Zadanie 1 Zbadano przebiegi 200 opon samochodowych pewnego typu wycofanych z eksploatacji i otrzymano wyniki Przebiegi opon (tys. km) 25-30 30-35 35-40 40-45 45-50 50-55 Liczba opon 15 30 65 55 25 10 Na poziomie istotności 0,05 zweryfikować hipotezę, że rozkład przebiegu opon jest normalny. Obliczenia pomocnicze xio – xi1 25-30 30-35 35-40 40-45 45-50 50-55 suma k xi 27,5 32,5 37,5 42,5 47,5 52,5 ni x i ni 15 30 65 55 25 10 200 ( x i x ) 2 ni 412,5 975,0 2437,5 2337,5 1187,5 525,0 7875,0 2115,23 1417,97 228,52 537,11 1650,39 1722,66 7671,88 xi ni 7875 39,375 200 n 1 k 7671,88 38,3594 wariancja z próby S 2 ( xi x ) 2 ni n i 1 200 x średnia z próby i 1 odchylenie standardowe z próby S S 2 6,1935 xio – xi1 ni nski poniżej 30 30-35 35-40 40-45 45-50 50 i więcej suma 15 30 65 55 25 10 200 15 45 110 165 190 200 H o : F ( x) Fo ( x) xi1 nsk i n 0,0750 0,2250 0,5500 0,8250 0,9500 1,0000 Fn ( xi ) 30 35 40 45 50 x zi1 xi1 x S -1,51 -0,71 0,10 0,91 1,72 x Fo ( xi ) | Fn ( x) Fo ( x) | 0,0655 0,2389 0,5398 0,8186 0,9573 1 0,0095 0,0139 0,0102 0,0064 0,0073 0,0000 Test zgodności Kołmogorowa H1 : F ( x) Fo ( x) F(x) dystrybuanta badanej cechy w populacji Fo(x) dystrybuanta rozkładu normalnego N ( , ) D max | Fn ( x) Fo ( x) | = 0,0139 n Fn ( xi ) sk i dystrybuanta empiryczna policzona dla górnej granicy i-tego przedziału, i = 1, 2, ..., k n Fo ( xi ) dystrybuanta rozkładu normalnego odczytana z tablic dla standaryzowanej górnej granicy i-tego przedziału zi1 xi1 x S 1 Statystyka testowa ma postać: D n = 0,0139 200 0,1966 Obszar krytyczny jest prawostronny – wartość krytyczna (1 ) Z tablic rozkładu granicznego -Kołmogorowa odczytujemy wartość dystrybuanty F ( ) 1 = 0,95 F(1,36) = 0,950512 = 1,36 Wartość statystyki z próby = 0,1966 nie znalazła się w obszarze krytycznym 1,36; ) , na poziomie istotności 0,05 nie ma więc podstaw do odrzucenia hipotezy zerowej mówiącej, że rozkład przebiegu opon jest normalny. Zadanie 2 Wzrost (w cm) wylosowanych studentów był następujący: 173, 180, 182, 170, 175, 180, 165, 195, 187, 177 a) Na poziomie istotności 0,05 zweryfikuj hipotezę, że dobór studentów do próby był losowy. b) Na poziomie istotności 0,05 zweryfikuj hipotezę, że próba pochodziła z rozkładu normalnego. a) Test losowości próby Test serii Stevensa Ho: dobór jednostek do próby jest losowy H1: dobór jednostek do próby nie jest losowy 1) Wyznaczamy medianę Porządkujemy dane rosnąco: 165, 170, 173, 175, 177, | 180, 180, 182, 187, 195 177 180 Me 178,5 2 2) Tworzymy ciąg składający się z symboli A i B dla wyników z próby w kolejności pojawiania się symbol A zastępuje wartości xi < Me symbol B zastępuje wartości xi > Me (wartości xi = Me pomijamy) ABBAABABBA 3) Liczba serii k = 7 jest wartością statystyki z próby 4) Obszar krytyczny jest dwustronny – wartości krytyczne k1 i k2 odczytujemy z tablic rozkładu liczby serii K w zależności od poziomu istotności oraz nA – liczby symboli A i nB – liczby symboli B k1 k ( 2 , nA , nB ) = k(0,025; 5; 5) = 2 k2 k (1 2 , nA , nB ) = k(0,975; 5; 5) = 9 5) Podjęcie decyzji: k1 k k2 nie ma podstaw do odrzucenia Ho Wartość statystyki z próby nie znalazła się w obszarze krytycznym, na poziomie istotności 0,05 nie ma więc podstaw do odrzucenia hipotezy zerowej mówiącej, że dobór studentów do próby był losowy. b) Test zgodności z rozkładem normalnym Test zgodności Kołmogorowa-Smirnowa Założenia: próba mała (n < 100), wyniki z próby dane w szeregu szczegółowym H o : F ( x) Fo ( x) H1 : F ( x) Fo ( x) F(x) dystrybuanta badanej cechy w populacji Fo(x) dystrybuanta rozkładu normalnego N ( , ) 2 Obliczenia pomocnicze dla danych uporządkowanych rosnąco i 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 suma xi ( xi x ) 2 165 170 173 175 177 180 180 182 187 195 1784 zi 179,56 70,56 29,16 11,56 1,96 2,56 2,56 12,96 73,96 275,56 660,4 xi x S -1,65 -1,03 -0,66 -0,42 -0,17 0,20 0,20 0,44 1,06 2,04 i n Fo ( xi ) 0,0495 0,1515 0,2546 0,3372 0,4325 0,5793 0,5793 0,6700 0,8554 0,9793 0,1 0,2 0,3 0,4 0,5 0,6 0,7 0,8 0,9 1 i Fo ( xi ) n 0,0505 0,0485 0,0454 0,0628 0,0675 0,0207 0,1207 0,1300 0,0446 0,0207 i 1 n i 1 n 0,0495 0,0515 0,0546 0,0372 0,0325 0,0793 -0,0207 -0,0300 0,0554 0,0793 Fo ( xi ) 0 0,1 0,2 0,3 0,4 0,5 0,6 0,7 0,8 0,9 k x i 1784 178,4 10 n 1 k 660,4 66,04 wariancja z próby S 2 ( xi x ) 2 n i 1 10 średnia z próby x i 1 odchylenie standardowe z próby S S 2 8,1265 i Dn max Fo ( xi ) = 0,1300 1 i n n i 1 Dn max Fo ( xi ) = 0,0793 1 i n n Statystyka testowa ma postać: Dn max( Dn , Dn ) = max(0,1300; 0,0793) = 0,1300 Obszar krytyczny jest prawostronny – wartość krytyczną D D( , n) odczytuje się z tablic wartości krytycznych rozkładu statystyki D przy nieznanych parametrach μ i σ dla = 0,05 i n = 10 D D(0,05;10) = 0,258 Wartość statystyki z próby Dn = 0,13 nie znalazła się w obszarze krytycznym 0,258; ) , na poziomie istotności 0,05 nie ma więc podstaw do odrzucenia hipotezy zerowej mówiącej, że rozkład wzrostu studentów jest normalny. Wskazówka Porównaj przykłady z podręcznika Balicki A., Makać W. „Metody wnioskowania statystycznego”, Wydawnictwo UG, Gdańsk 2002 3