Skutki nieprawidłowego oddychania

Skutki nieprawidłowego oddychania
Oddychanie jest naturalną czynnością fizjologiczną, nad którą zwykle się nie zastanawiamy i
bagatelizujemy jej znaczenie, tymczasem sposób w jaki prowadzimy oddech już od pierwszych miesięcy
życia ma ogromne znaczenie dla naszego rozwoju oraz prawidłowego funkcjonowania aparatu mowy.
Prawidłowy i najbardziej pożądany sposób oddychania to oddychanie żebrowo-brzuszne umożliwiające
głęboki wdech i powolny długi wydech, podczas którego odbywa się wypowiedź. Ponadto bardzo istotne
jest to, aby powietrze było nabierane torem nosowym.
Najczęściej spotykanymi u przedszkolaków dysfunkcjami oddychania jest płytki oddech piersiowy i
nawykowe oddychanie przez usta. Najczęstszymi przyczynami takiego stanu rzeczy jest wiotkość mięśni
twarzowych obejmująca również okolicę oralną i oddychanie torem ustnym od pierwszych dni życia.
Ponadto do zaburzeń oddychania przyczyniają się częste infekcje górnych dróg oddechowych,
niedrożność nosa wywołana alergiami czy zmniejszenie drożności jamy nosowo-gardłowej spowodowane
patologicznym rozrostem trzeciego migdałka ,długie karmienie pokarmem z butelki, albo tzw. ssanie
nieodżywcze – smoczka, palca, pieluszki albo wargi czy policzka.
Nieprawidłowe oddychanie może mieć poważne i bardzo różnorodne konsekwencje, wpływające
istotnie nie tylko na zaburzenia, ale również na całościowy rozwój naszych pociech.
Płytki oddech powoduje niedostateczne dotlenienie układu nerwowego, czego wynikiem są
zaburzenia koncentracji uwagi, zwiększona męczliwość, senność, a co za tym idzie trudności w nauce.
Kolejnym skutkiem nieprawidłowego oddychania jest eliminacja udziału mięśni klatki piersiowej w
oddychaniu, co powoduje pozorne zapadnięcie mostka i kształtowania się wad postawy.
Patogenne oddychanie sprzyja infekowaniu tylnej ściany gardła oraz górnych dróg oddechowych. Przy
prawidłowym oddychaniu nos stanowi naturalny filtr dla zarazków, a także ogrzewa powietrze, natomiast
przy oddychaniu przez usta jesteśmy narażeni na przenikanie mikrobów bezpośrednio przez ścianę
gardła, wysuszenie jej ,a zatem częste infekcje górnych dróg oddechowych i patologiczny przerost
migdałków.
Może ponadto dochodzić do zaburzeń w wydzielaniu śliny, która jest produkowana przez ślinianki
przyuszne, podjęzykowe i podżuchwowe, a także przez małe gruczoły ślinowe, które są rozsiane w błonie
śluzowej warg, podniebienia, języka i policzków. A należy pamiętać, że ślina pełni wiele ważnych
funkcji: nawilżając artykulatory ułatwia mówienie, umożliwia połykanie, a także trawienie pokarmów
gdyż zawiera amylazę ślinową, biorącą udział we wstępnym trawieniu, zabezpiecza powierzchnię zębów i
błon śluzowych przed uszkodzeniami, ochrania jamę ustną przed bakteriami (w ślinie występują enzymy,
które hamują wzrost bakterii lub zabijają je) i wirusami, neutralizuje kwasy wytwarzane przez bakterie,
a tym samym chroni przed rozwojem próchnicy, odpowiada za prawidłowe odczuwanie smaku, co jest
niezmiernie ważne w rozwoju zmysłowym małego człowieka.
Przy oddychaniu przez usta wargi są stale rozchylone, górna warga często jest lekko uniesiona i wiotka,
co powoduje trudności ze sprawnym jedzeniem, widoczne już w czasie nauki jedzenia z łyżeczki.
Innym problemem jest utrudnione dmuchanie, które często skutkuje niemożnością oczyszczenia nosa.
Jedną z ważniejszych konsekwencji nieprawidłowego oddychania jest obniżone napięcie i wiotkość
mięśni żwaczy, które odpowiadają za odruch żucia. Dzieci oddychające przez usta szybko wykazują
wyraźną niechęć do intensywnej pracy żuchwy przy żuciu.
Stale otworzone podczas oddychania usta prowadzą do zaburzeń zgryzu, a także nieprawidłowego
rozwoju twarzoczaszki.
Patologiczne oddychanie może przyczynić się również do nieprawidłowego funkcjonowania układu
pokarmowego. W związku ze zwiększoną ilością połykanego powietrza, dziecko może mieć złudne
uczucie sytości, przy jedzeniu natomiast część połkniętego powietrza uwalnia się z dróg pokarmowych,
dając efekt „odbijania się”.
Widocznym u dzieci oddychających ustami objawem jest ślinienie się. Ponieważ język podczas
oddychania przez usta ma nieprawidłowe położenie uniemożliwia to szybką i efektywną podaż śliny ku
górze i tyłowi jamy ustnej zgodnie z fizjologią połykania. Powoduje to niemożność szybkiego połknięcia
gromadzącej się na dnie jamy ustnej śliny i jej wypływanie na zewnątrz. Często problem z połykaniem
śliny jest symptomem infantylnego sposobu połykania, które jest również utrwalane podczas wadliwego
oddychania.
Oddychanie przez usta skutkuje krótką fazą wdechową i wydechową, ograniczoną pracą i niską
sprawnością przepony – dziecko mówi szybko, często dobierając powietrze w czasie wypowiedzi,
niezgodnie z pauzą logiczną. Taki sposób mówienia może być jednym z czynników utrwalających
nierozwojową niepłynność mowy i może prowadzić do jąkania.
Ponieważ patologiczne oddychanie prowadzi do licznych zaburzeń w budowie i funkcjonowaniu
aparatu mowy ma też oczywisty wpływ na powstawanie i utrwalanie wad wymowy. Dlatego widząc
nieprawidłowości funkcji oddechowych warto zastanowić się nad ich przyczyną i podjąć odpowiednią
terapię utrwalając jej efekt ćwiczeniami oddechowymi.
logopeda
mgr Monika Wrzos
Bibliografia:
B. Mackiewicz. Zapobieganie oddychaniu przez usta u noworodków i niemowląt.[w:] B. Rocławski (red.) Opieka logopedyczna od
poczęcia. Gdańsk 1998
B. Rocławski, W. Fedorowska, B. Wardowska, Wczesne uwarunkowania rozwoju mowy. Gdańsk 1995
E M. Skorek, M. Rządzka, Profilaktyka i terapia dysfunkcji oddechowych u dzieci Zielona Góra 2011