Od Redakcji. Referarium 2 - Genesis: filozoficzne konsekwencje

Otwarte Referarium Filozoczne 2, 12 (2009)
Od Redakcji. Referarium 2 - Genesis:
lozoczne konsekwencje wyników bada« nauk przyrodniczych
o pocz¡tku ±wiata, »ycia, czªowieka
Marek Antas i zespóª redakcyjny ORF∗
14 marca 2009
Tematem rozwa»a«, jaki redakcja postawiªa autorom artykuªów zamieszczonych w drugim numerze Referarium, jest Genezis: lozoczne konsekwencje wyników badan nauk przyrodniczych
o pocz¡tku ±wiata, »ycia, czªowieka. Motorem nap¦dowym bada« naukowych, lozocznych i teologicznych byª od wieków problem Pocz¡tku. Dla
nauk maj¡cych jak astrozyka czy biologia do
czynienia z obserwacjami traktowanymi w naturalny sposób jako ±lady procesów tocz¡cych si¦
w odlegªym czasie1 , mo»liwo±¢ powi¡zania tych
procesów z procesami obserwowanymi dzi± stanowi
istotne kryterium werykacyjne. Mo»liwo±¢ ta rozpala wyobra¹ni¦ wielu ludzi, pobudzaj¡c spoªeczne
zainteresowanie wynikami naukowych poszukiwa«.
Nic dziwnego; »¡dza poznania i zrozumienia ¹ródeª
rzeczywisto±ci wydaje si¦ stanowi¢ nieodª¡czn¡ cech¦ natury czªowieka, co wyra»a si¦ ju» w najprymitywniejszych formach religijno±ci. Mo»na jednak jak chocia»by Nietzsche widzie¢ w poszukiwaniu Pocz¡tku jedynie odruch sªabych natur, nie
akceptuj¡cych tego, co jest tu i teraz, a wi¦c egzystencji w jej najbardziej bolesnych wymiarach.
Nie rozstrzygaj¡c, jaki jest pocz¡tek rozwa»a«
o Pocz¡tku, zwró¢my po prostu uwag¦ na mnogo±¢ uj¦¢ problematyki Genesis. Mnogo±¢ ta znajduje odbicie w pracach nadesªanych do Redakcji.
Drugi zeszyt Referarium otwiera artykuª Adam
‘wie»y«skiego, zatytuªowany Pocz¡tek jako kategoria lozoczna [1]. Autor stara si¦ w nim rozró»ni¢ i precyzyjnie oddzieli¢ interpretacje lozoczne problemu Pocz¡tku. Wªa±ciwe rozumienie
tego zagadnienia powinno przyczyni¢ si¦ bowiem
nie tylko do rozszerzenia dyskursu lozocznego,
ale tak»e do unikni¦cia wielu niepotrzebnych na∗
1
pi¦¢ na linii teologia nauka. Autor zwraca szczególn¡ uwag¦ na konieczno±¢ zrozumienia zªo»onego
sensu i ró»nych znacze« terminu pocz¡tek.
Osnow¡ pracy Ewolucja poj¦cia atomu Andrzeja Šukasika jest spojrzenie na atomizm jako
na ide¦, która z hipotezy czysto lozocznej przeksztaªciªa si¦ w hipotez¦ naukow¡, abstrahuj¡c coraz bardziej od intuicyjnych uj¦¢ my±li presokratejskiej [2]. Czytelnik mo»e prze±ledzi¢, jak mo»na
zbudowa¢ podstawy poj¦ciowe niezb¦dne do opisania kategorii A (tu: A = mikro±wiat), gdy ma
si¦ do dyspozycji tylko dane nale»¡ce do kategorii
B (tu: B = makro±wiat). Dostarcza to materiaªu
do rozwa»ania pyta« w rodzaju: w jakim stopniu
zyka i jej struktury poj¦ciowe mówi¡ o wydarzeniach zachodz¡cych w warunkach jako±ciowo ró»nych od znanych z obserwacji (np. w warunkach
Big Bangu), a w jakim stanowi¡ tylko wygodny
opis tego, co postrzegamy tu i teraz.
Jarek D¡browski w pracy Czas: pi¡ty wymiar?
omawia pytania o Pocz¡tek w kontek±cie poj¦cia
czas, rozpatruj¡c rzecz z perspektyw zyki i lozoi [3]. Czytelnik znajdzie tu przyst¦pne omówienie trudno±ci w zinterpretowaniu tych wªasno±ci
czasu, jakie wyªaniaj¡ si¦ z wielkich teorii zycznych XX wieku. Autor proponuje sposób usuni¦cia takich trudno±ci przez wprowadzenie obok
naturalistycznego czasu zycznego lozocznej
konstrukcji, maj¡cej sens czasu zdarze«.
Powstanie systemów »ywych jest z kolei zagadnieniem, któremu po±wi¦cony jest artykuª Wiesªawa Dyka pt. Pocz¡tek »ycia: metabolizm czy
replikacja w kontek±cie ‘wiata RNA [4]. Przejrzyste rozwa»enie jednej z hipotez dotycz¡cych
abiogenezy jest w nim okazj¡ do podkre±lenia, jak
Adres elektroniczny: [email protected]; strona internetowa: http://minds.pl/orf
Na przykªad, promieniowanie tªa lub skamieniaªo±ci.
c ORF 2009
[email protected]
http://minds.pl
ISSN 1689-4715
2
Marek Antas i zespóª redakcyjny ORF
wa»n¡ rol¦ w powstaniu »ycia na Ziemi miaªy same
wªa±ciwo±ci naszej planety. ›ycie i planeta, na której ono powstaje, powinny by¢ badane ª¡cznie.
Ewaluacja ewolucjonistycznych rozwi¡za« problemu nieredukowalnej zªo»ono±ci autorstwa Dariusza Sagana stanowi natomiast polemik¦ z neodarwinizmem [5]. Autor przedstawia argumenty
przemawiaj¡ce za teori¡ inteligentnego projektu,
lub przynajmniej przeciwko odrzuceniu tej teorii. Centralnym punktem jest przy tym prezentacja koncepcji tzw. nieredukowalnej zªo»ono±ci: zªo»ono±ci, która zdaniem zwolenników tej teorii nie
mogªa powsta¢ w toku procesów ewolucyjnych.
Pozostaªe dwa artykuªy przyjmuj¡ konwencj¦
eseju. Tomasz Herbich (W obronie godno±ci czªowieka: esej o roli biblijnego opisu stworzenia dzisiaj) zwraca uwag¦ na konsekwencje przyjmowania jedynie poªowicznej prawdy o czªowieku jako
owocu ewolucji biologicznej. Podej±cie takie, b¦d¡c pozbawionym uzupeªniaj¡cej reeksji o ¹ródªach podmiotowo±ci ludzkiej, prowadzi do zatracenia rozumienia czªowieka jako osoby [6].
Na koniec, esej Wspólny punkt wyj±cia do budowania ±wiatopogl¡du pilnie poszukiwany autorstwa Zdzisªawa (jukiego) Naberdyczowa, jest
przede wszystkim prezentacj¡ pogl¡dów Claude'a
Tresmontanta z punktu widzenia nie-lozofa szu-
ORF 2, 12 (2009)
kaj¡cego mocnych podstaw dla swojego ±wiatopogl¡du [7]. Tresmontant argumentuje, »e oparcie si¦
na wynikach nauk pozytywnych powstrzymaªoby
zam¦t, panuj¡cy we wspóªczesnej lozoi.
Publikujemy tak»e pierwszy List do Redakcji,
który zostaª nadesªany jako komentarz do artykuªów zamieszczonych w poprzednim zeszycie Referarium [8], ja tak»e odpowied¹ na ten list [9]. Zach¦camy czytelników do wykorzystania tej formy
polemiki i wzbogacenia reeksji nad opublikowanymi artykuªami przez dodanie swych uwag.
Pragniemy tak»e zapowiedzie¢ now¡ inicjatyw¦
Redakcji: pocz¡wszy od Referarium 3, zamierzamy
uzupeªnia¢ publikowane artykuªy inspiruj¡cymi
fragmentami dyskusji pomi¦dzy autorami i recenzentami naturalnie, za zgod¡ samych zainteresowanych. Mamy nadziej¦, »e taka forma prezentacji
kulisów pracy redakcyjnej nie tylko pobudzi dyskusj¦ nad referowanymi problemami, ale i zach¦ci
Czytelników do sprawdzenia si¦ w pracy twórczej.
Temat Referarium 3 brzmi: Sprawy ostateczne. ‘mier¢, przemijanie, zbawienie, pot¦pienie . Manuskrypty prosimy nadsyªa¢ na
adres elektroniczny Redakcji ([email protected]) do
1 czerwca 2009 roku. Autorów prosimy o jak
najwcze±niejsze skontaktowanie si¦ z nami i podanie tytuªu oraz streszczenia planowanej pracy.
Literatura
[1] A. ‘wie»y«ski, Pocz¡tek jako kategoria lozoczna, Otwarte Referarium Filozoczne 2, 313 (2009).
http://minds.pl/orf/ORF-02-003-2009.pdf.
[2] A. Šukasik, Ewolucja poj¦cia atomu, Otwarte Referarium Filozoczne 2, 1536 (2009).
http://minds.pl/orf/ORF-02-015-2009.pdf.
[3] J. D¡browski, Czas: pi¡ty wymiar?, Otwarte Referarium Filozoczne 2, 3777 (2009).
http://minds.pl/orf/ORF-02-037-2009.pdf.
[4] W. Dyk, Pocz¡tek »ycia: metabolizm czy replikacja w kontek±cie '‘wiata RNA ', Otwarte Referarium
Filozoczne 2, 7987 (2009). http://minds.pl/orf/ORF-02-079-2009.pdf.
[5] D. Sagan, Ewaluacja ewolucjonistycznych rozwi¡za« problemu nieredukowalnej zªo»ono±ci, Otwarte
Referarium Filozoczne 2, 89116 (2009). http://minds.pl/orf/ORF-02-089-2009.pdf.
[6] T. Herbich, W obronie godno±ci czªowieka: esej o roli biblijnego opisu stworzenia dzisiaj, Otwarte
Referarium Filozoczne 2, 117123 (2009). http://minds.pl/orf/ORF-02-117-2009.pdf.
[7] Z. Naberdyczow, Wspólny punkt wyj±cia do budowania ±wiatopogl¡du - pilnie poszukiwany, Otwarte
Referarium Filozoczne 2, 125136 (2009). http://minds.pl/orf/ORF-02-125-2009.pdf.
[8] K. Dewolter, Odno±nie empiryzmu, idealizmu i pragmatyzmu, Otwarte Referarium Filozoczne 2,
137L141L (2009). http://minds.pl/orf/ORF-02-137L-2009.pdf.
[9] Šukasz Remisiewicz, Odpowied¹ Š. Remisiewicza, Otwarte Referarium Filozoczne 2, 142L (2009).
http://minds.pl/orf/ORF-02-142L-2009.pdf.
ISSN 1689-4715
[email protected] http://minds.pl
c ORF 2009