Choroba wrzodowa

Choroba wrzodowa
Choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy
Obecnie uważa się, że główną przyczyną choroby wrzodowej jest bakteria Helicobacter Pylori.
Wrzód trawienny to kraterowate zagłębienie, zwykle mniejsze niż 2 cm, umiejscowione w błonie
śluzowej wyściełającej od wewnątrz żołądek, dwunastnicę i dolny odcinek przełyku.
Przypomnijmy, że dwunastnica jest pierwszą wychodzącą z żołądka częścią jelita cienkiego.
Większość wrzodów trawiennych powstaje właśnie w dwunastnicy. O chorobie wrzodowej
mówimy wtedy, kiedy wrzody powodują dolegliwości lub powikłania. Choroba wrzodowa może
występować w każdym wieku, nawet u małych dzieci.
Objawy choroby
Niektórzy ludzie mają wrzody nic o tym nie wiedząc, ponieważ nie odczuwają żadnych
dolegliwości. Jeśli już występują, to zwykle przybierają postać bólów głodowych lub uczucia
palenia i pieczenia, które chory odczuwa najczęściej w środkowym nadbrzuszu powyżej pępka.
Bóle pojawiają się zwykle pomiędzy posiłkami lub w środku nocy. Charakterystyczne dla
owrzodzenia dwunastnicy jest ustępowanie lub zmniejszenie się dolegliwości po spożyciu
niewielkiego posiłku. Jeśli wrzód położony jest na tylnej ścianie dwunastnicy, to ból może
pojawiać się z tyłu, w okolicy kręgosłupa piersiowego. Choroba wrzodowa bywa też czasem
przyczyną przykrego uczucia "pełności" lub rozpierania po posiłkach, a nawet wymiotów.
Objawy te są powszechne w przypadku, gdy pacjent cierpiący na chorobę wrzodową żołądka
lub dwunastnicy odczuwa z tego powodu jakieś dolegliwości.
Powikłania
Samo istnienie wrzodu jest zazwyczaj niegroźne, ale może się też zdarzyć, że staje się on
przyczyną poważnych, czasem nawet zagrażających życiu powikłań. Każdy wrzód może
uszkodzić naczynia krwionośne, a przerywając ich ścianę spowodować krwawienie lub krwotok.
Przewlekłe podkrwawianie z małych naczyń doprowadza zazwyczaj do niedokrwistości z
powodu niedoboru żelaza. Bliznowacenie zaś gojących się wrzodów może z kolei prowadzić do
niedrożności wejścia do dwunastnicy, uniemożliwiając częściowo strawionemu pokarmowi
przemieszczanie się do dalszych odcinków przewodu pokarmowego. Inną poważną komplikacją
jest perforacja ściany żołądka, czyli mówiąc inaczej jego przedziurawienie spowodowane
trawiącym działaniem kwasu solnego na osłabione przez wrzód kolejne warstwy ściany tego
narządu. Wtedy kwaśna zawartość żołądka wylewa się do jamy otrzewnej, powodując jej
chemiczne podrażnienie, a potem ciężką infekcję. Jeżeli u chorego z chorobą wrzodową
zauważymy jakiekolwiek objawy powikłań (czyli wymioty krwawą lub "fusowatą" treścią,
smoliste stolce, symptomy wskazujące na wstrząs a więc: osłabienie, zimną, spoconą skórę,
1/3
Choroba wrzodowa
spadek ciśnienia, a także silny ból brzucha, który staje się deskowato napięty), nie zwlekajmy z
wezwaniem pogotowia ratunkowego.
Co bywa przyczyną choroby wrzodowej?
W żołądku produkowane są substancje, które trawią białko: kwas solny i enzym zwany
pepsyną. Niektóre wrzody są wynikiem nadmiernej produkcji przez organizm tych składników
(szczególnie kwasu) lub też niedostatecznej ochrony przed ich niszczącym działaniem. Taką
ochronę w prawidłowych warunkach zapewnia nie uszkodzona i prawidłowo ukrwiona błona
śluzowa żołądka, pokryta dodatkowo zasadowym (czyli neutralizującym kwasy) śluzem. W
niewielu przypadkach wrzody mogą też powstawać wskutek długotrwałego przyjmowania
niektórych leków. Wśród nich na pierwszym miejscu należy wymienić niesteroidowe leki
przeciwzapalne, np. polopirynę i inne pokrewne środki przeciwbólowe. Nie oznacza to jednak,
że te mające szkodliwy wpływ na śluzówkę żołądka leki wywołują wrzody u każdego pacjenta,
który je zażywa. Do tej pory powszechnie uważano też, że szkodzą czynniki takie jak stres, palenie, alkohol,
ostre przyprawy. Chociaż wszystkie one mogą istotnie przyczyniać się do rozwoju choroby, to
obecnie uważa się, że głównym winowajcą jest bakteria nazwana Helicobacter pylori . Ma ona
unikalne właściwości pozwalające na przeżycie w ekstremalnie niekorzystnych warunkach
panujących w żołądku i dwunastnicy. Jest obecna u prawie wszystkich pacjentów z chorobą
wrzodową dwunastnicy i w 80% przypadków choroby wrzodowej żołądka. Przypuszcza się, że
jest ona przenoszona przez bezpośredni kontakt, np. przez ręce. Ciągle jeszcze nie wiemy, w jaki sposób bakteria powoduje powstawanie wrzodów. Szacuje się,
że u około 30% populacji w wieku 30 lat wykrywa się Helicobacter pylori , w późniejszym wieku
odsetek ten jest jeszcze wyższy. Z drugiej strony wiadomo, że nie wszyscy z zarażonych cierpią
na chorobę wrzodową, chociaż u prawie każdego rozwija się różnego stopnia zapalenie błony
śluzowej żołądka, zwykle przebiegające bezobjawowo. Poznanie dokładnych związków
pomiędzy tymi stanami wymaga dalszych badań.
Jak rozpoznaje się chorobę wrzodową? Starszą i obecnie rzadziej stosowaną metodą diagnostyczną jest radiologiczne badanie
kontrastowe żołądka i dwunastnicy, przy którym pacjent połyka specjalny kontrast, wypełniający
stopniowo przełyk i dalsze części przewodu pokarmowego. W przypadku istnienia wrzodów na
zdjęciach rentgenowskich widoczne są one w postaci tzw. naddatków cienia (nieregularnego
zarysu tych narządów). Ostatnio coraz powszechniej wykonuje się gastrofiberoskopię. Pozwala
ona nie tylko na bezpośrednie oglądanie zmian chorobowych za pomocą specjalnego
przyrządu, zwanego gastroskopem, lecz również pobranie do dalszego badania próbki
zmienionych tkanek. Umożliwia to np. wykrycie obecności bakterii Helicobacter pylori . Inną
metodą sprawdzenia, czy znajduje się ona w naszym organizmie, jest badanie próbek krwi.
2/3
Choroba wrzodowa
Jak leczymy chorobę wrzodową?
Ponieważ za czynnik sprawczy choroby uznano obecnie Helicobacter pylori , to właściwym
leczeniem zwalczającym tę infekcję jest stosowanie antybiotyków. Opracowano więc metodę
leczenia polegającą na łączeniu tej grupy leków ze środkami zmniejszającymi wydzielanie
kwasu żołądkowego, które uważano do tej pory za jedyny skuteczny sposób leczenia choroby
wrzodowej. Taka nowoczesna, łączona kuracja obejmująca antybiotyk działający na Helicobacter
pylori i środek zmniejszający kwasowość żołądka trwa zaledwie od 1-2 tygodni, co jest dużym
postępem w porównaniu z wielomiesięczną terapią stosowaną do tej pory. Oczywiście - zanim
zastosuje się ten schemat leczenia, należy potwierdzić obecność tej szkodliwej bakterii w
ustroju.
Znaczną ulgę przynoszą zazwyczaj pacjentom stosowane od lat preparaty zobojętniające
działanie kwasu żołądkowego, sprzedawane zazwyczaj bez recepty. Dzięki postępom w
leczeniu zachowawczym (środkami farmakologicznymi) rzadko staje się niezbędny zabieg
chirurgiczny. Jest on jednak konieczny w przypadku powikłań choroby: krwotoku, niedrożności
czy perforacji (przedziurawienia) wrzodu.
Jeszcze nie tak dawno zalecano pacjentom dietę "wrzodową", lekko strawną, bez żadnych
produktów drażniących żołądek. Obecnie zaleca się unikanie tylko tych pokarmów, które
wcześniej wywołały dolegliwości. Odstępuje się również od zalecanego dawniej mleka, które
wprawdzie na krótką metę łagodzi ból, ale równocześnie powoduje zwiększenie produkcji
kwasu żołądkowego. Zawsze powinno się rzucić palenie - niezależnie od innych szkód dla
zdrowia u palaczy wrzody goją się wolniej, a nawracają częściej. Podobnie nie powinno się bez
koniecznej potrzeby stosować niesteroidowych środków przeciwzapalnych typu aspiryny, które
mogą uszkadzać błonę śluzową żołądka. Choroba wrzodowa jest w dalszym ciągu schorzeniem poważnym. W żadnym przypadku nie
wolno jej lekceważyć i leczyć się na własną rękę. Zawsze należy skonsultować się z lekarzem,
który na szczęście dysponuje wieloma lekami pozwalającymi choremu na pełne wyleczenie. Dla "wrzodowców" nadeszły obecnie lepsze czasy. Dzięki poznaniu przyczyny choroby i
zastosowaniu kuracji łączącej antybiotyki ze środkami zmniejszającymi wydzielanie kwasu
żołądkowego szybkość ustąpienia objawów i skuteczność zagojenia się wrzodu wzrosła, a
częstość nawrotów zmalała.
3/3