BHP W BRANŻY CHEMICZNEJ TEMAT
advertisement
NR 12 Grudzień 2016 Laureat nagrody im. Haliny Krahelskiej przyznanej przez Głównego Inspektora Pracy cena 13,65 zł (VaT 5%) Ukazuje się od 1949 roku BHP W BRANŻY CHEMICZNEJ TEMAT Z OKŁADKI ISSN 0137-8368 12 PRACA W NIEDZIELE LUB ŚWIĘTA www.przyjacielprzypracy.pl ind 371548. iSSn 0137-8368 WARUNKI MAGAZYNOWANIA I SPRZEDAŻY MATERIAŁÓW PIROTECHNICZNYCH nakład 5 000 egz. NOWOCZESNE TECHNOLOGIE ZAPEWNIAJĄCE BEZPIECZEŃSTWO W MIEJSCU PRACY KOMENTARZ PRZYJACIELA www.przyjacielprzypracy.pl W dniach 19-20 listopada miała miejsce Konferencja Liderów Bezpiecznej Pracy. Wspomniane zrzeszenie zostało powołane w 1998 r. przez Centralny Instytut Ochrony Pracy – Państwowy Instytut Badawczy. Do grona Liderów mogą dołączyć firmy, które w wyniku swoich działań odnoszą znaczące rezultaty na polu bezpieczeństwa i higieny pracy oraz organizacje, które skupiają się na tej problematyce. Jakub Cierpka, JC BHP Wśród przedsiębiorstw możemy wymienić przede wszystkim znaczące zarówno polskie, jak i zagraniczne firmy pokroju FIAT AUTO POLAND S.A., PKP Energetyka S.A. lub KGHM Polska Miedź S.A. Celem działania tego zrzeszenia jest przede wszystkim wymiana doświadczeń w zakresie poprawy warunków pracy, budowanie relacji pomiędzy poszczególnymi uczestnikami, a także wszelkie działania mające na celu wdrażanie wypracowanych osiągnięć w tej materii. Oznacza to, że jest to swoiste forum ekspertów. W moim odczuciu jest to jedna z najlepszych metod poprawy warunków i bezpieczeństwa pracy. Przede wszystkim przyjęta forma sprawia, że działanie nie jest w żaden sposób wymuszone – to poszczególne podmioty zabiegają o członkostwo w tym elitarnym gronie, a co za tym idzie należy to postrzegać w kategoriach oddolnej inicjatywy. Po drugie poszczególni członkowie mają możliwość wymiany doświadczeń. Zawsze szukając rozwiązania jakiegoś problemu warto korzystać z doświadczeń osób, które wcześniej miały z nim do czynienia. Nawet jeśli nie dostaniemy gotowego rozwiązania, to świeże spojrzenie z innej perspektywy może pozwolić nam na wypracowanie zupełnie nowej drogi. Do tego dochodzi niewątpliwy atut w postaci możliwości wdrażania rezultatów programów prowadzonych przez CIOP-BIP, a także okazja wspólnego prowadzenia badań. Tegoroczne, już 19. spotkanie Forum zostało poświęcone kwestii zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy, behawioralnych sposobów poprawy warunków pracy oraz wsparcia, które nauka może dać biznesowi w zakresie bezpieczeństwa pracy. Z dużym ubolewaniem należy stwierdzić, że nawet wśród firm należących do tak znamienitej grupy koncentrującej dużą uwagę na bezpieczeństwie pracy zdarzają się bardzo poważne wypadki, czego przykładem jest kopalnia Rudna należąca do spółki KGHM. Pod koniec listopada doszło do kolejnego tragicznego wypadku w polskim górnictwie. Było to najpoważniejsze jak do tej pory zdarzenie w tej gałęzi przemysłu w tym roku. 29. listopada około godziny 21 miał miejsce silny wstrząs w kopalni miedzi Rudna w Polkowicach, w wyniku którego zasypany został 300-metrowy odcinek chodnika. Niestety pomimo heroicznej, blisko 24-godzinnej akcji ratunkowej prowadzonej przez kilkudziesięciu ratowników, 8 górników nie udało się uratować. Dyrektor kopalni Paweł Markowski stwierdził, że był to najpoważniejszy wypadek w KGHM od ponad pół wieku. przyjaciel przy pracy grudzień 2016 Niestety trzeba przyznać, że zakres niebezpieczeństw czekających na górników pracujących pod ziemią jest bardzo szeroki. W większości przypadków zdarzenia wypadkowe w kopalniach kojarzą się nam z wybuchami oraz tąpnięciami, ale należy pamiętać, że to tylko wierzchołek góry lodowej. W swojej publikacji „Podstawowe zasady bezpiecznego zachowania w wyrobisku” Bogdan Ćwięk wyszczególnia dodatkowe grupy zagrożeń – gazy występujące w powietrzu, pożary, zawały skał, woda wdzierająca się do wyrobisk, wyrzuty skał i gazów, a także niebezpieczeństwa wywołane urządzeniami technicznymi występującymi w górnictwie. Należy tu oczywiście pamiętać, że wymieniono tu tylko najpoważniejsze zagrożenia, których wystąpienie może wiązać się z możliwością wypadku śmiertelnego, zbiorowego lub ciężkiego. Analizując dane przedstawione przez Wyższy Urząd Górniczy możemy zaobserwować, że ilość wypadków w kopalniach z roku na rok maleje. Niestety gdy skupimy się na wypadkach śmiertelnych i ciężkich statystyki nie będą już wyglądały tak pozytywnie. Naturalnie występują tu pewne wahania, ale całość utrzymuje się na podobnym poziomie. Dodatkowo ponurej ironii dodaje temu zdarzeniu fakt, że tego samego dnia rozegrano finał 6. edycji konkursu „Bezpieczny Skok z BHP do Górnictwa” organizowanej przez Okręgowy Inspektorat Pracy oraz Wyższy Urząd Górniczy. Przy okazji konkursu Lesław Mandryk – Okręgowy Inspektor Pracy w Katowicach stwierdził, że w górnictwie obowiązują najwyższe standardy bezpieczeństwa. Niestety jak widać nawet najwyższe standardy bezpieczeństwa nie zawsze pozwalają uchronić pracowników przed wypadkami, również tymi najtragiczniejszymi w skutkach. Warto mieć na uwadze, że za suchymi statystykami przedstawianymi w różnych raportach kryją się ludzkie tragedie. W tym przypadku aż 8 ciężko pracujących górników opuściło swoje rodziny dosłownie w przededniu ich święta – Barbórki. ■ Źródła: www.ciop.pl www.wug.gov.pl www.pip.gov.pl www.pap.pl NUMER 12 (788) GRUDZIEŃ 2016 KOMENTARZ PRZYJACIELA 3 TEMAT Z OKŁADKI BHP w branży chemicznej 6 WYWIAD 9 Wywiad z Rafałem Hrynykiem, przewodniczącym Zespołu ds. BHP przy organizacji Pracodawcy RP ZARZĄDZANIE BHP Utrzymanie czystości w miejscu pracy 11 48 PRAWO Czasowe powierzenie innej pracy 14 Praca w niedziele lub święta 16 Warunki magazynowania i sprzedaży materiałów pirotechnicznych 17 BIBLIOTEKA 19 RYZYKO ZAWODOWE 20 Ocena ryzyka zawodowego metodą binarną dla stanowiska 26 Ocena ryzyka zawodowego na stanowisku sprzątaczki 42 brukarz BHP W PRAKTYCE Nowoczesne technologie zapewniające bezpieczeństwo w miejscu pracy 32 Detektory gazów w roli podstawowych narzędzi do kreowania bezpieczeństwa na stanowisku pracy 36 OCHRONA PRZECIWPOŻAROWA 38 Drzwi dymoszczelne –wymagania i zastosowanie NA SALI SĄDOWEJ 40 44 Stwierdzenie choroby zawodowej WYPADKI 42 Śmiertelny wypadek w galwanizerni [NIE]PEŁNOSPRAWNI W PRACY 44 Otwieramy pralnię chemiczną ARTYKUŁ SPONOSROWANY Gdy w grę wchodzi bezpieczeństwo, wymiana ma decydujące znaczenie 48 PREZENTACJE 50 Stowarzyszenie Pracowników Służb Bezpieczeństwa i Higieny Pracy w Łodzi WSPÓŁPRACA 52 KRZYŻÓWKA 53 PRZYJACIEL RADZI I ODPOWIADA 54 ATESTO.PL PREZENTUJE 55 REKLAMA ZESPÓŁ REDAKCYJNY Grzegorz Tatar - redaktor naczelny Maciej Sas-Badowski - redaktor Małgorzata Alzak - redaktor Małgorzata Szymańska - sekretarz redakcji REDAKCJA, REKLAMA, PRENUMERATA adres: ul. Mokra 13/19 26-600 Radom tel. 48 384 56 55, 500 679 568 fax. 48 385 11 16 e-mail: [email protected] [email protected] [email protected] www.przyjacielprzypracy.pl przyjaciel przy pracy grudzień 2016 www.przyjacielprzypracy.pl Szanowni Państwo, Drodzy Czytelnicy! Dobiegający końca rok 2016 to już 67. rok obecności Przyjaciela przy Pracy na krajowym rynku wydawniczym i kolejny rok przynoszący zmiany zarówno w zakresie szaty graficznej, jak i tematyki poruszanej na jego łamach. Również nasza strona internetowa zyskała całkiem nowe oblicze, służąc Państwu jako uzupełnienie treści prezentowanych w czasopiśmie. Dziękujemy Państwu za wyrażone opinie oraz słowa uznania, które są dla nas podpowiedzią i sygnałem, że obraliśmy dobry kierunek rozwoju naszego miesięcznika. Dziękujemy również za ciepłe przyjęcie wszędzie tam gdzie się z Państwem spotykamy: na targach, konferencjach, sympozjach – na najważniejszych dla branży wydarzeniach, organizowanych dla Państwa i przez Państwa. Wszędzie gdzie jesteśmy – czekamy na Państwa opinie i sugestie, które są dla nas cenną inspiracją i pozwalają na spełnienie Państwa oczekiwań. Przyjaciel przy Pracy co miesiąc trafia do ogólnopolskich korporacji i przedsiębiorstw, do koncernów międzynarodowych o zasięgu globalnym, ale również do właścicieli mniejszych firm i jednoosobowych działalności gospodarczych, do pracowników instytucji państwowych, a także do osób, które tematyką BHP interesują się hobbystycznie. Wspieramy Państwa w codziennej realizacji zadań zawodowych, od 67 lat popularyzując tematykę bezpieczeństwa i higieny pracy oraz promując budowę kultury bezpieczeństwa. Wysoki poziom merytoryczny publikowanych artykułów to zasługa naszych Autorów, którym serdecznie dziękujemy za zaangażowanie i czas poświęcony na promowanie dobrych praktyk i sprawdzonych rozwiązań. Wszystkim Czytelnikom, Autorom, Reklamodawcom, Partnerom i Sympatykom Przyjaciela przy Pracy życzymy zdrowych i pogodnych Świąt Bożego Narodzenia. Z okazji nadchodzącego Nowego Roku życzymy Państwu, aby zagrożenia w środowisku pracy zawsze udało się zawczasu przewidzieć i wyeliminować, a rok 2017 był rokiem bezpiecznej pracy. Redakcja miesięcznika Przyjaciel przy Pracy przyjaciel przy pracy grudzień 2016 Temat z okładki - bhp w branży chemicznej www.przyjacielprzypracy.pl BHP w branży chemicznej Zagrożenia ze strony substancji chemicznych stanowią szeroką gamę zagrożeń dla zdrowia pracownika (takich jak podrażnienia, uczulenia, zagrożenia nowotworowe) oraz zagrożeń fizycznych (na skutek łatwopalności, wybuchowości). Za bezpieczeństwo w zakładach przemysłu chemicznego jest odpowiedzialny każdy pracownik. Wymaga to odpowiedniego stroju i sprzętu, znajomości środków chemicznych, z którymi do czynienia mają pracownicy oraz odpowiednich procedur i technik. Norbert Szymkiewicz Ocena ryzyka Pierwszym krokiem w celu zwiększenia bezpieczeństwa na terenie zakładu jest przeprowadzenie oceny ryzyka zawodowego w celu identyfikacji zagrożeń w miejscu pracy oraz zapewnienia odpowiednich i wystarczających środków profilaktycznych podczas pracy z takimi zagrożeniami. Najważniejszym elementem w ocenie ryzyka jest identyfikacja zagrożeń chemicznych. Podczas identyfikacji wszystkich potencjalnych zagrożeń chemicznych należy pamiętać również o stosowanych odczynnikach chemicznych, chemikaliach lub substancjach, które mogą być wytwarzane w procesach produkcyjnych, na przykład dymach spawalniczych itp. Należy również ocenić właściwe przechowywanie oraz ilości składowanych substancji chemicznych na terenie zakładu, a także usuwane odpady. Należy rozważyć wszystkie materiały, preparaty, mieszaniny na jakie pracownicy są narażeni. Poza środkami chemicznymi, trzeba rozważyć również takie pre paraty jak kleje, materiały stosowane przy konserwacji, oleje, materiały ogrodnicze, substancje stosowane do uzdatniania wody oraz środki czyszczące. Powinno się również sprawdzić, czy wykorzystywane na terenie zakładu substancje podlegają ograniczeniom lub upoważnieniom wynikającym z rozporządzenia REACH. Dostawca substancji chemicznych zobowiązany jest do udostępnienia karty charakterystyki substancji chemicznej. Karta charakterystyki jest podstawowym źródłem informacji o bezpieczeństwie i higienie pracy podczas pracy z daną substancją, na przykład można w niej znaleźć informacje odnośnie postępowania w sytuacjach awaryjnych (wycieki, dostania się substancji do organizmu człowieka). Zawiera również informacje o limitach narażenia zawodowego. Drugim krokiem jest rozważenie kto (grupy pracowników) może mieć kontakt z substancjami chemicznymi. Warto zwró- » przyjaciel przy pracy grudzień 2016 www.przyjacielprzypracy.pl cić uwagę, że niektórzy pracownicy mogą wymagać specjalnej uwagi. Na przykład poprzez potrzeby językowe pracowników zagranicznych, potencjalne narażenie pracowników w ciąży itd. O ile pracodawca jest odpowiedzialny za przeprowadzenie oceny ryzyka, pracownicy również powinni być zaangażowani w procedurę. Trzecim krokiem jest ocena ryzyka i podjęcie decyzji w sprawie środków zapobiegawczych. Należy określić jakie środki ochronne są już stosowane oraz rozważyć jakie dodatkowe środki ostrożności są wymagane. Można podjąć decyzję o wyeliminowaniu substancji lub zastąpieniu jej mniej niebezpieczną substancją. Można także zastosować zabezpieczenia zbiorowe poprzez eliminację niebezpieczeństwa, na przykład przez zastosowanie obudowy i stosowanie miejscowego systemu wentylacyjnego. Kolejnym krokiem jest próba zorganizowania pracy w sposób umożliwiający zmniejszenie liczby pracowników, którzy mogą być narażeni na działanie substancji chemicznych. Dobór środków ochrony indywidualnej Na podstawie przeprowadzonej oceny ryzyka zawodowego należy dobrać odpowiednio środki ochrony indywidualnej. Należy je dostosować do substancji chemicznych, które występują na danym stanowisku pracy. Trzeba przy tym pamiętać, że środki chroniące przed kwasami niekoniecznie muszą być równie skuteczne w przypadku innych substancji chemicznych. Temat z okładki - bhp w branży chemicznej Do podstawowych środków ochrony indywidualnej w zakładach chemicznych należą: • ochrona oczu: gogle, okulary ochronne, przyłbice, • ochrona dróg oddechowych: aparaty oddechowe, maski ochronne, • odzież ochronna: fartuchy, kombinezony, rękawice, buty. Następnym etapem jest wprowadzenie dobrych praktyk oraz kultury bezpieczeństwa u pracowników podczas: 1.Przenoszenia i transportu chemikaliów. Bardzo duże zagrożenie stwarza transport butli z kwasami, rozpuszczalnikami lub innymi płynami. Podczas transportu takich substancji należy wykorzystywać pojemniki zabezpieczające przed niekontrolowanym wylaniem cieczy na pracownika. Dobrą praktyką jest przenoszenie butelek pojedynczo w obu rękach, jedna na szyjce butelki, a druga pod spodem. Bardzo dużą ostrożność należy zachować podczas pracy z substancjami niezgodnymi [substancje, po których zetknięciu może dojść do gwałtownej reakcji, np. aceton ze stężonym kwasem azotowym (V)]. Takich substancji nie można transportować w tym samym pojemniku. Podczas transportu chemikaliów pomiędzy lokacjami zakładu należy korzystać z oryginalnych opakowań zewnętrznych albo chroniących przed zniszczeniem lub uszkodzeniem średnich pojemników z odpowiednią ilością materiału absorbującego, EKOLOGIA & BEZPIECZEŃSTWO PRZYRODA. OCHRONA.MY. 5MğCF[OCVGTKCğÏYPKGDG\RKGE\P[EJ 5\CH[PCUWDUVCPELGPKGDG\RKGE\PG 5\CH[EJGOKE\PG 4GICğ[PCOCVGTKCğ[PKGDG\RKGE\PG DENIOS Sp. z o.o. | Tel. 22 279 40 00 | [email protected] | www.denios.pl Temat z okładki - bhp w branży chemicznej www.przyjacielprzypracy.pl zapobiegającego rozprzestrzenianiu się wycieku i zabezpieczającego wnętrze pojazdu. Należy pamiętać, że pojazdy przewożące niektóre substancje chemiczne powinny posiadać odpowiednie znaki ostrzegawcze. w dygestorium. Jeżeli na terenie zakładu znajduje się dygestorium (np. w zakładowym laboratorium) powinna zostać sporządzona odpowiednia instrukcja BHP, która wskaże pracownikom jak bezpiecznie wykonywać w nim pracę. 2.Przechowywania chemikaliów. Duże ilości stężonych kwasów nieorganicznych, np. kwas siarkowy, kwas azotowy i kwas solny, na terenach zakładów powinny być przechowywane w szafach przeznaczonych dla substancji żrących. Rozpuszczalniki organiczne lub inne substancje łatwopalne powinny być składowane w wyznaczonych szafach magazynowych. Należy pamiętać o dużym zagrożeniu ze strony niezgodnych chemikaliów, które nie mogą być przechowywane razem (np. acetylen i miedź). Przed przystąpieniem do pracy należy upewnić się, że wentylator jest włączony, a przepływ powietrza jest wystarczający. Otwarte drzwi, okna, klimatyzacja, nawiew ogrzewania lub ruch personelu może powodować poprzeczne przeciągi. Sprzęt, odczynniki i szkło powinny być umieszczone tak daleko w dygestorium, jak to możliwe. Ciała stałe umieszczone na blacie wywołują turbulencje w przepływie powietrza. Tylko elementy niezbędne do przeprowadzenia analiz powinny znajdować się w środku. Należy pamiętać, że dygestorium nie jest szafą do przechowywania substancji. Plan awaryjny opracowany w instrukcji BHP powinien uwzględniać awarię wentylacji lub inne nieoczekiwane zdarzenia, takie jak pożar lub wybuch. Wyciągi muszą być regularnie serwisowane. Podczas składowania pojemników należy pamiętać o stosowaniu wanien odciekowych, które zabezpieczają przed przypadkowym uwolnieniem substancji do środowiska. Pojemniki, w których przechowywane są substancje chemiczne powinny być regularnie sprawdzane pod kątem jakichkolwiek oznak wycieku chemicznego, uszkodzeń, deformacji, rdzy oraz oznaczone odpowiednimi informacjami. Wszystkie szafki i pokoje muszą być oznaczone odpowiednim symbolem zagrożenia. 3.Postępowania podczas sytuacji awaryjnych. Pracownicy powinni wiedzieć jak należy postępować w trakcie sytuacji awaryjnych, np. rozlania substancji chemicznej. Jeżeli wyciek nie stwarza bezpośredniego zagrożenia, pracownik powinien poinformować swojego przełożonego oraz kontrolować rozprzestrzenianie lub objętość wycieku np. zamykając drzwi, poprzez położenie odwróconego pojemnika, kładąc absorbent na i wokół wycieku. Jeżeli rozlany materiał jest łatwopalny, należy wyeliminować wszystkie źródła zapłonu oraz zwiększyć wentylację poprzez otwieranie zamkniętych skrzydeł wyciągu do pełnej pozycji otwartej. Drzwi wejściowe lub okna mogą być otwarte aby przewietrzyć nietoksyczne opary. Należy stosować odpowiednie sorbenty do zbierania rozlanych substancji. Dla małych ilości kwasów nieorganicznych lub zasad można stosować środki neutralizujące lub mieszaniny chłonne (np. sodę lub ziemię okrzemkową). W przypadku niewielkich ilości innych materiałów zaleca się wchłanianie wycieków niereaktywnymi materiałami (gliną, piaskiem lub ręcznikami). W przypadku większych ilości kwasów nieorganicznych i zasad można je spłukać dużą ilością wody (o ile woda nie spowoduje reakcji). To rozwiązanie nie jest zalecane w magazynach gdzie rozpryski mogą powodować dodatkowe zagrożenia lub w miejscach gdzie występują związki reaktywne z wodą. Ostrożnie należy czyścić również kartony, butelki, które zostały zanieczyszczone. Jeżeli rozlany materiał jest bardzo niestabilny, można poczekać na jego odparowanie. 4.Korzystania z dygestoriów. Wszystkie prace wiążące się z chemikaliami, które są toksyczne, lotne i mogą dostać się do organizmu człowieka drogami oddechowymi powinny być prowadzone pod wyciągami, np. 5.Postępowania z odpadami chemicznymi. W zakładach, w których wykorzystywane są substancje chemiczne zawsze pojawiają się również odpady. Należy pamiętać, że one także generują zagrożenie. Odpady należy gromadzić w oryginalnych lub innych odpowiednich dla danej substancji pojemnikach. Pojemniki należy odpowiednio oznakować zgodnie z zawartością oraz związanymi z nią zagrożeniami. Pojemniki muszą być w dobrym stanie. Jeśli istnieje zagrożenie odcieków, należy stosować odpowiednie wanny odciekowe. Jeśli widoczne są nieszczelności lub uszkodzenia albo przepełnienia, należy niezwłocznie poinformować przełożonego w celu usunięcia zagrożenia. Niebezpiecznych odpadów po substancjach chemicznych nie można mieszać ze sobą ani z innymi odpadami ogólnymi. Wiele substancji chemicznych, które stosowane są na terenie zakładów chemicznych stwarza zagrożenie dla pracowników. Przedstawione powyżej proste podstawowe procedury oraz dobre praktyki pozwalają zmniejszyć te zagrożenia. Jednak w celu zwiększenia środków ostrożności dotyczących bezpiecznego stosowania niebezpiecznych substancji chemicznych i sposobów ich prawidłowego usuwania, należy zapoznać się z kartami charakterystyki substancji oraz ze szczegółowymi procedurami. ■ Źródła: 1. 2. 3. 4. 5. Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (t.j. w Dz.U. z 2003 r. nr 169 poz. 1650 z późn. zm.) Rozporządzenie Ministra Zdrowia z 30 grudnia 2004 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy związanej z występowaniem w miejscu pracy czynników chemicznych (t.j. w Dz.U. z 2016 r. poz. 1488) Rozporządzenie Ministra Zdrowia z 20 kwietnia 2012 r. w sprawie oznakowania opakowań substancji niebezpiecznych i mieszanin niebezpiecznych oraz niektórych mieszanin (t. j. w Dz.U. z 2015 r. poz. 450) Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (t.j. w Dz.U. z 2016 r. poz. 1666) Ustawa z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach (Dz.U. 2013 r. poz. 21 z późn. zm.) przyjaciel przy pracy grudzień 2016 wywiad www.przyjacielprzypracy.pl Wywiad z Rafałem Hrynykiem, przewodniczącym Zespołu ds. BHP przy organizacji Pracodawcy RP W październiku, podczas zorganizowanej we Wrocławiu przez 3M Poland konferencji „Pozorna ochrona – dopasowanie środków ochrony indywidualnej wyzwaniem polskiego BHP”, ogłoszono powstanie Zespołu ds. BHP przy organizacji Pracodawcy RP, któremu Pan będzie przewodniczył. Jakie przesłanki skłoniły Państwa do utworzenia takiego zespołu? Powstanie Zespołu ds. BHP było wynikiem potrzeby zdefiniowanej wspólnie pomiędzy firmą 3M a Pracodawcami RP już na etapie współpracy podczas organizacji wspomnianej konferencji. Uznaliśmy wspólnie, że zainicjowanie zmian w zakresie BHP wymaga poświęcenia czasu i wysiłku ekspertów posiadających doświadczenie w tym zakresie. Propozycje zespołu skupiającego podmioty z różnych dziedzin przemysłu będą miały istotnie większe oddziaływanie niż propozycje pojedynczych firm. Jakie cele stawiane są przed Zespołem? Jak planują je Państwo osiągać i czy w ich osiąganiu będą Państwo współpracować z innymi polskimi instytucjami działającymi w branży BHP? Zespół zrzesza ekspertów zaangażowanych w tematykę bezpieczeństwa i higieny pracy. Będziemy zajmowali się problemami dotyczącymi środowiska pracy i występujących w nim zagrożeń. Głównym celem naszych prac będzie analiza obowiązujących regulacji prawnych, które w wielu aspektach są archaiczne i nie odpowiadają warunkom funkcjonowania współczesnych firm. Wypracowane przez Zespół rekomendacje zmiany prawa przyczynią się do poprawy bezpieczeństwa i ochrony zdrowia. Aby osiągnąć tak istotne cele współpraca z instytucjami działającymi w tym zakresie oraz konstruktywna wymiana opinii jest nieunikniona. Tylko dobre propozycje, spełniające oczekiwania większości, będą miały szanse na ich wdrożenie. przyjaciel przy pracy grudzień 2016 Zamierzają Państwo pracować nad propozycjami zmian w prawie tak, aby odzwierciedlało ono rzeczywiste potrzeby i realia polskiego środowiska BHP, a jednocześnie zbliżyło nasze prawodawstwo do standardów zachodnich. Czy mają już Państwo propozycje zmian w tym zakresie? Skąd członkowie Zespołu będą czerpać inspirację, czy będzie to prawodawstwo jednego z państw czy też raczej wzorce stanowić będą rozwiązania prawne kilku wybranych krajów? A może będą to rozwiązania zupełnie nowe, autorskie? Członkowie Zespołu to eksperci w zakresie BHP, którzy doskonale znają realia i potrzeby środowiska BHP zarówno w kraju, jak i za granicą. W wielu przypadkach działający w kraju pracodawcy w trosce o bezpieczeństwo pracowników, jak również dbając o markę i dobrą opinię, stosują standardy istotnie wybiegające poza regulacje krajowe. Inspiracje do opracowania zmian będą pochodziły z dobrych praktyk stosowanych w różnych krajach. Z pewnością wykorzystamy opinie liderów poszczególnych branży, dostępne opracowania i zalecenia takich organizacji jak NIOSH, czy EU-OSHA. Ważnym elementem bezpieczeństwa i higieny pracy jest edukacja i uświadomienie. Czy zamierzają Państwo opracować szkolenia z tego zakresu dla zrzeszonych w organizacji Pracodawcy RP członków? Czy Zespół będzie realizował skierowane do pracodawców kampanie promocyjne poświęcone określonym zagadnieniom związanym z bezpieczeństwem pracy? To prawda, działania edukacyjne są podstawą budowania świadomości w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy. Wypracowane propozycje będą promowane w szerokim zakresie zarówno przez Zespół jak i jego poszczególnych członków w formie konferencji, szkoleń, wywiadów, materiałów multimedialnych, opracowań, raportów, etc. wywiad Konferencja zorganizowana przez 3M zwróciła uwagę na ważny problem dopasowania środków ochrony indywidualnej w celu zwiększenia skuteczności ich działania – a co za tym idzie potrzeby przekonania pracodawców o zasadności tego typu testów dopasowania. Czy ta kwestia również będzie przedmiotem prac Zespołu? Zagadnienie dopasowania środków ochrony indywidualnej (ŚOI) to jeden z kluczowych tematów prac Zespołu związany bezpośrednio z zapewnieniem bezpieczeństwa pracownikom na stanowiskach pracy. Oprócz potwierdzenia parametrów ochronnych w ramach oceny typu WE, poprawnego doboru dla zidentyfikowanych zagrożeń, procedur czyszczenia i konserwacji, kwestia dopasowania ŚOI stanowi bardzo istotny element zapewnienia ochrony pracownikom. Regulacje w wielu krajach nakładają na pracodawców obowiązek przeprowadzenia testów dopasowania ŚOI przed dopuszczeniem pracownika do pracy w warunkach niebezpiecznych. Przykładem są środki ochrony układu oddechowego, które pomimo zastosowania właściwych materiałów filtracyjnych lub pochłaniających nie są w stanie zapewnić skutecznej ochrony w przypadku niedopasowania części twarzowych. Jest to doskonały przykład obrazujący fakt, że zakup certyfikowanych wyrobów spełniających wymagania norm to nie wszystko. 10 www.przyjacielprzypracy.pl W polskim środowisku BHP, zarówno wśród pracowników służby BHP, jak i producentów sprzętu, pokutuje pogląd, że najtrudniej o celowości inwestowania w BHP jest przekonać pracodawców – mimo, że każdy wypadek przy pracy da się przeliczyć na realnie ponoszone przez pracodawcę koszty. Czy Zespół zamierza walczyć z tym stereotypem i zmienić ten wizerunek? Bardziej odpowiedni będzie termin skutecznie edukować niż walczyć. Zgodnie z obowiązującymi przepisami pracodawca musi zadbać o bezpieczeństwo pracowników, m.in. poprzez ochrony zbiorowe lub indywidualne. Są to kwestie kontrolowane przez jednostki nadzoru rynku, dlatego szczególnie w tym zakresie współpraca i skuteczne działania powinny być zbieżne z działaniami Państwowej Inspekcji Pracy. Bardzo ważne jest też wypracowanie odpowiednich regulacji promujących stosowanie dobrych praktyk, zachęcających pracodawców do inwestowania w BHP i działania prewencyjne. Dziękujemy za rozmowę przyjaciel przy pracy grudzień 2016 zarządzanie bhp www.przyjacielprzypracy.pl UTRZYMANIE CZYSTOŚCI W MIEJSCU PRACY Utrzymanie czystości w zakładzie pracy wiąże się zarówno z bezpieczeństwem i higieną pracy pracowników, podwykonawców i gości danej organizacji, jak również ma istotny wpływ na wizerunek przedsiębiorstwa. Przemysław Rybiński Utrzymanie pomieszczeń pracy w czystości i porządku jest obowiązkiem pracodawcy1. Zakres prac i czynności jest duży i różnorodny – od utrzymania drożności dróg transportowych i ciągów komunikacyjnych, utrzymania terenu zewnętrznego i odśnieżania, po standardowe sprzątanie w pomieszczeniach organizacji. Z usługami sprzątania często powiązane są takie usługi jak dezynfekcja, dezynsekcja i deratyzacja oraz wewnętrzne zagospodarowanie odpadów. Pracodawca ma również obowiązek zapewnienia pracownikom środków higieny osobistej2. Ilość i rodzaj środków higieny muszą być odpowiednie do wykonywanej pracy oraz zapewnione w ilości zgodnej z zapotrzebowaniem pracowników3. Do środków czystości jakimi należy wyposażyć ogólnodostępne pomieszczenia higieniczno-sanitarne zaliczamy podstawowe środki higieniczne takie jak mydło bądź piana w dozowniku, ręczniki papierowe czy suszarka do mycia rąk. Kontrolę pracodawcy w zakresie utrzymania czystości może przeprowadzić Państwowa Inspekcja Sanitarna. W zakresie działania PIS jest m.in. bieżący nadzór sanitarny, który obejmuje kontrolę przestrzegania przepisów określających wymagania higieniczne i zdrowotne, w tym4: • utrzymania należytego stanu higienicznego nieruchomości, zakładów pracy, instytucji, obiektów i urządzeń użyteczności publicznej, • warunków zdrowotnych środowiska pracy, a zwłaszcza zapobieganie powstawania chorób zawodowych i innych chorób związanych z warunkami pracy, • czystości powietrza w pomieszczeniach przeznaczonych na pobyt ludzi. Należy pamiętać, że inspektor sanitarny ma prawo do przeprowadzenia kontroli, a w trakcie kontroli do wstępu do zakładów pracy oraz wszystkich pomieszczeń i urządzeń wchodzących w ich skład. W przypadku stwierdzenia naruszenia wymagań higienicznych i zdrowotnych Państwowy Inspektor Sanitarny nakazuje, w drodze decyzji, usunięcie w ustalonym terminie stwierdzonych uchybień. Jeżeli jednak 1 2 3 4 5 naruszenie wymagań spowodowało bezpośrednie zagrożenie zdrowia lub życia ludzi – Państwowy Inspektor Sanitarny może nakazać unieruchomienie zakładu pracy bądź jego części (stanowiska pracy, maszyny bądź innego urządzenia). Decyzja inspektora może podlegać natychmiastowemu wykonaniu. Do realizacji usług sprzątania, a także innych prac porządkowych w organizacji, pracodawcy najczęściej decydują się zatrudnić dodatkowy personel bądź też korzystają z usług firmy sprzątającej. Wprawdzie art. 211. 3) kodeksu pracy jako obowiązek pracownika wymienia utrzymanie porządku i ładu w miejscu pracy, jednak zazwyczaj interpretacja dotyczy głównie samego stanowiska pracy i uporządkowania narzędzi i asortymentu niż czystych powierzchni. Jeżeli pracodawca zdecyduje się na realizację usług związanych ze sprzątaniem we własnym zakresie, powinien dokładnie przeanalizować wszystkie czynności wykonywane podczas sprzątania – aby dobrze ocenić ryzyko zawodowe oraz określić i wdrożyć działania profilaktyczne. Należy zwrócić uwagę na to, że podczas sprzątania pracownik narażony jest na wiele zagrożeń, w zależności od specyfiki obiektu i organizacji, m.in. na5: • czynniki niebezpieczne (urazowe) – elementy ruchome bądź luźne czyszczonych maszyn i urządzeń oraz innych konstrukcji infrastruktury, elementy ostre i wystające, wyposażenie i instalacje znajdujące się pod napięciem elektrycznym, powierzchnie zimne bądź gorące, oraz praca na wysokości powyżej 1 metra, • czynniki szkodliwe i uciążliwe, które mogą spowodować obniżenie sprawności fizycznej i psychicznej pracownika lub zmiany w stanie zdrowia – narażenie na hałas (ustalony i nieustalony, infradźwiękowy, ultradźwiękowy), wibracje, mikroklimat, pyły przemysłowe, • czynniki chemiczne – zarówno występujące w miejscu pracy jak i substancje i mieszaniny wykorzystywane w procesie pracy – szkodliwe, drażniące, żrące, uczulające itp., Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz.U. 1997 nr 129 poz. 844) Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (Dz.U. 1974 nr 24 poz. 141) Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz.U. 1997 nr 129 poz. 844) Ustawa z dnia 14 marca 1985 r. o Państwowej Inspekcji Sanitarnej (Dz.U. 1985 nr 12 poz. 49) Rączkowski Bogdan, BHP w praktyce, ODDK Gdańsk 2016 przyjaciel przy pracy grudzień 2016 11 zarządzanie bhp www.przyjacielprzypracy.pl • czynniki biologiczne – mikroorganizmy roślinne i zwierzęce (bakterie, wirusy, riketsje, grzyby) oraz wytwarzane przez nie toksyny i alergeny, makroorganizmy roślinne i zwierzęce, • czynniki psychofizyczne – obciążenie fizyczne statyczne i dynamiczne, obciążenie psychonerwowe, • czynniki społeczne – powiązania i wzajemne kontakty miedzy przełożonymi a podwładnymi oraz między pracownikami. Przed dopuszczeniem pracownika do realizacji czynności w zakresie utrzymania czystości należy odpowiednio przeszkolić pracownika, oraz wyposażyć w środki ochronne. Dobór środków ochronnych jest realizowany w zależności od występujących zagrożeń i specyfiki zakładu pracy. Najczęściej personel sprzątający wyposażony jest w ochronę kończyn górnych, rzadziej – w ochronę kończyn dolnych, twarzy i oczu oraz układu oddechowego. W przypadku ochrony kończyn górnych należy pamiętać, że każda rękawica ochronna powinna mieć oznakowanie i zawierać informacje: • nazwę, znak handlowy lub inne dane określające producenta, • oznaczenie (nazwa handlowa lub kod), • oznakowanie wielkości, • piktogram określający zakres i poziom ochronności. Poniżej przedstawione są piktogramy oznaczające poziom ochrony przed mikroorganizmami oraz poziom ochrony przed czynnikami chemicznymi6. Rysunek 1. Piktogram informujący Rysunek 2. Piktogram informujący o poziomie ochrony o poziomie ochrony przed przed mikroorganizmami czynnikami chemicznymi Środki ochrony kończyn górnych stosowane są przy pracach stwarzających ryzyko urazów rąk, przy kontakcie z wodą i roztworami środków czyszczących o właściwościach drażniących bądź żrących, a także dla prac, przy których na czyszczonych powierzchniach występują zagrożenia (np. zagrożenia mikrobiologiczne). Środki ochrony twarzy i oczu powinny być stosowane w przypadku możliwości wystąpienia szkodliwych oparów – np. substancji żrących, a także w każdej sytuacji gdy możliwe są odpryski materiałowe z procesów czyszczenia. Bardzo ważny jest dobór odpowiednich środków ochronnych ze zgodnym przeznaczeniem oraz właściwą odpornością na cząstki o dużej prędkości (jeżeli występuje taka konieczność). Przeznaczenie określane jest symbolem cyfry7 : • 3 – dla cieczy – w tym kropli i rozbryzgów, • 4 – dla grubych cząstek pyłu (powyżej 5 mikrometrów), • 5 – dla gazów i drobnych cząstek pyłu (gazy, pary, dym i pył poniżej 5 mikrometrów). Odporność na cząstki o dużej prędkości określa symbol litery: • S – oznacza odporność podwyższoną, • F – oznacza odporność na uderzenia o niskiej energii, • B – oznacza odporność na uderzenia o średniej energii, • A – oznacza odporność na uderzenia o wysokiej energii. Podczas prac porządkowych w warunkach narażenia na nadmierne zanieczyszczenie powietrza czynnikami szkodliwymi należy wyposażyć pracowników w środki ochrony układu oddechowego. Dobór środków ochronnych musi być poprzedzony rozpoznaniem zagrożeń występujących w miejscu wykonywania pracy i pomiarami maksymalnych stężeń czynników szkodliwych. Do środków ochrony układu oddechowego należą sprzęty oczyszczające – do pracy ciągłej, pochłaniające, filtrująco-pochłaniające, izolujące, a także ucieczkowe oczyszczające i ucieczkowe izolujące. Klasyfikacja sprzętów ochrony układu oddechowego znajduje się w normie PN-EN 133:2005. W przypadku decyzji o realizacji usług sprzątania i usług porządkowych przez firmę zewnętrzną w organizacji należy zwrócić uwagę na standardy i techniki pracy firmy sprzątającej, a także na wykorzystywane wyposażenie, stosowane środki ochronne dla personelu sprzątającego i wykorzystywane maszyny i urządzenia. O komentarz w tej sprawie poproszono Tomasza Łuczaka, Kierownika Regionalnego ds. Utrzymania Czystości w firmie Konsalnet. Jakie dostrzega Pan zagrożenia dla pracownika wykonującego usługi sprzątania? Pracownik realizujący usługę sprzątania pracuje bardzo często w wymuszonej pozycji ciała. Porusza się po wszystkich obszarach przedsiębiorstwa, przebywa w miejscach, w których nie przebywają pozostali pracownicy organizacji. Zdarza się, że praca wykonywana jest z drabiny, czasem również na podestach roboczych na wysokości powyżej 3 m. W różnych zakładach pracy występują różne zagrożenia, dlatego też ocena ryzyka zawodowego oraz określenie działań profilaktycznych odbywa się zawsze indywidualnie – dla danej pracy. Oczywi- 6 PN-EN 374-1:2005 Rękawice chroniące przed substancjami chemicznymi i mikroorganizmami – Część 1: Terminologia i wymagania 7 PN-EN 166:2005 – Ochrona indywidualna oczu. Wymagania. 12 przyjaciel przy pracy grudzień 2016 zarządzanie bhp www.przyjacielprzypracy.pl ście w większości przypadków wspólnym zagrożeniem będzie to, iż pracownik będzie korzystał z preparatów czyszczących o różnych właściwościach niebezpiecznych – jednak rodzaj preparatów może być uzależniony od wymagań klienta a także od warunków lokalnych. Jakie stosują Państwo środki profilaktyczne aby ochronić pracowników przed wymienionymi zagrożeniami i uniknąć wypadków przy pracy? Nasi pracownicy są zawsze wyposażeniu w odzież roboczą – identyfikującą ich z firmą Konsalnet, a także w odpowiednie środki ochronne dostosowane do warunków lokalnych organizacji, w której świadczone są usługi. Pracownicy poruszający się po obszernych halach bądź terenie zewnętrznym są wyposażeni w kamizelki lub kurtki ostrzegawcze oraz obuwie ochronne antypoślizgowe czy kask ochronny. Zawsze wyposażamy pracowników w rękawice o odpowiednim poziomie ochronności – w zależności od zagrożeń związanych z wykonywaną pracą bądź z użytkowaniem danego preparatu czyszczącego. Stosujemy się do zaleceń producenta określonych w sekcji ósmej karty charakterystyki, w której określone są środki ochrony indywidualnej. Z doświadczenia wiemy również, że wysokie ryzyko urazów i oparzeń twarzy, oczu i dróg oddechowych występuje podczas czyszczenia sanitariatów czy przygotowywania roztworów środków czyszczących – wówczas pracownicy są wyposażeni w odpowiednie gogle ochronne, a w razie konieczności w maski ochronne. Monitorujemy również jakość badań wstępnych i okresowych pracowników i nigdy nie dopuszczamy pracownika do pracy, co do której lekarz nie zaopiniował braku przeciwwskazań zdrowotnych. Dbamy również o to, aby cały personel sprzątający odbył odpowiednie szkolenia, budujemy jakość i kulturę pracy. Czy w ostatnich 5 latach miały miejsce wypadki przy pracy? Jeśli tak – proszę o krótką charakterystykę okoliczności zdarzeń. W ostatnich 5 latach miał miejsce 1 niegroźny wypadek przy pracy. Pracownica, która próbowała dostać się do trudno dostępnego miejsca uderzyła się w głowę. Po zdarzeniu oczywiście podjęliśmy działania zmniejszające ryzyko podobnych sytuacji w przyszłości, m.in. oznakowaliśmy wszelkie progi i obniżone krawędzi schowków i przejść barwami ostrzegawczymi, a także wyposażyliśmy pracowników w narzędzia do sprzątania, które ułatwiają czyszczenie powierzchni w trudno dostępnych miejscach bądź z odległości około 150 cm. Jakie wyposażenie ułatwiające czyszczenie w trudno dostępnych miejscach stosuje pracownik serwisu sprzątającego? Wyposażyliśmy pracowników w akumulatorowe plecakowe odkurzacze, które są lekkie i ciche. Odpowiednie końcówki czyszczące w takim urządzeniu pozwalają uniknąć sytuacji, w których pracownik naraża swoje dłonie bądź palce wciskając je w wąskie szczeliny do uprzątnięcia – np. przy prowadnicach drzwi w windach. Pracownicy wyposażeni są też w wygodny przyjaciel przy pracy grudzień 2016 pas z przybornikiem, dzięki czemu mają najważniejsze narzędzia przy sobie i nie są obciążeni dźwiganiem dodatkowych toreb czy prowadzeniem wózka. Czy w Pana opinii realizowana przez Państwa usługa sprzątania ma wpływ na warunki bezpieczeństwa pracy u klienta? Staramy się aby dzięki naszej dobrze wykonanej pracy pozytywnie wpłynąć na bezpieczeństwo pracy, a w dalszej perspektywie na wizerunek naszego klienta. Za przykład może służyć dobrze pozamiatana podłoga, z której następnie już podczas mycia zbierana jest maksymalna ilość roztworu czyszczącego – dzięki czemu powierzchnia po chwili jest sucha i czysta. Oczywiście bezpośrednio podczas mycia podłóg oznaczamy znakami ostrzegawczymi miejsce pracy – „uwaga śliska podłoga” – aby podnieść świadomość użytkowników podłogi o występującym zagrożeniu podczas prac czyszczących. Wspomniał Pan o wizerunku klienta, jaki wpływ ma realizowana przez Państwa usługa na ten wizerunek? Stosujemy kilka technik, dzięki którym widoczna jest wysoka jakość naszych usług – oczywiście w miejscach, w których taka realizacja jest wskazana. Pierwszą techniką jest stosowanie narzędzi czyszczących (np. mopów z mikrowłókna ) do różnych pomieszczeń i czynności w odpowiednich kolorach – np. czerwona ścierka do sprzątania ceramiki, sanitariatów, żółta – do powierzchni ponadpodłogowych w sanitariatach, niebieska – powierzchnie ponadpodłogowe w strefach biurowych (włącznie z powierzchniami przeszklonymi) oraz zielona – do jadalni i stołówek. Staramy się korzystać z urządzeń, które są najlepszym technologicznie rozwiązaniem w danym momencie, przykładem może być stosowanie profesjonalnych zamiatarek przemysłowych w obiektach wielkokubaturowych. Dla realizowanych procesów określamy KPI (kluczowe wskaźniki efektywności), stosujemy metody i narzędzia lean, między innymi 5S (narzędzie pozwalające na stworzenie dobrze zorganizowanego i uporządkowanego miejsca pracy), wszystko po to, aby dać wartość dodaną klientowi, a jednocześnie realizacją usług nie powodować zagrożeń dla innych pracowników. Pracujemy również nad techniką samego sprzątania – tak aby była efektywna i efektowna. U klientów natomiast wdrażamy rozwiązania nowoczesne i ekonomiczne – przykładem może być stosowanie w sanitariatach środków czyszczących zawierających kwasy owocowe, np. z pestek pomarańczy, a w wyposażeniu sanitariatów korzystanie z dystrybutorów piany zamiast mydła, której zużycie codzienne jako środka higienicznego jest nawet pięciokrotnie mniejsze. Podsumowując, utrzymanie czystości w zakładzie pracy może mieć wpływ na bezpieczeństwo pracowników, na realizowane procesy a także na utrzymanie ruchu oraz ma bezpośredni wpływ na utrzymanie ciągłości procesów. Wysoki poziom czystości w miejscu pracy ma wpływ na komfort pracy pracowników i jest skorelowany z wizerunkiem organizacji oraz może mieć wpływ na decyzję pracownika o pracy w danej organizacji. ■ 13 prawo www.przyjacielprzypracy.pl Czasowe powierzenie innej pracy Alternatywą od definitywnego wypowiedzenia umowy o pracę jest wypowiedzenie warunków pracy i płacy. Z kolei wypowiedzenie warunków pracy i płacy nie jest wymagane w przypadku czasowego powierzenia innej pracy. Zatem czym jest czasowe powierzenie innej pracy? Justyna Lenczewska W przypadku uzasadnionych potrzeb pracodawcy ma on prawo powierzyć pracownikowi do wykonywania inną pracę na okres nieprzekraczający 3 miesięcy w roku kalendarzowym. Warunkiem powierzenia innej pracy jest nieobniżenie wynagrodzenia i praca odpowiadająca kwalifikacjom pracownika (art. 42 § 4 k.p.). Czasowe powierzenie innej pracy nie wymaga dokonywania wypowiedzenia lub porozumienia zmieniającego. Taka praca może zostać powierzona na polecenie służbowe pracodawcy, które pracownik ma obowiązek wykonać, ponieważ odmowa wykonania poleceń służbowych pracodawcy może skutkować rozwiązaniem umowy o pracę bez wypowiedzenia. Przypadkiem, w którym pracownik ma prawo do odmowy wykonania polecenia służbowego jest polecenie, które jest niezgodne z prawem bądź zagraża zdrowiu lub życiu. Wobec tego w sytuacji gdy pracodawca polecałby pracownikowi wykonanie innej pracy, która nie byłaby zgodna z prawem lub zagrażała zdrowiu i życiu, wówczas pracownik ma prawo do odmowy jej wykonania bez poniesienia konsekwencji rozwiązania z nim umowy o pracę bez wypowiedzenia. Praca niezgodna z prawem to między innymi sprzeczna z art. 42 § 4 k.p., czyli trwająca dłużej niż 3 miesiące w roku kalendarzowym, za mniejszym wynagrodzeniem i nieodpowiadająca jego kwalifikacjom. Takie zachowanie również nie może skutkować rozwiązaniem umowy o pracę bez wypowiedzenia. Przykład: Pracodawca poleca pracownikowi zatrudnionemu na stanowisku lekarza wykonywanie czynności recepcjonisty w przychodni. Pracownik sprzeciwia się i odmawia wykonywania powierzonej pracy. Pracodawca rozwiązuje z pracownikiem umowę o pracę z winy pracownika, a jako przyczynę wskazuje ciężkie naruszenie podstawowych obowiązków pracowniczych polegających na odmowie wykonania polecenia pracodawcy. Czy pracodawca postąpił właściwie? Nie. Pracodawca nie postąpił właściwie. Pracownik w opisanej sytuacji miał prawo odmówić wykonania polecenia pracodawcy, bowiem powierzona praca była niezgodna z art. 42 § 4 k.p. ponieważ była niezgodna z kwalifikacjami pracownika. 14 Powierzenie wykonywania innej pracy nie wymaga formy pisemnej. Powierzona praca powinna być innego rodzaju niż ta, którą świadczy pracownik. Czy możemy powierzyć w opisywanym trybie czasowe wykonywanie pracy w innym miejscu? Dopuszcza się takie rozwiązania, niemniej budzą one kontrowersje w doktrynie. Na możliwość powierzenia wykonywania pracy w innym miejscu w sposób pośredni wskazuje wyrok SN z dnia 16 lutego 1995 r. (sygn. akt I PRN 122/94), który stanowi, iż pracownik, który nie stawia się w miejscu wyznaczonym przez pracodawcę w trybie art. 42 § 4 k.p. położonym w innym mieście, a stawia się do dotychczasowego, nie wykazuje zamiaru porzucenia pracy. Powierzyć wykonywanie innej pracy można na okres nie przekraczający 3 miesięcy w roku kalendarzowym. Przepisy nie ograniczają ilości możliwych powierzeń, ale ograniczają czas ich trwania. Zatem można dokonywać jednokrotnego bądź wielokrotnego powierzenia wykonywania innej pracy, byle łączny czas ich trwania nie przekroczył 3 miesięcy w roku kalendarzowym. Co w przypadku gdy pracownik wykonuje powierzoną pracę przez okres dłuższy niż 3 miesiące w roku kalendarzowym? W przypadku gdy pracownik wykonuje powierzoną pracę dłużej niż 3 miesiące w roku kalendarzowym i nie sprzeciwia się jej wykonywaniu tylko to akceptuje, wówczas można przyjąć, że doszło do dorozumianego porozumienia zmieniającego warunki pracy i płacy w celu trwałej ich zmiany. Co w przypadku gdy pracownik takiej zmiany nie akceptuje? W przypadku gdy upłynie już okres 3 miesięcy w roku kalendarzowym wykonywania przez pracownika powierzonej mu innej pracy, a pracodawca chce aby w dalszym ciągu pracownik ją świadczył, musi w takim przypadku dokonać zmian w umowie o pracę. Zatem pracodawca musi zastosować wypowiedzenie bądź porozumienie zmieniające. przyjaciel przy pracy grudzień 2016 prawo www.przyjacielprzypracy.pl Czy jest możliwy dłuższy okres powierzenia innej pracy niż 3 miesiące kalendarzowe? Tak, ale taka sytuacja może mieć miejsce jedynie wtedy gdy pracodawca wyda pracownikowi polecenie powierzenia innej pracy na 3 miesiące przed końcem roku i w dniu 1 stycznia ponownie powierzy mu jej wykonywanie na 3 miesiące w roku. Wówczas pracownik bez formalnych zmian w umowie o pracę będzie wykonywał inną pracę przez 6 miesięcy. Przykład: Pracodawca w połowie września 2016 r. poleceniem służbowym polecił pracownikowi wykonywanie innej pracy. Początek świadczenia innej pracy miał się rozpocząć od 1 października 2016 r. Następnie w dniu 31 grudnia 2016 r. powierzył temu pracownikowi wykonywanie tej pracy przez kolejne 3 miesiące. Czy pracodawca miał prawo tak postąpić? Tak. Pracodawca swoim postępowaniem nie naruszył przepisów. Zgodnie z art. 42 § 4 k.p. pracodawca może pracownikowi polecić wykonywanie innej pracy na okres nie przekraczający 3 miesięcy w roku kalendarzowym, ale pracodawca w omawianym przykładzie skorzystał z przełomu roku i tym samym wykorzystał już limit czasowy powierzenia wykonywania innej pracy na rok 2017 w stosunku do tego pracownika. Pracodawca może powierzyć pracownikowi wykonywanie innej pracy w sytuacji gdy zaistnieją jego uzasadnione potrzeby. Pojęcie uzasadnionych potrzeb może być różne, ustawodawca ich nie sprecyzował, a zatem będą one zależeć od konkretnych sytuacji i potrzeb danego pracodawcy. dawca nie chciał, aby pracownik nadal świadczył pracę na tym stanowisku, nie chciał go również zwolnić z obowiązku świadczenia pracy. Powierzył mu stanowisko dyrektorskie jednego z wydziałów, ponieważ dyrektor rozchorował się. Czy pracodawca mógł tak postąpić? Tak. W przypadku powierzenia innej pracy zgodnej z kwalifikacjami pracownika, pracownik powinien to polecenie wykonać. Dodatkowo, należy mieć na uwadze, że wynagrodzenie pracownika nie może ulec obniżeniu – ma to odniesienie do wszystkich składników wynagrodzenia. Co w przypadku powierzenia pracownikowi innej pracy, która jest wyżej wynagradzana niż jego dotychczasowa? Wydaje się, że wówczas pracownik powinien otrzymać to wyższe wynagrodzenie. Przepis stanowi aby powierzenie innej pracy „nie powodowało obniżenia” wynagrodzenia, ale nie mówi aby było ono takie samo jak dotychczas. Przemawia za tym również zasada równego traktowania pracowników i jednakowego wynagradzania ich za pracę tego samego rodzaju. Przepisy przewidują również wyłączenia od stosowania polecenia wykonywania innej pracy pracownikowi: • nie jest dopuszczalne powierzenie wykonywania innej pracy w formie telepracy, • nie jest dopuszczalne powierzenie innej pracy pracownikowi tymczasowemu przez pracodawcę użytkownika.■ Powierzenie pracownikowi wykonywania innej pracy musi także być zgodne z jego kwalifikacjami. Podkreślenia wymaga fakt, że nie muszą być to kwalifikacje wykorzystywane przy pracy na dotychczasowym stanowisku pracy. Przy czym należy pamiętać, że pracodawca nie może pracownikowi wykwalifikowanemu powierzyć do wykonywania pracy nie wymagającej żadnych kwalifikacji, albo kwalifikacji zdecydowanie niższych. Przykład: Pracownica zatrudniona była na stanowisku asystentki zarządu. Pracodawca powierzył jej na 3 miesiące wykonywanie czynności sprzątaczki, która zachorowała. Pracownica odmówiła wykonywania tych czynności argumentując tym, że powierzona praca nie wymaga żadnych kwalifikacji. Czy pracownica mogła tak postąpić? Tak. Pracownica miała prawo tak postąpić, gdyż powierzona jej praca nie odpowiadała jej kwalifikacjom. www.conlex.pl Często w praktyce powierzenie innej pracy ma miejsce w okresie wypowiedzenia, kiedy pracodawca nie chce aby pracownik nadal wykonywał swoje dotychczasowe obowiązki. Wówczas przeważnie powierza wykonywanie w tym czasie innej pracy. Przykład: Pracownik zatrudniony na stanowisku członka zarządu otrzymał wypowiedzenie umowy o pracę z zachowaniem 3-miesięcznego terminu wypowiedzenia. Pracoprzyjaciel przy pracy grudzień 2016 Instytut Organizacji i Ochrony Pracy CON-LEX Sp. z o.o. Pracownia Studiów i Analiz Technicznych BHP 15 prawO SeKA WYJAŚNIA www.przyjacielprzypracy.pl Praca w niedzieLe LuB ŚwięTa Zgodnie z kodeksem pracy dniami wolnymi od pracy są niedziele i święta określone w przepisach o dniach wolnych od pracy. W związku z tym, co do zasady, nie można pracować w niedziele lub święta. Przepisy określają jednak listę przypadków, gdy praca w te dni będzie dopuszczalna. dr Agnieszka Różańska-Prawdzik, prawnik, SeKA S.A. Dopuszczalność pracy w niedziele lub święta Praca w niedziele i święta jest dozwolona: 1. w razie konieczności prowadzenia akcji ratowniczej w celu ochrony życia lub zdrowia ludzkiego, ochrony mienia lub środowiska albo usunięcia awarii; 2. w ruchu ciągłym; 3. przy pracy zmianowej; 4. przy niezbędnych remontach; 5. w transporcie i w komunikacji; 6. w zakładowych strażach pożarnych i w zakładowych służbach ratowniczych; 7. przy pilnowaniu mienia lub ochronie osób; 8. w rolnictwie i hodowli; 9. przy wykonywaniu prac koniecznych ze względu na ich użyteczność społeczną i codzienne potrzeby ludności, w szczególności w: a) zakładach świadczących usługi dla ludności, b) gastronomii, c) zakładach hotelarskich, d) jednostkach gospodarki komunalnej, e) zakładach opieki zdrowotnej i innych placówkach służby zdrowia przeznaczonych dla osób, których stan zdrowia wymaga całodobowych lub całodziennych świadczeń zdrowotnych, f) jednostkach organizacyjnych pomocy społecznej oraz jednostkach organizacyjnych wspierania rodziny i systemu pieczy zastępczej zapewniających całodobową opiekę, g) zakładach prowadzących działalność w zakresie kultury, oświaty, turystyki i wypoczynku; 10. w stosunku do pracowników zatrudnionych w systemie czasu pracy, w którym praca jest świadczona wyłącznie w piątki, soboty, niedziele i święta; 11. przy wykonywaniu prac: a) polegających na świadczeniu usług z wykorzystaniem środków komunikacji elektronicznej w rozumieniu przepisów o świadczeniu usług drogą elektroniczną lub urządzeń telekomunikacyjnych w rozumieniu przepisów prawa telekomunikacyjnego, odbieranych poza terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, jeżeli zgodnie z przepisami obowiązującymi odbiorcę usługi, niedziele i polskie dni świąteczne, są u niego dniami pracy, b) zapewniających możliwość świadczenia usług, o których mowa w lit. a. 1 Jeżeli nie występuje żadna z wymienionych w k.p. przesłanek, to nie ma możliwości prawnej, aby pracownicy (zgodnie z przepisami) świadczyli pracę w niedzielę lub święto. Dotyczy to zarówno planowania takiej pracy, jak też wzywania pracownika do pracy poza obowiązującym go rozkładem czasu pracy. Praca w święto lub niedziele w placówkach handlowych Szczególne regulacje dotyczą pracy w placówkach handlowych. Generalnie bowiem praca w święta w placówkach handlowych jest niedozwolona. Natomiast praca w niedziele jest dozwolona tylko przy wykonywaniu prac koniecznych ze względu na ich użyteczność społeczną i codzienne potrzeby ludności. Definicja niedzieli Za pracę w niedzielę i święto uważa się pracę wykonywaną między godziną 6.00 w tym dniu a godziną 6.00 w następnym dniu, chyba że u danego pracodawcy została ustalona inna godzina. Ustalając własne granice czasowe niedzieli i święta należy wziąć pod uwagę sposób organizacji pracy w firmie. Jest to istotne, ponieważ każda godzina pracy, która przypadnie na niedzielę lub święto wyznaczone zgodnie z obowiązującym w firmie regulaminem pracy, musi być zrekompensowana jako praca w niedzielę lub święto. Rekompensata za pracę w niedzielę Zgodnie z art. 15111 k.p., pracownikowi wykonującemu pracę w niedziele (dopuszczalne tylko w określonych w przepisach przypadkach), pracodawca jest obowiązany zapewnić: 1. inny dzień wolny od pracy w okresie 6 dni kalendarzowych poprzedzających lub następujących po takiej niedzieli, 2. jeżeli nie jest możliwe wykorzystanie dnia wolnego od pracy w zamian za pracę w niedzielę w terminie wskazanym w pkt 1, pracownikowi przysługuje dzień wolny od pracy do końca okresu rozliczeniowego, 3. w razie braku możliwości udzielenia dnia wolnego od pracy w terminie wskazanym w pkt 2 pracownikowi przysługuje dodatek do wynagrodzenia w wysokości 100 %, za każdą godzinę pracy w niedzielę. przyjaciel przy pracy grudzień 2016 SeKA WYJAŚNIA www.przyjacielprzypracy.pl Z powyższego wynika, że w pierwszej kolejności praca w niedzielę musi zostać zrekompensowana całym dniem wolnym i to 6 dni przed lub po takiej niedzieli. Kolejne możliwości rekompensaty wchodzą w grę dopiero, jeżeli nie jest możliwe wykorzystanie w tym terminie dnia wolnego. W przypadku udzielania dnia wolnego za pracę w niedzielę nie ma żadnego obowiązku uzyskiwania wniosku pracownika, ani uzgadniania z nim terminu. Przykład Pracownik zatrudniony w podstawowym czasie pracy pracował w wolną niedzielę 2 godziny. W związku z tym należy oddać mu w zamian cały dzień wolny, w terminach określonych w art. 15111 k.p. Pracownik zatrudniony w podstawowym czasie pracy, w kolejną niedzielę pracował 12 godzin. W tym przypadku także należy udzielić mu w zamian całego dnia wolnego od pracy, w wyżej opisanych terminach. Jednak w tym przypadku pracownik pracował 4 godziny nadliczbowe dobowe, które trzeba zrekompensować niezależnie od udzielenia dnia wolnego za niedzielę. Rekompensata za te 4 godziny nadliczbowe może nastąpić poprzez udzielenie w zamian czasu wolnego (art. 1512 k.p.), albo przez wypłatę stosownego wynagrodzenia wraz z dodatkiem. prawO Częstotliwość pracy w niedzielę Pracownik pracujący w niedziele powinien korzystać co najmniej raz na 4 tygodnie z niedzieli wolnej od pracy. Nie dotyczy to pracownika zatrudnionego w systemie weekendowego czasu pracy. Rekompensata za pracę w święto Pracownikowi wykonującemu pracę w święto (dopuszczalne tylko w określonych w przepisach przypadkach) pracodawca jest obowiązany: 1. zapewnić inny dzień wolny od pracy w ciągu okresu rozliczeniowego, 2. jeżeli nie jest możliwe wykorzystanie dnia wolnego od pracy w zamian za pracę w święto w ciągu okresu rozliczeniowego, pracownikowi przysługuje dodatek do wynagrodzenia w wysokości 100 %, za każdą godzinę pracy w święto. W tym przypadku rekompensata za pracę w święto również nie następuje na wniosek pracownika. Nawet jeżeli pracownik świadczy pracę przez 2 godziny w święto, przysługuje mu cały dzień wolny od pracy. W przypadku jednak, gdy dodatkowo w święto pracuje w godzinach nadliczbowych dobowych, oprócz udzielenia dnia wolnego może wystąpić konieczność dodatkowo rekompensaty pracy w nadgodzinach. ■ warunki magazynowania i sPrzedaży maTeriałów PiroTecHnicznycH Zbliża się okres świąteczno-noworoczny, który tradycyjnie obfituje w uroczystości dające pretekst do wykorzystania różnego rodzaju środków i materiałów pirotechnicznych. Warto w tej sytuacji przypomnieć o wymaganiach odnośnie magazynowania i sprzedaży tych produktów, zapewniających bezpieczeństwo pożarowe pracownikom oraz osobom kupującym. mł. bryg w st. spocz. mgr inż. Piotr zawisza, ekspert SeKA S.A. Sprzedaż materiałów pirotechnicznych reguluje rozporządzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy produkcji, transporcie wewnątrzzakładowym oraz obrocie materiałów wybuchowych, w tym wyrobów pirotechnicznych1 oraz przepisy o ochronie przeciwpożarowej, a w szczególności rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów2. Materiały pirotechniczne to rodzaj materiału wybuchowego, będącego zwykle mieszaniną związków chemicznych służących do wytwarzania pirotechnicznych efektów, między przyjaciel przy pracy grudzień 2016 innymi: cieplnych, świetlnych, dźwiękowych, dymu lub kombinacji tych efektów uzyskanych w wyniku bezdetonacyjnej, samopodtrzymującej się reakcji chemicznej. Magazynowanie wyrobów pirotechnicznych powinno być prowadzone w wydzielonym pożarowo pomieszczeniu przeznaczonym wyłącznie do tego celu. Pomieszczenie to nie może być zlokalizowane w piwnicy oraz bezpośrednio przy ciągach komunikacyjnych czy też pomieszczeniach, w których przebywać mogą duże grupy ludzi. Wskazanym jest, aby znajdowało się ono w części jednokondygnacyjnej obiektu. W takim przypadku pomieszczenie magazynowe powinno posiadać ściany do pełnej wysokości stropodachu o odporności ogniowej 17 prawO SeKA WYJAŚNIA co najmniej 60 minut i być zamykane drzwiami o odporności ogniowej 30 minut, otwierającymi się na zewnątrz pomieszczenia. Drzwi, o ile to możliwe, nie powinny wychodzić na drogi komunikacyjne. Jeżeli obiekt jest wyposażony w stałe urządzenia gaśnicze tryskaczowe lub w instalację sygnalizacyjnoalarmową, to również pomieszczenie magazynowe wyrobów pirotechnicznych powinno być tymi urządzeniami chronione. Dopuszczalne jest również magazynowanie wyrobów pirotechnicznych na zewnątrz obiektu, w kontenerach stalowych, które powinny być zlokalizowane możliwie jak najdalej od obiektu handlowego, jak również w bezpiecznej odległości od otwartych składowisk materiałów palnych (m.in. palet, opakowań, śmietników, zbiorników na gaz LPG, itp.), na terenie zabezpieczonym przed dostępem osób postronnych. Za minimalną w takim przypadku należy uznać odległość 20 m od kontenerów magazynowych z wyrobami pirotechnicznymi do sąsiednich budynków i obiektów budowlanych. Wymienione wyżej odległości mogą być zmniejszone w przypadku zastosowania ścian oddzielenia przeciwpożarowego, stosownie do wymagań warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie. W obiektach handlowych sprzedaż wyrobów pirotechnicznych może być prowadzona w wydzielonych stoiskach, które powinny być zlokalizowane na ciągach komunikacyjnych dla klientów wychodzących z zakupami z obiektu, z zaleceniem aby znajdowały się one możliwie daleko od głównych strumieni ludzi, z dala od głównych wyjść ewakuacyjnych z obiektu, najlepiej już poza obrębem ciągu kas. Dopuszcza się również usytuowanie wolnostojącego, sezonowego stanowiska sprzedaży w niezabudowanych holach i pasażach handlowych. W przypadku, gdy sprzedaż wyrobów pirotechnicznych prowadzona jest na terenie obiektu, na którym nie jest wydzielone osobne pomieszczenie dla tych materiałów, wówczas w jego bezpośrednim otoczeniu nie należy przechowywać substancji łatwo palnych lub butli zawierających gaz pod ciśnieniem. Wskazanym jest, aby po zakończeniu działalności handlowej (w porze nocnej) i w dniach wolnych od pracy wyroby pirotechniczne ze stoisk handlowych były przechowywane w pomieszczeniu magazynowym lub magazynie podręcznym. Stoisko lub pomieszczenie sprzedaży powinno posiadać: gabloty, regały do przechowywania wyrobów pirotechnicznych o konstrukcji co najmniej trudnozapalnej, z których towar może podawać klientowi tylko uprawniony sprzedawca. Nie jest dozwolona samoobsługa. Wyroby pirotechniczne powinny być w miejscu sprzedaży posortowane w sposób widoczny wg klas. Możliwa jest również sprzedaż wyrobów pirotechnicznych w wolnostojących stoiskach handlowych, usytuowanych na zewnątrz. Stoiska takie powinny mieć charakter tymczasowy, sezonowy. Dopuszcza się ich konstrukcję stalową lub drewnianą. Stoiska te przystosowane do sprzedaży artykułów pirotechnicznych, w trakcie sezonowej dystrybucji nie powinny posiadać urządzeń grzewczych, zatem personel obsługujący takie stanowisko powinien zmieniać się cyklicznie, odpowiednio do występujących warunków atmosferycznych. W żadnym wypadku nie wolno pozostawiać stoiska bez dozoru. 1 www.przyjacielprzypracy.pl Wszystkie wyroby dopuszczone do sprzedaży powinny posiadać: instrukcję użytkowania, określającą zasady bezpiecznego obchodzenia się z nimi, numer katalogowy, nazwę producenta lub nazwę importera, liczbę wyrobów w opakowaniu, znak dopuszczenia, oznaczenie WPW (wyroby pirotechniczne widowiskowe), które zawiera nazwę wyrobu, numer normy i symbol klasy. Produkty te mogą być sprzedawane tylko osobom pełnoletnim. Dopuszczalna ilość przechowywanych materiałów w obiekcie nie może przekraczać: • w pomieszczeniach sklepowych i pomieszczeniach zaplecza – 1 000 kg, • w pomieszczeniach doraźnej sprzedaży – 300 kg Stoisko powinno być wyposażone w co najmniej dwie gaśnice pianowe o minimalnej 6-litrowej pojemności środka gaśniczego oraz koc gaśniczy, sprawną wentylację wyciągową, a personel znajdujący się w pobliżu i obsługujący powinien być pouczony o zasadach bezpieczeństwa przy sprzedaży wyrobów pirotechnicznych, a także powinien posiadać umiejętności posługiwania się podręcznym sprzętem gaśniczym. ■ 1. 2. Źródła: Rozporządzenie Ministra gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 9 lipca 2003 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy produkcji, transporcie wewnątrzzakładowym oraz obrocie materiałów wybuchowych, w tym wyrobów pirotechnicznych (t.j. w Dz.U. z 2016 r. poz. 262) 2 Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i administracji z dnia 7 czerwca 2010 r. w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów (Dz.U. nr 109 poz. 719) przyjaciel przy pracy grudzień 2016 bibliOTeKa www.przyjacielprzypracy.pl KaleNdarz aSySTeNT bhp 2017 z płyTą dVd zawierającą czĘŚĆ pOradNiKOwą i przepiSy prawNe z zaKreSU bhp Wydawnictwo: tarbonus Data wydania: 2016 Płyta DVD dołączona do kalendarza Asystent BHP 2017 zawiera przepisy prawne i obszerny poradnik BHP. Kalendarz asystent bhp 2017 • format – 235 mm x 158 mm, • kalendarium – 112 stron, • luksusowa, twarda, szyta oprawa, • dwukolorowe kalendarium (czarno-czerwone) + elegancki żółty pas na każdej stronie w górnej części, imieniny i święta, • każda kartka kalendarza zawiera z jednej strony humorystyczne rysunki bHP, a z drugiej praktyczne zasady bHP, • tasiemka w kolorze popielatym. Ponad 200 stron poradnika obejmuje m.in. takie zagadnienia jak: Prawo pracy: Źródła i podstawowe zasady prawa pracy, Umowy cywilnoprawne, Zasady wynagradzania, Urlopy pracownicze, Uprawnienia pracowników związane z rodzicielstwem, Zatrudnianie osób niepełnosprawnych, Odpowiedzialność pracownika i pracodawcy; Bezpieczeństwo i higiena pracy: Obowiązki uczestników procesu pracy w zakresie BHP, Ryzyko zawodowe, jego analiza i ocena, Ochrona przeciwpożarowa, Maszyny i inne urządzenia techniczne oraz narzędzia pracy, Profilaktyczna ochrona zdrowia – zakres badań lekarskich, Charakterystyka czynników zagrożeń w środowisku pracy, Pierwsza pomoc w nagłych wypadkach; System ochrony pracy: Zakładowy system ochrony pracy, Nadzór nad warunkami pracy i wiele innych zagadnień. OdpOwiedzialNOŚĆ człONKów zarządU SpółKi z OGraNiczONą OdpOwiedzialNOŚcią (z SUpleMeNTeM eleKTrONiczNyM) Wydawnictwo: oDDK Sp. z o.o. Sp.k. autor: anna borysewicz Wydanie 2017 liczba stron: 296 Publikacja to odpowiedź na pytania: kiedy i jakiego rodzaju odpowiedzialność ponoszą członkowie zarządu spółki z o.o. w związku z prowadzoną działalnością i pełnioną funkcją, począwszy od odpowiedzialności za długi wobec wierzycieli, po odpowiedzialność za przestępstwa i wykroczenia, długi wobec urzędu skarbowego i ZUS, czy zawinione niezłożenie w ustawowym czasie wniosku o ogłoszenie upadłości tej spółki. w książce szczegółowo przedstawiono zagadnienia odpowiedzialności na gruncie przepisów: • kodeksu cywilnego • kodeksu spółek handlowych • kodeksu karnego • kodeksu karno skarbowego • kodeksu pracy • ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych • ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji • ustawy o rachunkowości • ustawy prawo restrukturyzacyjne • ustawy prawo upadłościowe. przyjaciel przy pracy grudzień 2016 Analizie poszczególnych rodzajów odpowiedzialności towarzyszą liczne, praktyczne przykłady ułatwiające zrozumienie omawianego zagadnienia. Autorka wskazuje także, w jaki sposób sądy interpretują przepisy dotyczące odpowiedzialności członków zarządu. Dodatkowo książka zawiera wzory najważniejszych pism: pozwy, odpowiedzi na pozew, wnioski, zawiadomienia itp. Książka kierowana jest do członków zarządu, zarówno tych aktualnych, jak i nie pełniących już funkcji, wspólników, wierzycieli spółek z ograniczoną odpowiedzialnością, prawników oraz innych osób zainteresowanych przedstawioną problematyką. 1 ryzyko ryzyko zawodowe zawodowe www.przyjacielprzypracy.pl Ocena ryzyka zawodowego na stanowisku sprzątaczki I. Opis stanowiska pracy Do zadań pracownika należy: utrzymywanie porządku i czystości w wyznaczonych pomieszczeniach, m.in. poprzez czyszczenie mebli, lamperii i sprzętu; mycie szyb okien i parapetów; odkurzanie pomieszczeń i mycie podłogi; usuwanie zgromadzonych odpadków; udział w innych czynnościach – pomocniczych w firmie. II. Szacowanie ryzyka Dokonując oceny ryzyka zawodowego dla niektórych zagrożeń, specyficznych dla danego zakładu pracy i konkretnego stanowiska, należy pamiętać o tym, by w określonych przypadkach te oceny uszczegółowić – zgodnie z zaleceniami odpowiednich aktów prawnych. Ma to miejsce wtedy, gdy zagrożenia danego typu są tutaj dominujące. Dotyczy to zarówno czynników biologicznych, jak i chemicznych oraz niektórych fizycznych (np. hałasu i drgań mechanicznych, pól elektromagnetycznych itd.) [1]. Dla prac wykonywanych na stanowisku sprzątaczki, oprócz podstawowych zagrożeń, szczególnie istotne są zagrożenia biologiczne i chemiczne. Dla nich też proponujemy przygotować poszerzoną ocenę ryzyka. Oceniając zagrożenia biologiczne, należy wykorzystać zapisy rozporządzenia Ministra Zdrowia z 22.04.2005 r. w sprawie szkodliwych dla zdrowia czynników biologicznych w środowisku pracy oraz ochrony zdrowia pracowników zawodowo narażonych na te czynniki (Dz.U. z 2005 r. nr 81 poz. 716 ze zm.). Oceniając zagrożenia chemiczne, należy wykorzystać zapisy rozporządzenia Ministra Zdrowia z 30.12.2004 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy związanej z występowaniem w miejscu pracy czynników chemicznych (Dz.U. z 2005 r. nr 11 poz. 86). W ocenie ryzyka stosujemy zwykle, znane nam już, standardowe metody i przyjęte w nich kryteria – na przykład Normę PN-N-18002:2011. Tę metodę zalecamy także tutaj. Oceny dokonamy tu w skali trójstopniowej. Jest to metoda matrycowa, w której na podstawie tabeli – tzw. „matrycy” (tabela 1), znając ciężkość (C) i prawdopodobieństwo (P) zdarzeń, szacujemy ryzyko (R). 20 Ciężkość następstw [C] Stopień prawdopodobieństwa (P) 1.Mała [M] 2.Średnia [S] 3.Duża [D] Mało prawdopodobne [M] Małe (M) Małe(M) Średnie(S) Prawdopodobne [S] Małe (M) Średnie(S) Duże(D) Wysoce prawdopodobne [D] Średnie (S) Duże(M) Duże(D) tabela 1. Szacowanie ryzyka w skali trójstopniowej, według normy PN-N-18002:2011 , R(D,S,M) Ryzyko D (duże) jest nieakceptowalne – trzeba natychmiast zredukować ryzyko. Ryzyko S (średnie) jest warunkowo akceptowalne – pod warunkiem, że podjęte zostaną środki powodujące dalszą redukcję ryzyka. Ryzyko M (małe) jest akceptowalne – należy dążyć do tego, by nie uległo ono podwyższeniu. III. Opis metody oceny ryzyka Oceniamy aktualne ryzyko zawodowe, spowodowane poszczególnymi czynnikami biologicznymi dla danego stanowiska pracy i wyniki wpisujemy do tabeli 2. Największą oszacowaną tutaj wartość ryzyka (z tabeli 2) umieszczamy następnie w głównej (ogólnej) karcie oceny ryzyka – w miejscu gdzie podajemy zagrożenia wywołane czynnikami biologicznymi (tabela 4). Oceniając ryzyko spowodowane czynnikami chemicznymi, wyniki wpisujemy do tabeli 3. Największą oszacowaną tutaj wartość ryzyka (z tabeli 3) umieszczamy następnie w głównej (ogólnej) karcie oceny ryzyka – w miejscu gdzie podajemy zagrożenia wywołane czynnikami chemicznymi (tabela 4). Należy dodać, że ciężkość zdarzeń przyjmujemy dużą (D): w przypadku czynników biologicznych – gdy należą one do grupy 3 lub 4 zagrożenia; w przypadku czynników chemicznych – gdy kontakt z nimi, zgodnie z zapisami kart charakterystyki substancji niebezpiecznych, grozi śmiercią. przyjaciel przy pracy grudzień 2016 ryzyko zawodowe www.przyjacielprzypracy.pl III. Ocena ryzyka w narażeniu na czynniki biologiczne Stanowisko: Sprzątaczka KARTA OCENY RYZYKA ZAWODOWEGO W NARAŻENIU NA CZYNNIKI BIOLOGICZNE Ciężkość (C) Prawdop. (P) Ryzyko (R) Czas narażenia: w trakcie całej dniówki roboczej 1 Wirus grypy (typ A, B, C) – Orthomyxoviridae, gr. 2. Ludzie. Powietrzno-kropelkowa. Grypa. Zapalenie płuc i inne powikłania. S M M Przestrzeganie zasad higieny. Szczepienia. 2 Wirus ospy wietrznej i półpaśca – Varicella-zoster VZV; gr. 2. Ludzie. Powietrzno-kropelkowa. Ospa wietrzna. Półpasiec. S M M Przestrzeganie zasad higieny. S M M Przestrzeganie zasad higieny. S M M Przestrzeganie zasad higieny. Szczepienia. M Przestrzeganie zasad higieny. Prawidłowe wyposażenie apteczki pierwszej pomocy – w tym w wodę utlenioną. Szczepienia. Przestrzeganie zasad higieny. Prawidłowe wyposażenie apteczki pierwszej pomocy – w tym w wodę utlenioną. LP. Zagrożenie /wirusy, bakterie, grzyby, pasożyty wg wykazu – wraz z grupą zagrożenia Źródło zagrożenia (przyczyna). Droga zakażenia. Możliwe skutki zagrożenia 3 Wirus opryszczki pospolitej – Herpes simplex virus, HHV-1 i HHV-2; gr.2. Ludzie. Bezpośrednia – przez uszkodzoną skórę, kontakty rąk i inne. Opryszczka – pęcherzykowe zapalenie błon śluzowych jamy ustnej, skóry, zapalenie rogówki i inne. 4 Wirus zapalenia wątroby typu A – Picomaviridae, gr. 2. Ludzie, ścieki. Pokarmowa. Bezpośrednia. Zapalenie – wątroby, jelit, żołądka. 5 Bakteria beztlenowa Clostridium tetani, gr. 2. Działanie toksyczne. Ziemia, kurz, brud. Tężec. 6 Bakteria beztlenowa Clostridium perfringens, gr. 2. Działanie toksyczne. Ziemia, kurz, brud. Zgorzel gazowa (gangrena, martwica). S M M 7 Bakterie Enterobacter spp, gr. 2. Ziemia, kał, woda. Bezpośrednia, powietrzno-kropelkowa, powietrzno-pyłowa. Zapalenie: żołądka, dróg moczowych, jelit, płuc. S M M 8 Bakteria Leptospiry, gr. 2. Ziemia, gryzonie, woda. Bezpośrednia – przez skórę i błony śluzowe. Gorączka błotna i inne odmiany. S M M 9 Bakteria Legionella spp, gr. 2. Woda, ścieki. Bezpośrednia przez skórę i błony śluzowe. Zapalenie płuc – legineloza, gorączka grypopodobna. S M M 10 Bakteria Providencia spp, gr. 2. Ziemia, kał. Bezpośrednia. Pokarmowa. Powietrzno-kropelkowa. Zapalenie: przewodu pokarmowego, dróg moczowych, skóry. S M M 11 Bakteria Salmonella chleraerasuisis (lub inne odmiany), gr. 2. Ziemia, woda, ścieki. Pokarmowowodna. Powietrzno-kropelkowa. Salmonelloza - zapalenie żołądka i jelit, zatrucia pokarmowe. S M M 12 Bakteria Chlamydophila pneumoniae; gr. 2. Ludzie. Powietrzno-kropelkowa. Zapalenie płuc. Choroby wątroby. S M M przyjaciel przy pracy grudzień 2016 S M Środki profilaktyczne Przestrzeganie zasad higieny. Stosowanie środków ochrony indywidualnej – m.in. fartucha ochronnego, rękawic ochronnych gumowych, półmaski, okularów ochronnych. Przestrzeganie zasad higieny. 21 ryzyko zawodowe www.przyjacielprzypracy.pl Zakażenia przyranne, zakażenia układu moczowego, wtórne zapalenia płuc, posocznica. S M M Przestrzeganie zasad higieny. Ludzie. Bezpośrednia – np. kontakty rąk. Nie myte owoce i warzywa. Głównie zakażenia pokarmowe. S M M Przestrzeganie zasad higieny. S M M Przestrzeganie zasad higieny. 13 Bakterie Enterobacter spp.; gr. 2. Ludzie. Bezpośrednia – przez uszkodzoną skórę, kontakty rąk i inne. Woda. 14 Bakterie Escherichia coli (pałeczki okrężnicy); gr. 2. 15 Haemophilus influenzae; gr. 2. Ludzie. Powietrzno-kropelkowa. Zapalenie ucha środkowego. Zapalenie zatok. Przewlekłe zapalenie oskrzeli. Zapalenie płuc. 16 Grzyby Candida spp.; gr. 2. Działanie alergiczne. Pokarmy i napoje skażone bakteriami, takimi jak m.in. Salmonella, gronkowiec złocisty (Staphylococcus aureus), pałeczki okrężnicy (Escherichia coli). Objawy zatrucia pokarmowego. S M M Przestrzeganie zasad higieny i bezpieczeństwa zdrowotnego żywności. 17 Pasożyty – Świerzbowiec ludzki Sarcoptes scabiei; gr. 2. Ludzie – kontakt z zainfekowaną skórą. Zapalenie ropne skóry. S M M Przestrzeganie zasad higieny. 18 Rotocze kurzu domowego Kurz i brud w pomieszczeDermatophagoides spp.; gr. niach, jako miejsce bytowania tej podgrupy pajęczaków. 1. Działanie alergiczne. Głównie alergie. S M M Przestrzegać procedur przyjętych podczas sprzątania. Tabela 2. Karta oceny ryzyka zawodowego w narażeniu na czynniki biologiczne IV. Ocena ryzyka w narażeniu na czynniki chemiczne Informacje ogólne: Znajomość zapisów kart charakterystyki i instrukcji stanowiskowych Pracownik powinien znać zapisy kart charakterystyki substancji stosowanych na stanowisku oraz zapisy instrukcji stanowiskowej, w której należy uwzględnić odniesienia do zapisów, wspomnianych wyżej, kart charakterystyki substancji niebezpiecznych. Mieszanie środków czyszczących Zdarza się mieszanie środków czyszczących, pomimo, że na opakowaniach wielu produktów jest informacja, że środek nie powinien być dodawany do innych środków czyszczących. Podobne informacje są zawarte w kartach charakterystyki tych substancji. Należy znać te zapisy! Najwięcej problemów przysparza mieszanie wybielaczy z innymi substancjami, w celu poprawienia efektu czyszczącego. W trakcie mieszania wybielacza z kwasem, np. z substancją do czyszczenia muszli klozetowych, wydzielają się opary chloru. Podobnie przy połączeniu wybielacza z amoniakiem, powstają opary chloraminy. Obydwie te substancje w sposób ekstremalny podrażniają oczy i drogi oddechowe. Mogą też być przyczyną ciężkich zaburzeń oddechowych. Ofiary takich kontaktów powinny jak najszybciej znaleźć się na świeżym powietrzu – przed przybyciem pogotowia ratunkowego. 22 przyjaciel przy pracy grudzień 2016 ryzyko zawodowe www.przyjacielprzypracy.pl Stanowisko: Sprzątaczka KARTA OCENY RYZYKA ZAWODOWEGO W NARAŻENIU NA CZYNNIKI CHEMICZNE Kwasy: siarkowy, octowy, cytrynowy, fosforowy. Przykłady: chemiczne środki czyszczące – głównie produkty do czyszczenia toalet, środki odrdzewiające. 2 Czynniki zasadowe: zasada amonowa, wodorotlenek sodu. Przykład: środki odtłuszczające. 3 Rozpuszczalniki organiczne: toluen, alkohol etylowy, alkohol metylowy, etery glikolowe. Przykłady: środki do mycia podłogi, środki odtłuszczające, produkty czyszczące, środki dezynfekujące, detergenty. 4 Sole kwasów tłuszczowych, organiczne sulfoniany. Przykład: detergenty. 5 Aldehydy, ketony, np. formaldehyd, glutaraldehyd. Przykłady: środki do czyszczenia podłogi, woski, detergenty, środki konserwujące, środki dezynfekujące. 6 Czynniki kompleksujące (EDTA – kwas edetynowy; NTA – kwas nitrylotrioctowy). Przykłady: środki odtłuszczające oraz produkty czyszczące. 7 Wosk. Przykład: środki nadające połysk, powlekotwórcze. Identyfikacja zagrożenia na podstawie karty charakterystyki Działanie żrące i drażniące. Chemiczne środki czyszczące – głównie produkty do czyszczenia toalet, środki odrdzewiające. Możliwe skutki zagrożenia Oparzenia chemiczne i podrażnienia skóry. W kontakcie z oczami – obniżona zdolność widzenia lub ślepota (np. HCL). Trudności w oddychaniu. Rozwój astmy. Działanie drażniące. Podrażnienia: skóry, oczu, śluzówki. Działanie drażniące i trujące. Podrażnienia: skóry, oczu, śluzówki, układu oddechowego. Działanie neurotoksyczne i toksyczne. Działanie drażniące. Działanie drażniące. Działania alergiczne. Działanie drażniące. Działanie uczulające. D S D Podrażnienia: skóry, oczu, śluzówki. Podrażnienia: skóry, oczu, śluzówki. Objawy uczulenia. Podrażnienia: skóry, oczu, śluzówki. Efekty uczuleniowe ciała. S S S S M M M M M M M Ryzyko (R) 1 Czynnik chemiczny Prawdop. (P) LP. Ciężkość (C) Czas narażenia: w trakcie całej dniówki roboczej Środki profilaktyczne S Przestrzeganie procedur bezpieczeństwa. Stosowanie środków ochrony indywidualnej – fartuch ochronny, rękawice ochronne, okulary ochronne. Ograniczenie czasu narażenia. Zachowanie szczególnej ostrożności. M Przestrzeganie procedur bezpieczeństwa. Stosowanie środków ochrony indywidualnej. Ograniczenie czasu narażenia. Zachowanie szczególnej ostrożności. Ograniczenie czasu narażenia. Zachowanie szczególnej ostrożności. S Przestrzeganie procedur bezpieczeństwa. Stosowanie środków ochrony indywidualnej. Ograniczenie czasu narażenia. Zachowanie szczególnej ostrożności M Przestrzeganie procedur bezpieczeństwa. Stosowanie środków ochrony indywidualnej. Ograniczenie czasu narażenia. Zachowanie szczególnej ostrożności M Przestrzeganie procedur bezpieczeństwa. Stosowanie środków ochrony indywidualnej. Ograniczenie czasu narażenia. Zachowanie szczególnej ostrożności. M Przestrzeganie procedur bezpieczeństwa. Stosowanie środków ochrony indywidualnej. Ograniczenie czasu narażenia. Zachowanie szczególnej ostrożności. M Przestrzeganie procedur bezpieczeństwa. Stosowanie środków ochrony indywidualnej. Ograniczenie czasu narażenia. Zachowanie szczególnej ostrożności. Tabela 3. Karta oceny ryzyka zawodowego w narażeniu na czynniki chemiczne przyjaciel przy pracy grudzień 2016 23 ryzyko zawodowe www.przyjacielprzypracy.pl V. Ocena ryzyka zawodowego W przedstawionej tutaj głównej (ogólnej) karcie oceny ryzyka (tabela 4), część pierwsza (rubryki pionowe: p. 2-7) przedstawia identyfikację zagrożeń (możliwych zdarzeń), które są związane z wykonywanymi pracami. Identyfikacja zagrożeń uświadamia nam jakie niebezpieczne sytuacje mogą się pojawić i jaka może być ich skala (lub była przed podjęciem działań naprawczych). Należy dodać, że ciężkość oraz prawdopodobieństwo tych zagrożeń (zdarzeń) przyjmuje się tutaj w zakresie zdroworozsądkowym i na tej podstawie wyznaczone zostaje ryzyko przed korektą. Część druga karty (rubryki pionowe: p. 8-11) przedstawia aktualną ocenę ryzyka. ■ LP. 1 Zagrożenie Możliwe źródło (zdarzenie) zagrożenia 2 3 1 Powierzchnie, na których możliwy jest upadek (upadek na tym samym poziomie). Śliskie i mokre powierzchnie w miejscu wykonywania prac. 2 Różnica poziomów (upadek na niższy poziom). Wykonywanie prac stojąc na wadliwej drabinie rozstawnej lub na parapecie okna. 3 Ograniczone przestrzenie (uderzenie o przedmioty). Nieostrożność. Chaotycznie ustawione meble w trakcie sprzątania. Zatarasowane przejścia. 4 Czynniki chemiczne (tab. 3). Środki trujące, żrące, drażniące, uczulające. 5 Hałas. Urządzenia służące do czyszczenia pomieszczeń – odkurzacze. 6 Czynniki biologiczne (tab. 2). Kurz, brud. 7 Prąd elektryczny (porażenie prądem). Urządzenia elektryczne pod napięciem. Sprzęt używany w trakcie sprzątania. 8 Pożar. Pojawienie się otwartego ognia obok materiałów łatwopalnych. Niesprawna instalacja elektryczna. 9 Obciążenie fizyczne – dynamiczne Przesuwanie zbyt ciężkich mebli lub (przeciążenie układu kostno- przenoszenie zbyt dużych ciężarów. stawowego). 10 Ruch powietrza –przeciągi. Jednoczesne otwieranie okien i drzwi pomieszczeń. 11 Obciążenie emocjonalne (stres). Zbyt duże wymagania wobec pracownika. Pośpiech przy wykonywaniu zadań. Konflikty międzyludzkie. Literatura, akty prawne 1. Ryszard Bryła: Bezpieczeństwo i higiena pracy; Wyd. ELAMED; Katowice 2011 2. Ustawa z 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (t.j. w Dz.U. z 2014 r. poz. 1502 ze zm.) 3. Ustawa z 25 lutego 2011 r. o substancjach chemicznych i ich mieszaninach (t.j. w Dz.U. z 2015 r. poz. 1203) 4. Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (t.j. w Dz.U. z 2003 r. nr 169 poz. 1650 ze zm.) 5. Rozporządzenie Ministra Gospodarki i Pracy z 27 lipca 2004 r. w sprawie szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz.U. nr 180 poz. 1860 ze zm.) 6. Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 14 marca 2000 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy ręcznych pracach transportowych (Dz.U. nr 26 poz. 313 ze zm.) 7. Rozporządzenie Ministra Gospodarki z 21 grudnia 2005 r. w sprawie zasadniczych wymagań dla środków ochrony indywidualnej (Dz.U. nr 259 poz. 2173) 8. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z 30 grudnia 2004 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy związanej z występowaniem w miejscu pracy czynników chemicznych (Dz.U. z 2005 r. nr 11 poz. 86) 9. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z 22 kwietnia 2005 r. w sprawie szkodliwych dla zdrowia czynników biologicznych w środowisku pracy oraz ochrony zdrowia pracowników zawodowo narażonych na te czynniki (Dz.U. nr 81 poz. 716 ze zm.) 10. Rozporządzenie Rady Ministrów z 10 września 1996 r. w sprawie wykazu prac szczególnie uciążliwych lub szkodliwych dla zdrowia kobiet (Dz.U. nr 114 poz. 545 ze zm.) 11. Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 7 czerwca 2010 r. w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów (Dz.U. nr 109 poz. 719) 12. Norma: PN-N-18002:2011. Systemy zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy. Ogólne wytyczne do oceny ryzyka zawodowego Opracowanie: Redakcja 24 przyjaciel przy pracy grudzień 2016 ryzyko zawodowe www.przyjacielprzypracy.pl Po zastosowaniu środków profilaktycznych – po korekcie Ryzyko (R) Ryzyko (R) Prawdop. (P) Środki profilaktyczne 4 5 6 7 8 Potłuczenia, złamania kończyn, zwichnięcia, urazy wewnętrzne. S S S Śmierć. Kalectwo. D S Potłuczenia, urazy wewnętrzne. S Zatrucia, uczulenia, oparzenia chemiczne. Rozdrażnienie. Brak koncentracji. Nerwice. zagrożenia Prawdop. (P) Ciężkość (C) Możliwe skutki Ciężkość (C) Na etapie identyfikacji zagrożeń - przed korektą 9 10 11 Stosowanie przez pracownika właściwego obuwia, o podeszwie antypoślizgowej. Zachowanie szczególnej ostrożności. S M M D Używanie sprawnych technicznie drabin. W razie konieczności, korzystanie ze sprzętu przeznaczonego do prac na wysokości. Przestrzeganie zaleceń nie pozwalających czyścić okien stojąc na parapetach. D M S S S Zachowanie szczególnej ostrożności. Dbanie o racjonalne ustawienie sprzętu i mebli w czasie sprzątania. S M M D S D Zachowanie procedur dotyczących pakowania, oznakowania i używania niebezpiecznych substancji. Stosowanie gumowych rękawic ochronnych. Prawidłowe wyposażenie apteczki pierwszej pomocy. D M S S S S Stosowanie sprawnych technicznie urządzeń. Okresowa zmiana rodzaju wykonywanych zajęć. M M M S M M Choroby układu oddechowego. Choroby skóry. S S S Przestrzeganie przyjętych procedur. Czyszczenie pomieszczenia w ten sposób, by nie powodować nadmiernego roznoszenia się kurzu. Opróżnianie w porę pojemnika z kurzem umieszczonego w odkurzaczu. Stosowanie – fartucha ochronnego, rękawic ochronnych, okularów ochronnych, a w razie potrzeby półmaski. Śmierć. D S D Nieużywanie wilgotnych ścierek do czyszczenia urządzeń będących lub mogących być pod napięciem (gniazda wtykowe, wyłączniki oświetleniowe itp.). D M S Ciężkie oparzenia ciała. Śmierć. D S D Zachowanie szczególnej ostrożności. Przestrzeganie zasad bezpieczeństwa pożarowego. Znajomość obsługi sprzętu ppoż. D M S Uszkodzenia stawów lub kręgosłupa. Wystąpienie przepukliny. D S D Przy przesuwaniu mebli lub przenoszeniu ciężarów korzystać z pomocy drugiej osoby. Przestrzegać norm transportu indywidualnego. S M M Przeziębienia. Choroby układu oddechowego i choroby reumatyczne. S S S Dbanie o to, by w czasie pracy nie tworzyć przeciągów – szczególnie w okresie chłodów i zimą. M M M Choroby ogólnoustrojowe. Choroby układu nerwowego. S S S Dostosowanie wymagań do możliwości psychofizycznych pracownika. Bieżące rozwiązywanie konfliktów. Kształtowanie asertywności. S M M tabela 4. Karta główna (ogólna) oceny ryzyka zawodowego dla stanowiska sprzątaczki wg polskiej normy pn-n-18002:2011 przyjaciel przy pracy grudzień 2016 25 ryzyko zawodowe www.przyjacielprzypracy.pl Ocena ryzyka zawodowego METODĄ BINARNĄ DLA STANOWISKA BRUKARZ Obowiązek opracowywania i aktualizowania ocen ryzyka zawodowego, na każdym stanowisku pracy, wynika z preskrypcji: • postanowień kodeksu pracy; • wymagań systemu zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy (jeżeli takowy jest wdrażany lub utrzymywany), jako jego podstawowe narzędzie; • zaleceń zewnętrznych organów nadzoru nad warunkami pracy (Państwowa Inspekcja Pracy) lub wewnętrznych (Społeczna Inspekcja Pracy). Andrzej Smoliński Jednakże nie jest to prosta sprawa, szczególnie w firmach małych i mikro, gdzie zadania służby BHP realizuje sam pracodawca lub powierzył je jako dodatkowe pracownikowi zatrudnionemu na innym stanowisku. Rozpowszechnione metody oceny ryzyka zawodowego zostały stworzone dla wielkich koncernów produkujących wyroby powtarzalne i ich adaptacja dla firm budowlanych, w szczególności małych (o częstej zmianie miejsca, technologii, materiałów, sprzętu i innych uwarunkowań podczas wykonywania robót), takich jak firmy brukarskie, jest bardzo trudna, a często wręcz niemożliwa. Dlatego przedstawiam Państwu nową metodę oceny ryzyka zawodowego, prostą, zrozumiałą dla każdego i co najważniejsze do zastosowania przez każdego. Tę metodę nazwałem binarną – od sposobu szacowania ryzyka dla poszczególnych zagrożeń. Wprowadzenie Dla pokazania faktycznej problematyki związanej z rzetelnym sporządzeniem oceny ryzyka zawodowego przedstawię i omówię najczęściej stosowane do tego celu metody. I. METODA WG PN-N-18002 Metoda ta jest tożsama z metodą opisaną w normie OHSAS (Occupational Health & Safety Assessment Standard – standardowa ocena bezpieczeństwa i higieny pracy) o tym samym numerze, wydaną przez Brytyjski Instytut Standaryzacji. Algorytm tej metody (w uproszczeniu): opis stanowiska – identyfikacja zagrożeń – określenie poziomu ryzyka – wartościowanie ryzyka. 26 Określenie poziomu ryzyka następuje na podstawie oszacowania ciężkości następstw zagrożeń oraz ich prawdopodobieństwa w skali: małe, średnie i duże i może być wyrażone w skali trójstopniowej (jako poziom ryzyka mały, średni lub duży) albo w skali pięciostopniowej (bardzo mały, mały, średni, duży i bardzo duży). Na końcu wartościuje się ryzyko jako: • dopuszczalne dla poziomu bardzo małego, małego lub średniego; • niedopuszczalne dla poziomu dużego lub bardzo dużego. Uwagi do metody 1. Szacowanie ciężkości następstw zagrożeń i ich prawdopodobieństwa oraz poziomu ryzyka jako małe, średnie czy duże jest bardzo nieprecyzyjne, wręcz pozwalające na dowolne manipulowanie tymi szacunkami bez związku z rzeczywistością, bowiem ciężkość większości uaktywnionych zagrożeń (oprócz oczywistych, takich jak upadek z dużej wysokości) może być bardzo różna (od drobnego urazu aż do śmierci), a prawdopodobieństwo zdarzenia niemożliwe do oszacowania, nawet w dużym przybliżeniu (np. w przypadku nowopowstałej firmy). 2. Dlaczego odczyt z tabeli (skrzyżowania) małego prawdopodobieństwa wystąpienia możliwych następstw zagrożeń z dużą ciężkością tych następstw daje średni poziom ryzyka i w konsekwencji (następna tabela) ryzyko jest akceptowalne (sic!)? Taka sytuacja to świadome naruszenie przepisów kodeksu pracy, nakazujących pracodawcy zapewnienie bezpiecznych warunków pracy, a nie dopuszczanie do istnienia przyjaciel przy pracy grudzień 2016 ryzyko zawodowe www.przyjacielprzypracy.pl jakichkolwiek zagrożeń bez względu na prawdopodobieństwo ich uaktywnienia. 3. Akademicki język, styl i określenia (często angielskie) powodują utrudnienia w jej zrozumieniu. Kolejnym krokiem jest oszacowanie prawdopodobieństwa konsekwencji zdarzenia P: P = F + O + A • P1 = 3-4, P2 = 5-7, P3 = 8-10, P4 = 11-13, P5 = 14-15. II. METODA RISC SCORE Ocenę ryzyka zawodowego tą metodą wykonuje się poprzez wyznaczenie, dla każdego zagrożenia, wskaźnika ryzyka R = P x E x S gdzie: • P – wskaźnik prawdopodobieństwa, równy dla szansy: 50% = 10; 10% = 6; 1% = 3; 0,1% = 1; 0,01% = 0,5; 0,001% = 0,2; 0,0001% = 0,1; • E – częstość ekspozycji: stała – 10; codzienna – 6; raz w tygodniu – 3; kilka razy/ rok – 1; co najwyżej raz w roku – 0,5; • S – skutki: wiele ofiar śmiertelnych – 100; wypadek zbiorowy (w tym śmiertelny) – 40; wypadek śmiertelny – 15; wypadek ciężki – 7; wypadek powodujący czasową niezdolność do pracy – 3; opatrzenie poszkodowanego – 1. Ostatnim krokiem jest wartościowanie ryzyka. I tak: C1P1 = 1, C1P2 = 2, C1P3 = 3, C1P4 = 4, C1P5 = 5, C2P1 = 2, C2P2 = 3, C2P3 = 4, C2P4 = 5, C2P5 = 6, C3P1 = 3, C3P2 = 4, C3P3 = 5, C3P4 = 6, C3P5 = 7, C4P1 = 4, C4P2 = 5, C4P3 = 6, C4P4 = 7, C4P5 = 8. Interpretacja wartości ryzyka: • (1-2) – ryzyko pomijalne, • (3-5) – ryzyko akceptowalne, • (6-8) – ryzyko nieakceptowalne. Interpretacja wskaźnika ryzyka: • R < 1,5 – ryzyko znikome, • 1,5 < R < 48 – ryzyko akceptowalne, • 48 < R < 270 – ryzyko tolerowane, • 270 < R < 400 – ryzyko wysokie, • R > 400 – ryzyko nieakceptowalne. Pierwsze dwa kroki jak w metodzie I (w następnych metodach analogicznie). Uwagi do metody 1. Duże wątpliwości budzi sama metodologia. Każdy ze wskaźników jest stochastyczny i nie może być zastosowany do małych liczb (czyli do małych firm). 2. Zbyt duża, niczym nie uzasadniona rozpiętość ryzyka w jego interpretacji, w szczególności między drugim a trzecim poziomem. III. METODA JSA W metodzie JSA (Job Safety Analysis – analiza bezpieczeństwa pracy) określa się prawdopodobieństwo konsekwencji zdarzenia Z jako sumę trzech parametrów: a) częstości występowania zagrożenia F: - mniej niż raz w roku – 1, raz w roku – 2, raz w miesiącu – 3, raz w tygodniu – 4, codziennie – 5; b) prawdopodobieństwo zdarzenia O: - nieistotne – 1, mało prawdopodobne – 2, możliwe – 3, prawdopodobne – 4, zwykłe – 5; c) możliwość uniknięcia skutków zdarzenia A: - oczywista – 1, prawdopodobna – 2, możliwa – 3, niezbyt realna – 4, niemożliwa – 5. Następnie szacuje się skutek zdarzenia C: • niepowodujący niezdolności do pracy – C1, powodujący krótką niezdolność do pracy – C2, powodujący dłuższą niezdolność do pracy – C3, powodujący śmierć – C4. przyjaciel przy pracy grudzień 2016 Uwagi do metody 1. Niewiarygodny parametr F. Przy wzroście jego wartości zawsze o jeden, argument czasowy maleje bardzo nieregularnie (między 2 i 3 dwunastokrotnie, między 3 i 4 4,5krotnie, między 4 i 5 siedmiokrotnie). 2. Macierz wartości ryzyka co najmniej dziwna – przybierają numery indeksów parametrów. IV. METODA PHA Metoda PHA (Preliminary Hazard Analysis – wstępna analiza zagrożeń) dla każdego zagrożenia szacuje ryzyko na podstawie dwóch parametrów: 1. wielkości szkody: - znikome urazy – 1, lekkie obrażenia – 2, ciężkie obrażenia – 3, wypadek śmiertelny – 4, wypadek śmiertelny, zbiorowy na terenie zakładu pracy – 5, wypadek śmiertelny, zbiorowy na terenie i poza zakładem pracy – 6; 2. prawdopodobieństwa powstania szkody: - nieprawdopodobne – 1, mało prawdopodobne (raz na 10 lat) – 2, szkoda raz w roku – 3, szkoda raz w miesiącu – 4, szkoda raz w tygodniu – 5, bardzo prawdopodobne – 6; Ryzyko jest iloczynem parametrów 1) i 2), a szacowane jest na trzech poziomach: -(1-3) – akceptowalne, (4-9) – dopuszczalne, (pow. 10) – niedopuszczalne. Uwagi do metody Analogiczne jak do poprzednich metod. OCENA RYZYKA ZAWODOWEGO METODĄ BINARNĄ Celem opracowania tej metody było umożliwienie pracodawcom, w szczególności zarządzającym małymi firmami (głównie w budownictwie i przemyśle stoczniowym), opracowania przez siebie (lub wyznaczonego pracownika) wymaganych ocen ryzyka zawodowego na poszczególnych stanowiskach pracy. Przy czym metodologia musi być zrozumiała, szacowanie proste, a ocena rzetelna, pozwalająca pracodawcy na podjęcie w pełni świadomej decyzji o wstrzymaniu pracy (nie wykonywaniu określonych czynności) lub o jej kontynuowaniu przy spełnieniu konkretnych wymagań. Poniżej przedstawiono algorytm tej metody. 27 ryzyko zawodowe I. OPIS STANOWISKA PRACY Punktem wyjściowym niniejszej metody, gwarantującym poprawność następnych kroków, jest szczegółowe i rzetelne opisanie stanowiska pracy. Podano podstawowy zakres tego opisu. 1. Miejsce pracy. Należy opisać w szczególności, gdzie stanowisko pracy jest usytuowane: a) przestrzenie zamknięte (budynki, hale, pomieszczenia wewnątrz jednostek pływających, obiekty podziemne, kabiny i pomieszczenia środków transportowych itp.), b) przestrzenie otwarte (place budów, prace zewnętrzne przy jednostkach pływających i innych środkach transportu, prace na i podwodne, roboty przy wykorzystaniu technik dostępu linowego, place składowe itp.), c) przestrzenie półotwarte (tunele, wiaty, składowiska częściowo zadaszone, obiekty w stanie surowym itp.), d) czy w pobliżu czynnej napowietrznej lub kablowej linii elektroenergetycznej czy trakcyjnej (jeżeli tak, to w jakiej odległości), e) czy w pobliżu czynnego gazociągu (linii i urządzeń) – jeżeli tak, to w jakiej odległości, f) w jakiej odległości od dróg kołowych i torowisk, g) czy jest w przestrzeni ruchu powietrznego (obszar ten jest wyznaczany przez każde lotnisko), h) na terenie czynnego zakładu pracy. 2. Czas pracy: a) wymiar czasu pracy dzienny i tygodniowy oraz okres rozliczeniowy, b) prace w porze nocnej, w niedziele i święta. 3. Rodzaje wykonywanych robót z podziałem na prace (czynności) podstawowe. 4. Technologia wykonywanych prac. 5. Zastosowane narzędzia, maszyny, urządzenia techniczne i sprzęt pomocniczy. 6. Zastosowane materiały. II. IDENTYFIKACJA ZAGROŻEŃ – WYMAGANIA Zagrożenia i wymagania (mające na celu wyeliminowanie lub ograniczenie zagrożenia) zostały pogrupowane na trzy części. 1. Część I – zagrożenia prawne i wymagania ogólne. W tej części należy wyszczególnić wymagania ogólne, dokumentacyjne, których nie zrealizowanie implikuje (podczas kontroli organów zewnętrznych czy wypadku śmiertelnego, ciężkiego lub zbiorowego) sankcje karno-sądowe lub karnoadministracyjne dla pracodawcy. I tak: a) Każdy pracownik powinien mieć podpisaną umowę o pracę. b) Każdy pracownik powinien mieć aktualne badania lekarskie bez przeciwwskazań do pracy na danym stanowisku. c) Każdy pracownik powinien mieć aktualne zaświadczenie z ukończenia szkolenia w dziedzinie BHP (wstępne lub okresowe). 28 www.przyjacielprzypracy.pl d) Powinny być opracowane i wdrożone (podpisane przez pracowników, co stanowi potwierdzenie zapoznania się) instrukcje: bezpiecznego wykonywania robót, stanowiskowe, eksploatacji maszyn i urządzeń technicznych, przeciwpożarowe oraz udzielania pierwszej pomocy. e) Pracownicy powinni posiadać aktualne uprawnienia (jeżeli są wymagane). f) Zakład pracy powinien przechowywać zapisy (z potwierdzeniem pracowników) o przeprowadzaniu codziennych instruktaży przy pracach szczególnie niebezpiecznych. g) Codziennie, przed rozpoczęciem pracy, operator czy obsługujący powinien wykonać przegląd maszyny czy urządzenia technicznego i dokonać odpowiedniego wpisu w książce (zeszycie) przeglądów codziennych. h) Urządzenia podlegające dozorowi technicznemu (w zależności od narzuconej przez UDT formy dozoru) muszą być okresowo badane przez inspektora UDT i przechodzić okresowe przeglądy konserwacyjne, wykonywane przez konserwatora z uprawnieniami UDT. i) Obiekt zakładu pracy, wraz ze wszystkimi instalacjami, podlega okresowym przeglądom wykonywanym przez uprawnione osoby. j) Zawiesia (pasowe, linowe i łańcuchowe) muszą być atestowane co rok. k) Elektryczne urządzenia stacjonarne na budowie podlegają kontroli: stanu i oporności izolacji dwa razy w roku oraz pod względem bezpieczeństwa co miesiąc, a także po każdej naprawie, przestawieniu i po przerwie w eksploatacji dłuższej niż 30 dni. l) Wszystkie ochronne wyłączniki różnicowoprądowe na budowie powinny być sprawdzane codziennie, przez naciśnięcie przycisku test, i odnotowane. 2. Część II – zagrożenia wypadkowe i wymagania organizacyjno-techniczne. W tej części należy zidentyfikować zagrożenia wypadkiem przy pracy, takie jak związane z: a) upadkiem z wysokości, b) osunięciem się gruntu ścian wykopu, c) porażeniem prądem elektrycznym, d) upadkiem przedmiotów z wysokości, e) kontaktem z wirującymi częściami elektronarzędzi i maszyn, f) poparzeniem chemicznym czy termicznym. Przy każdym zagrożeniu należy zamieścić wymagania organizacyjne i techniczne eliminujące to zagrożenie, określone zarówno w przepisach ogólnych jak i wewnętrznych (np. w planie BIOZ danej budowy). 3. Część III – zagrożenia chorobowe i wymagania organizacyjno-techniczne. W tej części należy zidentyfikować zagrożenia związane ze środowiskiem pracy: przyjaciel przy pracy grudzień 2016 ryzyko zawodowe www.przyjacielprzypracy.pl • czynnikami fizycznymi (takimi jak hałas, zapylenie, mikroklimat, promieniowanie, wibracja), • chemicznymi (takimi jak substancje toksyczne, drażniące, uczulające, rakotwórcze, mutagenne, upośledzające funkcje rozrodcze), • biologicznymi [takimi jak wirusy, bakterie, grzyby, riketsje (drobnoustroje swoimi właściwościami zbliżone do bakterii i do wirusów, przenoszone przez pchły, wszy czy kleszcze i powodujące najczęściej choroby: dur plamisty, gorączkę Q, gorączkę Gór Skalistych), stawonogi (wydzielany pył i wydaliny przez skorupiaki, pajęczaki i owady), mykoplazmy (drobnoustroje mniejsze od bakterii, wywołujące tzw. nietypowe zapalenie płuc), pierwotniaki (jednokomórkowce powodujące choroby: toksoplazmolizę, lambiozę, pneumocystis carinii), robaki pasożytnicze (owsica, glistnica, tasiemczyca, włośnica)], • psychofizycznymi [obciążenie pracą fizyczną (obciążenie rąk i obciążenie nóg – wymuszona pozycja ciała) i obciążenie psychiczne (sposób i warunki odbierania informacji, warunki podejmowania decyzji, sposób i warunki wykonywania czynności)]. Przy każdym z zagrożeń należy podać wymagane warunki organizacyjno-techniczne (takie jak częste przerwy w pracy, rotacja pracowników na zagrożonych stanowiskach, skrócony czas pracy, ochrony zbiorowe i/lub indywidualne, etc.). III. OKREŚLENIE POZIOMU RYZYKA Dla każdego wymagania organizacyjno-technicznego (eliminującego zidentyfikowane zagrożenie) formułuje się pytanie czy jest ono spełnione. Na każde pytanie odpowiada się tylko binarnie – tak lub nie. Określenie poziomu ryzyka grupuje się w trzech częściach (tak jak zagrożenia i wymagania): ryzyko prawne, wypadkowe i chorobowe. IV. WARTOŚCIOWANIE RYZYKA Jeżeli w części I (ryzyko prawne) lub w części II (ryzyko wypadkowe) określanego poziomu wystąpi chociażby jedna odpowiedź nie, to ryzyko jest niedopuszczalne i prace na ocenianym stanowisku należy natychmiast wstrzymać oraz podjąć działania eliminujące zagrożenie. Prace można wznowić dopiero wtedy, gdy przy ponownym określaniu poziomu ryzyka tej pozycji odpowiedź będzie pozytywna (tak). Natomiast w przypadku gdy w części III (ryzyko chorobowe) określanego poziomu ryzyka wystąpi odpowiedź nie, to należy w trybie pilnym podjąć działania eliminujące lub znacznie ograniczającego zagrożenie chorobowe. OCENA RYZYKA ZAWODOWEGO NA STANOWISKU BRUKARZ Niniejsza ocena jest ramową, pozwalającą każdemu pracodawcy na wykonanie oceny właściwej, stosownie do używanych maszyn, urządzeń technicznych i sprzętu. Dla każdego zlecenia należy wykonać nową ocenę ryzyka, uwzględniającą specyficzne warunki jego realizacji. przyjaciel przy pracy grudzień 2016 I. STRONA TYTUŁOWA 1. Nazwa dokumentu – OCENA RYZYKA ZAWODOWEGO 2. Stanowisko – BRUKARZ 3. Firma – nazwa i adres firmy 4. Zlecający – nazwa i adres 5. Zakres robót 6. Miejsce realizacji zlecenia 7. Czas trwania robót – od dnia______________ do dnia_______________ 8. Wykonanie oceny: 1) metoda – METODA BINARNA 2) opracował – imię i nazwisko, telefon, podpis 3) zatwierdził – imię i nazwisko, stanowisko, podpis 4) data opracowania II. OPIS STANOWISKA PRACY 1. Miejsce pracy Należy dokładnie opisać miejsce pracy ze szczególnym uwzględnieniem istniejącej na terenie robót i wokół infrastruktury, takiej jak czynne ciągi komunikacyjne (piesze, kołowe, szynowe), elektroenergetyczne linie napowietrzne (podać odległości stanowisk pracy od rzutów poziomych skrajnych przewodów), otwarte zbiorniki wodne, rowy, nasypy. 2. Czas pracy Podać rzeczywisty czas pracy. Ilość godzin pracy codziennie i czy soboty są pracujące. Czas pracy nie może przekraczać ośmiu godzin na dobę i przeciętnie 40 godzin w przeciętnie 5-dniowym tygodniu pracy w okresie rozliczeniowym nie dłuższym niż 4 miesiące (przy uzasadnionych przyczynach obiektywnych okres ten można wydłużyć do roku). 3. Rodzaje wykonywanych robót Przedstawić wszystkie czynności, takie jak: zabezpieczenie i oznakowanie miejsca robót, rozbiórka i usuwanie starych nawierzchni, rozładunek materiałów do wbudowania, przygotowanie podłoża – rozprowadzenie żwiru i podsypki – zagęszczanie podłoża, układanie krawężników, obrzeży i kostki lub płyt oraz ich przycinanie, ubijanie ułożonej nawierzchni. 4. Technologia Opisać sposób wykonywania czynności przedstawionych w punkcie 3. 5. Środki pracy Wymienić środki pracy, które mają być zastosowane: a) maszyny (koparki, ładowarki, koparko-ładowarki, walec drogowy, wózek widłowy), b) urządzenia techniczne (agregaty prądotwórcze, samochód z HDS, wózki brukarskie, taczki, koleby, betoniarki, mechaniczne łaty profilujące, układarka gąsiennicowa czy zawieszana), c) narzędzia z napędem elektrycznym lub spalinowym (zagęszczarki, zacieraczki, stopki wibracyjne, przecinarki jezdne, stolikowe i ręczne, młoty udarowe, ubijaki), d) narzędzia ręczne (gilotyna, chwytaki wzdłużne i poprzeczne, młotki gumowe i stalowe, imaki, trójkąty, listwy zgarniające, wyważaki, przymiary). 6. Materiały Wymienić wszystkie materiały, które mają być zastosowane. 29 ryzyko zawodowe III. IDENTYFIKACJA ZAGROŻEŃ – WYMAGANIA 1. Zagrożenia prawne: a) brak umowy o pracę – z każdym pracownikiem musi być podpisana umowa o pracę, nie może to być umowa cywilnoprawna (umowa zlecenie czy umowa o dzieło) ani też “samozatrudnienie” (jednoosobowa działalność gospodarcza), b) brak badań lekarskich – wszyscy pracownicy powinni mieć aktualne badania lekarskie bez przeciwwskazań do pracy na stanowisku brukarz, c) brak szkolenia BHP – każdy pracownik musi mieć aktualne szkolenie BHP (wstępne – przed rozpoczęciem robót brukarskich, lub okresowe – pierwsze po 12 miesiącach od szkolenia wstępnego, następne co 3 lata), d) nieprowadzenie rejestru czasu pracy poszczególnych pracowników w przyjętym okresie rozliczeniowym – dla każdego pracownika taki rejestr (wykaz) jest konieczny, e) pracownicy obsługują maszyny i urządzenia bez wymaganych uprawnień – do obsługi koparek, ładowarek, koparkoładowarek, walców drogowych, betoniarek, zagęszczarek wibracyjnych (płytowych i stopek), narzędzi udarowych oraz mechanicznych pił do drewna wymagane są uprawnienia wydane przez Instytut Mechanizacji Budownictwa i Górnictwa Skalnego w Warszawie (IMBGS), a do obsługi urządzeń transportu bliskiego (żurawie – w tym HDS, jezdniowe wózki podnośnikowe – tzw. widłaki czy sztaplarki) wymagane są uprawnienia wydane przez IMBGS lub przez Urząd Dozoru Technicznego, f) pracownicy zakładają zawiesia przy za- i rozładunku bez przeszkolenia hakowego – każdy pracownik obsługujący dźwignicę (żurawia) powinien przejść szkolenie w zakresie pod- i wyhaczania ładunków, czyli dla hakowego (poddźwigowego), g) urządzenia transportu bliskiego (wózki widłowe, HDS) nie posiadają aktualnych badań technicznych i/lub przeglądów konserwacyjnych – UTB podlegają okresowym (co rok) badaniom technicznym, przeprowadzanym przez inspektora UDT oraz okresowym (co miesiąc) przeglądom konserwacyjnym, wykonywanym przez konserwatora z uprawnieniami UDT, h) maszyny drogowe nie mają aktualnego przeglądu technicznego – maszyny drogowe (takie jak koparki, ładowarki, walce) podlegają okresowym przeglądom technicznym o czasie i jednostkach serwisowych wskazanych przez producenta, i) zawiesia używane do roz- i załadunku nie mają aktualnego atestu – wszystkie zawiesia (linowe, łańcuchowe, pasowe, wężowe) muszą być atestowane co roku, j) maszyny, urządzenia techniczne są eksploatowane bez wykonanego technicznego przeglądu codziennego – każdy operator czy obsługujący maszynę lub urządzenie techniczne przed rozpoczęciem pracy (codziennie) musi dokonać jego przeglądu i zrobić odpowiedni wpis do zeszytu przeglądów, k) elektryczne urządzenia stacjonarne (rozdzielnice budowlane, agregaty prądotwórcze) nie są poddawane okresowym 30 www.przyjacielprzypracy.pl kontrolom – urządzenia te podlegają kontroli stanu i oporności izolacji co 6 miesięcy oraz kontroli pod względem bezpieczeństwa (sprawdzenie ciągłości przewodów ochronnych) co miesiąc; kontrole te powinny być też przeprowadzone po każdej naprawie urządzenia, jego przemieszczeniu i nieużytkowaniu przez ponad 30 dni. 2. Zagrożenia wypadkowe: a) porażenie prądem elektrycznym – urządzenia zasilające (rozdzielnice budowlane czy agregaty prądotwórcze) muszą posiadać ochronne wyłączniki różnicowoprądowe (o prądzie wyłączania 30 mA), sprawdzane codziennie przez naciśnięcie przycisku test. Jeżeli urządzenia zasilające nie posiadają tych wyłączników, to odbiorniki powinny być zasilane poprzez minirozdzielnice z takim wyłącznikiem. Rama agregatu prądotwórczego powinna być uziemiona (za wyjątkiem agregatów z izolowanym zerem, wyposażonych w urządzenie do ciągłej kontroli izolacji). Przedłużacze tylko 3 x 2,5 mm2, w izolacji OPd, wtyk i gniazdo gumowe – hermetyczne, na całej długości nigdzie nie naprawiane. Przedłużacze nie mogą leżeć niezabezpieczone przed zgnieceniem w miejscach, gdzie poruszają się pojazdy i maszyny budowlane. Użytkowane elektronarzędzia muszą posiadać styk ochronny lub podwójną izolację (oznaczone dwoma kwadratami – w większym mniejszy – na tabliczce znamionowej) albo być na obniżone napięcie (do 24 woltów); b) potrącenie przez pojazd lub maszynę budowlaną w ruchu wewnętrznym albo zewnętrznym – teren robót brukarskich musi być wygrodzony i oznakowany, a pracownicy pouczeni o zakazie wychodzenia i wychylania się poza wygrodzenie. Wszyscy pracownicy muszą chodzić w jaskrawych, odblaskowych kamizelkach lub kurtkach lub kombinezonach. Pojazdy i maszyny budowlane na terenie robót poruszają się z szybkością do 5 km/h, z włączoną sygnalizacją świetlną i sygnałem dźwiękowym podczas cofania; c) uderzenie przez spadające materiały podczas roz- lub załadunku – wszyscy pracownicy na terenie robót muszą nosić hełmy ochronne z zapięciem pod brodą. W strefie rozładunku czy załadunku nie wolno nikomu przebywać. Ładunki muszą być spakietyzowane i spaletyzowane. Jeżeli ładunki są przenoszone za pomocą zawiesi, to mogą być podhaczane i wyhaczane tylko przez przeszkolonych hakowych; d) uszkodzenia oczu i twarzy przez odpryski materiałów brukarskich, podczas ich cięcia – podczas przecinania krawężników czy bruku pracownik musi mieć założone okulary przeciwodpryskowe, a piła osłony; e) uszkodzenia kończyn przez wirujące tarcze pił – wszystkie piły do cięcia materiałów brukarskich muszą mieć założone stałe i ruchome osłony. Wokół pił stolikowych nie mogą być porozrzucane materiały czy odpady; f) poślizgnięcie się i upadek na ośnieżonej, oszronionej czy oblodzonej nawierzchni – ciągi piesze i miejsca pracy należy oczyszczać ze śniegu i posypywać piaskiem; przyjaciel przy pracy grudzień 2016 ryzyko zawodowe www.przyjacielprzypracy.pl g) potknięcie się o porozrzucane narzędzia, materiały czy odpady i upadek – jednym z podstawowych obowiązków pracownika jest utrzymywanie ładu i porządku w miejscu pracy, a nadzoru dopilnowanie tego; h) poparzenie cała przez rozgrzane części silnika spalinowego – rozgrzewające się części silnika spalinowego muszą być zabezpieczone osłonami; i) urazy szkieletowo-mięśniowe spowodowane niewłaściwym transportem ręcznym – nadzór (brygadzista, majster, kierownik, właściciel firmy) ma obowiązek dopilnowania przestrzegania norm w transporcie ręcznym, wyposażać pracowników w ochrony indywidualne i sprzęt pomocniczy ułatwiające przenoszenie ciężarów oraz zastępować transport ręczny transportem zmechanizowanym. 3. Zagrożenia chorobowe: a) uszkodzenia słuchu spowodowane hałasem wytwarzanym przez maszyny i narzędzia – należy zaopatrzyć pracowników w ochronniki słuchu; wyłączać silniki niepracujących maszyn; b) wystąpienie syndromu HAVS spowodowanego wibracją zagęszczarek i narzędzi udarowych – pracowników należy zaopatrzyć w rękawice antywibracyjne; stosować częste rotacje obsługi zagęszczarek i narzędzi udarowych; c) choroby układu oddechowego spowodowane pyłem powstającym podczas cięcia piłą materiału brukarskiego – należy zaopatrzyć pracowników w półmaski przeciwpyłowe; stosować piły z miejscowym odciągiem; d) choroby wywołane czynnikami biologicznymi – na terenie robót należy ustawiać przewoźne kabiny WC z umywalkami, zaopatrzone w papier toaletowy, mydło w płynie i ręczniki jednorazowe; e) choroby reumatyczne stawów kolanowych spowodowane klęczeniem na podłożu – należy zaopatrzyć pracowników w nakolanniki brukarskie i egzekwować ich stosowanie. IV. OKREŚLENIE POZIOMU RYZYKA Dla każdego zidentyfikowanego zagrożenia formułuje się pytanie czy spełnione są wymagania organizacyjno-prawne eliminujące to zagrożenie. Obok pytania wpisuje się odpowiedź – tak lub nie. 1. Część I – ryzyko prawne – czy: a) ze wszystkimi pracownikami jest podpisana umowa o pracę? b) wszyscy mają aktualne badania lekarskie bez przeciwwskazań do pracy na stanowisku brukarz? c) wszyscy brukarze mają aktualne szkolenie w dziedzinie BHP? d) dla każdego brukarza jest prowadzona ewidencja czasu pracy w przyjętym okresie rozliczeniowym? e) operatorzy maszyn budowlanych, urządzeń technicznych i narzędzi posiadają uprawnienia do ich obsługi (jeżeli są wymagane)? f) maszyny i urządzenia techniczne mają aktualne, wymagane badania, przeglądy, kontrole i atesty? przyjaciel przy pracy grudzień 2016 2. Część II – ryzyko wypadkowe – czy: a) agregaty prądotwórcze i rozdzielnice budowlane są wyposażone w wyłączniki różnicowoprądowe, codziennie sprawdzane? b) stosowane przedłużacze i elektronarzędzia spełniają wymagania określone w punkcie 2? c) teren robót jest od strony czynnego ciągu komunikacyjnego wygrodzony i oznakowany, a pracownicy pouczeni o zakazie wychodzenia i wychylania się poza to wygrodzenie? d) na terenie robót pracownicy chodzą w odzieży odblaskowej, a pojazdy i maszyny drogowe poruszają się z minimalną szybkością z włączoną sygnalizacją świetlną i sygnałem dźwiękowym cofania? e) pracownicy mają obowiązek noszenia hełmu ochronnego i zakaz przebywania w strefie roz- i załadunku? f) ładunki są zawsze pakietyzowane i paletyzowane? g) podczas cięcia materiałów pracownicy zakładają okulary przeciwodpryskowe, a tarcze pił są zabezpieczone osłonami? h) w okresie zimowym z terenu robót usuwa się śnieg, a miejsca pracy i dojścia do nich posypuje się piaskiem? i) na terenie robót utrzymuje się ład i porządek? j) rozgrzewające się części silników spalinowych są zabezpieczone osłonami? k) przestrzegane są normy dźwigania w transporcie ręcznym? 3. Część III – ryzyko chorobowe – czy: a) pracownicy są wyposażeni w ochronniki słuchu, rękawice antywibracyjne, półmaski przeciwpyłowe i nakolanniki brukarskie? b) na terenie robót jest ustawiona przewoźna kabina WC z umywalką, zaopatrywana na bieżąco w środki higieny osobistej? V. WARTOŚCIOWANIE RYZYKA Dokonać zgodnie z punktem IV opisu metody binarnej. VI. ZAPOZNANIE PRACOWNIKÓW Z OCENĄ Po zapoznaniu brukarzy z oceną ryzyka zawodowego na ich stanowisku, należy załączyć do tego dokumentu pisemne potwierdzenia pracowników o zapoznaniu się z nim. ■ Redakcja miesięcznika Przyjaciel przy Pracy zaprasza do współpracy autorów, którzy chcieliby opublikować w naszym czasopiśmie swoje teksty, dzieląc się swoją wiedzą, doświadczeniem, sprawdzonymi metodami. Czekamy na Państwa teksty z praktycznymi przykładami z Waszej działalności w służbie BHP, propozycjami rozwiązań z zakresu bezpieczeństwa pracy, opisami ciekawych przypadków, przykładami dobrych praktyk itp. 31 BHP w praktyce www.przyjacielprzypracy.pl Nowoczesne technologie zapewniające bezpieczeństwo w miejscu pracy Zakłady przemysłowe pełne są potencjalnych niebezpieczeństw dla pracowników. Pyły, dymy spawalnicze, gazy, pary organiczne, odpryski, bryzgi, czy płomienie to tylko część z substancji stanowiących zagrożenie dla dróg oddechowych i wzroku. Naukowcy 3M na całym świecie pracują nad rozwiązaniami, które nie tylko zapewnią maksymalne bezpieczeństwo pracownika, ale także zagwarantują mu pełen komfort pracy. Paweł Górski, Senior Application Engineer w dziale Personal Safety Division 3M Poland 1.Powłoka 3M™ Scotchgard™ Anti-Fog – technologia chroniąca przed zaparowaniem. Zastosowana, by pracownicy mogli dłużej zachować ostrość widzenia. Nowinką techniczną, oferowaną przez amerykańską firmę, jest powłoka 3M™ Scotchgard™ Anti-Fog stosowana w okularach i goglach ochronnych. Produkt charakteryzują istotnie 32 podwyższone parametry użytkowe, dzięki którym zwiększa się komfort pracy w okularach i goglach, a jednocześnie zachowane są prawidłowe właściwości optyczne i parametry ochronne. Użyta w okularach powłoka zapobiegająca parowaniu została naniesiona po obu stronach elementów optycznych, metodą powlekania w kąpieli (ang. dip coating). Dzięki temu powłoka przyjaciel przy pracy grudzień 2016 BHP w praktyce www.przyjacielprzypracy.pl 3M™ Scotchgard™ Anti-Fog jest znacznie bardziej odporna na parowanie niż standardowo stosowane w tym celu powłoki. Zastosowana powłoka zachowuje swoje właściwości aż do 25 cyklu mycia – oznacza to, że pracownicy mogą znacznie dłużej korzystać ze swoich okularów ochronnych. Produkty te spełniają wymagania normy EN 166:2001, dlatego mogą być stosowane do ochrony oczu i twarzy przed zagrożeniami w postaci kropli cieczy, cząstek pyłu oraz cząstek o dużej prędkości przy średniej energii uderzenia – symbol B (dotyczy gogli ochronnych 3M™ Gear 500) lub cząstek o dużej prędkości przy niskiej energii uderzenia – symbol F (dotyczy okularów ochronnych 3M™ Solus™ 1000). Prezentowane środki ochrony mogą być również stosowane w skrajnych temperaturach, tj. od -50oC aż do +550oC. Ponadto dostępne są opcje, które zapewniają skuteczną ochronę przed promieniowaniem UV zgodnie z wymaganiami normy EN 170:2002 lub chroniące przed olśnieniem słonecznym zgodnie z wymaganiami normy EN 172:2001. Powłoka 3M™ Scotchgard™ Anti-Fog umożliwia przeprowadzanie dezynfekcji okularów i gogli poprzez zanurzenie w rozcieńczonym wybielaczu lub przy pomocy ściereczek nasączonych alkoholem, bez utraty właściwości ochronnych i użytkowych. 2.Wkładki przeciwhałasowe 3M™ TEP-100 Rozwiązania 3M znajdują swoje zastosowanie także w branży militarnej. Skuteczna ochrona przed hałasem i jednocześnie swoboda prowadzenia rozmów, to dwa czynniki, które zapewniają efektywną i bezpieczną pracę żołnierzy. Jak spełnić te wymagania? Rozwiązanie znalazła firma 3M, wprowadzając na rynek taktyczne wkładki przeciwhałasowe o regulowanym tłumieniu TEP-100. 3M Poland wie, jak wymagająca i niebezpieczna jest służba żołnierzy. Nowe rozwiązanie TEP-100 udowadnia, że kompromis pomiędzy skuteczną ochroną przed hałasem, wygodą użytkowania i swobodą porozumiewania się nie jest konieczny. Branża militarna dąży obecnie do tego, by efektywność żołnierzy zwiększać poprzez zapewnienie im należytej ochrony słuchu przy jednoczesnym zachowaniu świadomości sytuacyjnej, dzięki której możliwe jest swobodne prowadzenie rozmowy z innymi członkami zespołu. Z uwagi na specyficzne warunki pracy żołnierzy – kiedy to podczas jednorazowego wybuchu może dojść nie tylko do urazu akustycznego, ale nawet do całkowitej utraty słuchu – kluczową sprawą jest jednak sama ochrona słuchu. Korzystając z wykładek TEP-100, użytkownik zapewnia sobie zarówno większe bezpieczeństwo, jak i komfort pracy. Wkładki TEP-100 mają niewielki rozmiar i są bardzo lekkie. Zasilane są z akumulatorków wielokrotnego ładowania. Produkt został stworzony z myślą o działaniach taktycznych, jednak może być z powodzeniem wykorzystywany również w pracach inżynieryjnych i konserwacyjnych. 3. Pochłaniacz gazów i par organicznych ze wskaźnikiem zużycia ESLI – 3M™ 6000i – technologia dająca większą pewność ochrony. Jedno z najbardziej aktualnych rozwiązań oferowanych przez firmę 3M w zakresie środków ochrony układu oddechowego to pochłaniacz gazów i par organicznych ze wskaźnikiem zużycia ESLI (ang. end-of-service-life indicator). To przełomowy produkt, który pozwala właściwie ocenić koniec czasu użytkowania pochłaniaczy stosowanych łącznie z półmaskami i pełnymi maskami 3M™ z bagnetowym systemem mocowania oraz wskazuje na konieczność ich wymiany. » przyjaciel przy pracy grudzień 2016 33 BHP w praktyce www.przyjacielprzypracy.pl Dotychczas stosowane rozwiązania pozwalały ocenić koniec czasu użytkowania pochłaniaczy, a także ustalić harmonogram ich wymiany w oparciu o subiektywne odczucia pracowników – specyficzny smak i zapach, wyczuwane po zużyciu pochłaniacza. W ten sposób potencjalne zagrożenie identyfikowane jest dopiero w momencie, gdy pary i gazy substancji chemicznych przedostają się przez pochłaniacz i stanowią bezpośrednie zagrożenie dla dróg oddechowych. Nowatorski wskaźnik ma postać znacznika kreskowego, który podczas pracy w warunkach występowania par lub gazów organicznych pozwala użytkownikowi wizualnie ustalić, czy konieczna jest wymiana pochłaniacza. Wskaźnik ESLI znajduje się wewnątrz pochłaniacza, przy złożu węgla aktywnego, a przepływające przez niego pary organiczne są absorbowane także przez wskaźnik końca czasu użytkowania ESLI. Powiększający się pasek wskaźnikowy kontroluje się przez przezroczystą ściankę pochłaniacza. Gdy na pochłaniacz działają pary substancji w określonych stężeniach, wygląd wskaźnika zaczyna się zmieniać wraz z jego zużyciem. Gdy pochłaniacz jest prawidłowo używany w odpowiednich środowiskach, pasek wskaźnika powiększa się i pomaga określić pozostały czas użytkowania pochłaniacza. 4.Przyciąganie elektrostatyczne zastosowane w półmasce filtrującej 3M™ Aura™ Bezpieczeństwo czy wygoda? To częsty dylemat osób pracujących w fabrykach i kopalniach pełnych brudu, pyłu i ciężkiego sprzętu. Stosowanie ochrony dróg oddechowych to w wielu wypadkach konieczność – niestety nie każda maska czy półmaska zapewnia komfort użytkowania. Dzięki współpracy naukowców firma 3M opracowała rozwiązanie – półmaskę filtrującą 3M™ Aura™ 9300+. Punktem wyjścia przy opracowywaniu półmaski były doświadczenia użytkowników – pracowników fabryk, którzy wiedzą, że muszą chronić swoje drogi oddechowe, ale ze względu na ogólny dyskomfort – jaki często się z tym wiąże – niekoniecznie chcą to robić. Uważają, że półmaska przeszkadza im w pracy. I unikając jej zakładania narażają się w ten sposób na niebezpieczeństwo. Przy tworzeniu półmaski filtrującej 3M™ Aura™ w szczególny sposób zadbano zatem o to, by była ona nie tylko bezpieczna, ale i wygodna. W tym celu wdrożono trzy innowacyjne technologie. Pierwszą z nich jest zastosowanie elektrostatycznego środka filtrującego. Podczas procesu produkcyjnego, do mikrowłókien został wprowadzony ładunek elektrostatyczny, który zwiększa przepływ powietrza przez filtr, znacznie ułatwiając oddychanie. 34 Kolejną naukową innowacją, która prowadzi do większego komfortu oddychania, jest technologia Low Breathing Resistance Filter. Łączy ona zalety elektretowego materiału filtrującego 3M z zaawansowanymi rozwiązaniami, które zmniejszają tzw. opory oddychania. Zawór 3M™ Cool Flow™ skutecznie odprowadza wydychane powietrze, obniżając temperaturę pod maską, przez co zwiększa wygodę noszenia i minimalizuje ryzyko zaparowania okularów ochronnych. Dzięki temu użytkownicy półmaski filtrującej Aura™ mogą łatwo oddychać nawet w najtrudniejszych warunkach. przyjaciel przy pracy grudzień 2016 bhp w praKTyce www.przyjacielprzypracy.pl Dodatkowym atutem półmaski filtrującej 3M™ Aura™ jest także tłoczony panel górny, który ogranicza parowanie okularów ochronnych i znacznie poprawia widoczność. Odpowiednio ukształtowana blaszka nosowa o zakrzywionej, niskoprofilowej konstrukcji dobrze dopasowuje się do nosa oraz konturów oczu, zapewniając szerokie pole widzenia i ułatwiając korzystanie z okularów. 5. urządzanie samohamowne 3m™ nano-Lok™ edge Urządzenie samohamowne Nano-Lok™ Edge zostało specjalnie zaprojektowane do mocowania na poziomie stóp do ostrych krawędzi, które bardzo często spotykane są w budownictwie. Ergonomiczna konstrukcja zapewnia łatwość użytkowania i umożliwia bezpośrednie połączenie z większością modeli szelek bezpieczeństwa. Niezwykle lekka i kompaktowa konstrukcja jest praktycznie niewyczuwalna na plecach, nie przeszkadza w trakcie pracy i może być idealnym zamiennikiem standardowej linki z amortyzatorem. Nano-Lok Edge zatrzymuje upadek na kilku centymetrach, co czyni produkt bardzo skutecznym na niskich wysokościach. Dodatkowo taśma jest zawsze naprężona, dzięki czemu minimalizuje się ryzyko przypadkowego potknięcia. Obie funkcje są kluczowe dla poprawy bezpieczeństwa. Wizja przyszłości – aktywne systemy bezpieczeństwa Obecnie najsilniejszym trendem w rozwoju środków ochrony indywidualnej (SOI) w 3M Poland jest wyposażanie ich we wskaźniki zużycia oraz łączenie ich w systemy decyzyjne. Wskaźniki zużycia sprzętu mogą być „bierne”, jak wspomniany wcześniej wskaźnik zużycia pochłaniaczy ESLI oraz „czynne” – wyposażone w aktywne czujniki warunków pracy. Czujniki aktywne mają możliwość przesyłania danych o warunkach pracy bezpośrednio do Służb BHP lub przełożonych. Takie systemy mogą informować o ewentualnym zużyciu sprzętu, nieprawidłowym użytkowaniu a także o koniecznych przeglądach. Przykładem takiego systemu może być np.: i-Safe firmy Capital Safety oraz Active Safety firmy 3M. Jest to system oparty o kody RFID. Dla każdego środka ochrony indywidualnej przypisany jest w systemie czas przyjaciel przy pracy grudzień 2016 jego użytkowania, terminy przeglądów, daty produkcji, a także odnośniki do niezbędnej dokumentacji, takiej jak instrukcje użytkowania, deklaracje zgodności itp. W tych systemach każdemu pracownikowi przypisany jest indywidualny zestaw SOI z informacjami o koniecznych szkoleniach, terminach przeglądów. Wszystkie dane mogą być zapisane w chmurze i dostępne z dowolnego miejsca na ziemi również poprzez urządzenia mobilne. Rozwiązania takie znacznie upraszczają dokumentację BHP, dotyczącą każdego z pracowników, w obszarze planowania terminów i zakresu szkoleń okresowych pracowników oraz planowania obowiązkowych przeglądów SOI. Uproszczenie dostępu do dokumentacji i stały nadzór nad jakością SOI przekłada się wprost na większe bezpieczeństwo pracowników. ■ BHP w praktyce www.przyjacielprzypracy.pl Detektory gazów w roli podstawowych narzędzi do kreowania bezpieczeństwa na stanowisku pracy Gdybym zwróciła się do Czytelników z zapytaniem co zakwalifikowaliby do środków ochrony zbiorowej podejrzewam, że wśród najczęściej wymienianych byłyby: osłony elementów czynnych maszyn, barierki ochronne czy też wentylacja wymuszona. Podążając tym tropem w artykule poświęcę uwagę szerszemu użyciu pojęcia środka ochrony zbiorowej, służącego do monitoringu warunków środowiska pracy. Wyjaśnię, że użycie terminu monitoring środowiskowy nie będzie miało odwołania do pomiarów czynników szkodliwych na stanowiskach pracy, lecz do zastosowania wykrywaczy i mierników stężeń gazów w pomieszczeniach pracy. Elżbieta Kowalska Niby wszyscy pamiętamy o obowiązującej regule wyższości środków ochrony zbiorowej nad środkami ochrony indywidualnej, ale czy nie nastręczyłoby nam już problemu uszczegółowienie branż przemysłowych, w których monitoring systemów detekcji gazów, tych stacjonarnych i /lub mierników przenośnych jest obligatoryjny, nie mówiąc już o przywołaniu regulacji prawnych nakazujących ich stosowanie? Przyjrzyjmy się infrastrukturze technicznej stosowanej do wykrywania amoniaku – czynnika chłodniczego wykorzystywanego w wielu gałęziach przemysłu oraz detekcji gazów w oczyszczalniach ścieków. Montaż systemów detekcji do wykrywania gazowego amoniaku w powietrzu jest bezwzględnie konieczny pomimo tego, że żadne krajowe przepisy tego nie wymagają. Powołując się na § 9 ust.1 rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 12 maja 2003 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy obsłudze amoniakalnych instalacji chłodniczych w zakładach przetwórstwa rolno-spożywczego (Dz.U. nr 98 poz. 902), to obostrzenie dotyczy jedynie maszynowni chłodniczych bez stałej obsługi. Jednak większość właścicieli takich urządzeń wyposaża je w systemy kontroli m.in. ze względu na nakazy Państwowej Inspekcji Pracy, zniżki ubezpieczeniowe, czy też chęci zwiększenia bezpieczeństwa pracowników. Wyposażając maszynownię chłodniczą lub przykładowo przepompownię ścieków surowych w stacjonarne systemy detekcji musimy wiedzieć, że pełni ona również rolę wentylacji awaryjnej. Taki rodzaj wentylacji oprócz załączania automatycznego powinien dawać możliwość ręcznego uruchomienia wentylatora zarówno z zewnątrz, jak też z wnętrza pomieszczenia, zapew36 niając przy tym skuteczność wentylacji na poziomie co najmniej 10-krotnej wymiany powietrza w ciągu godziny. Wentylator mechaniczny (awaryjny) sprzężony z systemem detekcji będzie załączać się automatycznie po przekroczeniu pierwszego progu, na który ustawione zostały czujniki gazów tj. wartość NDS oraz NDSCH danej substancji. System monitoringu nawet w momencie zaniku napięcia w sieci elektrycznej powinien samoczynnie przełączyć się na własne źródło zasilania awaryjnego, aby zapewnić ciągłą analizę stężeń gazów. Przekroczenie ustalonych wartości progowych odbywa się w oparciu o sygnalizację optyczno-akustyczną. Po przekroczeniu normatywu NDS, automatyka zabezpieczająca uruchamia sygnalizację alarmową oraz wyciągową instalację awaryjną, jednocześnie identyfikując miejsce występowania zagrożenia. Detekcja drugiej wartości progowej amoniaku implikuje automatyczne wyłączenie całego urządzenia z ruchu lub zamknięcie zaworów segmentujących instalację na strefy komorowe, celem ograniczenia wycieku. Sygnał alarmu winien być przekazywany nie tylko do osób zajmujących się dozorem i eksploatacją maszynowni chłodniczej, ale także do jednostek ratowniczych, zobowiązanych do sprawdzenia przyczyny wycieku gazu z instalacji. Warto wiedzieć, że gazy wybuchowe mierzy się w procentach dolnej granicy wybuchowości (do kilku procent objętościowo), a toksyczne w ppm-ach (milionowych częściach) lub miligramach na m3. Zasada działania sensorów gazów opiera się na konwersji wielkości fizycznej – stężenia gazów na wielkość elektryczną tj. prąd/napięcie. W systemach detekcji gazów najczęściej stosuje się sensory katalityczne, elektrochemiczne oraz półprzewodniprzyjaciel przy pracy grudzień 2016 bhp w praktyce www.przyjacielprzypracy.pl kowe. Dla zapewnienia precyzji działania systemu kluczowego znaczenia nabiera kalibracja jego sensorów, która powinna być wykonywana zgodnie z procedurą ustaloną przez producenta. Przeprowadzając niejednokrotnie audyty wewnętrzne w dużych zakładach przetwórczych wykorzystujących amoniak z terenu Lubelszczyzny, w zastanej infrastrukturze technicznej w większości przypadków zauważyłam, że zainstalowano systemy wczesnego ostrzegania o rozszczelnieniu instalacji, pomimo tego, że były to maszynownie ze stałą obsługą. Gdyby pokusić się o wskazanie obszarów pracy do poprawy w skontrolowanych zakładach, to zaniedbania najczęściej dotyczyły: niezapewnienia kombinezonów gazoszczelnych, pomimo istnienia zapisu o udziale pracowników w akcji ratowniczej, braku legalizacji aparatów powietrznych oraz ich przeglądów technicznych, stosowania pochłaniaczy par amoniaku tzw. kapsułowanych po okresie ich ważności. Zdecydowanie w gorszym świetle ukazują się lubelskie przyzakładowe oczyszczalnie ścieków. Nie dość, że na próżno w nich szukać stacjonarnych systemów detekcji w obiektach technologicznych z dużą koncentracją gazów, to jeszcze uwidocznił się brak świadomości u kadry technicznej potrzeby posiadania na stanie przenośnych mierników stężeń gazów, w które musi być zaopatrzony każdy pracownik, schodzący np. do zagłębień przy kratach w przepompowniach ścieków surowych. W myśl § 7 pkt. 2 oraz § 16 rozporządzenia Ministra Gospodarki Przestrzennej i Budownictwa z dnia 1 października 1993 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy eksploatacji, remontach i konserwacji sieci kanalizacyjnych (Dz.U. nr 96 poz. 437) pracownicy muszą zostać zabezpieczeni przed nagłym przekroczeniem dopuszczalnych stężeń gazów oraz posiadać przy sobie urządzenia do wykrywania i sygnalizacji obecności gazu. Dodatkowo ta kwestia znalazła również swoje przełożenie w § 33 ust.1 rozporządzenia Ministra Gospodarki Przestrzennej i Budownictwa z dnia 1 października 1993 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy w oczyszczalniach ścieków (Dz.U. nr 96 poz. 438). W oczyszczalniach i kanałach prawie zawsze występuje podwyższone stężenie siarkowodoru, dwutlenku węgla oraz może wystąpić metan. Najbardziej niebezpieczny dla pracowników jest silnie toksyczny siarkowodór, który z racji tego, że jest cięższy od powietrza zalega w studzienkach i różnego rodzaju zagłębieniach. Pomimo swojego specyficznego zapachu zgniłych jaj, w przypadku utrzymywania się w atmosferze wysokiego stężenia nie jesteśmy w stanie go wyczuć, gdyż natychmiast dochodzi do porażenia zakończeń nerwowych. Oczyszczalnie ścieków są obiektami trudnymi do monitorowania choćby ze względu na dużą wilgotność względną oraz możliwość pojawienia się znacznych różnic stężeń substancji niebezpiecznych w różnych miejscach. Z tego też względu producenci mierników przenośnych zalecają ich kalibrację przed każdym istotnym pomiarem oraz okresowo co 6 miesięcy. Tego typu urządzenia przenośne poza wskazywaniem wartości chwilowych, uśredniania pomiaru w czasie i sygnalizacji przekroczenia wartości NDS i NDSCH muszą dawać również możliwość sprawdzenia stanu powietrza w kanałach przed zejściem do zagłębień. Dodatkowo posiadają one wbudowaną pamięć odczytów pomiarowych, przez co stają się nieodzowne w przypadku zaistnienia zdarzenia nagłego. przyjaciel przy pracy grudzień 2016 Nie wolno mylić mierników stężeń i wykrywaczy gazów z analizatorami składu powietrza! W odróżnieniu od stacjonarnych systemów detekcji korzystanie z mierników przenośnych narzuca konieczność opracowania procedur posługiwania się nimi oraz późniejsze egzekwowanie ich stosowania przez pracowników. Jeśli w środowisku pracy wystąpiłby niedobór tlenu o stężeniu objętościowym poniżej 19% lub stężenie gazu przekracza 500 x NDS, albo występują gazy i/lub pary w stężeniu przekraczającym 1% objętości, należy bezwzględnie użyć sprzętu oczyszczającego lub izolującego w wersji ucieczkowej. Jakikolwiek udział pracowników w akcji ratowniczej, potwierdzony przyjętymi zasadami organizacji w opracowanej wewnętrznej instrukcji do tego typu działań, narzuca konieczność stosowania sprzętu przez wszystkich uczestników! Zastosowane w takim sprzęcie rozwiązanie techniczne umożliwia oddychanie z posiadanego niezależnego źródła powietrza (sprzęt autonomiczny). Niezależne źródło powietrza lub tlenu do oddychania jest zapewnione poprzez zastosowanie: • aparatów powietrznych butlowych w wersji ze sprężonym powietrzem, • aparatów regeneracyjnych w wersji ze sprężonym tlenem, z ciekłym tlenem lub z tlenem chemicznie związanym. Cechą wspólną sprzętu izolującego jest zapewnienie ciągłego dopływu powietrza zdatnego do oddychania, które zawiera minimalny stopień zanieczyszczeń w stężeniu poniżej NDS substancji. Z uwagi na zastosowanie sprzętu w ratownictwie, w sytuacjach konieczności izolowania się od atmosfery otoczenia oraz możliwości zatrucia przez skórę aparaty powietrzne stosuje się z ubraniami gazoszczelnymi. Okres magazynowania ubrania gazoszczelnego jest uzależniony od deklaracji producenta – zwykle jest to od 10 do 15 lat. W tym czasie producent jest zobligowany do corocznych przeglądów serwisowych. Jeśli producent nie zapewnia corocznego serwisowania, powinien wskazać listę podmiotów posiadających wydane przez niego uprawnienia do obsługi i naprawy. Jeśli serwisowaniem zajmuje się uprawniony podmiot zewnętrzny, to koszty serwisowania pokrywa dostawca sprzętu. Fakt dokonania usługi serwisowej jest potwierdzony wpisem wykonawcy w dzienniku inspekcji oraz dostarczeniem oddzielnego protokołu wykonania usługi. Przeprowadzone czynności serwisowe potwierdzają dopuszczenie sprzętu do użytkowania na okres 12 miesięcy od daty przeprowadzenia przeglądu. Stosując aparaty powietrzne należy zapoznać się z informacjami producenta w zakresie przeglądów technicznych oraz wymogu legalizacji, zawartymi w zielonych paszportach. Najczęściej aparaty powietrzne legalizuje się co 3 lata, a przegląd techniczny przeprowadza się co 12 miesięcy. Coroczny przegląd techniczny przeprowadza się tylko wtedy, gdy aparat nie był używany, natomiast po każdym użyciu musi być sprawdzony, a następnie nabity. Pamiętajmy, iż tylko bezwzględne przestrzeganie harmonogramów kalibracji urządzeń pomiarowych, kontrola nastawów zaworów bezpieczeństwa oraz serwisowanie środków ochrony indywidualnej są gwarantem bezpieczeństwa na stanowisku pracy. ■ 37 drzwi dymoszczeLne – wymagania i zasTosowanie Głównym zagrożeniem kojarzącym się z pożarem jest ogień. Tymczasem pożar stwarza szereg innych niebezpieczeństw dla zdrowia i życia, takich jak: podmuchy gorącego powietrza, wybuchy, naruszenie konstrukcji budynku, ale przede wszystkim tlenek węgla oraz palące się toksyczne substancje. Z powyższych czynników najgroźniejszy jest dym, który składa się z substancji toksycznych, a głównie z tlenku węgla, tzw. czadu. Katarzyna Noga, POL-POŻ KOŁTON SP. JAWNA Polskie przepisy narzucają w niektórych przypadkach stosowanie przegród dymoszczelnych, głównie drzwi dymoszczelnych (rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie – Dz.U. nr 75 poz. 690 ze zm.): 1. Drzwi dymoszczelne powinny być wyposażone w urządzenia zapewniające samoczynne zamknięcie otworu w czasie pożaru. 2. Korytarze stanowiące drogę ewakuacyjną w strefach ZL powinny być podzielone na odcinki nie dłuższe niż 50 m przez zastosowanie przegród z drzwiami dymoszczelnymi lub w inny sposób zabezpieczający korytarz przed zadymieniem. 3. W strefach pożarowych ZLIV, w budynkach wysokich i wysokościowych dopuszcza się wykonanie klatek schodowych stanowiących drogę ewakuacyjną bez przedsionków oddzielających je od poziomych dróg komunikacji ogólnej, jeżeli: • każde mieszkanie lub pomieszczenie jest oddzielone od poziomej drogi komunikacji ogólnej drzwiami o klasie odporności ogniowej co najmniej E l 30, • klatki schodowe są zamykane drzwiami dymoszczelnymi, ZDjęCie 1. PRóg oPaDająCy • klatki schodowe są wyposażone w urządzenia zapobiegające zadymieniu lub w samoczynne urządzenia oddymiające uruchamiane za pomocą systemu wykrywania dymu. Zadaniem drzwi dymoszczelnych jest ograniczenie ilości dymu przedostającego się do przestrzeni chronionych budynku, takich jak korytarze czy klatki schodowe. Drzwi te ograniczają przedostanie się dymu i gazów pożarowych do takich ilości, aby ich stężenie po upływie określonego czasu było jeszcze bezpieczne dla ludzi. Pol-Poż Kołton SP. jaWna, ul. tartaczna 10a, 26-600 Radom, tel. 48 36 253 15, www.pol-poz.pl, www.sklep-ppoz.pl ochrona przeciwpożarowa www.przyjacielprzypracy.pl Rysunek 1. Kierunki otwierania Rysunek 2. Możliwe rozwiązania techniczne Dymoszczelność to jeden parametrów odporności ogniowej. Wyróżniamy dwie klasy Sa i Sm, które oznaczają: • Klasa Sa – maksymalny przepływ przez nieszczelności, mierzony zarówno w temperaturze otoczenia, jak i w temperaturze 200°C, przy różnicy ciśnień do 50 Pa, nie przekracza 20m3/h dla drzwi jednoskrzydłowych oraz 30m3/h dla drwi dwuskrzydłowych. • Klasa Sm – maksymalny przepływ przez nieszczelności, mierzony w temperaturze otoczenia, przy różnicy ciśnień do 25 Pa, nie przekracza 3m3/h na metr długości szczeliny pomiędzy skrzydłem drzwi a ościeżnicą (przy pominięciu szczeliny progowej). Kryteria te nie uwzględniają czasu, w którym następuje zadymienie przestrzeni chronionej. Drzwi możemy nazwać dymoszczelnymi tylko wtedy gdy posiadają odpowiedni certyfikat, a co za tym idzie pozytywnie przejdą badania zgodnie z normami z grupy PN-EN 13501. Drzwi te mogą być wykonane jako stalowe, aluminiowe oraz drewniane. Uzyskanie przez drzwi odpowiedniej dymoszczelności sprowadza się do zastosowania odpowiedniego uszczelnienia. Nieszczelności pomiędzy skrzydłem a ościeżnicą wypełnia się Typ: | Drzwi przeciwpozarowe: Aprobata Techniczna ITB: Certyfikat Zgodnosci ITB Nr: Producent: Rok produkcji: 2012 2013 uszczelką obwiedniową, natomiast szczelinę pomiędzy podłogą a drzwiami izoluje się przez zastosowanie typowego progu lub uszczelki opadającej (tzw. próg opadający). Specjalną uszczelkę w profilu aluminiowym umieszcza się w dolnej części skrzydła, w przypadku zamkniecia się skrzydła uszczelka zamyka nieszczelności, a przy otwieraniu chowa się do profilu. W ten sposób nie doznaje uszkodzeń mechanicznych. Drzwi dymoszczelne jak typowe drzwi przeciwpożarowe z odporności ogniową EI muszą się samoczynnie domykać, dlatego powinny być wyposażone w samozamykacze. Na rynku występują drzwi wyposażone w zawiasy sprężynowe samodomykające. Należy zwrócić uwagę, że taki zawias może zastąpić samozamykacz tylko w pomieszczeniach rzadko użytkowanych. Zawias samodomykający działa na zasadzie sprężyny, która stanowi siłę napędową. Siła ta maleje z kątem otwarcia drzwi. Istnieje możliwość, że przy małym kącie siła będzie zbyt mała, żeby domknąć drzwi. Dodatkowo przy częstym używaniu może dojść do zmęczenia materiału sprężyny, co kończy się tym, że drzwi się tylko domykają, a nie zamykają. Samozamykaczy często nie stosuje się z uwagi na relatywnie wysokie koszty, ale niedomknięcie się drzwi w przypadku powstania pożaru skutkuje o wiele większymi stratami. ■ UT431/US431 EI230 Sm i Sa AT-15-4389/2008 1697/W DOMOFERM GmbH 2014 2015 2016 80 2017 Rysunek 3. Tabliczka znamionowa - drzwi dymoszczelne POL-POŻ KOŁTON SP. JAWNA, ul. Tartaczna 10a, 26-600 Radom, tel. 48 36 253 15, www.pol-poz.pl, www.sklep-ppoz.pl 39 na sali sądowej www.przyjacielprzypracy.pl Stwierdzenie choroby zawodowej Oto treść tezy aktualnej, powziętej przez Wojewódzki Sąd Administracyjny przy ferowaniu wyroku w sprawie przesłanek stwierdzenia wystąpienia u pracownika choroby zawodowej: „Aby doszło do stwierdzenia u danej osoby choroby zawodowej, schorzenie na które cierpi musi być wymienione w wykazie chorób zawodowych i musi być ono spowodowane występowaniem w pracy czynników szkodliwych dla zdrowia, albo w związku ze sposobem wykonywania pracy (narażenie zawodowe), przy czym związek przyczynowy między schorzeniem i narażeniem zawodowym winien być stwierdzony bezspornie lub z wysokim prawdopodobieństwem”. Andrzej Dobrzyński Lucyna C. istotnie pracowała w warunkach szkodliwych dla zdrowia. Była laborantką w wytwórni włókien akrylowych w dużym zakładzie chemicznym. Pracowała w narażeniu zawodowym na różnorodne substancje chemiczne, żeby z kilkunastu substancji wymienić przykładowo tylko akrylan metylu, benzoesan sodu, stężony kwas siarkowy i solny, alkohole izopropylowy i metylowy. Pracowała tak przez lat 30, tyle tylko, że było to w latach 1964-1994. Potem przez siedem lat pobierała zasiłek przedemerytalny a od 2001 r. jest na emeryturze. Po prawie 20 latach od zakończenia pracy zawodowej wystąpiła o stwierdzenie u niej choroby zawodowej układu wzrokowego, wywołanej czynnikami chemicznymi, pod postacią alergicznego zapalenia spojówek. Ta choroba – alergiczne zapalenia spojówek znajduje się w wykazie chorób zawodowych w rozporządzeniu Rady Ministrów, wydanym z upoważnienia ustawowego (kodeks pracy, art. 237). Pierwsze dolegliwości z oczyma pojawiły się już w cztery lata po rozpoczęciu pracy laborantki. Objawy: pieczenie, świąd, łzawienie. Leczyła się w przychodni zakładowej. Po zakończeniu pracy wielokrotnie korzystała z pomocy okulisty, a w 2006 r. rozpoznano zespół suchego oka powikłanego zapaleniem spojówki i rogówki. Dodatkowo od wielu lat odczuwała i odczuwa do dziś dnia dolegliwości gardła oraz dróg oddechowych. Sprawą uznania choroby zawodowej u Lucyny C. zajmowali się kolejno Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny, następnie – po złożeniu przez nią odwołania – Państwowy Wojewódzki Inspektor Sanitarny. Stwierdzono, iż w okresie zatrudnienia była wyposażona w środki ochrony indywidualnej i była objęta badaniami profilaktycznymi; nie stwierdzono przeciwwskazań do wykonywania pracy zawodowej. Podczas postępowania o stwierdzenie choroby zawodowej przeprowadzono szereg badań, w tym zwłaszcza okulistycznych. Trwały one przez wiele miesięcy, kolejno: w poradni medycyny pracy, w poradni chorób zawodowych 40 Wojewódzkiego Ośrodka Medycyny Pracy, w klinice chorób zawodowych Instytutu Medycyny Pracy. W ich wyniku stwierdzono u skarżącej astygmatyzm, rzekomosoczewkowość, zapalenia brzegów powiek, zapalenie spojówek, zaburzenia w wydzielaniu filmu łzowego, rogówkę z przymgleniem nabłonka, początkową zaćmę, miażdżycowe zwyrodnienie naczyń siatkówki. Uznano, że wszystkie te dolegliwości, występujące z różnym nasileniem podczas kolejnych badań, nie mają podłoża alergicznego. PWIS jako organ odwoławczy uznał, że stwierdzone schorzenie Lucyny C. nie jest chorobą zawodową. Wyjaśnił przy tym, iż zgodnie z obowiązującymi przepisami, rozpoznanie zawodowego alergicznego zapalenia spojówek może nastąpić w okresie zatrudnienia pracownika w narażeniu na dany alergen, lub po jego zakończeniu, nie później jednak niż w ciągu roku od ustania ekspozycji. W tym wypadku okres został znacznie przekroczony, gdyż od zakończenia narażenia minęło 20 lat. Ponadto zapalenia spojówki u zainteresowanej powracają i utrzymują się pomimo upływu tylu lat od zakończenia pracy. Dodatkowym argumentem dla stanowiska PWIS był fakt, że Lucyna C. pobierała próby dotyczące procesu technologicznego tylko w pierwszych latach swojej pracy w wytwórni włókien akrylowych. Narażenie zawodowe trwało zatem stosunkowo krótko. Lucyna C. wniosła skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego, zaskarżając decyzję obu instancji orzekających oraz orzeczenia lekarskie w całości. Zarzuciła brak „odpowiednich badań i konsultacji” a w szczególności nie zasięgnięcie opinii lekarza toksykologa oraz wojewódzkiego konsultanta okulistyki. Wniosła o przeprowadzenie i dopuszczenie dowodu z opinii biegłych sądowych lekarzy: toksykologa, okulisty, laryngologa, pulmonologa oraz dermatologa. Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył, iż zgodnie z przepisem art. 235.1 k.p. (dodanym do kodeksu ustawą z 22 maja 2009 r. o zmianie ustawy Kodeks pracy oraz zmianie niektórych innych ustaw) – za chorobę zawoprzyjaciel przy pracy grudzień 2016 na sali sądowej www.przyjacielprzypracy.pl dową uważa się chorobę wymienioną w wykazie chorób zawodowych, jeżeli w wyniku oceny warunków pracy można stwierdzić bezspornie lub z wysokim prawdopodobieństwem, że została ona spowodowana działaniem czynników szkodliwych dla zdrowia, występujących w środowisku pracy albo w związku ze sposobem wykonywania pracy, zwanych „narażeniem zawodowym”. Użyte w treści powyższego artykułu wyrażenie „choroba wymieniona w wykazie chorób zawodowych” – wyjaśnijmy – musi być interpretowane z uwzględnieniem wydanego na podstawie art. 237 k.p. rozporządzenia Rady Ministrów z 30 czerwca 2009 r. w sprawie chorób zawodowych, zawierającego w załączniku wykaz chorób zawodowych. Poza tym stwierdzenie wystąpienia choroby zawodowej musi zostać potwierdzone orzeczeniem lekarza, spełniającego wymagane kwalifikacje. W omawianej sprawie organy administracyjne I i II instancji (Powiatowy i Wojewódzki Inspektorzy Sanitarni) oparły swoje decyzje na orzeczeniach lekarskich wydanych przez uprawnione jednostki orzecznicze. W postępowaniu o stwierdzenie choroby zawodowej organy inspekcji sanitarnej są związane rozpoznaniem choroby podanym w orzeczeniu lekarskim i nie są uprawnione do samodzielnej oceny dokumentacji lekarskiej. W orzecznictwie podkreśla się – przypomniał Sąd – że wydane w sprawie orzeczenie lekarskie właściwej jednostki ma charakter opinii biegłego, a organ prowadzący postępowanie jest nim związany. Organ nie ma prawa samodzielnej oceny dokumentacji lekarskiej, prowadzącej do odmiennego rozpoznania schorzenia. Związanie to wynika z tego, że orzeczenie lekarskie stanowi jedyny wiarygodny środek dowodowy służący stwierdzeniu choroby zawodowej, jeśli nie budzi wątpliwości w świetle pozostałych dowodów. Organy administracji są związane ustaleniami orzeczeń diagnostycznych. Nie dysponując przeciwdowodami, które mogłyby te orzeczenia obalić, nie mają w tym zakresie podstaw do przyjęcia, iż rzeczywisty stan zdrowia skarżącej kształtuje się odmiennie od wyników badań, stanowiących podstawę orzeczeń lekarskich – stwierdził w uzasadnieniu prawnym Sąd. choroby (wyroki NSA z 24 marca 2000 r., 8 listopada 2000 r., 11 grudnia 2001 r.). Utrwalone jest stanowisko NSA, że organ administracyjny nie może orzekać bez orzeczenia lekarskiego bądź sprzecznie z nim. Orzekające w sprawie placówki medyczne – stwierdził ostatecznie WSA – zgodnie wykluczyły u Lucyny C. chorobę zawodową w postaci przewlekłego alergicznego zapalenia spojówek o podłożu zawodowym. Nie można podzielić stanowiska skarżącej, że ustalony stan faktyczny budzi wątpliwości i konieczne jest zasięgnięcie dodatkowych opinii lekarskich. Organy orzekające w sprawie opierając się na orzeczeniach jednostek medycznych w sposób wyczerpujący ustaliły stan faktyczny. Uzupełnienie orzeczenia medycznej jednostki orzeczniczej jest właściwe, sporządzone na podstawie analizy całości dokumentacji medycznej, obejmującej wysoko specjalistyczne badania diagnostyczne, z uwzględnieniem pracy zawodowej i analizy narażenia zawodowego. W konsekwencji Sąd oddalił wniosek skarżącej o powołanie dodatkowych biegłych i orzekł o oddaleniu skargi. ■ Wojewódzki Sąd Administracyjny powołał się na stosunkowo świeży wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 5 stycznia 2007 r. przypominając też utrwalone stanowisko orzecznictwa, przyjmujące związanie organów inspekcji sanitarnej rozpoznaniem podanym w orzeczeniu lekarskim, wydanym przez uprawnione podmioty medyczne i w konsekwencji przyjmujące brak podstaw do samodzielnej oceny dokumentacji lekarskiej przez te organy, prowadzącej do odmiennego rozpoznania przyjaciel przy pracy grudzień 2016 41 wypadki www.przyjacielprzypracy.pl Śmiertelny wypadek w galwanizerni W sierpniu 2016 r. w zakładzie galwanizacyjnym z terenu woj. warmińsko-mazurskiego doszło do śmiertelnego wypadku przy pracy. Jeden z pracowników w niewyjaśnionych okolicznościach wpadł do wanny z wodą o temperaturze 78°C, w wyniku czego zmarł po 12 dniach w szpitalu. Jak stwierdził inspektor Państwowej Inspekcji Pracy, główną przyczyną wypadku było przebywanie poszkodowanego w miejscu niedozwolonym oraz zlekceważenie przez niego zagrożenia i przepisów bezpieczeństwa pracy. Jacek Żerański Okoliczności wypadku W dniu zdarzenia poszkodowany (wiek: 32 lata, staż pracy w zakładzie: 10 lat), zatrudniony na stanowisku pomocnika galwanizera, pracował razem z kolegą na drugiej zmianie przy obsłudze linii automatycznej do niklowania (producent: HLS Galvanotechnik Leipzig GmbH, rok produkcji: 2005). Procesowi niklowania poddawano rurki do produkcji grzałek – pracownicy zakładali detale (rurki) na zawieszkach galwanicznych, które przenoszone były automatycznie na ciąg wanien galwanicznych. Wanny te znajdowały się w drugiej części hali produkcyjnej i nie były widoczne z miejsca, w którym pracownicy nakładali detale oraz gdzie znajdował się komputer sterujący całym procesem. Pół godziny przed końcem zmiany (ok. godz. 21:30) system komputerowy zasygnalizował awarię linii i jej automatyczne zatrzymanie. Poszkodowany poszedł sprawdzić przyczyny sygnalizacji usterki. Po kilku minutach jego kolega, który został na miejscu, usłyszał krzyk i zobaczył jak do hali wbiega poszkodowany w pośpiechu zdejmując z siebie ubranie. Do najbliższego szpitala zawiózł go jeden z pracowników zakładu. W wyniku rozległych poparzeń poszkodowany zmarł po 12 dniach. W wyniku dochodzenia ustalono, że pracownik w momencie gdy przebywał w hali gdzie znajdowały się wanny galwaniczne, wpadł do wanny o pojemności 4500 l z wodą o temperaturze 78°C, w której płukano elementy przed niklowaniem. Ustalenia inspektora Państwowej Inspekcji Pracy, przyczyny wypadku Górna krawędź wanny, do której wpadł poszkodowany, znajdowała się na wysokości 105 cm powyżej poziomu podestu komunikacyjnego. Pomiędzy wanną a krawędzią podestu znajdowała się przerwa szerokości 35 cm. Na wysokości 92 cm nad poziomem podestu znajdowała się linka awaryjnego wyłączenia linii. Podczas wizji lokalnej ustalono, że nie było możliwości wpadnięcia do wanny bezpośrednio z podestu komunikacyjnego. Prawdopodobnie poszkodowany wszedł na krawędź wanny i z nieustalonych przyczyn (być może poślizg42 Zdjęcie 1. wanna, do której wpadł poszkodowany nął się) wpadł do jej wnętrza. W trakcie dochodzenia ustalono, że w dniu zdarzenia pracownik używał nieodpowiedniego obuwia z płaską podeszwą – butów sportowych, mimo że otrzymał obuwie robocze. Jak ustalił inspektor PIP, w momencie zdarzenia w zakładzie nie było kierownika galwanizerni ani żadnej osoby go zastępującej i sprawującej bezpośredni nadzór nad pracownikami. Kierownik galwanizerni w dniu wypadku przebywał na terenie zakładu podczas całej pierwszej zmiany oraz w początkowych przyjaciel przy pracy grudzień 2016 wypadki www.przyjacielprzypracy.pl godzinach zmiany drugiej – do około godziny 16-ej. Odbył on szkolenie z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy dla osób kierujących pracownikami. Z zakresu obowiązków kierownika wynikało, że podlegają mu pracownicy galwanizerni. Ustalono, że osobą zastępującą kierownika w czasie jego nieobecności jest zastępca, który jednak również pracował na pierwszą (dzienną) zmianę. Praca w zakładzie odbywała się w systemie ciągłym, 3-zmianowym (24 godziny na dobę). Z zakresu odpowiedzialności poszkodowanego wynikało m.in., że miał informować przełożonych o nieprawidłowościach w pracy linii do niklowania, sprawować bezpośredni nadzór na tą linią oraz przestrzegać przepisów i zasad BHP. Podlegał bezpośrednio kierownikowi galwanizerni. W opinii inspektora PIP, główną przyczyną wypadku było przebywanie pracownika w miejscu niedozwolonym. Ponadto poszkodowany zlekceważył zagrożenia oraz przepisy BHP. Na zaistnienie zdarzenia mógł mieć wpływ brak nadzoru nad prowadzonymi pracami. Zgodnie z § 80 ust. 1, § 81 ust. 1 pkt 1 oraz § 91 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (t. jedn. w Dz.U. z 2003 r. nr 169 poz. 1650 ze zm.), pracodawca określa szczegółowe wymagania bezpieczeństwa i higieny pracy przy wykonywaniu prac szczególnie niebezpiecznych, w szczególności zapewnia bezpośredni nadzór nad tymi pracami wyznaczonych w tym celu osób. Przez prace szczególnie niebezpieczne rozumie się m.in. prace przy użyciu materiałów niebezpiecznych oraz prace określone jako szczególnie niebezpieczne w innych przepisach dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy lub w instrukcjach eksploatacji urządzeń i instalacji, a także inne prace o zwiększonym zagrożeniu lub wykonywane w utrudnionych warunkach, uznane przez pracodawcę jako szczególnie niebezpieczne. Materiałami niebezpiecznymi w rozumieniu rozporządzenia są w szczególności substancje i preparaty chemiczne sklasyfikowane jako niebezpieczne, zgodnie z przepisami o substancjach i preparatach chemicznych, oraz materiały zawierające szkodliwe czynniki biologiczne zakwalifikowane do 3 lub 4 grupy zagrożenia zgodnie z przepisami w sprawie szkodliwych czynników biologicznych dla zdrowia w środowisku pracy oraz ochrony zdrowia pracowników zawodowo narażonych na te czynniki. Z kolei z § 1 pkt 5 rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 23 lipca 2009 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy procesach galwanotechnicznych (Dz.U. nr 126 poz. 1043) wynika, iż przez substancję niebezpieczną i preparat niebezpieczny rozumiemy każdą substancję spełniającą kryteria określone w art. 2 ust. 2 ustawy z dnia 11 stycznia 2001 r. o substancjach i preparatach chemicznych (Dz.U. nr 11 poz. 84). Przywołany powyżej przepis został zastąpiony przez ustawę z dnia 25 lutego 2011 r. o substancjach chemicznych i ich mieszaninach (t.jedn. w Dz.U. z 2015 r. poz. 1203). W myśl art. 4 ust. 1 tej ustawy substancjami niebezpiecznymi i mieszaninami niebezpiecznymi są substancje i mieszaniny zaklasyfikowane co najmniej do jednej z poniższych kategorii: substancje i mieszaniny o właściwościach wybuchowych; substancje i mieszaniny o właściwościach utleniających; substancje i mieszaniny skrajnie łatwopalne; substancje i mieszaniny wysoce łatwopalne; przyjaciel przy pracy grudzień 2016 Zdjęcie 2. linia do niklowania substancje i mieszaniny łatwopalne; substancje i mieszaniny bardzo toksyczne; substancje i mieszaniny toksyczne; substancje i mieszaniny szkodliwe; substancje i mieszaniny żrące; substancje i mieszaniny drażniące; substancje i mieszaniny uczulające; substancje i mieszaniny rakotwórcze; substancje i mieszaniny mutagenne; substancje i mieszaniny działające szkodliwie na rozrodczość; substancje i mieszaniny niebezpieczne dla środowiska. Na linii do niklowania, gdzie doszło do wypadku, jak wynika z przedłożonych inspektorowi dokumentów, stosowane były m.in. następujące substancje i preparaty chemiczne: kwas siarkowy 50% (właściwości żrące), kwas borowy, Fettex ELZ (właściwości żrące, drażniące) chlorek niklu sześciowodny (właściwości toksyczne, właściwości rakotwórcze – kat. 1A, działanie mutagenne na komórki rozrodcze, działanie drażniące), siarczan niklu sześciowodny (działanie rakotwórcze kat. 1A, działanie mutagenne na komórki rozrodcze, działanie drażniące, działanie uczulające i działanie toksyczne). Tym samym pracę wykonywaną na linii do niklowania należało uznać za pracę szczególnie niebezpieczną w rozumieniu ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy. Podczas kontroli inspektor PIP stwierdził, że pracodawca nie opracował wykazu prac szczególnie niebezpiecznych występujących w zakładzie (nieprawidłowość usunięto w trakcie kontroli – inspektorowi przedłożono wykaz takich prac, uwzględniający m.in. prace z substancjami o właściwościach żrących i toksycznych, rakotwórczych i innych). Ponieważ pracodawca nie prowadził rejestru prac, których wykonywanie powoduje konieczność pozostawania w kontakcie z substancjami chemicznymi, ich mieszaninami, czynnikami lub procesami technologicznymi o działaniu rakotwórczym lub mutagennym, nie przekazał takiego rejestru wojewódzkiemu inspektorowi sanitarnemu oraz okręgowemu inspektorowi pracy. Pracodawca nie prowadził także rejestru pracowników narażonych na działanie substancji chemicznych, ich mieszanin, czynników lub procesów technologicznych o działaniu rakotwórczym lub mutagennym (nieprawidłowość usunięto w trakcie kontroli – pracodawca założył taki rejestr). W związku ze stwierdzonymi wykroczeniami w zakresie nieprowadzenia powyższej dokumentacji, inspektor zastosował wobec osoby odpowiedzialnej karę grzywny w drodze mandatu. ■ 43 [NIE]pełnosprawni w pracy www.przyjacielprzypracy.pl Otwieramy pralnię chemiczną Każdy z nas chce w życiu robić to co lubi i to co potrafi, bez względu na swoją sprawność czy niepełnosprawność. Dobrze jest jeśli do tego można zarobić na własne utrzymanie. Wiele osób nie mogąc znaleźć pracy na miarę swych ambicji i oczekiwań otwiera własne firmy, są wśród nich również osoby niepełnosprawne. Justyna Wolanin, Stanisław Wolanin Jeśli chcemy założyć własny biznes warto zrobić rozeznanie rynku. Zastanowić się, czy działalność będziemy wykonywać w domu czy w innym lokalu. Porozmawiać z osobami, które prowadzą już taką samą lub podobną działalność. Konieczne jest zrobienie biznes planu. Potem to już tylko formalności: zarejestrowanie firmy, otrzymanie numeru REGON, zgłoszenie formy opodatkowania do Urzędu Skarbowego, zgłoszenie do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, założenie konta firmowego w banku, wyrobienie pieczątki i już możemy prowadzić naszą działalność. Planując rozpoczęcie działalności musimy zapewnić sobie środki na jej uruchomienie. Nowi przedsiębiorcy mogą liczyć na wsparcie z różnych stron. Urzędy pracy oferują dotacje na otworzenie własnej działalności. Można również ubiegać się o środki unijne. Instytucje finansowe udzielają niskooprocentowanych kredytów. Państwo gwarantuje ulgi w opłacaniu składek ZUS. Osoby niepełnosprawne mogą dodatkowo ubiegać się o refundację składki emerytalnej i rentowej. To wszystko ma na celu zachęcanie do pracy na własny rachunek. Kiedy już jesteśmy przedsiębiorcami, mamy lokal, zakupiliśmy wyposażenie, maszyny, zatrudniliśmy pracowników (w tym niepełnosprawnych) sprawdźmy czy spełniamy wymagania dotyczące BHP w naszej branży. Dziś kilka wskazówek dla osób zakładających pralnię chemiczną i zatrudniających w niej osoby 44 niepełnosprawne. Jakie przepisy musi znać pracodawca aby zakład pracy był bezpieczny dla wszystkich pracowników? Najważniejsze przepisy dotyczące prawa pracy i BHP Każdy przedsiębiorca musi znać i stosować przepisy prawa dotyczące bezpiecznych i higienicznych warunków pracy. Po pierwsze kodeks pracy (t.j. w Dz.U. z 2016 r. poz.1666) oraz rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 26-09-1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (t.j. w Dz.U. z 2003 r. nr 169 poz. 1650 ze zm.), rozporządzenie Ministra Gospodarki z 27-04-2000 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy w pralniach i farbiarniach (Dz.U. nr 40 poz. 469), rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 6-06-2014 r. w sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy (Dz.U. poz. 817 ze zm.), rozporządzenie Ministra Zdrowia z 30-12-2004 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy związanej z występowaniem w miejscu pracy czynników chemicznych (t.j. w Dz.U. z 2016 r. poz. 1488). To tylko niektóre z nich. Wymagania dotyczące budynków Aby nasi pracownicy mieli odpowiednie warunki pracy pracodawca musi zadbać o spełnienie wymogów dotyczących pomieszczeń pracy. Najlepiej sprawdzić ich stan przy pomocy listy kontrolnej (tabela 1). przyjaciel przy pracy grudzień 2016 [NIE]pełnosprawni w pracy www.przyjacielprzypracy.pl Pytanie TAK 1 Czy budynek posiada książkę obiektu budowlanego? 2 Czy budynek jest wyposażony w instalację wodno-kanalizacyjną? 3 Czy budynek jest wyposażony w instalację wentylacyjną? 4 Czy budynek jest wyposażony w instalację elektryczną? 5 Czy budynek jest wyposażony w instalację sprężonego powietrza? 6 Czy na każdego pracownika pracującego w danym pomieszczeniu przypada 13m3 wolnej przestrzeni? 7 Czy na każdego pracownika pracującego w danym pomieszczeniu przypada 2m2 wolnej powierzchni 8 Czy wysokość pomieszczeń w których występują czynniki szkodliwe wynosi 3,3 m? 9 Czy pomieszczenie przeznaczone na magazyn środków chemicznych (pomieszczenie pracy czasowej) ma 2,5 m wysokości? 10 Czy drzwi wejściowe do pomieszczeń pralniczych mają szerokość 0,9 m? 11 Czy drzwi między pomieszczeniami pracy umożliwiają pracownikom poruszanie się bez potrzeby używania klucza? 12 Czy w pomieszczeniach pracy jest odpowiednia temperatura (140C, a przy pracach lekkich 180C)? 13 Czy pracownicy maja dostęp do pomieszczeń sanitarno-higienicznych? 14 Czy wysokość pomieszczeń sanitarno-higienicznych wynosi 2,5 m? 15 Czy stosunek powierzchni okien do powierzchni podłogi w pomieszczeniach pracy wynosi 1:8? 16 Czy oświetlenie stanowisk pracy jest zgodne z normami? 17 Czy pomieszczenia narażone na działanie wody, pary i substancji chemicznych są pokryte do wysokości 2 m materiałem nienasiąkliwym, łatwo zmywalnym i odpornym na używane środki chemiczne? 18 Czy podłogi we wszystkich pomieszczeniach pralniczych są wykonane z materiałów odpornych na nasiąkanie? 19 Czy studzienki i kratki ściekowe są zabezpieczone odpowiednimi pokrywami lub kratami? NIE UWAGI Jeśli zatrudniamy pracownika niepełnosprawnego 20 Czy drogi dojścia do budynku są utwardzone i równe? 21 Czy schody mają podjazdy dla osób niepełnosprawnych? 22 Czy w budynku jest możliwość przemieszczania się osoby niepełnosprawnej ruchowo (windy, platformy, brak progów, równe drogi komunikacyjne)? 23 Czy pomieszczenia sanitarno-higieniczne są dostosowane dla osób niepełnosprawnych? 24 Czy pokrywy i zabezpieczenia kratek ściekowych nie są zbyt wystające lub zbyt niskie, uniemożliwiające poruszanie się osób niepełnosprawnych? Tabela 1. Lista kontrolna dotycząca pomieszczeń pracy przyjaciel przy pracy grudzień 2016 45 [NIE]pełnosprawni w pracy www.przyjacielprzypracy.pl Stanowiska pracy Jeśli pomieszczenia pracy spełniają wszystkie warunki, należy zaprojektować stanowiska pracy, w czym ponownie pomocna będzie lista kontrolna (tabela 2). Pytanie TAK 1 Czy stanowisko pracy zapewnia swobodę ruchów pracującego na nim pracownika? 2 Czy stanowisko pracy zostało urządzone z uwzględnieniem wykonywanych czynności? 3 Czy stanowisko pracy zostało urządzone z uwzględnieniem psychofizycznych właściwości pracownika? 4 Czy pracownicy, którzy wykonują prace w pozycji stojącej mają zapewnione miejsce do odpoczynku? 5 Czy maszyny, w jakie jest wyposażone stanowisko spełniają wymagania dotyczące oceny zgodności (znak CE i deklarację zgodności)? 6 Czy temperatura powierzchni zewnętrznych rur przewodzących gorącą wodę i parę oraz maszyn i urządzeń pralniczych nie przekracza 55°C? 7 Czy stanowiska pracy do mechanicznego czyszczenia odzieży lub miejscowego usuwania plam przy użyciu substancji chemicznych są wyposażone w wyciągi miejscowe? 8 Czy maszyny i urządzenia pralnicze sterowane automatycznie wyposażone są w mechanizmy umożliwiające ręczny spust kąpieli i otwarcie pokrywy w przypadku awarii? 9 Czy maszyny pralnicze są wyposażone w urządzenia unieruchamiające bęben w czasie ładowania? 10 Czy maszyny i urządzenia pralnicze są wyposażone w szczelne pokrywy samozamykające, wyposażone w urządzenie zabezpieczające przed przypadkowym otwarciem podczas pracy? 11 Czy wyodrębnione są pomieszczenia z oddzielnymi stanowiskami pracy do przyjmowania odzieży brudnej i osobne do wydawania odzieży czystej? 12 Czy stanowiska pracy, na których stosowno substancje chemiczne są wyposażone w ażurowe podesty? 13 Czy stanowiska ręcznego prasowania odzieży przy użyciu elektrycznych żelazek są wyposażone w podesty lub dywaniki izolujące z materiałów dielektrycznych? 14 Czy są opracowane instrukcje BHP dla poszczególnych urządzeń? NIE UWAGI Jeśli zatrudniamy pracownika niepełnosprawnego 15 Czy stanowisko pracy zostało urządzone z uwzględnieniem rodzaju i stopnia niepełnosprawności pracownika? 16 Czy w pobliży stanowiska pracy jest miejsce na odstawienie wózka inwalidzkiego, odłożenie kul itp.? 17 Czy osobie niepełnosprawnej zapewniono swobodny dostęp do stanowiska pracy? Tabela 2. Lista kontrolna dla stanowisk pracy z wyposażeniem Procesy pracy Kolejnym etapem przeglądu naszego biznesu jest proces pracy. W pralni chemicznej pracownicy są narażeni na działanie szkodliwych czynników chemicznych. Czynniki te mogą być niebezpieczne dla zdrowia i życia, więc tak trzeba zabezpieczyć 46 procesy pracy, aby zagrożenie było jak najmniejsze. Tabela 3 przedstawia listę kontrolną dla procesu pracy pod kątem zagrożenia czynnikami chemicznymi. przyjaciel przy pracy grudzień 2016 [NIE]pełnosprawni w pracy www.przyjacielprzypracy.pl Pytanie TAK 1 Czy używane substancje chemiczne są oznakowane w sposób widoczny i ułatwiający ich identyfikację? 2 Czy jest sporządzony spis substancji niebezpiecznych? 3 Czy substancje niebezpieczne posiadają karty charakterystyki? 4 Czy pracownicy są wyposażeni w środki ochrony indywidualnej? 5 Czy opracowano instrukcje obchodzenia się, transportu, przechowywania czynnika chemicznego? 6 Czy pralnia posiada urządzenia do prania odzieży zanieczyszczonej czynnikami chemicznymi? 7 Czy zostały zainstalowane urządzenia do neutralizacji substancji chemicznej, którymi jest zanieczyszczona odzież? 8 Czy pralnia ma zainstalowane urządzenie do odpylania, degazacji i dezynfekcji odzieży roboczej i ochronnej? NIE UWAGI Jeśli zatrudniamy pracownika niepełnosprawnego 9 Czy czynniki chemiczne w procesie pracy nie wpłyną niekorzystnie na stan zdrowia osoby niepełnosprawnej? 10 Czy osoba niepełnosprawna może pracować z czynnikami szkodliwymi? Tabela 3. Lista kontrolna procesu pracy – czynniki chemiczne Firmę już zorganizowaliśmy, ale brakuje nam w niej pracowników. Oto niezbędnik przy zatrudnianiu pracownika (tabela 4). Pytanie TAK 1 Czy pracownik posiada odpowiednie kwalifikacje? 2 Czy pracownik przeszedł badanie lekarskie i otrzymał orzeczenie o braku przeciwwskazań do pracy na stanowisku? 3 Czy pracownik przeszedł szkolenie wstępne BHP? 4 Czy została podpisana z pracownikiem umowa o pracę? 5 Czy pracownik otrzymał informację o warunkach zatrudnienia? 6 Czy pracownik otrzymał informacje o równym traktowaniu? 7 Czy pracownik został zapoznany ze swoimi obowiązkami? 8 Czy pracownik został zgłoszony do ZUS? 9 Czy pracownik został zapoznany z oceną ryzyka zawodowego? NIE UWAGI Jeśli zatrudniamy pracownika niepełnosprawnego 10 Czy pracownik posiada orzeczenie o niepełnosprawności? 11 Czy stanowisko pracy osoby niepełnosprawnej zostało dostosowane do rodzaju jej niepełnosprawności? Tabela 4. Lista kontrolna – pracownik Mamy zatrudnionych pracowników. Teraz zostało nam tylko pracować i wspólnie z zespołem pracowników rozwijać firmę. przyjaciel przy pracy grudzień 2016 To, że jesteś osobą niepełnosprawną nie pozbawia cię prawa do bycia przedsiębiorcą. Każdy może mieć swoją działalność gospodarczą, bo każdy zasługuje na spełnienie swoich marzeń. ■ 47 artykuł sponsorowany www.przyjacielprzypracy.pl Gdy w grę wchodzi bezpieczeństwo, wymiana ma decydujące znaczenie Jedno z najnowszych rozwiązań oferowanych przez firmę 3M w zakresie środków ochrony układu oddechowego stanowi seria pochłaniaczy gazów i par organicznych ze wskaźnikiem zużycia ESLI (ang. End-of-Service-Life Indicator). Rozwiązanie jest przełomem w ocenie końca czasu użytkowania oraz wskazania konieczności wymiany pochłaniaczy. dr inż. Rafał Hrynyk, Starszy Inżynier ds. Wdrożeń, 3M Dział Bezpieczeństwa Pracy Dotychczasowe rozwiązania polegają na ocenie końca czasu użytkowania oraz ustaleniu harmonogramu wymiany pochłaniaczy na podstawie smaku lub zapachu. Taka subiektywna metoda oceny zużycia zakłada identyfikację zagrożenia w momencie, gdy pary/gazy substancji chemicznych przedostają się przez zużyty pochłaniacz. To właśnie z tego powodu wskazane jest, by nie polegać na ustalaniu czasu wymiany 48 pochłaniaczy na podstawie smaku lub zapachu, lecz wymieniać je zanim nastąpi całkowite zużycie. Rzeczywiste zużycie pochłaniacza to czas do momentu, gdy zawarty w nim węgiel aktywny ulegnie „wysyceniu” i przepływające przez niego pary i gazy nie są już więcej wiązane. Mamy tu do czynienia z tzw. przebiciem chemicznym. przyjaciel przy pracy grudzień 2016 artykuł sponsorowany www.przyjacielprzypracy.pl W przeciwieństwie do filtrów cząstek stałych koniec czasu użytkowania pochłaniaczy nie objawia się utrudnionym oddychaniem. To właśnie dlatego tak ważne jest, by pochłaniacze chroniące przed gazami i parami były wymieniane we właściwym momencie. Zbyt długie korzystanie z pochłaniacza może sprawić, że czynniki szkodliwe przedostaną się do dróg oddechowych. Nowatorski wskaźnik ma postać znacznika kreskowego, który podczas pracy w warunkach występowania par lub gazów organicznych pozwala wizualnie ustalić, czy konieczna jest wymiana pochłaniacza. Wskaźnik ESLI znajduje się wewnątrz pochłaniacza, przy warstwie węgla aktywnego, a przepływające przez niego pary/gazy organiczne są absorbowane również przez wskaźnik. Powiększający się pasek wskaźnikowy jest widoczny na bocznej ściance pochłaniacza i pomaga określić pozostały czas jego użytkowania. Podobnie jak każde urządzenie wskaźnikowe, działające na zasadzie czujnika, również wskaźnik ESLI ma wymagania dotyczące jego prawidłowego funkcjonowania. Poziom narażenia wymagany do zainicjowania widocznej zmiany przez wskaźnik nosi nazwę minimalnego poziomu wskazań MIL (ang. minimum indication level). Każdy typ par organicznych ma charakterystyczną wartość MIL, podaną w materiałach Opisane pochłaniacze par i gazów organicznych posiadają złącze bagnetowe i jako element oczyszczający przeznaczone są do stosowania łącznie ze sprzętem wielorazowego użytku w postaci półmasek lub masek pełnotwarzowych 3M. Należy pamiętać, że skuteczność ochronna pochłaniaczy oprócz poprawnego ich doboru, wynikającego z rodzaju oraz intensywności czynników przyjaciel przy pracy grudzień 2016 referencyjnych oraz dostępnej na stronie internetowej aplikacji 3M™ Select and Service Life. Wynika to z faktu, że podobnie jak dla innych czujników, do rozpoczęcia wskazania wartości mierzonej niezbędny jest minimalny bodziec w postaci sygnału (stężenia, temperatury etc.). Kolejny warunek dotyczy wartości MIL, która musi być mniejsza niż dopuszczalna wartość narażenia w miejscu pracy, określana jako najwyższe dopuszczalne stężenie (NDS). Daje to pewność, że wizualne zmiany wskaźnika pojawią się zanim stężenie par przepływających przez pochłaniacz osiągnie dopuszczalną wartość narażenia. Jeżeli posługiwanie się wskaźnikiem ESLI w oparciu o powyższe warunki nie jest właściwe w danym miejscu pracy, nadal można go wykorzystywać jako uzupełnienie dotychczasowego harmonogramu wymiany pochłaniaczy, tj. pochłaniacze należy wymieniać w terminach wskazanych w harmonogramie lub po zasygnalizowaniu przez ESLI, zależnie od tego, który z przypadków wystąpi wcześniej. Używając wizualnego wskaźnika sygnalizującego konieczność wymiany pochłaniacza, podnosi się bezpieczeństwo pracy oraz optymalizuje wykorzystanie pochłaniaczy w odpowiednich środowiskach. Przykładowe działanie pochłaniacza ze wskaźnikiem zużycia przedstawiono na zdjęciach. szkodliwych, zależy również od dopasowania części twarzowej maski do twarzy pracownika. Tylko przy szczelnym przyleganiu części twarzowej mamy pewność, że elementy oczyszczające w postaci pochłaniaczy nie pozwolą na przedostanie się zagrożeń do dróg oddechowych pracownika. ■ 49 prezeNTacje www.przyjacielprzypracy.pl sTowarzyszenie Pracowników służB BezPieczeńsTwa i Higieny Pracy w łodzi Jesienią 1992 r. kilkunastoosobowa grupa pracowników BHP placówek służby zdrowia w Łodzi podjęła skuteczną próbę powołania Stowarzyszenia Pracowników Służb Bezpieczeństwa i Higieny Pracy w Łodzi – organizacji skupiającej środowisko służb BHP. zarząd SPSBHP w Łodzi W dniu 22 października 1992 r. postanowieniem Sądu Rejestrowego w Łodzi Stowarzyszenie otrzymuje osobowość prawną, stając się pierwszym tego typu Stowarzyszeniem w kraju. Motto Stowarzyszenia zostało umieszczone w statucie: „Pracownicy Służb Bezpieczeństwa i Higieny Pracy świadomi humanistycznych i demokratycznych tradycji swojego zawodu, w trosce o sprawy ludzkie oraz o zapewnienie bezpiecznych warunków pracy”. Pierwszym Prezesem Stowarzyszenia został wybrany Henryk Dombrzalski, który pełnił tę funkcję do 2008 roku. Stowarzyszenie rozwija się od małej kilkunastoosobowej grupki pracowników służby zdrowia do 120 członków, specjalistów BHP, ppoż, ochrony środowiska, bardzo wielu z wyższym wykształceniem, reprezentujących wiele branż i różne firmy z województwa łódzkiego. W 2002 r. podczas uroczystości 10-lecia SPSBHP w Łodzi podpisano porozumienie o wspólnym podejmowaniu inicjatyw i działań na rzecz dalszej poprawy bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony środowiska naturalnego między Państwową Inspekcją Pracy reprezentowaną przez Okręgowego Inspektora Pracy w Łodzi Mirosława Czapskiego a Stowarzyszeniem Pracowników Służb Bezpieczeństwa i Higieny Pracy w Łodzi reprezentowanym przez Prezesa Zarządu Henryka Dombrzalskiego. Możemy się poszczycić, że realizując postanowienia nowelizacji rozporządzenia w sprawie służby BHP z 2-11-2004 r. grupa 30 członków Stowarzyszenia podwyższyła swoje kwalifikacje zawodowe i ukończyła studia licencjackie w zakresie bezpieczeństwo i higiena pracy. W 2008 r. w sali kolumnowej Sejmu RP w Warszawie podczas uroczystości z okazji 55-lecia powołania służby BHP w Polsce przedstawiciele kilku organizacji zajmujących się bezpieczeństwem i higieną pracy: Henryk Dombrzalski (SPSBHP w Łodzi), Marek Nościusz (OSPSBHP), Marcin Babski (PSPSBHP), 0 PieRWSZy PReZeS StoWaRZySZenia - HenRyK DoMbRZalSKi Ryszard Celeda (SOP) oraz Henryk Kowalski (KZZITBHP) podpisali porozumienie o współpracy. Cele Stowarzyszenia: • zrzeszanie osób fizycznych i prawnych pracujących lub wykonujących działania na rzecz poprawy warunków bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony zdrowia, a także zrzeszanie osób fizycznych i prawnych wspierających lub chcących wspomagać działania w tym zakresie; • popularyzowanie celów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony zdrowia pracowników; • organizowanie pomocy w rozwiązywaniu problemów natury ekonomicznej, organizacyjnej, technicznej, prawnej i społecznej; przyjaciel przy pracy grudzień 2016 prezentacje www.przyjacielprzypracy.pl • opiniowanie, inicjowanie zmian oraz występowanie w sprawach norm i przepisów dotyczących prawa pracy, BHP oraz ochrony zdrowia pracowników; • upowszechnianie wiedzy z zakresu prawa pracy, BHP, a także ochrony zdrowia pracowników; • prowadzenie i wspieranie działalności edukacyjnej i szkoleniowej; • kształtowanie właściwego poziomu etyki zawodowej oraz podnoszenie poziomu wiedzy i kwalifikacji; • podejmowanie profilaktyki i prowadzenie działań na rzecz zapobiegania powstawaniu wypadków; • prowadzenie działań eksperckich i doradczych w zakresie prawa pracy, BHP oraz ochrony zdrowia; • reprezentowanie interesów członków Stowarzyszenia wobec organów administracji państwowej, samorządowej, instytucji oraz innych organizacji krajowych i zagranicznych. Studenci - członkowie Stowarzyszenia Zadania wynikające z zapisów statutowych realizuje wybierany na kadencję 4-letnią Zarząd, kontrolę nad realizacją zadań sprawuje Komisja Rewizyjna. Po 16 latach pełnienia funkcji Prezesa Zarządu Henryk Dombrzalski w 2008 r. złożył na ręce Walnego zebrania rezygnację ze względów zdrowotnych. Dokonano wyboru nowego Prezesa Zarządu, którym został Andrzej Strzałkowski. Od 14-04-2011 r. drugą kadencję Prezesem Stowarzyszenia jest G. Barbara Skorupa. Przedstawiciele Zarządu podczas seminarium “Doskonalenie zawodowe oraz potwierdzanie kompetencji służby BHP w Unii Europejskiej” Stowarzyszenie skupia 120 członków. Organizuje kwartalne Walne zebrania, które są forum wymiany poglądów i aktualizowania wiedzy członków Stowarzyszenia. Nieodłącznym elementem każdego spotkania jest szkolenie, wykładowcami są najwyższej klasy specjaliści z różnych dziedzin zajmujący się bezpieczeństwem i higieną pracy, ergonomią, prawem pracy, ochroną środowiska itp. W celach dydaktycznych SPSBHP wydaje kwartalnik Biuletyn Informacyjny „W SŁUŻBIE BHP”. Członkowie Stowarzyszenia uczestniczą w kampaniach, konferencjach i szkoleniach organizowanych przez instytucje i organizacje, z którymi Stowarzyszenie współpracuje, w tym m.in. CIOP-PIB, IMP im. J. Nofera, PIP, PŁ, NOT i innych. Przedstawiciele Zarządu G. Barbara Skorupa oraz Tomasz Golczyk uczestniczyli w dniach 20-21 października 2016 r. w międzynarodowym seminarium pt. „Doskonalenie zawodowe oraz potwierdzanie kompetencji służby BHP w Unii Europejskiej”. Organizatorem seminarium był Zarząd Główny Ogólnopolskiego Stowarzyszenia Pracowników Służby BHP. W seminarium brali udział przedstawiciele środowisk ochrony pracy z całej Europy, m.in. z Bułgarii, Chorwacji, Niemiec, Portugalii, Irlandii, Wielkiej Brytanii. „Bezpieczeństwo i zdrowie w pracy dotyczy każdego. Jest dobre dla Ciebie. Dobre jest dla firmy.” przyjaciel przy pracy grudzień 2016 Zarząd Stowarzyszenia Naszym zadaniem jest promowanie zrównoważonego życia zawodowego. Kampania „Zdrowe i bezpieczne miejsce pracy” prowadzona w latach 2016-2017 pod hasłem „Bezpieczni na starcie, zdrowi na mecie” została przygotowana przez Europejską Agencję Bezpieczeństwa i Zdrowia w Pracy (EU-OSHA). Zarząd SPSBHP w Łodzi w 2017 r. planuje organizację kwartalnych Walnych zebrań oraz konferencji promującej zdrowie i bezpieczeństwo w miejscu pracy. W Stowarzyszeniu rozpoczęliśmy przygotowania do uroczystości jubileuszu 25-lecia Stowarzyszenia, który będziemy obchodzić we wrześniu 2017 r. Do udziału w jubileuszu zapraszamy wszystkich naszych sympatyków i przyjaciół. ■ 51 wSpółpraca www.przyjacielprzypracy.pl inspektor/Specjalista bhp lokalizacja: woj. kujawsko - pomorskie obowiązki: » opracowywanie, wdrażanie i nadzorowanie realizacji procedur i instrukcji z zakresu bHP » Przeprowadzanie szkoleń wstępnych » Prowadzenie postępowań powypadkowych » Proponowanie i wdrażanie rozwiązań mających na celu podniesienie bezpieczeństwa » Prowadzenie wymaganej dokumentacji i sporządzanie raportów » budowanie świadomości i odpowiedzialności za bezpieczeństwo » bieżąca współpraca z kadrą zarządzającą, firmami zewnętrznymi oraz jednostkami kontroli Wymagania: » Wykształcenie kierunkowe z zakresu bHP (technikum bHP, studia podyplomowe) » Minimum roczne doświadczenie w służbie bHP » bardzo dobra znajomość przepisów bHP, PPoż » Umiejętność komunikacji i współpracy w zespole » Dobra organizacja pracy » Znajomość pakietu MS office (Word, excel, PowerPoint) » Prawo jazdy kat. b. – gotowość do podróży służbowych do oddziałów Spółki » Mile widziane uprawnienia inspektora ochrony PPoż » Pożądana znajomość języka angielskiego na poziomie b1/b2 oferujemy: » W zależności od kwalifikacji stanowisko inspektora lub Specjalisty » interesującą i odpowiedzialną pracę w branży transportu pasażerskiego » Możliwość realizacji ciekawych projektów w obszarze bHP » Dobrą atmosferę i możliwości rozwoju zawodowego » Ubezpieczenie medyczne, kartę Multisport Specjalista w dziale bezpieczeństwa i higieny pracy lokalizacja: woj. wielkopolskie Pełna treść ogłoszenia dostępna na stronie www.goldenengineers.com badania środowiska pracy Centralne laboratorium badawcze Con-leX posiadające certyfikat akredytacji Polskiego Centrum akredytacji (ab 1070) poszukuje partnerów/przedstawicieli z terenu całego kraju do współpracy w zakresie badań środowiska pracy. Mile widziane: » znajomość rynku bHP » własna działalność gospodarcza osoby zainteresowane powyższą ofertą prosimy o kontakt pod adresem: Centralne laboratorium badawcze Con-leX ul. graniczna 24, 26-600 Radom tel. 48 385 11 15, 501 077 553 [email protected] www.conlex.pl obowiązki: » Udział w realizacji strategii Firmy, której częścią jest polityka bHP » Przeprowadzanie odbiorów technicznych stanowisk w nowym zakładzie » Udział w przeprowadzaniu oceny ryzyka zawodowego i monitorowanie pomiarów środowiska pracy » Wdrażanie i aktualizowanie procedur związanych z bHP » Wszystkie obowiązki wynikające z rozporządzenia o służbie bHP Wymagania: » Ukończenie studiów kierunkowych lub studiów podyplomowych z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy » Doświadczenie w służbie bHP w zakładzie produkcyjnym co najmniej 1 rok » bardzo dobra znajomość j. niemieckiego » inicjatywa własna, samodzielność i umiejętność pracy w zespole » Umiejętność przygotowania i prowadzenia prezentacji » Umiejętność przeprowadzania odbiorów technicznych » Prawo jazdy kat. b » » » » » oferujemy: Zatrudnienie w ramach umowy o pracę Możliwość pracy w oparciu o najnowsze technologie Rozbudowany system wynagradzania i premiowania System szkoleń dostosowany do kompetencji pracowników Zaplecze specjalistów dbających o bezpieczeństwo i zdrowie pracowników Pełna treść ogłoszenia dostępna na stronie www.goldenengineers.com 2 przyjaciel przy pracy grudzień 2016 krzyżówka www.przyjacielprzypracy.pl a 1 b c 1 d e 2 g 3 h j 4 k l 5 m n Krzyżówka 6 7 2 3 f 8 Poziomo 9 1) rodak Bohumila Hrabala, 3) prowadzenie nieregularnego ognia z karabinów, moździerzy, 8) cztery kółka, 9) sadzi, podlewa, zbiera plony, 10) krawieckie lub ogrodnicze, 12) dzikie, drapieżne zwierzę, 14) ściany, szkielet, wiązanie budowli, 15) kij w „pogawędkach”, 18) zbiornik na wodę, 19) skojarz z Ormuzdem, 20) despota, ciemiężca, 21) zachowując anonimowość, występując bezimiennie (łac.), 24) resztka po ściętym drzewie, 27) frajda dla żeglarzy, 28) zagrał Pana Wołodyjowskiego, 29) bywa ze świeczkami, 30) dodatkowa, rozstrzygająca walka finalistów, np. w szermierce, 31) ircha. 4 5 10 11 15 16 17 18 8 9 13 14 6 7 12 19 Pionowo 10 11 1) postawa życiowa obca optymiście, 2) przyjmuje leki, 4) układanie z liter krzyżówki na planszy, 5) wyspa na Morzu Egejskim, największa w archipelagu Dodekanezu, 6) wyklucza udział w przestępstwie, 7) w słoju z kiszonymi ogórkami, 11) wiedźma, 13) potocznie: nietykalna świętość, 16) duży pies o silnej budowie i krótkiej sierści, 17) kobieta na ursusie, 22) część krzesła, 23) kierunek w architekturze nawiązujący do dawnych strzelistych budowli, 24) zdobi niejeden salon myśliwski, 25) ukryta drwina, 26) gruba linia wykonana flamastrem. (r) 20 21 12 22 23 13 24 14 25 26 27 15 16 17 28 Szyfr utworzą litery z następujących kratek: (13-H, 16-B, 2-K, 17-C, 8-A, 2-M, 5-J) (3-L, 18-D, 1-C, 7-L, 16-F, 1-B, 19-C, 12-L, 13-K, 2-H, 8-G, 12-F, 5-F) (12-A) (4-F, 13-N, 4-H, 12-G, 15-N) 29 18 19 30 31 Rozwiązanie krzyżówki z numeru 11/2016 Przestrzegaj czasu pracy S DIAGRAM S A Ó R W diagramie ujawniono niektóre litery. Puste pola należy uzupełnić takimi literami, żeby powstała krzyżówka złożona wyłącznie z rzeczowników. W kolorowych polach powstanie rozwiązanie. S A filatelistka O A Dziękujemy grudzień 2016 C N A A K U N Z Y A W M R E A A R G S E A E M Z E K A E O za przesłane rozwiązania krzyżówki i diagramu. Nagrody książkowe ufundowane przez firmę SANNORT zostały przesłane pocztą przyjaciel przy pracy O R A R R N Y Ę D Ł A Z H Ł T O Z M Rozwiązanie diagramu z numeru 11/2016 K Y Ę O U I T A Y L A A Rozwiązanie krzyżówki i diagramu (sam szyfr), z dopiskiem „krzyżówka / diagram z nr 12”, można przesyłać na adres redakcji: ul. Mokra 13/19, 26-600 Radom, lub: [email protected] w ciągu miesiąca od ukazania się numeru. 53 przyjaciel radzi i odpowiada Czy pracodawca powinien gromadzić akta osobowe osób zatrudnionych na podstawie umów cywilnoprawnych? Zasady realizacji obowiązku prowadzenia akt osobowych oraz wskazanie dokumentów, które powinny się znaleźć w aktach pracowniczych, zostały określone w wydanym na podstawie art. 2981 kodeksu pracy rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 28 maja 1996 r. w sprawie zakresu prowadzenia przez pracodawców dokumentacji w sprawach związanych ze stosunkiem pracy oraz sposobu prowadzenia akt osobowych pracownika (Dz.U. nr 62 poz. 286 z późn. zm.). Każdy pracodawca zobowiązany jest do założenia i oddzielnego prowadzenia dla każdego pracownika akt osobowych. Obowiązek ten ma charakter powszechny w tym sensie, że dotyczy wszystkich pracodawców, niezależnie od liczby zatrudnionych przez nich pracowników lub formy organizacyjnej przedsiębiorstwa. Przepisy prawa pracy nie zobowiązują pracodawcy do prowadzenia akt osobowych dla osób zatrudnionych na podstawie umów cywilnoprawnych w przeciwieństwie do osób zatrudnionych w ramach stosunku pracy, dla których pracodawca musi prowadzić akta osobowe. Nie ma też przepisów określających sposób gromadzenia i przechowywania dokumentów związanych z wykonywaniem prac na podstawie takich umów. Oczywiście zleceniodawca może np. ze względów porządkowych założyć dla zleceniobiorców akta osobowe, w których będzie gromadził dokumenty związane z zatrudnieniem tych osób (np. umowy zlecenia, dokumenty związane z ubezpieczeniem społecznym czy podatkami).Wskazane wydaje się więc przechowywanie umów i dokumentów związanych z zatrudnieniem cywilnoprawnym co najmniej przez okres przedawnienia ewentualnych roszczeń. Na przykład w zakresie umowy zlecenia okres przedawnienia wynosi 2 lata (art. 751 kodeksu cywilnego). Zasady wykorzystywania zwolnienia od pracy z tytułu opieki nad dzieckiem w wymiarze godzinowym w ciągu dnia pracy. Zgodnie z art. 188 k.p. pracownikowi wychowującemu przynajmniej jedno dziecko w wieku do 14 lat przysługuje w ciągu roku kalendarzowego zwolnienie od pracy w wymiarze 16 godzin albo 2 dni, z zachowaniem prawa do wynagrodzenia. O sposobie wykorzystania w danym roku kalendarzowym tego zwolnienia decyduje pracownik w pierwszym wniosku o udzielenie takiego zwolnienia złożonym w danym roku kalendarzowym. W przypadku korzystania z tego zwolnienia w wymiarze godzinowym pracownik może korzystać z niego w ramach jego dobowej liczby godzin pracy (np. 8). Przepis nie przesądza o sposobie wykorzystania tego zwolnienia w mniejszej liczbie godzin niż dobowa norma czasu pracy. Nie ma przeszkód aby zwolnienie w wymiarze godzinowym było udzielone na godziny przypadające po godzinie rozpoczęcia pracy lub przed godziną zakończenia pracy wynikających z rozkładu czasu pracy (czyli pracownik później rozpoczyna lub wcześniej kończy pracę) jak i przypadało w trakcie godzin pracy i tym samym powodowało przerwę w wykonywaniu pracy w danym dniu. Zatem nie ma przeszkód aby pracownik złożył wniosek o zwolnienie od pracy w wymiarze godzinowym w ramach jego 8 godzinnego dnia pracy. 54 www.przyjacielprzypracy.pl Pracodawca wysłał pracownikowi świadectwo pracy bez wcześniejszego oświadczenia woli o rozwiązaniu umowy o pracę bez wypowiedzenia. Czy samo świadectwo pracy uprawnia pracownika do roszczenia w związku z rozwiązaniem umowy o pracę bez wypowiedzenia? Zgodnie z art. 52 § 1 pkt 1 k.p. pracodawca może rozwiązać z pracownikiem umowę o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika w razie ciężkiego naruszenia podstawowych obowiązków pracowniczych. Rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika nie może nastąpić po upływie 1 miesiąca od uzyskania przez pracodawcę wiadomości o okoliczności uzasadniającej rozwiązanie umowy (art. 52 § 2 k.p.). Zgodnie z art. 30 § 4 k.p. w oświadczeniu pracodawcy o wypowiedzeniu umowy o pracę zawartej na czas nieokreślony lub o rozwiązaniu umowy o pracę bez wypowiedzenia powinna być wskazana przyczyna uzasadniająca wypowiedzenie lub rozwiązanie umowy. Brak podania przyczyny powoduje, że rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia zostało dokonane z naruszeniem przepisów. Przyczyna powinna być prawdziwa, konkretna i zrozumiała dla pracownika oraz rzeczywiście istniejąca. W oświadczeniu pracodawcy musi znaleźć się też pouczenie pracownika o prawie odwołania do sądu pracy w ciągu 14 dni od dnia doręczenia zawiadomienia o rozwiązaniu umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika. W związku z tym, świadectwo pracy nie jest oświadczeniem woli i nie zawiera oświadczeń woli, lecz jedynie oświadczeniem wiedzy co uzasadnia roszczenie pracownika o odszkodowanie na podstawie art. 56 k.p. za niezgodne z prawem rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia. Pogląd ten znajduje uzasadnienie w wyroku Sądu Najwyższego z 14-05-2012 r. (II PK 238/11, OSNP 2013/7-8/81), w myśl którego wydanie świadectwa pracy jest skutkiem rozwiązania stosunku pracy (art. 97 § 1 k.p.), w związku z czym nie zastępuje oświadczenia woli pracodawcy w tym zakresie. Zgodnie z treścią art. 97 § 1 k.p. w związku z rozwiązaniem lub wygaśnięciem stosunku pracy pracodawca jest obowiązany niezwłocznie wydać pracownikowi świadectwo pracy. Wydanie świadectwa pracy nie może zastępować odpowiednich oświadczeń woli pracodawcy w tym zakresie. Wynika to z faktu, iż rozwiązanie stosunku pracy jest czynnością prawną i realizuje się wyłącznie poprzez oświadczenie woli złożone pracownikowi przez przedstawiciela pracodawcy w sposób przewidziany w przepisach k.p. właściwych dla tej czynności. Dlatego oświadczenie woli nie może być zastąpione przez samo tylko stwierdzenie rozwiązania stosunku pracy w doręczonym pracownikowi świadectwie pracy. Dopiero rozwiązanie stosunku pracy wskutek złożenia oświadczenia woli przez pracodawcę rodzi obowiązek wystawienia i wydania pracownikowi świadectwa pracy. Zawarta w świadectwie pracy informacja o rozwiązaniu stosunku pracy ma jedynie stanowić potwierdzenie złożenia pracy i jest skutkiem rozwiązania stosunku pracy, w związku z czym nie zastępuje oświadczenia woli o rozwiązaniu stosunku pracy. Działania pracodawcy mogą być oceniane pod kątem tego, czy nie stanowią wykroczenia przeciwko prawom pracownika. Zgodnie z art. 281 pkt 3 k.p. wypowiedzenie lub rozwiązanie bez wypowiedzenia z pracownikiem stosunku pracy naruszające w sposób rażący przepisy prawa pracy jest wykroczeniem zagrożonym karą grzywny od 1.000 do 30.000 zł. AG przyjaciel przy pracy grudzień 2016 aTeSTO.pl prezeNTUje www.przyjacielprzypracy.pl przyKrycie izOlacyjNe dla beczeK 200l od 1777,35 zł Przykrycie izolacyjne dla beczek 200l, z poliestru powlekanego teflonem, z klapą do napełniania. Dane techniczne: ■ Zapobiega szybkiemu wychłodzeniu zawartości beczki ■ Do beczek stalowych i plastikowych 200/220 l ■ Praktyczne zapięcie na rzepy ■ otwierana klapa dla ułatwienia dostępu do otworu czopowego beczki deNiOS Sp. z o.o. Słoneczna 26, 05-816 Michałowice tel. 124460777 www.denios.pl bOXer b800 M nóż bezpieczny od 72,45 zł nóż bezpieczny zgodny z wymogami HaCCP. nóż z unikalną ochroną ostrza i specjalnym kluczem do kontrolowanej wymiany ostrza. nóż przeznaczony do cięcia grubych materiałów opakowaniowych. Szybka wymiana ostrzy. Zastosowane ostrze trapezowe ze stali nierdzewnej. Przebij materiał ostrzem przyciskając blokadę na grzbiecie noża, osłona ostrzy odblokowuje się maksymalnie i materiał cięty jest przez ostrze trapezowe. Zastosowanie: grube materiały opakowaniowe jak karton, plastikowe paski ściągające, guma itp. ■ Maksymalne wysunięcie ostrza: 10 mm ■ ostrza zapasowe: tak ■ Wykończenie: poliwęglan ■ Zwiększona żywotność: nie ■ Dostępne kolory: niebieski ■ Rodzaj stali: nierdzewna ■ Szlif: dwustronny jUSKy ul. ostrowskiego 30 53-238 Wrocław blUza leŚNiK od 86,00 zł bluza moro. Do pracy i użytku codziennego. idealne dla pracowników leśnych, myśliwych, wędkarzy. Produkowane w Polsce. ■ ■ ■ gramatura 250 g/m2 65% poliester 35% bawełna przyjaciel przy pracy grudzień 2016 www.jusky.pl OKUlary SpawalNicze MeTalOwe UchylNe (Kr0788) od 14,00zł okulary są solidnej metalowej konstrukcji, dokładnie przylegają do twarzy. Delikatny materiał, którym są wykończone zapewnia komfort pracy. Posiadają boczne kratki wentylacyjne i szczeliny wokół szybek ochronnych wewnętrznych, które umożliwiają właściwą wentylację. okulary standardowo wyposażone są w filtry ochronne Din 5. okulary jak i szkiełka posiadają certyfikat Ce. erGOpOliS ul. nowosielska 54, 15-617 białystok tel. (85) 744 66 55 Spaw ul. Mokra 2, 26-600 Radom www.bhp.podlasie.pl [email protected] NR 09 Wrzesień 2016Krahelskiej Laureat nagrody im. Haliny przyznanej przez Głównego Inspektora Pracy Ukazuje się od 1949 roku Laureat nagrody Głównego Inspektora Pracy im. Haliny Krahelskiej Cena 13,65 zł (VAT 5%) NR 11 Laureat nagrody im. Haliny Listopad 2016 Krahelskiej przyznanej przez Głównego Inspektora Pracy Cena 13,65 zł (VAT 5%) NR 12 Grudzień 2016 Ukazuje się od 1949 roku Ukazuje się od 1949 roku Cena 13,65 zł (VAT 5%) ZOSTAŃ PRENUMERATOREM PRZYJACIELA PRZY PRACY PRENUMERATA ROCZNA 2017 150,15 PLN BRUTTO ( + koszty pakowania i wysyłki w wysokości 44,00 PLN brutto/rok) BHP W BRANŻY CHEMICZNEJ TEMAT BHP W ZAKŁADZIE NOWOCZESNE TEMAT TECHNOLOGIE SZKLARSKIM ZAPEWNIAJĄCE Z OKŁADKI NAJPOWAŻNIEJSZE ZAGROŻENIA DLA PRACOWNIKÓW Ind 371548. ISSN 0137-8368 11 12 Nakład 5 000 egz. • aktualności z branży BHP Ind 371548. ISSN 0137-8368 Nakład 5 000 egz. ISSN 0137-8368 ISSN 0137-8368 Ind 371548. ISSN 0137-8368 UCHRONIĆ PRZED ZATRUCIEM WARUNKI BEZPIECZEŃSTWA WARUNKI MAGAZYNOWANIA CZADEM? I HIGIENY PRACYIWSPRZEDAŻY MAGAZYNACH MATERIAŁÓW WYSOKIEGO SKŁADOWANIA OCHRANIAJ SWÓJ WZROK PIROTECHNICZNYCH W PRACY WYPADKI PRZYPRACA PRACY:W NIEDZIELE LUB ŚWIĘTA POSTRZELONY PRZEZ MOBBING JAKO ZJAWISKO CORAZ GWOŹDZIARKĘ CZĘŚCIEJ IDENTYFIKOWANE W MIEJSCU PRACY PRZEMYSŁ SPOŻYWCZY - Nakład 5 000 egz. Z OKŁADKI TEMAT Z OKŁADKI BHPAUTONOMICZNE BEZPIECZEŃSTWO CZUJNIKI MIEJSCU W LOGISTYCE TLENKUWWĘGLA. JAKPRACY SIĘ • przykłady dobrych praktyk - wdrożonych rozwiązań techniczno - organizacyjnych poprawiających bezpieczeństwo pracowników www.przyjacielprzypracy.pl ISSN 0137-8368 09 www.przyjacielprzypracy.pl www.przyjacielprzypracy.pl PRENUMERATA ELEKTRONICZNA » Dostęp do e-wydań miesięcznika i wszystkich płatnych treści na stronie 24h/dobę » Archiwum zakupionych wydań » Treści dostępne na urządzeniach mobilnych • relacje z najważniejszych imprez i spotkań branżowych • informacje o nowych produktach i rozwiązaniach służących poprawie warunków pracy • szczegółowe analizy przyczyn wypadków przy pracy • bezpieczeństwo pracy w pożarnictwie • oceny ryzyka zawodowego • prezentacje osób, instytucji oraz inicjatyw związanych z branżą BHP • zagrożenia i czynniki występujące w miejscu pracy • pracownicy [NIE]pełnosprawni ATRAKCYJNE RABATY dla osób składających zamówienia na prenumeratę w wydawnictwie w tym m.in. na szkolenia BHP i pomiary środowiska pracy PRZYJACIEL PRZY PRACY W LICZBACH wydań niemal niemal nakład niemal 11 60 70 5 000 15 000 rocznie stron każde wydanie lat na rynku każdego wydania czytelników co miesiąc tel. 48 384 56 55, 500 679 568 fax 48 385 11 16 ZAMÓW PRENUMERATĘ [email protected] www.przyjacielprzypracy.pl
