zeszyt ćwiczeń Ani - lo

ZESZYT ĆWICZEŃ
ŚCIEŻKA
PRZYRODNICZA
WSTĘP
Drogi Uczniu!
Masz przed sobą zeszyt ćwiczeń, dzięki któremu lekcja spędzona w
terenie okaże się owocna, a ty wrócisz do domu bogatszy o wiedzę
dotyczącą ekosystemu leśnego.
W czasie lekcji terenowej przydadzą Ci się:
 wiaderko
 siatka z małymi oczkami i długą rączką
 kalosze
 łopatka
 lupa
 zeszyt ćwiczeń, który trzymasz w dłoniach
Życzę szerokiej drogi i owocnych obserwacji!
2
Zmierzając do pierwszego stanowiska obserwuj rośliny wokół siebie. Zwróć uwagę
na to, że wiele z roślin występujących w pobliżu stawów to rośliny inwazyjne.
Przykładem takiej rośliny jest nawłoć kanadyjska (rys.1)
Rysunek 1 Nawłoć kanadyjska
 Zapoznaj się z definicją rośliny inwazyjnej i zastanów się czy znasz
przykłady innych roślin, które można określić takim mianem.
NOWE POJĘCIE
ROŚLINA INWAZYJNA - roślina pochodząca z innego obszaru
geograficznego lub ekosystemu, która konkurując z naturalnie występującymi na
danym obszarze gatunkami przyczynia się do ich wyginięcia.
3
STANOWISKO 1 - POŁÓW
BEZKRĘGOWCÓW
INSTRUKCJA POŁOWU:
1. Załóż kalosze.
2. Weź do ręki siatkę, w pobliżu postaw wiaderko. Dokonaj połowu sięgając
siatką aż do dna, postaraj się zrobić w miejscu porośniętym, ale na brzegu.
3. Złowione organizmy rozpoznaj i obserwuj po wcześniejszym umieszczeniu
ich w wiaderku.
4. Obejrzyj także liście roślin przybrzeżnych w poszukiwaniu larw, zwróć
uwagę także na owady żyjące w pobliżu stawu, ale nie w wodzie.
4
ORGANIZMY, KTÓRE MOŻESZ WYŁOWIĆ TO:
BŁOTNIARKA STAWOWA
TOPIELICA
PIJAWKI
OŚLICZKA POSPOLITA
5
RUCH BŁOTNIARKI STAWOWEJ - KOLEJNE FAZY:
A TAKŻE:
 PŁYWAK ŻÓŁTOBRZEŻEK (LARWY)
 LARWY WAŻEK
6
INNE ZWIERZĘTA, KTÓRE TU ZAOBSERWUJESZ:
RUSAŁKA PAWIK
ŻABA WODNA
ŁABĘDŹ NIEMY
7
STANOWISKO 2 - ROŚLINY
ZARODNIKOWE
 Na podstawie zdjęć i opisów roślin zarodnikowych znajdź wymienione
organizmy:
8
SKRZYP LEŚNY
-
POSIADA JASNOZIELONE, PUSTE PĘDY O
WYSOKOŚCI DO 60 CM. JEGO PĘDY ROZMIESZCZONE SĄ W OKÓŁKACH I
ZWISAJĄ W DÓŁ.
9
ORLICA POSPOLITA -
POSIADA JASNOZIELONE LIŚCIE, KTÓRE
WYRASTAJĄ POJEDYNCZO Z ZIELONEGO, CZOŁGAJĄCEGO SIĘ KŁĄCZA.
POSIADA BRĄZOWE, KOLCZASTE ZARODNIKI.
10
WIETLICA SAMICZA -
POSIADA KRÓTKIE, GRUBE I ZIELONE
KŁĄCZE, JASNOZIELONE LIŚCIE. KUPKI ZARODNI UŁOŻONE W DWÓCH
RZĘDACH PO SPODNIEJ STRONIE LIŚCI, POKRYTE ZAWIJKĄ.
11
NARECZNICA SAMCZA -
POSIADA KRÓTKIE, GRUBE I ZIELONE
KŁĄCZE, LIŚCIE CIEMNOZIELONE. SKUPIENIA ZARODNI ZNAJDUJĄ SIĘ
PO SPODNIEJ STRONIE LIŚCI, PRZYKRYTE ZAWIJKĄ.
12
STANOWISKO 3 - DRZEWO
 Uzupełnij tabelkę na podstawie własnych obserwacji.
13
DRZEWO
KORA
IGŁY
SZYSZKI
ŚWIERK
POSPOLITY
MODRZEW
EUROPEJSKI
SOSNA
POSPOLITA
 IGŁY SĄ KŁUJĄCE, WYRASTAJĄ PO DWIE, KOLOR
NIEBIESKOZIELONY
 IGŁY
MOGĄ
BYĆ
OSADZONE
POJEDYNCZO
I
SPIRALNIE ALBO TEŻ ZEBRANE W PĘCZKI PO 40 - 50,
SĄ JASNOZIELONE I MIĘKKIE. JESIENIĄ OPADAJĄ!
 KORA JEST SZAROBRUNATNA, ŁUSZCZY SIĘ PŁATAMI
 KORA JEST CZERWONOBRĄZOWA I SPĘKANA
 KORA JEST ŁUSKOWATA, SZAROBRĄZOWA, SPĘKANA.
 SZYSZKI SĄ ZDREWNIAŁE, ZWISAJĄ, ICH KOLOR TO
JASNOBRĄZOWY, DŁUGOŚĆ 10 - 16 CM
 BRĄZOWE, ZDREWNIAŁE SZYSZKI O DŁUGOŚCI
5 – 7 CM
 BRĄZOWE, ZDREWNIAŁE SZYSZKI
4 CM
14
O DŁUGOŚCI DO
DRZEWO
KORA
LIŚCIE
OWOCE
BRZOZA
BRODAWKOWATA
GRAB POSPOLITY
BUK ZWYCZAJNY
DĄB
SZYPUŁKOWY
 CIEMNOSZARA, GŁEBOKO SPĘKANA KORA
 POPIELATOSZARA, GŁADKA KORA
 KORA BIAŁA Z DODATKIEM CZERNI, SPĘKANA
 BIAŁOSZARA, GŁADKA KORA
 ŻOŁĘDZIE O DŁUGICH OGONKACH
 BRĄZOWY ORZESZEK O NAZWIE BUKIEW
 DROBNE ORZESZKI Z DWOMA SKRZYDEŁKAMI
 ORZESZKI O TRÓJKLAPOWEJ OKRYWIE
 JAJOWATE
LIŚCIE
O
BRZEGU
PODWÓJNIE
PIKOWANYM, ZAOSTRZONE NA WIERZCHOŁKU
 LIŚCIE WRĘBNE Z WIERZCHU CIEMNOZIELONE POD
SPODEM JAŚNIEJSZE
 LIŚCIE ELIPTYCZNE BĄDŹ JAJOWATE
15
 LIŚCIE
Z
OSTRYM
WIERZCHOŁKIEM
PODWÓJNIE PIKOWANYM
TUTAJ MOŻESZ SPOTKAĆ:
ŻUK WIOSENNY
ŻABA WODNA
16
O
BRZEGU
W drodze do następnego stanowiska przyjrzyj się pniom drzew w poszukiwaniu
porostów:
RODZAJE POROSTÓW:
SKRUPIASTE
LISTKOWATE
17
KRZACZKOWATE
Spójrz także pod nogi i znajdź najpospolitsze mchy:
PŁONNIK STROJNY
MERZYK FAŁDOWANY
18
STANOWISKO 4 - LAS LECZY
 Korzystając z informacji z tablicy oraz z wiedzy, którą dało Ci stanowisko
2,
połącz
opisy
roślin
z
nazwami
gatunków,
a
następnie
z
charakteryzującymi je właściwościami leczniczymi.
POSIADA
JASNOZIELONE,
PUSTE PĘDY O
WYSOKOŚCI DO 60 CM.
JEGO PĘDY
ROZMIESZCZONE SĄ
W OKÓŁKACH I
ZWISAJĄ W DÓŁ
KWIATY BARWY ŻÓŁTEJ,
LIŚCIE NAPRZECIWLEGŁE,
OGLĄDANE POD ŚWIATŁO
WYDAJĄ SIĘ BYĆ POKRYTE
MAŁYMI DZIURKAMI, STĄD
NAZWA
DZIURAWIEC ZWYCZAJNY
OBNIŻA POZIOM CUKRU WE KRWI,
OWOCE STOSOWANE PRZECIW
BIEGUNCE, A TAKŻE JAKO
PORAŻAJĄCE PASOŻYTY,
SZCZEGÓLNIE OWSIKI
POWSTRZYMUJE
KRWAWIENIE,
DZIAŁA
ROZKURCZOWO NA
MIĘŚNIE GŁADKIE
JELITA, OSŁABIA BÓL
KOLKI JELITOWEJ,
USPRAWNIA
TRAWIENIE
SKRZYP POLNY
SOK ZE ŚWIEŻYCH LIŚCI
PRZYSPIESZA GOJENIE RAN,
DZIAŁANIE PRZECIWZAPALNE
NA BŁONY ŚLUZOWE JAMY
USTNEJ I GARDŁA
ZWYKLE 4 - 5 KWIATÓW:
BIAŁYCH LUB
RÓŻOWOCZERWONYCH ,
ZAPACH AROMATYCZNY
PRZYSPIESZA GOJENIE
RAN, Z ODWARÓW
OKŁADY, MA
DZIAŁANIE
MOCZOPĘDNE
LIŚCIE NIECO
KARBOWANE, Z OBU
STRON ZIELONE,
KWIATY W KĄTACH
LIŚCI, KTÓRE
CHARAKTERYZUJĄ SIĘ
OSTRYMI
ZAKOŃCZENIAMI
DZIAŁANIE MOCZOPĘDNE,
ODKAŻAJĄCE NA DROGI MOCZOWE,
ZAPOBIEGA BIEGUNKOM, OWOCE
REGULUJĄ CZYNNOŚCI TRAWIENNE
BORÓWKA BRUSZNICA
19
LIŚCIE W RÓŻYCZCE, LANCETOWATE,
LEKKO ZĄBKOWANE, KŁOS
JAJOWATY
BRZOZA BRODAWKOWATA
SOSNA ZWYCZAJNA
LIŚCIE ZIMOTRWAŁE, SKÓRZASTE,
PĄCZKI I PĘDY - DZIAŁANIE
WYKRZTUŚNE, ŁAGODNIE
ODKAŻAJĄCE PRZY CHOROBACH
GÓRNYCH DRÓG ODDECHOWYCH
Z BRZEGIEM PODWINIĘTYM, PŁATKI
KWIATÓW DROBNO ZĄBKOWANE
NA KOŃCACH
KRWAWNIK POSPOLITY
DZIAŁANIE MOCZOPĘDNE, SOK MA
DZIAŁANIE WZMACNIAJĄCE,
REGULUJE PRZEMIANĘ MATERII
WYCIĄGI WODNE
DZIAŁAJĄ
PRZECIWBAKTERYJNIE,
USPOKAJAJĄCO NA
UKŁAD NERWOWY,
DZIAŁANIE
PRZECIWZAPALNE,
ZAPOBIEGA TWORZENIU
KAMIENI NERKOWYCH
BABKA LANCETOWATA
KORA BIAŁA, ŁUSZCZĄCA SIĘ, LIŚCIE
CIEMNOZIELONE NA POWIERZCHNI
GÓRNEJ I JAŚNIEJSZE NA
POWIERZCHNI DOLNEJ
DRZEWO IGLASTE, IGŁY
SZAROZIELONE DO
NIEBIESKOZIELONYCH
BORÓWKA CZARNA
20
STANOWISKO 5 - PIĘTROWOŚĆ LASU
 Znajdź przedstawione poniżej rośliny. Następnie określ do jakiego piętra
lasu należą. Wcześniej zapoznaj się z informacjami na tablicy.
21
JEŻYNA FAŁDOWANA
BORÓWKA BRUSZNICA
22
BRZOZA BRODAWKOWATA
JARZĄB POSPOLITY
23
SADZIEC KONOPIASTY
DZIURAWIEC
24
ORLICA POSPOLITA
KRWAWNIK POSPOLITY
25
PŁONNIK STROJNY
DĄB SZYPUŁKOWY
26
RUNO
PODSZYT
27
KORONY DRZEW
TUTAJ SPOTKASZ:
JASZCZURKA ZWINKA
A TAKŻE
SIKORA SOSNÓWKA
28
WIEK DRZEWA
 Oblicz, ile lat ma to drzewo.
29
STANOWISKO 6 - SPRÓCHNIAŁY PIEŃ JAKO
ŚRODOWISKO ŻYCIA
 Znajdź spróchniały pień, obserwuj go, do odgarniania piasku i
zniszczonych fragmentów drewna użyj łopatki. do obserwowania może
przydać Ci się lupa. Przed rozpoczęciem obserwacji zapoznaj się z
informacjami z tablicy - mogą być pomocne!
30
STANOWISKO 7 MROWISKO
 Zapoznaj się z informacjami z tablicy i obserwuj mrowisko. Podpowiedź:
mrówki nie są jedynymi zwierzętami jakich powinieneś poszukiwać.
 Wiedząc, jaka jest funkcja robotnic w mrowisku postaraj się odnaleźć
przedstawicielki tej kasty.
31