Preferencje sensoryczne w klasie

Efektywne uczenie się,
a nasze zmysły.
Style uczenia się.
Badanie percepcji w klasach
trzecich.
Wprowadzenie


Żyjemy w drugiej fazie
globalizacji, w której liczy
się ten, kto ma
najbardziej aktualne i
najbardziej przydatne
informacje oraz potrafi się
szybko uczyć, aby
aktualizować posiadaną
wiedzę i kompetencje.
Umiejętność uczenia się:
szybkiego i efektywnego staje się najważniejszą
umiejętnością człowieka.
Jak uczyć (się) efektywnie:
 polisensorycznie,
 obupółkulowo,
 wielointeligentnie.
Własny model rzeczywistości





Model świata jest konstruowany w umyśle i
nigdy nie jest tożsamy z samą rzeczywistością
Powstaje w wyniku selekcjonowania
elementów rzeczywistości przez trzy
podstawowe filtry:
(1)wartości i przekonania charakterystyczne
dla kultury, w której żyjemy,
(2) wartości i przekonania środowiska
wychowawczego (głównie domu rodzinnego)
(3) wartości i przekonania nabyte w wyniku
osobistych doświadczeń i nauki
Percepcja





Organizacja i interpretacja wrażeń zmysłowych w celu
zrozumienia otoczenia,
Postrzeganie - uświadomiona reakcja narządu
zmysłowego na bodziec zewnetrzny, sposób reagowania,
odbierania wrażenia (W.Kopaliński),
Systemy percepcyjne umożliwiają nam widzieć, słyszeć,
czuć.
Percepcja w szerokim sensie oznacza rejestrację
(uchwycenie) przedmiotów i zdarzeń środowiska
zewnętrznego: ich odbiór sensoryczny, zrozumienie,
identyfikację i określenie werbalne oraz przygotowanie
do reakcji na boziec.
Etapy postrzegania to procesy mózgowe
Jak działa nasz umysł?
Lewa półkula odpowiada za: Prawa półkula odpowiada za:
Czytanie
Pisanie
Uczenie
Podział czasu
Rozumowanie
logiczne
Rytm
Obrazy
Kolory
Muzyka
Plastyka
Wyobraźnia
Pomysłowość
Dwie półkule naszego mózgu


Informacje są przez lewą
półkulę myślane (w
słowach), wypowiadane,
pisane, czytane,
odliczane.
Lewa półkula to:
rozsądek, trzeźwy umysł,
myślenie przyczynowoskutkowe, konsekwentne
postępowanie.



Prawa półkula poznaje
kształty i struktury.
Syntetyzuje myślenie ze
szczegółów z lewej
półkuli i tworzy
całościowy obraz
problemu.
Prawa strona umożliwia
rozpoznawanie ujrzanych
ludzi lub rzeczy.
Systemy reprezentacji
sensorycznej








W wyniku wieloletnich badań i analiz zachowań ludzi – opisali trzy podstawowe
systemy zmysłowe (sensoryczne), za pomocą których ludzie odbierają dochodzące do
nich bodźce (informacje) oraz je relacjonują (werbalizują).
Zaczęto mówić o wzrokowym, słuchowym i kinestetyczno-czuciowym sposobie
narracji świata.
Wzrokowym, słuchowym i kinestetyczno-czuciowym sposobie uczenia się.
Opisano też cechy zachowania osób, u których dominuje - z tych trzech – jeden
system sensoryczny.
System sensoryczny to element naszego osobistego, specyficznego„ okablowania”
neurologicznego. Jest to podstawowy, odruchowo uaktywniany preferowany zmysł,
właściwy nam sposób odbierania i reagowania na informacje.
Każdy z nas odbiera informacje ze świata w sposób polisensoryczny (przy pomocy
wszystkich zmysłów), ale zawsze pewien zmysł ma priorytet, jest to tzw. zmysł
preferowany.
Ta preferencja uaktywnia się zwłaszcza wtedy, gdy działamy pod wpływem stresu,
napięcia, zmęczenia, kiedy uczymy się nowych zachowań (wiedzy, umiejętności).
Te preferencje można zaobserwować już u kilkuletnich dzieci, ujawniają się one
niezależnie od stymulacji otoczenia, jak każde naturalne predyspozycje.
Style uczenia się
Wzrokowcy – Lubią wykresy, tabele, teksty zorganizowane.
Lubią się uczyć poprzez patrzenie lub obserwację pokazu. Lubią
opisy, pamiętają twarze, zapominają imiona, lubią robić notatki, listy
rozwiązań. Koncentrację zburzy im nieporządek i ruch.
Lubią słowa:
O ile dobrze widzę.
Przyjrzyjmy się temu bliżej.
Widzę co masz na myśli.
Oko w oko.
Mam wrażenie.
Stracić z oczu.
Mgliste pojęcie.
Jasny, świetlisty.
Rzucić światło.
Ten pomysł wygląda dobrze!
Style uczenia się
Słuchowcy – Lubią słuchać innych lub siebie. Lubią dialog
i rozmowy, unikają długich opisów, nie zauważają ilustracji,
poruszają ustami i czytają po cichu. Powtarzają głośno to co napisali,
dobrze pamiętają imiona, zapominają twarze. Łatwo się
dekoncentrują w wyniku hałasu, „głośno myślą”, nucą, rozmawiają ze
sobą
Lubią słowa:
O ile dobrze słyszę.
O ile mnie uszy nie mylą.
To niesłychane.
Trzymać język za zębami.
Głośno i wyraźnie.
Dźwięczny, grać.
Nadawać na falach.
Ten pomysł brzmi bardzo interesująco!
Style uczenia się
Czuciowcy (kinestetycy)– Lubią się uczyć poprzez
wykonywanie
i bezpośrednie zaangażowanie, lubią emocje, ruch, zapachy, smaki.
Czytanie nie jest ulubionym zajęciem, ale lubią wartkie akcje. Mają
kłopoty z ortografią, najlepiej pamiętają to co sami wykonali,
wyobraźnia ich pracuje w ruchu, muszą się poruszać, lubią coś
trzymać, podskakują z zadowolenia, gestykulują.
Lubią słowa:
O ile dobrze czuję.
Czuję w kościach.
Położyć na tym łapę.
Jednym gestem.
Kiwnąć palcem.
Ręka w rękę, mieć pod ręką.
Świeża myśl
Czuję to dobrze! To ma dobry smaczek!
Preferencje sensoryczne w
klasie






większość uczniów posiada umiejętność przełączania kanału odbioru
informacji do aktualnych potrzeb, czyli sposobu nadawania
informacji przez nauczyciela.
efektem kosztów przestrojenia zmysłu dominującego na zmysł
aktywowany przez metodę pracy nauczyciela są zachowania
interpretowane jako „nieuważanie”
nauczyciel dyscyplinuje uczniów – nieobecnych wzrokowców
poleceniem: „patrz na mnie” lub przeszkadzających kinestetyków „siedź spokojnie” i ... wtedy zwyczajnie uniemożliwia tym dzieciom
naukę!).
wzrokowcy zaczynają coś rysować, pisać listy do kolegów,
porządkować blat biurka lub patrzeć gdzieś w dal („zagapiają się”),
słuchowcy – zaczynają mruczeć, rozmawiać (z samym sobą lub
innymi),
kinestetycy – wiercą się lub wykonują samoloty z papieru.
Praktyczne stosowanie wiedzy o
stylach uczenia się
Nauczyciel modeluje „właściwy” sposób uczenia
się, poprzez dobór metod pracy i typ czynności
proponowanych do wykonania uczniom
 Optymalne byłoby, gdyby nauczyciel co 5 - 10
minut zmieniał modalność przekazu informacji i
miał świadomość, że przy zmianie sposobu
niektórzy uczniowie są zmuszeni do
przetransformowania docierających informacji na
swój system wewnętrzny, a więc są chwilowo
nieobecni – „nieuważni”
 Nauczyciel winien uświadamiać sobie, że i on ma
własny sposób preferencji zmysłowej.

Szkolne sukcesy bez diagnozy
percepcji
Jak się uczyć żeby się nauczyć - typ
czynności proponowanej uczniom
wzrokowiec
Czyta, ogląda, obserwuje; Korzysta z kolorów, podkreśla
Wizualizuje materiał; Tworzy mnemotechniki wzrokowe (ideogramy, obrazki,
plakaty
WIDZĘ TO
słuchowiec
Słucha (głosu nauczyciela, innych, taśm), czyta na głos, czyta dramatycznie,
powtarza na głos. Stawia pytania i odpowiada na nie (na głos). Uczy innych;
Rapuje, rytmizuje Tworzy mnemotechniki słuchowe (wierszyki). Słucha
muzyki (właściwej dla określonego stanu uczenia się: relaksującej,
energetyzującej, integrującej
SŁYSZĘ TO
Wzrokowiec,
słuchowiec
Ogląda filmy, tworzy prezentacje multimedialne
WIDZĘ I SŁYSZĘ
kinestetyk
Odpowiada pisemnie. Robi notatki, rysuje (tworzy tematyczne pocztówki) Układa
fragmenty w logicznej całości. Uaktywnia fizycznie, modeluje treści na
własnym ciele. „Odgrywa” (gra w role); Wykonuje eksperymenty.
Wykorzystuje ruch do osiągania odpowiednich stanów dla efektywnego
uczenia się: integracji, relaksu, energetyzacji (ćwiczy mięśnie uczenia się)
CZUJĘ TO
Wzrokowiec,kinest
etyk
Tworzy projekty, wykonuje modele. Rysuje linie czasu, tworzy mapy mentalne.
Wykorzystuje ruch do osiągania odpowiednich stanów dla efektywnego
uczenia się: integracji, relaksu, energetyzacji. (ćwiczy mięśnie uczenia się)
CZUJĘ TO
Wielozmysłowieco pełnym
polu
oercepcji
Bierze udział w dramie; Pracuje projektami; Wycieczki. Wykorzystuje ruch do
osiągania odpowiednich stanów dla efektywnego uczenia się: integracji,
relaksu, energetyzacji. (ćwiczy mięśnie uczenia się)
WIDZĘ, SŁYSZĘ,
CZUJĘ,
DZIAŁAM
Poznaj style uczenia się
swoich uczniów
Ankieta dla klas III-analiza
Wyniki ankiety- klasa IIIa





Wiekszość uczniów przyswaja obraz świata
poprzez doznania polisensorycze
(wielozmysłowo),
50% uczniów klasy preferuje ruchowo-czuciowy
styl uczenia się,
U większości uczniów dominuje lewa półkula
mózgu,
Jedna osoba jest o dominacji prawej półkuli
mózgowej,
Dwie osoby sa o nieskrystalizowanej lateralizacji.
4
3,5
3
2,5
DK
DK-W
2
W
W-S
1,5
S
1
0,5
0
lewa półkula
prawa półkula
Wnioski dla nauczycieli uczących w
klasie III a
Stosować metody pracy angażujące wszystkie zmysły,
poprzez działanie, doświadczenie, przeżywanie, ale także
wzrok i słuch
 Zmieniać sposoby aktywności co 7- 10 minut,
 Przy działaniach wymagających ciszy-zezwalać na
dłuższy czas „przestrojenia się”,
 Indywidualne preferencje sensoryczne uczniów
wykorzystywać w zadaniach indywidualnych,
 Uaktywniać półkulę prawą poprzez działania artystyczne.
 Przy zadaniach indywidualnych korzystać z analizy
ankiety w zakresie określonych stylów indywidualnych
uczniów

Wyniki ankiety- klasa IIIB
U ponad 50% uczniów przeważa percepcja
wzrokowa,
 1/3uczniów klasy dysponuje dwuzmysłową
preferencją postrzegania: wzrokową i słuchową
na równi - 4 osoby, wzrokową i kinestetyczną - 3
osoby,
 Dwie osoby są typowymi kinestetykami,
 Wszystkie osoby w klasie wykazują dominację
półkuli lewej, ale jedna osoba preferuje obie
strony w tym samym stopniu.

9
8
7
6
DK
5
DK-W
W
4
W-S
S
3
2
1
0
lewa półkula
prawa półkula
Wnioski dla nauczycieli uczących w
IIIb
Jak najczęściej wykorzystywać środki wizualne przekazu,
tworzyć prezentacje multimedialne, korzystać z filmów,
wizualizować materiał,
 W pracy artystycznej nie dbać o efekt lecz o realizację
celu poszerzenia i rozwoju obszaru prawej półkuli
mózgowej,
 Wyzwalać inicjatywę twórczą, stymulować do
aktywności.
 Przy zadaniach indywidualnych korzystać z analizy
ankiety w zakresie określonych stylów indywidualnych
uczniów.

Kategorie stylów uczenia się
wyodrębnione w ankiecie.






Przenikliwy obserwator – (wzrokowiec,lewa półkula)W-L
Lektor filmowy – (słuchowiec,lewa pólkula)S-L
Systematyczny majsterkowicz-(doznaniowiec kinestetyk,
lewa półkula)DK-L
Niecierpliwy wizjoner-(wzrokowiec,prawa półkula)W-P
Pianista samouk - (słuchowiec,prawa półkula)S_P
Pomysłowy Dobromir - (doznaniowiec-kinestetyk,prawa
pólkula)DK-P
Podsumowanie
Znajomość stylów uczenia się i preferencji
sensorycznych służy pełniejszemu poznaniu
uczniów oraz rozwijaniu ich umiejętności,
 Każdy człowiek jest inny – zwykle w
preferencjach sensorycznych jest „kombinacją”
kilku,
 Najefektywniej uczą się ci, którzy potrafią
rozwinąć wszystkie style uczenia się,
 Warto korzystać ze świadomości własnych
możliwości, ale również warto rozwijać i
udoskonalać umiejętności, które są najmniej
wykorzystywane.

Literatura
Atlas efektywnego uczenia (się),nie tylko
dla nauczycieli - Małgorzata Taraszkiewicz i
Colin Rose
 Jak się uczyć? – Jarosław Rudniański
 Poznaj style uczenia się swoich uczniówankieta dla klas III - Anna Cieślik i Kamil
Madeja-Bień (wyd. Nowa era)
 Psychologia dla nauczycieli – Dawid
Fontana
