Stany spastyczne jelit i zespół jelita nadwrażliwego
advertisement
Stany spastyczne jelit i zespół jelita nadwrażliwego Jak sobie z nim radzić? Konsultacja naukowa: Prof. dr hab. med. Witold Bartnik Projekty i rozwiązania zawarte w niniejszym opracowaniu stanowią wyłączną własność firmy Infomed CIM z o.o. z siedzibą w Warszawie (zwanej dalej Firmą) i mogą być stosowane, adaptowane, powielane i udostępniane osobom trzecim wyłącznie na podstawie pisemnego zezwolenia Firmy z zastrzeżeniem wszelkich skutków prawnych. Zespół jelita drażliwego oznacza zbiór objawów, które są związane z nadmierną pobudliwością (drażliwością) jelit. W ciągu ostatnich lat znacznie wzrosło zainteresowanie zespołem jelita drażliwego. Badania epidemiologiczne wykazują, że rozpowszechnienie tego schorzenia w społeczeństwie jest znaczne. Zespół jelita drażliwego jest najczęstszą przyczyną dolegliwości i objawów ze strony jelit, a także powodem większości konsultacji w gabinetach gastroenterologicznych. Dzięki rosnącemu zainteresowaniu naukowców wiemy coraz więcej na temat objawów i diagnostyki tego schorzenia. Mimo osiągnięć w zakresie rozpoznawania i leczenia zespołu jelita drażliwego wciąż nie ma ostatecznych i jednoznacznych opinii na temat przyczyn powstawania choroby. Z punktu widzenie pacjenta cierpiącego na objawy związane z tą chorobą ważne jest poznanie i zrozumienie mechanizmów wywołujących dolegliwości. Dzięki temu można im przeciwdziałać, stosując odpowiednią dietę, czy też w sposób świadomy niwelując skutki stresu. Jednym z warunków powodzenia terapii jest dobra współpraca pacjenta z lekarzem oparta na wnikliwej analizie przyczyn choroby, racjonalnym postępowaniu diagnostyczno-leczniczym oraz przestrzeganiu zaleceń lekarskich. Na szczęście uciążliwe objawy zespołu jelita drażliwego nie powodują zagrożenia życia lub groźnych powikłań. Bezpieczeństwo pacjenta potwierdzają wyniki badań diagnostycznych. Najczęściej pełna diagnostyka ma miejsce na początku leczenia i jej celem jest wykluczenie innych chorób, które mogą dawać podobne objawy. Celem niniejszej publikacji jest przedstawienie najważniejszych, praktycznych informacji o tej chorobie. Zespół jelita drażliwego jest najczęstszą przyczyną dolegliwości i objawów ze strony jelit, a także powodem większości konsultacji w gabinetach gas­ tro­enterologicznych. Kiedy należy podejrzewać zespół jelita drażliwego? Lekarze określają zespół jelita drażliwego schorzeniem czynnościowym, gdyż podczas szczegółowych badań nie wykrywa się zmian w jelitach. Częste bóle brzucha, występujące zwłaszcza po jedzeniu i ustępujące po wypróżnieniu, zaburzenia rytmu wypróżnień z licznymi, luźnymi stolcami lub zaparciem, wzdęcie, gazy, odczuwanie nagłej potrzeby oddania stolca mogą wskazywać na zespół jelita drażliwego. Przyczyny zespołu jelita drażliwego nie są w pełni poznane. Jest to choroba przewlekła, która, z okresami zaostrzeń i remisji, może trwać do końca życia. Lekarze określają zespół jelita drażliwego schorzeniem czynnościowym, gdyż podczas szczegółowych badań nie wykrywa się zmian w jelitach. Zespół jelita drażliwego wywołuje znaczny dyskomfort i cierpienie, ale nie powoduje trwałych szkód w organizmie, nie prowadzi do stanów zapalnych i krwawień z jelita, a także innych poważnych chorób, jak np. nowotwór. Choroba często przebiega łagodnie, ale u niektórych osób bywa dokuczliwa. Może być powodem unikania kontaktów towarzyskich, niechęci do podjęcia pracy, a także niechęci do krótkich nawet podróży. Na szczęście większość ludzi, dzięki stosowaniu odpowiedniej diety, umiejętnym radzeniu sobie ze stresem i przyjmowaniu zalecanych przez lekarzy preparatów, potrafi zapanować nad objawami choroby. Co jest przyczyną zespołu jelita drażliwego? Jelito grube, które ma około 1,5 metra długości, łączy jelito cienkie z odbytem. Jedną z funkcji jelta grubgo jest wchłanianie wody i soli z treści docierającej z jelita cienkiego. Każdego dnia dwa litry płynnej treści docierają do jelita grubego. Może ona pozostawać tam przez kilka dni, do czasu aż większość płynów i soli mineralnych zostanie wchło nięta do krwiobiegu. Potem, pod wpływem ruchów perystaltycznych (robaczkowych), następuje przesuwanie mas kałowych do końcowej części jelita grubego, w której przebywają do momentu wydalenia na zewnątrz. Ruchy jelita grubego powodują powolne przesuwanie się treści pokarmowej w kierunku odbytnicy. Kilka razy dziennie silny skurcz mięśni przemieszcza kał prosto do odbytnicy. Niektóre takie skurcze zakończone są wypróżnieniem. Lekarze nie znaleźli organicznej przyczyny zespołu jelita drażliwego. Często wiąże się ona z zaburzeniami emocjonalnymi lub stresem. Chociaż stres może nasilać objawy, Lekarze nie znaleźli organicznej przyczyny zespołu jelita drażliwego. Często wiąże się ona z zaburzeniami emocjonalnymi lub stresem. Przyczyny powstawania zespołu jelita drażliwego nie są do końca poznane, ale wiadomo, że ważną rolę w powstawaniu tego schorzenia odgrywa nieprawidłowa czułość zakończeń nerwowych w jelicie grubym. badania dowodzą, że inne czynniki są równie ważne. Wydaje się, że jelito grube u osób z zespołem jelita drażliwego mocniej odpowiada na bodźce niż u pozostałych ludzi. Przyczyny powstawania zespołu jelita drażliwego nie są do końca poznane, ale wiadomo, że ważną rolę w powstawaniu tego schorzenia odgrywa nieprawidłowa czułość zakończeń nerwowych w jelicie grubym. Układ nerwowy odbiera bodźce i steruje ruchem jelit. Termin jelito drażliwe oznacza, że relatywnie małe bodźce wywołują niewspółmiernie dużą reakcję jelita grubego. Pokarm, woda, gazy jelitowe mogą tak silnie pobudzać jelito grube, że dochodzi do jego bolesnych skurczów, przyśpieszenia pracy, a w konsekwencji do częstszych wypróżnień lub biegunki. Kawa, czekolada, produkty mleczne, duże ilości alkoholu i nikotyny są często przyczyną tych dolegliwości. Kofeina u większości ludzi powoduje rozluźnienie stolca, ale jej działanie u pacjentów z zespołem jelita drażliwego może być silniej wyrażone. Badania dowiodły, że u kobiet dolegliwości nasilają się w trakcie miesiączki i podczas zażywania środków hormonalnych. Notowanie objawów i poprzedzających je okoliczności (np. spożywanie określonych pokarmów) w specjalnych dzienniczkach ułatwia ustalenie bodźców wywołujących objawy choroby. Jest to pomocne w ustaleniu właściwego postępowania, które ma zmniejszyć lub całkowicie wyeliminować dolegliwości. Jak działa układ trawienny? Układ trawienny uczestniczy w trawieniu i wchłanianiu pokarmów oraz wydalaniu resztek pokarmowych. Spożyty i rozdrobniony w jamie ustnej pokarm trafia do przełyku, a następnie do żołądka, gdzie odbywa się pierwszy etap trawienia. Częściowo strawiony pokarm, już w postaci płynnej, przesuwa się dalej z żołądka do dwunastnicy. W dwunastnicy treść pokarmowa miesza się z żółcią produkowaną przez wątrobę i enzymami wydzielanymi przez trzustkę. Wątroba i trzustka to dwa bardzo ważne narządy, produkujące substancje niezbędne do prawidłowego trawienia. Dwunastnica jest początkową częścią jelita cienkiego, w którym zachodzą intensywne procesy wchłaniania substancji odżywczych. Jelito cienkie łączy się z jelitem grubym, do którego trafiają niestrawione resztki pokarmowe. Wątroba i trzustka to dwa bardzo ważne narządy, produkujące substancje niezbędne do prawidłowego trawienia. WĄTROBA produkuje żółć, która bierze udział w trawieniu tłuszczów i ułatwia ich wchłanianie PĘCHERZYK ŻÓŁCIOWY gromadzi żółć wyprodukowaną w wątrobie, którą wydziela, gdy w dwunastnicy znajdzie się pokarm JELITO CIENKIE substancje odżywcze ulegają wchłonięciu do krwiobiegu JELITO GRUBE niestrawione resztki pokarmowe zostają częściowo pozbawione wody i formują stolec PRZEŁYK łaczy jamę ustną i gardło z żołądkiem ŻOŁĄDEK - pokarmy stałe, rozdrobnione w jamie ustnej, zostają upłynnione i częściowo strawione TRZUSTKA produkuje wiele enzymów trawiennych, które są wydzielane do dwunastnicy DWUNASTNICA płynna treść pokarmowa zostaje zmieszana z żółcią i strawiona przez enzymy produkowane przez trzustkę ODBYTNICA końcowa część jelita grubego – gromadzi masy kałowe przed ich wydaleniem przez odbyt Aby możliwe było prawidłowe trawienie i wchłanianie, pokarm musi się przesuwać przez przewód pokarmowy w odpowiednim tempie. Prawidłowa praca jelit Biegunka jelicie grubym odbywa się proces ostatecznego wchłaniania wody i formowania mas kałowych, które opuszczają organizm przez odbytnicę. Aby możliwe było prawidłowe trawienie i wchłanianie, pokarm musi się przesuwać przez przewód pokarmowy w odpowiednim tempie. Służą temu rytmiczne ruchy skurczowe przełyku, żołądka i jelit. Narządy te posiadają mięśnie i odpowiednie unerwienie sterujące. Pobudzenie mięśniówki przewodu pokarmowego za pośrednictwem układu nerwowego prowadzi do rytmicznych skurczów jelit, zwanych ruchami robaczkowymi. Ruchy robaczkowe (perystaltyczne) jelit przesuwają papkowatą masę w kierunku jelita grubego i jego końcowej części – odbytnicy. W jelicie grubym odbywa się wchłanianie wody i formowanie mas kałowych. Organizm, za pomocą skurczu jelit, usuwa masy kałowe wówczas, gdy są one prawidłowo uformowane. Jeśli zostało zbyt dużo wody, stolce stają się luźne, a jeśli zostało wchłonięte zbyt dużo wody, stolce są twarde. Prawidłowo uformowany stolec nie powinien dawać dolegliwości podczas wypróżnienia. Biegunką nazywamy oddawanie luźnego lub wodnistego stolca, częściej niż 3 razy na dobę. Biegunka jest też spowodowana zbyt szybką pracą jelit. Szybkie ruchy robaczkowe jelita grubego uniemożliwiają właściwe wchła- nianie wody z mas kałowych, co powoduje powstawanie luźnych lub wodnistych stolców. Przyśpieszone ruchy robaczkowe jelit i zwiększona objętość stolca (większa zawartość wody) wywołują potrzebę częstego wypróżniania się. O zaparciu mówimy wówczas, gdy wypróżnienie występuje rzadziej niż 3 razy w tygodniu. Zaparcie powstaje wtedy, gdy masy kałowe przebywają w jelicie grubym zbyt długo i są w związku z tym nadmiernie odwodnione (zbyt dużo wody uległo wchłonięciu z jelit). Powstaje wówczas twardy, trudny do wydalenia stolec. Wypróżnienie może być bolesne. U osób z zaparciem częściej pojawiają się żylaki odbytu (hemoroidy). Kolkowe bóle brzucha są częstym objawem zespołu jelita drażliwego. Osoby z tym schorzeniem częściej i bardziej dotkliwie odczuwają bóle brzucha – być może jest to związane z większą wrażliwością ich układu nerwowego na różne bodźce. Powodem bólów brzucha są nadmierna kurczliwość i stany spastyczne jelit. Silny skurcz mięśniówki potrafi całkowicie zamknąć jelito, co prowadzi do zatrzymania naturalnego ruchu mas kałowych w kierunku odbytnicy. Gromadzące się przed przeszkodą gazy i masy kałowe wywołują uczucie bolesnego napięcia w brzuchu (wzdęcia) oraz kolkowe bóle brzucha. Zaparcie Bóle brzucha Typowe objawy zespołu jelita drażliwego to: zaparcie, czyli trudności w oddawaniu stolca, który pojawia się rzadziej niż 3 razy w tygodniu, jest twardej konsystencji i powoduje ból podczas wypróżnienia • rozlane, najczęściej kolkowe bóle brzucha ustępujące po wypróżnieniu • biegunka, czyli częste oddawanie luźnego stolca (częściej niż 3 razy dziennie) • zaparcie, czyli trudności w oddawaniu stolca, który pojawia się rzadziej niż 3 razy w tygodniu, jest twardej konsystencji i powoduje ból podczas wypróżnienia • uczucie zalegania stolca w odbytnicy po wypróżnieniu • wzdęcie i gazy • stolce z domieszką śluzu Wizyta u lekarza W czasie rozmowy z lekarzem należy szczegółowo opisać swoje dolegliwości, ich związek ze stresem, przyjmowanymi posiłkami lub paleniem papierosów. Wizyta u lekarza pozwala ocenić objawy choroby i wdrożyć odpowiednie postępowanie. Konieczne jest przeprowadzenie badań laboratoryjnych. Ponadto lekarz może zlecić badanie rentgenowskie lub endoskopowe w celu stwierdzenia lub wykluczenia choroby organicznej. Wizyta u lekarza składa się ze szczegółowej rozmowy (omawiane są dolegliwości) oraz badania lekarskiego. Podczas badania lekarskiego powinno być przeprowadzane palpacyjne badanie przez odbyt. W czasie rozmowy z lekarzem należy szczegółowo opisać swoje dolegliwości, ich związek ze stresem, przyjmowanymi posiłkami lub paleniem papierosów. Podczas badania lekarskiego powinno być przeprowadzane palpacyjne badanie przez odbyt. Badania dodatkowe umożliwiające rozpoznanie choroby Badania dodatkowe mają na celu wykluczenie innych, groźniejszych chorób jelita grubego. Oprócz badań krwi przeprowadza się badanie próbek kału na obecność krwi, która może być niewidoczna (tzw. krew utajona). W zespole jelita drażliwego badania laboratoryjne zwykle nie wykazują odchyleń od normy, a badanie kału nie wykazuje obecności krwi utajonej. Dla rozpoznania ważne jest badanie obrazowe - kolonoskopia. W zespole jelita drażliwego badania laboratoryjne zwykle nie wykazują odchyleń od normy, a badanie kału nie wykazuje obecności krwi utajonej. Badanie, które umożliwia obejrzenie jelita grubego od wewnątrz za pomocą specjalnego aparatu optycznego lub elektronicznego. Kolonoskop, bo tak nazywa się aparat jest długą giętką rurką z silnym światłem i torem wizyjnym. Kolonoskop jest delikatnie wprowadzany do jelita grubego przez odbyt. Do badania jelito grube musi być odpowiednio przygotowane, tak jak w przypadku badania radiologicznego z kontrastem. Badanie kolonoskopowe jest wykonywane w specjalistycznej pracowni przez lekarza gastrologa. Kolonoskopia Kolonoskop umożliwia dokładne obejrzenie wnętrza jelita grubego, pobranie wycinków z miejsc zmienionych chorobowo oraz wykonanie drobnych zabiegów, np. usunięcia polipa. W zespole jelita drażliwego nie stwierdza się takich nieprawidłowości, jak owrzodzenie, polipy, stan zapalny czy nowotwór w jelicie grubym. obejrzenie wnętrza jelita grubego, pobranie wycinków z miejsc zmienionych chorobowo oraz wykonanie drobnych zabiegów, np. usunięcia polipa. Dzięki badaniu kolonoskopowemu można wykluczyć obecność raka lub polipów jelita grubego oraz chorób zapalnych, takich jak wrzodziejące zapalenie jelita grubego (colitis ulcerosa) i choroba Leśniowskiego-Crohna. Rozpoznanie zespołu jelita drażliwego (po wykonaniu wszystkich niezbędnych badań) pozwala na bezpieczne leczenie. Wykluczenie cięższych i źle rokujących chorób, w tym raka jelita grubego, przynosi ulgę i uspokaja zarówno pacjenta, jak i lekarza prowadzącego. Mimo dokuczliwych nierzadko objawów, zespół jelita drażliwego nie stanowi zagrożenia i nie wpływa na długość życia pacjentów. Leczenie tego schorzenia opiera się na zrozumieniu istoty choroby i ścisłej współpracy z lekarzem prowadzącym. Co robić, aby zmniejszyć dokuczliwe objawy? Konieczna jest zmiana stylu życia, zwiększenie aktywności fizycznej, umiejętne radzenie sobie ze stresem oraz właściwa dieta. Zmiana stylu życia jest pierwszym i obowiązkowym krokiem w leczeniu zespołu jelita drażliwego. Jeśli zalecenia niefarmakologiczne są niewystarczające i objawy chorobowe nadal się utrzymują, to lekarz może podjąć decyzję o zastosowaniu leków. Czasami leki włączane są równocześnie z postępowaniem niefarmakologicznym, aby przyśpieszyć powrót pacjenta do zdrowia. Czasami leki włączane są równozcześnie z postępowaniem niefarmakologicznym, aby przyśpieszyć powrót pacjenta do zdrowia. Czego należy unikać? Dzięki obserwacji objawów i poprzedzających je okoliczności (np. silne zdenerwowanie, określony posiłek itp.) można ustalić, jakie czynniki wywołują dolegliwości. Właśnie tych czynników należy się wystrzegać. W sytuacji, gdy trudno jest ustalić konkretną przyczynę dolegliwości, należy unikać czynników, które w świetle wiedzy medycznej prowadzą do występowania objawów zespołu jelita drażliwego. W sytuacji, gdy trudno jest ustalić konkretną przyczynę dolegliwości, należy unikać czynników, które w świetle wiedzy medycznej prowadzą do występowania objawów zespołu jelita drażliwego. Osoby cierpiące powinny unikać: • palenia tytoniu, ponieważ nikotyna wpływa pobudzająco na pracę jelita grubego • p icia kawy, mocnej herbaty i napojów typu cola oraz jedzenia czekolady, gdyż zawarta w nich kofeina bądź też teina, podobnie jak nikotyna, zwiększają kurczliwość jelit powodując tym samym częstsze wypróżnienia i bolesne skurcze jelit • p icia alkoholu, który w każdej postaci może prowadzić do podrażnienia przewodu pokarmowego • s pożywania dużych ilości produktów mlecznych, ponieważ zespół jelita drażliwego może przebiegać z nadwrażliwością na laktozę, czyli cukier mleczny • spożywania tłustych pokarmów • spożywania żywności konserwowanej • p rzyjmowania niektórych leków – należy poinformować leka-rza o wszystkich przyjmowanych dodatkowo lekach (również tych, które są dostępne bez recepty). Dieta w zespole jelita drażliwego W wielu przypadkach prawidłowa dieta zmniejsza objawy zespołu jelita drażliwego. Przed zmianą sposobu odżywiania, należy zanotować, które potrawy powodują objawy i omówić swoje obserwacje z lekarzem. Można również szukać pomocy u doświadczonego dietetyka, który udzieli porady w sprawie zmiany diety. Należy ograniczyć spożywanie produktów mlecznych, które powodują pojawienie się symptomów. Bardziej wskazane i lepiej tolerowane są jogurty ze względu na zawartość enzymu trawiącego cukier mleczny – laktozę. Z powodu obecności w mleku wielu składników niezbędnych do prawidłowego funkcjonowania organizmu (np. wapnia), należy upewnić się, że nowa dieta będzie je także dostarczać. Także obfite posiłki mogą być przyczyną bólów i biegunki u osób z zespołem jelita drażliwego. Objawy można ograniczyć przez spożywanie mniejszych, ale częstszych posiłków. Może to pomóc szczególnie wtedy, gdy spożywane posiłki zawierają mało tłuszczu i dużo węglowodanów. Dieta osoby z zespołem jelita drażliwego powinna być wzbogacona produktami zawierającymi duże ilości błonnika. Błonnik znajduje się w pokarmach pochodzenia roślinnego (włókna pokarmowe). Duże ilości błonnika są w ciemnym, gruboziarnistym pieczywie, ziarnach zbóż, roślinach strączkowych, orzechach, warzywach i owocach. Oprócz dużej ilości błonnika należy spożywać także dużą ilość płynów. Należy wypijać ponad 2 litry płynów dziennie, unikając przy tym kawy i mocnej herbaty. Dieta bogata w błonnik oraz właściwa ilość płynów regulują objętość i konsystencję mas kałowych. Błonnik zwiększa objętość mas kałowych i zatrzymuje w nich wodę, przez co ułatwia wypróżnianie się. Dieta z dużą zawartością błonnika powoduje też umiarkowane rozszerzenie jelita grubego, co hamuje skurcze. Lekarze uznają, że dieta zawiera wystarczającą ilość błonnika wtedy, gdy uzyskuje się miękki stolec i bezbolesne wypróżnienia. Dieta z dużą ilością włóknika może początkowo powodować wzdęcie, które po kilku tygodniach mija. Nie u wszystkich pacjentów z zespołem jelita drażliwego można stosować dietę bogatą w błonnik. Zdarza się, że zwiększa ona liczbę luźnych stolców i wywołuje inne dolegliwości; dlatego przed radykalną zmianą diety wskazana jest konsultacja lekarska. Należy ograniczyć spożywanie produktów mlecznych, które powodują pojawienie się symptomów. Bardziej wskazane i lepiej tolerowane są jogurty ze względu na zawartość enzymu trawiącego cukier mleczny – laktozę. Lekarze uznają, że dieta zawiera wystarczającą ilość błonnika wtedy, gdy uzyskuje się miękki stolec i bezbolesne wypróżnienia. Proste sposoby na właściwą dietę to: pożywanie produktów bogaS tych w błonnik już od śniadania (płatki owsiane, płatki kukurydziane, musli, pieczywo grubo ziarniste) • zamiana pieczywa białego na ciemne i gruboziarniste oraz spożywanie pieczywa z ziarnami zbóż i sezamem • spożywanie produktów bogatych w błonnik już od śniadania (płatki owsiane, płatki kukurydziane, musli, pieczywo grubo ziarniste) • dodanie do pożywienia 2–4 stołowych łyżek otrąb dziennie • codzienne wypijanie nie mniej niż 2 litrów (8 szklanek) płynów, takich jak woda, soki, odtłuszczone mleko, herbata ziołowa Jak radzić sobie z stresem? Istnieją różne techniki relaksacyjne, które zmniejszają skutki działania stresu. Umiejętność właściwego radzenia sobie ze stresem jest w życiu codziennym nieodzowna. Stres sprzyja rozwojowi wielu schorzeń, a umiejętne ograniczenie jego niekorzystnych skutków może nas uchronić nie tylko przed zespołem jelita drażliwego, ale także przed nadciśnieniem tętniczym, chorobą wrzodową, zaburzeniami snu i wieloma innymi schorzeniami czynnościowymi. Istnieją różne techniki relaksacyjne, które zmniejszają skutki działania stresu. Oto kilka sposobów na zmniejszenie stresu: • regularna aktywność fizyczna, uprawianie sportów, które są źródłem witalności i wpływają na pozytywne nastawienie do życia • twórcza aktywność, która zawsze była obiektem zainteresowania, np. malowanie, muzykowanie, pielęgnowanie ogrodu • zajęcie się swoim hobby, czy pogłębianie własnych zainteresowań • spędzanie wolnego czasu w gronie przyjaciół • rozmawianie o swoich problemach z najbliższymi • w przypadku napadów silnego zdenerwowania, lęku, przerażenia – głębokie, powolne oddychanie, które może uspokoić organizm. Powietrze należy wciągać głęboko przez nos, tak aby brzuch wyraźnie się unosił. Po wykonaniu głębokiego wdechu wypuszczamy powietrze bardzo powoli przez usta, wąskim strumieniem, tak jak byśmy chcieli zdmuchnąć świecę. Cykl powolne go oddychania należy powtórzyć 5–7 razy. W przypadku napadów silnego zdenerwowania, lęku, przerażenia – głębokie, powolne oddychanie, które może uspokoić organizm. Powietrze należy wcią-gać głęboko przez nos, tak aby brzuch wyraźnie się unosił. Więcej aktywności fizycznej W większości przypadków aktywność fizyczna nie powinna być jednak zbyt męcząca. Należy wybierać te sporty, czy też ten rodzaj aktywności, które oprócz ruchu oferują nam miłe spędzenie czasu. Dlatego polecane są spacery, jazda na rowerze, gimnastyka, pływanie, taniec. Wybór optymalnego rodzaju aktywności fizycznej w dużej mierze zależy od wieku i ogólnej sprawności pacjenta. U osób młodych, bez dodatkowych schorzeń, nie ma specjalnych ograniczeń dotyczących wyboru uprawianej dyscypliny. Ważne jest, aby aktywność fizyczna była regularna i odpowiednio intensywna. Osoby żyjące w dużym napięciu, mające zbyt małą aktywność fizyczną (siedząca praca, poruszanie się głównie samochodem) mogą w doskonały sposób zniwelować stres za pomocą intensywnych ćwiczeń fizycznych. Ćwiczenia te należy uprawiać nie rzadziej niż 3 razy w tygodniu. Wysiłek powinien trwać przynajmniej 30 minut i przyspieszać tętno powyżej 130 uderzeń na minutę. Łatwo to zapamiętać jako regułę: 3-30-130. W większości przypadków aktywność fizyczna nie powinna być jednak zbyt męcząca. Należy wybierać te sporty, czy też ten rodzaj aktywności, które oprócz ruchu oferują nam miłe spędzenie czasu. Dlatego polecane są spacery, jazda na rowerze, gimnastyka, pływanie, taniec. W grupie osób starszych lub z dodatkowymi schorzeniami podjęcie regularnej aktywności fizycznej powinno być poprzedzone konsultacją lekarską. Leczenie farmakologiczne Jeśli postępowanie ogólne, czyli właściwa dieta, wypoczynek, regularna aktywność fizyczna i zmniejszenie skutków stresu nie przynosi efektu, wówczas może zaistnieć potrzeba przejściowego lub stałego przyjmowania leków. Leki mogą być włączone od początku choroby, tak aby przyspieszyć okres zdrowienia i zmniejszyć uciążliwe dolegliwości. Tak jak wszystkie lekarstwa, preparaty stosowane w zespole jelita drażliwego należy przyjmować ściśle wg wskazówek lekarza. Stosowane leki powinny zmniejszyć dolegliwości, unormować rytm wypróżnień, zmniejszyć napięcie i ból odczuwane w jamie brzusznej. Jeśli podczas leczenia występują objawy niepożądane, należy o tym poinformować swojego lekarza. W przypadku nieskuteczności stosowanego leczenia lekarz może zalecić zmianę dawkowania leku lub podanie innego preparatu. Najczęściej zalecane są leki wpływające na czynność ruchową przewodu pokarmowego, takie jak: trimebutyna i mebeweryna. Przy uporczywej biegunce chorzy otrzymują leki hamujące perystaltykę jelit i zwalniające przesuwanie się treści przez jelita. Do takich leków należy loperamid. W przypadku zaparcia lekarz może zalecić środki przeczyszczające. W celu złagodzenia innych objawów stosowane są leki zmniejszające skurcze mięśni jelita grubego, środki uspokajające i przeciwdepresyjne. PAMIĘTAJ! Ważną rzeczą jest przestrzeganie wskazówek lekarza podczas zażywania leków w zespole jelita drażliwego – w szczególności środków przeczyszczających, które mogą prowadzić do przyzwyczajenia. Nie udowodniono powiązań między zespołem jelita drażliwego a chorobą nowotworową i zapaleniami jelit. U niektórych pacjentów, cierpiących na zaawansowaną postać zespołu jelita drażliwego, ból i biegunka mogą utrudnić prowadzenie normalnego trybu życia. W tych przypadkach konieczna jest współpraca z lekarzem, dobór odpowiednich leków i diety. Leki ziołowe. Zainteresowanie zastosowaniem leków ziołowych w leczeniu zespołu jelita nadwrażliwego wzrasta. Mieszanki ziołowe (gorzki ubiorek, rumianek, wspomniany olejek miętowy, kminek, korzeń lukrecji, melisa, zioła glistnika, korzeń dzięglu, owoc ostu) łagodzą dolegliwości bólowe w zaburzeniach czynnościowych przewodu pokarmowego. Uważa się, że oddziałują na przewód pokarmowy poprzez modyfikację układu serotoninergicznego. Zespół jelita drażliwego nie stwarza zagrożenia dla życia pacjenta. Kontakt Dziękujemy za uwagę Zapraszamy do współpracy! Kontakt: lek. med. Maciej Starachowski [email protected] Tel.: 508 115 480
