Wykłady - bilans
advertisement
Rachunkowość i finanse Dr Magdalena Mikołajek-Gocejna Wyższa Szkoła Promocji Program wykładów Semestr pierwszy: Rachunkowość • • • • • • • Wprowadzenie do rachunkowości Sprawozdania finansowe i ich wstępna analiza: bilans, rachunek zysków i strat, rachunek przepływów pieniężnych Analiza wskaźnikowa Istota i funkcje rachunkowości zarządczej Rachunek kosztów: pełnych, zmiennych, ABC Analiza i zastosowanie progu rentowności Wyzwania stojące współcześnie przed systemem rachunkowości i sprawozdawczości przedsiębiorstw Zaliczenie semestru: wstępna analiza finansowa wybranej spółki Dr Magdalena Mikołajek-Gocejna Wyższa Szkoła Promocji Program wykładów Semestr drugi: Finanse • • • • • • • Wprowadzenie do finansów – podstawowe pojęcia i funkcje Finanse systemu bankowego: bank centralny i banki komercyjne Finanse ubezpieczeń System finansów publicznych: dochody i wydatki publiczne, budżet państwa, deficyt budżetowy i dług publiczny Rynki finansowe: rynek pieniężny i walutowy, rynek kapitałowy i terminowy Giełda Papierów Wartościowych w Warszawie Finanse UE Zaliczenie semestru: egzamin testowy Dr Magdalena Mikołajek-Gocejna Wyższa Szkoła Promocji Wprowadzenie do rachunkowości Dr Magdalena Mikołajek-Gocejna Wyższa Szkoła Promocji Rachunkowość – definicja i funkcje Pojęcie „rachunkowość” jest terminem wieloznacznym. • System informacyjny stanowiący podstawę działań analitycznych, przekazujący użytkownikom informacje niezbędne do podejmowania racjonalnych decyzji finansowych i efektywnego zarządzania przedsiębiorstwem • Sztuka pomiaru, opisu i interpretacji działalności gospodarczej prowadzonej przez przedsiębiorstwa • System opisujący wielkości ekonomiczne charakteryzujące gospodarczego – liczbowy obraz przedsiębiorstwa Dr Magdalena Mikołajek-Gocejna działalność podmiotu Wyższa Szkoła Promocji Rachunkowość – zakres Tradycyjnie w rachunkowości wyodrębnia się następujące jej części składowe: • Księgowość – rejestracyjna część rachunkowości • Sprawozdawczość finansową – zaspokaja potrzeby informacyjne szerokiego kręgu odbiorców • Rachunek kosztów – ewidencja kosztów w różnych przekrojach, nowoczesne metody ich kalkulacji, analizy i planowania Dr Magdalena Mikołajek-Gocejna Wyższa Szkoła Promocji Rachunkowość – funkcje Rachunkowości przypisuje się następujące funkcje: • Funkcję informacyjną – dostarczanie informacji różnym jej użytkownikom i • Funkcję zarządczą – wykorzystywanie dostarczanych przez rachunkowość informacji • Funkcję kontrolną - kontrolowanie danych zawartych w dokumentach, księgach • Funkcję analityczną – dokonywanie analizy finansowej przedsiębiorstwa na • Funkcję planistyczną – wykorzystywanie informacji generowanych przez • Funkcję statystyczną – formalne obowiązki składania sprawozdań do organów wykorzystywanie przez nich informacji dla różnych celów. dla potrzeb zarządzania i podejmowania decyzji rachunkowych i sprawozdaniach finansowych, co ma zapewnić przedsiębiorstwu uporządkowane i sprawne prowadzenie działalności gospodarczej podstawie sprawozdań finansowych rachunkowość na potrzeby planowania przyszłego rozwoju firmy statystycznych Dr Magdalena Mikołajek-Gocejna Wyższa Szkoła Promocji Rachunkowość –funkcje i cechy informacji księgowych We współczesnym świecie najważniejszą funkcją rachunkowości jest funkcja informacyjna, polegająca na przekazywaniu użytkownikom informacji niezbędnych do podejmowania racjonalnych decyzji, efektywnego zarządzania przedsiębiorstwem i rozliczania menedżerów z osiąganych wyników finansowych Cechy informacji księgowych Zrozumiałość Kompleksowość Użyteczność Porównywalność Wartość prognostyczna Terminowość Dr Magdalena Mikołajek-Gocejna Wyższa Szkoła Promocji Użytkownicy informacji WŁAŚCICIELE/ AKCJONARIUSZE WIERZYCIELE DOSTAWCY ORGANA ADMINISTRACJI RZĄDWOEJ I SAMORZĄDOWEJ Dr Magdalena Mikołajek-Gocejna KADRA ZARZĄDZAJĄCA INFORMACJE KSIĘGOWE KONKURENCI MIĘDZYNARODOWI PRACOWNICY I ZWIĄZKI ZAWODOWE KLIENCI KONKURENCI KRAJOWI Wyższa Szkoła Promocji Rachunkowość finansowa i zarządcza • Rachunkowość finansowa – opisuje stan majątkowo-kapitałowy przedsiębiorstwa • Rachunkowość zarządcza – informacje przeznaczone głównie dla kierownictwa • Controlling – obejmuje zagadnienia planowania, prognozowania, kontroli i kierowania. oraz informuje o wygenerowanym wyniku finansowym. Informacje przekazywane są głównie na zewnątrz i służą osobom spoza firmy: kredytodawcom, wierzycielom, agendom rządowym, akcjonariuszom, prezentując wyniki przeszłych zdarzeń. Rachunkowość finansowa podlega regulacji prawnej (m.in.. Ustawa o Rachunkowości), a emitowane przez przedsiębiorstwo sprawozdania finansowe mają jednolity format i muszą być ujawniane niezbędne do oceny efektywności i skuteczności działania oraz podejmowania decyzji. Raporty przedstawiają jakiś wycinek działalności bądź wydzieloną część firmy. Opiera się ona miernikach, relacjach, modelach finansowych bazujących na informacjach rachunkowości finansowej oraz innych. Rachunkowość zarządcza nie jest regulowana prawnie, a sprawozdania wewnętrzne zależą od potrzeb i preferencji kierownictwa Jest on postrzegany jako instrument zarządzania służący do optymalizacji realizacji działań. Dr Magdalena Mikołajek-Gocejna Wyższa Szkoła Promocji Rachunkowość – regulacje prawne Regulacje prawne systemu rachunkowości: • • • • Ustawa o rachunkowości Międzynarodowe Standardy Sprawozdawczości Finansowej (MSSF) Dyrektywy Unii Europejskiej Wymagania GUS i Komisji Papierów Wartościowych i Giełd Ustawa o rachunkowości identyfikuje podmioty, w stosunku do których mają zastosowania jej przepisy, określa zasady prowadzenia ksiąg rachunkowych, jak również strukturę i zawartość poszczególnych sprawozdań finansowych, metody wyceny aktywów i pasywów oraz wszelkich operacji gospodarczych Obowiązek badania i ogłaszania sprawozdań finansowych ciąży na: – Bankach i zakładach ubezpieczeń – Jednostkach działających na podstawie przepisów o publicznym obrocie papierami wartościowymi, funduszach powierniczych i funduszach inwestycyjnych – Spółkach akcyjnych – Pozostałych jednostkach Dr Magdalena Mikołajek-Gocejna Wyższa Szkoła Promocji Rachunkowość – zasady i reguły Zasady rachunkowości Reguły rachunkowości • Zasada wiernego obrazu - jasne • Reguła istotności - przekazywanie • Zasada memoriałowa - rejestrowanie w • Reguła porównywalności - stosowanie w • Zasada współmierności - zachowanie • Reguła kompletności - obowiązek • Zasada ostrożnej wyceny - generalnie • Reguła neutralności - bezstronność • Zrozumiałość - informacje powinny być jasne • przedstawienie rzeczywistości, bez wybiegów, upiększania, zaciemniania, czy przemilczania niektórych informacji; księgach rachunkowych wszystkich zdarzeń powodujących zmiany w sytuacji finansoworzeczowej przedsiębiorstwa; merytorycznej i czasowej zgodności kosztów, strat i podobnych kategorii wynikowych uwzględnianych przy obliczaniu wyniku finansowego osiągniętego w danym okresie; możliwie wysokie (zawsze wiarygodne) wycenianie kosztów, strat i zobowiązań przedsiębiorstwa wobec jego otoczenia oraz na ostrożne, realne wycenianie przychodów, zysków i końcowego stanu aktywów przedsiębiorstwa. informacji ważnych dla podejmowania decyzji i oceny przeszłych, teraźniejszych i przyszłych zdarzeń ekonomicznych kolejnych okresach obrotowych stałych rozwiązań w zakresie wyceny, kryteriów klasyfikacji oraz struktury sprawozdań finansowych przekazywania wszelkich informacjach o zmianach w stanie majątku przedsiębiorstwa spowodowanych przez konkretne pojedyncze operacje gospodarcze informacji ujawnianych w sprawozdaniach finansowych i czytelne dla ich użytkowników Zasada kontynuacji działania Dr Magdalena Mikołajek-Gocejna Wyższa Szkoła Promocji Sprawozdania finansowe • • • Bilans Rachunek zysków i strat Informacja dodatkowa składająca się z wprowadzenia oraz dodatkowych informacji i objaśnień • Zestawienie zmian w kapitale własnym/funduszu własnym (sporządzają go jednostki, których sprawozdania finansowe podlegają corocznemu badaniu) Rachunek przepływów pieniężnych (obowiązuje jednostki, których sprawozdanie finansowe podlega corocznemu badaniu) • • Sprawozdanie z działalności (obowiązuje spółki kapitałowe, towarzystwa ubezpieczeń wzajemnych, spółdzielnie, przedsiębiorstwa państwowe oraz jednostki zobligowane odrębnymi przepisami) Dr Magdalena Mikołajek-Gocejna Wyższa Szkoła Promocji Sposoby dotarcia do informacji finansowych Internet jako źródło informacji finansowych http://www.gpw.pl strony internetowe spółek http://www.parkiet.com.pl http://www.money.pl http://www.rzeczpospolita.pl http://www.gazeta.pl Rachunkowość i finanse Dr Magdalena Mikołajek-Gocejna Wyższa Szkoła Promocji Sposoby dotarcia do informacji finansowych Rachunkowość i finanse Dr Magdalena Mikołajek-Gocejna Wyższa Szkoła Promocji Inwestorzy Relacje inwestorskie IR Investor relations Rachunkowość i finanse Dr Magdalena Mikołajek-Gocejna Wyższa Szkoła Promocji Sprawozdania finansowe BILANS Dr Magdalena Mikołajek-Gocejna Wyższa Szkoła Promocji Sprawozdania finansowe - bilans Bilans to podstawowe sprawozdanie finansowe informujące o sytuacji majątkowokapitałowej przedsiębiorstwa. Bilans stanowi zestawienie posiadanego przez przedsiębiorstwo (aktywów) oraz źródeł jego finansowania (kapitałów). AKTYWA PASYWA Aktywa trwałe Kapitał własny Aktywa obrotowe Zobowiązania i rezerwy na zobowiązania Dr Magdalena Mikołajek-Gocejna majątku Wyższa Szkoła Promocji Bilans – charakterystyka aktywów AKTYWA TRWAŁE Aktywa trwałe Wartości niematerialne i prawne Prawa majątkowe nadające się do gospodarczego wykorzystania, np. patenty, licencje, itp Rzeczowe aktywa trwałe Należności długoterminowe Środki trwałe Nieruchomości, maszyny, urządzenia Dr Magdalena Mikołajek-Gocejna Należności, których termin płatności jest dłuższy niż 1 rok Inwestycje długoterminowe Nieruchomości, wartości niematerialne i prawne oraz długoterminowe aktywa finansowe, które firma posiada z zamiarem uzyskiwania dochodów finansowych w długim okresie Długoterminowe rozliczenia międzyokresowe Nie rozliczone nakłady przyszłych okresów Wyższa Szkoła Promocji Bilans – charakterystyka aktywów AKTYWA OBROTOWE Aktywa obrotowe Zapasy materiały, półprodukty, produkty w toku, produkty gotowe, towary, zaliczki na dostawy Należności krótkoterminowe Inwestycje krótkoterminowe Należności o terminie wymagalności krótszym niż 1 rok oraz wszystkie należności z tytułu dostaw i usług Krótkoterminowe aktywa finansowe: akcje, obligacje, bony skarbowe, papiery komercyjne innych przedsiębiorstw, czeki, weksle oraz środki pieniężne Dr Magdalena Mikołajek-Gocejna Krótkoterminowe rozliczenia międzyokresowe Koszty poniesione przez przedsiębiorstwo w danym roku albo w latach poprzedzających, przypadające do rozliczenia w latach następnych, np. czynsze płacone z góry Wyższa Szkoła Promocji Bilans – charakterystyka pasywa KAPITAŁ WŁASNY Kapitał własny Kapitał podstawowy Kapitał zapasowy Kapitał rezerwowy W zależności od formy organizacyjno-prawnej przedsiębiorstwa •fundusz założycielski, • kapitał zakładowy, • fundusz udziałowy Dr Magdalena Mikołajek-Gocejna Nie podzielony zysk lub strata z okresów poprzednich Wynik finansowy netto danego okresu Powstaje z nadwyżki ze sprzedaży akcji powyżej ich wartości nominalnej, z dopłat wspólników, lub jest tworzony zgodnie z przepisami zawartymi w umowie lub statucie spółki, może być także tworzony ustawowo Wyższa Szkoła Promocji Bilans – charakterystyka aktywów KAPITAŁY OBCE Kapitały obce Zobowiązania długoterminowe Rezerwy na zobowiązania Rezerwy tworzone na ściśle określone cele, np. rezerwa na odroczony podatek dochodowy, rezerwy na świadczenia emerytalne, itp.. Długoterminowe pożyczki Długoterminowe kredyty bankowe Pozostałe zobowiązania długoterminowe Dr Magdalena Mikołajek-Gocejna Zobowiązania krótkoterminowe Krótkoterminowe pożyczki Krótkoterminowe kredyty bankowe Pozostałe zobowiązania, których termin płatności jest krótszy niż 1 rok Wyższa Szkoła Promocji Bilans – układ i struktura dokumentu AKTYWA A. I. 1. 2. 3. 4. II. 1. 2. 3. III. IV. 1. 2. 3. 4. V. 1. 2. Aktywa trwałe Wartości niematerialne i prawne Koszty zakończonych prac rozwojowych Wartość firmy Inne wartości niematerialne i prawne Zaliczki na wartości niematerialne i prawne Rzeczowe aktywa trwałe Środki trwałe Środki trwałe w budowie Zaliczki na środki trwałe w budowie Należności długoterminowe Inwestycje długoterminowe Nieruchomości Wartości niematerialne i prawne Długoterminowe aktywa finansowe Inne inwestycje długoterminowe Długoterminowe rozliczenia międzyokresowe Aktywa z tytułu odroczonego podatku dochodowego Inne rozliczenia długookresowe PASYWA A. Kapitał (fundusz) własny I. Kapitał (fundusz) podstawowy II. Należne wpłaty na kapitał podstawowy (wielkość ujemna) III. Udziały (akcje) własne (wielkość ujemna) IV. Kapitał (fundusz) zapasowy V. Kapitał (fundusz) z aktualizacji wyceny VI. Pozostałe kapitały (fundusze) rezerwowe VII. Zysk (strata) z lat ubiegłych VIII.Zysk (strata) netto IX. Odpisy z zysku netto w ciągu roku obrotowego (wielkość ujemna) Bilans – układ i struktura dokumentu B. Aktywa obrotowe I. Zapasy 1. Materiały 2. Półprodukty i produkty w toku 3. Produkty gotowe 4. Towary 5. Zaliczki na dostawy II. Należności krótkoterminowe III. Inwestycje krótkoterminowe 1. Krótkoterminowe aktywa finansowe 2. Inne inwestycje krótkoterminowe IV. Krótkoterminowe rozliczenia międzyokresowe Dr Magdalena Mikołajek-Gocejna B. Zobowiązania i rezerwy na zobowiązania I. II. III. IV. Rezerwy na zobowiązania 1. Rezerwa z tytułu odroczonego podatku dochodowego 2. Rezerwa na świadczenia emerytalne i podobne 3. Pozostałe rezerwy Zobowiązania długoterminowe Zobowiązania krótkoterminowe Rozliczenia międzyokresowe 1. Ujemna wartość firmy 2. Inne rozliczenia międzyokresowe Wyższa Szkoła Promocji Bilans – wstępna analiza aktywów Wstępna analiza aktywów bilansu obejmuje: • analizę poziomą aktywów– ustalenie dynamiki zmian w poszczególnych pozycjach aktywów – Największą wartość poznawczą w zakresie zmian wielkości aktywów przypisuje się wskaźnikowi dynamiki wzrostu. A – • A1 100% A0 A1 – wartość danego składnika aktywów w roku badanym A0 – wartość danego składnika aktywów w roku bazowym Wielkość dodatnia tego wskaźnika oznacza, iż w czasie, którego dotyczy bilans nastąpił rozwój spółki, potencjalnie wzrosły jej możliwości kreowania dochodów analizę pionową aktywów – ustalenie udziału poszczególnych pozycji aktywów w aktywach ogółem – Podstawowym miernikiem jest w tym zakresie wskaźnik struktury aktywów AT WSA 100% A0 Dr Magdalena Mikołajek-Gocejna AT – aktywa trwałe A0– aktywa obrotowe Wyższa Szkoła Promocji Firma Mieszko S.A. od 1993 roku produkuje znane i lubiane słodycze. Od 1997 roku Firma jest notowana na Warszawskiej Giełdzie Papierów Wartościowych Obecnie zajmuje jedną z czołowych pozycji na rynku. Mieszko S.A. – wstępna analiza aktywów 2005 2004 2003 2005/2004 2004/2003 2005 2004 2003 132 688 129 823 140 795 2,21 -7,79 63,80 67,36 72,83 1 903 1 031 1 143 84,58 -9,80 0,92 0,53 0,59 59,65 63,50 68,76 0,00 0,00 0,00 AKTYWA I. Aktywa trwałe 1. Wartości niematerialne i prawne, w tym: wartość firmy 2. Rzeczowe aktywa trwałe 0,00 124 058 122 390 132 921 0 0 1 609 1 479 1 562 8,79 -5,31 0,77 0,77 0,81 5118 4 923 5 169 3,96 -4,76 2,46 2,55 2,67 75276 62 916 52 529 19,65 19,77 36,20 32,64 27,17 15 247 13 162 14 742 15,84 -10,72 7,33 6,83 7,63 2. Należności krótkoterminowe 58177 46 655 35 983 24,70 29,66 27,97 24,21 18,61 3. Inwestycje krótkoterminowe 1444 2 870 1 618 -49,69 77,38 0,69 1,49 0,84 1444 2 870 1 618 -49,69 77,38 0,69 1,49 0,84 3. Należności długoterminowe 4. Inwestycje długoterminowe 5. Długoterminowe rozliczenia międzyokresowe II. Aktywa obrotowe 1. Zapasy 3.1. Krótkoterminowe aktywa finansowe 1,36 -7,92 a) w jednostkach powiązanych 0 0,00 0,00 b) w pozostałych jednostkach 0 0,00 0,00 c) środki pieniężne i inne aktywa pieniężne 1444 2 870 1 618 -49,69 77,38 0,69 1,49 0,84 408 229 186 78,17 23,12 0,20 0,12 0,10 207964 192 739 193 324 7,90 -0,30 100,00 100,00 100,00 4. Krótkoterminowe rozliczenia międzyokresowe Aktywa razem Dr Magdalena Mikołajek-Gocejna Wyższa Szkoła Promocji Bilans – wstępna analiza pasywów Wstępna analiza pasywów bilansu obejmuje: • analizę poziomą pasywów– ustalenie dynamiki zmian w poszczególnych pozycjach pasywów – Największą wartość poznawczą w zakresie zmian wielkości pasywów przypisuje się wskaźnikowi dynamiki wzrostu. P • P1 100% P0 P1 – wartość danego składnika pasywów w roku badanym P0 – wartość danego składnika pasywów w roku bazowym analizę pionową pasywów – ustalenie udziału poszczególnych pozycji pasywów w aktywach ogółem Pr WSP 100% Po Dr Magdalena Mikołajek-Gocejna PT – poszczególne rodzaje pasywów P0– pasywa ogółem Wyższa Szkoła Promocji Mieszko S.A. – wstępna analiza pasywów PASYWA 2005 I. Kapitał własny 1. Kapitał zakładowy 2004 2003 72963 71 477 36 985 2,08 93,26 35,08 37,08 19,13 40866 40 866 6 811 0,00 500,00 19,65 21,20 3,52 2. Należne wpłaty na kapitał zakładowy (wielkość ujemna) 0 3. Akcje (udziały) własne (wielkość ujemna) 0 4. Kapitał zapasowy 05/04 04/03 2005 2004 2003 0,00 0,00 0,00 0,00 32181 32 176 31 784 0,02 1,23 15,47 16,69 16,44 5. Kapitał z aktualizacji wyceny 219 224 345 -2,23 -35,07 0,11 0,12 0,18 6. Pozostałe kapitały rezerwowe 5173 5 173 17 372 0,00 -70,22 2,49 2,68 8,99 -6962 -7 129 -5 926 -2,34 20,30 -3,35 -3,70 -3,07 1486 167 -13 401 789,82 -101,25 0,71 0,09 -6,93 0 0 0,00 0,00 0,00 135001 121 262 156 339 11,33 -22,44 64,92 62,92 80,87 1850 1 103 854 67,72 29,16 0,89 0,57 0,44 2. Zobowiązania długoterminowe 51111 31 940 55 194 60,02 -42,13 24,58 16,57 28,55 3. Zobowiązania krótkoterminowe 69407 75 629 87 251 -8,23 -13,32 33,37 39,24 45,13 4. Rozliczenia międzyokresowe 12633 12 590 13 040 0,34 -3,45 6,07 6,53 6,75 220 406 762 -45,81 -46,72 0,11 0,21 0,39 12413 12 184 12 278 1,88 -0,77 5,97 6,32 6,35 a) długoterminowe 6573 6 756 6 901 -2,71 -2,10 3,16 3,51 3,57 b) krótkoterminowe 5840 5 428 5 377 7,59 0,95 2,81 2,82 2,78 Pasywa razem 207964 192 739 193 324 7,90 -0,30 100,00 100,00 100,00 7. Zysk (strata) z lat ubiegłych 8. Zysk (strata) netto 9. Odpisy z zysku netto w ciągu roku obrotowego (wielkość ujemna) II. Zobowiązania i rezerwy na zobowiązania 1. Rezerwy na zobowiązania 4.1. Ujemna wartość firmy 4.2. Inne rozliczenia międzyokresowe Dr Magdalena Mikołajek-Gocejna Wyższa Szkoła Promocji Bilans – analiza struktury majątkowo-kapitałowej • Analiza struktury majątkowo-kapitałowej to badanie relacji między strukturą majątku w podziale na majątek trwały i obrotowy a strukturą źródeł finansowania w podziale na kapitał stały (kapitał własny + zobowiązania długoterminowe) oraz krótkoterminowy kapitał obcy • Analiza ta pozwala ocenić, czy sposób finansowania majątku przedsiębiorstwa sprzyja utrzymaniu równowagi finansowej oraz czy przestrzegane są zasady „złotej reguły bilansowej” i „złotej reguły finansowej” „Złota reguła bilansowa” – majątek trwały powinien być w 100% finansowany kapitałem własnym Kw ZRB 1 MT MT – majątek trwały Kw – kapitał własny „Złota reguła finansowa” – majątek trwały powinien być w 100% finansowany kapitałem stałym K ZRF S 1 MT Dr Magdalena Mikołajek-Gocejna MT – majątek trwały Ks– kapitał stały (kapitał własny+zodow. dłudoterm.) Wyższa Szkoła Promocji Mieszko S.A. – wstępna analiza struktury majątkowo-kapitaowej 2005 2004 2003 Aktywa trwałe 132 688 129 823 140 795 Kapitał własny 72963 71 477 36 985 Zobowiązania długoterminowe 51111 31 940 55 194 124074 103417 92179 złota reguła bilansowa 0,55 0,55 0,26 złota reguła finansowa 0,94 0,80 0,65 Kapitał stały Dr Magdalena Mikołajek-Gocejna Wyższa Szkoła Promocji
