zewnętrznego polecenia wyłączenia zostanie pokazane na wyświetlaczu na płycie czołowej urządzenia Sepam, a opatrzony znacznikiem czasu zapis zdarzenia zostanie zapamiętany w rejestrze ostatnich 5 zdarzeń • obwody wyłączające mogą zostać uproszczone a przez to bardziej niezawodne. Schemat blokowy Wejście logiczne I3 Potwierdzenie przyjęcia komunikatu o awarii (Reset) Praca w trybie standardowym Przekaźniki wyjściowe O1, O2, O3 w trybie standardowym Zewnętrzny sygnał wyzwalający musi być podany na wejście logiczne I3. Po jego pojawieniu się: • wskaźnik diodowy Ext miga • przekaźniki wyjściowe O1, O2, O3 zmieniają swój stan. • pojawia się ekran awarii z wyświetloną wartością prądu, która spowodowała wyzwolenia zabezpieczenia. Przekaźniki wyjściowe O1, O2, O3 i wyświetlacz pozostaną w tym stanie nawet po zniknięciu sygnału na wejściu I3 (funkcja zatrzaskiwania ANSI 86). Zatrzask zostanie zwolniony dopiero po naciśnięciu klawisza Reset na płycie czołowej urządzenia (więcej informacji w sekcji “Potwierdzanie przyjęcia komunikatu o awarii” na str.144), co spowoduje: • zgaśnięcie wskaźnika diodowego Ext • powrót przekaźników wyjściowych do stanu spoczynkowego • zastąpienie ekranu informującego o awarii przez ekran wyświetlany przed awarią. UWAGA: Widoczne na schemacie blokowym opóźnienie 200 ms gwarantuje prawidłową reakcję nawet na bardzo krótkotrwałe zewnętrzne sygnały wyłączenia. MoŜe ono okazać się przydatne w indywidualnym trybie pracy gdy funkcja zatrzaskiwania jest wyłączona. Opcje indywidualnego dostosowania W indywidualnym trybie pracy moŜna zmodyfikować następujące standardowe sposoby działania: • zmienić stowarzyszenie zewnętrznych sygnałów logicznych z przekaźnikami wyjściowymi O1, O2, O3 • przypisać zewnętrzne polecenie wyłączenia do wejścia logicznego I3 lub I4 • wyłączyć zatrzaskiwanie przekaźników wyjściowych O1, O2, O3 • róŜnie konfigurować logikę uaktywniania przekaźników wyjściowych O1 i O2 (zamykanie bądź otwieranie styków po wykryciu awarii). • wyłączyć zatrzaskiwanie wskaźnika diodowego Ext Więcej informacji ten temat moŜna znaleźć w sekcji „Indywidualny tryb pracy” na str.145. Ustawianie funkcji Funkcja wyzwalania sygnałami zewnętrznymi nie wymaga Ŝadnych ustawień. 113 SEPAM Seria 10 6.14 Dyskryminacja logiczna (ANSI 68) Dotyczy modeli Urządzenia Sepam seria 10 modele N, B i A mogą wysyłać polecenia blokady wejścia. Natomiast reagować na takie polecenia mogą tylko urządzenia Sepam seria 10 model A (w indywidualnym trybie pracy). Opis Funkcja dyskryminacji logicznej pozwala znacznie skrócić czas wyłączania wyłączników zlokalizowanych bliŜej źródeł zasilania. Łagodzi ona wady konwencjonalnego procesu dyskryminacji czasowej. Funkcja bazuje na sygnałach logicznych wymienianych przez poszczególne urządzenia zabezpieczające, umoŜliwiając blokowanie działania zabezpieczeń pracujących wyŜej w łańcuchu obwodów energetycznych przez zabezpieczenia pracujące niŜej w tym łańcuchu. Funkcja dyskryminacji logicznej nie wpływa na ustawienia funkcji ochronnych, które powinny być uzaleŜnione od konkretnego chronionego elementu. Takie podejście stosuje się do zabezpieczeń nadprądowych faz i zwarć doziemnych pracujących w trybie ustalonej zwłoki (krzywe DT) bądź w trybie inverse definite minimum time (krzywe IDMT). MoŜe być stosowane w sieciach energetycznych chronionych przez róŜne urządzenia rodziny Sepam (seria 10, 20, 40, 80). Zasada pracy dyskryminacji logicznej jest identyczna dla wszystkich urządzeń Sepam. Główne zalety dyskryminacji logicznej zilustrowano na dwóch przykładach poniŜej: 114 Przykład 1: Linia zasilająca z dyskryminacją czasową Przykład 2: Linia zasilająca z dyskryminacją logiczną Sepam td = ustalona zwłoka krzywej DT td = ustalona zwłoka krzywej DT SEPAM seria 10 Działanie Sposób działania dyskryminacji logicznej zilustrowano na poniŜszym schemacie: wejście sygnału blokady do innych zabezpieczeń Sepam wyjście sygnału blokady Gdy w radialnej sieci przytrafi się awaria, prąd zwarciowy płynie od źródła zasilania do punktu zwarcia: • wszystkie zabezpieczenia powyŜej miejsca awarii wykrywają ją • zabezpieczenia poniŜej miejsca awarii nie wykrywają jej • najlepiej gdyby zadziałało tylko pierwsze zabezpieczenie powyŜej miejsca awarii. Gdy urządzenia Sepam wykrywa awarię: • wystawia sygnał blokady na swe wyjście • otwiera kontrolowany przez siebie wyłącznik o ile na swym wejściu nie stwierdzi obecności sygnału blokady z innych zabezpieczeń. Sygnał blokady wystawiony przez funkcję dyskryminacji logicznej trwa tyle ile potrzeba aby zareagować na awarię biorąc pod uwagę czasy działania aparatury przełączającej i czas resetu zabezpieczenia. Gdyby aparatura przełączająca zawiodła, sygnał blokady zostanie zdjęty po czasie 200 ms od wystawienia. Aby zminimalizować efekty niechcianych sygnałów blokady, dla kaŜdego progu moŜna ustawić opóźnienie Tbu w czasie którego sygnały blokady są ignorowane. Te opóźnienia zaprojektowano do uŜytku razem z dyskryminacja czasową w stosunku do zabezpieczeń poniŜej miejsca awarii. Taki system minimalizuje czas trwania zwarć, optymalizuje dyskryminację działania zabezpieczeń i gwarantuje bezpieczeństwo nawet w sytuacji jakiegoś uszkodzenia w aparaturze przełączającej. Implementacja Standardowy tryb pracy: W trybie standardowym sygnały blokady mogą być wystawiane jedynie przez urządzenia Sepam seria 10 model A (przekaźnik O5). Te sygnały moŜna spoŜytkować do blokowania zabezpieczeń powyŜej miejsca awarii. Indywidualny tryb pracy: Urządzenia Sepam seria 10 modele N i B mogą wystawiać sygnały blokady na przekaźniku O2 lub O3. W urządzeniach Sepam seria 10 model A: • sygnały blokady mogą być wystawiane na przekaźniku O2, O3, O5 lub O6 • sygnały blokady mogą być odbierane na wejściach logicznych I3 lub I4. Więcej informacji moŜna znaleźć w rozdziale “Indywidualny tryb pracy” na str. 145. 115 SEPAM Seria 10 Schemat blokowy dyskryminacji w urządzeniach Sepam seria 10 model A zwłoczny sygnał wyzwalający (na przekaźnik wyjściowy) sygnał blokady na przekaźnik wyjściowy (O5 w trybie standardowym, O2, O3, O5 lub O6 w trybie indywidualnym) wejście sygnału blokady Schemat blokowy dyskryminacji w urządzeniach Sepam seria 10 modele N i B zwłoczny sygnał wyzwalający (na przekaźnik wyjściowy) sygnał blokady na przekaźnik wyjściowy (O2 lub O3 w trybie indywidualnym) 116 SEPAM seria 10 Ustawianie czasu opóźnienia Tbu W urządzeniach Sepam seria 10 model A (które są wyposaŜone w wejścia dla sygnałów blokady) zaleca się ustawienie czasów opóźnień Tbu stosownie do nastawionych progów I>, I>>, Io> i Io>>. PoniewaŜ w tym czasie sygnały blokady nie działają, opóźnienia mogą zagwarantować wyzwalanie w przypadku otrzymania niepoŜądanego sygnału blokady. Te opóźnienia muszą być ustawione stosownie do reguł dyskryminacji zabezpieczeń poniŜej miejsca awarii. Czasy opóźnień ustawia się w menu parametrów w indywidualnym trybie pracy na czterech ekranach 68 BKUP I>, 68 BKUP I>>, 68 BKUP Io>, 68 BKUP Io>>. Na kaŜdym z tych ekranów występują trzy pola: • Pole pierwsze: OFF lub Type of curve. OFF: opóźnienie wyłączone Type of curve: opóźnienie włączone To niemodyfikowalne pole podaje typ krzywej wyzwalania zdefiniowanej dla danego progu w menu ustawień funkcji zabezpieczających. Jeśli któryś próg został w tym menu ustawiony na OFF, stosowne opóźnienie teŜ będzie automatycznie ustawione na OFF bez moŜliwości włączenia. • Pole drugie: to niemodyfikowalne pole podaje wartość zdefiniowaną dla danego progu w menu ustawień funkcji zabezpieczających. • Pole trzecie: opóźnienie Tbu musi być ustawione stosownie do reguł dyskryminacji zabezpieczeń poniŜej miejsca awarii. UWAGA: Po zmodyfikowaniu typu krzywej wyzwalania w menu ustawień funkcji zabezpieczających opóźnienie Tbu automatycznie zostanie ustawione na wartość standardową. Jeśli stosuje się tą funkcję, jest istotne aby w takiej sytuacji ponownie ustawić opóźnienie Tbu stosownie do krzywej nowego typu. 117 SEPAM Seria 10 6.15 Pomiar prądów faz Dotyczy modeli Opis Funkcja pomiaru prądów faz jest dostępna w menu wartości pomiarowych. Wyświetla wartości skuteczne prądów faz z uwzględnieniem wszystkich niskich harmonicznych aŜ do 15-tej harmonicznej przy 50 Hz (lub aŜ do 13-tej harmonicznej przy 60 Hz). W urządzeniach Sepam seria 10 • 4•• funkcja wyświetla prądy wszystkich 3 faz. Do urządzeń Sepam seria 10 • 3•• faza B nie jest podłączona, tak więc w tym przypadku funkcja wyświetla tylko prądy faz A i C. Po upłynięciu 10 minut od ostatniego naciśnięcia klawisza ekran tej funkcji zostanie wyświetlony automatycznie jako standardowy ekran urządzenia Sepam . W urządzeniach Sepam seria 10 model A do wyników pomiaru prądów faz moŜna teŜ uzyskać dostęp poprzez łącze komunikacyjne. Ustawianie funkcji W menu parametrów urządzeń Sepam seria 10 • 4•• moŜna wybrać liczbę prądów faz pokazywanych na Wyświetlaczu. Jeśli faza B nie została wyposaŜona w przekładnik prądowy, za pomocą tego ustawienia moŜna wyłączyć wyświetlanie IB = 0 i zwiększyć czytelność innych informacji wyświetlanych na wyświetlaczu. Więcej informacji moŜna znaleźć w sekcji „Liczba wyświetlonych prądów faz” str. 130, Parametr ustawia się na ekranie I DISPLAY. 118 SEPAM seria 10 6.16 Pomiar prądów zwarć doziemnych Dotyczy modeli Opis Funkcja pomiaru prądów zwarć doziemnych jest dostępna w menu wartości pomiarowych. Wyświetla wartość składowej podstawowej prądu zwarcia doziemnego. Zarówno funkcja pomiaru prądów, jak i funkcja zabezpieczania przed skutkami zwarć doziemnych (ANSI 50N-51N) wymagają uŜycia przekładnika prądowego ze zrównowaŜonym rdzeniem poniewaŜ urządzenia Sepam nie wyliczają prądów zwarć doziemnych jako sumy 3 zmierzonych prądów faz. Do tego wejścia moŜna podłączyć wspólny punkt trzech przekładników prądów faz, osobny przekładnik prądu doziemnego, lub przekładnik prądowy CSH120, CSH200 lub GO110 ze zrównowaŜonym rdzeniem. W urządzeniach Sepam seria 10 model A wynik pomiaru prądu doziemnego moŜna zdalnie odczytać przez łącze komunikacyjne. KaŜdy model urządzeń Sepam jest dostępny w kilku wersjach róŜniących się czułością pomiarów prądów doziemnych. Schematy podłączeń i ustawienia zaleŜą od wariantu. Więcej informacji moŜna znaleźć w sekcji „Schematy połączeń” na str.30, 119 SEPAM Seria 10 6.17 Wyznaczanie szczytowych wartości prądów faz Dotyczy modeli Opis Funkcja wyznaczania szczytowych wartości prądów faz jest dostępna w menu wartości pomiarowych. Wyświetla maksymalny prąd kaŜdej z 3 faz wyszukany w zadanym okresie. MoŜna ją zresetować klawiszem Reset na płycie czołowej (w tym celu naleŜy wyświetlić ekran tej funkcji i wcisnąć klawisz Reset na 2 sekundy. W urządzeniach Sepam seria 10 model A wyniki wyszukane przez funkcję szczytowego zapotrzebowania moŜna zdalnie odczytać przez łącze komunikacyjne. Ustawianie funkcji 120 Na ekranie PEAK DEMAND w menu parametrów moŜna ustawić okres, w którym funkcja będzie wyszukiwać szczytowe wartości prądu. Wartość standardowa: 5 minut. Zakres dopuszczalnych wartości: 1...60 minut co 1 minuta. SEPAM seria 10 6.18 Zapis ostatniej awarii Dotyczy modeli Opis Funkcja zapisu ostatniej awarii jest dostępna w menu wartości pomiarowych. Pokazuje powód zadziałania i wartości prądów fazowych oraz doziemnego w momencie zadziałania zabezpieczenia. PoniewaŜ taki komunikat nie mieści się w całości na wyświetlaczu, funkcja wyświetla informacje ciągle je przewijając w pętli. Informacja jest magazynowana do czasu następnego zadziałania zabezpieczenia i nie moŜe być inaczej skasowana. Funkcja nie jest dostępna w urządzeniach Sepam seria 10 model A poniewaŜ jest tam zastapiona przez funkcję zapisu 5 ostatnich zdarzeń. Zapisywane są następujące zdarzenia: zdarzenie zadziałanie zabezpieczenia I> zadziałanie zabezpieczenia I>> zadziałanie zabezpieczenia Io> zadziałanie zabezpieczenia Io>> zadziałanie zabezpieczenia cieplnego na ekranie reprezentowane przez I> I>> Io> Io>> THERMAL UWAGA: Zakresy pomiarowe podano w specyfikacjach na str.241. Jeśli w momencie zadziałania zabezpieczenia prąd wykraczał poza zakres pomiarowy, w odpowiednich polach pojawi się: prądy fazowe prąd zwarcia doziemnego prąd zwarcia doziemnego mierzony przez przekładnik prądowy ze zrównowaŜonym rdzeniem o zakresie 2…240 A prąd zwarcia doziemnego mierzony przez przekładnik prądowy ze zrównowaŜonym rdzeniem o zakresie 0,2….24 A > 40 In > 40 Ino > 400 A > 40 A Ustawianie funkcji Na ekranie I DISPLAY w menu parametrów moŜna ustawić liczbę wyświetlonych prądów faz. Więcej informacji moŜna znaleźć w sekcji “Liczba wyświetlonych prądów faz” str. 130, Opcje indywidualnego dostosowania Urządzenia Sepam moŜna dostosować tak, aby rejestrowały awarie, które nie doprowadziły do wyłączenia wyłącznika. Na przykład, gdy sieć energetyczna znajduje się w stanie utrzymującego się zwarcia doziemnego, urządzenia Sepam mogą zostać skonfigurowane tak, aby: • ochrona przeciw zwarciom doziemnym nie wyłączała wyłącznika • awaria była sygnalizowana tylko wskaźnikami diodowymi na płycie czołowej lub wyjściami przekaźnika alarmowego. Więcej informacji moŜna znaleźć w sekcji „Indywidualny tryb pracy” str.145. 121 SEPAM Seria 10 6.19 Zapisy ostatnich pięciu zdarzeń (wraz z ich datami/godzinami) Dotyczy modeli Opis Funkcja zapisywania 5 ostatnich zdarzeń (wraz z ich datami/godzinami) jest dostępna w menu wartości pomiarowych. Informacje dotyczące tych 5 zdarzeń są wyświetlane na 5 kolejnych ekranach. Dla kaŜdego zdarzenia jest podana przyczyna, data i godzina zapisu, wartości prądów 3 faz i prądu doziemnego. Prądy nie są podawane jeśli zdarzeniem jest zamknięcie wyłącznika poprzez łącze komunikacyjne lub awaria układów odłączających. PoniewaŜ takie komunikaty nie mieszczą się w całości na wyświetlaczu, funkcja wyświetla informacje ciągle je przewijając w pętli. Informacje nie mogą być skasowane. Dla celów identyfikacji kaŜde zdarzenie jest opatrywane bezwzględnym numerem seryjnym. Numery te rosną od 0 do 99999, po czym liczenie zaczyna sie ponownie od 0, KaŜde nowe zanotowane zdarzenie usuwa z pamięci urządzenia Sepam najstarszy zapis. W nowych urządzeniach, w których pamięci jeszcze nie zapisano 5 zdarzeń funkcja wyświetla mniej niŜ 5 ekranów. Zapisywane są następujące zdarzenia: zdarzenie zadziałanie zabezpieczenia I> zadziałanie zabezpieczenia I>> zadziałanie zabezpieczenia Io> zadziałanie zabezpieczenia Io>> wyzwolenie zewnętrznym sygnałem uszkodzenie obwodu wyłączającego otwarcie wyłącznika poprzez łącze komunikacyjne zamknięcie wyłącznika poprzez łącze komunikacyjne dyskryminacja logiczna zabezpieczenia I> dyskryminacja logiczna zabezpieczenia I>> dyskryminacja logiczna zabezpieczenia Io> dyskryminacja logiczna zabezpieczenia Io>> na ekranie reprezentowane przez I> I>> Io> Io>> EXT TRIP TCS TRIP BY COMM CLOSE BY COMM I> LD I> LD Io> LD Io> LD UWAGA: Zakresy pomiarowe podano w specyfikacjach na str.241. Jeśli w momencie zadziałania zabezpieczenia prąd wykraczał poza zakres pomiarowy, w odpowiednich polach pojawi się: prądy fazowe prąd zwarcia doziemnego prąd zwarcia doziemnego mierzony przez przekładnik prądowy ze zrównowaŜonym rdzeniem o zakresie 2…240 A prąd zwarcia doziemnego mierzony przez przekładnik prądowy ze zrównowaŜonym rdzeniem o zakresie 0,2….24 A > 40 In > 40 Ino > 400 A > 40 A Ustawianie funkcji Na ekranie DATE w menu parametrów moŜna ustawić bieŜącą datę, zaś na ekranie TIME – bieŜący czas wewnętrznego zegara urządzenia Sepam. Opcje indywidualnego dostosowania Urządzenia Sepam moŜna dostosować tak, aby rejestrowały awarie, które nie doprowadziły do wyłączenia wyłącznika. Na przykład, gdy sieć energetyczna znajduje się w stanie utrzymującego się zwarcia doziemnego, urządzenia Sepam mogą zostać skonfigurowane tak, aby: • ochrona przeciw zwarciom doziemnym nie wyłączała wyłącznika • awaria była sygnalizowana tylko wskaźnikami diodowymi na płycie czołowej lub wyjściami przekaźnika alarmowego. Więcej informacji moŜna znaleźć w sekcji „Indywidualny tryb pracy” na str.145. 122 SEPAM seria 10 6.20 Język interfejsu uŜytkownika Dotyczy modeli Opis Standardowym językiem interfejsu uŜytkownika jest angielski. Ustawianie funkcji Język wyświetlanych komunikatów wybiera się na ekranie LANGUAGE w menu parametrów. Dostępne są następujące opcje: • English • US English • Spanish • French • Italian • German • Turkish • Portuguese UWAGA: W przypadku urządzeń Sepam certyfikowanych wg GOST dostępne są następujące języki: • Russian • English • French 123 SEPAM Seria 10 6.21 Liczba wyświetlanych prądów faz Dotyczy modeli Opis Funkcja wyboru liczby wyświetlanych/zapisywanych prądów faz jest dostępna tylko w urządzeniach Sepam seria 10 • 4••, które pozwalają dołączyć 3 przekładniki fazowe. Standardowo te urządzenia wyświetlają wyniki pomiarów prądu wszystkich trzech faz. Jednak jeśli faza B nie została wyposaŜona w przekładnik prądowy, za pomocą tego ustawienia (na ekranie I DISPLAY) moŜna wyłączyć wyświetlanie IB = 0 i zwiększyć czytelność innych informacji wyświetlanych na wyświetlaczu. Ustawienie przesądza liczbę wyświetlanych/zapisywanych wyników wszystkich funkcji dotyczących prądu (2 lub 3 fazy): • prądy faz • szczytowe zapotrzebowanie na prąd faz • zapisane dane ostatniej awarii • zapisy ostatnich pięciu zdarzeń Ustawienie na wpływa na sposób działania funkcji zabezpieczających. Ustawianie funkcji 124 Liczbę wyświetlanych/zapisywanych prądów faz ustawia się na ekranie I DISPLAY w menu parametrów. SEPAM seria 10 6.22 Łącze komunikacyjne Dotyczy modeli Protokoły komunikacyjne Urządzenia Sepam seria 10 model A są wyposaŜone w port komunikacyjny RS 485. Standardowo jest uŜywany protokół komunikacyjny Modbus, ale moŜna teŜ wybrać protokół IEC 60870-5-103. Więcej informacji moŜna znaleźć w rozdziałach „Komunikacja wg protokołu...”, na str.159 i 181). Ustawianie protokołu Protokół komunikacyjny wybiera się na ekranie PROTOKÓŁ w menu parametrów. Na następnym ekranie moŜna skonfigurować parametry wybranego protokołu. Ustawianie parametrów protokołu Modbus Na ekranie MODBUS w menu parametrów moŜna ustawić następujace parametry protokołu Modbus. parametr dopuszczalne wartości Ustawianie parametrów protokołu IEC 60870-5-103 Wybór trybu sterowania lokalny/zdalny adres 1...247 tempo transmisji 4800 Baud 9600 Baud 19 200 Baud 38 400 Baud parzystość None (2 bity stopu) Even (1 bit stopu) Odd (1 bit stopu) tryb zdalnego sterowania DIR (bezpośrednie) SBO (z potwierdzeniem Select Before Operate) Na ekranie IEC 60870-5-103 w menu parametrów moŜna ustawić następujące parametry protokołu IEC 60870-5-103. parametr dopuszczalne wartości adres 0,..254 tempo transmisji 4800 Baud 9600 Baud 19 200 Baud 38 400 Baud parzystość None (2 bity stopu) Even (1 bit stopu) Odd (1 bit stopu) Urządzenia Sepam seria 10 model A kontrolują tryb sterowania lokalne/zdalne aby dopuścić/wykluczyć polecenia nadsyłane przez łącze komunikacyjne. W standardowym trybie pracy informacja o poŜądanym trybie sterowania jest podawana na wejście logiczne I4. Jeśli wejście to jest uaktywnione, Ŝadne polecenia nadsyłane przez łącze komunikacyjne – za wyjątkiem polecenia otwarcia wyłącznika – nie będą realizowane. W razie potrzeby moŜna w menu parametrów wykluczyć realizację w trybie lokalnym takŜe i tego zdalnego polecenia. Więcej informacji moŜna znaleźć niŜej w sekcji „Kontrola sterowanie lokalne/zdalne” na str. 138. W indywidualnym trybie pracy sygnał wybierający sterowania lokalne/zdalne moŜna przyporządkować do wejścia logicznego I3 lub I4. 125 SEPAM Seria 10 Sterowanie wyłącznikiem poprzez łącze komunikacyjne W przypadku urządzeń Sepam seria 10 model A wyłącznik moŜna kontrolować poprzez łącze komunikacyjne. Dwa wstępnie zdefiniowane polecenia słuŜą do uaktywniania przekaźników wyjściowych O1 i O4: • polecenie otwarcia wyłącznika aktywuje przekaźnik wyjściowy O1 • polecenie zamknięcia wyłącznika aktywuje przekaźnik wyjściowy O4 W standardowym trybie pracy przekaźniki te są uŜywane do wyłączania i załączania wyłącznika, odpowiednio. W indywidualnym trybie pracy funkcję wyłączanie wyłącznika moŜna stowarzyszyć z przekaźnikami O1, O2 lub O3. Niemniej wyłączanie na polecenie przysłane przez łącze komunikacyjne zawsze będzie wykonywane przez przekaźnik wyjściowy O1. UWAGI • zdalne polecenia kontroli wyłącznika uaktywniają przekaźnik wyjściowy O1 lub O4 na ustalony czas 200 ms aby zagwarantować realizację tych poleceń zarówno przez cewki podnapięciowe, jak i przez cewki równoległe. • przekaźnik wyjściowy O4 nie zostanie uaktywniony przez zdalne polecenie zamknięcia wyłącznika jeśli urządzenie Sepam rozpoznaje stan danego wyłącznika jako juŜ zamknięty (wejście logiczne I2 w stanie 1). Działanie zdalnych poleceń kontroli wyłącznika zilustrowano na schemacie blokowym poniŜej. Schemat zdalne polecenie otwarcia blokowy wejście logiczne I4 sterowania (lokalny tryb sterowania) wyłącznikiem poprzez łącze otwarcie nie akceptowane komunikacyjne (ustawienie urządzenia Sepam) przekaźnik wyjściowy O1 (otwarcie wyłącznika) zdalne polecenie zamknięcia wejście logiczne I4 (lokalny tryb sterowania) przekaźnik wyjściowy O4 (zamknięcie wyłącznika) wejście logiczne I2 (wyłącznik zamknięty) Niezgodność pozycji wyłącznika ze zdalnym sterowaniem Schemat blokowy wykrywania niezgodności pozycji wyłącznika ze zdalnym sterowaniem Urządzenia Sepam mogą wykryć niezgodność pomiędzy zdalnie otrzymanym ostatnim poleceniem kontrolującym wyłącznik a jego faktyczną pozycją. Informacja taka moŜe zostać przekazana przez łącze komunikacyjne. Informacja pozwala zidentyfikować zmianę pozycji wyłącznika zaszłą wskutek wyłączenia awaryjnego (przez jakąś funkcję zabezpieczającą) lub lokalnego (operacja ręczna bezpośrednio na wyłączniku). wejście logiczne I1 (wyłącznik otwarty) zdalne polecenie otwarcia zdalne polecenie zamknięcia wejście logiczne I4 (lokalny tryb sterowania) zdalne polecenie zamknięcia zdalne polecenie otwarcia wejście logiczne I2 (wyłącznik zamknięty) 126 niezgodność SEPAM seria 10 Odczyt pozycji wyłącznika Urządzenia Sepam seria 10 model A mogą przekazywać pozycję wyłącznika przez łącze komunikacyjne. Styki pozycji wyłącznika muszą być podłączone do dwóch wejść logicznych urządzenia Sepam: • wejście I1: wyłącznik otwarty (blokada C/O) • wejście I2: wyłącznik zamknięty (blokada O/O) Pozycję wyłącznika moŜna odczytać ze stanu: • wskaźnika pozycji wyłącznika (= 1 jeśli wyłącznik jest zamknięty) • wejść logicznych I1 i I2 Dodatkowo urządzenia Sepam udostępniają następujące informacje dotyczące pozycji wyłącznika: • wskaźnik niezgodności zdalnego sterowania z faktyczną pozycją wyłącznika • wskaźnik funkcji TCS (nadzór nad układem wyzwalającym). ZaleŜnie od połączeń I1 i I2 urządzenia Sepam mogą monitorować ciągłość obwodów wyzwalających czyli zgodność wejść I1 i I2. Więcej informacji moŜna znaleźć w następnej sekcji „Funkcja TCS (nadzór nad układem wyzwalającym)”. 127 SEPAM Seria 10 6.23 Funkcja TCS (nadzór nad układem wyzwalającym) Dotyczy modeli Opis W skład obwodu wyzwalającego wchodzą – oprócz urządzenia Sepam i wyłącznika – przewody, zaciski i łączówki. Urządzenie Sepam stale monitoruje ten obwód w czasie gdy funkcja wyzwalania jest aktywna aby zagwarantować, Ŝe nie ma w nim Ŝadnych przerw. PoniŜszy schemat blokowy moŜe być uŜyty aby przez ten obwód stale przepływał mały prąd pozwalający urządzeniu Sepam monitorować ciągłość obwodu. Standardowo funkcja nadzoru nad obwodem wyzwalającym jest nieaktywna aby uniknąć generowania bezcelowych komunikatów gdy styki sygnalizujące pozycję wyłącznika nie są połączone. Funkcję moŜna aktywować w menu parametrów. Schemat blokowy 128 funkcja nadzoru włączona wejście logiczne I1 (wyłącznik otwarty) wejście logiczne I2 (wyłącznik zamknięty) awaria obwodu wyzwalania SEPAM seria 10 Wyłączniki z cewką równoległą Funkcja nadzoru nad obwodem wyzwalającym korzysta z sygnałów pozycji wyłącznika podanych na wejścia logiczne I1 i I2, jak pokazano na poniŜszym schemacie: Te dwa wejścia normalnie są w przeciwnym stanie. Jeśli oba znajdują się równocześnie w stanie 1 lub 0, to znak awarii spowodowanej: • przerwą w obwodzie zasilania cewki lub w samej cewce (w takiej sytuacji polecenie otwarcia wyłącznika będzie nieskuteczne), bądź • uszkodzeniem styków sygnalizujących pozycję wyłącznika (w takiej sytuacji odczyt pozycji wyłącznika jest fałszywy). W razie awarii: • Zostanie wyświetlony ekran awarii. Ekran tymczasowo zniknie na czas posługiwania się przez operatora klawiszami. Jeśli 20 sekund po zaprzestaniu uŜywania klawiatury stan awaryjny będzie się nadal utrzymywał, ekran zostanie automatycznie ponownie wyświetlony. • Zdarzenie zostanie zapisane do rejestru 5 ostatnich zdarzeń. • Wyjścia przekaźnika O6 zasygnalizują stan awaryjny (w standardowym trybie pracy). • Informacja o awarii będzie równieŜ dostępna przez łącze komunikacyjne. Pozycja wyłącznika jest pokazana na ekranie ustawień w menu parametrów. W razie niezgodności wejść I1 oraz I2, zamiast pozycji będzie zasygnalizowana awaria. Po interwencji konserwatorów wskazanie wyświetlone na tym ekranie moŜe być uŜyte jako sprawdzian czy naprawa została wykonana poprawnie. UWAGA: JeŜeli wejścia I1 i I2 zostały połączone inaczej, funkcja nadzoru nad ciągłością obwodu wyzwalania moŜe nie pracować. Jednak urządzenie Sepam będzie odczytywać pozycję wyłącznika i transmitować ją przez łącze komunikacyjne. Ponadto zgodność wejść I1 i I2 jest stale kontrolowana aby zapewnić, Ŝe wysyłane informacje odzwierciedlają stan faktyczny. UWAGA: Aby uniknąć alarmowania wywołanego niezgodnością stanu wejść I1 oraz I2 w trakcie przestawiania wyłącznika, urządzenia Sepam stosują 2-sekundowe opóźnienie przy badaniu pozycji wyłącznika. Wyłączniki z cewką podnapięciową W takim przypadku badanie ciągłości obwodu wyzwalającego nie ma sensu poniewaŜ wyłącznik zostanie otwarty zanim brak ciągłości zostanie zasygnalizowany. Funkcja jest stosowana tylko do kontroli zgodności sygnałów na wejściach logicznych I1 i I2. Ustawianie funkcji Parametry funkcji ustawia się na ekranie TCS w menu parametrów. 129 SEPAM Seria 10 6.24 Ustawianie daty i godziny Dotyczy modeli Opis Urządzenia Sepam model A mają wbudowany wewnętrzny zegar, który pozwala im opatrywać datą/godziną: • zapisy zdarzeń wykonywane przez funkcję rejestracji ostatnich 5 zdarzeń • inne zdarzenia, o których informacje są przekazywane przez łącze komunikacyjne. W czasie awarii pomocniczego zasilania urządzenia Sepam jego wewnętrzny zegar będzie podtrzymywany przez wbudowaną baterię. Jeśli bateria została wyjęta lub wyczerpała się lecz pomocnicze zasilanie jest sprawne, zegar będzie pracował z tego zasilania. Dopiero gdy bateria wyczerpie się lub zostanie wyjęta w czasie awarii zasilania pomocniczego, wewnętrzny zegar urządzenia zostanie zresetowany na 01/01/2007 0:00:00, UWAGA: Działanie funkcji zabezpieczających urządzeń Sepam w najmniejszym stopniu nie zaleŜy od obecności baterii ani od jej stanu. Ustawianie funkcji Na ekranie DATE w menu parametrów moŜna ustawić bieŜącą datę, zaś na ekranie TIME – bieŜący czas wewnętrznego zegara urządzenia Sepam. Wartości ustawione w menu parametrów nie są brane pod uwagę gdy wewnętrzny zegar urządzenia Sepam jest synchronizowany przez łącze komunikacyjne. . 130 SEPAM seria 10 6.25 Napięcia na wejściach logicznych Dotyczy modeli Tylko urządzenia Sepam seria 10 modele A ••A oraz A ••E Na wejścia logiczne urządzeń Sepam seria 10 model A ••F moŜna podawać wyłącznie napięcia DC. Opis Standardowo 4 wejścia logiczne wykrywają obecność lub brak napięć DC. JednakŜe mogą teŜ zostać ustawione tak, aby wykrywały obecność sygnałów 50 Hz lub 60 Hz. Ustawianie funkcji Rodzaj sygnałów na wejściach logicznych wybiera się na ekranie LOGIC INPUTS w menu parametrów. 131 SEPAM Seria 10 6.26 Sterowanie lokalne/zdalne Dotyczy modeli Opis Standardowo sygnał przełączający tryb sterowania urządzenia Sepam seria 10 model A z lokalnego na zdalne (przez port komunikacyjny) jest oczekiwany na wejściu logicznym I4 urządzenia. W tabeli poniŜej wykazano czynności moŜliwe/niemoŜliwe do wykonania przez łącze komunikacyjne zaleŜnie od stanu wejścia I4 (czyli od trybu sterowania). Czynność Otwarcie wyłącznika Zamknięcie wyłącznika Potwierdzenie przyjęcia komunikatu o awarii Zresetowanie szczytowego prądu faz I4=0 (tryb zdalny) tak tak tak tak I4=1 (tryb lokalny) tak nie nie nie UWAGA: Jeśli do wejścia I4 nie podłączono Ŝadnego sygnału, jego stan jest interpretowany jako 0 i przez łącze komunikacyjne moŜna wykonać wszystkie operacje. Ustawianie funkcji Na ekranie LOCAL TRYB w menu parametrów moŜna zabronić takŜe zdalnego otwierania wyłącznika poleceniami przysłanymi przez łącze komunikacyjne jeśli urządzenie Sepam jest sterowane lokalnie (opcja OPEN NOT ACCEPTED). W takiej sytuacji powyŜsza tabela zmienia się na: Czynność Otwarcie wyłącznika Zamknięcie wyłącznika Potwierdzenie przyjęcia komunikatu o awarii Zresetowanie szczytowego prądu faz Opcje indywidualnego dostosowania 132 I4=0 (tryb zdalny) tak tak tak tak I4=1 (tryb lokalny) nie nie nie nie Funkcja nie ma Ŝadnych opcji indywidualnego dostosowania. Niemniej, w indywidualnym trybie pracy wejście I4 moŜe zostać przeznaczone do innych celów niŜ kontrola trybu sterowania. W takiej sytuacji: • urządzenie Sepam działa w trybie zdalnego sterowania (zachowuje się jakby na wejściu logicznym I4 był sygnał 0) • ekran LOCAL TRYB jest wyświetlany lecz nieaktywny. SEPAM seria 10 6.27 Hasło Dotyczy modeli Opis 4-cyfrowe hasło chroni ustawienia i parametry funkcji urządzeń Sepam przed nieuprawniona modyfikacją. Hasło definiuje i aktywuje się na ekranie SET PASSWORD w menu parametrów (opcje NO PASSWORD lub PASSWORD = xxxx) Więcej informacji moŜna znaleźć w sekcji „Ochrona ustawień hasłem” na str. 56. 133 SEPAM Seria 10 6.28 Wyświetlanie stanu wejść logicznych Dotyczy modeli Opis 134 Funkcja wyświetlania stanu wejść logicznych jest dostępna na ekranie INPUT STATUS w menu parametrów. Wyświetla stan 4 wejść logicznych. Stan wejść moŜna tylko odczytać, na ekranie nie ma Ŝadnych ustawianych parametrów. SEPAM seria 10 6.29 Wyświetlanie stanu przekaźników wyjściowych Dotyczy modeli Opis Funkcja wyświetlania stanu przekaźników wyjściowych jest dostępna na ekranie OUT STATUS w menu parametrów. Wyświetla stan 4 przekaźników wyjściowych: logiczna 1 wskazuje, Ŝe dany przekaźnik wyjściowy jest załączony. Stan wyjść moŜna tylko odczytać, na ekranie nie ma Ŝadnych ustawianych parametrów. W przypadku urządzeń Sepam seria 10 model N i B moŜna sprawdzić stan przekaźników wyjściowych O1, O2, O3. W przypadku urządzeń Sepam seria 10 model A moŜna sprawdzić stan przekaźników wyjściowych O1 – O6. Stanu przekaźnika alarmowego O7 nie moŜna sprawdzić na tym ekranie, natomiast jest on wskazywany czerwonym wskaźnikiem diodowym na płycie czołowej urządzenia. 135 SEPAM Seria 10 6.30 Przekaźnik alarmowy Dotyczy modeli Opis Urządzenia Sepam seria 10 model A Urządzenia Sepam seria 10 model A są standardowo wyposaŜone w przekaźnik alarmowy (O7), w spoczynku utrzymywany w stanie włączonym. W razie uszkodzenia urządzenia Sepam lub awarii jego zasilania, przekaźnik alarmowy zmienia stan na wyłączony. Urządzenia Sepam seria 10 modele N i B Urządzenia Sepam seria 10 modele N i B nie są standardowo wyposaŜone w Ŝaden przekaźnik alarmowy. Opcje indywidualnego dostosowania 136 Funkcję alarmu moŜna przyporządkować przekaźnikowi wyjściowemu O3 w urządzeniach Sepam seria 10 modele N i B. Więcej informacji moŜna znaleźć w sekcji „Indywidualny tryb pracy” na str. 145. SEPAM seria 10 6.31 Wskaźniki diodowe na płycie czołowej Dotyczy modeli Diody sygnaliza- ZaleŜnie od modelu urządzenia Sepam seria 10 są wyposaŜone w 2 lub 3 wskaźniki cji stanu diodowe sygnalizacji stanu: Piktogram ON Kolor Funkcja Zielony Zasilanie włączone Czerwony Urządzenie niedostępne (w trybie fail-safe). śółty Sesja komunikacyjna w toku migający N N model B A B A – – A Wskaźniki awarii ZaleŜnie od modelu urządzenia Sepam seria 10 są wyposaŜone w 1, 2, 3 lub 4 diodowe wskaźniki awarii. Standardowo stan tych diod jest zatrzaskiwany: sygnalizują awarię nawet po jej usunięciu. Diody gasną po potwierdzaniu przyjęcia komunikatu o awarii za pomocą klawisza Reset lub poprzez łącze komunikacyjne (w przypadku modelu A). piktogram Ext wolne miganie oznacza zadziałanie model ochrony nadprądowej faz – B A ochrony przeciw zwarciom doziemnym N B A ochrony cieplna – B A na polecenie z zewnątrz – – A Pierwsze 3 spośród powyŜszych diod mogą teŜ migać szybciej zanim zadziała zabezpieczenie. Takie szybkie miganie wskazuje na przekroczenie progu: piktogram szybkie miganie oznacza przekroczenie progu model I> lub I>> ochrony nadprądowej fazy – B A Io> lub Io>> ochrony przeciw zwarciom doziemnym N B A ochrony cieplnej – B A Ekrany z komunikatami o awariach Po wykryciu awarii na wyświetlaczu pojawi się ekran z informacjami zapamiętywanymi przez funkcję zapisu ostatniej awarii i ostatnich 5 zdarzeń. Jeśli operator naciśnie jakiś klawisz w czasie gdy ekran ten jest wyświetlony, zostanie on ukryty aby umoŜliwić korzystanie z klawiatury i wyświetlacza. Awaria jest nadal sygnalizowana przez wskaźniki diodowe, a zapisane dane o awarii są dostępne w menu wartości pomiarowych. Opcje indywidualnego dostosowania W indywidualnym trybie pracy kaŜdy wskaźnik diodowy moŜe zostać indywidualnie zaprogramowany i Ŝaden moŜe nie być zatrzaskiwany. Wejścia logiczne I3 i/lub I4 moŜna stowarzyszyć z innymi zdarzeniami. Trzeba stowarzyszyć jakiś wskaźnik z zewnętrznym wyzwalaniem, dioda Ext nie będzie uŜyta automatycznie. UWAGA: Jeśli stowarzyszenie przekaźników wyjściowych zostało zmodyfikowane w indywidualnym trybie pracy, diody mogą wskazywać awarię nawet jeśli w danej sytuacji nie zostało wygenerowane polecenie wyłączenia wyłącznika. Więcej informacji moŜna znaleźć w sekcji „Indywidualny tryb pracy” na str.145. 137 SEPAM Seria 10 6.32 Potwierdzanie przyjęcia komunikatu o awarii Dotyczy modeli Opis Przyjęcie komunikatu o awarii moŜna potwierdzić: • naciskając klawisz Reset • poprzez łącze komunikacyjne (urządzenia Sepam seria 10 model A). Potwierdzanie przyjęcia komunikatu o awarii powoduje: • zgaśnięcie wskaźników diodowych • przywrócenie na wyświetlaczu ekranu, który był wyświetlany przed ekranem o awarii • powrót przekaźników wyjściowych do ich stanu spoczynkowego co umoŜliwia zamknięcie wyłącznika UWAGA: Potwierdzenie przyjęcia komunikatu o awarii nie zmienia zapisu dokonanego w pamięci urządzenia przez funkcję zapisu ostatniej awarii ani listy 5 ostatnich zdarzeń. Opcje indywidualnego dostosowania 138 W indywidualnym trybie pracy urządzeń Sepam seria 10 model A wejście logiczne I3 lub I4 moŜna przyporządkować do funkcji potwierdzania przyjęcia komunikatu o awarii. Więcej informacji moŜna znaleźć w sekcji „Indywidualny tryb pracy” na str. 145. SEPAM seria 10 7 Indywidualny tryb pracy Spis treści Wprowadzenie Sepam seria 10 model Sepam seria 10 model Sepam seria 10 model Sepam seria 10 model Sepam seria 10 model Sepam seria 10 model Sepam seria 10 model Sepam seria 10 model N - Indywidualne dostosowanie przekaźników wyjściowych N - Indywidualne dostosowanie wskaźników diodowych B - Indywidualne dostosowanie przekaźników wyjściowych B - Indywidualne dostosowanie wskaźników diodowych A - Indywidualne dostosowanie przekaźników wyjściowych A - Indywidualne dostosowanie wejść logicznych A - Indywidualne dostosowanie wskaźników diodowych A - Indywidualne dostosowanie dyskryminacji logicznej 146 147 149 150 152 153 155 156 157 139 SEPAM Seria 10 7.1 Wprowadzenie Organizacja menu Wszystkie dane dostępne w urządzeniu Sepam są podzielone na trzy zestawy (menu): • Menu wartości pomiarowych (wyniki pomiarów prądów i zapisy dotyczące ostatnio zaszłych zdarzeń). • Menu ustawień funkcji zabezpieczających. • Menu parametrów. Parametry pozwalają dostosować działanie urządzenia Sepam do potrzeb występujących w konkretnym zastosowaniu. Wszystkie parametry mają fabrycznie ustawione wartości standardowe (domyślne) i funkcje zabezpieczające będą działać nawet jeśli nie wprowadzi się Ŝadnych innych wartości. Tryby pracy przekaźników wyjściowych, wskaźników diodowych i wejść logicznych Przekaźniki wyjściowe, wskaźniki diodowe na płycie czołowej i wejścia logiczne mogą pracować w dwóch trybach: • tryb standardowy opisany jako podstawowy w rozdziale „Funkcje i ich parametry” • tryb Indywidualny jest stosowany wtedy, gdy działanie przekaźników wyjściowych, wskaźników diodowych na płycie czołowej i/lub wejść logicznych musi byc zmodyfikowane w stosunku do trybu standardowego. W niniejszym rozdziale opisano opcje indywidualnego dostosowania dostępne dla kaŜdego z modeli urządzeń Sepam seria 10, przytoczono schematy blokowe i pokazano stosowne ekrany w menu parametrów. Na schematach blokowych pokazano fikcyjne wyłączniki/przełączniki reprezentujące opcje podlegające indywidualnemu dostosowaniu. Pokazano je w pozycjach odpowiadających standardowemu trybowi pracy. Wybór trybu pracy Tryb pracy wybiera się na ekranie I/O ASSIGN na końcu menu parametrów jedną z dwóch opcji: • STANDARD • CUSTOM Po wybraniu opcji CUSTOM za ekranem I/O ASSIGN w menu parametrów pojawią się dalsze ekrany słuŜące do konfigurowania opcji podlegających indywidualnemu dostosowaniu. Zapis parametrów trybu indywidualnego 140 Po skonfigurowaniu parametrów indywidualnego trybu pracy moŜna powrócić do trybu standardowego. Skonfigurowane parametry zostaną zapisane w pamięci urządzenia Sepam i po powrocie w przyszłości do trybu indywidualnego zostaną przywołane. SEPAM seria 10 7.2 Dostosowanie przekaźników wyjściowych w modelu N Schemat blokowy Przekaźnik O1 – dostosowanie „1”wg schematu blokowego Sygnał wyzwalający przekaźnik wyjściowy O1 wybiera się na ekranie O1 ASSIGN. Dwie cyfry na ekranie reprezentują (od lewej do prawej): • zwłoczne wyjście dolnego progu Io> zabezpieczenia przed zwarciami doziemnymi • zwłoczne wyjście górnego progu Io>> zabezpieczenia przed zwarciami doziemnymi Przekaźnik będzie wyzwalanym sygnałem reprezentowanym na tym ekranie jedynką. Aktualnie wybrana funkcja jest w trakcie ustawiania wskazana na lewym skraju dolnego wiersza ekranu. Przekaźnik O2 – dostosowanie „2”wg schematu blokowego Funkcję przekaźnika O2 wybiera się na ekranie O2 ASSIGN: • wyjście zabezpieczenia przed zwarciami • polecenie blokady dyskryminacji logicznej (ANSI 68) • nie wykorzystywany (OFF) Po wybraniu pierwszej moŜliwości moŜna następnie wybrać konkretny sygnał wyzwalający jak opisano wyŜej w przypadku przekaźnika O1. Przekaźnik O3 – dostosowanie „3”wg schematu blokowego Funkcję przekaźnika O3 wybiera się na ekranie O3 ASSIGN: • wyjście zabezpieczenia przed zwarciami • polecenie blokady dyskryminacji logicznej (ANSI 68) • przekaźnik alarmowy (watchdog) • nie wykorzystywany (OFF) Po wybraniu pierwszej moŜliwości moŜna następnie wybrać konkretny sygnał wyzwalający jak opisano wyŜej w przypadku przekaźnika O1. 141 SEPAM Seria 10 Zatrzaskiwanie Zatrzaskiwanie przekaźników O1, O2, O3 wybiera się indywidualnie na ekranie RELAYS przekaźników – LATCH (opcje YES lub NO). Znaczenie opcji: dostosowanie • YES oznacza, Ŝe wyjścia przekaźnika będą zatrzaskiwane czyli pozostaną w stanie „4”wg schematu uaktywnionym do chwili naciśnięcia klawisza Reset. Takie działanie jest standardowe. blokowego • NO oznacza, Ŝe wyjścia przekaźnika powrócą do pozycji spoczynkowej gdy tylko zniknie sygnał wyzwalający. Logika styków Logikę styków przekaźników O1, O2 wybiera się indywidualnie na ekranie RELAYS przekaźników INVER (opcje YES lub NO). Znaczenie opcji: O1, O2 – • NO oznacza, Ŝe logika wyjść przekaźnika jest normalna (styk NC zamknięty, styk NO dostosowanie – otwarty). Takie działanie jest standardowe. ZaleŜnie od tego czy wyłącznik „5”wg schematu kontrolowany przez dany przekaźnik jest wyposaŜony w cewkę równoległą czy teŜ blokowego podnapięciową, wykorzystywany moŜe być styk NC lub NO przekaźnika O1. • YES oznacza, Ŝe logika wyjść przekaźnika jest odwrócona: styk NC jest w stanie spoczynkowym otwarty, styk NO – zamknięty). Do pozycji normalnych styki zostaną przestawione dopiero na sygnał wyzwalający. Przykłady: Logikę styków przekaźnika O1 naleŜy odwrócić gdy urządzenie Sepam kontroluje wyłącznik wyposaŜony w cewkę podnapięciową, który to wyłącznik powinien zostać automatycznie rozwarty w razie uszkodzenia urządzenia. Jeśli wyjścia przekaźnika O2 są uŜywane do blokady załączania (funkcja ANSI 86), logikę jego styków naleŜy odwrócić w szczególnych przypadkach gdy zamknięcie wyłącznika musi być zabronione nawet wtedy gdy funkcja ochronna jest niedostępna. 142 SEPAM seria 10 7.3 Dostosowanie diodowego wskaźnika awarii w modelu N Schemat blokowy Zatrzaskiwanie Na ekranie LEDS LATCH moŜna wyłączyć zatrzaskiwanie diodowego wskaźnika diodowego zadziałania progów Io> i Io>> funkcji ochrony przeciw zwarciom doziemnym (opcje YES wskaźnika awarii lub NO). Znaczenie opcji: • YES oznacza, Ŝe wskaźnik będzie zatrzaskiwany, czyli pozostanie zapalony do chwili naciśnięcia klawisza Reset. Takie działanie jest standardowe. • NO oznacza, Ŝe wskaźnik zgaśnie gdy tylko zniknie sygnał wyzwalający. 143 SEPAM Seria 10 7.4 Dostosowanie przekaźników wyjściowych w modelu B Schemat blokowy Przekaźnik O1 – dostosowanie „1”wg schematu blokowego Sygnał wyzwalający przekaźnik wyjściowy O1 wybiera się na ekranie O1 ASSIGN. Pięć cyfr na ekranie reprezentuje (od lewej do prawej): • zwłoczne wyjście dolnego progu I> nadprądowego zabezpieczenia faz • zwłoczne wyjście górnego progu I>> nadprądowego zabezpieczenia faz • zwłoczne wyjście dolnego progu Io> zabezpieczenia przed zwarciami doziemnymi • zwłoczne wyjście górnego progu Io>> zabezpieczenia przed zwarciami doziemnymi • wyjście zabezpieczenia cieplnego (ANSI 49 RMS-T) Przekaźnik będzie wyzwalanym sygnałem reprezentowanym na tym ekranie jedynką. Aktualnie wybrana funkcja jest w trakcie ustawiania wskazana na lewym skraju dolnego wiersza ekranu. Przekaźnik O2 – dostosowanie „2”wg schematu blokowego 144 Funkcję przekaźnika O2 wybiera się na ekranie O2 ASSIGN: • wyjście zabezpieczenia nadprądowego • polecenie blokady dyskryminacji logicznej (ANSI 68) • alarm zabezpieczenia cieplnego (ANSI 49 RMS-A) • nie wykorzystywany (OFF) Po wybraniu pierwszej moŜliwości moŜna następnie wybrać konkretny sygnał wyzwalający jak opisano wyŜej w przypadku przekaźnika O1. SEPAM seria 10 Przekaźnik O3 – dostosowanie „3”wg schematu blokowego Funkcję przekaźnika O3 wybiera się na ekranie O3 ASSIGN: • wyjście zabezpieczenia przed zwarciami • polecenie blokady dyskryminacji logicznej (ANSI 68) • alarm zabezpieczenia cieplnego (ANSI 49 RMS-A) • przekaźnik alarmowy (watchdog) • nie wykorzystywany (OFF) Po wybraniu pierwszej moŜliwości moŜna następnie wybrać konkretny sygnał wyzwalający jak opisano wyŜej w przypadku przekaźnika O1. Zatrzaskiwanie Zatrzaskiwanie przekaźników O1, O2, O3 wybiera się indywidualnie na ekranie RELAYS przekaźników – LATCH (opcje YES lub NO). Znaczenie opcji: dostosowanie • YES oznacza, Ŝe wyjścia przekaźnika będą zatrzaskiwane czyli pozostaną w stanie „4”wg schematu uaktywnionym do chwili naciśnięcia klawisza Reset. Takie działanie jest standardowe. blokowego • NO oznacza, Ŝe wyjścia przekaźnika powrócą do pozycji spoczynkowej gdy tylko zniknie sygnał wyzwalający. Logika styków Logikę styków przekaźników O1, O2 wybiera się indywidualnie na ekranie RELAYS przekaźników INVER (opcje YES lub NO). Znaczenie opcji: O1, O2 – • NO oznacza, Ŝe logika wyjść przekaźnika jest normalna (styk NC zamknięty, styk NO dostosowanie – otwarty). Takie działanie jest standardowe. ZaleŜnie od tego czy wyłącznik „5”wg schematu kontrolowany przez dany przekaźnik jest wyposaŜony w cewkę równoległą czy teŜ blokowego podnapięciową, wykorzystywany moŜe być styk NC lub NO przekaźnika O1. • YES oznacza, Ŝe logika wyjść przekaźnika jest odwrócona: styk NC jest w stanie spoczynkowym otwarty, styk NO – zamknięty). Do pozycji normalnych styki zostaną przestawione dopiero na sygnał wyzwalający. Przykłady: Logikę styków przekaźnika O1 naleŜy odwrócić gdy urządzenie Sepam kontroluje wyłącznik wyposaŜony w cewkę podnapięciową, który to wyłącznik powinien zostać automatycznie rozwarty w razie uszkodzenia urządzenia. Jeśli wyjścia przekaźnika O2 są uŜywane do blokady załączania (funkcja ANSI 86), logikę jego styków naleŜy odwrócić w szczególnych przypadkach gdy zamknięcie wyłącznika musi być zabronione nawet wtedy gdy funkcja ochronna jest niedostępna. 145 SEPAM Seria 10 7.5 Dostosowanie diodowych wskaźników awarii w modelu B Schemat blokowy Zatrzaskiwanie wskaźników Na ekranie LEDS LATCH 1 moŜna wyłączyć zatrzaskiwanie następujących wskaźników: • • zadziałania progów I> i I>> funkcji nadprądowej ochrony faz zadziałania progów Io> i Io>> funkcji ochrony przeciw zwarciom doziemnym Na ekranie LEDS LATCH 2 moŜna wyłączyć zatrzaskiwanie wskaźnika ochrony cieplnej (ANSI 49 RMS-T). Znaczenie opcji YES lub NO: zadziałania • YES oznacza, Ŝe wskaźnik będzie zatrzaskiwany, czyli pozostanie zapalony do chwili naciśnięcia klawisza Reset. Takie działanie jest standardowe. • NO oznacza, Ŝe wskaźnik zgaśnie gdy tylko zniknie sygnał wyzwalający. 146 SEPAM seria 10 7.6 Dostosowanie przekaźników wyjściowych w modelu A Schemat blokowy Przekaźnik O1 – dostosowanie „1”wg schematu blokowego Sygnał wyzwalający przekaźnik wyjściowy O1 wybiera się na ekranie O1 ASSIGN. Sześć cyfr na ekranie reprezentuje (od lewej do prawej): • zwłoczne wyjście dolnego progu I> nadprądowego zabezpieczenia faz • zwłoczne wyjście górnego progu I>> nadprądowego zabezpieczenia faz • zwłoczne wyjście dolnego progu Io> zabezpieczenia przed zwarciami doziemnymi • zwłoczne wyjście górnego progu Io>> zabezpieczenia przed zwarciami doziemnymi • wyjście zabezpieczenia cieplnego (ANSI 49 RMS-T) • wyzwolenie na zewnętrzne polecenie podane na wejście logiczne I3 lub I4 (zaleŜnie od skonfigurowania parametrów) Przekaźnik będzie wyzwalanym sygnałem reprezentowanym na tym ekranie jedynką. Aktualnie wybrana funkcja jest w trakcie ustawiania wskazana na lewym skraju dolnego wiersza ekranu. 147 SEPAM Seria 10 Przekaźniki O2 i/lub O3 – dostosowanie „2”wg schematu blokowego Funkcję przekaźników O2 i/lub O3 wybiera się na ekranie O2 ASSIGN i/lub O3 ASSIGN, odpowiednio: • wyjście zabezpieczenia nadprądowego • polecenie blokady dyskryminacji logicznej (ANSI 68) • alarm zabezpieczenia cieplnego (ANSI 49 RMS-A) • nie wykorzystywany (OFF) Po wybraniu pierwszej moŜliwości moŜna następnie wybrać konkretny sygnał wyzwalający jak opisano wyŜej w przypadku przekaźnika O1. Przekaźniki O5 i/lub O6– dostosowanie „3”wg schematu blokowego Funkcję przekaźników O5 i/lub O6 wybiera się na ekranie O5 ASSIGN i/lub O6 ASSIGN, odpowiednio: • polecenie blokady dyskryminacji logicznej (ANSI 68) • alarm zabezpieczenia cieplnego (ANSI 49 RMS-A) • powiadomienie o nieciągłości obwodu wyłączania wyłącznika (TCS) • nie wykorzystywany (OFF) Zatrzaskiwanie Zatrzaskiwanie przekaźników O1, O2, O3 wybiera się indywidualnie na ekranie RELAYS przekaźników – LATCH (opcje YES lub NO). Znaczenie opcji: dostosowanie • YES oznacza, Ŝe wyjścia przekaźnika będą zatrzaskiwane czyli pozostaną w stanie „4”wg schematu uaktywnionym do chwili naciśnięcia klawisza Reset, lub innego potwierdzenia blokowego przyjęcia komunikatu o awarii (sygnał na odpowiednim wejściu logicznym, potwierdzenie nadesłane przez łącze komunikacyjne) Takie działanie jest standardowe. • NO oznacza, Ŝe wyjścia przekaźnika powrócą do pozycji spoczynkowej gdy tylko zniknie sygnał wyzwalający. Logika styków Logikę styków przekaźników O1, O2 wybiera się indywidualnie na ekranie RELAYS przekaźników INVER (opcje YES lub NO). Znaczenie opcji: O1, O2 – • NO oznacza, Ŝe logika wyjść przekaźnika jest normalna (styk NC zamknięty, styk NO dostosowanie – otwarty). Takie działanie jest standardowe. ZaleŜnie od tego czy wyłącznik „5”wg schematu kontrolowany przez dany przekaźnik jest wyposaŜony w cewkę równoległą czy teŜ blokowego podnapięciową, wykorzystywany moŜe być styk NC lub NO przekaźnika O1. • YES oznacza, Ŝe logika wyjść przekaźnika jest odwrócona: styk NC jest w stanie spoczynkowym otwarty, styk NO – zamknięty). Do pozycji normalnych styki zostaną przestawione dopiero na sygnał wyzwalający. Przykłady: Logikę styków przekaźnika O1 naleŜy odwrócić gdy urządzenie Sepam kontroluje wyłącznik wyposaŜony w cewkę podnapięciową, który to wyłącznik powinien zostać automatycznie rozwarty w razie uszkodzenia urządzenia. Jeśli wyjścia przekaźnika O2 są uŜywane do blokady załączania (funkcja ANSI 86), logikę jego styków naleŜy odwrócić w szczególnych przypadkach gdy zamknięcie wyłącznika musi być zabronione nawet wtedy gdy funkcja ochronna jest niedostępna. 148 SEPAM seria 10 7.7 Dostosowanie wejść logicznych w modelu A Schemat blokowy Wejścia I3 i I4 Wejściom logicznych I3 i I4 moŜna na ekranach I3 ASSIGN oraz I4 ASSIGN przyporządkować następujące funkcje : • zewnętrzny sygnał wyzwalający • sygnał blokady wyzwalania z wyłącznika pracującego gdzieś niŜej w łańcuchu obwodów energetycznych • potwierdzanie przyjęcia komunikatu o awarii (identyczna jak naciśnięcie klawisza Reset) • wybór trybu sterowania: lokalne (I=1) lub zdalne (I=0); więcej informacji moŜna znaleźć wyŜej w sekcji „Kontrola sterowanie lokalne/zdalne” • wejście nie uŜywane (opcja OFF) 149 SEPAM Seria 10 7.8 Dostosowanie diodowych wskaźników awarii w modelu A Schemat blokowy Zatrzaskiwanie wskaźników Na ekranie LEDS LATCH 1 moŜna wyłączyć zatrzaskiwanie następujących wskaźników: • • zadziałania progów I> i I>> funkcji nadprądowej ochrony faz zadziałania progów Io> i Io>> funkcji ochrony przeciw zwarciom doziemnym Na ekranie LEDS LATCH 2 moŜna wyłączyć zatrzaskiwanie następujących wskaźników: • zadziałania ochrony cieplnej • Ext wyłączenia na polecenie zewnętrzne Znaczenie opcji YES lub NO: • YES oznacza, Ŝe wskaźnik będzie zatrzaskiwany, czyli pozostanie zapalony do chwili naciśnięcia klawisza Reset, lub innego potwierdzenia przyjęcia komunikatu o awarii (sygnał na odpowiednim wejściu logicznym, potwierdzenie nadesłane przez łącze komunikacyjne). Takie działanie jest standardowe. • NO oznacza, Ŝe wskaźnik zgaśnie gdy tylko zniknie sygnał wyzwalający. 150 SEPAM seria 10 7.9 Dostosowanie dyskryminacji logicznej w modelu A Opóźnienie Opóźnienia dyskryminacji logicznej progów I>, I>>, Io> i Io>> moŜna ustawić na ekranach 68 BKUP I>, 68 BKUP I>>, 68 BKUP Io> i 68 BKUP Io>>, odpowiednio. Przez czas tych opóźnień sygnały blokady są ignorowane. Minimalizuje to efekty niechcianych sygnałów blokady. Opóźnienia zaprojektowano do uŜytku razem z dyskryminacja czasową w stosunku do zabezpieczeń poniŜej miejsca awarii.. Więcej informacji moŜna znaleźć w sekcji „Dyskryminacja logiczna (ANSI 68)” na str.120, . 151 SEPAM Seria 10 152 SEPAM seria 10 8 Sterowanie wyłącznikami i niezawodność Spis treści Zasady ogólne Sterowanie wyłącznikami w trybie standardowym Sterowanie wyłącznikami w trybie indywidualnym System samo-testowania 160 162 164 165 153 SEPAM Seria 10 8.1 Zasady ogólne MoŜliwość uszkodzenia zabezpieczenia Niezawodność eksploatacyjna urządzenia wyznacza ufność pokładaną przez jego uŜytkowników, Ŝe będzie ono działać tak, jak powinno. W przypadku zabezpieczeń Sepam na niezawodność eksploatacyjną składa się bezpieczeństwo i dostępność dostaw energii elektrycznej. Oznacza to, Ŝe zabezpieczenia muszą działać tak, aby uniknąć następujących dwóch niepoŜądanych sytuacji: • Fałszywe wyzwolenia: ciągłość dostaw energii elektrycznej jest równie waŜna dla jej producenta, jak i dla firmy zajmującej się jej dystrybucją. Fałszywe wyzwolenia zabezpieczeń mogą skutkować powaŜnymi stratami finansowymi. Takie sytuacje wpływają na dostępność energii. • NiezadŜiałanie zabezpieczenia: konsekwencje faktycznej awarii, która nie wyzwoliła zabezpieczenia mogą być katastroficzne. Dla bezpieczeństwa eksploatacji zabezpieczenia powinny wykrywać stany awaryjne sieci energetycznej tak szybko jak to tylko moŜliwe i posługiwać się dyskryminacją logiczną. Takie sytuacje wpływają na bezpieczeństwo dostaw. Technika zapewniania niezawodności systemów energetycznych musi teŜ brać pod uwagę wymogi bezpieczeństwa personelu i ochrony sprzętu. Sieci energetyczne składają się z róŜnych komponentów (kabli, aparatury, rozdzielczej, przekładników prądowych i napięciowych, transformatorów MV/LV itd.), które mogą ucierpieć wskutek awarii. Konsekwencje awarii pojedynczego komponentu sieci mogą być bardzo zróŜnicowane i zaleŜeć od wielu czynników specyficznych dla konkretnej sieci, takich jak topologia sieci, typy odbiorców energii, typy odbiorników prądu, połoŜenia poszczególnych komponentów w sieci, awaryjny tryb danego komponentu itd. Jest rzeczą waŜną ustalić czy w razie awarii w danej sieci musi być zachowana ciągłość dostaw, czy teŜ część sieci moŜe być tymczasowo wyłączona z eksploatacji. Projektując daną sieć i planując jej zabezpieczenia naleŜy wykorzystać wiedzę na temat awaryjnych trybów poszczególnych komponentów aby poszczególne moŜliwe awarie były izolowane w dobrze określonych stanach. To wymaga aby tryby awaryjne komponentów były tak zdeterminowane jak to tylko moŜliwe. Aby spełnić te wymogi urządzenia Sepam stale sprawdzają czy ich elektronika i oprogramowanie działają poprawnie. Celem tych testów jest doprowadzenie urządzenia w razie jakichkolwiek wykrytych niedomagań któregoś z jego podzespołów do dobrze określonego stanu zwanego fail-safe (“bezpieczny w razie uszkodzenia”). W takim stanie wszystkie przekaźniki wyjściowe zostaną przestawione w stan OFF, urządzenia Sepam nie działają i sieć energetyczna nie jest dalej chroniona. Przekaźniki wyjściowe znajdą się w stanie OFF takŜe w razie zaniku zasilania danego urządzenia Sepam. Zachowanie wyłącznika w razie uszkodzenia zabezpieczenia W momencie wymuszonego przejścia zabezpieczenia do stanu fail-safe wyłącznik moŜe zostać otwarty (jeśli waŜniejsze jest odłączenie od sieci jej części niechronionej wskutek uszkodzenia zabezpieczenia), bądź teŜ pozostać załączony (jeśli waŜniejsze jest zachowanie ciągłości dostaw). Te opcje ustawia się biorąc pod uwagę: • czy wyłącznik jest wyposaŜony w cewkę równoległą czy teŜ podnapięciową • czy wyłącznik jest sterowany normalnie otwartymi (NO) czy teŜ normalnie zamkniętymi (NC) stykami przekaźnika O2. W poniŜszej tabeli zebrano moŜliwe zachowania wyłącznika w sytuacji uszkodzenia urządzenia Sepam. RóŜnice między standardowym a indywidualnym trybem pracy wypunktowano w następnej sekcji. Wyłącznik z cewką równoległą 154 Wyłącznik z cewką podnapięciową • wyłącznik pozostaje zamknięty • wyłącznik zostaje automatycznie rozwarty • konieczne jest monitorowanie aby stwierdzić kiedy zabezpieczenie zacznie na nowo chronić obwody • wyłącznik zostanie teŜ otwarty jeśli zniknie napięcie na szynie pomocniczego zasilania podstacji SEPAM seria 10 Konieczność monitorowania prawidłowej pracy zabezpieczenia Uszkodzenie urządzenia Sepam nie powinno automatycznie powodować otwarcia wyłącznika jeśli priorytetowa jest ciągłość dostaw. Jednak trzeba stale monitorować stan zabezpieczenia sprawdzając czy nadal chroni ono obwody, czy teŜ uległo uszkodzeniu. Takie uszkodzenie nie stanowi problemu jeśli dalej od źródła zasilania nie wystąpiła Ŝadna awaria i sieć moŜe być tymczasowo eksploatowana w takim stanie. Gdyby jednak jakaś awaria wystąpiła, będzie musiał zostać wyłączony wyłącznik bliŜej źródła zasilania, w wyniku czego z eksploatacji zostanie wyłączony większy fragment sieci energetycznej. Aby uniknąć takich konsekwencji, w rozwaŜanej sytuacji trzeba monitorować prawidłową pracę urządzeń Sepam. Wedle wymagań uŜytkownika monitoring moŜe być okresowy lub ciągły, o czym w szczególności powinna przesądzać szacowana częstość awarii w chronionej sieci energetycznej. Monitoring za pomocą wskaźnika diodowego Dopóki urządzenie Sepam pracuje normalnie, dioda jest zgaszona, zapala się gdy urządzenie ulegnie uszkodzeniu i zostało automatycznie przestawione w tryb fail-safe. Pozwala to operatorom regularnie monitorować stan urządzenia bez wykonywania Ŝadnych szczególnych czynności. JednakŜe uszkodzenie nie zostanie wykryte do chwili następnego przeglądu wykonanego przez operatora. Jeśli kaŜde uszkodzenie zabezpieczenia automatycznie otwiera wyłącznik, monitorowanie diodowe nie pomaga zasygnalizować, Ŝe jest wymagana interwencja. Niemniej, moŜe pomóc w zlokalizowaniu miejsca awarii. PoniŜej objaśniono cztery moŜliwe kombinacje stanów wskaźników diodowych dioda ON Monitoring za pomocą przekaźnika alarmowego zapalona zgaszona urządzenie Sepam działa normalnie zapalona stan fail-safe i ON. zgaszona • brak zasilania, albo • stan fail-safe po awarii zasilania stan fail-safe Podczas normalnej pracy przekaźnik alarmowy jest w stanie aktywnym, przechodzi do stanu spoczynkowego gdy urządzenie Sepam ulegnie uszkodzeniu lub gdy zniknie zasilanie urządzenia. Zasadniczo jest wykorzystywany do zdalnego alarmowania. UŜycie przekaźnika alarmowego moŜe znacznie skrócić czas interwencji w porównaniu do urządzeń wyposaŜonych jedynie w diodową sygnalizację uszkodzeń. Przekaźnik alarmowy moŜe teŜ być uŜyty do uaktywnienia jakiegoś zapasowego systemu ochrony. Jeśli kaŜde uszkodzenie zabezpieczenia automatycznie otwiera wyłącznik, przekaźnik alarmowy nie pomaga zasygnalizować, Ŝe jest wymagana interwencja. Niemniej, moŜe pomóc w zlokalizowaniu miejsca awarii. UWAGI: • Urządzenia Sepam seria 10 model A są standardowo wyposaŜone w przekaźnik alarmowy (O7). • Urządzenia Sepam seria 10 modele N i B nie są standardowo wyposaŜone w przekaźniki alarmowe. W razie potrzeby moŜna przejść na indywidualny tryb pracy i przyporządkować funkcję alarmową do przekaźnika O3. Monitoring stanu W urządzeniu Sepam przestawionym w tryb fail-safe łącze komunikacyjne nie działa. łącza komunika- Tak więc monitorując stan łącza odległy operator moŜe wszcząć alarm i wezwać obsługę cyjnego konserwacyjną. 155 SEPAM Seria 10 8.2 Sterowanie wyłącznikiem w trybie standardowym Przekaźnik wyjściowy O1: wyłączanie wyłączników wyposaŜonych w równoległą cewkę wyłączającą Cewka otwierająca wyłącznik jest połączona szeregowo z normalnie otwartymi stykami przekaźnika wyjściowego O1. Jeśli w sieci energetycznej wystąpi stan awaryjny, zabezpieczenie zamknie te styki, w wyniku czego na równoległą cewkę wyzwalającą wyłącznika zostanie podane napięcie. Natomiast w razie uszkodzenia urządzenia Sepam wszystkie jego przekaźniki wyjściowe są przestawiane w pozycje spoczynkowe, czyli wyłącznik pozostanie zamknięty. Tryb fail-safe został zaprojektowany tak, aby po uszkodzeniu zabezpieczenia nie otwierać wyłącznika lecz raczej zachować ciągłość dostaw energii nawet przy braku ochrony. Schemat połączenia styków przekaźnika O1 z wyłącznikiem wyposaŜonym w równoległą cewkę wyzwalającą: Przekaźnik wyjściowy O2: blokada wyzwalania Blokadę wyzwalania zapewniają normalnie zamknięte styki przekaźnika wyjściowego O2. W pokazanym niŜej połączeniu styki te zapobiegną realizacji poleceń zamknięcia wyłącznika dopóki nie zostanie potwierdzone przyjęcie komunikatu o awarii. Natomiast w razie uszkodzenia urządzenia Sepam wszystkie jego przekaźniki wyjściowe są przestawiane w pozycje spoczynkowe, czyli polecenia zamknięcia wyłącznika będą mogły być realizowane bez przeszkód. Takie działanie sprzyja zachowaniu ciągłości dostaw energii nawet przy braku ochrony. Schemat połączenia styków przekaźnika O2 z wyłącznikiem: polecenia zamknięcia wyłącznika Przekaźnik alarmowy w urządzeniach Sepam seria 10 model A Urządzenia Sepam seria 10 model A są standardowo wyposaŜone w przekaźnik alarmowy (O7) utrzymywany podczas normalnej pracy w stanie aktywnym. Przekaźnik O7 przejdzie w stan spoczynku w razie uszkodzenia urządzenia Sepam, lub zaniku jego zasilania. Przekaźnik moŜe być spoŜytkowany do wezwania obsługi konserwacyjnej jeśli uŜytkownik wybrał pozostawianie wyłącznika w stanie zamkniętym nawet jeśli dane zabezpieczenie ulegnie uszkodzeniu. W ten sposób minimalizuje się czas pozostawania działającej sieci energetycznej bez ochrony. Działania przekaźnika alarmowego O7 nie moŜna dostosowywać. Przekaźnik alarmowy w urządzeniach Sepam seria 10 modele N i B 156 Urządzenia Sepam seria 10 modele N i B nie są standardowo wyposaŜone w przekaźniki alarmowe. W razie potrzeby moŜna przejść na indywidualny tryb pracy i przyporządkować funkcję alarmową do przekaźnika O3. SEPAM seria 10 Wyjątki dotyczące przekaźnika wyjściowego O1 W niektórych zastosowaniach wymaga się aby wyłącznik był kontrolowany przez podnapięciową cewkę wyzwalającą i zarazem aby pozostawał on zamknięty w razie uszkodzenia zabezpieczenia. Aby uzyskać takie działanie w standardowym trybie pracy urządzenia Sepam, cewkę otwierającą wyłącznik moŜna dołączyć do normalnie zamkniętych styków przekaźnika wyjściowego O1. W razie uszkodzenia urządzenia Sepam O1 pozostanie w pozycji OFF i wyłącznik pozostanie zamknięty. Takie uŜycie podlega ograniczeniom. Styki normalnie zamknięte (NC) nie są utrzymywane siłami magnetycznymi, a w związku z tym są wraŜliwe na szoki mechaniczne i ich zaciski mogą ulegać mikro-rozwarciom. Wskutek tego powstaje ryzyko wyłączenia wyłącznika; stopień tego naraŜenia zaleŜy od typu wyłącznika i jego cewki podnapięciowej. Dlatego jeśli takie rozwiązanie musi być uŜyte, zalecamy unikać montowania zabezpieczeń: • bezpośrednio na wyłącznikach lub innych urządzeniach które mogą transmitować impulsy • na drzwiczkach pola rozdzielnicy ze względu na moŜliwość powstania szoków mechanicznych podczas ich zamykania przez operatora. Zalecany sposób postępowania: • urządzenie Sepam zamontować na jakimś niezaleŜnym od aparatury rozdzielczej chassis, które będzie je izolować od szoków, wibracji i wstrząsów • jeśli to moŜliwe, cewkę otwierającą wyłącznika zrównoleglić diodą gaszącą, która spowolni reakcje cewki na chwilowe zaniki napięcia zasilania. Instalator musi sprawdzić, czy zainstalowane urządzenie Sepam nie jest naraŜone na jakieś szoki lub wibracje. 157 SEPAM Seria 10 8.3 Sterowanie wyłącznikiem w trybie indywidualnym Opcje indywidualnego dostosowania Tryb indywidualny moŜna zastosować aby zmienić standardowy sposób działania przekaźników wyjściowych O1 i O2 tj. odwrócić logikę sterowania ich stykami. W tym trybie są one normalnie utrzymywane w stanie aktywnym i zmieniają swój stan na OFF dopiero po wykryciu awarii. Takie zachowanie jest przydatne w scenariuszach takich jak: • wyłącznik jest wyposaŜony w podnapięciową cewkę wyłączającą i powinien być automatycznie otworzony w razie uszkodzenia urządzenia Sepam lub zaniku jego napięcia zasilania • naleŜy zapobiec zamknięciu wyłącznika w razie uszkodzenia urządzenia Sepam. Tryb indywidualny moŜe teŜ być uŜyty do przyporządkowania do przekaźnika O3 w urządzeniach Sepam seria 10 modele B i N funkcji alarmowej (watchdog). Przekaźnik wyjściowy O1: wyłączanie wyłączników wyposaŜonych w podnapięciową cewkę wyłączającą Przekaźnik wyjściowy O2: blokada wyzwalania Jeśli wyłącznik ma być automatycznie otwarty w razie uszkodzenia urządzenia Sepam lub zaniku napięcia jego zasilania, musi być kontrolowany przez podnapięciową cewkę wyłączającą. Aby skonfigurować takie działanie, naleŜy przejść do indywidualnego trybu pracy, na ekranie RELAYS INVER odwrócić logikę sterowania stykami przekaźnika wyjściowego O1 i połączyć normalnie otwarte (NO) tego styki przekaźnika z cewką wyłącznika. Te normalnie utrzymywane w pozycji zwartej styki zostaną rozwarte po wykryciu awarii w sieci energetycznej lub uszkodzenia urządzenia Sepam. Schemat połączenia styków przekaźnika O1 z wyłącznikiem wyposaŜonym w podnapięciową cewkę wyłączającą: MoŜe zajść potrzeba zapobieŜenia zamknięcia wyłącznika gdy uszkodzone lub nie zasilane urządzenie Sepam znajduje się w trybie fail-safe. Aby skonfigurować takie działanie, moŜna przejść do indywidualnego trybu pracy, na ekranie RELAYS INVER odwrócić logikę sterowania stykami przekaźnika wyjściowego O2 i skorzystać z jego styku NO, który (po odwróceniu logiki) będzie zwarty aŜ do wykrycia awarii. Schemat połączenia styków przekaźnika O2 z wyłącznikiem: polecenia zamknięcia wyłącznika Przekaźnik alarmowy w urządzeniach Sepam seria 10 modele N i B 158 W indywidualnym trybie pracy z przekaźnikiem O3 urządzeń Sepam seria 10 modele B i N moŜna stowarzyszyć funkcję przekaźnika alarmowego. Jeśli zabezpieczenia są tak skonfigurowane, Ŝe w razie uszkodzenia urządzenia Sepam wyłącznik jest automatycznie otwieramy, nie ma potrzeby stosowania osobnego przekaźnika alarmowego – jego alarm pojawiłby się w tym samym momencie co otwarcie wyłącznika. W takich sytuacjach wystarczą wskaźniki diodowe na płycie czołowej urządzenia Sepam. Niemniej, funkcja przekaźnika alarmowego moŜe być uŜyta do powiadamiania o uszkodzeniu zabezpieczenia. SEPAM seria 10 8.4 System samo-testowania Cel systemu W momencie inicjalizacji oraz cyklicznie w trakcie eksploatacji kaŜde urządzenie Sepam samo-testowania wykonuje serię samo-testów w celu wykrycia ewentualnych uszkodzeń swojego sprzętu lub oprogramowania i uniknięcia nieokreślonego zachowania, w szczególności fałszywych wyzwoleń lub braku właściwej reakcji na faktyczną awarię. Jeśli jakiekolwiek uszkodzenie zostanie wykryte, urządzenie przestawia się w dobrze określony tryb failsafe, w którym: • przekaźniki wyjściowe wracają do stanu spoczynkowego • zapala się sygnalizator diodowy • na płycie czołowej pojawia się 8-cyfrowy kod ułatwiający serwisowi Schneider Electric postawienie diagnozy co się stało • przekaźnik alarmowy wraca do stanu nieaktywnego • ewentualne łącze komunikacyjne przestaje działać. UWAGA: Przekaźniki wyjściowe i przekaźnik alarmowy zachowują się tak samo w przypadku przestawienia urządzenia do trybu fail-safe z powodu jakiegoś jego uszkodzenia, jak teŜ i z powodu zaniku napięcia jego zasilania. Lista wykonywanych samo-testów test procesora opis dzielenie przez 0, nielegalne instrukcje itd. oprogramowania nieskończone pętle, błędy systemu operacyjnego, kontrola wykonania czynności okresowych testowe funkcje matematyczne i logiczne, których wynik jest z góry znany częstotliwość taktowania i mieszczenie się jej w korytarzu tolerancji kontrola wskaźników programowych zestawu instrukcji procesora zegara procesora pamięci SRAM adresowania pamięci SRAM zajętej pamięci SRAM wolnej pamięci SRAM kolejki programowej zajętej pamięci flash wolnej pamięci flash pamięci EEPROM zegara sterowania przekaźników konwerterów A/C wejść logicznych (tylko model A) magistrali resetu kontrola bitowego adresowania pamięci kontrola pamięci zajętej przez program kiedy Inicjalizacja i eksploatacja Inicjalizacja i eksploatacja Inicjalizacja i eksploatacja Inicjalizacja i eksploatacja Inicjalizacja i eksploatacja Inicjalizacja kontrola wolnej pamięci Inicjalizacja i eksploatacja Eksploatacja kontrola czy kolejka nie przepełniła się Eksploatacja kontrola pamięci flash zajętej przez wewnętrzny program urządzenia Sepam kontrola wolnej pamięci flash Inicjalizacja i eksploatacja Inicjalizacja i eksploatacja Inicjalizacja i eksploatacja Eksploatacja kontrola danych zaprogramowanych przez uŜytkownika kontrola zegara czasu rzeczywistego urządzenia Sepam kontrola napięcia podawanego na cewki przekaźników wyjściowych kontrola prawidłowego funkcjonowania róŜnych komponentów urządzenia (sekwencer, zasilanie, procesor, pamięci, łącze komunikacyjne itd.) kontrola poprawności informacji podawanych na wejścia logiczne kontrola działania wewnętrznej magistrali urządzenia sprawdzenie czy urządzenie reaguje na sygnały resetu niewiadomego pochodzenia Inicjalizacja i eksploatacja Inicjalizacja i eksploatacja Inicjalizacja i eksploatacja Inicjalizacja i eksploatacja Inicjalizacja i eksploatacja 159 SEPAM Seria 10 160 SEPAM seria 10 9 Komunikacja wg protokołu MODBUS Spis treści Opis ogólny Protokół Modbus Testy zdawczo-odbiorcze i diagnostyka Dostęp do danych Kodowanie danych Synchronizacja, dane, pomiary, diagnostyka sieci i strefy testowania Strefa zdalnego sterowania Strefa zdalnej sygnalizacji Zdarzenia opatrzone datą/godziną Ustawianie oraz synchronizacja czasu Zdalna identyfikacja urządzeń Sepam 170 171 173 175 176 177 179 180 183 186 187 161 SEPAM Seria 10 9.1 Opis ogólny Wprowadzenie KaŜde urządzenie Sepam seria 10 model A jest wyposaŜone w port komunikacyjny. Protokół komunikacyjny Modbus pozwala nawiązać łączność z kontrolerem lub z dowolnym innym urządzeniem wyposaŜonym w nadrzędny port komunikacyjny Modbus (typu master). Urządzenia Sepam seria 10 model A zawsze pełnią w takiej komunikacji rolę podrzędną (porty typu slave). Funkcje dostępne przez łącze komunikacyjne Łącze komunikacyjne moŜna wykorzystać do zdalnego wykonania następujących funkcji: • odczyt wartości pomiarowych i diagnostyka • odczyt i zdalne sygnalizowanie stanu • transfer zapisów zdarzeń kaŜde opatrzone swą datą/godziną • identyfikacja urządzenia Sepam • ustawianie i synchronizacja czasu. Ponadto przez łącze komunikacyjne moŜna przekazywać uprawnione polecenia. 162 SEPAM seria 10 9.2 Protokół Modbus Zasada pracy Protokół Modbus słuŜy do wymiany danych w trybie Ŝądanie-odpowiedź pomiędzy jedną stacją nadrzędną (master) i stacją lub stacjami podrzędnymi (slave). Wymianę zawsze inicjuje master wysyłając Ŝądanie. Stacja podrzędna (w tym przypadku urządzenie Sepam) moŜe tylko odpowiadać na otrzymane Ŝądania. Jeśli infrastruktura sprzętowa pozwala, jedna stacja nadrzędna moŜe komunikować się z kilkoma stacjami podrzędnymi. KaŜde Ŝądanie zawiera numer (adres) stacji podrzędnej, do której jest skierowane. Adresy muszą być unikatowe. Stacje, do których dane Ŝądanie nie jest skierowane ignorują je. odpowiedź Ŝądanie stacje podrzędne Adresując Ŝądanie umownym adresem 0 master kieruje je do wszystkich podległych mu stacji podrzędnych. Taki mechanizm wysyłania jest określany jako broadcasting (“rozgłaszanie”). Stacje podrzędne nie odpowiadają na takie Ŝądania (są to w istocie komunikaty). Komunikowane mogą być jedynie polecenia nie wymagające od stacji podrzędnej zwrócenia Ŝadnych danych: Praca wielu stacji nadrzędnych (Multi-Master) Urządzenia Sepam mogą być dołączone przez odpowiednie bramy do sieci dopuszczających obecność wielu stacji nadrzędnych (Ethernet, Modbus+ itd.), i wtedy powstaje moŜliwość konfliktu gdy więcej niŜ jedna taka stacja równocześnie zaadresuje to samo urządzenie Sepam przez ten sam port komunikacyjny. Niedopuszczenie do takich konfliktów leŜy w gestii projektanta sieci. W przypadkach bezpośredniego dostępu do danych zazwyczaj nie są wymagane Ŝadne środki ostroŜności. Natomiast aby obsłuŜyć pośredni dostęp do danych, urządzenia Sepam oferują w kaŜdym swoim porcie komunikacyjnym dwie strefy wymiany danych, co umoŜliwia równoczesny niezaleŜny dostęp dwóch róŜnych stacji nadrzędnych. Struktura ramek KaŜda ramka wymienianych danych składa się co najwyŜej z 255 bajtów: 1 bajt adresat 0: komunikat rozsiewany do wszystkich 1...247 adresat unikatowy 1 bajt kod funkcji (patrz opis w następnej sekcji) n bajtów dane lub kod podfunkcji 2 bajty suma kontrolna CRC 16 (dla wykrycia błędów transmisji) Ramki z błędem formatu, parzystości, sumy kontrolnej CRC 16 itd. są ignorowane. Pierwsze dwa pola odpowiedzi zazwyczaj są identyczne jak te w Ŝądaniu. 163 SEPAM Seria 10 Funkcje obsługiwane przez protokół Modbus Protokół Modbus stosowany w urządzeniach Sepam jest podzbiorem protokołu Modbus RTU: • Funkcje dotyczące wymiany danych 1: odczytaj n bitów wyjściowych lub wewnętrznych 2: odczytaj n bitów wejściowych 3: odczytaj n słów wyjściowych lub wewnętrznych 4: odczytaj n słów wejściowych 5: zapisz 1 bit 6: zapisz 1 słowo 7: szybko odczytaj 8 bitów 15: zapisz n bitów 16: zapisz n słów • Funkcje dotyczące zarządzania łączem komunikacyjnym 8: odczytaj stan liczników diagnostycznych Modbus 11: odczytaj licznik zdarzeń Modbus 43 wraz z pod-funkcją 14: odczytaj identyfikację Struktura ramek wyjątków Ramka wyjątku wysyłana na Ŝądanie przez zaadresowane urządzenie Sepam składa się z następujących pól: 1 bajt numer zaadresowanego urządzenia Czas obsługi Ŝądania 1 bajt kod Ŝądanej funkcji +128 (80h) n bajtów moŜliwe kody: 1: nieznana funkcja 2: niepoprawny adres 3: niepoprawne dane 4: stacja podrzędna niegotowa (nie moŜe spełnić Ŝądania) 7: brak potwierdzenia (zdalny odczyt) 2 bajty suma kontrolna CRC 16 (dla wykrycia błędów transmisji) Czas obsługi Ŝądania Tr to czas od zakończenia transmisji Ŝądania do rozpoczęcia transmisji odpowiedzi: Ŝądanie Ŝądanie odpowiedź UWAGA: Tr zawiera okres ciszy pomiędzy dwiema ramkami i zazwyczaj jest określany dla ramek 8 bitów, brak parzystości, 1 bit stopu, 9600 bodów. Czas obsługi Ŝądań przez urządzenia Sepam nie przekracza 15 ms. W trybie bezpośrednim opóźnienie między Ŝądaniem (lub potwierdzeniem) i dostępnością Ŝądanych danych zaleŜy od czasu cyklu non-priority urządzenia Sepam i moŜe rozciągać się od kilkudziesięciu do kilkuset milisekund. Synchronizacja wymiany Dowolny znak otrzymany po ciszy trwającej ponad ekwiwalent 3,5 znaków jest uwaŜany za start nowej ramki. Minimalny okres ciszy pomiędzy 2 ramkami wynosi ekwiwalent 3,5 znaków. Stacja podrzędna ignoruje ramki: • odebrane z błędem (format, parzystość itd.) • z niezgodną suma kontrolną CRC 16 • zaadresowane nie do niej. 164 SEPAM seria 10 9.3 Testy zdawczo-odbiorcze i diagnostyka Parametry protokołu Modbus Diagnostyka łącza Modbus parametr wartości dopuszczalne wartość standardowa adres 1...247 1 tempo transmisji 4800 Baud 9600 Baud 19 200 Baud 38 400 Baud 19200 parzystość none (2 bity stopu) even (1 bit stopu) odd (1 bit stopu) even tryb zdalnego sterowania DIR (bezpośrednie) SBO (z potwierdzeniem Select Before Operate) z potwierdzeniem Aby sprawdzić czy łącze działa poprawnie, uŜytkownik moŜe skorzystać z: 1. diodowego wskaźnika aktywności łącza (na płycie czołowej urządzenia Sepam) 2. strefy testowej 3. liczników diagnostycznych i licznika zdarzeń Modbus. Diodowy wskaźnik aktywności Diodowy wskaźnik Strefa testowa W strefie testowej wykonuje się cykle odczyt/zapis/ponowny odczyt. Przykłady: sygnalizuje transmisje ramek. UWAGA: Miganie wskaźnika nie oznacza Ŝe wymiana danych doszła do pomyślnego skutku, tylko Ŝe do urządzenia dochodzi / z urządzenia Sepam wychodzi jakiś ruch. Ramka oczekiwana w odpowiedzi Odczytaj dwa słowa z adresu 0C00 01 03 0C00 0002 C75B 01 03 04 0000 0000 FA33 Zapisz słowo 1234 pod adres 0C00 01 10 0C00 0001 02 01 10 0C00 0001 0299 1234 6727 Odczytaj 1 słowo z adresu 0C00 01 03 0C00 0001 B75A 01 03 02 1234 B539 Funkcja Ramka wysłana Więcej informacji moŜna znaleźć w sekcji „Strefa testowa” na str. 178. Liczniki Urządzenia Sepam obsługują liczniki diagnostyczne CPT1–CPT8 i licznik zdarzeń CPT9 • CPT1: Liczba poprawnie odebranych ramek o długości od 4 do 255 bajtów (adresowanych do danego urządzenia i nie adresowanych do niego) • CPT2: Liczba odebranych Ŝądań lub komunikatów z którymś z poniŜszych błędów: błąd sumy kontrolnej CRC (ale długość ramki poprawna) w ramce adresowanej do danego urządzenia niepoprawna długość ramki (poniŜej 4 bajty lub powyŜej 255 bajtów, niezaleŜnie czy ramka adresowana czy teŜ nie adresowana do danego urządzenia) • CPT3: Liczba odpowiedzi z wyjątkami wygenerowanych przez dane urządzenie (nie licząc rozsiewanych komunikatów) • CPT4: Liczba poprawie odebranych przez dane urządzenie ramek (nie licząc rozsiewanych komunikatów) • CPT5: Liczba poprawnie odebranych rozsiewanych komunikatów • CPT6: bez znaczenia • CPT7: bez znaczenia • CPT8: Liczba odebranych ramek z co najmniej jednym błędnym znakiem (parzystość, nadmiar, koniec wiersza) niezaleŜnie czy ramka adresowana czy teŜ nie adresowana do danego urządzenia) • CPT9: Liczba poprawnie odebranych i skutecznie wykonanych Ŝądań (za wyjątkiem funkcji 11) 165 SEPAM Seria 10 Zerowanie liczników Liczniki zostaną wyzerowane gdy: • przekroczą swą pojemność FFFFh, 65535 • zostaną zresetowane na polecenie Modbus (funkcja 8, kod 000Ah) • zaniknie zasilanie urządzenia Sepam • zostaną zmodyfikowane parametry łącza komunikacyjnego UŜycie liczników Poszczególne liczniki diagnostyczne odczytuje się kodami 000Bh do 0012h funkcji 8. Funkcja 8 moŜe teŜ zostać uŜyta w trybie echa (kod 0000h): Funkcja 8 w trybie echa Ramka oczekiwana w odpowiedzi 01 08 0000 1234 ED7C 01 08 0000 1234 ED7C Ramka wysłana Licznik zdarzeń odczytuje się funkcją 11. Nawet działając w trybie echa urządzenia Sepam ponownie obliczają i sprawdzają sumy kontrolne CRC wysłane przez stację nadrzędną: • jeśli odebrana suma kontrolna CRC jest poprawna, urządzenie odpowiada • jeśli odebrana suma kontrolna CRC NIE jest poprawna, urządzenie NIE odpowiada 166 SEPAM seria 10 9.4 Dostęp do danych Adresowanie słów Dane urządzeń Sepam dostępne przez łącze komunikacyjne Modbus są zasadniczo zorganizowane w słowa 16-bitowe. KaŜde słowo jest identyfikowane 16-bitowym adresem (przestrzeń adresowa od 0 do 65535 tj. FFFFh szesnastkowo). W dalszej części niniejszego dokumentu wszystkie adresy podano szesnastkowo. Adresowanie bitów Niektóre dane moŜna teŜ odczytywać bitami. Adres bitu określa się na podstawie adresu słowa jak następuje: adres bitu = (adres słowa x 16) + numer bitu (0,..15) Przykłady: • zerowy bit w słowie o adresie 0C00 ma adres C000 • czternasty bit w słowie o adresie 0C00 ma adres C00E Adresy niezdefiniowane W Ŝądaniach naleŜy posługiwać się tylko adresami zdefiniowanymi w niniejszym dokumencie. Jeśli zostanie uŜyty jakiś inny adres, urządzenia Sepam moŜe odpowiedzieć komunikatem z wyjątkiem, bądź wystawić dane nie mające znaczenia. Tryby dostępu Dane mogą być manipulowane: • Bezpośrednio: to dane permanentnie identyfikowane swoimi adresami Modbus. Takimi danymi moŜna manipulować za pomocą pojedynczych operacji odczytu/zapisu, stosowanych do całej wchodzącej w grę strefy bądź do jej części. • Pośrednio: adresy Modbus wskazują tylko strefę wymiany, w której – zaleŜnie od kontekstu – mogą znajdować się róŜnorodne dane. W takiej sytuacji do kaŜdej wymiany potrzeba co najmniej dwóch operacji. Niezbędny protokół omówiono osobno dla kaŜdej z wchodzących w grę stref. Wykaz stref adresowych Dane podobne w sensie funkcji sterującej/monitorującej albo kodów zostały pogrupowane w sąsiadujące ze sobą strefy adresowe: zakres adresów słów synchronizacja 0002...0005 informacje 0006...0007 zdarzenia opatrzone datą/godziną – tabela 1 0040,..0060 zdarzenia opatrzone datą/godziną – tabela 2 0070,..0090 zdalne sterowanie 00F0,..00F3 stan i zdalne wskaźniki 0100,..0107 wartości pomiarowe – format 16NS (x10) 0110,..011B wartości pomiarowe – format 32NS 0130,..0147 diagnostyka sieci 0250,..025B strefa testowa 0C00,..0C0F strefa adresowa tryb dostępu bezpośredni bezpośredni pośredni pośredni bezpośredni bezpośredni bezpośredni bezpośredni bezpośredni bezpośredni dostęp do słów/bitów słowa słowa słowa słowa słowa/bity słowa/bity słowa słowa słowa słowa/bity 167 SEPAM Seria 10 9.5 Kodowanie danych UŜywane formaty Poza wyjątkami opisanymi w tekście, dane urządzeń Sepam są kodowane w jednym z następujących formatów: • 32NS: 32-bitowa wartość bez znaku • 16NS: 16-bitowa wartość bez znaku • B: bit lub zestaw bitów • ASCII nc: łańcuch n znaków ASCII • MMmm: 16-bitowy numer wersji: wersja główna = bajt bardziej znaczący, wersja poboczna = bajt mniej znaczący • IEC: czas zakodowany 4 słowami wg IEC 60870-5-4 UWAGA: Dotyczy wszystkich formatów: jeśli kodowana wartość wykracza poza górny zakres wartości dopuszczalnych w uŜytym formacie, zakodowany zostanie ten górny zakres. Maksymalną wartością z zakresu danego formatu oznacza się teŜ wartości nie dające się wyznaczyć. Format 32NS Pierwsze słowo jest bardziej znaczące. Przykład: prąd fazy A jest kodowany z rozdzielczością 0,1 A. Tak więc wartość tego prądu 10000 A zostanie zakodowana jako 100000 czyli 000186A0h tj. 0001 w słowie o adresie 0130 oraz 86A0 w słowie o adresie 0131. Format ASCII Format ASCII jest uŜywany do kodowania identyfikatorów znakowych urządzeń Sepam. Jeśli znaki nie wypełniają równej liczby słów, braki zostaną uzupełnione bajtami null. Pierwszy znak zajmuje mniej znaczący bajt pierwszego słowa, drugi znak – bardziej znaczący bajt pierwszego słowa, trzeci znak – mniej znaczący bajt drugiego słowa itd. Przykład: łańcuch znakowy "Sepam series 10" zostanie zakodowany jako: słowo nr 1 2 3 4 5 6 7 8 Format IEC bardziej znaczący bajt znak wartość hex e 65 a 61 spacja 20 e 65 i 69 s 73 1 31 null 00 mniej znaczący bajt znak wartość hex S 53 p 70 m 6D s 73 r 72 e 65 spacja 20 0 30 Datę i godzinę koduje się 4 słowami w formacie IEC 60870-5-4. Bity oznaczone 0 w tabeli poniŜej nie są uŜywane, przy odczycie są zawsze ustawiane na 0, przy zapisie są ignorowane: 8 7 6 5 bit 15 14 13 12 11 10 9 słowo 1 zarezerwowane (0 przy odczycie, 0 zmienne przy zapisie) 2 0 0 0 0 miesiąc (1...12) 0 0 0 3 0 0 0 godzina (0,..23) 0 0 4 milisekunda (0,..59999) 168 4 3 2 1 rok (0,..99) dzień (1...31) minuty (0,..59) 0 SEPAM seria 10 9.6 Synchronizacja, dane, pomiary, diagnostyka sieci i strefy testowania Wprowadzenie Strefy synchronizacji, danych, wyników pomiarów, funkcji diagnostyki sieci i testowania są dostępne bezpośrednio i nie zawierają Ŝadnych zdarzeń. Dla kaŜdej z opisanych niŜej stref w tabeli podano następujące informacje: • adresy strefy • kody funkcji Modbus dostępnych w trybie odczytu • kody funkcji Modbus dostępnych w trybie zapisu • w razie potrzeby – format i rozdzielczość zapisanych danych Strefa synchronizacji Zawiera cztery słowa uŜywane do kodowania daty/czasu. zawartość rok miesiąc + dzień godzina + minuta milisekundy adres 0002 0003 0004 0005 odczyt 3 3 3 3 zapis 16 format IEC UWAGA: Operacja zapisu dotyczy całej strefy (adresy 0002-0005). Strefa danych Zawiera dwa słowa uŜywane do kodowania numeru seryjnego urządzenia Sepam. zawartość numer seryjny adres 0006-0007 odczyt 3 zapis – format 32NS Kodowanie numeru seryjnego (bity oznaczone 0 nie są uŜywane, przy odczycie są zawsze ustawiane na 0, przy zapisie są ignorowane): bit 15 słowo 0006 0 0007 Strefa danych pomiarowych x10 w formacie 16NS 14 13 12 11 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 0 rok produkcji (0,..99) 0 0 tydzień produkcji (1...52) numer kolejny w danym tygodniu (1...65535) W tej strefie znajdują się wyniki pomiarów kodowane 16 bitami. zawartość prąd IA (x10) prąd IB (x10) prąd IC (x10) prąd doziemny Io (x10) zarezerwowane zapotrzebowanie ImA (x10) zapotrzebowanie ImB (x10) zapotrzebowanie ImC (x10) szczytowy prąd fazy IMA (x10) szczytowy prąd fazy IMB (x10) szczytowy prąd fazy IMC (x10) zuŜyta pojemność cieplna adres odczyt zapis format 0110 0111 0112 0113 0114 0115 0016 0017 0018 0019 001A 001B 3, 4 3, 4 3, 4 3, 4 – 3, 4 3, 4 3, 4 3, 4 3, 4 3, 4 3, 4 – – – – – – – – – – – – 16NS 16NS 16NS 16NS – 16NS 16NS 16NS 16NS 16NS 16NS 16NS jedn. miary 1A 1A 1A 1A – 1A 1A 1A 1A 1A 1A 1% 169 SEPAM Seria 10 Strefa danych pomiarowych w formacie 32NS Strefa diagnostyki sieci W tej strefie znajdują się wyniki pomiarów kodowane 32 bitami. zawartość prąd IA prąd IB prąd IC prąd doziemny Io zarezerwowane zapotrzebowanie ImA zapotrzebowanie ImB zapotrzebowanie ImC szczytowy prąd fazy IMA szczytowy prąd fazy IMB szczytowy prąd fazy IMC zuŜyta pojemność cieplna odczyt zapis format 0130-0131 0132-0133 0134-0135 0136-0137 0138-0139 013A-013B 013C-013D 013E-013F 0140-0141 0142-0143 0144-0145 0146-0147 3, 4 3, 4 3, 4 3, 4 – 3, 4 3, 4 3, 4 3, 4 3, 4 3, 4 3, 4 – – – – – – – – – – – – 32NS 32NS 32NS 32NS – 32NS 32NS 32NS 32NS 32NS 32NS 32NS zawartość adresy odczyt zapis format 0250-0253 0254-0255 0256-0257 0258-0259 025A-025B 3 3, 4 3, 4 3, 4 3, 4 – – – – – IEC 32NS 32NS 32NS 32NS jedn. miary – 0,1 A 0,1 A 0,1 A 0,1 A W tej strefie znajduje się 16 słów uŜywanych do diagnostyki łącza komunikacyjnego w trakcie testów zdawczo-odbiorczych. Więcej informacji moŜna znaleźć wyŜej w sekcji „Testy zdawczo-odbiorcze i diagnostyka”. zawartość strefa testowa adresy 0C00–0C0F odczyt 1,2,3,4 zapis 5,6,15,16 W momencie inicjalizacji urządzenia Sepam powyŜsze słowa są resetowane. 170 jedn. miary 0,1 A 0,1 A 0,1 A 0,1 A – 0,1 A 0,1 A 0,1 A 0,1 A 0,1 A 0,1 A 1% W tej strefie znajdują się dane charakteryzujące ostatnie wyzwolenie zabezpieczenia. znacznik czasu prąd fazy A prąd fazy B prąd fazy C zmierzony prąd doziemny Io Stefa testowa adresy format – SEPAM seria 10 9.7 Strefa zdalnego sterowania Wprowadzenie Polecenia zdalnego sterowania transmituje się do urządzeń Sepam w jednym z następujących trybów (wybór w ustawieniach): • DIR (bezpośredni) • SBO (z potwierdzeniem Select Before Operate) Zawartość strefy Zawiera cztery słowa: zawartość słowo kontrolne nr. 1 słowo rezerwowe potwierdzenie słowa nr. 1 słowo rezerwowe Słowo kontrolne Tryb z potwierdzeniem SBO odczyt 1,2,3,4 – 3 – zapis 5,6,15,16 – 5,6,15,16 – format – – – – Znaczenie bitów: bit adres bitu w słowie 0 1 2 3 0F00 0F01 0F02 0F03 adres bitu w potwierdzeniu słowa 0F20 0F21 0F22 0F23 0F04...0F0F 0F24...0F2F 4...15 Tryb bezpośredni adresy 00F0 00F1 00F2 00F3 polecenie otwórz wyłącznik zamknij wyłącznik reset wyzeruj wartości szczytowego zapotrzebowania na prąd faz rezerwowe Polecenia zdalnego sterowania są wykonywane jak tylko zostaną wpisane do pamięci. Logika układów sterowania resetuje wykonane polecenia. Polecenia zdalnego sterowania są wykonywane w dwóch krokach: 1. Operator wybiera polecenie do wykonania ustawiając odpowiedni bit w potwierdzeniu słowa kontrolnego. 2. Operator wykonuje zdalne polecenie ustawiając ten sam bit w słowie kontrolnym. Polecenie zdalnego sterowania zostanie wykonane tylko gdy oba bity są zgodnie ustawione. Logika układów sterowania resetuje wykonane polecenia. Ustawiony bit w potwierdzeniu słowa kontrolnego moŜe być skasowany na kilka sposobów: • operator skasuje go explicite • operator ustawi inny bit w potwierdzeniu słowa • operator ustawi inny bit w słowie niŜ jest ustawiony w potwierdzeniu słowa (w takiej sytuacji nie zostanie wykonane Ŝadne zdalne polecenie) • polecenie nie zostanie wykonane w ciągu 30 sekund. Tryb lokalny z blokadą poleceń zdalnego sterowania W standardowym trybie pracy na wejście logiczne I4 moŜna podać sygnał wyboru trybu sterowania (lokalne/zdalne). W lokalnym trybie sterowania (I4 = 1) zostanie zablokowana moŜliwość zdalnego wykonania następujących poleceń: • potwierdzenie przyjęcia komunikatu o awarii (zresetowanie przekaźników wyjściowych i diodowego wskaźnika awarii) • zresetowanie wartości szczytowego zapotrzebowania na prąd faz • zamknięcie wyłącznika. Ponadto w lokalnym trybie sterowania zostanie zablokowana moŜliwość otwarcia wyłącznika jeśli w menu parametrów zostanie dodatkowo ustawiona opcja OPEN NOT ACCEPTED. Więcej informacji moŜna znaleźć w sekcji „Sterowanie lokalne/zdalne” na str. 138. 171 SEPAM Seria 10 9.8 Strefa zdalnej sygnalizacji Wprowadzenie Poszczególne bity słów dostępnych w strefie zdalnej sygnalizacji sygnalizują stan funkcji sterowania, wartości progów funkcji ochronnych, stan wejść logicznych i przekaźników wyjściowych urządzeń Sepam. MoŜna je odczytywać indywidualnie lub całymi słowami. Zawartość strefy Bity stanu są zgrupowane w osiem słów: zawartość słowo kontrolne słowo stanu zdalna sygnalizacja nr. 1 zdalna sygnalizacja nr. 2 (rezerwa) zdalna sygnalizacja nr. 3 zdalna sygnalizacja nr. 4 (rezerwa) wejścia logiczne przekaźniki wyjściowe adres 0100 0101 0102 0103 0104 0105 0106 0107 bity 1000,..100F 1010,..101F 1020,..102F 1030,..103F 1040,..104F 1050,..105F 1060,..106F 1070,..107F odczyt zapis format – B 1,2,3,4,7 1,2,3,4 – B 1,2,3,4 – B 1,2,3,4 – B 1,2,3,4 – B 1,2,3,4 – B 1,2,3,4 – B 1,2,3,4 – B Słowo kontrolne (adres 0100) bit 0,..9 10 11 12 13 14 15 adres bitu w słowie 1000,..1009 100A 100B 100C 100D 100E 100F stan rezerwowe brak informacji w drugim stosie zdarzeń informacja obecna w drugim stosie zdarzeń niewłaściwy czas urządzenia Sepam urządzenie Sepam nie zsynchronizowane brak informacji w pierwszym stosie zdarzeń informacja obecna w pierwszym stosie zdarzeń UWAGA: Zmiana bitu 11 i 15 nie generuje zdarzenia opatrzonego datą/godziną. Słowo stanu (adres 0101) bit 0 1 2 3 4 5 6 7 8 adres bitu w słowie 1010 1011 1012 1013 1014 1015 1016 1017 1018 stan próg 50-51 I> uaktywniony (1) / wyłączony (0) próg 50-51 I>> uaktywniony (1) / wyłączony (0) próg 50N-51N Io> uaktywniony (1) / wyłączony (0) próg 50N-51N Io>> uaktywniony (1) / wyłączony (0) ochrona cieplna uaktywniona (1) / wyłączona (0) funkcja CLPU I uaktywniona (1) / wyłączona (0) funkcja CLPU Io uaktywniona (1) / wyłączona (0) funkcja TCS uaktywniona (1) / wyłączona (0) dyskryminacja logiczna progu 50-51 I> uaktywniona (1) / wyłączona (0) 9 1019 dyskryminacja logiczna progu 50-51 I>> uaktywniona (1) / wyłączona (0) 10 101A dyskryminacja logiczna progu 50N-51N Io> uaktywniona (1) / wyłączona (0) 11 101B dyskryminacja logiczna progu 50N-51N Io>> uaktywniona (1) / wyłączona (0) 12 101C pomiar prądu IB uaktywniony (1) / wyłączony (0) 13...15 101D...101F rezerwowe 172 SEPAM seria 10 Zdalna sygnalizacja słowo nr. 1 (adres 0102) Zdalna sygnalizacja słowo nr. 3 (adres 0104) bit adres bitu w słowie 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 1020 1021 1022 1023 1024 1025 1026 1027 1028 1029 102A 102B 102C 102D 102E 102F bit adres bitu w słowie 1040 1041 1042 1043 1044 0 1 2 3 4 sygnał zwłoczny sygnał z progu 50-51 I> zwłoczny sygnał z progu 50-51 I>> bezzwłoczny sygnał z progu 50-51 I> bezzwłoczny sygnał z progu 50-51 I>> zwłoczny sygnał z progu 50N-51N Io> zwłoczny sygnał z progu 50N-51N Io>> bezzwłoczny sygnał z progu 50N-51N Io> bezzwłoczny sygnał z progu 50N-51N Io>> alarm ochrony cieplnej 49 RMS wyzwolenie ochrony cieplnej 49 RMS dyskryminacja logiczna zwłocznego sygnału 50-51 I> dyskryminacja logiczna zwłocznego sygnału 50-51 I>> dyskryminacja logiczna zwłocznego sygnału 50N-51N Io> dyskryminacja logiczna zwłocznego sygnału 50N-51N Io>> rezerwa rezerwa sygnał sygnał blokady wysłany sygnał blokady otrzymany tryb sterowania lokalne (1) / zdalne (0) niezgodność pozycji wyłącznika z sygnałami zdalnego sterowania niezgodność pozycji styków pomocniczych wyłącznika lub uszkodzenie obwodu wyłączającego (TCS) 5 1045 wyłącznik zamknięty 6 1046 zewnętrzny sygnał resetu na wejściu logicznym 7 1047 zewnętrzne polecenie wyzwolenia na wejściu logicznym 8 1048 urządzenia Sepam nie zresetowane po awarii 9 1049 wyzwolenie 10…15 104A…104F rezerwa UWAGA: Bity 08 i 09 mają znaczenie tylko w standardowym trybie pracy. Stan wejść logicznych (słowo o adresie 0106) bit adres bitu w słowie 0 1060 1 1061 2 1062 3 1063 4…15 1064…106F sygnał stan wejścia I1 stan wejścia I2 stan wejścia I3 stan wejścia I4 rezerwa 173 SEPAM Seria 10 Stan przekaźnikaów wyjściowych (słowo o adresie 0107) 174 bit adres bitu w słowie 0 1070 1 1071 2 1072 3 1073 4 1074 5 1075 6…15 1076…107F sygnał stan przekaźnika O1 stan przekaźnika O2 stan przekaźnika O3 stan przekaźnika O4 stan przekaźnika O5 stan przekaźnika O6 rezerwa SEPAM seria 10 9.9 Zdarzenia opatrzone datą/godziną Typy zdarzeń Zdarzenie logiczne to zmiana stanu jakiegoś bitu w słowie kontrolnym, słowie stanu, bądź w słowie zdalnej sygnalizacji. Zdarzenie takie jest charakteryzowane: • adresem (wchodzącego w grę bitu) • kierunkiem zmiany • znacznikiem czasu (rozdzielczość 1 ms) UWAGA: Zdarzenie logiczne wyznacza teŜ wszystkie parametry zmiany stanu. Zdarzenie analogowe to zapis prądu, który wyzwolił zabezpieczenie. Znaczniki czasu Kodowanie zdarzeń Czas zdarzenia jest określany na podstawie wewnętrznego zegara urządzenia Sepam. Dokładność tego zegara zaleŜy przede wszystkim od jakości synchronizacji. Więcej informacji moŜna znaleźć w sekcji „Synchronizacja” na str. 186. Zapis kaŜdego zdarzenia składa się z następujących 8 słów: słowo 1 2 opis typ zdarzenia adres 3-4 informacje stowarzyszone 5-8 znacznik czasu kod zdarzenia logiczne 0800h adres bitu (1000…1030) zdarzenia analogowe 0400h adres słowa (0254…025A) wartość prądu w formacie 32NS kierunek zmiany • 00000000:skasowanie/zanik • 00000001:ustawienie/pojawienie się zgodnie ze standardem IEC 60870-5-4 Stosy zdarzeń Na uŜytek kaŜdego z dwóch moŜliwych kontrolerów urządzenie Sepam utrzymuje dwa oddzielne stosy o pojemności 100 zdarzeń kaŜdy. Stosy te są typu FIFO (first-in-firstout). Ostatnia pozycja w stosie dotyczy samego stosu: jest to sygnał jego przepełnienia. Inicjalizacja stosu zdarzeń Urządzenia Sepam inicjują swoje stosy zdarzeń następująco: • Gdy pod uwagę są brane parametry funkcji PROTOCOL, urządzenie Sepam generuje kolejno następujące zdarzenia: pojawienie się zdarzenia brak informacji w stosie pojawienie się zdarzenia niewłaściwy czas pojawienie się zdarzenia urządzenie niezsynchronizowane zanik zdarzenia brak informacji w stosie • Gdy urządzenie nadrzędne nada ramkę czasową, urządzenie Sepam generuje kolejno następujące zdarzenia: zanik zdarzenia niewłaściwy czas zanik zdarzenia urządzenie niezsynchronizowane Odczyt stosu zdarzeń Jeśli… …to… …następnie Kontroler odczytuje ze stosu zdarzenia wolniej niŜ urządzenie Sepam je generuje… …stos zapełnia się, w momencie przepełnienia (setne zdarzenie) zostanie wygenerowane zdarzenie utrata informacji... …stos przestanie przyjmować zdarzenia (informacje o nich zostaną utracone). Kontroler odczytuje ze stosu zdarzenia szybciej niŜ urządzenie Sepam je generuje… …stos opróŜnia się, w momencie całkowitego opróŜnienia zostanie wygenerowane zdarzenie brak informacji i stan synchronizacji… …stos zacznie być budowany od nowa ze zdarzeń wykrytych od tego momentu. 175 SEPAM Seria 10 Tabele zdarzeń Urządzenia Sepam udostępniają urządzeniu nadrzędnemu (urządzeniom nadrzędnym) dwie tabele zdarzeń tak, Ŝe ich stos zdarzeń moŜe być odczytywany pakietami po maksymalnie cztery zdarzenia: pierwsza tabela zdarzeń słowo wymiany zdarzenie nr 1 zdarzenie nr 2 zdarzenie nr 3 zdarzenie nr 4 adres 0040 0041…0048 0049…0050 0051…0058 0059…0060 odczyt 3 3 3 3 3 zapis 6, 16 – – – – druga tabela zdarzeń słowo wymiany zdarzenie nr 1 zdarzenie nr 2 zdarzenie nr 3 zdarzenie nr 4 adres 0070 0071…0078 0079…0080 0081…0088 0089…0090 odczyt 3 3 3 3 3 zapis 6, 16 – – – – UWAGA: Operacja odczytu dotyczy albo tylko słowa wymiany, albo całej tabeli. Słowo wymiany Słowo wymiany kontroluje odczyt zdarzeń. bit 15 – 14 13 12 11 10 9 Numer wymiany 0,..255 8 7 6 5 4 3 2 1 Liczba zdarzeń 0,..4 Numer wymiany jest zerowany z chwilą podania napięcia zasilania i inkrementowany przy kaŜdym transferze pakietu zdarzeń. Po osiągnięciu wartości maksymalnej (FFh) automatycznie powraca do 0, Numeracja wymian jest generowana przez urządzenie Sepam i potwierdzana przez kontrolera. Liczba zdarzenia określa ile zdarzeń jest opisanych w danej tabeli zdarzeń. Pozostałe bity tabeli nie mają znaczenia. 176 0 SEPAM seria 10 Sekwencja wymiany Protokół gwarantuje, Ŝe Ŝadne zdarzenie nie zostanie utracone, nawet w przypadku jakiegoś problemu w łączu komunikacyjnym. Aby uzyskać taką gwarancję, urządzenia Sepam kodują w słowach wymiany dwie liczby: • n: numer kolejny wymiany • m: liczba zdarzeń w tabeli faza opis 1 Jeśli są obecne jakieś zdarzenia, urządzenie Sepam transferuje je do tabeli i zapisuje ich liczbę (m) w słowie wymiany. 2 Kontroler wysyła Ŝądanie odczytu zdarzeń. 3 Jeśli tabel nie jest pusta, urządzenie Sepam wysyła dane z tabeli. 4 Kontroler potwierdza wymianę zapisując numer ostatnio przeprowadzonej wymiany i zero do odpowiednich pól słowa wymiany. 5 Urządzenie Sepam zeruje tabelę i kasuje potwierdzenie przyjęcia zdarzeń. 6 Jeśli pojawiły się jakieś nowe zdarzenia, urządzenie Sepam transferuje je do tabeli i zapisuje ich liczbę (m’) w słowie wymiany i inkrementuje numer wymiany. 7 Procedura powtarza się od fazy 2. słowo wymiany n, m≠0 n, m n, m n, 0 n, 0 n+1, m' – UWAGI: • Dopóki zdarzenie nie zostało potwierdzone tabela pozostaje w tym samym stanie i cały czas moŜna ją odczytać. • Niepoprawne potwierdzenia (niepoprawne wartości słowa wymiany) są ignorowane i tabela pozostaje w niezmienionym samym stanie. • Wpisanie wartości FFh do słowa wymiany (dowolny numer kolejny wymiany, liczba zdarzeń = FFh) spowoduje ponowną inicjalizację stosu wydarzeń. Wszystkie zapamiętane w pamięci Sepam zdarzenia zostaną skasowane. • Kontroler odpowiada za posortowanie zdarzeń w porządku chronologicznym. 177 SEPAM Seria 10 9.10 Ustawianie oraz synchronizacja czasu Wprowadzenie Urządzenia Sepam same ustawiają wewnętrznie datę i godzinę. Jeśli zaniknie ich zasilanie, ta informacja będzie podtrzymana bateryjnie do czasu wyczerpania baterii (lub wyjęcia baterii z urządzenia). Wewnętrzny zegar jest w szczególności uŜywany do opatrywania wygenerowanych alarmów i zdarzeń znacznikami czasu. Aktualna data i godzina moŜe być odczytana na wyświetlaczu w menu parametrów. W razie gdyby wewnętrzny zegar okazał się źle ustawiony, urządzenie Sepam ustawi 12 bit słowa kontrolnego w strefie zdalnej sygnalizacji (pod adresem 0100). Ustawianie daty i W momencie podania napięcia na urządzenie Sepam czas jest automatycznie godziny przepisywany z wewnętrznego zegara podtrzymywanego bateryjnie (zakładając, Ŝe bateria pracuje). Zegar moŜna ustawić dwojako: • w trybie sterowania lokalnego – z płyty czołowej (menu parametry) • zdalnie – zapisując (w pojedynczym bloku) nowe wartości daty i godziny do strefy synchronizacji (ramka czasu Modbus) Synchronizacja Taka sama ramka czasu jest uŜywana do ustawiania zegara i do jego synchronizacji. W celu synchronizacji ramka powinna być transmitowana regularnie co 10 do 60 sekund. Najczęściej ramki synchronizacyjne są nadawane do wszystkich urządzeń podrzędnych (adres odbiorcy 0 tj. rozgłaszanie w trybie broadcast). Stan zsynchronizowania jest sygnalizowany zapalonym bitem 13 słowa kontrolnego w strefie zdalnej sygnalizacji (pod adresem 0100). Po upłynięciu 200 sekund od otrzymania ostatniej ramki synchronizującej bit ten zostanie zgaszony. Cykl synchronizacji KaŜdy cykl synchronizacji przebiega następująco faza 1 2 3 Dokładność zegara opis Kontroler zapisuje swój czas do strefy synchronizacji. Urządzenie Sepam przechodzi do stanu braku synchronizacji (zapala bit 13 słowa kontrolnego 1) i resetuje swój zegar. Jeśli róŜnica czasu wynosi poniŜej 100 ms, urządzenie Sepam z powrotem przechodzi do stanu „zsynchronizowane”. Dokładność zegara jest ograniczona dokładnością zegara stacji nadrzędnej oraz opóźnieniami w łączu komunikacyjnym. Przed wysłaniem ramki czasu kontroler musi sprawdzić, czy nadeszła odpowiedź na wszystkie wysłane Ŝądania odczytu. Urządzenie Sepam jest synchronizowane natychmiast po otrzymaniu ramki czasu. Jeśli ramki przechodzą przez jakąś bramę (w przypadku pracy wielu stacji nadrzędnych), naleŜy upewnić się, Ŝe brama nie spowalnia ich transmisji. 178 SEPAM seria 10 9.11 Zdalna identyfikacja urządzeń Sepam Wprowadzenie Funkcja Read Device Identification moŜe posłuŜyć do odczytania informacji jednoznacznie identyfikującej urządzenie. Urządzenia Sepam przetwarzają takie Ŝądania identyfikacji na poziomie zgodności 02. Kompletny opis funkcji moŜna znaleźć w witrynie http://www.modbus.org. PoniŜej przytoczono opis tylko wybranych opcji znajdujących zastosowanie w przypadku współpracy z urządzeniami Sepam. Identyfikacja Identyfikacja opiera się na łańcuchach znaków ASCII zwanych obiektami. Obiekty urządzeń Sepam urządzeń Sepam dzielą się na dwie grupy: grupa 1 2 ProductCode nr 0 1 2 3 obiekt VendorName ProductCode (kod w formacie EAN13) MajorMinorRevision VendorURL 4 5 6 ProductName ModelName nie uŜywany długość 18 (12h) 20 (14h) 5 26 (1Ah) 15 (0Fh) 11 (0Bh) 0 Kod w formacie EAN13 identyfikuje urządzenie Sepam 13 cyframi: organizacja normująca 3 Kody urządzeń wartość "Schneider Electric" "(EAN13)3 30343 •••••• •" "Vx.y" "www.schneiderelectric.com" "Sepam series 10" "S10 - •••" "” producent 30343 model "Unknown application” "S10 - A 41A” "S10 - A 42A „ "S10 - A 43A” "S10 - A 43A DK” "S10 - A 41E „ "S10 - A 42E „ "S10 - A 42E G „ "S10 - A 43E „ "S10 - A 43E DK „ "S10 - A 41F” "S10 - A 42F” "S10 - A 42F G” "S10 - A 43F „ – kod suma kontrolna urządzenia 0 598•• wyliczana wg http://www.ean-int.org kod produktu „(EAN13)0 00000 000000 0" „(EAN13)3 30343 059808 4" „(EAN13)3 30343 059809 1" „(EAN13)3 30343 059810 7" „(EAN13)3 30343 059825 1" „(EAN13)3 30343 059811 4" „(EAN13)3 30343 059812 1" „(EAN13)3 30343 059828 2" „(EAN13)3 30343 059813 8" „(EAN13)3 30343 059826 8" „(EAN13)3 30343 059814 5" „(EAN13)3 30343 059815 2" „(EAN13)3 30343 059829 9" „(EAN13)3 30343 059816 9" UWAGI: • Długość łańcucha znakowego "Unknown application" wynosi 19 znaków. • Spacje w kolumnie kod produktu nie mają znaczenia: w kodach EAN13 między cyframi nie ma spacji. 179 SEPAM Seria 10 Ramka Ŝądania Ramka Ŝądania identyfikacji składa się z następujących pól: pole rozmiar (w bajtach) 1 1 1 1 1 2 numer urządzenia podrzędnego kod funkcji typ MEI (kod pod-funkcji) typ odczytu nie wykorzystane suma kontrolna CRC Ramka odpowiedzi rozmiar (w bajtach) 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 lg1 ... 1 1 lgn 2 numer urządzenia podrzędnego kod funkcji typ MEI (kod pod-funkcji) typ odczytu poziom zgodności nie wykorzystane nie wykorzystane liczba obiektów numer pierwszego obiektu długość pierwszego obiektu łańcuch ASCII pierwszego obiektu ... numer n-tego obiektu długość n-tego obiektu łańcuch ASCII n-tego obiektu suma kontrolna CRC wartość 1...247 43 (2Bh) 14 (0Eh) 01 lub 02 02 00 00 3 lub 7, zaleŜnie od typu odczytu obj1 lg1 txt1 (znaki ASCII) ... objn lgn txtn (znaki ASCII) wyliczana Jeśli w trakcie przetwarzania Ŝądania identyfikacji zdarzy się jakiś błąd, urządzenie Sepam wyśle ramkę wyjątku składającą się z następujących pól: pole rozmiar (w bajtach) numer urządzenia podrzędnego 1 kod funkcji 1 typ MEI (kod pod-funkcji) 1 180 1...247 43 (2Bh) 14 (0Eh) 01 lub 02 00 wyliczana Ramka odpowiedzi składa się z następujących pól: pole Ramka wyjątku wartość kod wyjątku 1 suma kontrolna CRC 2 wartość 1...247 171 (ABh) 14 (0Eh) lub inny jeśli otrzymano niepoprawny typ MEI 01: otrzymano niepoprawny typ MEI (inny niŜ 14) albo niepoprawny typ odczytu (np. 4) 03: niepoprawne dane (błędna długość ramki) wyliczana SEPAM seria 10 10 Komunikacja wg protokołu IEC 60870-5-103 Spis treści Opis ogólny Standard IEC 60870-5-103 Zasady protokołu IEC 60870-5-103 Testy zdawczo-odbiorcze i diagnostyka Dostęp do danych Profil komunikacji z urządzeniami Sepam Tabele danych Ramki ASDU 1, 2, 5, 9, 20 oraz kodowanie informacji 190 191 192 193 194 195 200 203 181 SEPAM Seria 10 10.1 Opis ogólny Wprowadzenie KaŜde urządzenie Sepam seria 10 model A jest wyposaŜone w port komunikacyjny. Protokół komunikacyjny IEC 60870-5-103 pozwala nawiązać łączność z kontrolerem lub z dowolnym innym urządzeniem wyposaŜonym w nadrzędny port komunikacyjny IEC 60870-5-103 (typu master). Urządzenia Sepam seria 10 model A zawsze pełnią w takiej komunikacji rolę podrzędną (porty typu slave). Funkcje dostępne przez łącze komunikacyjne Łącze komunikacyjne moŜna wykorzystać do zdalnego wykonania następujących funkcji: • odczyt wartości pomiarowych • odczyt stanu i zdarzeń wraz z czasem ich zajścia • ustawianie i synchronizacja wewnętrznego zegara urządzenia Sepam • transmisja zdalnie wydawanych poleceń. 182 SEPAM seria 10 10.2 Standard IEC 60870-5-103 Opis ogólny Standard IEC 60870-5-103 jest jedną z uzupełniających norm rodziny protokołów komunikacyjnych IEC 60870-5 opracowanych przez komitet techniczny 57 („Sterowanie systemami energetycznymi i ich łącza komunikacyjne”) międzynarodowej organizacji International Electrotechnical Commission (IEC). Jest stosowany w informatycznych interfejsach aparatury zabezpieczającej sieci energetyczne. Rozbudowuje semantykę definicji i profile funkcji wyspecyfikowanych w normach podstawowych: • definiuje szczególne sposoby wykorzystania obiektów informacyjnych • definiuje specjalizowane obiekty informacyjne • definiuje dodatkowe (w stosunku do norm podstawowych) procedury obsługi lub parametry Standard IEC 60870-5-103 definiuje protokół wymiany danych łączem komunikacyjnym pomiędzy urządzeniami zabezpieczającymi a systemem sterowania (kontrolerem lub modułem RTU) w podstacjach/rozdzielniach energetycznych. Kompletne specyfikacje standardu IEC 60870-5-103 są dostępne w Internetowej witrynie IEC pod adresem http://www.iec.ch Profil standardu IEC 60870-5-103 Wybrane funkcje aplikacyjne IEC 60870-5-5 Wybrane moduły danych aplikacji IEC 60870-5-3 Wybrane elementy informacyjne aplikacji IEC 60870-5-4 Wybrane procedury transmisji przez łącze IEC 60870-5-2 Wybrane formaty ramek transmitowanych danych IEC 60870-5-1 Sieci światłowodowe oparte na IEC 60874-2 lub IEC 60874-10 i IEC 60794-1 i IEC 60794-2 bądź sieci miedziane wg EIA RS 485 proces uŜytkownika warstwa aplikacyjna (7) warstwa łącza (2) warstwa fizyczna (1) 183 SEPAM Seria 10 10.3 Zasady protokołu IEC 60870-5-103 Wprowadzenie W standardzie IEC 60870-5-103 zdefiniowano wielopunktowy protokół komunikacyjny, który pozwala wymieniać informacje między systemem sterowania (kontroler lub moduł RTU) a jednym lub wieloma urządzeniami zabezpieczającymi. System sterowania zawsze pełni w takiej łączności rolę nadrzędną (master), zaś urządzenia zabezpieczające – role podrzędne (slaves). KaŜda stacja podrzędna jest identyfikowana unikatową liczbą z zakresu od 0 do 254. Adres 255 jest zarezerwowany dla operacji wysyłania komunikatów skierowanych do wszystkich (rozgłaszanie w trybie broadcast). Standard IEC 60870-5-103 definiuje dwie róŜne metody wymiany informacji: • wstępnie zdefiniowane struktury danych (Application Service Data Units, ASDU) i procedury w aplikacjach które obsługują transmisję takich standardowych paczek informacji • niespecyficzne usługi pozwalające na wymianę informacji dowolnego typu. Urządzenia Sepam nie korzystają z usług niespecyficznych. Kierunek łączności Monitoring Protokół rozróŜnia dwa kierunki przepływu informacji: • monitoring – w tym kierunku urządzenia zabezpieczające (stacje podrzędne) wysyłają ramki ASDU do systemu sterowania (do stacji nadrzędnej) • sterowanie – w tym kierunku system sterowania wysyła ramki ASDU do urządzeń zabezpieczających. Stacja nadrzędna cyklicznie nadaje w warstwie łącza Ŝądania przesłania danych (data polling) przez urządzenia podrzędne: • Ŝądania klasy 1 są zazwyczaj stosowane do transmisji zdarzeń (stany opatrzone datą/godziną lub powiadomienia) • Ŝądania klasy 2 są stosowane do cyklicznego przekazywania wyników pomiarów. Sterowanie Stacja nadrzędna moŜe nadawać: • ogólne Ŝądania przekazania bieŜącego stanu i wskaźników urządzeń podrzędnych • konkretne polecenia zdalnego sterowania • polecenia synchronizacji zegarów • polecenia zresetowania interfejsu łącza IEC 60870-5-103 Inicjowanie komunikacji Interfejs komunikacyjny urządzenia podrzędnego aktywuje się na polecenie inicjalizacji nadane przez urządzenie nadrzędne. Wykryty przez urządzenie podrzędne brak cyklicznych Ŝądań przekazania danych zrywa nawiązaną łączność. Aby ją przywrócić, urządzenie nadrzędne musi nadać Ŝądanie zresetowania. Struktura wymienianych informacji 184 Wszystkie informacje wymieniane pomiędzy systemem sterowania a urządzeniami zabezpieczającymi muszą zawierać: • numer funkcji (FUN) • numer informacji (INF) • numer ramki ASDU uŜytej w danej transmisji • przyczynę transmisji (COT) SEPAM seria 10 10.4 Testy zdawczo-odbiorcze i diagnostyka Parametry protokołu IEC 60870-5-103 parametr adres szybkość transmisji parzystość Parametry standardowe zakres dopuszczalnych wartości 0,..254 4800 bodów 9600 bodów 19200 bodów 38400 bodów brak (2 bity stopu) parzysta liczba ustawionych bitów (1 bit stopu) nieparzysta liczba ustawionych bitów (1 bit stopu) wartość standardowa 1 19200 parzysta liczba ustawionych bitów W protokole zdefiniowano następujące parametry standardowe: • Czas cyklu ASDU: okres, przez który dane przekazywane cyklicznie (informacje o wynikach pomiarów) są generowane i aktualizowane przez urządzenie Sepam. Ten wyraŜany w sekundach czas dobiera się zgodnie z okresem pobierania danych przez kontroler. • Czas braku aktywności: podczas normalnej pracy kontroler wysyła Ŝądania do urządzeń Sepam w regularnych odstępach czasu. KaŜde urządzenie monitoruje aktywność kontrolera sprawdzając, czy Ŝądania nadchodzą regularnie. Jeśli kolejne Ŝądanie nie pojawi się w czasie braku aktywności, urządzenie Sepam zablokuje swój port komunikacyjny i nie będzie reagować na później nadsyłane Ŝądania dopóki urządzenie nadrzędne nie przyśle polecenia zresetowania łącza. • Czas do wymaganej synchronizacji zegara: Synchronizacja zegara jest transmitowana w ramce ASDU 6. Jeśli przez czas do wymaganej synchronizacji zegara ramka ASDU 6 się nie pojawi, urządzenie podrzędne przyjmie Ŝe jego zegar moŜe wskazywać niedokładny czas i w transmitowanych opisach zdarzeń opatrzonych datą/godziną ustawi bit „Czas niewaŜny” – więcej informacji moŜna znaleźć w sekcji „Informacje o stanie (ASDU 1, ASDU 2)” na str. 203. • Blokowanie monitoringu: urządzenie podrzędne moŜe zawiesić wysyłanie swoich danych zgodnie z procedurą wyspecyfikowaną w normie IEC 60870-5-103. Urządzenia Sepam nie korzystają z tej opcji. Dla urządzeń Sepam wstępnie zdefiniowano następujące wartości standardowych parametrów protokołu IEC 60870-5-103: parametr Czas cyklu ASDU Czas braku aktywności Czas do wymaganej synchronizacji zegara Blokada monitorowania zakres dopuszczalnych wartości 0,..60 s 0,..60000 s 0,..60000 min nie/tak wartość standardowa 5s 0 (nieograniczony) 0 nie Diodowy Dioda LED zapala się na czas wysyłania lub odbierania ramek. wskaźnik aktywności łącza UWAGA: Miganie diody oznacza, Ŝe chwilowo brak ruchu w łączu, natomiast nie oznacza, Ŝe wymienione dane są waŜne. 185 SEPAM Seria 10 10.5 Dostęp do danych Wprowadzenie Wielofunkcyjne cyfrowe zabezpieczenia Sepam produkują bardzo wiele róŜnych informacji. Dostęp do tych danych został usystematyzowany wg numerów funkcji. Szczegółowy opis tabel danych urządzeń Sepam, łącznie z numerami funkcji i numerami informacji moŜna znaleźć niŜej w sekcji „Tabele danych” na str. 200, Standardowe funkcje protokołu IEC 60870-5-103 Urządzenia Sepam obsługują wykazany niŜej podzbiór standardowych funkcji protokołu IEC 60870-5-103, korzystając przy tym ze standardowych numerów FUN i INF: FUN 255 system 165 ochrona nadprądowa funkcja W przypadku funkcji specyficznych urządzenia Sepam korzystają z prywatnych numerów FUN i INF: Funkcje specyficzne dla FUN urządzeń Sepam 21 aparatura rozdzielcza i sieciowa 31 wejścia logiczne 106 ochrona cieplna 11 wyniki pomiarów dodatkowych Standardowe ramki ASDU 186 funkcja Urządzenia Sepam obsługują wykazany niŜej podzbiór standardowych ramek ASDU: ASDU funkcja 1 komunikat opatrzony datą/godziną 2 komunikat opatrzony czasem względnym (urządzenia Sepam nie obsługują czasów względnych, odpowiednie pola ramki ASDU są wyzerowane) 5 komunikat identyfikacyjny 6 synchronizacja czasu 7 Ŝądanie 8 koniec Ŝądania 9 wyniki pomiarów II 20 polecenie monitoring √ √ √ √ sterowanie √ √ √ √ √ SEPAM seria 10 10.6 Profil komunikacji z urządzeniami Sepam Wprowadzenie Profil komunikacji z urządzeniami Sepam definiuje sposób implementacji opcji standardu IEC 60870-5-103. Sposób prezentacji i konwencje uŜyte w niniejszej sekcji wzorowano na postanowieniach standardu IEC 60870-5-103 dotyczących moŜliwości współpracy z innymi standardami. Symbol oznacza, Ŝe urządzenia Sepam obsługują daną opcję standardu. Symbol oznacza, Ŝe urządzenia Sepam nie obsługują danej opcji standardu. Warstwa fizyczna Interfejs elektryczny EIA RS-485 liczba obciąŜeń ......1........ na urządzenie zabezpieczające UWAGA: Standard EIA RS-485 definiuje moduły obciąŜające w taki sposób, Ŝe na jednej linii moŜna ich uŜyć 32. Więcej informacji moŜna znaleźć w klauzuli 3 standardu EIA RS-485. Interfejs optyczny światłowody z włókien szklanych światłowody z włókien z tworzyw sztucznych łączówki typu F-SMA łączówki typu BFOC/2.5 Szybkość transmisji 9600 bps 19200 bps Warstwa łącza Nie ma Ŝadnych elementów opcjonalnych dotyczących tej warstwy. 187 SEPAM Seria 10 Warstwa aplikacji Tryb transmisji danych aplikacji W niniejszym protokole jest wyłącznie uŜywany tryb 1 zdefiniowany w sekcji 4.10 standardu IEC 60870-5-4 (tj. jako pierwszy jest transmitowany bajt najmniej znaczący). WSPÓLNY ADRES DLA RAMEK ASDU Jeden wspólny adres dla ramek ASDU (toŜsamy z adresem stacji) Więcej niŜ jeden wspólny adres dla ramek ASDU NUMERY INFORMACJI PRZY TRANSMISJI W KIERUNKU MONITORINGU Funkcje systemowe przy transmisji w kierunku monitoringu <INF> opis <0> koniec Ŝądania <0> synchronizacja zegara <2> reset FCB <3> reset CU <4> start/restart <5> włączenie zasilania Sygnalizacja stanu przy transmisji w kierunku monitoringu <INF> opis <16> reklozer aktywny <17> włączona zdalna ochrona <18> włączona ochrona <19> reset diod LED <20> blokada transmisji w kierunku monitoringu <21> tryb testowy <22> ustawianie parametrów lokalnych <23> stan 1 <24> stan 2 <25> stan 3 <26> stan 4 <27> wejście pomocnicze 1 <28> wejście pomocnicze 2 <29> wejście pomocnicze 3 <30> wejście pomocnicze 4 Sygnalizacja funkcji ochronnych przy transmisji w kierunku monitoringu <INF> opis <32> zabezpieczenie nadprądowe I <33> zabezpieczenie napięciowe V <35> zabezpieczenie sekwencji faz <36> zabezpieczenie obwodów wyłączających <37> dyskryminacja logiczna progu I>> <38> awaria bezpiecznika VT <39> zakłócenia zdalnej ochrony <46> ostrzeŜenie grupowe <47> alarm grupowy 188 SEPAM seria 10 Sygnalizacja zwarć doziemnych przy transmisji w kierunku monitoringu <INF> opis <48> zwarcie doziemne L1 <49> zwarcie doziemne L2 <50> zwarcie doziemne L3 <51> zwarcie doziemne z przodu (linia) <52> zwarcie doziemne z tyłu (szyna) Sygnalizacja zwarć przy transmisji w kierunku monitoringu <INF> opis <64> zwarcie L1 <65> zwarcie L2 <66> zwarcie L3 <67> zwarcie N <68> zwarcie <69> wyłączenie L1 <70> wyłączenie L2 <71> wyłączenie L3 <72> zadziałanie progu I>> <73> miejsce zwarcia w omach <74> zwarcie z przodu (linia) <75> zwarcie z tyłu (szyna) <76> sygnał zdalnej ochrony wysłany <77> sygnał zdalnej ochrony odebrany <78> strefa 1 <79> strefa 2 <80> strefa 3 <81> strefa 4 <82> strefa 5 <83> strefa 6 <84> sygnał ogólny <85> uszkodzenie wyłącznika <86> sygnalizacja wyłączenia L1 <87> sygnalizacja wyłączenia L2 <88> sygnalizacja wyłączenia L3 <89> sygnalizacja wyłączenia E <90> zadziałał próg I> <91> zadziałał próg I>> <92> zadziałał próg IN> <93> zadziałał próg IN>> Sygnalizacja stanu reklozera przy transmisji w kierunku monitoringu <INF> opis <128> autoreklozer włączył wyłącznik <129> autoreklozer włączył wyłącznik ze zwłoką <130> autoreklozer zablokowany 189 SEPAM Seria 10 Sygnalizacja wartości pomiarowych przy transmisji w kierunku monitoringu <INF> opis <144> pomiar I <145> pomiar I, V <146> pomiar I, V, P, Q <147> pomiar IN, VEN <148> pomiar IL1, 2, 3, VL1, 2, 3, P, Q, f Funkcje niespecyficzne przy transmisji w kierunku monitoringu <INF> opis <240> odczytaj nagłówki wszystkich zdefiniowanych grup <241> odczytaj wartości/atrybuty wszystkich pozycji w grupie <243> odczytaj katalog jednej pozycji <244> odczytaj wartości/atrybuty jednej pozycji <245> koniec niespecyficznego odczytywania danych <249> zapisz pozycję z potwierdzeniem <250> zapisz pozycję i wykonaj <251> anuluj zapis pozycji NUMERY INFORMACJI PRZY TRANSMISJI W KIERUNKU STEROWANIA Funkcje systemowe przy transmisji w kierunku sterowania <INF> opis <0> Ŝądanie <0> synchronizacja zegara Polecenia przy transmisji w kierunku sterowania <INF> opis <16> autoreklozer ON/OFF <17> zdalna ochrona ON/OFF <18> zdalna ochrona ON/OFF <19> reset wskaźników diodowych <23> uaktywnij stan 1 <24> uaktywnij stan 2 <25> uaktywnij stan 3 <26> uaktywnij stan 4 Funkcje niespecyficzne przy transmisji w kierunku sterowania <INF> opis <240> odczytaj nagłówki wszystkich zdefiniowanych grup <241> odczytaj wartości/atrybuty wszystkich pozycji w grupie <243> odczytaj katalog jednej pozycji <244> odczytaj wartości/atrybuty jednej pozycji <245> Ŝądanie niespecyficznego odczytania danych <249> zapisz pozycję z potwierdzeniem <250> zapisz pozycję i wykonaj <251> anuluj zapis pozycji 190 SEPAM seria 10 Podstawowe funkcje aplikacyjne tryb testowy blokada transmisji w kierunku monitoringu dane zakłócone usługi niespecyficzne dane prywatne RóŜne Wyniki pomiarów są transmitowane w ramkach ASDU 3 i/lub ASDU 9. Wg specyfikacji sekcji 7.2.6.8 maksymalna wartość zmierzona MVAL moŜe wynosić 1,2 razy lub 2,4 razy wartość znamionowa. Dla ramek ASDU 3 i ASDU 9 naleŜy stosować ten sam współczynnik, tzn. dla kaŜdej wartości pomiarowej istnieje tylko jeden wybór. wartość mierzona Prąd L1 Prąd L2 Prąd L3 Napięcie L1-E Napięcie L2-E Napięcie L3-E Moc czynna P Moc bierna Q Częstotliwość f Napięcie L1-L2 wartość maksymalna MVAL = wartość znamionowa razy 1,2 2,4 191 SEPAM Seria 10 10.7 Tabele danych Wprowadzenie Wszystkie dane które mogą być wymieniane między kontrolerem a urządzeniem Sepam wg protokołu IEC 60870-5-103 wykazano niŜej w dwóch tabelach: • dane transmitowane w kierunku monitoringu (do kontrolera) • dane transmitowane w kierunku sterowania (do urządzenia Sepam) Opis tabel danych KaŜda przesyłana porcja danych zawiera następujące informacje: • • • • • numer ramki ASDU (Application Service Data Unit) numer funkcji (FUN) i identyfikator informacji (INF) przyczynę transmisji (pole COT, Cause Of Transmission) marker GI (General Interrogation) znacznik Sepam Dostępność niektórych danych zaleŜy od ustawień danego urządzenia Sepam. Numer ramki Numer ramki ASDU identyfikuje standardową strukturę danych uŜytą w danej transmisji. Numer funkcji i identyfikator informacji KaŜda porcja danych jest identyfikowana przez: Przyczyna transmisji • numer funkcji, do której transmitowane dane naleŜą (FUN) • identyfikator informacji (INF) Wartość pola COT wskazuje powód, dla którego transmisja się odbywa. Transmisje w kierunku monitoringu mogą mieć następujące powody: COT 1 2 3 4 5 8 9 10 12 20 21 powód transmisja spontaniczna transmisja cykliczna reset (FCB) reset (CU) start/restart synchronizacja zegara Ŝądanie ogólne koniec ogólnego Ŝądania zdalne polecenie potwierdzenie pozytywne potwierdzenie negatywne opis zmiana stanu (zdarzenie opatrzone czasem) zazwyczaj cyklicznie transmituje się wyniki pomiarów odpowiedź na polecenie zresetowania licznika ramek odpowiedź na polecenie zresetowania łączą odpowiedź na polecenie zainicjowania łącza potwierdzenie polecenia zsynchronizowania zegara odpowiedź na Ŝądanie ogólne sygnalizacja zakończenia cyklu ogólnego Ŝądania zmiana stanu wskutek polecenia z kontrolera polecenie wykonano polecenia nie wykonano Transmisje w kierunku sterowania mogą mieć następujące powody: COT powód 8 synchronizacja zegara 9 Ŝądanie ogólne 20 wysłanie polecenia Marker GI 192 opis polecenie synchronizacji zegara rozpoczęcie cyklu Ŝądania ogólnego kontroler moŜe zdalnie otworzyć/zamknąć wyłącznik, włączyć/wyłączyć jakąś funkcję itd. Marker GI (General Interrogation) sygnalizuje czy w odpowiedzi na ogólne Ŝądanie kontrolera (COT=9) urządzenie Sepam wysłało jakieś dane. W przypadku takich danych kaŜda zmiana stanu (OFF na ON i ON na OFF) jest teŜ transmitowana spontanicznie. SEPAM seria 10 Tabela danych: monitoring Dane transmitowane w kierunku monitoringu są pogrupowane wg identyfikatora FUN. FUN = 255: Funkcje systemowe ASDU 8 6 5 5 5 FUN INF 255 0 255 0 255 2 255 3 255 4 COT GI 10 8 3 4 5 opis koniec ogólnego Ŝądania synchronizacja zegara reset licznika ramek (FCB) reset łącza (CU) start/restart FUN = 160: Ochrona nadprądowa ASDU FUN INF COT GI 1 160 19 1 160 1, 12, 20, 21 36 1, 9 2 2 2 2 2 160 160 160 160 160 68 90 91 92 93 • 1 1 1 1 1 opis w terminologii IEC 60870-5-103 LED reset Trip circuit supervision General trip Trip I> Trip I>> Trip IN> Trip IN>> opis w terminologii Sepam urządzenie nie zostało zresetowane po awarii alarm funkcji TCS (niezgodność I1 i I2) zadziałanie zabezpieczenia zadziałanie na progu I> zadziałanie na progu I>> zadziałanie na progu Io> zadziałanie na progu Io>> FUN = 21: Aparatura rozdzielcza i sieć ASDU FUN INF 1 21 13 1 21 21 COT GI 1 1 opis wyłączenie na polecenie z zewnątrz sygnał blokady FUN = 31: Wejścia logiczne ASDU FUN INF 1 31 1 1 31 2 1 31 3 1 31 4 COT GI 1, 9 1, 9 1, 9 1, 9 • • • • opis Wejście logiczne I1 Wejście logiczne I2 Wejście logiczne I3 Wejście logiczne I4 FUN = 106: Ochrona cieplna ASDU FUN INF 1 106 1 1 106 2 COT GI 1 1 opis alarm zabezpieczenia 49 RMS wyzwolenie zabezpieczenia 49 RMS FUN = 160: Wyniki pomiarów standardowych ASDU FUN INF COT GI 9 160 148 2 opis elementy informacji MEA1: prąd fazy IA MEA2: prąd fazy IB MEA3: prąd fazy IC FUN = 11: Wyniki pomiarów dodatkowych ASDU FUN INF 9 11 1 COT GI 2 opis elementy informacji MEA2: prąd zwarcia doziemnego Io 193 SEPAM Seria 10 Tabela danych: sterowanie Dane transmitowane w kierunku sterowania są pogrupowane wg identyfikatora FUN. FUN = 255: Funkcje systemowe ASDU FUN INF 7 255 0 6 255 0 COT GI 9 8 opis Ŝądanie ogólne synchronizacja zegara FUN = 160: Polecenia ogólne ASDU FUN INF 20 160 19 COT GI 20 opis zresetuj urządzenie Sepam FUN = 21: Aparatura rozdzielcza i sieć ASDU FUN INF 20 21 1 194 COT GI 20 opis zamknij wyłącznik otwórz wyłącznik SEPAM seria 10 10.8 Ramki ASDU 1, 2, 5, 9, 20 oraz kodowanie informacji Opis ogólny Transmitowane dane (w obu kierunkach monitoringu i sterowania) są kodowane zgodnie ze strukturą standardowych ramek ASDU wg specyfikacji w normie IEC 60870-5-103: ASDU COT monitoring 1 1 1 9 2 1 5 3,4,5 9 2 20 20 • • • • Informacje o stanie (ASDU 1, ASDU 2) sterowanie • opis zmiana stanu odpowiedź na Ŝądanie ogólne powiadomienie o zadziałaniu zabezpieczenia identyfikacja wyniki pomiarów polecenia Po wskanowaniu danych klasy 1 urządzenie Sepam wysyła ramkę ASDU 1: bajt 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 pole wartość numer ramki ASDU 1 kwalifikator struktury 81h COT 1/9 wspólny adres ASDU (adres urządzenia Sepam) 0,..254 numer funkcji FUN numer informacji INF DPI (Double Point Information) 1 = OFF, 2 = ON znacznik czasu milisekundy (mniej znaczący bajt) milisekundy (bardziej znaczący bajt) minuty + najbardziej znaczący bit = „znacznik niewaŜny” godziny + najbardziej znaczący bit = „czas letni” informacje dodatkowe (COT = 1) lub 0 dla COT = 1, numer Ŝądania ogólnego numer Ŝądania ogólnego (COT = 9) dla COT = 9 ...lub ramkę ASDU 2: bajt 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 pole numer ramki ASDU kwalifikator struktury COT wspólny adres ASDU (adres urządzenia Sepam) numer funkcji numer informacji DPI (Double Point Information) czas między powstaniem stanu awaryjnego a wyłączeniem numer awarii (FAN) wartość 2 81h 1 0,..254 FUN INF 1 = OFF, 2 = ON 00 (nie obsługiwane) 00 (nie obsługiwane) znacznik czasu milisekundy (mniej znaczący bajt) milisekundy (bardziej znaczący bajt) minuty + najbardziej znaczący bit = „znacznik niewaŜny” godziny + najbardziej znaczący bit = „czas letni” informacje dodatkowe 0 poniewaŜ COT = 1 195 SEPAM Seria 10 Identyfikacja urządzenia Sepam (ramka ASDU 5) Ramka ASDU 5 jest generowana przez urządzenie Sepam w odpowiedzi na następujące polecenia nadesłane przez urządzenia nadrzędne: • resetuj łącze komunikacyjne (CU) • resetuj licznik ramek (FCB) Komunikacja wg protokołu IEC 60870-5-103 moŜe odbywać się tylko po jej zainicjowaniu przez stację nadrzędną. W odpowiedzi na takie Ŝądanie urządzenie Sepam wygeneruje dwa kolejne komunikaty sformatowane wg ramki ASDU 5: polecenie komunikat 1 resetuj łącze (CU) COT=4 (reset CU) INF=3 resetuj licznik ramek (FCB) COT=3 (reset FCB) INF=2 komunikat 2 COT=5 (start/restart) INF=4 COT=5 (start/restart) INF=4 Jeśli łącze komunikacyjne jest juŜ aktywne, na polecenie zainicjowania łączności nadesłane przez stację nadrzędną urządzenie Sepam odeśle tylko pierwszy z powyŜszych komunikatów. UWAGA: PoniewaŜ zegar mierzący czas bezczynności jest wyłączony, urządzenia Sepam nie reagują na długotrwały brak Ŝądań ze strony urządzenia nadrzędnego i nie wyłączają łącza komunikacyjnego. Struktura ramek ASDU 5: 196 bajt 1 2 3 4 5 6 7 pole numer ramki ASDU kwalifikator struktury COT wspólny adres ASDU (adres urządzenia Sepam) numer funkcji numer informacji poziom zgodności 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 identyfikator producenta identyfikator oprogramowanie aplikacyjnego wartość 5 81h 3/4/5 0,..254 FUN INF 2 (urządzenia Sepam nie korzystają z usług niespecyficznych S E S e p a m S 1 0 SEPAM seria 10 Wyniki pomiarów (ASDU 9) Wyniki pomiarów są przesyłane na Ŝądania klasy 2 skanowania danych. Dane te są kodowane w ramkach ASDU 9 o rozmiarach zaleŜnych od liczby zakodowanych wyników. Liczba wyników jest podana w polu kwalifikatora struktury: bajt 1 2 3 4 5 6 7 8 ... ... ... 8+ 2(n-1) pole numer ramki ASDU kwalifikator struktury COT wspólny adres ASDU (adres urządzenia Sepam) numer funkcji numer informacji wynik 1 wartość 9 n 2 0,..254 FUN INF zob. niŜej wynik ... wynik n zob. niŜej UWAGA: Ramek ASDU 9 nie kompaktuje się: puste pola (wyniki niewaŜne) są pozostawione jeśli jakiś wynik jest niedostępny. Natomiast kończy się je po ostatnim uŜytecznym wyniku pomiaru. KaŜdy transmitowany wynik zostaje w standardowy sposób zakodowany 2 bajtami: bit 15 – 14 13 12 11 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 0 13 bitowe uzupełnienie do 2 ze znakiem (kodowanie IEC) RES ERR OV Znaczenie 3 najmłodszych bitów: • Bit 0 (OV): • Bit 1 (ERR): • Bit 2 (RES): przepełnienie błąd rezerwa (zawsze zgaszony =0) Z danej zakodowanej wg standardu IEC faktyczny wynik pomiaru uzyskuje się wg następującego wzoru: 12 wartość zmierzona = 1,2 x wartość znamionowa x (dana zakodowana wg IEC+1) / 2 Przykład: przy prądzie znamionowym 630 A dana zakodowana jako 3251 reprezentuje zmierzony prąd 600 A. Wartość 3251 (0CB3h) jest zakodowana następująco: 8 7 6 5 4 3 2 1 0 bit 15 14 13 12 11 10 9 – 13 bitowe uzupełnienie do 2 ze znakiem (kodowanie IEC) RES ERR OV wartość 0 1 1 0 0 1 0 1 1 0 0 1 1 bitowa hex 0 C B 3 Polecenia (ASDU Polecenia (reset, otwórz/zamknij wyłącznik) są transmitowane do urządzeń Sepam w 20) ramkach ASDU 20, które zawierają numer identyfikacyjny RII arbitralnie wybrany przez urządzenie nadrzędne. Kod polecenia jest przekazywany w bajcie DCI: bajt 1 2 3 4 5 6 7 8 pole numer ramki ASDU kwalifikator struktury COT wspólny adres ASDU (adres urządzenia Sepam) numer funkcji numer informacji DCI (Double Command Information) RII (Return Information Identifier) wartość 20 81h 20 0,..254 FUN INF 1 = OFF, 2 = ON 0,..255 197 SEPAM Seria 10 198 SEPAM seria 10 11 Testy zdawczo-odbiorcze Spis treści Zalecenia bezpieczeństwa Zasady ogólne Wymagana aparatura pomiarowa Podanie napięcia Walidacja łańcucha zabezpieczeń Kontrola ustawień Kontrola przełoŜeń przekładników prądowych Kontrola wejść sygnałów prądów faz Kontrola wejść sygnałów prądów doziemnych Test ochrony nadprądowej faz (ANSI 50-51) Test ochrony zwarciowej (ANSI 50N-51N) Test ochrony cieplnej (ANSI 49RMS) Kontrola wejść logicznych Odbiór funkcjonalny Arkusz wyników testów 208 209 210 211 212 213 214 215 217 219 222 226 228 229 230 199 SEPAM Seria 10 11.1 Zalecenia bezpieczeństwa Przed przystąpieniem do testów UŜytkownik odpowiada za przestrzeganie wszystkich obowiązujących międzynarodowych i krajowych przepisów dotyczących ochronnego uziemiania urządzeń elektrycznych. Prosimy uwaŜnie zapoznać się z opisanymi poniŜej zasadami bezpieczeństwa i ściśle ich przestrzegać podczas instalowania, obsługiwania lub naprawiania sprzętu elektrycznego. NIEBEZPIECZEŃSTWO RYZYKO PORAśENIA PRĄDEM ELEKTRYCZNYM, ŁUKU ELEKTRYCZNEGO, POPARZENIA LUB EKSPLOZJI • Omawiany tu sprzęt moŜe być instalowany wyłącznie przez wykwalifikowany personel. Prace takie mogą być wykonywane dopiero po zapoznaniu się ze wszystkimi zaleceniami bezpieczeństwa i całą dokumentacją techniczną. • NIGDY nie wolno pracować samemu. • Przed przystąpieniem do jakichkolwiek prac ze sprzętem wyłączyć całe zasilanie. • Brak napięcia potwierdzać wskaźnikiem o odpowiednim napięciu znamionowym. • Przed przystąpieniem do kontroli wzrokowej, prób lub czynności konserwacyjnych: odłączyć wszystkie źródła zasilania elektrycznego traktować wszystkie obwody jak znajdujące się pod napięciem dopóki nie zostaną one całkowicie rozładowane, sprawdzone i opatrzone etykietkami. szczególną uwagę zwrócić na sposób doprowadzenia zasilania, uwzględnić wszystkie źródła, łącznie z moŜliwością zasilania zwrotnego. • Strzec się potencjalnych zagroŜeń, stosować sprzęt ochrony osobistej i starannie kontrolować miejsce pracy pod kątem narzędzi i przedmiotów, które mogłyby pozostać wewnątrz obsługiwanych urządzeń. • Prawidłowe działanie urządzeń Sepam zaleŜy od ich właściwego zainstalowania, skonfigurowania i obsługi. • Prawidłowe skonfigurowanie przekaźników Sepam wymaga biegłości w dziedzinie zabezpieczenia sieci elektrycznej. Produkt moŜe być konfigurowany wyłącznie przez kompetentne osoby, które taką biegłość posiadły. Nieprzestrzeganie niniejszych instrukcji doprowadzić do śmierci lub powaŜnych obraŜeń. OSTRZEśENIE RYZYKO USZKODZENIA URZĄDZEŃ SEPAM • Przed przystąpieniem do testów dielektrycznych (Hi-Pot) lub pomiaru megaomomierzem oporności izolacji obwodów, w skład których wchodzi jakieś urządzenie Sepam, odłączyć wszystkie przewody wejściowe i wyjściowe tego urządzenia. Wykonywane wysokim napięciem próby mogą uszkodzić podzespoły elektroniczne wbudowane w urządzenie. • Nie otwierać obudów urządzeń Sepam. Urządzenia zawierają elementy wraŜliwe na wyładowania elektrostatyczne i są montowane w specjalnie wyposaŜonych pomieszczeniach. Jedną dopuszczalną czynnością jest wyjęcie rozładowanej baterii z jej przedziału w urządzeniu Sepam seria 10 model A. Nieprzestrzeganie niniejszych instrukcji moŜe spowodować obraŜenia lub uszkodzenie sprzętu. 200 SEPAM seria 10 11.2 Zasady ogólne Testowanie KaŜde zabezpieczenie jest testowane przed odbiorami technicznymi po to, aby urządzeń Sepam zmaksymalizować jego dostępność i zminimalizować ryzyko złego działania instalacji postawionej do odbiorów technicznych. Tak więc to, co testować w trakcie tych odbiorów pozostaje kwestią otwartą. Zabezpieczenia elektromechaniczne i te spośród półprzewodnikowych, których stanów nie da się ze 100% pewnością reprodukować, muszą być poddawane systematycznym i szczegółowym testom mającym na celu nie tylko weryfikację ich poprawnego działania, lecz takŜe ich dobrego stanu oraz wymaganego poziomu wydajności. Natomiast tak szczegółowe testy nie są niezbędne w przypadku zabezpieczeń opartych o technikę cyfrową, gdyŜ: • technika cyfrowa gwarantuje pełną powtarzalność stanów • wbudowany system samo-testowania na bieŜąco informuje o stanie komponentów elektronicznych i integralności funkcji, w ten sposób gwarantując wysoką dostępność urządzeń. KaŜda z funkcji urządzenia Sepam została w pełni przetestowana fabrycznie. Z tego względu urządzenia Sepam są gotowe do pracy i nie wymagają testowania ich samych. Testy zdawczoodbiorcze W świetle powyŜszego zakres testów zdawczo-odbiorczych instalacji opartych o urządzenia Sepam moŜe więc zostać ograniczony i obejmować tylko: • testy specyficzne dla określonej konfiguracji sprzętowej i uŜywanych funkcji • badanie zgodności z wykazem materiałów i schematami projektowymi instalacji • badanie zgodności skonfigurowanych ustawień/parametrów z wynikami wstępnych studiów • kontrolę obwodów wejść prądowych w testach wstrzykiwania prądu w uzwojenia wtórne (secondary injection) • kontrolę przełoŜeń przekładników prądowych • kontrolę połączeń wejść logicznych i przekaźników wyjściowych w testach symulacyjnych • walidację łańcucha ochrony • wypełnienie arkuszy protokołów wynikami testów zdawczo-odbiorczych. W niniejszym rozdziale opisano prostą lecz wyczerpującą procedurę wykonywania testów zdawczo-odbiorczych. Nie kaŜda funkcja zabezpieczająca, kontrolna lub monitorująca winna zostać przetestowana. Jeśli jednak którąś naleŜy przetestować, została ona uwzględniona w procedurze testowej opisanej w niniejszym rozdziale. Które testy naleŜy przeprowadzić? Nie wszystkie kontrole i testy opisane w niniejszym rozdziale dotyczą kaŜdego modelu urządzenia Sepam seria 10, Na początku kaŜdej sekcji niniejszego rozdziału zamieszczono trzyliterowy symbol N B A . Dana sekcja dotyczy tylko tych modeli urządzeń, których oznaczenie nie zostało przekreślone. Przykład: symbol na początku sekcji oznacza, Ŝe sekcja ta nie dotyczy urządzeń Sepam seria 10 model N. 201 SEPAM Seria 10 11.3 Wymagana aparatura pomiarowa Źródło prądowe Do kontroli obwodów wejść prądowych naleŜy uŜyć źródła prądu przemiennego (sinusoidalnego) o następujących parametrach: • • • • częstotliwość 50 lub 60 Hz (zaleŜnie od kraju) prąd jednofazowy regulowany w zakresie 0,.. 50 A RMS kontrolowany czasem wstrzyknięcia prądu cyfrowy chronometr o dokładności 10 ms łączówka dostosowana do wbudowanej w daną instalację skrzynki zacisków testowych. Jeśli instalacja nie jest wyposaŜona w skrzynkę zacisków testowych, moŜna rozewrzeć przewód B i źródło prądu dołączyć bezpośrednio do urządzenia Sepam za pomocą zestawu linek z własnym przewodem zwierającym. Jeśli źródło prądu jest wyposaŜone w elektroniczne sterowanie naleŜy upewnić się, Ŝe w pozycji automatycznego stopu prąd będzie dokładnie zerowy (zaleŜnie od połoŜenia kursora półprzewodnikowy stycznik moŜe przepuszczać do 5% prądu). Źródło napięciowe Do kontroli wejść logicznych urządzeń Sepam seria 10 model A moŜna uŜyć jednego z dwóch źródeł napięcia: • źródło napięcia DC regulowanego w zakresie 12...200 V DC (dla dopasowania się do poziomu napięć na kontrolowanych wejściach) • pomocniczego napięcia DC zasilającego urządzenia Sepam. Akcesoria Wymagane akcesoria: • przewód z wtyczką odpowiednią do skrzynki zacisków testowych • przewody elektryczne z krokodylkami, sondami dotykowymi lub obejmami zaciskowymi Mierniki Wymagane mierniki (muszą być 1 klasy dokładności): • amperomierz 0,..50 A RMS • woltomierz 0,..250 V RMS Dokumenty Dokumentacja instalacyjna obejmuje: • kompletny schemat połączeń urządzeń Sepam, obrazujący: obwody sygnałów z przekładników prądów faz przez skrzynkę zacisków testowych obwody sygnałów z przekładników prądów doziemnych obwody wejść logicznych i przekaźników wyjściowych • wykaz materiałów i wytycznych instalacyjnych • arkusz ustawień ze wszystkimi parametrami i ustawieniami urządzeń Sepam • arkusz testów Tolerancje i limity prądu 202 Źródło prądu musi charakteryzować się następującymi parametrami: • minimalny wstrzykiwany prąd: 1,5% znamionowego prądu wtórnego uzwojenia przekładnika prądowego (15 lub 75 mA) • maksymalny wstrzykiwany prąd: ciągły: 4 x znamionowy prąd wtórnego uzwojenia przekładnika prądowego (tj. 20 A) przez 3 sekundy: 40 x znamionowy prąd przekładnika prądowego (tj. 200 A) • Częstotliwość: 50 Hz +/- 10% lub 60 Hz +/- 10% SEPAM seria 10 11.4 Podanie napięcia Co trzeba sprawdzić przed podaniem napięcia Oprócz mechanicznego stanu sprzętu, posiłkując się schematami i wykazami materiałów dostarczonymi przez instalatora naleŜy sprawdzić: • etykiety urządzeń Sepam • poprawność uziemienia poprzez zaciski uziemiające • zgodność oznaczonego na etykietce na płycie czołowej urządzenia napięcia zasilania identyfikacyjnej z faktycznym napięciem zasilania rozdzielnicy (pola) • prawidłowość podłączenia zasilania pomocniczego: zacisk 1: AC lub biegun dodatni zacisk 2: AC lub biegun ujemny • czy załoŜono przekładnik prądów doziemnych • czy powyŜej punktów pomiaru prądu zainstalowano skrzynki zacisków testowych • zgodność połączeń pomiędzy zaciskami urządzeń Sepam skrzynką zacisków testowych Kontrola połączeń Przed podaniem napięcia sprawdzić czy połączenia śrubowe zostały dobrze dociągnięte, a łączówki prawidłowo wetknięte i dobrze zabezpieczone przed rozłączeniem się. Procedura podawania napięcia 1. Włączyć zasilanie pomocnicze. 2. Sprawdzić czy zapaliła się dioda ON. W urządzeniach wyposaŜonych w przekaźniki alarmowe sprawdzić czy zmieniły one swój stan ze spoczynkowego na stan czuwania. Na wyświetlaczu powinien pojawić się ekran standardowy (prądy faz w przypadku urządzeń Sepam seria 10 modele A i B, prąd doziemny w przypadku modeli N). Identyfikacja Zanotować w arkuszu testowym numer seryjny urządzenia Sepam (podany na etykiecie urządzeń Sepam identyfikacyjnej na płycie czołowej). Zanotować w arkuszu testowym numer wersji oprogramowania urządzenia Sepam (moŜna go odczytać na ekranie SEPAM w menu parametrów). 203 SEPAM Seria 10 11.5 Walidacja łańcucha zabezpieczeń Zasada W trakcie symulowanej awarii powodującej wyłączenie aparatury rozdzielczej waliduje się działanie całego łańcucha zabezpieczeń. Jeśli system został zainstalowany poprawnie, to sprawdzenie poprawności działania jednej funkcji moŜe potwierdzić prawidłowość pracy całości. Procedura 204 Aby zwalidować działanie całego łańcucha zabezpieczeń wystarczy: 1. Wybrać jedną funkcję zabezpieczającą aparaturę rozdzielczą. 2. Wstrzyknąć prąd, który powinien wyzwolić wybrane zabezpieczenie i upewnić się Ŝe aparatura została wyłączona. 3. ZałoŜyć z powrotem pokrywy na skrzynki zacisków testowych. SEPAM seria 10 11.6 Kontrola ustawień Określanie parametrów i ustawień Przed przystąpieniem do odbiorów wszystkie parametry i ustawienia funkcji ochronnych urządzeń Sepam powinny być ustalone przez projektantów odpowiedzialnych za wdroŜenie projektu i zaakceptowane przez Klienta. Rozumie się, Ŝe powyŜsze parametry i ustawienia zostały określone w wyniku odpowiednich prac studialnych uwzględniających wszystkie istotne okoliczności, a w razie potrzeby – nawet w wyniku przeprowadzonych stosownych badań. Wszystkie parametry i ustawienia funkcji ochronnych urządzeń Sepam powinny być dostępne na miejscu odbiorów technicznych zebrane w folderze. Kontrola parametrów i ustawień Aktualne wartości wszystkich parametrów i ustawień funkcji ochronnych urządzeń Sepam nie wprowadzonych podczas odbiorów technicznych powinny zostać skontrolowane aby zagwarantować ich zgodność z wartościami określonymi w trakcie prac studialnych. W trakcie tej kontroli: • naleŜy przejść przez wszystkie ekrany urządzenia Sepam, na których ustawia się parametry i ustawienia funkcji ochronnych • na kaŜdym ekranie porównać wartości faktycznie ustawione w urządzeniu Sepam z wartościami zebranymi w folderze parametrów i ustawień funkcji ochronnych • skorygować wszystkie te parametry i ustawienia które sa niezgodne z wartościami projektowymi (więcej informacji moŜna znaleźć w sekcji „Ustawienia” na str. 56. UWAGA: Po zakończeniu tej kontroli parametry i ustawienia funkcji ochronnych dla danej fazy powinny być traktowane jako ostateczne i później nie zmieniane. Dalsze testy naleŜy wykonywać przy tym ustalonym zbiorze parametrów i ustawień. Nawet tymczasowo nie wolno modyfikować Ŝadnej z tych wartości. Jedynym wyjątkiem od tej reguły moŜe być wyłączenie jakiejś funkcji ochronnej w celu wyizolowania innej testowanej funkcji. 205 SEPAM Seria 10 11.7 Kontrola przełoŜeń przekładników prądowych Cel kontroli Kontrola przekładników prądowych wykonywana w kontekście kontroli całego łańcucha zabezpieczeń ma zagwarantować, Ŝe przełoŜenie kaŜdego z uŜytych 2 lub 3 przekładników prądów faz jest identyczne. Procedura Zasadniczo wystarczy porównać certyfikaty poszczególnych przekładników. Dopiero gdyby dokumenty te nie były dostępne, naleŜy: 1. Upewnić się, Ŝe obwód pierwotny przekładnika jest dostępny, odłączony od napięcia i kompletnie odizolowany od innych układów. 2. Na podstawie dostępnej dokumentacji (schematy itd.) określić spodziewany współczynnik przełoŜenia i skontrolować stosowne ustawienia urządzenia Sepam. 3. Upewnić się, Ŝe uzwojenie wtórne przekładnika jest dołączone do wejścia urządzenia Sepam lub zwarte, po czym objąć je amperomierzem cęgowym. 4. Do pierwotnego obwodu przekładnika dołączyć źródło prądu. 5. Wstrzyknąć prąd o wielkości co najmniej 0,2 In (gdzie In to znamionowy prąd uzwojenia pierwotnego przekładnika) i zmierzyć go. 6. Odczytać wskazania amperomierza cęgowego i sprawdzić czy przełoŜenie przekładnika odpowiada wartości oczekiwanej. Jeśli przekładnik jest dołączony do wejścia urządzenia Sepam, sprawdzić Ŝe wyświetlana wartość prądu jest identyczna ze zmierzoną wartością prądu wstrzykniętego w pierwotny obwód przekładnika. 7. Powtórzyć kroki 3–6 dla drugiego przekładnika (bądź dla dwóch pozostałych przekładników) i sprawdzić, Ŝe otrzymane wyniki są w kaŜdym przypadku identyczne. 8. Jeśli prądy doziemne są mierzone przez osobny przekładnik prądowy 1 A lub 5 A, powtórzyć kroki 3–6 dla takŜe dla tego przekładnika. 9. Zapisać wyniki pomiarów w arkuszu testów. 206 SEPAM seria 10 11.8 Kontrola wejść sygnałów prądów faz Dotyczy modeli Schemat połączeń Aby wstrzyknąć prąd na wejście sygnału prądu fazy A, jednofazowe źródło prądu naleŜy przyłączyć do zacisków testowych jak pokazano na poniŜszym schemacie: 207 SEPAM Seria 10 Procedura NIEBEZPIECZEŃSTWO RYZYKO PORAśENIA PRĄDEM ELEKTRYCZNYM, ŁUKU ELEKTRYCZNEGO, POPARZENIA • NIGDY nie wolno pozostawiać otwartego wtórnego uzwojenia przekładnika prądowego. Wysokie napięcie które mogłoby zostać wygenerowane w takim obwodzie mogłoby być niebezpieczne dla operatora i dla sprzętu. • Nie odkręcać końcówek doprowadzeń wtórnego uzwojenia przekładnika prądowego gdy przez mierzony kabel płynie prąd. Nieprzestrzeganie niniejszych instrukcji doprowadzić do śmierci lub powaŜnych obraŜeń. NIEBEZPIECZEŃSTWO RYZYKO PORAśENIA PRĄDEM ELEKTRYCZNYM, ŁUKU ELEKTRYCZNEGO, POPARZENIA • Pracować w rękawicach ochronnych aby wykluczyć moŜliwość kontaktu z przewodem, na który przypadkowo zostało podane napięcie. • Wyciągnąć listwę bezprzerwowych łączówek B bez odłączania doprowadzonych do niej przewodów. Bezprzerwowe łączówki tej listwy zapewniają ciagłość wtórnych uzwojeń przekładników prądowych. Nieprzestrzeganie niniejszych instrukcji doprowadzić do śmierci lub powaŜnych obraŜeń. Przyłączyć źródło prądu do wejścia sygnału prądu fazy A. Włączyć źródło. Wstrzyknąć znamionowy prąd uzwojenia wtórnego przekładnika (1 A lub 5 A). Na wyświetlaczu urządzenia Sepam sprawdzić czy wyświetlana wartość prądu fazy A jest w przybliŜeniu równa znamionowej wartości pierwotnego prądu przekładnika. 5. Wyłączyć źródło. 6. Powtórzyć kroki 1–5 dla pozostałych dwóch wejść sygnałów prądów faz B i C. 7. ZałoŜyć pokrywkę skrzynki zacisków testowych. 1. 2. 3. 4. 208 SEPAM seria 10 11.9 Kontrola wejść sygnałów prądów doziemnych Dotyczy modeli Dwie metody kontroli Schemat połączeń w metodzie standardowej Procedura w metodzie standardowej Sygnały prądów doziemnych moŜna sprawdzać dwoma metodami: • standardowo sprawdza się tylko obwód czujnika dołączonego do wejścia sygnałów prądów doziemnych (przekładnika lub przekładnika ze zrównowaŜonym rdzeniem) • w metodzie zupełnej dodatkowo sprawdza się czy przewód uziemiający ekrany na końcu kabli jest poprowadzony przez czujnik. Aby wstrzyknąć prąd w obwód czujnika dołączonego do wejścia sygnałów prądów doziemnych, źródło prądu naleŜy przyłączyć jak pokazano na poniŜszym schemacie: 1. Włączyć źródło. 2. Wstrzyknąć prąd 5 A. 3. Na wyświetlaczu urządzenia Sepam sprawdzić czy wyświetlana wartość prądu doziemnego jest w przybliŜeniu równa 5 A. 4. Wyłączyć źródło. 209 SEPAM Seria 10 Schemat połączeń w metodzie zupełnej Procedura w metodzie zupełnej 210 Aby dodatkowo sprawdzić czy przewód uziemiający ekrany na końcu kabli jest poprowadzony przez czujnik, prąd naleŜy wstrzyknąć nie bezpośrednio w czujnik, lecz przez ten przewód jak pokazano na poniŜszym schemacie: 1. Włączyć źródło. 2. Wstrzyknąć prąd doziemny o natęŜeniu co najmniej 20 A. 3. Na wyświetlaczu urządzenia Sepam sprawdzić czy wyświetlane natęŜęnie prądu doziemnego jest w przybliŜeniu równe natęŜęniu prądu wstrzykniętego. Jeśli nie, sprawdzić: czy źródło faktycznie wstrzykuje Ŝądany prąd (mogło ono ulec nasyceniu bo wstrzykiwany prąd nie mógł przepłynąć przez ekrany kabli średniego napięcia – sprawdzić, czy ekrany są dobrze uziemione) czy ekrany są faktycznie podłączone do czujnika czy ekrany przechodzą przez czujnik w poprawnym kierunku czy ekrany są faktycznie uziemione czy ekrany nie kontaktują się z ziemią przed przejściem przez czujnik 4. Wyłączyć źródło. SEPAM seria 10 11.10 Test ochrony nadprądowej faz (ANSI 50-51) Dotyczy modeli Cel testu W teście ochrony nadprądowej faz sprawdza się następujące ustawienia: • próg wyzwalania • zwłokę wyzwalania. Schemat połączeń Aby wstrzyknąć prąd na wejście sygnału prądu fazy A, jednofazowe źródło prądu naleŜy przyłączyć do zacisków testowych jak pokazano na poniŜszym schemacie: Chronometr naleŜy zatrzymać sygnałem z jednego z przekaźników wyjściowych urządzenia Sepam. Jeśli chronometr jest zatrzymywany wyłącznikiem stykowym, zmierzony czas naleŜy skorygować o czas zadziałania wyłącznika. 211 SEPAM Seria 10 Test ochrony DT NIEBEZPIECZEŃSTWO RYZYKO PORAśENIA PRĄDEM ELEKTRYCZNYM, ŁUKU ELEKTRYCZNEGO, POPARZENIA • NIGDY nie wolno pozostawiać otwartego wtórnego uzwojenia przekładnika prądowego. Wysokie napięcie które mogłoby zostać wygenerowane w takim obwodzie mogłoby być niebezpieczne dla operatora i dla sprzętu. • Nie odkręcać końcówek doprowadzeń wtórnego uzwojenia przekładnika prądowego gdy przez mierzony kabel płynie prąd. Nieprzestrzeganie niniejszych instrukcji doprowadzić do śmierci lub powaŜnych obraŜeń. NIEBEZPIECZEŃSTWO RYZYKO PORAśENIA PRĄDEM ELEKTRYCZNYM, ŁUKU ELEKTRYCZNEGO, POPARZENIA • Pracować w rękawicach ochronnych aby wykluczyć moŜliwość kontaktu z przewodem, na który przypadkowo zostało podane napięcie. • Wyciągnąć listwę bezprzerwowych łączówek B bez odłączania doprowadzonych do niej przewodów. Bezprzerwowe łączówki tej listwy zapewniają ciągłość wtórnych uzwojeń przekładników prądowych. Nieprzestrzeganie niniejszych instrukcji doprowadzić do śmierci lub powaŜnych obraŜeń. Funkcja ochrony DT korzysta z dwóch niezaleŜnych od siebie ustawień: (i) próg (I> lub I>>); (ii) zwłoka. Dlatego wymagane są dwa testy. Test progu: 1. Jeśli funkcja ochrony przed zwarciami doziemnymi bazuje na pomiarze sumy prądów fazowych, wyłączyć ją. W razie potrzeby wyłączyć teŜ ochronę cieplną i funkcję uwzględniania udarów prądowych (CLPU I). 2. Wstrzyknąć prąd w przybliŜeniu równy 80% ustawionej wartości progowej. 3. Powoli zwiększać wstrzykiwany prąd aŜ zabezpieczenie zadziała lub wskaźniki diodowe prądów faz zaczną szybko migać. 4. Zanotować natęŜenie prądu w arkuszu testowym i porównać je z ustawieniem. 5. Nacisnąć klawisz Reset urządzenia Sepam. 6. Jeśli na tym testy kończą się: • ponownie włączyć wyłączone funkcje ochronne • wyzerować zuŜytą pojemność cieplną (zob. instrukcje na str. 59) • jeśli są uŜywane wejścia blokujące, ponownie włączyć czasy dyskryminacji logicznej stowarzyszone z poszczególnymi progami. Test zwłoki: 1. Jeśli funkcja ochrony przed zwarciami doziemnymi bazuje na pomiarze sumy prądów fazowych, wyłączyć ją. W razie potrzeby wyłączyć teŜ ochronę cieplną i funkcję uwzględniania udarów prądowych (CLPU I). 2. Zewrzeć źródło aby uniknąć wstrzyknięcia prądu do urządzenia Sepam. 3. Przygotować się do wstrzyknięcia prądu o natęŜeniu co najmniej dwukrotnie większym niŜ zmierzony wyŜej prąd wyzwalający. 4. Rozewrzeć obwód wstrzykujący i wyzerować chronometer. 5. Równocześnie włączyć wstrzykiwanie i chronometer. Za pomocą amperomierza upewnić się, Ŝe wstrzykiwany prąd ma stabilne natęŜenie. Chronometr zatrzyma się w momencie wyzwolenia zabezpieczenia. 6. Zanotować czas w arkuszu testów i porównać go z ustawieniem. 7. Nacisnąć klawisz Reset urządzenia Sepam. 8. Jeśli na tym testy kończą się: • ponownie włączyć wyłączone funkcje ochronne • wyzerować zuŜytą pojemność cieplną (zob. instrukcje na str. 59) • jeśli są uŜywane wejścia blokujące, ponownie włączyć czasy dyskryminacji logicznej stowarzyszone z poszczególnymi progami. 212 SEPAM seria 10 Test ochrony IDMT Funkcja ochrony IDMT korzysta ze znormalizowanych krzywych (I, t). Test polega na sprawdzeniu kilku punktów tej krzywej w strefie wyzwalania na progu I>. Procedura sprawdzenie jednego punktu krzywej: 1. Jeśli funkcja ochrony przed zwarciami doziemnymi bazuje na pomiarze sumy prądów fazowych, wyłączyć ją. W razie potrzeby wyłączyć teŜ ochronę cieplną i funkcję uwzględniania udarów pradowych (CLPU I). 2. Wyzerować pojemność zuŜytą cieplną i wybrać punkt (I/I>, t), który ma zostać sprawdzony (zob. instrukcje na str. 59 i następnych). 3. Nastawić źródło prądu na prąd określony w kroku 2. 4. Wyzerować chronometer i zresetować urządzenie Sepam (nacisnąć klawisz Reset). 5. Równocześnie włączyć wstrzykiwanie i chronometer. Za pomocą amperomierza upewnić się, Ŝe wstrzykiwany prąd ma stabilne natęŜenie. Chronometr zatrzyma się w momencie wyzwolenia zabezpieczenia. 6. Zanotować czas w arkuszu testów i porównać go z ustawieniem. 7. Nacisnąć klawisz Reset urządzenia Sepam. 8. Jeśli na tym testy kończą się: • ponownie włączyć wyłączone funkcje ochronne • wyzerować zuŜytą pojemność cieplną (zob. instrukcje na str. 59) • jeśli są uŜywane wejścia blokujące, ponownie włączyć czasy dyskryminacji logicznej stowarzyszone z poszczególnymi progami. 213 SEPAM Seria 10 11.11 Test ochrony przed zwarciami doziemnymi (ANSI 50N-51N) Dotyczy modeli Cel testu W teście ochrony przed zwarciami doziemnymi sprawdza się następujące ustawienia: • próg wyzwalania • zwłokę wyzwalania. Test wykonuje się wg jednego z dwóch moŜliwych schematów zaleŜnie od tego czy prądy doziemne są mierzone: • osobnym czujnikiem (przekładnikiem prądowym lub przekładnikiem prądowym ze zrównowaŜonym rdzeniem) • czy teŜ jako suma prądów zmierzonych przez przekładniki prądowe 3 faz. Schemat połączeń w przypadku osobnego czujnika prądów doziemnych Aby wstrzyknąć prąd do czujnika, jednofazowe źródło prądu naleŜy przyłączyć jak pokazano na poniŜszym schemacie: Chronometr naleŜy zatrzymać sygnałem z jednego z przekaźników wyjściowych urządzenia Sepam. Jeśli chronometr jest zatrzymywany wyłącznikiem stykowym, zmierzony czas naleŜy skorygować o czas zadziałania wyłącznika. 214 SEPAM seria 10 Schemat Aby wstrzyknąć prąd do obwodu fazy A, jednofazowe źródło prądu naleŜy przyłączyć jak połączeń w pokazano na poniŜszym schemacie: przypadku pomiaru prądów doziemnych jako sumy prądów 3 faz Chronometr naleŜy zatrzymać sygnałem z jednego z przekaźników wyjściowych urządzenia Sepam. Jeśli chronometr jest zatrzymywany wyłącznikiem stykowym, zmierzony czas naleŜy skorygować o czas zadziałania wyłącznika. 215 SEPAM Seria 10 Test ochrony DT Funkcja ochrony DT korzysta z dwóch niezaleŜnych od siebie ustawień: (i) próg (Io> lub I0>>); (ii) zwłoka. Dlatego wymagane są dwa testy. Test progu: 1. W razie potrzeby wyłączyć ochronę nadprądową faz, ochronę cieplną i funkcje uwzględniania udarów prądowych (CLPU I oraz CLPU Io). 2. Wstrzyknąć prąd w przybliŜeniu równy 80% ustawionej wartości progowej. 3. Powoli zwiększać wstrzykiwany prąd aŜ zabezpieczenie zadziała lub diodowy wskaźnik prądu doziemnego zacznie szybko migać. 4. Zanotować natęŜenie prądu w arkuszu testowym i porównać je z ustawieniem. 5. Nacisnąć klawisz Reset urządzenia Sepam. 6. Jeśli na tym testy kończą się: • ponownie włączyć wyłączone funkcje ochronne • wyzerować zuŜytą pojemność cieplną (zob. instrukcje na str. 59) • jeśli są uŜywane wejścia blokujące, ponownie włączyć czasy dyskryminacji logicznej stowarzyszone z poszczególnymi progami. Test zwłoki: 1. W razie potrzeby wyłączyć ochronę nadprądową faz, ochronę cieplną i funkcje uwzględniania udarów prądowych (CLPU I oraz CLPU Io). 2. Zewrzeć źródło aby uniknąć wstrzyknięcia prądu do urządzenia Sepam. 3. Przygotować się do wstrzyknięcia prądu o natęŜeniu co najmniej dwukrotnie większym niŜ zmierzony wyŜej prąd wyzwalający. 4. Rozewrzeć obwód wstrzykujący i wyzerować chronometer. 5. Równocześnie włączyć wstrzykiwanie i chronometer. Za pomocą amperomierza upewnić się, Ŝe wstrzykiwany prąd ma stabilne natęŜenie. Chronometr zatrzyma się w momencie wyzwolenia zabezpieczenia. 6. Zanotować czas w arkuszu testów i porównać go z ustawieniem. 7. Nacisnąć klawisz Reset urządzenia Sepam. 8. Jeśli na tym testy kończą się: • ponownie włączyć wyłączone funkcje ochronne • wyzerować zuŜytą pojemność cieplną (zob. instrukcje na str. 59) • jeśli są uŜywane wejścia blokujące, ponownie włączyć czasy dyskryminacji logicznej stowarzyszone z poszczególnymi progami. 216 SEPAM seria 10 Test ochrony IDMT Funkcja ochrony IDMT korzysta ze znormalizowanych krzywych (Io, t). Test polega na sprawdzeniu kilku punktów tej krzywej w strefie wyzwalania na progu I>. Procedura sprawdzenie jednego punktu krzywej: 1. W razie potrzeby wyłączyć ochronę nadprądową faz, ochronę cieplną i funkcje uwzględniania udarów prądowych (CLPU I oraz CLPU Io). 2. Wyzerować pojemność zuŜytą cieplną i wybrać punkt (Io/Io>, t), który ma zostać sprawdzony (zob. instrukcje na str. 59 i następnych). 3. Nastawić źródło prądu na prąd określony w kroku 2. 4. Wyzerować chronometer i zresetować urządzenie Sepam (nacisnąć klawisz Reset). 5. Równocześnie włączyć wstrzykiwanie i chronometer. Za pomocą amperomierza upewnić się, Ŝe wstrzykiwany prąd ma stabilne natęŜenie. Chronometr zatrzyma się w momencie wyzwolenia zabezpieczenia. 6. Zanotować czas w arkuszu testów i porównać go z ustawieniem. 7. Nacisnąć klawisz Reset urządzenia Sepam. 8. Jeśli na tym testy kończą się: • ponownie włączyć wyłączone funkcje ochronne • wyzerować zuŜytą pojemność cieplną (zob. instrukcje na str. 59) • jeśli są uŜywane wejścia blokujące, ponownie włączyć czasy dyskryminacji logicznej stowarzyszone z poszczególnymi progami. 217 SEPAM Seria 10 11.12 Test ochrony cieplnej (ANSI 49RMS) Dotyczy modeli Cel testu Test ochrony cieplnej sprawdza działanie i ustawienia następujących funkcji: • wyliczenie zuŜytej pojemności cieplnej • próg alarmowania • próg wyłączania Schemat połączeń Aby wstrzyknąć prąd do obwodu fazy A, jednofazowe źródło prądu naleŜy przyłączyć jak pokazano na poniŜszym schemacie: Chronometr naleŜy zatrzymać sygnałem z jednego z przekaźników wyjściowych urządzenia Sepam. Jeśli chronometr jest zatrzymywany wyłącznikiem stykowym, zmierzony czas naleŜy skorygować o czas zadziałania wyłącznika. 218 SEPAM seria 10 Test ochrony cieplnej Funkcja ochrony cieplnej korzysta ze znormalizowanych krzywych (I, t). Test polega na sprawdzeniu kilku punktów tej krzywej w strefie wyzwalania. Procedura sprawdzenie jednego punktu krzywej: 1. Wyłączyć ochronę nadprądową faz i ochronę przeciw zwarciom doziemnym. 2. Spośród krzywych dla 0% zuŜytej pojemności cieplnej (str. 111 i dalsze) wybrać tę, która najlepiej przybliŜa ustawienia testowanego urządzenia Sepam i wybrać punkt (I/Is, t) , który ma zostać przetestowany. 3. Nastawić źródło prądu na prąd określony w kroku 2. 4. Wyzerować chronometer i zresetować urządzenie Sepam (nacisnąć klawisz Reset). 5. Wyzerować zuŜytą pojemność cieplną (zob. instrukcje na str. 59) 6. Równocześnie włączyć wstrzykiwanie i chronometer. Za pomocą amperomierza upewnić się, Ŝe wstrzykiwany prąd ma stabilne natęŜenie. Chronometr zatrzyma się w momencie wyzwolenia zabezpieczenia. 7. Zanotować czas w arkuszu testów i porównać go z ustawieniem. 8. Nacisnąć klawisz Reset urządzenia Sepam. 9. Jeśli na tym testy kończą się: • ponownie włączyć wyłączone funkcje ochronne • wyzerować zuŜytą pojemność cieplną (zob. instrukcje na str. 59) • jeśli są uŜywane wejścia blokujące, ponownie włączyć czasy dyskryminacji logicznej stowarzyszone z poszczególnymi progami. 219 SEPAM Seria 10 11.13 Kontrola wejść logicznych Dotyczy modeli Sprawdzanie wejść logicznych PoniŜszą procedurę wykonać z osobna dla kaŜdego wejścia logicznego. 1. W menu parametrów wyświetlić ekran INPUT STATUS. 2. Jeśli jest dostępny sygnał napięciowy normalnie podawany na testowane wejście, podać go na jego zacisk w odpowiedniej łączówce urządzenia Sepam. W przeciwnym przypadku odpowiednio wyregulować napięcie źródła DC (wymagane poziomy podano w sekcji „Podłączanie wejść logicznych” na str. 42) i podać to napięcie na sprawdzane wejście logiczne. 3. Zwrócić uwagę czy stan wejścia podany na wyświetlaczu ulegnie zmianie. 4. W razie potrzeby zresetować urządzenie Sepam (nacisnąć klawisz Reset). Specjalny Sygnały na wejściach logicznych I1 i I2 sygnalizują aktualne połoŜenie wyłącznika. Aby przypadek wejść sprawdzić prawidłowość odczytu tych sygnałów, naleŜy ręcznie uruchomić wyłącznik i logicznych I1 i I2 obserwować zmiany stanu na wyświetlaczu urządzenia Sepam. 220 SEPAM seria 10 11.14 Odbiór funkcjonalny Czynności końcowe Po wykonaniu powyŜszych testów cząstkowych naleŜy: 1. załoŜyć pokrywy na skrzynkę zacisków testowych 2. przejść przez wszystkie ekrany funkcji ochronnych urządzenia Sepam i sprawdzić, Ŝe poŜądane funkcje są włączone 3. sprawdzić zgodność zwalidowanych parametrów i ustawień urządzenia Sepam z parametrami i ustawieniami projektowymi 4. zanotować w arkuszu testów ostatnie zdarzenie zapisane przez urządzenie Sepam podczas testów tak, aby móc odróŜnić zdarzenia wygenerowane sztucznie podczas testów od faktycznych zadziałań zabezpieczeń podczas eksploatacji. Po wykonaniu tych czynności urządzenie Sepam jest gotowe do eksploatacji. 221 SEPAM Seria 10 11.15 Arkusz wyników testów UŜycie Niniejszy arkusz testowy moŜe posłuŜyć do zanotowania wyników poszczególnych testów zdawczo-odbiorczych. Poszczególne testy zostały szczegółowo opisane w sekcjach wyŜej. Wykonuje się tylko testy wymagane dla danego modelu urządzenia Sepam i jego wykorzystywanych funkcji. Pole wyboru naleŜy zaznaczyć gdy test został wykonany i dał jednoznaczny wynik. Identyfikacja Stacja robocza Pole Urządzenie Sepam seria 10 typ Numer seryjny Numer wersji oprogramowania (odczytać na ekranie SEPAM w menu parametrów) Podsumowanie Inspekcja wstępna przed podaniem napięcia Podanie napięcia Kontrola parametrów i ustawień Reakcja na sygnały na wejściach logicznych (tylko model A) Kompletny łańcuch zabezpieczeń zwalidowany PrzełoŜenie przekładników prądowych przekładnik Data Komentarze przełoŜenie prąd wstrzyknięty po teoretyczne stronie pierwotnej (Ip≥0,2 In) Testy wykonał prąd Is zmierzony po stronie wtórnej 222 zmierzone przełoŜenie Ip/Is faza A faza B faza C doziemny Wejścia typ testu sygnały prądów faz test wstrzyknięcie po wtórnej stronie przekładnika fazowego jego prądu znamionowego (1 A lub 5 A) sygnały prądów doziemnych standardowy: wstrzyknięcie po pierwotnej stronie przekładnika doziemnego prądu 5 A zupełny: wstrzyknięcie w przewód uziemiający ekrany kabli prądu 20 A wynik prąd po stronie pierwotnej przekładnika wstrzyknięty prąd na wyświetlaczu IA = .................... IB = .................... IC = .................... Io = .................... wstrzyknięty Io = .................... prąd SEPAM seria 10 Ochrona nadprądowa ANSI 50-51 Niski próg, wyzwalanie ze stałą zwłoką (DT) Test progu Próg nastawiony Próg zmierzony Test zwłoki Zwłoka nastawiona Zwłoka zmierzona Niski próg, wyzwalanie ze zwłoką wyliczaną wg krzywej IDTM zmierzony próg zwłoka teoretyczna zmierzona punkt 1 punkt 2 Wysoki próg, wyzwalanie ze stałą zwłoką (DT) Test progu Próg nastawiony Ochrona przeciw zwarciom doziemnym ANSI 50N-51N Próg zmierzony Test zwłoki Zwłoka nastawiona Zwłoka zmierzona Test zwłoki Zwłoka nastawiona Zwłoka zmierzona Niski próg, wyzwalanie ze stałą zwłoką (DT) Test progu Próg nastawiony Próg zmierzony Niski próg, wyzwalanie ze zwłoką wyliczaną wg krzywej IDTM zmierzony próg zwłoka teoretyczna zmierzona punkt 1 punkt 2 Wysoki próg, wyzwalanie ze stałą zwłoką (DT) Test progu Próg nastawiony Ochrona cieplna ANSI 49 RMS Próg zmierzony zmierzony próg Test zwłoki Zwłoka nastawiona Zwłoka zmierzona zwłoka teoretyczna zmierzona punkt 1 punkt 2 Czynności końcowe Ostatnie wyzwolenie zabezpieczenia / inne zdarzenie zapisane w trakcie odbiorów technicznych: numer komunikat data i godzina IA IB IC Io 223 SEPAM Seria 10 224 SEPAM seria 10 12 Konserwacja Spis treści Profilaktyka Rozwiązywanie problemów DemontaŜ urządzeń Sepam Wymiana baterii w urządzeniach Sepam model A 234 235 236 237 225 SEPAM Seria 10 12.1 Profilaktyka Wprowadzenie Aby zapewnić najwyŜszą moŜliwą dostępność sieci energetycznej, jej zabezpieczenia muszą być utrzymywane w stałej gotowości do pracy. Funkcje samo-testowania (zob. opis w sekcji „System samo-testowania” na str. 165 i przekaźnik alarmowy alarmują uŜytkowników urządzeń Sepam natychmiast po wykryciu ich uszkodzeń. Niemniej elementy instalacji znajdujące się poza urządzeniami Sepam nie są objęte samo-testowaniem i dlatego powinny być regularnie konserwowane i profilaktycznie przeglądane. Takiej konserwacji nie wymaga Ŝaden komponent urządzeń Sepam – poza baterią dostępną na płycie czołowej. UŜytkownik nie powinien teŜ we własnym zakresie wymieniać Ŝadnych podzespołów urządzeń. Przeglądy okresowe W tabeli poniŜej podano zalecaną częstotliwość przeglądów. NaleŜy jednak pamiętać, Ŝe okresy te powinny być uzaleŜnione od warunków eksploatacyjnych danej instalacji. przegląd kontrola bieŜąca test wyświetlacza i wskaźników diodowych przegląd płyty tylnej kontrola stanu baterii (w urządzeniach Sepam seria 10 model A) kontrola całego łańcucha zabezpieczeń zalecana częstotliwość raz na tydzień raz na rok raz na 5 lat Kontrola bieŜąca • Upewnić się, Ŝe prądy fazowe i doziemne wskazywane przez urządzenia Sepam są odpowiednie dla zasilanych odbiorników prądu • Sprawdzić Ŝe wskaźnik diodowy uszkodzenia wewnętrznego nie pali się Kontrola wyświetlacza i diod LED Celem testu wyświetlacza i diod LED jest upewnienie się, Ŝe kaŜda dioda LED na płycie czołowej i kaŜdy segment wyświetlacza pracuje poprawnie. W tym celu nacisnąć i na płycie czołowej. Po 2 sekundach przytrzymać wciśnięty klawisz wyboru menu powinny zapalić się wszystkie diody LED i wszystkie segmenty wyświetlacza. Kontrola płyty tylnej Skontrolować czy połączenie nie obluzowały się bądź nie skorodowały. Szczególną uwagę zwrócić na zacisk uziemienia i podłączenia przekładników prądowych. Obluzowane połączenia przekładników powodują nadmierne wydzielanie się ciepła co moŜe doprowadzić do uszkodzenia listy zacisków B, a następnie samych przekładników prądowych. Kontrola stanu baterii Urządzenia Sepam seria 10 model A są wyposaŜone w baterie podtrzymujące ich wewnętrzne zegary. Po naciśnięciu klawisza Reset cztery czerwone wskaźniki diodowe zapalają się. Aby sprawdzić stan baterii przytrzymać wciśnięty klawisz Reset przez 2–3 sekundy – przez cały ten czas diody LED powinny palić się jasno nie wykazując tendencji do ściemniania. Jeśli ich światło przygasa, baterię naleŜy wymienić zgodnie z wytycznymi podanymi w sekcji „Wymiana baterii w urządzeniach Sepam seria 10 model A” na str. 237. Kontrola łańcucha zabezpieczeń Jest waŜne aby regularnie kontrolować stan całego łańcucha zabezpieczeń, od przekładników prądowych przez urządzenia Sepam do cewki wyłączającej wyłącznik. Wytyczne moŜna znaleźć w sekcji „Walidacja łańcucha zabezpieczeń” na str. 212. 226 SEPAM seria 10 12.2 Rozwiązywanie problemów Wprowadzenie PoniŜej zebrano typowe objawy nienormalnej pracy urządzenia Sepam i czynności, które naleŜy przedsięwziąć w poszczególnych sytuacjach. Przed zdiagnozowaniem sytuacji nie naleŜy odcinać zasilania pomocniczego. Zgasły wskaźniki diodowe i objaw wyświetlacz Wszystkie diody LED i wyświetlacz zgasły Zapaliła się dioda („urządzenie niedostępne”) moŜliwe przyczyny sposób postępowania str. łączówka A doprowadzająca zasilanie wetknąć łączówkę A 27 pomocnicze straciła kontakt awaria zasilania pomocniczego sprawdzić napięcie zasilania 14 pomocniczego uszkodzenie wewnętrzne wymienić urządzenie Sepam 236 Zapalenie tej diody wskazuje, Ŝe urządzenie Sepam zostało przestawione w stan failsafe wskutek wykrycia (w trakcie samo-testów) jakiegoś uszkodzenia któregoś z jego podzespołów. Więcej informacji moŜna znaleźć w sekcji „System samo-testowania” na str.165. UWAGA: Dioda moŜe na chwilę zapalić się podczas podawania napięcia na urządzenie, jest to normalny objaw nie oznaczający Ŝadnego uszkodzenia. W stanie fail-safe: jest zapalona • dioda • przekaźnik alarmowy (w urządzeniach w wyposaŜonych w takowy) znajduje się w stanie OFF • wszystkie przekaźniki wyjściowe znajdują się w stanie OFF (tj. spoczynkowym) • na wyświetlaczu widnieje 8-cyfrowy kod wykrytego uszkodzenia • łącze komunikacyjne nie działa. W stanie fail-safe urządzenie Sepam nie działa. NaleŜy zanotować kod uszkodzenia i wymienić urządzenie na nowe (instrukcje moŜna znaleźć niŜej w sekcji „DemontaŜ urządzeń Sepam”). Wyświetlacz lub któraś z jego części nie pali się objaw dioda ON pali się, ale wyświetlacz wydaje się niekompletny Problem z łączem komunikacyjnym (urządzenia Sepam seria 10 model A) powinna migać w tempie wymieniania ramek z W trakcie normalnej pracy dioda kontrolerem. Jeśli brak komunikacji, sprawdzić: • • • • • • moŜliwe przyczyny uszkodzenie wyświetlacza sposób postępowania str. wymienić urządzenie Sepam 236 czy kontroler wysyła ramki parametry łącza komunikacyjnego ustawione w poszczególnych urządzeniach Sepam podłączenia przewodów linii do kaŜdego urządzenia Sepam czy zaciski w łączówkach C urządzeń nie obluzowały się polaryzację magistrali w jednym punkcie (na ogół przez urządzenie nadrzędne) dopasowania na końcach linii RS 485 Jeśli problem nadal występuje, odłączyć od łącza wszystkie urządzenia Sepam i przyłączać je kolejno po jednym aby ustalić które z nich blokuje komunikację. Nieprawidłowy objaw czas (urządzenia Nieprawidłowy Sepam seria 10 czas na model A) wyświetlaczu moŜliwe przyczyny odcięte zasilanie pomocnicze przy wyładowanej baterii nieprawidłowy czas przekazywany przez łącze komunikacyjne sposób postępowania skontrolować stan baterii skontrolować ustawienia kontrolera str. 234 – Zagubione hasło W razie utraty uaktywnionego hasła naleŜy odczytać numer seryjny z płyty czołowej urządzenia Sepam i skontaktować się z lokalnym serwisem firmy Schneider Electric. 227 SEPAM Seria 10 12.3 DemontaŜ urządzeń Sepam Wprowadzenie Jeśli postępując zgodnie z wytycznymi podanymi wyŜej w sekcji „Rozwiązywanie problemów” nie moŜna przywrócić prawidłowego działania urządzenia Sepam, naleŜy je wymienić na nowe. Łączówki z podłączonymi przewodami naleŜy zostawić w polu. NIEBEZPIECZEŃSTWO DemontaŜ urządzeń Sepam RYZYKO PORAśENIA PRĄDEM ELEKTRYCZNYM, ŁUKU ELEKTRYCZNEGO, POPARZENIA • Pracować w rękawicach ochronnych aby wykluczyć moŜliwość kontaktu z przewodem, na który przypadkowo zostało podane napięcie. • Wyciągnąć listwę bezprzerwowych łączówek B bez odłączania doprowadzonych do niej przewodów. Bezprzerwowe łączówki tej listwy zapewniają ciągłość wtórnych uzwojeń przekładników prądowych. • Jeśli zachodzi potrzeba rozłączenia przewodów dołączonych do listwy bezprzerwowych łączówek B, naleŜy zewrzeć wtórne uzwojenia przekładników prądowych. Nieprzestrzeganie niniejszych instrukcji doprowadzić do śmierci lub powaŜnych obraŜeń. Procedura: 1. Jeśli to moŜliwe, odczytać i zanotować zapis ostatniego wyzwolenia zabezpieczenia / innego ostatniego zdarzenia. 2. Zanotować zaobserwowane objawy, w szczególności kod uszkodzenia wyświetlony na wyświetlaczu urządzenia. 3. Wyłączyć urządzenie. 4. Odkręcić i rozłączyć wszystkie łączówki. 5. Odłączyć przewód uziemiający urządzenia. 6. Otworzyć klapkę chroniącą dostęp do ustawień. 7. Odkręcić śruby na dwóch zatrzaskach i upewnić się, Ŝe dają się one obrócić umoŜliwiając zwolnienie urządzenia. 8. Zamknąć klapkę ochronną. 9. Wyciągnąć urządzenie Sepam. Zwrot w celu zdiagnozowania przez ekspertów Do zdiagnozowania urządzenia Sepam naleŜy wysyłać w opakowaniach oryginalnych lub innych zapewniających ochronę przez wibracjami na poziomie 2 wg normy IEC 60255-21-1 i udarami mechanicznymi (norma IEC 60255-21-2). KaŜdemu zwracanemu urządzeniu Sepam musi towarzyszyć arkusz jego ustawień i następujące informacje: • • • • • nazwisko i adres instalatora typ i numer seryjny urządzenia data incydentu opis incydentu stan wskaźników diodowych i komunikat wyświetlany na wyświetlaczu w chwili incydentu • lista zapisanych zdarzeń. Zagospodarowanie urządzeń wycofywanych z eksploatacji 228 Jeśli urządzenie Sepam nie nadaje się do naprawy: 1. Wyjąć baterię (instrukcje na str. 237). 2. Zdemontować urządzenie wg wyŜej podanych instrukcji. 3. Rozmontować urządzenie wg wytycznych zebranych w dokumencie „End-of-Life Recycling for Sepam series 10”. SEPAM seria 10 12.4 Wymiana baterii w urządzeniach Sepam model A Procedura ZuŜytą baterię urządzenia Sepam naleŜy wymienić na nową. Przed zagospodarowaniem urządzenia wycofanego z eksploatacji naleŜy z niego wyjąć baterię. Baterię moŜna wymieniać bez wyłączania napięcia zasilania urządzenia. krok czynność 1 Otworzyć klapkę chroniącą dostęp do ustawień 2 Płaskim wkrętakiem podwaŜyć pokrywkę przedziału baterii 3 Wspomagając się płaskim wkrętakiem wysunąć przedział baterii do przodu 4 Wyjąć baterię Recykling baterii ilustracja OSTRZEśENIE NIEBEZPIECZEŃSTWO EKSPLOZJI • • • • • • Nie ładować rozładowanej baterii. Nie zwierać baterii. Nie miaŜdŜyć baterii. Nie demontować baterii. Nie podgrzewać baterii do temperatur powyŜej 100°C. Nie wrzucać baterii do ognia ani do wody. Nieprzestrzeganie niniejszych instrukcji moŜe spowodować śmierć, obraŜenia ciała lub uszkodzenie sprzętu. ZuŜyte baterie odstawiać do certyfikowanych punktów zgodnie z obowiązującymi przepisami dotyczącymi recyklingu. Dane techniczne Bateria litowa 1/2 AA 3,6 V Zalecany model: Saft LS14250 Warunki przechowywania: wg EN 60086-4 229 SEPAM Seria 10 Procedura wymiany 230 ZuŜytą baterię wymieniać jak następuje: 1. WłoŜyć nową baterię o podanych wyŜej parametrach zwracając uwagę na polarność: biegun dodatni (+) powinien być zwrócony do góry. 2. Wsunąć na miejsce uchwyt baterii. 3. Zamknąć pokrywkę przedziału baterii. 4. Zamknąć klapkę ochronną. 5. Przetestować załoŜoną baterię: na 2...3 sekundy wcisnąć klawisz Reset i obserwować światło emitowane przez diody LED – powinny one przez cały czas testu wyraźnie świecić bez tendencji do przygasania. 6. Ustawić wewnętrzny zegar urządzenia Sepam (jeśli baterię wymieniano przy wyłączonym zasilaniu pomocniczym). SEPAM seria 10 13 Specyfikacje Spis treści Funkcje Dane techniczne Warunki środowiskowe Budowa i sposób działania 234 235 236 237 231 SEPAM Seria 10 13.1 Funkcje Uwagi ogólne W poniŜszych tabelach: • In oznacza znamionowy prąd pierwotny przekładników prądów faz. • Ino oznacza znamionowy prąd pierwotny przekładnika prądów doziemnych. • Znamionowy prąd pierwotny Ino przekładników ze zrównowaŜonym rdzeniem CSH120, CSH200, GO110 wynosi 470 A. Szczegółowe objaśnienia (poza szczegółami dotyczącymi czujników) moŜna znaleźć w IEC 60255-6. PrzełoŜenie przekładników prądowych czujnik przekładniki prądów faz przekładniki prądów doziemnych przekładniki prądowe ze zrównowaŜonym rdzeniem (bardzo czułe pomiary) Prądy faz parametr Znamionowy prąd pierwotny (In) Krok wartość 1...6300 A • 1 A w zakresie do 130 A • 10 A w zakresie 130,..6300 A Znamionowy prąd wtórny 1 A lub 5 A Znamionowy prąd pierwotny (Ino) 1...6300 A Krok • 1 A w zakresie do 130 A • 10 A w zakresie 130,..6300 A Znamionowy prąd wtórny 1 A lub 5 A Prąd znamionowy 0,2... 24 A lub 2... 240 A parametr zakres pomiarowy dokładność jednostka miary rozdzielczość format wyświetlanych danych okres odświeŜania wyświetlacza 232 wartość 0,02...40 In typowo: • +/-1% przy In • +/-2% w zakresie 0,3...1,5 In • +/-5% w zakresie 0,1...0,3 In A lub kA 0,1 A...1 kA zaleŜnie od wartości 3 cyfry znaczące 1s SEPAM seria 10 Prądy doziemne parametr zakres pomiarowy czułość standardowa duŜa bardzo duŜa 0,2…24A 2…240 A standardowa wartość 0,05...40 Ino (lub In) 0,005...4 Ino (lub In) 0,00025...0,085 Ino (pierwotny 0,1...40 A) 0,0025...0,85 Ino (pierwotny 1...400 A) • typowo +/-1% przy Ino (lub In) dokładność • +/-2% w zakresie 0,3...1,5 Ino (lub In) • +/-5% w zakresie 0,1...0,3 Ino (lub In) duŜa • typowo +/-1% przy 0,1 Ino (lub In) • +/-2% w zakresie 0,03...0,15 Ino (lub In) • +/-5% w zakresie 0,01...0,03 Ino (lub In) bardzo duŜa 0,2…24A • typowo +/-1% przy 0,01 Ino • +/-2% w zakresie 0,003...0,015 Ino • +/-5% w zakresie 0,0005...0,003 Ino 2…240 A • typowo +/-1% przy 0,1 Ino • +/-2% w zakresie 0,03...0,15 Ino • +/-5% w zakresie 0,005...0,03 Ino jednostka miary A lub kA rozdzielczość 0,1 A...1 kA zaleŜnie od wartości format wyświetlanych danych 3 cyfry znaczące okres odświeŜania wyświetlacza 1s Szczytowe parametr zapotrzebowanie zakres pomiarowy na prądy faz dokładność jednostka miary rozdzielczość format wyświetlanych danych okres odświeŜania wyświetlacza Szczytowe parametr zapotrzebowanie zakres pomiarowy na prądy faz dokładność wartość 0,02...40 In • typowo +/-1% przy In • +/-2% w zakresie 0,3...1,5 In • +/-5% w zakresie 0,1...0,3 In A lub kA 0,1 A...1 kA zaleŜnie od wartości 3 cyfry znaczące 1s jednostka miary rozdzielczość format wyświetlanych danych okres odświeŜania wyświetlacza wartość 0,02...40 In • typowo +/-1% przy In • +/-2% w zakresie 0,3...1,5 In • +/-5% w zakresie 0,1...0,3 In A lub kA 0,1 A...1 kA zaleŜnie od wartości 3 cyfry znaczące 1s Progi wyzwalania nadprądowej ochrony faz parametr zakres pomiarowy dokładność jednostka miary rozdzielczość format wyświetlanych danych wartość 0,1...40 In +/-5% lub In A lub kA 0,1 A...1 kA zaleŜnie od wartości 3 cyfry znaczące Progi wyzwalania zabezpieczeń przed zwarciami doziemnymi parametr zakres pomiarowy czułość standardowa duŜa bardzo duŜa 0,2…24A 2…240 A dokładność jednostka miary rozdzielczość format wyświetlanych danych wartość 0,1...40 Ino (lub In) 0,01...4 Ino (lub In) 0,2... 40 A 2...400 A +/-5% lub +/-0,02 Ino A lub kA 0,1 A...1 kA zaleŜnie od wartości 3 cyfry znaczące 233 SEPAM Seria 10 Ustawienia Ustawienia progu I> progów Wyzwalanie zabezpieczeń faz Dopuszczalne wartości OFF DT SIT/A IEC VIT/B IEC LTI/B IEC EIT/C IEC MI IEEE VI IEEE EI IEEE RI Próg I> Zwłoka Czasy Wyzwalanie DT 0,1...24 In (minimum 1 A) Krzywe wyzwalania IDMT 0,01...2,4 In (minimum 1 A) Dokładność +/-5% lub +/-0,02 In Histereza załączania 95+/-3% lub >(1-0,015 In/I>) x 100% Przerzuty <10% Wyzwalanie DT 0,05...300 s co: • 0,01 s w zakresie 0,05…9,99 s • 0,1 s w zakresie 10,0…99,9 s • 1 s w zakresie 100…300 s Krzywe wyzwalania IEC, RI TMS: 0,02...2 (co 0,01) Krzywe wyzwalania IEEE TD: 0,5...15 (co 0,1) Dokładność +/- 2% lub +/-20 ms Czas resetu Ustawienie wspólne dla progu I> i Io> • OFF: wyłączony • ON: włączony zadziałania bezzwłocznego <40 ms przy prądzie 2 x próg I> (typowo 25 ms) przerzutu <40 ms przy prądzie 2 x próg I> resetu <50 ms przy prądzie 2 x próg I> Ustawienia progu I>> Dopuszczalne wartości Wyzwalanie OFF DT Próg I> Zwłoka Czasy 234 wyłączone po ustalonej zwłoce prąd progu odwrotnie proporcjonalny do czasu trwania przetęŜenia (zaleŜność standardowa) próg zaleŜny od czasu silniej niŜ standardowo zaleŜność progu rozciągnięta do długich czasów próg zaleŜny od czasu bardzo silnie próg zaleŜny od czasu umiarkowanie próg zaleŜny od czasu silnie próg zaleŜny od czasu bardzo silnie wyłączone po ustalonej zwłoce Wyzwalanie DT 0,1...24 In (minimum 1 A) Dokładność +/-5% lub +/-0,02 In Histereza załączania 95+/-3% lub >(1-0,015 In/I>>) x 100% Przerzuty <10% Wyzwalanie DT bezzwłoczne lub 0,05...300 s co: • 0,01 s w zakresie 0,05…9,99 s • 0,1 s w zakresie 10,0…99,9 s • 1 s w zakresie 100…300 s Dokładność +/- 2% lub +/-20 ms zadziałania bezzwłocznego <40 ms (typowo 25 ms) jeśli próg I>> powyŜej 0,7 In, <70 ms w przypadku przeciwnym przerzutu <40 ms przy prądzie 2 x próg I>> resetu <50 ms przy prądzie 2 x próg I>> SEPAM seria 10 Ustawienia progów zabezpieczeń przed zwarciami doziemnymi Ustawienia progu Io> Dopuszczalne wartości tryby Wyzwalanie OFF DT SIT/A IEC VIT/B IEC LTI/B IEC EIT/C IEC MI IEEE VI IEEE EI IEEE RI progi w trybie DT wyłączone po ustalonej zwłoce prąd progu odwrotnie proporcjonalny do czasu trwania przetęŜenia (zaleŜność standardowa) próg zaleŜny od czasu silniej niŜ standardowo zaleŜność progu rozciągnięta do długich czasów próg zaleŜny od czasu bardzo silnie próg zaleŜny od czasu umiarkowanie próg zaleŜny od czasu silnie próg zaleŜny od czasu bardzo silnie czułość standardowa 0,1...24 Ino (minimum 1 A) czułość duŜa 0,01...2,4 Ino (minimum 1 A) 0,2…24A 0,0004...0,05 Ino (0,2...24 A) czułość bardzo duŜa 2…240 A 0,004...0,5 Ino (2...240 A) progi w trybach IDMT czułość standardowa 0,1...2,4 Ino (minimum 1 A) czułość duŜa 0,01...0,24 Ino (minimum 1 A) 0,2…24A 0,0004...0,005 Ino (0,2...2,4 A) czułość bardzo duŜa 2…240 A 0,004...0,05 Ino (2...24 A) dokładność czułość standardowa +/- 5% lub +/- 0,02 Ino czułość duŜa +/- 5% lub +/- 0,002 Ino 0,2…24A +/- 5% lub +/- 0,0001 Ino (+/-0,05 A) czułość bardzo duŜa 2…240 A +/- 5% lub +/- 0,001 Ino (+/-0,05 A) histereza czułość standardowa 95+/-3% lub >(1-0,015 Ino/Io>) x100% czułość duŜa 95+/-3% lub >(1-0,0015 Ino/Io>)x100% czułość bardzo duŜa 95+/-3% przerzuty Zwłoka Czasy <10% w trybie DT 0,05...300 s co: • 0,01 s w zakresie 0,05…9,99 s • 0,1 s w zakresie 10,0…99,9 s • 1 s w zakresie 100…300 s Krzywe wyzwalania IEC, RI TMS: 0,02...2 (co 0,01) Krzywe wyzwalania IEEE TD: 0,5...15 (co 0,1) dokładność • wyzwalanie DT: +/- 2% lub +/-20 ms • wyzwalanie wg krzywych IDMT: +/- 5% lub +/20 ms zgodnie z IEC 60255-3 czas resetu Ustawienie wspólne dla progu I> i Io> • OFF: wyłączony • ON: włączony zadziałania bezzwłocznego <40 ms przy prądzie 2x próg Io> (typowo 25 ms) przerzutu <40 ms przy prądzie 2x próg Io> resetu <50 ms przy prądzie 2x próg Io> 235 SEPAM Seria 10 Ustawienia progu Io>> Dopuszczalne wartości Wyztryby walanie OFF DT progi w trybie DT wyłączone po ustalonej zwłoce czułość standardowa 0,1...24 Ino (minimum 1 A) czułość duŜa 0,01...2,4 Ino (minimum 1 A) czułość 0,2…24A 0,0004...0,05 Ino (0,2...24 A) bardzo duŜa 2…240 A 0,004...0,5 Ino (2...240 A) dokładność czułość standardowa +/- 5% lub +/- 0,02 Ino czułość duŜa +/- 5% lub +/- 0,002 Ino 0,2…24A +/- 5% lub +/- 0,0001 Ino (+/-0,05 A) czułość bardzo duŜa 2…240 A +/- 5% lub +/- 0,001 Ino (+/-0,05 A) histereza czułość standardowa 95+/-3% lub >(1-0,015 Ino/Io>>) x100% czułość duŜa 95+/-3% lub >(1-0,0015 Ino/Io>>)x100% czułość bardzo duŜa 95+/-3% przerzuty Zwłoka w trybie DT <10% bezzwłocznie lub 0,05...300 s co: • 0,01 s w zakresie 0,05…9,99 s • 0,1 s w zakresie 10,0…99,9 s • 1 s w zakresie 100…300 s dokładność Czasy 236 czas resetu Ustawienie wspólne dla progu I> i Io> • OFF: wyłączony • ON: włączony zadziałania bezzwłocznego <40 ms (typowo 25 ms) jeśli próg Io>> powyŜej 0,7 In, <70 ms w przypadku przeciwnym przerzutu <40 ms przy prądzie 2x próg Io>> resetu <50 ms przy prądzie 2x próg Io>> SEPAM seria 10 Tolerancja parametr zabezpieczeń faz Tryb na udary prądowe (CLPU I) Modyfikacja progu Dokładność progu po zadziałaniu funkcji CLPU I Zwłoka Dokładność zwłoki Tolerancja zabezpieczeń przed zwarciami doziemnymi na udary prądowe (CLPU Io) parametr Tryb Modyfikacja progu Dokładność progu po zadziałaniu funkcji CLPU Io Zwłoka dopuszczalne wartości objaśnienie • OFF funkcja wyłączona • I> I>> modyfikacja progów I> oraz I>> • I> modyfikacja tylko progu I> • I>> modyfikacja tylko progu I>> • 150% próg x 1,5 • 200% próg x 2 • 300% próg x 3 • 400% próg x 4 • 500% próg x 5 • BLOCK działanie zabezpieczenia zablokowane Identyczna jak dokładność progów niemodyfikowanych • 1...60 s co 1 s • 1...60 min co 1 min +/- 2% lub +/-20 ms dopuszczalne wartości objaśnienie • OFF funkcja wyłączona • Io> Io>> modyfikacja progów Io> oraz Io>> • Io> modyfikacja tylko progu Io> • Io>> modyfikacja tylko progu Io>> • 150% próg x 1,5 • 200% próg x 2 • 300% próg x 3 • 400% próg x 4 • 500% próg x 5 • BLOCK działanie zabezpieczenia zablokowane • H2 RES śledzenie drugiej harmonicznej Identyczna jak dokładność progów niemodyfikowanych • 1...60 s co 1 s • 1...60 min co 1 min +/-2% lub +/-20 ms Dokładność zwłoki Ustalony współczynnik drugiej 17+/-5% harmonicznej Ochrona cieplna parametr Tryb Progi alarmowania zakres dokładność zakres dokładność zakres Stała czasu rozdzielczość Dokładność zwłoki wyzwalania wyzwalania dopuszczalne wartości objaśnienie • OFF funkcja wyłączona • ON funkcja włączona 50...100% dopuszczalnej zuŜytej pojemności cieplnej (progu wyzwalania) +/- 5% 0,1...2,4 In (minimum 1 A) +/- 5% 1...120 min 1 min +/- 2% lub +/-2 s (zgodnie z IEC 60255-8) 237 SEPAM Seria 10 13.2 Dane techniczne Ogólne parametr Gabaryty Masa Typ baterii Typowa Ŝywotność baterii Dryf wewnętrznego zegara Zasilanie modele urządzeń Sepam seria 10 wszystkie N B A A A A wartość 180 x 140 x 90 mm 1,15 kg 1,28 kg 1,46 kg 1/2 AA Li 3,6 V 10 lat poniŜej +/-10 minut na rok Urządzenia Sepam mogą być zasilane napięciem DC lub AC. Napięcie zaleŜy od wersji. parametr modele urządzeń zasilanie DC Sepam seria 10 napięcie znamionowe • ••A 24...125 V +/- 20% • ••E 110...250 V +/- 20% • ••F 220...250 V +/- 20% tętnienia < 15% częstotliwość – pobierana moc (w stanie normalnym, <3W aktywny jedynie przekaźnik alarmowy) maksymalna pobierana moc <8W udar prądowy przy załączaniu < 20 A przez 100 µs dopuszczalne chwilowe zaniki 100%, 100 ms (IEC 60255-11) zasilanie AC 100...120 V +/- 20% 100...240 V +/- 20% – – 47...63 Hz < 4,5 VA < 13 VA Wejścia przekładników prądów faz i prądów doziemnych: Wejścia sygnałów prądowych (z przekładników prądowych) Parametr Impedancja wejściowa Pobór mocy Ciągły prąd dopuszczalny ze względu na przegrzewanie PrzeciąŜalność wg IEC 60255-6 wartość < 0,004 Ω < 0,004 VA przy 1 A < 0,1 VA przy 5 A 4 In 100 In przez 1 s 40 In przez 3 s Wejścia przekładników CSH120, CSH200 lub GO110 ze zrównowaŜonym rdzeniem: Parametr Ciągły prąd dopuszczalny ze względu na przegrzewanie PrzeciąŜalność wg IEC 60255-6 238 wartość 300 A 20 kA przez 1 s SEPAM seria 10 Wejścia logiczne Wejścia logiczne w urządzeniach Sepam seria 10 model A są wzajemnie niezaleŜne i niespolaryzowane. parametr Napięcie maksymalne Częstotliwość Typowy próg przełączania Stan 1 Stan 0 Typowy pobór prądu Przekaźniki wyjściowe Sepam seria 10 model A wersja ••A ••E ••F ••• ••A ••E ••F ••A ••E ••F ••A ••E ••F ••• sygnały DC 125 V + 20% 250 V + 20% 250 V + 20% – 14 V 82 V 154 V > 19 V > 88 V > 176 V <6V < 75 V < 137 V 120 V + 20% 240 V + 20% – 47...63 Hz 12 V 58 V – > 80 V > 80 V – <8V < 22 V – 3 mA Przekaźniki wyjściowe O1, O2, O3, a w urządzeniach Sepam seria 10 model A dodatkowo przekaźnik O4. parametr Napięcie maksymalne Częstotliwość Dopuszczalny ciągły prąd Zdolność wyłączania* przy obciąŜeniach rezystywnych indukcyjnych L/R<40ms p.f. >0,3 Zdolność załączania* zgodnie z ANSI C37.90, klauzula 6.7 (czas trwania 0,2 s) ` sygnały AC sygnały DC 250 V + 20% – 5A 5 A/24 V 4A/48 V 0,7 A/127 V 0,3 A/220 V 5 A/24 V 1A/48 V 0,1 A/220 V – 30 A sygnały AC 240 V + 20% 47...63 Hz 5A 5 A/100...240 V – 5 A/100...240 V * Parametry specyfikowane dla styków normalnie otwartych bądź dla styków normalnie zamkniętych. Pomiędzy tymi stykami nie moŜe być Ŝadnego połączenia elektrycznego. Przekaźniki O5, O6, O7 w urządzeniach Sepam seria 10 model A Parametr Napięcie maksymalne Częstotliwość Dopuszczalny ciągły prąd Zdolność wyłączania przy obciąŜeniach indukcyjnych L/R<20ms p.f. >0,3 Port komunikacyjny parametr Typ Impedancja linii sygnały DC 250 V + 20% – 2A 2 A/24 V 1A/48 V 0,5 A/127 V 0,15 A/220 V – sygnały AC 240 V + 20% 47...63 Hz 2A – 1 A/100,..240 V wartość 2-przewodowy RS 485 150 Ω 239 SEPAM Seria 10 13.3 Warunki środowiskowe parametr Zakłócenia ogółem Emisja Zakłócenia elektromagnetyczne promieniowania zakłóceń indukowanych sprzęŜeniami pola o częstotliwościach radiowych Odporność na wartość – – – – – – – – 10 V/m; 80...1000 MHz 10 V/m; 80...1000 MHz; 1.4 ...2.7 GHz 20 V/m; 80...1000 MHz 8 kV powietrze; 6 kV styki – 3 IEC 61000-4-6 3 IEC 60255-22-6 – 4 4 kV; 5 kHz powoli tłumione oscylacje IEC 61000-4-4 IEC 60255-22-4 ANSI C37.90.1 IEC 61000-4-18 – 3 4 kV MC i MD; 5 kHz 2,5 kV MC, 1 kV MD; 100 kHz i 1 MHz przepięcia IEC 60255-22-1 ANSI C37.90.1 IEC 61000-4-5 – – 3 IEC 60255-22-5 IEC 61000-4-16 IEC 60255-22-7 – 4 – pola magnetyczne o częstotliwościach sieci indukowane sprzęŜeniami zakłócenia o częstotliwościach radiowych szybkie impulsy / pęczki impulsów sygnały na wejściach logicznych (częstotliwość sieci) 240 EN 50263 IEC 60255-26 CISPR 22 EN 55022 IEC 60255-25 CISPR 22 EN 55022 IEC 60255-25 IEC 61000-4-3 IEC 60255-22-3 poziom/ klasa – A A – – A – – 3 – ANSI C37.90.2 IEC 61000-4-2 IEC 60255-22-2 ANSI C37.90.3 IEC 61000-4-8 wyładowania elektrostatyczne Wytrzymałość mechaniczna norma – 4 30 A/m ciągłe 300 A/m przez 1…3s 10 V MC; 0,15...80 MHz 2.5 kV MC i MD 2 kV MC, 1 kV MD; 1,2/50 µs i 10/700 µs 300 V MC, 150 V MD poziom wartość /klasa wibracje IEC 60255-21-1 2 1 g; 10...150 Hz; 1 cykl Pod napięciem udary IEC 60255-21-2 2 10 g przez 11 ms 2 2 g poziomo, 1 g pionowo jeśli wstrząsy IEC 60255-21-3 uŜywane są styki NO sejsmiczne wibracje IEC 60255-21-1 2 2 g; 10...150 Hz; 20 cykli Bez napięcia udary IEC 60255-21-2 2 30 g przez 11 ms 2 20 g przez 16 ms wstrząsy IEC 60255-21-2 stopień ochrony: płyta czołowa: Szczelność rozszczelnienie IEC 60529 IP54, reszta: IP40 obudowy NEMA Typ 12 – udary (płyta 62262 IK7; 2 J czołowa) odporność na norma SEPAM seria 10 Warunki klimatyczne odporność na praca przechowywanie w oryginalnym opakowaniu korozyjne atmosfery Bezpieczeństwo niskie temperatury wysokie temperatury (sucha atmosfera) wysokie temperatury (wilgotna atmosfera) zmiany temperatury IEC 60068-2-1 IEC 60068-2-2 Cab 93% RH; 40°C; 56 dni IEC 60068-2-14 Nb niskie temperatury wysokie temperatury (sucha atmosfera) wysokie temperatury (wilgotna atmosfera) zmiany temperatury IEC 60068-2-1 IEC 60068-2-2 Ab Bd 5°C/min w zakresie –40...+70°C –40°C; 96 h +70°C; 96 h IEC 60068-2-78 Cab IEC 60068-2-14 – słona mgła test 2 gazów IEC 60068-2-52 IEC 60068-2-60 Kb/2 Ke parametr bezpieczeństwo ogólnie wytrzymałość dielektryków na częstotliwości sieciowe norma IEC 60255-27 parametr Dopuszczalne tętnienia AC Czasy zaniku napięcia Odwrócenie polarności certyfikat CSA 93% RH; 40°C; 56 dni 5°C/min w zakresie –40...+70°C 3 cykle Metoda 1: 0,5 ppm H2S, 1 ppm SO2 wartość – IEC 60255-27 IEC 60255-5 odporność ogniowa Certyfikaty poziom wartość /klasa Ad –40°C; 96 h Bd +70°C; 96 h IEC 60068-2-78 wytrzymałość na przepięcia wytrzymałość izolacji Zasilanie norma 2 kV przez 1 min: wejścia logiczne, przekaźniki wyjściowe, zasilanie 2 kV przez 1 min: napięcie probiercze izolacji portu RS 485: 300V ANSI C37.90 1,5 kV przez 1 min między stykami przekaźnika wyjściowego 1,2/50 µs; 5 kV zasilanie wejść logicznych i IEC 60255-27 przekaźników wyjściowych; 3 kV port RS485 IEC 60255-5 IEC 60255-27 500 V w trybie róŜnicowym i ze wspólną masą R > 100 M Ω (A); R > 10 M Ω (B) IEC 60695-2-11 650°C norma IEC 61000-4-17 IEC 60255-11 IEC 61000-4-11 IEC 61000-4-29 IEC 60255-11 IEC 60255-11 wartość 15%; 100...120 Hz, kryterium A 100 ms; 0%; 3 uaktywnione przekaźniki wyjściowe, kryterium A – norma Sharmonizowany standard EN 50263 dokument referencyjny Dyrektywy i ich poprawki: • Dyrektywa EMC 89/336/EEC Poprawka 92/31/EEC Poprawka 93/68/EEC • Dyrektywa niskonapięciowa 73/23/EEC Poprawka 93/68/EEC – Dostępny na Ŝądanie – Dostępny na Ŝądanie 241 SEPAM Seria 10 13.4 Budowa i sposób działania Schemat blokowy 242 Urządzenie Sepam to wielofunkcyjne cyfrowe zabezpieczenie zasilane z pomocniczego zasilania podstacji. SEPAM seria 10 Podzespoły elektroniczne Elektroniczne układy sterowania składają się z następujących elementów: • układy scalone ASIC odpowiadają głównie za akwizycję danych i konwersję analogowo/cyfrową wejściowych sygnałów prądowych • mikroprocesor odpowiada za przetwarzanie danych: funkcje ochrony, pomiary, sterowanie i monitoring alarmowanie i powiadamianie obsługa łącza komunikacyjnego zarządzanie interfejsem uŜytkownika wykonywanie testów wewnętrznych • pamięć SRAM zintegrowana z mikroprocesorem gromadzi dane robocze urządzenia Sepam (te dane nie przeŜywają zaniku zasilania) • pamięć Flash z programem przetwarzania • standardowa pamięć EEPROM gromadzi parametry i ustawienia zdefiniowane przez uŜytkownika oraz zapisy awarii (te dane zostaną zachowane nawet w razie awarii zasilania) W razie wystąpienia awarii, regularnie aktywowana przez mikroprocesor funkcja watchdog: • zapala diodę • zmienia stan przekaźnika alarmowego O7 w urządzeniach Sepam seria 10 model A. Wejścia sygnałów prądowych Sygnały prądowe są wytwarzane przez pierścieniowe przekładniki prądowe, które zapewniają: • interfejs pomiędzy czujnikiem prądu a układami elektronicznymi urządzenia Sepam • izolację elektryczną. UWAGA: przekładnik prądów doziemnych w urządzeniach Sepam seria 10 • 3•• ma 2 uzwojenia pierwotne odpowiadające dwóm zakresom pomiarowym x1 i x10. Układy elektroniczne dołączone do wtórnych uzwojeń przekładników prądowych zapewniają: • zakres pomiarowy 1 A lub 5 A • dolnoprzepustowy filtr przepuszczający niskie harmoniczne aŜ do 13-ej • przystosowanie sygnału z przekładnika prądowego do konwersji analogowo-cyfrowej (układ ASIC) UWAGA: Filtr cyfrowy wybiera 3-cią harmoniczną z prądów doziemnych. Zasilanie Urządzenia Sepam seria 10 są dostępne w wersjach zasilanych z napięć: • 24-125 V DC lub 100-120 V AC • 110-250 V DC lub 100-240 V AC Model A jest teŜ dostępny w wersji zasilanej z napięć 220-250 V DC; ta wersja pozwala stosować sygnały logiczne o wysokich poziomach. Rolą konwertera napięcia zasilania jest: • zapewnienie izolacji elektrycznej • dostarczenie napięć wymaganych przez układy elektroniczne. Wejścia logiczne Elektryczne charakterystyki wejść logicznych zaleŜą od zakresu napięć zasilania akceptowanych przez daną wersję urządzenia Sepam seria 10 model A (więcej informacji moŜna znaleźć w sekcji „Wejścia logiczne” na str. 247). Aby uniknąć niekorzystnych konsekwencji dla niezawodności urządzeń Sepam, progi przełączania mogą być modyfikowane tylko ręcznie. Wejścia logiczne zapewniają: • izolację elektryczną • ochronę przed odwrotna polarnością Za adaptację sygnałów do zastosowanych napięć AC lub DC odpowiada oprogramowanie. Funkcje wejść logicznych są wstępnie zdefiniowane (w standardowym trybie pracy), lecz mogą być przedefiniowane w indywidualnym trybie pracy. 243 SEPAM Seria 10 Przekaźniki wyjściowe Zarówno przekaźniki wyłączające, jak i przekaźnik alarmowy są wyposaŜone w styki normalnie otwarte (NO) i normalnie zamknięte (NC). Tak więc uŜytkownik moŜe konfigurować instalacje kładąc większy nacisk na bezpieczeństwo, bądź na dostępność zasilania. Więcej informacji moŜna znaleźć w sekcji „Sterowanie wyłącznikami i niezawodność” na str. 159. Przekaźniki powiadamiające są wyposaŜone tylko w styki normalnie otwarte (NO). Dla zwiększenia bezpieczeństwa zmiana stanu przekaźników wyłączających wymaga dwóch osobnych i niezaleŜnych poleceń mikroprocesora. W razie uszkodzenia mikroprocesora funkcja alarmowa (watchdog) zmienia stan przekaźnika alarmowego. Przekaźnik alarmowy moŜe więc być stosowany jako monitor prawidłowego działania mikroprocesora. Wyświetlacz Segmentowy wyświetlacz zawiera dwa wiersze znaków (pierwszy wiersz mieści 12 znaków, drugi 20 znaków). Jego solidna konstrukcja zapewnia mu Ŝywotność liczoną latami nawet w trudnych warunkach eksploatacyjnych (np. temperatury otoczenia w zakresie –40…+70°C). Wy świetlacz jest zarządzany bezpośrednio przez mikroprocesor. Podświetlanie zapewnia wygodny odczyt nawet przy słabym oświetleniu zewnętrznym. W celu wydłuŜenia Ŝywotności urządzenia podświetlanie jest automatycznie wyłączane po 10 minutach od chwili ostatniego naciśnięcia klawisza na klawiaturze. Łącze komunikacyjne Mikroprocesor przetwarza ramki protokołów obsługiwanych przez urządzenia Sepam seria 10 A. Interfejs łącza komunikacyjnego jest zgodny z normą TIA/EIA RS 485. Dla polepszenia odporności na zakłócenia elektromagnetyczne przewody masy (C) i ekranu (S) są od siebie odizolowane. Wewnętrzny zegar i jego bateria Urządzenia Sepam seria 10 model A są wyposaŜone w zegar czasu rzeczywistego odmierzający dni, godziny, minuty, sekundy i milisekundy. W razie awarii zasilania pomocniczego zegar jest podtrzymywany przez wbudowaną baterię i utrzymuje prawidłowy czas. śywotność baterii w normalnych warunkach eksploatacyjnych sięga 10 lat. Brak lub wyładowanie baterii nie wpływa na Ŝadną funkcję zabezpieczającą urządzenia Sepam. Izolacja elektryczna UŜytkownik jest specjalnie chroniony przed pojawieniem się niebezpiecznego napięcia na płycie czołowej i w porcie łącza komunikacyjnego. Osiągnięto to stosując podwójną izolację oddzielającą wewnętrzne elementy pod takimi napięciami od elementów dostępnych z zewnątrz. Wejścia i wyjścia są od siebie odizolowane pojedynczą izolacją. 244 SEPAM seria 10 © 2008 Schneider Electric – Wszelkie prawa zastrzeŜone Schneider Electric Industries SAS 89, Boulevard Franklin Roosevelt F-92500 Rueil-Malmaison (Francja) tel. +33 (0)1 41 29 85 00 http://www.schneider-electric.com PoniewaŜ normy, specyfikacje i konstrukcje zmieniają się od czasu do czasu, prosimy Ŝądać potwierdzenia informacji podanych w niniejszej publikacji. Produkcja: Kudos France Wydawca: Schneider Electric SEPED307003EN01/2008 245
