Raport o stanie zdrowia mieszkańców Miasta Gliwice w 2009 roku
advertisement
Raport o stanie zdrowia mieszkańców Miasta Gliwice w 2009 roku IBMed 2010 Raport o stanie zdrowia mieszkańców Miasta Gliwice w 2009 roku Spis treści Spis wykresów ........................................................................................................................3 Spis tabel ................................................................................................................................5 Wstęp .....................................................................................................................................6 1 Stan ludności oraz ruch naturalny ....................................................................................6 2 Struktura ludności wg wieku, płci i grup ekonomicznych ...............................................10 3 Oczekiwana długość życia ..............................................................................................12 4 Stan zdrowia na podstawie danych o umieralności ........................................................14 4.1 Zgony niemowląt ....................................................................................................14 4.2 Zgony wg płci i wieku..............................................................................................17 4.3 Zgony wg przyczyn..................................................................................................18 4.4 Współczynniki surowe umieralności .......................................................................21 4.5 Współczynniki standaryzowane umieralności .........................................................23 5 Stan zdrowia mieszkańców Gliwic będących pod opieką lekarza podstawowej opieki zdrowotnej ...........................................................................................................................37 5.1 Stan zdrowia dzieci i młodzieży w wieku 0-18 lat będących pod opieką lekarza podstawowej opieki zdrowotnej w Gliwicach ...................................................................37 5.2 Stan zdrowia osób w wieku 19 lat i więcej będących pod opieką lekarza podstawowej opieki zdrowotnej w Gliwicach ...................................................................51 6 Struktura przyczyn hospitalizacji w Gliwicach wg płci i grup wiekowych ........................60 Podsumowanie i wnioski ......................................................................................................64 Materiały źródłowe ..............................................................................................................69 2 Raport o stanie zdrowia mieszkańców Miasta Gliwice w 2009 roku Spis wykresów Wykres 1. Ruch naturalny ludności w Gliwicach w latach 1995-2009 ................................................................. 7 Wykres 2. Przyrost naturalny na 1000 ludności w Gliwicach, woj. śląskim i Polsce w latach 1995-20009............. 8 Wykres 3. Współczynnik urodzeń żywych w Gliwicach, woj. śląskim i Polsce w latach 1995-2009 ....................... 9 Wykres 4. Urodzenia żywe według powiatów województwa śląskiego w 2009 r................................................ 9 Wykres 5. Piramida wieku dla Gliwic w 2009 roku ........................................................................................... 10 Wykres 6. Liczba kobiet i mężczyzn w Gliwicach w grupie wieku przed- po- i produkcyjnym w 2009 roku ......... 11 Wykres 7. Zmiana procentowego udziału liczby osób w wieku przed-, po- i produkcyjnego w Gliwicach w latach 2002-2009 ................................................................................................................................... 11 Wykres 8. Oczekiwana długość życia w podregionie gliwickim, woj. śląskim, Polsce i Unii Europejskiej w 2009 roku ............................................................................................................................................. 12 Wykres 9. Współczynnik umieralności niemowląt w Gliwicach, woj. śląskim, Polsce i Unii Europejskiej w latach 1995-2009 ................................................................................................................................... 14 Wykres 10. Umieralność niemowląt wg powiatów woj. śląskiego w 2009 roku ................................................ 15 Wykres 11. Struktura przyczyn zgonów niemowląt w Gliwicach w 2008 roku ................................................... 15 Wykres 12. Struktura zgonów niemowląt wg przyczyn w miastach województwa śląskiego w latach 2001-2008 .................................................................................................................................................... 16 Wykres 13. Zgony wg wieku i płci w Gliwicach w 2009 roku ............................................................................. 17 Wykres 14. Struktura zgonów kobiet w Gliwicach, woj. śląskim i Polsce w 2007 roku ....................................... 19 Wykres 15. Struktura zgonów mężczyzn w Gliwicach, woj. śląskim i Polsce w 2007 roku .................................. 19 Wykres 16. Surowy współczynnik umieralności ogólnej u mężczyzn w 2009 roku............................................. 21 Wykres 17. Surowy współczynnik umieralności ogólnej u kobiet w 2009 roku.................................................. 22 Wykres 18. Standaryzowany współczynnik umieralności ogólnej u mężczyzn w województwie śląskim w 2007 roku ............................................................................................................................................. 23 Wykres 19. Standaryzowany współczynnik umieralności ogólnej u kobiet w województwie śląskim w 2007 roku .................................................................................................................................................... 24 Wykres 20. Standaryzowany współczynnik umieralności z powodu chorób układu krążenia u mężczyzn w województwie śląskim w 2007 roku ............................................................................................. 25 Wykres 21. Standaryzowany współczynnik umieralności z powodu chorób układu krążenia u kobiet w województwie śląskim w 2007 roku ............................................................................................. 26 Wykres 22. Standaryzowany współczynnik umieralności z powodu nowotworów u mężczyzn w województwie śląskim w 2007 roku..................................................................................................................... 27 Wykres 23. Standaryzowany współczynnik umieralności z powodu nowotworów u kobiet w województwie śląskim w 2007 roku..................................................................................................................... 28 Wykres 24. Standaryzowany współczynnik umieralności z powodu zewnętrznych przyczyn zgonów u mężczyzn w województwie śląskim w 2007 roku .......................................................................................... 29 Wykres 25. Standaryzowany współczynnik umieralności z powodu zewnętrznych przyczyn zgonów u kobiet w województwie śląskim w 2007 roku ............................................................................................. 30 Wykres 26. Standaryzowany współczynnik umieralności z powodu wypadków komunikacyjnych u mężczyzn w województwie śląskim w 2007 roku ............................................................................................. 31 Wykres 27. Standaryzowany współczynnik umieralności z powodu wypadków komunikacyjnych u kobiet w województwie śląskim w 2007 roku ............................................................................................. 32 Wykres 28. Standaryzowany współczynnik umieralności z powodu chorób układu oddechowego u mężczyzn w województwie śląskim w 2007 roku ............................................................................................. 33 Wykres 29. Standaryzowany współczynnik umieralności z powodu chorób układu oddechowego u kobiet w województwie śląskim w 2007 roku ............................................................................................. 34 Wykres 30. Standaryzowany współczynnik umieralności z powodu chorób układu trawiennego u mężczyzn w województwie śląskim w 2007 roku ............................................................................................. 35 Wykres 31. Standaryzowany współczynnik umieralności z powodu chorób układu trawiennego u kobiet w województwie śląskim w 2007 roku ............................................................................................. 36 Wykres 32. Zgłaszalność z powodu choroby nowotworowej wśród dzieci i młodzieży w wieku 0-18 lat u lekarzy POZ.............................................................................................................................................. 39 Wykres 33. Zgłaszalność z niedokrwistości wśród dzieci i młodzieży w wieku 0-18 lat u lekarzy POZ................. 40 Wykres 34. Zgłaszalność z powodu chorób tarczycy wśród dzieci i młodzieży w wieku 0-18 lat u lekarzy POZ ... 41 Wykres 35. Zgłaszalność z powodu cukrzycy wśród dzieci i młodzieży w wieku 0-18 lat u lekarzy POZ .............. 41 3 Raport o stanie zdrowia mieszkańców Miasta Gliwice w 2009 roku Wykres 36. Zgłaszalność z powodu niedożywienia wśród dzieci i młodzieży w wieku 0-18 lat u lekarzy POZ ..... 42 Wykres 37. Zgłaszalność z powodu otyłości wśród dzieci i młodzieży w wieku 0-18 lat u lekarzy POZ ............... 43 Wykres 38. Zgłaszalność z powodu zaburzeń odżywiania wśród dzieci i młodzieży w wieku 0-18 lat u lekarzy POZ .................................................................................................................................................... 44 Wykres 39. Zgłaszalność z powodu upośledzenia umysłowego wśród dzieci i młodzieży w wieku 0-18 lat u lekarzy POZ .................................................................................................................................. 44 Wykres 40. Zgłaszalność z powodu padaczki wśród dzieci i młodzieży w wieku 0-18 lat u lekarzy POZ .............. 45 Wykres 41. Zgłaszalność z powodu dziecięcego porażenia mózgowego wśród dzieci i młodzieży w wieku 0-18 lat u lekarzy POZ ............................................................................................................................... 46 Wykres 42. Zgłaszalność z powodu choroby nadciśnieniowej wśród dzieci i młodzieży w wieku 0-18 lat u lekarzy POZ.............................................................................................................................................. 46 Wykres 43. Zgłaszalność z powodu chorób alergicznych wśród dzieci i młodzieży w wieku 0-18 lat u lekarzy POZ .................................................................................................................................................... 47 Wykres 44. Zgłaszalność z powodu chorób alergicznych wśród dzieci i młodzieży w wieku 0-18 lat u lekarzy POZ z podziałem na rodzaj alergii w 2009 roku .................................................................................... 48 Wykres 45. Zgłaszalność z powodu zniekształceń kręgosłupa wśród dzieci i młodzieży w wieku 0-18 lat u lekarzy POZ.............................................................................................................................................. 48 Wykres 46. Zgłaszalność z powodu chorób układu moczowego wśród dzieci i młodzieży w wieku 0-18 lat u lekarzy POZ .................................................................................................................................. 49 Wykres 47. Zgłaszalność z powodu wad rozwojowych wśród dzieci i młodzieży w wieku 0-18 lat u lekarzy POZ 50 Wykres 48. Zgłaszalność z powodu wad rozwojowych wśród dzieci i młodzieży w wieku 0-18 lat u lekarzy POZ ze względu na rodzaj wad w 2009 roku ............................................................................................. 50 Wykres 49. Zgłaszalność z powodu gruźlicy wśród osób w wieku 19 lat i więcej u lekarzy POZ ......................... 52 Wykres 50. Zgłaszalność z powodu choroby nowotworowej wśród osób w wieku 19 lat i więcej u lekarzy POZ 53 Wykres 51. Zgłaszalność z powodu chorób tarczycy wśród osób w wieku 19 lat i więcej u lekarzy POZ ............. 54 Wykres 52. Zgłaszalność z powodu niedokrwistości wśród osób w wieku 19 lat i więcej u lekarzy POZ ............. 55 Wykres 53. Zgłaszalność z powodu choroby obwodowego układu nerwowego wśród osób w wieku 19 lat i więcej u lekarzy POZ .................................................................................................................... 56 Wykres 54. Zgłaszalność z powodu chorób układu krążenia wśród osób w wieku 19 lat i więcej u lekarzy POZ . 57 Wykres 55. Zgłaszalność z powodu przewlekłych chorób układu oddechowego wśród osób w wieku 19 lat i więcej u lekarzy POZ .................................................................................................................... 58 Wykres 56. Zgłaszalność z powodu przewlekłych chorób układu trawiennego wśród osób w wieku 19 lat i więcej u lekarzy POZ ............................................................................................................................... 59 Wykres 57. Wskaźnik hospitalizacji mieszkańców Gliwic wg płci w gliwickich szpitalach w latach 2001-2009 .... 60 Wykres 58. Struktura hospitalizacji mieszkańców Gliwic wg płci i wieku, leczonych w gliwickich szpitalach w 2009 roku .................................................................................................................................... 61 Wykres 59. Struktura hospitalizacji gliwickich kobiet, leczonych w gliwickich szpitalach wg przyczyn w 2009 r. 62 Wykres 60. Struktura hospitalizacji gliwickich mężczyzn, leczonych w gliwickich szpitalach wg przyczyn w 2009 r. .................................................................................................................................................... 62 4 Raport o stanie zdrowia mieszkańców Miasta Gliwice w 2009 roku Spis tabel Tabela 1. Podstawowe dane demograficzne dla Gliwic w latach 1999-2009 ....................................................... 7 Tabela 2. Oczekiwana długość życia wg płci dla 0, 15, 30, 45, 60 i 65 lat w 2009 r............................................. 13 Tabela 3. Zgony wg przyczyn i płci w Gliwicach, woj. śląskim i Polsce w 2007 roku ........................................... 20 Tabela 4. Struktura rozpoznania schorzeń u dzieci i młodzieży w wieku 0-18 lat będących pod opieką lekarza podstawowej opieki zdrowotnej w Gliwicach w 2009 roku ................................................................. 38 Tabela 5. Struktura rozpoznania schorzeń u osób w wieku 19 lat i więcej będących pod opieką lekarza podstawowej opieki zdrowotnej w Gliwicach w 2009 roku ................................................................. 51 Tabela 6. Struktura hospitalizacji mieszkańców Gliwic wg płci, wieku i przyczyn w gliwickich szpitalach w 2009 roku .................................................................................................................................................. 63 5 Raport o stanie zdrowia mieszkańców Miasta Gliwice w 2009 roku Wstęp Analiza stanu zdrowia populacji z jednej strony ma służyć jako punkt odniesienia do podejmowania nowych działań w dziedzinie ochrony zdrowia, ale z drugiej strony stanowi próbę podsumowania działań już zrealizowanych. Stała ocena wskaźników zdrowotnych w rzeczywistości ma na celu ocenę funkcjonowania systemu opieki zdrowotnej. Stan zdrowia populacji może zostać określony na podstawie oceny pozytywnych i negatywnych mierników zdrowia. Mierniki pozytywne określają sprawność i prawidłowość funkcjonowania poszczególnych narządów i całego ustroju (np. EKG serca, poziom cukru we krwi itd.) oraz kondycję społeczeństwa np. liczebność urodzeń żywych. Do oceny stanu zdrowia całej populacji najczęściej używa się mierników negatywnych stanu zdrowia, często ze względu na brak danych dotyczących mierników pozytywnych. W takiej ocenie poszukujemy uszczerbków na zdrowiu i posługujemy się zasadą, że im więcej występuje chorób, urazów oraz ich następstw (inwalidztwo i zgony), tym gorszy stan zdrowia danej zbiorowości. Badanie umieralności było najwcześniej stosowaną metodą oceny stanu zdrowia. Obecnie w Polsce przyjmuje się, że jedynym w pełni funkcjonującym systemem jest rejestr przyczyn zgonu. Współczynniki takie jak chorobowość, zapadalność czy śmiertelność nie dają pełnego obrazu sytuacji, ponieważ dotyczą jedynie zarejestrowanych incydentów zdrowotnych. 1 Stan ludności oraz ruch naturalny W dniu 31.12.2009 liczba ludności Gliwic wynosiła 196.167, w tym liczba kobiet - 101.791 a liczba mężczyzn - 94.376. Współczynnik feminizacji, czyli liczba kobiet przypadająca na 100 mężczyzn wyniosła 108 (w województwie śląskim i w Polsce – 107). Ludność Gliwic stanowiła prawie 40% ludności podregionu gliwickiego i 4% ludności województwa śląskiego. Na przestrzeni ostatnich 10 lat liczba ludności w Gliwicach zmalała o 5%. Polska pod względem liczby ludności zajmuje 32 miejsce na świecie i 6 w Unii Europejskiej. Gęstość zaludnienia wynosząca 122/km2 plasuje Polskę w grupie krajów średnio zaludnionych. Na wsi współczynnik ten jest niższy (ok. 51/km2), a w miastach wyższy (ok. 1.088/km2). W Gliwicach gęstość zaludnienia w 2009 roku była wyższa od tej średniej – 1.465 osób/ km2 oraz była wyższa od gęstości zaludnienia w podregionie gliwickim – 567/ km2 i w województwie śląskim – 376/1 km2. 6 Raport o stanie zdrowia mieszkańców Miasta Gliwice w 2009 roku Tabela 1. Podstawowe dane demograficzne dla Gliwic w latach 1999-2009 Ludność ogółem, w tym: mężczyźni kobiety Współczynnik feminizacji Urodzenia żywe Zgony Zgony niemowląt Przyrost naturalny 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 206552 205092 204175 202604 201586 200361 199451 198499 197393 196669 196167 100155 106397 99 474 105618 99 017 105158 97 956 104648 97 472 104114 96 747 103614 96 213 103238 95 710 102789 95 178 102215 94 718 101951 94 376 101791 106 106 106 107 107 107 107 107 107 108 108 1 516 1 528 1 569 1 406 1 470 1 529 1 573 1 749 1 709 1 902 1 835 1 919 1 898 1 850 1 810 1 816 1 831 1 868 1 793 1 923 1 980 1 891 22 11 12 12 10 15 13 11 8 8 18 -403 -370 -281 -404 -346 -302 -295 -44 -214 -78 -56 Źródło: opracowanie własne na podstawie Głównego Urzędu Statystycznego. W latach 1995 – 2009 zaobserwować można w Gliwicach liczebną przewagę zgonów nad urodzeniami żywymi. Owa przewaga zgonów w ostatnich latach zaczęła się zmniejszać i liczba zgonów i urodzeń niemal się zrównoważyły. W 2009 roku było 1.835 urodzeń żywych i 1.891 zgonów. Jednak przyrost naturalny kolejny raz osiągnął wartość poniżej zera -56. 2 500 2 000 1 500 1 000 500 urodzenia żywe 2009 2008 2007 2006 2005 2004 2003 2002 2001 2000 1999 1998 1997 1996 0 1995 w liczbach bezwględnych Wykres 1. Ruch naturalny ludności w Gliwicach w latach 1995-2009 zgony Źródło: opracowanie własne na podstawie Głównego Urzędu Statystycznego. Przyrost naturalny w przeliczeniu na liczbę mieszkańców wyniósł -0,3/1.000, co oznacza, że przeciętnie na każde 1.000 ludności ubyło w Gliwicach 0,3 osoby. W województwie śląskim przyrost naturalny osiągnął minimalnie wyższą wartość -0,2/1.000 ludności. Średnia wartość przyrostu naturalnego w Polsce wyniosła 0,9/1.000 ludności. W latach 1995-2009 można zanotować tendencje spadkowe i wzrostowe w całym rozpatrywanym okresie. 7 Raport o stanie zdrowia mieszkańców Miasta Gliwice w 2009 roku Największy spadek przyrostu naturalnego zaobserwować można pod koniec lat 90-tych. Od nowego tysiąclecia, a dokładnie od lat 2002-2003 przyrost naturalny ponownie osiągał wyższą wartość. W porównaniu z rokiem 1995 w Gliwicach przyrost naturalny spadł o 0,6, a najniższy przyrost naturalny zanotowano w 1999 i 2002 roku (-0,2/1.000 ludności). Wykres 2. Przyrost naturalny na 1000 ludności w Gliwicach, woj. śląskim i Polsce w latach 1995-20009 1,5 1,0 2009 2008 2007 2006 2005 2004 2003 2002 2001 2000 1999 1998 1997 -0,5 1996 0,0 1995 na 1.000 ludności 0,5 -1,0 -1,5 -2,0 -2,5 Polska woj. śląskie Gliwice Źródło: opracowanie własne na podstawie Głównego Urzędu Statystycznego. Analogiczne do przyrostu naturalnego zmiany na przestrzeni 1995-2009 roku zaobserwować można w zmianach współczynnika urodzeń żywych. Urodzenia żywe to jedna z dwóch obok zgonów determinanta przyrostu naturalnego i jak widać na wykresie poniżej to nie zmiany w liczbie urodzeń żywych tak silnie kształtowały przyrost naturalny a liczba zgonów. Współczynnik urodzeń żywych w obserwowanym okresie początkowo notował spadek, po czym od 2002 roku ponowny wzrost wartości. W Gliwicach współczynnik urodzeń żywych był najniższy i wyniósł w 2009 roku 9,5/1.000 ludności, w woj. śląskim – 10,3/1.000 ludności a w Polsce – 10,9/1.000 ludności (Wykres 3). Biorąc pod uwagę terytorialne zróżnicowanie współczynnika urodzeń żywych w województwie śląskim, najwięcej urodzeń było w powiatach: pszczyńskim – 13,3/1.000, Żorach – 12,3/1.000 i powiecie bieruńsko – lędzińskim – 12,2/1.000. Najmniej urodzeń było w powiecie raciborskim – 8,6/1.000, w Sosnowcu – 9,0/1.000 i powiecie zawierciańskim – 9,3/1.000 (Wykres 4). 8 Raport o stanie zdrowia mieszkańców Miasta Gliwice w 2009 roku Wykres 3. Współczynnik urodzeń żywych w Gliwicach, woj. śląskim i Polsce w latach 1995-2009 12 na 1.000 ludności 10 8 6 4 2 Polska woj. śląskie 2009 2008 2007 2006 2005 2004 2003 2002 2001 2000 1999 1998 1997 1996 1995 0 Gliwice Źródło: opracowanie własne na podstawie Głównego Urzędu Statystycznego. Wykres 4. Urodzenia żywe według powiatów województwa śląskiego w 2009 r. Polska 10,9 Gliwice 9,5 woj. śląskie 10,3 Źródło: www.zdrowiepolakow.pl na podstawie danych Głównego Urzędu Statystycznego. 9 Raport o stanie zdrowia mieszkańców Miasta Gliwice w 2009 roku 2 Struktura ludności wg wieku, płci i grup ekonomicznych W ogólnej liczbie 196.167 ludności Gliwic na koniec 2009 r. kobiety stanowiły 52% ogółu. Na 100 mężczyzn przypadało 108 kobiet. Współczynnik feminizacji w Gliwicach zmieniał się w zależności od wieku – w starszych grupach wieku zdecydowanie przeważały kobiety. Liczebna przewaga mężczyzn dotyczyła jedynie grup wieku od 0-4 do 25-29 włącznie, 35-39 i 40-44, przy czym różnica między płciami w tych grupach nie była znaczna. Największe różnice we współczynnikach feminizacji przypadają na grupę wieku 85 i więcej (260 kobiet na 100 mężczyzn) i 80-84 (198 kobiet na 100 mężczyzn). Zaistniałe różnice można tłumaczyć tzw. nadumieralnością mężczyzn (wyższa umieralność mężczyzn niż kobiet). Najliczniejszą grupą wieku wśród mężczyzn była grupa wieku 20-24 lata, która stanowiła 9,2% ogółu mężczyzn, a wśród kobiet grupa wieku 50-54, stanowiąca 8,6% wszystkich kobiet. Wykres 5. Piramida wieku dla Gliwic w 2009 roku 85+ 80-84 75-79 70-74 65-69 60-64 55-59 50-54 45-49 40-44 35-39 30-34 25-29 20-24 15-19 10-14 5-9 0-4 nadwyżka mężczyzn nad liczbą kobiet 10000 8000 6000 4000 2000 nadwyżka kobiet nad liczbą mężczyzn 0 0 mężczyźni 2000 4000 6000 8000 10000 kobiety Źródło: opracowanie własne na podstawie Głównego Urzędu Statystycznego. Przewagę liczby kobiet nad liczbą mężczyzn można zaobserwować również w podziale ludności na trzy grupy ekonomiczne (wiek przedprodukcyjny, wiek produkcyjny i wiek poprodukcyjny), która pogłębiona jest przez fakt wcześniejszego przechodzenia przez kobiety w wiek emerytalny. W 2009 roku w wieku przedprodukcyjnym było 30.534 osób (15,6%), w wieku produkcyjnym – 130.007 (66,3%), a w wieku poprodukcyjnym – 35.626 osób (18,1%). Uwzględniając podział na płeć 16,6% mężczyzn było w wieku przedprodukcyjnym, 71,1% w wieku produkcyjnym i 12,3% w wieku 10 Raport o stanie zdrowia mieszkańców Miasta Gliwice w 2009 roku poprodukcyjnym; w przypadku kobiet 14,6% było w wieku przedprodukcyjnym, 61,8% w wieku produkcyjnym, a 23,6% w wieku poprodukcyjnym. Wykres 6. Liczba kobiet i mężczyzn w Gliwicach w grupie wieku przed- po- i produkcyjnym w 2009 roku w liczbach bezwględnych 80 000 70 000 62 899 67 108 60 000 50 000 40 000 30 000 20 000 24 006 14 886 15 648 11 620 10 000 0 wiek przedprodukcyjny wiek produkcyjny kobiety wiek poprodukcyjny mężczyźni Źródło: opracowanie własne na podstawie Głównego Urzędu Statystycznego. W ostatnich latach obserwowany był stopniowy wzrost liczby osób w wieku emerytalnym przy równoczesnym spadku osób w wieku przedprodukcyjnym. W 2002 roku udział osób w grupie wieku poprodukcyjnego wynosił 15,2%, a w 2009 roku 18,2%. W przypadku osób w wieku przedprodukcyjnym udział tej grupy w 2002 wynosił 19,1%, a w 2009 roku – 15,6%. Liczba osób w wieku produkcyjnym wyniosła 66,3% w 2009 roku i była większa w porównaniu z rokiem 2002. Wykres 7. Zmiana procentowego udziału liczby osób w wieku przed-, po- i produkcyjnego w Gliwicach w latach 20022009 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% 15,2 15,6 16,0 16,4 16,8 17,1 17,6 18,2 65,7 66,3 66,5 66,8 66,8 66,8 66,6 66,3 19,1 18,2 17,5 16,8 16,4 16,0 15,8 15,6 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 wiek przedprodukcyjny wiek produkcyjny wiek poprodukcyjny Źródło: opracowanie własne na podstawie Głównego Urzędu Statystycznego. 11 Raport o stanie zdrowia mieszkańców Miasta Gliwice w 2009 roku 3 Oczekiwana długość życia Oczekiwana długość życia to jeden z podstawowych wskaźników oceny stanu zdrowia społeczeństwa, świadczący o stanie zdrowia całej populacji, jakości opieki zdrowotnej czy warunków życia społeczności. Oczekiwana długość życia w momencie urodzenia jest to liczba lat, jaką może przeżyć nowo narodzone dziecko przy założeniu, że prawdopodobieństwo zgonu w każdym roku jego życia nie zmieni się i będzie równe temu, jakie określono dla momentu urodzenia. Przy konstrukcji tego wskaźnika niezbędne są tabele trwania życia. Oczekiwaną długość życia można obliczyć nie tylko dla momentu urodzenia, ale dla każdego wieku. Między oczekiwaną długością życia kobiet i mężczyzn występuje zazwyczaj zawsze różnica z korzyścią dla kobiet, co jest wynikiem zjawiska nadumieralności mężczyzn. Oczekiwana długość życia u mężczyzn w miastach podregionu gliwickiego, wynosząca 72,1 lat była wyższa od wskaźników wojewódzkich (71,0 lat) i ogólnopolskich (71,5 lat), ale niższa od wskaźników europejskich (76,3 lat). W przypadku kobiet oczekiwana długość życia w miastach podregionu gliwickiego wyniosła 79,1 lat i osiągnęła taką samą wartość jak w województwie śląskim, ale niższą od Polski (80,1 lat) i Unii Europejskiej (82,3 lat). Pomiędzy mężczyznami a kobietami różnica przeżycia w miastach podregionu gliwickiego wyniosła 7 lat i była ona niższa od różnicy między płciami w województwie śląskim (8,1 lat) i Polsce (8,6 lat), ale wyższa niż w Unii Europejskiej (6 lat). Wykres 8. Oczekiwana długość życia w podregionie gliwickim, woj. śląskim, Polsce i Unii Europejskiej w 2009 roku podregion gliwicki (miasta) 72,1 79,1 woj. śląskie 71,0 79,1 Polska 71,5 80,1 mężczyźni kobiety 76,3 82,3 Unia Europejska 0 20 40 60 80 100 lata życia Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Głównego Urzędu Statystycznego i Światowej Organizacji Zdrowia; dane dla Unii Europejskiej pochodzą z roku 2008. 12 Raport o stanie zdrowia mieszkańców Miasta Gliwice w 2009 roku Na terenie Europy występuje duże zróżnicowanie w oczekiwanej długości życia. Mimo pozytywnych zmian w ostatnich latach Polska nadal wypada niekorzystnie na tle czołówki krajów europejskich. Wiek dożywania mężczyzn jest krótszy o ok. 8 lat, kobiet o 4-5 lata. Najdłużej żyją mieszkańcy Europy Zachodniej oraz krajów skandynawskich, a w krajach Europy Wschodniej mieszkańcy żyją do nawet kilkunastu lat krócej. Mężczyźni najdłużej żyją w Islandii i Lichtensteinie (80 lat w 2008 r.), a najkrócej w Rosji – 61,8 lat (2008 r.). Wśród kobiet najdłużej żyją mieszkanki Lichtensteinu (85,4 w 2008 r.), Francji (84,9 w 2008 r.), Szwajcarii (84,6 w 2008 r.), Hiszpanii (84,3 w 2008 r.) i Włoch (84,2 w 2007 r.). Najkrócej w Europie żyją Mołdawianki, Rosjanki i Ukrainki – poniżej 75 lat. Najmniejszą różnicę pomiędzy płciami odnotowano w Islandii, w 2008 roku wyniosła ona 3,3 lat. Poza kontynentem europejskim najdłużej żyją mieszkańcy Japonii i Australii (mężczyźni do 79 lat), a kobiety najdłużej żyją w Japonii – 86 lat. Oczekiwaną długość życia można obliczyć nie tylko dla momentu urodzenia, ale dla każdego wieku, aby móc oszacować ile będzie jeszcze żyła przeciętnie osoba w określonym wieku. Im osoba jest starsza tym oczekiwana długość życia się wydłuża. Przykładowo oczekiwana długość życia dla kobiet w momencie urodzenia w miastach podregionu gliwickiego wyniosła 79,1 lat, ale już kobieta w wieku 65 lat ma szansę przeżyć w sumie 83,7 lat (65 lat + 18,7 lat). Dla miast podregionu gliwickiego oczekiwana długość życia wynosiła dla kolejnych lat dla mężczyzn: dla lat 15 – 58,0, dla 30 – 43,6, dla 45 – 29,7, dla 60 – 18,3 i dla 65 – 15,4; dla kobiet wynosiła kolejno: dla lat 15 – 64,8, dla 30 – 50,1, dla 45 – 35,7, dla 60 – 22,6 a dla 65 – 18,7. Poniższa tabela przedstawia poszczególne wskaźniki również dla województwa śląskiego, Polski i Unii Europejskiej, a różnice w poszczególnych przypadkach są mniej lub bardziej widoczne. Tabela 2. Oczekiwana długość życia wg płci dla 0, 15, 30, 45, 60 i 65 lat w 2009 r. mężczyźni kobiety w wieku lat Podregion gliwicki (miasta) Woj. śląskie Polska Unia Europejska 0 72,1 71,0 71,5 76,3 15 58,0 56,8 57,1 61,8 30 43,6 42,4 42,9 b.d. 45 29,7 28,8 29,3 33,3 60 18,3 17,6 17,9 b.d. 65 15,4 14,5 14,7 17,1 0 79,1 79,1 80,1 82,3 15 64,8 64,7 65,6 67,8 30 50,1 49,9 50,9 b.d. 45 35,7 35,5 36,4 38,5 60 22,6 22,5 23,2 b.d. 65 18,7 18,5 19,1 20,6 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Głównego Urzędu Statystycznego i Światowej Organizacji Zdrowia; dane dla Unii Europejskiej pochodzą z roku 2008. 13 Raport o stanie zdrowia mieszkańców Miasta Gliwice w 2009 roku 4 Stan zdrowia na podstawie danych o umieralności 4.1 Zgony niemowląt Współczynnik umieralności niemowląt jest jednym z podstawowych i najbardziej powszechnie stosowanych mierników stanu zdrowia danej populacji. Na jego wysokość mają wpływ głównie czynniki genetyczne, ale również jakość opieki zdrowotnej nad matką i dzieckiem po porodzie. Dlatego zmniejszenie wartości współczynnika umieralności niemowląt świadczy o poprawie stanu zdrowia każdego społeczeństwa (największe różnice występują między krajami rozwiniętymi a rozwijającymi się). Umieralność niemowląt, wyrażana współczynnikiem, jest to iloraz liczby zgonów niemowląt w danym czasie do liczby urodzeń żywych w tym samym czasie (w przeliczeniu na 1000). Większa umieralność niemowląt może być spowodowana większą liczbą zgonów, albo/i mniejszą liczbą urodzeń żywych. Umieralność niemowląt od wielu lat notuje tendencje spadkowe. W przypadku woj. śląskiego Polski i Unii Europejskiej utrzymywał się stały spadek liczby zgonów niemowląt, natomiast w Gliwicach w latach 1995 – 2009 obserwowano na zmianę gwałtowne wzrosty i spadki. Największy wzrost był w 1997 roku (z 9,1 do 16 zgonów na 1.000 urodzeń żywych), kolejny wzrost zanotowano w 2009 roku (z 4,2/1.000 w 2008 r. do 9,8/1.000 w 2009 r.). Współczynnik umieralności niemowląt był tym samym wyższy od współczynników wojewódzkich, ogólnopolskich i europejskich. W 2009 roku umieralność niemowląt w woj. śląskim była na poziomie 7,2/1.000 urodzeń żywych, w Polsce – 5,6/1.000 urodzeń żywych. W 2008 r. w krajach Unii Europejskiej według Światowej Organizacji Zdrowia umieralność niemowląt wynosiła 4,4/1.000 urodzeń żywych. Wykres 9. Współczynnik umieralności niemowląt w Gliwicach, woj. śląskim, Polsce i Unii Europejskiej w latach 1995-2009 na 1.000 urodzeń żywych 18 16 14 12 10 8 6 4 2 Unia Europejska Polska woj. śląskie 2009 2008 2007 2006 2005 2004 2003 2002 2001 2000 1999 1998 1997 1996 1995 0 Gliwice W województwie śląskim najmniejszą umieralnością niemowląt charakteryzowały się Tychy - 2,1/1.000, powiat rybnicki – 3,7/1.000 urodzeń i powiat lubliniecki – 3,9/1.000 urodzeń. Najwyższą umieralność niemowląt zanotowano w powiecie mikołowskim – 14,1/1.000 urodzeń, powiecie raciborskim – 11,6/1.000 urodzeń, Zabrzu – 10,5/1.000 urodzeń i Gliwicach – 9,8/1.000 urodzeń. 14 Raport o stanie zdrowia mieszkańców Miasta Gliwice w 2009 roku Wykres 10. Umieralność niemowląt wg powiatów woj. śląskiego w 2009 roku Polska 5,6 Gliwice 9,8 woj. śląskie 7,2 Źródło: www.zdrowiepolakow.pl na podstawie danych Głównego Urzędu Statystycznego. Liczba zgonów niemowląt w 2008 roku wyniosła 8, a w 2009 roku wzrosła ponad dwukrotnie do 18. Wg danych udostępnionych przez Śląski Urząd Wojewódzki w Katowicach główną przyczyną zgonów w 2008 roku były stany rozpoczynające się w okresie okołoporodowym (75%). Kolejne przyczyny to zewnętrzne przyczyny zgonów (12,5%) i choroby zakaźne i inwazyjne (12,5%). Wykres 11. Struktura przyczyn zgonów niemowląt w Gliwicach w 2008 roku Choroby zakaźne i inwazyjne 12,5 Zewnętrzne przyczyny zgonu 12,5 Stany rozpoczynające się w okresie okołoporodowym 75 Źródło: opracowanie własne na podstawie Śląskiego Urzędu Wojewódzkiego w Katowicach. 15 Raport o stanie zdrowia mieszkańców Miasta Gliwice w 2009 roku Na przestrzeni lat 2001-2008 podobnie jak w przypadku Gliwic, ogólnie we wszystkich miastach województwa śląskiego główną przyczyną zgonów niemowląt były stany rozpoczynające się w okresie okołoporodowym, które stanowiły 57,8% wszystkich zgonów niemowląt w 2008 roku. Drugą dominującą przyczyną zgonów były wady rozwojowe wrodzone, stanowiące 21,3% zgonów w 2008 roku. Wykres 12. Struktura zgonów niemowląt wg przyczyn w miastach województwa śląskiego w latach 2001-2008 100% Pozostałe 90% Zew. przyczyny zachorowania i zgonu 80% 70% Objawy i stany niedokładnie określone 60% Wady rozwojowe wrodzone 50% 40% Niektóre stany powstające w okresie okołoporodowym 30% Choroby układu oddechowego 20% 10% Choroby układu krążenia 0% 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 Choroby zakaźne i pasożytnicze Źródło: opracowanie własne na podstawie Śląskiego Urzędu Wojewódzkiego w Katowicach. 16 Raport o stanie zdrowia mieszkańców Miasta Gliwice w 2009 roku 4.2 Zgony wg płci i wieku W 2009 roku ogółem w Gliwicach zmarło 1.891 osób, z czego 901 kobiet i 990 mężczyzn. W Gliwicach mamy do czynienia ze zjawiskiem „nadumieralności mężczyzn”, to znaczy, że natężenie zgonów u mężczyzn jest wyższe niż u kobiet w określonych grupach wieku. Poniższy wykres przedstawia zgony w 5-letnich grupach wieku, w zależności od płci. Przewaga odsetka zgonów mężczyzn nad kobietami utrzymywała się od grupy wiekowej 0 lat (zgony niemowląt) do 75-79 włącznie. W tej grupie wiekowej zmarło poza tym najwięcej mężczyzn – 13,5%. W grupie wieku 80-84 lat i 85 lat i więcej sytuacja była odwrotna, zmarło więcej kobiet w stosunku do mężczyzn (80-84: kobiety – 20,6%, mężczyźni – 10%; 85 lat i więcej: kobiety – 28,3%, mężczyźni – 9,5%). Jest to konsekwencja zjawiska nadumieralności mężczyzn w młodszych grupach wiekowych (do 75-79 włącznie). Wykres 13. Zgony wg wieku i płci w Gliwicach w 2009 roku 85 i więcej 80-84 75-79 70-74 65-69 60-64 55-59 50-54 45-49 40-44 35-39 30-34 25-29 20-24 15-19 10-14 5-9 1-4 0 kobiety męzczyźni 0 50 100 150 200 250 300 liczba zgonów Źródło: opracowanie własne na podstawie Głównego Urzędu Statystycznego. 17 Raport o stanie zdrowia mieszkańców Miasta Gliwice w 2009 roku 4.3 Zgony wg przyczyn Od kilku już lat główną przyczyną zgonów w Gliwicach ale również w województwie śląskim i Polsce były choroby układu krążenia (Wykres 14, Wykres 15). W 2007 roku choroby układu krążenia stanowiły u kobiet 44,9% zgonów i 36,4% u mężczyzn. Wyższe odsetki zgonów odnotowano w województwie śląskim (u kobiet: 52,2%, u mężczyzn: 41,0%) i w Polsce (u kobiet: 51,8%, u mężczyzn 39,9%). Drugą, co do częstości przyczyną zgonów były nowotwory. W Gliwicach w 2007 roku na nowotwory zmarło 31,9% kobiet i 30,4% mężczyzn. Odsetki te były odpowiednio wyższe niż w województwie śląskim i w Polsce. W województwie śląskim na nowotwory zmarło 24,7% kobiet i 27,1% mężczyzn, w Polsce – 24,0% kobiet i 26,6% mężczyzn. Z powyższego wynika, że w Gliwicach w porównaniu z województwem śląskim i Polską, więcej osób umierało z powodu nowotworów złośliwych. Wśród pozostałych przyczyn zgonów różnice terytorialne (Gliwice, woj. śląskie, Polska) były nieznaczne. W Gliwicach 5,1% umarła na choroby układu oddechowego, 4,5% z powodu tzw. objawów, cech chorobowych oraz nieprawidłowych wyników badań laboratoryjnych i klinicznych, 4,2% kobiet zmarło na choroby układu trawiennego, 2,8% z powodu zaburzeń wydzielania wewnętrznego, stanu odżywiania i przemiany, 2,2% na zewnętrzne przyczyny zgonów i 4,4% z pozostałych przyczyn. W przypadku mężczyzn 8,4% zmarło z powodu tzw. objawów, cech chorobowych oraz nieprawidłowych wyników badań laboratoryjnych i klinicznych, 7,5% ogółu mężczyzn z powodu zewnętrznych przyczyn zachorowania, 5,2% z powodu chorób układu oddechowego 5,0% – chorób układu trawiennego, 1,9% z powodu zaburzeń wydzielania wewnętrznego, stanu odżywiania i przemiany i 5,2% z pozostałych przyczyn. Szczegółowo strukturę zgonów w Gliwicach, woj. śląskim i w Polsce przedstawia Tabela 3. 18 Raport o stanie zdrowia mieszkańców Miasta Gliwice w 2009 roku Wykres 14. Struktura zgonów kobiet w Gliwicach, woj. śląskim i Polsce w 2007 roku 44,9 Choroby układu krążenia Nowotwory 24,7 24,0 52,2 51,8 31,9 5,1 4,4 4,4 Choroby układu oddechowego Objawy, cechy chorobowe oraz nieprawidłowe wyniki badań klinicznych 4,5 3,4 5,9 4,2 4,9 4,0 Choroby układu trawiennego Zaburzenia wydzielania wewnętrzego, stanu odżywienia i przemiany 2,8 2,6 2,2 2,2 3,6 3,3 Zew. przyczyny zachowania i zgonu 4,4 4,3 4,4 Inne 0 10 20 30 40 50 60 % Gliwice woj. śląskie Polska Źródło: opracowanie własne na podstawie Głównego Urzędu Statystycznego. Wykres 15. Struktura zgonów mężczyzn w Gliwicach, woj. śląskim i Polsce w 2007 roku 36,4 Choroby układu krążenia Nowotwory 27,1 26,6 4,8 Zew. przyczyny zachowania i zgonu Choroby układu oddechowego Choroby układu trawiennego 1,9 1,5 1,5 5,2 5,1 4,7 Inne 0 5 10 15 20 25 30 % Gliwice 30,4 8,4 7,3 7,5 8,8 9,4 5,2 5,7 5,8 5,0 6,0 4,8 Objawy, cechy chorobowe oraz nieprawidłowe… Zaburzenia wydzielania wewnętrzego, stanu… 41,0 39,9 woj. śląskie Polska Źródło: opracowanie własne na podstawie Głównego Urzędu Statystycznego. 19 35 40 45 Raport o stanie zdrowia mieszkańców Miasta Gliwice w 2009 roku Tabela 3. Zgony wg przyczyn i płci w Gliwicach, woj. śląskim i Polsce w 2007 roku ICD-10 A00-B99 C00-D48 D50-D89 E00-E90 F00-F99 G00-G99 I00-I99 J00-J99 K00-K92 L00-L98 M00-M99 N00-N99 O00-O99 P00-P96 Q00-Q99 R00-R99 V01-Y98 Przyczyna zgonu Gliwice Niektóre choroby zakaźne i pasożytnicze Nowotwory Choroby krwi i narządów krwiotwórczych oraz niektóre choroby przemiany materii Zaburzenia wydzielania wewnętrznego, stanu odżywienia i przemiany materii Zaburzenia psychiczne i zaburzenia zachowania Choroby układu nerwowego Choroby układu krążenia Choroby układu oddechowego Choroby układu trawiennego Choroby skóry i tkanki podskórnej Choroby układu kostno-mięśniowego i tkanki łącznej Choroby układu moczowo-płciowego Ciąża, poród i połóg Niektóre stany rozpoczynające się w okresie okołoporodowym Wady rozwojowe, zniekształcenia, aberracje chromosomowe Objawy, cechy chorobowe oraz nieprawidłowe wyniki badań klinicznych Zewnętrzne przyczyny zachowania i zgonu Razem kobiety liczba % 6 0,64 299 31,91 mężczyźni liczba % 6 0,61 300 30,43 Polska kobiety liczba % 855 0,49 41964 23,98 mężczyźni liczba % 1419 0,70 53845 26,63 4 0,43 0 0,00 33 0,15 30 0,12 285 0,16 203 0,10 26 2,77 19 1,93 568 2,55 375 1,47 3825 2,19 2933 1,45 7 0,75 11 1,12 59 0,26 251 0,99 325 0,19 1831 0,91 12 421 48 39 0 1,28 44,93 5,12 4,16 0,00 15 359 51 49 0 1,52 36,41 5,17 4,97 0,00 334 11634 981 1082 1 1,50 52,25 4,41 4,86 0,00 341 10451 1461 1530 2 1,34 41,03 5,74 6,01 0,01 2562 90589 7644 6975 19 1,46 51,77 4,37 3,99 0,01 2319 80783 11778 9780 24 1,15 39,95 5,82 4,84 0,01 0 0,00 0 0,00 23 0,10 10 0,04 370 0,21 152 0,08 8 0 0,85 0,00 15 0 1,52 0,00 252 2 1,13 0,01 258 0 1,01 0,00 2331 11 1,33 0,01 2297 0 1,14 0,00 4 0,43 2 0,20 59 0,26 88 0,35 526 0,30 693 0,34 0 0,00 2 0,20 67 0,30 55 0,22 477 0,27 564 0,28 42 4,48 83 8,42 746 3,35 1231 4,83 10408 5,95 14685 7,26 21 937 2,24 100 74 986 7,51 100 807 22267 3,62 100 2232 25469 8,76 100 5824 174990 3,33 100 18927 202233 9,36 100 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Głównego Urzędu Statystycznego. 20 woj. śląskie kobiety mężczyźni liczba % liczba % 120 0,54 255 1,00 5499 24,70 6899 27,09 Raport o stanie zdrowia mieszkańców Miasta Gliwice w 2009 roku 4.4 Współczynniki surowe umieralności Surowe współczynniki umieralności ogólnej w przeliczeniu na 100 tysięcy mieszkańców w latach 1999 – 2009 przedstawia Wykres 16 i Wykres 17. Współczynniki umieralności ogólnej u mężczyzn w Gliwicach, woj. śląskim i w Polsce w latach 1999-2009 charakteryzowały się niewielką tendencją wzrostową, przy czym najniższe wartości (poza rokiem 2008) zaobserwować można było w Gliwicach. W 2009 roku surowy współczynnik umieralności ogólnej u mężczyzn wyniósł w Gliwicach 1.049/100 tys., w województwie śląskim – 1.153/100 tys., w Polsce – 1.106/100 tys. (Wykres 16). Wykres 16. Surowy współczynnik umieralności ogólnej u mężczyzn w 2009 roku 1400 1200 wsp./100 tys. 1000 800 600 400 200 Polska woj. śląskie 2009 2008 2007 2006 2005 2004 2003 2002 2001 2000 1999 0 Gliwice Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Głównego Urzędu Statystycznego U kobiet trend umieralności ogólnej w latach 1999-2009 przybrał bardziej dynamiczny charakter. Do 2002 roku obserwowano spadek umieralności, po czym wzrost do 2009 roku włącznie. Surowe współczynniki umieralności ogólnej u kobiet w 2009 roku wynosiły kolejno: w Gliwicach 885/100 tys., w województwie śląskim – 948/100 tys., w Polsce – 918/100 tys. Surowe współczynniki umieralności ogólnej nie uwzględniają różnic w strukturze wiekowej pomiędzy płciami czy regionami (w przeciwieństwie do współczynników standaryzowanych), stąd nie można z ich wielkości wyciągać jednoznacznych wniosków o stanie zdrowia społeczeństwa. 21 Raport o stanie zdrowia mieszkańców Miasta Gliwice w 2009 roku Wykres 17. Surowy współczynnik umieralności ogólnej u kobiet w 2009 roku 1000 wsp./100 tys. 950 900 850 800 750 700 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 Polska woj. śląskie Gliwice Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Głównego Urzędu Statystycznego 22 Raport o stanie zdrowia mieszkańców Miasta Gliwice w 2009 roku 4.5 Współczynniki standaryzowane umieralności Standaryzowane współczynniki umieralności są wskaźnikami, które zostały skorygowane o wpływ struktury wieku na umieralność, podstawowego parametru niezdrowotnego, który może ją modyfikować. Współczynniki standaryzowane są porównywalne terytorialnie i pomiędzy płciami. Poniższej standaryzacji dokonano w oparciu o populację europejską. Standaryzowany współczynnik umieralności ogólnej dla mężczyzn był niższy w Gliwicach od wojewódzkiego i ogólnopolskiego; dla kobiet współczynnik ten był niższy od wojewódzkiego ale wyższy od ogólnopolskiego. W 2007 roku standaryzowany współczynnik umieralności ogólnej dla mężczyzn w Gliwicach wynosił 976/100 tys. w województwie śląskim – 1.134/100 tys. a w Polsce – 1.154/100 tys. Współczynnik umieralności ogólnej w Unii Europejskiej wyniósł dla mężczyzn 832/100 tys. Wśród wszystkich powiatów województwa śląskiego najwyższe wartości współczynnika umieralności ogólnej u mężczyzn zanotowano w powiatach: w Chorzowie – 1.369/100 tys., Świętochłowicach – 1.352/100 tys. Rudzie Śląskiej – 1.346/100 tys. i powiecie będzińskim – 1.337/100 tys. Najniższa umieralność mężczyzn miała miejsce w Zabrzu – 968/100 tys. i Gliwicach – 976/100 tys. (Wykres 18). Wykres 18. Standaryzowany współczynnik umieralności ogólnej u mężczyzn w województwie śląskim w 2007 roku Polska 1.154 Gliwice 976 woj. śląskie 1.134 Źródło: www.zdrowiepolakow.pl na podstawie danych Głównego Urzędu Statystycznego. 23 Raport o stanie zdrowia mieszkańców Miasta Gliwice w 2009 roku Standaryzowany współczynnik umieralności ogólnej u kobiet w 2007 roku wyniósł w Gliwicach 603/100 tys. w województwie śląskim – 634/100 tys. a w Polsce – 591/100 tys. Współczynnik umieralności ogólnej w Unii Europejskiej wyniósł dla kobiet 500/100 tys. Wśród wszystkich powiatów województwa śląskiego najwyższe wartości współczynnika umieralności ogólnej u kobiet zanotowano w powiatach: w Rudzie Śląskiej – 784/100 tys., Siemianowicach Śląskich – 767/100 tys., Chorzowie – 756/100 tys. i Świętochłowicach – 741/100 tys. (Wykres 19). Najniższe wartości współczynnika umieralności ogólnej u kobiet zaobserwować można było w Jastrzębiu-Zdroju – 557/100 tys., powiecie bielskim – 568/100 tys., powiecie tarnogórskim – 568/100 tys., Żorach – 572/100 tys. czy powiecie żywieckim – 573/100 tys. (Wykres 19). Wykres 19. Standaryzowany współczynnik umieralności ogólnej u kobiet w województwie śląskim w 2007 roku Polska 591 Gliwice 603 woj. śląskie 634 Źródło: www.zdrowiepolakow.pl na podstawie danych Głównego Urzędu Statystycznego. 24 Raport o stanie zdrowia mieszkańców Miasta Gliwice w 2009 roku Na standaryzowany współczynnik umieralności ogólnej, u kobiet i mężczyzn osobno, składają się współczynniki umieralności z powodu poszczególnych chorób. Poniżej zaprezentowano współczynniki umieralności z powodu chorób układu krążenia (w tym współczynniki dotyczące głównych chorób układu krążenia), współczynniki umieralności z powodu nowotworów (w tym współczynniki umieralności dotyczące tych narządów, w strukturach których rozwijają się głównie nowotwory), następnie współczynniki umieralności z powodu zewnętrznych przyczyn zachorowania i zgonu (w tym z powodu wypadków komunikacyjnych), a także współczynniki umieralności z powodu chorób układu oddechowego i chorób układu trawiennego. Standaryzowany współczynnik umieralności z powodu chorób układu krążenia (ChUK) u mężczyzn w Gliwicach był niższy w porównaniu z województwem śląskim i Polską i wynosił kolejno: w Gliwicach 365/100 tys., w województwie śląskim 492/100 tys. i w Polsce – 464/100 tys. Standaryzowany współczynnik umieralności z powodu chorób układu krążenia u mężczyzn w Unii Europejskiej wynosił 310/100 tys. w 2007 roku. Z analizy standaryzowanych współczynników umieralności z powodu ChUK wynika, że główną przyczyną zgonów u mężczyzn były choroby niedokrwienne serca – 176,7/100 tys., inne choroby serca – 74,6/100 tys., choroby naczyń mózgowych – 65,5/100 tys. i zawał serca – 62,4/100 tys. Wśród wszystkich powiatów województwa śląskiego najwyższe wartości współczynnika umieralności z powodu chorób układu krążenia u mężczyzn zanotowano w powiatach: żywieckim – 637/100 tys. w Świętochłowicach – 636/100 tys., w powiecie pszczyńskim – 595/100 tys. i będzińskim – 595/100 tys., najniższe zaś w Zabrzu – 341/100 tys. i w Gliwicach – 365/100 tys. (Wykres 20). Wykres 20. Standaryzowany współczynnik umieralności z powodu chorób układu krążenia u mężczyzn w województwie śląskim w 2007 roku Polska 464 Gliwice 365 woj. śląskie 492 Źródło: www.zdrowiepolakow.pl na podstawie danych Głównego Urzędu Statystycznego. 25 Raport o stanie zdrowia mieszkańców Miasta Gliwice w 2009 roku Standaryzowany współczynnik umieralności z powodu chorób układu krążenia (ChUK) u kobiet w Gliwicach był niższy w porównaniu z województwem śląskim i Polską i wynosił kolejno: w Gliwicach 241/100 tys., w województwie śląskim 308/100 tys. i w Polsce – 279/100 tys. Standaryzowany współczynnik umieralności z powodu chorób układu krążenia u kobiet w Unii Europejskiej wynosił 203/100 tys. w 2007 roku. Z analizy standaryzowanych współczynników umieralności z powodu ChUK wynika, że główną przyczyną zgonów u kobiet były: choroby niedokrwienne serca – 112,9/100 tys., choroby naczyń mózgowych – 51,6/100 tys., inne choroby serca 39,2/100 tys. i zawał serca 26,6/100 tys. Wśród wszystkich powiatów województwa śląskiego najwyższe wartości współczynnika umieralności z powodu chorób układu krążenia u kobiet zanotowano w powiatach: Siemianowicach Śląskich – 377/100 tys., Świętochłowicach – 374/100 tys. i Rudzie Śląskiej – 369/100 tys., najniższe zaś w Jastrzębiu-Zdroju – 209/100 tys., Zabrzu – 223/100 tys., Żorach – 229/100 tys. i Gliwicach – 242/100 tys. (Wykres 21). Wykres 21. Standaryzowany współczynnik umieralności z powodu chorób układu krążenia u kobiet w województwie śląskim w 2007 roku Polska 279 Gliwice 241 woj. śląskie 308 Źródło: www.zdrowiepolakow.pl na podstawie danych Głównego Urzędu Statystycznego. 26 Raport o stanie zdrowia mieszkańców Miasta Gliwice w 2009 roku Standaryzowany współczynnik umieralności z powodu nowotworów u mężczyzn w Gliwicach był najniższy w zestawieniu z województwem śląskim i Polską i wynosił kolejno: w Gliwicach 287/100 tys., w województwie śląskim 300/100 tys. i w Polsce – 295/100 tys. Standaryzowany współczynnik umieralności z powodu nowotworów u mężczyzn w Unii Europejskiej wynosił 234/100 tys. w 2007 roku. Z analizy standaryzowanych współczynników umieralności z powodu nowotworów wynika, że główną przyczyną zgonów u mężczyzn w Gliwicach były nowotwory złośliwe tchawicy, oskrzela i płuca - 70,2/100 tys., nowotwory narządów trawiennych - 66,7/100 tys., nowotwory złośliwe układu moczowego - 30,3/100 tys. i nowotwory złośliwe gruczołu krokowego - 23,6/100 tys. Wśród wszystkich powiatów województwa śląskiego najwyższe wartości współczynnika umieralności z powodu nowotworów u mężczyzn zanotowano w powiatach: w Mysłowicach – 375/100 tys., Siemianowicach Śląskich – 371/100 tys. i Jaworznie – 369/100 tys., a najniższe w powiecie mikołowskim – 240/100 tys., Zabrzu – 255/100 tys. i powiecie bielskim – 263/100 tys. (Wykres 22). Wykres 22. Standaryzowany współczynnik umieralności z powodu nowotworów u mężczyzn w województwie śląskim w 2007 roku Polska 295 Gliwice 287 woj. śląskie 300 Źródło: www.zdrowiepolakow.pl na podstawie danych Głównego Urzędu Statystycznego. 27 Raport o stanie zdrowia mieszkańców Miasta Gliwice w 2009 roku Standaryzowany współczynnik umieralności z powodu nowotworów u kobiet w Gliwicach był najwyższy w zestawieniu z województwem śląskim i Polską i wynosił kolejno: w Gliwicach 211/100 tys., w województwie śląskim 167/100 tys. i w Polsce – 157/100 tys. Standaryzowany współczynnik umieralności z powodu nowotworów u kobiet w Unii Europejskiej wynosił 133/100 tys. w 2007 roku. Z analizy standaryzowanych współczynników wynika że na tak wysoką umieralność z powodu nowotworów u kobiet w Gliwicach złożyły się m.in. nowotwory narządów trawiennych (wsp. stand. 51,2/100 tys.), nowotwór złośliwy sutka (wsp. stand. – 34,7/100 tys.), nowotwór złośliwy tchawicy, oskrzela i płuca – (wsp. stand. – 34,1/100 tys.), czy nowotwór złośliwy szyjki macicy (wsp. stand. – 12,6/100 tys.) Wśród wszystkich powiatów województwa śląskiego najwyższe wartości współczynnika umieralności z powodu nowotworów u kobiet zanotowano w powiatach: w Mysłowicach – 236/100 tys., Siemianowicach Śląskich – 226/100 tys. i w Gliwicach – 211/100 tys., najniższe zaś w Tychach – 131/100 tys., Piekarach Śląskich – 132/100 tys. i powiecie myszkowskim – 135/100 tys. (Wykres 23). Wykres 23. Standaryzowany współczynnik umieralności z powodu nowotworów u kobiet w województwie śląskim w 2007 roku Polska 157 Gliwice 211 woj. śląskie 167 Źródło: www.zdrowiepolakow.pl na podstawie danych Głównego Urzędu Statystycznego. 28 Raport o stanie zdrowia mieszkańców Miasta Gliwice w 2009 roku Standaryzowany współczynnik umieralności z powodu zewnętrznych przyczyn zachorowania i zgonów u mężczyzn w Gliwicach był najniższy w porównaniu z województwem śląskim i Polską i wynosił kolejno: w Gliwicach 70,2/100 tys., w województwie śląskim 94,4/100 tys. i w Polsce – 98,9/100 tys. Standaryzowany współczynnik umieralności z zewnętrznych przyczyn zachorowania i zgonu u mężczyzn w Unii Europejskiej wynosił 61/100 tys. w 2007 roku. Wśród wszystkich powiatów województwa śląskiego najwyższe wartości współczynnika umieralności z powodu zewnętrznych przyczyn zachorowania i zgonów u mężczyzn zanotowano w powiatach: w Świętochłowicach – 148/100 tys., powiecie kłobuckim – 144/100 tys., powiecie częstochowskim – 129/100 tys. czy powiecie myszkowskim – 125/100 tys. Wymienione powiaty i kilka innych posiadały jednocześnie znacznie wyższe współczynniki w porównaniu ze współczynnikami wojewódzkimi i ogólnopolskimi. Najniższą umieralność z powodu zewnętrznych przyczyn zachorowania i zgonu zanotowano w 2007 roku w powiatach: raciborskim – 39/100 tys., w Jastrzębiu-Zdroju – 62/100 tys., Tychach – 68/100 tys. i w Gliwicach – 70,2/100 tys. (Wykres 24). Wykres 24. Standaryzowany współczynnik umieralności z powodu zewnętrznych przyczyn zgonów u mężczyzn w województwie śląskim w 2007 roku Polska 98,9 Gliwice 70,2 woj. śląskie 94,4 Źródło: www.zdrowiepolakow.pl na podstawie danych Głównego Urzędu Statystycznego. 29 Raport o stanie zdrowia mieszkańców Miasta Gliwice w 2009 roku Standaryzowany współczynnik umieralności z powodu zewnętrznych przyczyn zachorowania i zgonów u kobiet był podobnie jak u mężczyzn najniższy w Gliwicach w porównaniu z województwem śląskim i Polską i wynosił kolejno: w Gliwicach 16/100 tys., w województwie śląskim 26,3/100 tys. i w Polsce – 23,5/100 tys. Standaryzowany współczynnik umieralności z zewnętrznych przyczyn zachorowania i zgonu u kobiet w Unii Europejskiej wynosił 21/100 tys. w 2007 roku. Wśród wszystkich powiatów województwa śląskiego najwyższe wartości współczynnika umieralności z powodu zewnętrznych przyczyn zachorowania i zgonów u kobiet zanotowano w powiatach: w Świętochłowicach – 45/100 tys., Sosnowcu – 43/100 tys., Bytomiu – 40/100 tys., w powiecie rybnickim – 40/100 tys. i w Mysłowicach – 39/100 tys., a najniższe w powiecie lublinieckim – 16/100 tys., w Gliwicach – 16/100 tys., powiecie bieruńsko-lędzińskim – 16/100 tys. i powiecie bielskim - 17/100 tys. (Wykres 25). Wykres 25. Standaryzowany współczynnik umieralności z powodu zewnętrznych przyczyn zgonów u kobiet w województwie śląskim w 2007 roku Polska 23,5 Gliwice 16 woj. śląskie 26,3 Źródło: www.zdrowiepolakow.pl na podstawie danych Głównego Urzędu Statystycznego. 30 Raport o stanie zdrowia mieszkańców Miasta Gliwice w 2009 roku Standaryzowany współczynnik umieralności z powodu wypadków komunikacyjnych, zawierający się we współczynniku umieralności z powodu zewnętrznych przyczyn zachorowania i zgonu, osiągnął w Gliwicach u mężczyzn tę samą wartość co w przypadku województwa śląskiego (po 19,5/100 tys.). W Polsce więcej osób zmarło z powodu wypadków komunikacyjnych; standaryzowany współczynnik umieralności wyniósł 23,6/100 tys. Wśród wszystkich powiatów województwa śląskiego najwyższe wartości współczynnika umieralności z powodu wypadków komunikacyjnych u mężczyzn zanotowano w powiatach: kłobuckim – 54/100 tys., lublinieckim – 42/100 tys. i myszkowskim – 37/100 tys., najniższe zaś w powiecie raciborskim – 4,8/100 tys., Zabrzu – 5,3/100 tys. i w Świętochłowicach – 7,3/100 tys. (Wykres 26). Wykres 26. Standaryzowany współczynnik umieralności z powodu wypadków komunikacyjnych u mężczyzn w województwie śląskim w 2007 roku Polska 23,6 Gliwice 19,5 woj. śląskie 19,5 Źródło: www.zdrowiepolakow.pl na podstawie danych Głównego Urzędu Statystycznego. 31 Raport o stanie zdrowia mieszkańców Miasta Gliwice w 2009 roku W przypadku kobiet współczynnik umieralności z powodu wypadków komunikacyjnych osiągnął zdecydowanie niższe wartości w porównaniu do mężczyzn i wynosił kolejno: w Gliwicach 3,13/100 tys., w województwie śląskim 4,95/100 tys. i w Polsce – 6,37/100 tys. Wśród wszystkich powiatów województwa śląskiego najwyższe wartości współczynnika umieralności z powodu wypadków komunikacyjnych u kobiet zanotowano w powiatach: rybnickim – 15/100 tys., bieruńsko-lędzińskim – 10/100 tys., będzińskim – 9,6/100 tys. i w Sosnowcu – 9,6/100 tys. W Piekarach Śląskich i powiecie kłobuckim nie odnotowano zgonów z powodu wypadków komunikacyjnych u kobiet (Wykres 27). Wykres 27. Standaryzowany współczynnik umieralności z powodu wypadków komunikacyjnych u kobiet w województwie śląskim w 2007 roku Polska 6,37 Gliwice 3,13 woj. śląskie 4,95 Źródło: www.zdrowiepolakow.pl na podstawie danych Głównego Urzędu Statystycznego. 32 Raport o stanie zdrowia mieszkańców Miasta Gliwice w 2009 roku Spośród pozostałych przyczyn zgonów na uwagę zasługują również zgony z powodu chorób układu oddechowego i zgony z powodu chorób układu trawiennego. Standaryzowany współczynnik umieralności z powodu chorób układu oddechowego u mężczyzn w Gliwicach był najniższy w porównaniu z województwem śląskim i Polską i wynosił kolejno: w Gliwicach 51,3/100 tys., w województwie śląskim 69,6/100 tys. i w Polsce – 67,1/100 tys. Wśród wszystkich powiatów województwa śląskiego najwyższe wartości współczynnika umieralności z powodu chorób układu oddechowego u mężczyzn zanotowano w powiatach: Chorzowie – 103/100 tys., Dąbrowie Górniczej – 103/100 tys., Siemianowicach Śląskich – 96/100 tys., powiecie częstochowskim – 95/100 tys. i powiecie gliwickim – 95/100 tys. najniższą zaś w powiecie pszczyńskim – 27/100 tys., powiecie żywieckim – 29/100 tys., powiecie bielskim – 35/100 tys. czy w Bielsko-Białej – 39/100 tys. (Wykres 28). Wykres 28. Standaryzowany współczynnik umieralności z powodu chorób układu oddechowego u mężczyzn w województwie śląskim w 2007 roku Polska 67,1 Gliwice 51,3 woj. śląskie 69,6 Źródło: www.zdrowiepolakow.pl na podstawie danych Głównego Urzędu Statystycznego. 33 Raport o stanie zdrowia mieszkańców Miasta Gliwice w 2009 roku Standaryzowany współczynnik umieralności z powodu chorób układu oddechowego u kobiet w Gliwicach był najwyższy w porównaniu z województwem śląskim i Polską i wynosił kolejno: w Gliwicach 27,1/100 tys., w województwie śląskim 26,7/100 tys. i w Polsce – 24,6/100 tys. Wśród wszystkich powiatów województwa śląskiego najwyższe wartości współczynnika umieralności z powodu chorób układu oddechowego u kobiet zanotowano w powiatach: rybnickim – 61/100 tys., Chorzowie – 43/100 tys., powiecie cieszyńskim – 38/100 tys., czy powiecie zawierciańskim – 35/100 tys. Najniższe wartości współczynnika umieralności z powodu chorób układu oddechowego u kobiet zanotowano w 2007 roku w powiecie pszczyńskim – 13/100 tys., częstochowskim – 17/100 tys. i w Zabrzu – 18/100 tys. (Wykres 29). Wykres 29. Standaryzowany współczynnik umieralności z powodu chorób układu oddechowego u kobiet w województwie śląskim w 2007 roku Polska 24,6 Gliwice 27,1 woj. śląskie 26,7 Źródło: www.zdrowiepolakow.pl na podstawie danych Głównego Urzędu Statystycznego. 34 Raport o stanie zdrowia mieszkańców Miasta Gliwice w 2009 roku Standaryzowany współczynnik umieralności z powodu chorób układu trawiennego u mężczyzn w Gliwicach był najniższy w porównaniu z województwem śląskim i Polską i wynosił kolejno: w Gliwicach 48/100 tys., w województwie śląskim 66/100 tys. i w Polsce – 53,1/100 tys. Wśród wszystkich powiatów województwa śląskiego najwyższe wartości współczynnika umieralności z powodu chorób układu trawiennego u mężczyzn zanotowano w powiatach: w Chorzowie – 126/100 tys., Żorach – 101/100 tys., powiecie będzińskim – 95/100 tys., Siemianowicach Śląskich – 95/100 tys. i Rudzie Śląskiej – 96/100 tys., najniższe zaś w powiecie pszczyńskim – 30/100 tys., kłobuckim – 34/100 tys., bielskim – 39/100 tys. (Wykres 30). Wykres 30. Standaryzowany współczynnik umieralności z powodu chorób układu trawiennego u mężczyzn w województwie śląskim w 2007 roku Polska 53,1 Gliwice 48 woj. śląskie 66 Źródło: www.zdrowiepolakow.pl na podstawie danych Głównego Urzędu Statystycznego. 35 Raport o stanie zdrowia mieszkańców Miasta Gliwice w 2009 roku Standaryzowany współczynnik umieralności z powodu chorób układu trawiennego u kobiet w Gliwicach (25,7/100 tys.) był nieznacznie wyższy niż w Polsce (25/100 tys.), ale niższy w porównaniu z województwem śląskim (32,9/100 tys.) Wśród wszystkich powiatów województwa śląskiego najwyższe wartości współczynnika umieralności z powodu chorób układu trawiennego u kobiet zanotowano w powiatach: w Rudzie Śląskiej – 70/100 tys., Siemianowicach Śląskich – 56/100 tys. i Chorzowie – 54/100 tys., najniższe zaś w powiecie cieszyńskim – 17/100 tys., lublinieckim – 19/100 tys. i Bielsko-Białej – 20/100 tys. (Wykres 31). Wykres 31. Standaryzowany współczynnik umieralności z powodu chorób układu trawiennego u kobiet w województwie śląskim w 2007 roku Polska 25 Gliwice 25,7 woj. śląskie 32,9 Źródło: www.zdrowiepolakow.pl na podstawie danych Głównego Urzędu Statystycznego. 36 Raport o stanie zdrowia mieszkańców Miasta Gliwice w 2009 roku 5 Stan zdrowia mieszkańców Gliwic będących pod opieką lekarza podstawowej opieki zdrowotnej W przypadku analizy stanu zdrowia mieszkańców Gliwic objętych opieką lekarza podstawowej opieki zdrowotnej należy mieć na uwadze, że zaprezentowane wskaźniki zgłaszalności obejmują jedynie te incydenty zdrowotne, które zarejestrowane są przez zakontraktowane placówki opieki zdrowotnej (nie obejmują prywatnych jednostek ochrony zdrowia). Poza tym pacjenci z opisywanymi schorzeniami leczeni są również przez lekarzy specjalistów (u lekarzy POZ najczęściej następuje rozpoznanie choroby). Dlatego w przyszłości analizie można poddać również świadczenia udzielane w ramach specjalistycznej opieki ambulatoryjnej. Należy pamiętać, że jedynie współczynniki umieralności dają w pełni wiarygodne dane dotyczące skali poszczególnych chorób w społeczeństwie. Zapadalność opisana w niniejszym Raporcie wyrażona jest przez wskaźniki zgłaszalności. Wysokość wskaźników zgłaszalności zależna jest od wizyty pacjenta z problemem zdrowotnym i odnotowania jej przez lekarza w dokumentacji medycznej. 5.1 Stan zdrowia dzieci i młodzieży w wieku 0-18 lat będących pod opieką lekarza podstawowej opieki zdrowotnej w Gliwicach W Gliwicach w 2009 roku do najczęstszych problemów zdrowotnych wśród dzieci i młodzieży w wieku 0-18 lat, leczonych przez lekarzy podstawowej opieki zdrowotnej (POZ), należały alergie – 686,7/10 tys., zaburzenia refrakcji i akomodacji oka – 547,1/10 tys., zniekształcenia kręgosłupa – 492,8/10 tys., pacjenci z innymi schorzeniami wymagający opieki czynnej – 278,3/10 tys., zaburzenia rozwoju – 183,8/10 tys. oraz otyłość – 182,7/10 tys. Zaburzenia odżywiania i nowotwory należały do grupy schorzeń najrzadziej leczonych w zakresie podstawowej opieki zdrowotnej (odpowiednio 6,5/10 tys. i 7,6/10 tys.). Wśród innych schorzeń rozpoznanych przez lekarza podstawowej opieki zdrowotnej u dzieci i młodzieży wyróżnić można: wady rozwojowe – 97,9/10 tys., niedokrwistość - 80,8/10 tys., choroby układu moczowego – 69,2/10 tys., choroby tarczycy – 39,7/10 tys., padaczka – 39,4/10 tys., upośledzenie umysłowe – 39,1/10 tys., choroba nadciśnieniowa – 32,6/10 tys., trwałe uszkodzenia narządu ruchu – 32,1/10 tys., dziecięce porażenie mózgowe – 22,2/10 tys., niedożywienie – 17,7/10 tys. oraz cukrzyca 14,9/10 tys. W 2009 roku najwyższy przyrost nowych rozpoznań odnotowano dla schorzeń takich jak: alergie – 117,4/10 tys., zniekształcenia kręgosłupa – 51,0/10 tys., zaburzenia refrakcji i akomodacji oka – 41,7/10 tys., niedokrwistość – 27,7/10 tys., otyłość – 26,6/10 tys., zaburzenia rozwoju – 25,5/10 tys., pacjenci z innymi schorzeniami wymagający opieki czynnej – 21,6/10 tys. oraz wady rozwojowe – 17,1/10 tys. (Tabela 4). 37 Raport o stanie zdrowia mieszkańców Miasta Gliwice w 2009 roku Tabela 4. Struktura rozpoznania schorzeń u dzieci i młodzieży w wieku 0-18 lat będących pod opieką lekarza podstawowej opieki zdrowotnej w Gliwicach w 2009 roku Rozpoznanie Alergie Zaburzenia refrakcji i akomodacji oka Zniekształcenia kręgosłupa Pacjenci z innymi schorzeniami wymagający opieki czynnej Zaburzenia rozwoju Otyłość Wady rozwojowe Niedokrwistość Choroby układu moczowego Choroby tarczycy Padaczka Upośledzenie umysłowe Choroba nadciśnieniowa Trwałe uszkodzenia narządu ruchu Dziecięce porażenie mózgowie Niedożywienie Cukrzyca Nowotwory Zaburzenia odżywiania Razem osoby, u których stwierdzono schorzenia ogółem (na 10 tys.) w tym osoby, u których stwierdzono schorzenia po raz pierwszy w okresie sprawozdawczym (na 10 tys.) 686,7 547,1 492,8 117,4 41,7 51,0 278,3 21,6 183,8 182,7 97,9 80,8 69,2 39,7 39,4 39,1 32,6 32,1 22,2 17,7 14,9 7,6 6,5 25,5 26,6 17,1 27,7 7,6 4,2 5,6 2,0 5,9 0,6 0,6 3,6 2,2 2,5 0,8 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Śląskiego Urzędu Wojewódzkiego w Katowicach. Wskaźniki zgłaszalności do lekarza POZ z powodu choroby nowotworowej u dzieci i młodzieży w wieku 0-18 lat od 2004 do 2009 roku wykazywały stały trend rosnący i były wyższe dla województwa śląskiego niż dla Gliwic. W województwie śląskim w 2004 roku zgłaszalność z powodu choroby nowotworowej była na poziomie 4,5/10 tys. a w 2009 roku na poziomie 8,2/10 tys. W Gliwicach, po początkowym wzroście wskaźnika zgłaszalności z powodu choroby nowotworowej z 4,1/10 tys. w 2004 roku do 6,1/10 tys. w 2005 roku, w kolejnych latach obserwowano niewielki spadek do 5,2/10 tys. w 2008 roku, natomiast w 2009 roku wskaźnik ten ponownie wzrósł do wartości 7,6./10 tys. (Wykres 32). 38 Raport o stanie zdrowia mieszkańców Miasta Gliwice w 2009 roku Wykres 32. Zgłaszalność z powodu choroby nowotworowej wśród dzieci i młodzieży w wieku 0-18 lat u lekarzy POZ 9 8,2 7,6 8 wsp. na 10 tys. 7 7,0 6 6,1 5 5,1 4 5,8 5,7 6,4 5,1 5,2 4,5 4,1 3 2 1 0 2004 2005 2006 Gliwice 2007 2008 2009 woj. śląskie Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Śląskiego Urzędu Wojewódzkiego w Katowicach. Wskaźniki zgłaszalności do lekarza POZ z powodu niedokrwistości u dzieci i młodzieży w wieku 0-18 lat od 2004 do 2009 roku wykazywały trend rosnący i były wyższe dla województwa śląskiego niż dla Gliwic. W województwie śląskim w 2004 roku zgłaszalność z powodu niedokrwistości była na poziomie 53,6/10 tys. a w 2009 roku na poziomie 88,4/10 tys. W Gliwicach, po początkowym niewielkim spadku wskaźnika zgłaszalności z powodu niedokrwistości z 56,6/10 tys. w 2004 roku do 51,2/10 tys. w 2006 roku, w kolejnym roku (2007) wskaźnik ten wzrósł do wartości 72,4/10 tys., by następnie spaść do wartości 62,1/10 tys. w 2008 roku i wzrosnąć ponownie do 80,8/10 tys. w 2009 roku. Pomimo obserwowanej nieregularności w przebiegu trendu (spadki, wzrosty) można jednakże zauważyć tendencję wzrostową w zakresie korzystania z podstawowej opieki zdrowotnej dzieci i młodzieży w wieku 0-18 lat cierpiących na niedokrwistość (Wykres 33). 39 Raport o stanie zdrowia mieszkańców Miasta Gliwice w 2009 roku Wykres 33. Zgłaszalność z niedokrwistości wśród dzieci i młodzieży w wieku 0-18 lat u lekarzy POZ 90 80 wsp. na 10 tys. 70 60 50 68,4 63,9 56,6 53,6 76,8 72,4 79,8 88,4 80,8 62,1 54,5 51,2 40 30 20 10 0 2004 2005 2006 Gliwice 2007 2008 2009 woj. śląskie Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Śląskiego Urzędu Wojewódzkiego w Katowicach. Wskaźniki zgłaszalności do lekarza POZ z powodu chorób tarczycy u dzieci i młodzieży w wieku 0-18 lat od 2004 do 2009 roku wykazywały trend rosnący i były wyższe dla woj. śląskiego niż dla Gliwic. W województwie śląskim w 2004 roku zgłaszalność z powodu chorób tarczycy była na poziomie 24,0/10 tys. a 2009 roku na poziomie 38,6/10 tys. W Gliwicach, po początkowym niewielkim wzroście wskaźnika zgłaszalności z powodu chorób tarczycy z 10,8/10 tys. w 2004 roku do 14,9/10 tys. w 2005 roku, w kolejnym roku (2006) nastąpił spadek do wartości 10,7/10 tys. W 2007 roku ponownie obserwowano wzrost wskaźnika do 29,4/10 tys., a następnie spadek do wartości 12,7/10 tys. w 2008 roku. W 2009 roku ponownie nastąpił wzrost wskaźnika do wartości 393,7/10 tys. Pomimo obserwowanej nieregularności w przebiegu trendu (spadki, wzrosty) można jednakże zauważyć tendencję wzrostową w zakresie korzystania z podstawowej opieki zdrowotnej dzieci i młodzieży z chorobami tarczycy (Wykres 34). 40 Raport o stanie zdrowia mieszkańców Miasta Gliwice w 2009 roku Wykres 34. Zgłaszalność z powodu chorób tarczycy wśród dzieci i młodzieży w wieku 0-18 lat u lekarzy POZ 39,7 38,6 40 35 34,5 wsp. na 10 tys. 30 25 24,0 27,7 25,2 31,2 29,4 20 15 10 14,9 10,8 12,7 10,7 5 0 2004 2005 2006 Gliwice 2007 2008 2009 woj. śląskie Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Śląskiego Urzędu Wojewódzkiego w Katowicach. Wskaźniki zgłaszalności do lekarza POZ z powodu cukrzycy u dzieci i młodzieży w wieku 0-18 lat od 2004 do 2009 roku wykazywały trend rosnący i były wyższe dla województwa śląskiego niż dla Gliwic. W województwie śląskim w 2004 roku zgłaszalność z powodu cukrzycy była na poziomie 10,0/10 tys. a w 2009 r. na poziomie 16,6/10 tys. W Gliwicach w 2004 r. zgłaszalność z powodu cukrzycy była na poziomie 6,5/10 tys. a w 2009 roku na poziomie 14,9/10 tys. (Wykres 35). Wykres 35. Zgłaszalność z powodu cukrzycy wśród dzieci i młodzieży w wieku 0-18 lat u lekarzy POZ 18 16 15,2 wsp. na 10 tys. 14 13,7 12,4 12 10 10,0 11,1 9,6 10,0 8 6 16,6 14,9 10,8 7,6 6,5 4 2 0 2004 2005 2006 Gliwice 2007 2008 2009 woj. śląskie Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Śląskiego Urzędu Wojewódzkiego w Katowicach. 41 Raport o stanie zdrowia mieszkańców Miasta Gliwice w 2009 roku Dla województwa śląskiego wskaźniki zgłaszalności do lekarza POZ z powodu niedożywienia u dzieci i młodzieży w wieku 0-18 lat od 2004 do 2009 roku wykazywały trend malejący i były znacznie wyższe niż dla Gliwic. W województwie śląskim od 2004 roku wskaźniki zgłaszalności z powodu niedożywienia rosły do wartości 54,0/10 tys. w 2006 roku, by następnie maleć do wartości 42,5/10 tys. w 2009 roku. W Gliwicach, w latach 2004-2006 wskaźnik zgłaszalności z powodu niedożywienia utrzymywał się na podobnym poziomie (odpowiednio 18,7/10 tys., 20,4/10 tys. i 17,5/10 tys.), następnie wzrósł do poziomu 38,6/10 tys. w 2007 roku by ponownie zmaleć do 16,6/10 tys. w 2008 roku. W 2009 roku utrzymywał się już na poziomie podobnym tj. 17,7/10 tys. co w roku wcześniejszym. Pomimo obserwowanej nieregularności w przebiegu trendu (spadki, wzrosty) można stwierdzić, że poziom korzystania z podstawowej opieki zdrowotnej dzieci i młodzieży powodu niedożywienia utrzymuje się na podobnym poziomie przez ostatnie kilka lat (Wykres 36). wsp. na 10 tys. Wykres 36. Zgłaszalność z powodu niedożywienia wśród dzieci i młodzieży w wieku 0-18 lat u lekarzy POZ 60 55 50 45 40 35 30 25 20 15 10 5 0 54,0 52,1 51,9 45,3 48,9 42,5 38,6 18,7 2004 20,4 2005 17,5 2006 Gliwice 16,6 2007 2008 17,7 2009 woj. śląskie Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Śląskiego Urzędu Wojewódzkiego w Katowicach. 42 Raport o stanie zdrowia mieszkańców Miasta Gliwice w 2009 roku Wskaźniki zgłaszalności do lekarza POZ z powodu otyłości u dzieci i młodzieży w wieku 0-18 lat od 2004 do 2009 roku wykazywały trend rosnący zarówno dla województwa śląskiego jak i Gliwic. W województwie śląskim w 2004 roku zgłaszalność z powodu otyłości była na poziomie 106,1/10 tys. a w 2009 roku na poziomie 151,0/10 tys. W Gliwicach, po początkowym wzroście wskaźnika zgłaszalności z powodu otyłości z 89,9/10 tys. w 2004 roku do 145,2/10 tys. w 2005 roku, w 2006 roku nastąpił spadek do wartości 86,2/10 tys. a następnie ponowny wzrost do 172,8/10 tys. w 2007 roku i do 182,7/10 tys. w 2009 roku. Pomimo obserwowanej nieregularności w przebiegu trendu (spadki, wzrosty) można jednakże zauważyć tendencję wzrostową w zakresie korzystania z podstawowej opieki zdrowotnej dzieci i młodzieży z otyłością (Wykres 37). wsp. na 10 tys. Wykres 37. Zgłaszalność z powodu otyłości wśród dzieci i młodzieży w wieku 0-18 lat u lekarzy POZ 200 180 160 140 120 100 80 60 40 20 0 172,8 145,2 142,5 146,5 143,2 151,0 126,5 123,8 106,1 89,9 2004 182,7 86,2 2005 2006 Gliwice 2007 2008 2009 woj. śląskie Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Śląskiego Urzędu Wojewódzkiego w Katowicach. Wskaźniki zgłaszalności do lekarza POZ z powodu zaburzeń odżywiania u dzieci i młodzieży w wieku 0-18 lat (w tym anoreksja i bulimia) od 2004 do 2009 roku wykazywały początkowo trend rosnący, poczym trend malejący zarówno dla województwa śląskiego jak i Gliwic. W województwie śląskim w 2004 roku zgłaszalność z powodu zaburzeń odżywiania była na poziomie 39,4/10 tys. a w 2009 roku na poziomie 3,2/10 tys. (ponad 10-krotny spadek wartości). W Gliwicach, po początkowym wzroście wskaźnika zgłaszalności z powodu zaburzeń odżywiania z 23,0/10 tys. w 2004 roku do 44,6/10 tys. w 2007 roku, w 2008 roku nastąpił spadek do wartości 6,5/10 tys. a następnie wskaźnik pozostał niemal na niezmienionym poziomie (6,6/10 tys.) w 2009 roku (Wykres 38). 43 Raport o stanie zdrowia mieszkańców Miasta Gliwice w 2009 roku wsp. na 10 tys. Wykres 38. Zgłaszalność z powodu zaburzeń odżywiania wśród dzieci i młodzieży w wieku 0-18 lat u lekarzy POZ 50 45 40 35 30 25 20 15 10 5 0 44,6 39,4 38,9 34,6 37,4 32,3 32,4 23,0 6,6 4,5 2004 2005 2006 Gliwice 2007 2008 6,5 3,2 2009 woj. śląskie Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Śląskiego Urzędu Wojewódzkiego w Katowicach. Wskaźniki zgłaszalności do lekarza POZ z powodu upośledzenia umysłowego u dzieci i młodzieży w wieku 0-18 lat od 2004 do 2009 roku wykazywały niewielki trend rosnący dla województwa śląskiego i trend malejący dla Gliwic. W województwie śląskim w 2004 roku zgłaszalność z powodu upośledzenia umysłowego była na poziomie 30,7/10 tys. a w 2009 roku na 37,7/10 tys. W Gliwicach, po początkowym spadku wskaźnika zgłaszalności z powodu upośledzenia umysłowego z 52,7/10 tys. w 2005 roku do 33,2/10 tys. w 2006 roku, w 2007 roku nastąpił wzrost do wartości 49,4/10 tys. a następnie ponowny spadek do 37,8/10 tys. w 2008 roku i wzrost do 39,1/10 tys. w 2009 roku (Wykres 39). wsp. na 10 tys. Wykres 39. Zgłaszalność z powodu upośledzenia umysłowego wśród dzieci i młodzieży w wieku 0-18 lat u lekarzy POZ 60 55 50 45 40 35 30 25 20 15 10 5 0 53,0 30,7 2004 52,7 49,4 35,3 33,2 34,1 2005 2006 Gliwice 39,0 2007 37,8 37,1 2008 39,1 37,7 2009 woj. śląskie Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Śląskiego Urzędu Wojewódzkiego w Katowicach. 44 Raport o stanie zdrowia mieszkańców Miasta Gliwice w 2009 roku Wskaźniki zgłaszalności do lekarza POZ z powodu padaczki u dzieci i młodzieży w wieku 0-18 lat od 2004 do 2009 roku wykazywały trend rosnący i były wyższe dla województwa śląskiego niż dla Gliwic. W woj. śląskim w 2004 roku zgłaszalność z powodu padaczki była na poziomie 29,1/100 tys. a 2009 roku na poziomie 40,2/10 tys. W Gliwicach pomimo obserwowanej nieregularności w przebiegu trendu (niewielkie spadki, wzrosty) można zauważyć tendencję wzrostową w zakresie korzystania z podstawowej opieki zdrowotnej dzieci i młodzieży cierpiących na padaczkę. W 2004 roku zgłaszalność z powodu padaczki była na poziomie 23,7/10 tys. a w 2009 roku na poziomie 39,4/10 tys. (Wykres 40). Wykres 40. Zgłaszalność z powodu padaczki wśród dzieci i młodzieży w wieku 0-18 lat u lekarzy POZ 45 40 37,9 37,5 wsp. na 10 tys. 35 30 25 34,1 33,6 29,1 38,1 35,3 40,2 39,4 28,7 23,7 23,5 20 15 10 5 0 2004 2005 2006 Gliwice 2007 2008 2009 woj. śląskie Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Śląskiego Urzędu Wojewódzkiego w Katowicach. Wskaźniki zgłaszalności do lekarza POZ z powodu dziecięcego porażenia mózgowego u dzieci i młodzieży w wieku 0-18 lat od 2004 do 2009 roku wykazywały trend rosnący i były wyższe dla województwa śląskiego niż dla Gliwic. W woj. śląskim w 2004 r. zgłaszalność z powodu dziecięcego porażenia mózgowego była na poziomie 17,8/10 tys. a 2009 roku na poziomie 20,4/10 tys. W Gliwicach pomimo obserwowanej nieregularności w przebiegu trendu (niewielkie spadki, wzrosty) można zauważyć tendencję wzrostową w zakresie korzystania z podstawowej opieki zdrowotnej dzieci i młodzieży z powodu dziecięcego porażenia mózgowego. W 2004 roku zgłaszalność z tego powodu była na poziomie 16,1/10 tys. a 2009 roku na poziomie 22,2/10 tys. (Wykres 41). 45 Raport o stanie zdrowia mieszkańców Miasta Gliwice w 2009 roku wsp. na 10 tys. Wykres 41. Zgłaszalność z powodu dziecięcego porażenia mózgowego wśród dzieci i młodzieży w wieku 0-18 lat u lekarzy POZ 24 22 20 18 16 14 12 10 8 6 4 2 0 21,0 17,8 16,1 2004 18,7 18,5 20,5 18,4 15,6 2005 22,2 20,4 20,1 15,2 2006 Gliwice 2007 2008 2009 woj. śląskie Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Śląskiego Urzędu Wojewódzkiego w Katowicach. Wskaźniki zgłaszalności do lekarza POZ z powodu choroby nadciśnieniowej u dzieci i młodzieży w wieku 0- 18 lat od 2004 do 2009 roku wykazywały trend rosnący i były niższe dla województwa śląskiego niż dla Gliwic. W województwie śląskim w 2004 roku zgłaszalność z powodu choroby nadciśnieniowej była na poziomie 14,9/10 tys. a 2009 roku na poziomie 30,2/10 tys. W Gliwicach w 2004 roku zgłaszalność z powodu choroby nadciśnieniowej była na poziomie 17,0/10 tys. a w 2009 roku na poziomie 30,2/10 tys. (Wykres 42). Wykres 42. Zgłaszalność z powodu choroby nadciśnieniowej wśród dzieci i młodzieży w wieku 0-18 lat u lekarzy POZ 35 wsp. na 10 tys. 25 23,2 20,2 21,9 20 15 32,6 30,2 31,1 30 17,0 14,9 18,0 22,9 26,0 25,1 10 5 0 2004 2005 2006 Gliwice 2007 2008 2009 woj. śląskie Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Śląskiego Urzędu Wojewódzkiego w Katowicach. 46 Raport o stanie zdrowia mieszkańców Miasta Gliwice w 2009 roku Wskaźniki zgłaszalności do lekarza POZ z powodu chorób alergicznych u dzieci i młodzieży w wieku 0- 18 lat od 2004 do 2009 roku wykazywały trend rosnący i były niższe dla województwa śląskiego niż dla Gliwic. W województwie śląskim w 2004 roku zgłaszalność z powodu chorób alergicznych była na poziomie 334/10 tys. a w 2009 roku na poziomie 511/10 tys. W Gliwicach w 2004 roku zgłaszalność z powodu chorób alergicznych była na poziomie 604/10 tys. i po okresach spadków i wzrostów osiągnęła wartość w 2009 roku na poziomie 687/10 tys. (Wykres 43). Wykres 43. Zgłaszalność z powodu chorób alergicznych wśród dzieci i młodzieży w wieku 0-18 lat u lekarzy POZ 800 700 wsp. na 10 tys. 600 687 604 608 596 500 400 300 446 405 391 454 551 470 511 334 200 100 0 2004 2005 2006 Gliwice 2007 2008 2009 woj. śląskie Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Śląskiego Urzędu Wojewódzkiego w Katowicach. Biorąc pod uwagę rodzaj alergii najwyższe wskaźniki zgłaszalności do lekarza POZ miały miejsce w przypadku astmy, które odpowiednio w 2009 roku wynosiły: dla Gliwic – 384,5/10 tys. a dla województwa śląskiego - 264,0/10 tys.. Wskaźnik zgłaszalności z powodu alergii skórnych wynosił w Gliwicach 191,4/10 tys. i 132,3/100 tys. w województwie śląskim, a z powodu alergii pokarmowych 110,9/10 tys. w Gliwicach i 114,5/10 tys. w województwie śląskim (Wykres 44). 47 Raport o stanie zdrowia mieszkańców Miasta Gliwice w 2009 roku Wykres 44. Zgłaszalność z powodu chorób alergicznych wśród dzieci i młodzieży w wieku 0-18 lat u lekarzy POZ z podziałem na rodzaj alergii w 2009 roku 800 700 600 500 400 300 200 100 0 191,4 132,3 110,9 114,5 384,5 264,0 Gliwice woj. śląskie astma pokarmowe skórne Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Śląskiego Urzędu Wojewódzkiego w Katowicach. Wskaźniki zgłaszalności do lekarza POZ z powodu zniekształceń kręgosłupa u dzieci i młodzieży w wieku 0-18 lat od 2004 do 2009 roku w przypadku Gliwic zmiany występowały skokowo (na zmianę wzrosty i spadki) a w przypadku województwa śląskiego najpierw miał miejsce nieznaczny wzrost po czym nieznaczny spadek wskaźnika. Wskażniki zgłaszalności z powodu zniekształceń kręgosłupa były niższe w Gliwicach niż w województwie śląskim. W województwie śląskim w 2004 roku zgłaszalność z powodu zniekształceń kręgosłupa była na poziomie 512/10 tys. a w 2009 roku na poziomie 573/10 tys. W Gliwicach w 2004 roku zgłaszalność z powodu zniekształceń kręgosłupa była na poziomie 350/10 tys. i po okresach spadków i wzrostów osiągnęła w 2009 roku wartość na poziomie 493/10 tys. (Wykres 45). wsp. na 10 tys. Wykres 45. Zgłaszalność z powodu zniekształceń kręgosłupa wśród dzieci i młodzieży w wieku 0-18 lat u lekarzy POZ 650 600 550 500 450 400 350 300 250 200 150 100 50 0 512 586 579 514 573 350 324 2005 598 493 350 2004 609 548 2006 Gliwice 2007 2008 2009 woj. śląskie Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Śląskiego Urzędu Wojewódzkiego w Katowicach. 48 Raport o stanie zdrowia mieszkańców Miasta Gliwice w 2009 roku Wskaźniki zgłaszalności do lekarza POZ z powodu chorób układu moczowego u dzieci i młodzieży w wieku 0-18 lat od 2004 do 2009 roku wykazywały trend rosnący w przypadku województwa śląskiego. W przypadku Gliwic zmiany wskaźnika zgłaszalności występowały skokowo. Wskaźniki były wyższe dla województwa śląskiego niż dla Gliwic. W województwie śląskim w 2004 roku zgłaszalność z powodu chorób układu moczowego była na poziomie 63,3/10 tys. a w 2009 roku na poziomie 76,7/10 tys. W Gliwicach w 2004 roku zgłaszalność z powodu chorób układu moczowego była na poziomie 77,5/10 tys. i po okresach spadków i wzrostów osiągnęła w 2009 roku wartość na poziomie 69,2/10 tys. (Wykres 46). Wykres 46. Zgłaszalność z powodu chorób układu moczowego wśród dzieci i młodzieży w wieku 0-18 lat u lekarzy POZ 90 80 77,5 wsp. na 10 tys. 70 60 71,7 71,1 70,0 74,5 69,9 76,8 63,3 52,0 50 76,7 69,2 46,6 40 30 20 10 0 2004 2005 2006 Gliwice 2007 2008 2009 woj. śląskie Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Śląskiego Urzędu Wojewódzkiego w Katowicach. Wskaźniki zgłaszalności do lekarza POZ z powodu wad rozwojowych u dzieci i młodzieży w wieku 0-18 lat od 2004 do 2009 roku wykazywały trend rosnący w przypadku województwa śląskiego i Gliwic i były niższe dla Gliwic niż dla województwa śląskiego. W województwie śląskim w 2004 roku zgłaszalność z powodu wad rozwojowych była na poziomie 85/10 tys. a w 2009 roku na poziomie 96/10 tys. W Gliwicach w 2004 roku zgłaszalność z powodu wad rozwojowych była na poziomie 83/10 tys. i po okresach spadków i wzrostów osiągnęła w 2009 roku wartość na poziomie 98/10 tys. (Wykres 47). 49 Raport o stanie zdrowia mieszkańców Miasta Gliwice w 2009 roku Wykres 47. Zgłaszalność z powodu wad rozwojowych wśród dzieci i młodzieży w wieku 0-18 lat u lekarzy POZ 120 wsp. na 10 tys. 100 80 85 83 96 86 86 60 98 96 94 92 91 64 59 40 20 0 2004 2005 2006 Gliwice 2007 2008 2009 woj. śląskie Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Śląskiego Urzędu Wojewódzkiego w Katowicach. Biorąc pod uwagę rodzaj wad rozwojowych najwyższe wskaźniki zgłaszalności do lekarza POZ miały miejsce w przypadku wad rozwojowych układu krążenia, które odpowiednio w 2009 roku wynosiły: dla Gliwic – 41,1/10 tys. a dla województwa śląskiego – 45,4/10 tys.. W przypadku Gliwic wskaźniki zgłaszalności z powodu wad rozwojowych narządów płciowych były znacznie wyższe niż w przypadku województwa śląskiego, odpowiednio 24,5/10 tys. dla Gliwic i 9,9/10 tys. dla województwa śląskiego. W pozostałych przypadkach wielkości wskaźników były na porównywalnym poziomie (Wykres 48). Wykres 48. Zgłaszalność z powodu wad rozwojowych wśród dzieci i młodzieży w wieku 0-18 lat u lekarzy POZ ze względu na rodzaj wad w 2009 roku 120 100 80 16,1 24,5 10,1 9,9 60 40 inne 7,9 9,9 narządów płciowych 41,1 45,4 14,6 14,2 Gliwice woj. śląskie 20 0 aberracje chromosomowe ukł. krążenia ukł. nerwowego Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Śląskiego Urzędu Wojewódzkiego w Katowicach. 50 Raport o stanie zdrowia mieszkańców Miasta Gliwice w 2009 roku 5.2 Stan zdrowia osób w wieku 19 lat i więcej będących pod opieką lekarza podstawowej opieki zdrowotnej w Gliwicach W Gliwicach w 2009 roku do najczęstszych problemów zdrowotnych wśród dorosłych osób leczonych przez lekarzy podstawowej opieki zdrowotnej należały choroby układu krążenia – 1414,9/10 tys., cukrzyca – 384,2/10 tys., przewlekłe choroby układu trawiennego – 350,8/10 tys. oraz choroby układu mięśniowo-kostnego i tkanki łącznej – 350,5/10 tys. Gruźlica należała do grupy schorzeń najrzadziej leczonych w zakresie podstawowej opieki zdrowotnej - 9,8/10 tys. Podstawową opieką zdrowotną obejmowano także dorosłych ze schorzeniami takimi jak: choroby obwodowego układu nerwowego – 293,7/10 tys., przewlekły nieżyt oskrzeli, dychawica oskrzelowa – 202,5/10 tys., choroby tarczycy – 171,7/10 tys., niedokrwistość – 108,4/10 tys., nowotwory – 101,2/10 tys. oraz pacjenci z innymi schorzeniami wymagający opieki czynnej 100,2/10 tys. W 2009 r. najwyższy przyrost nowych rozpoznań odnotowano dla schorzeń takich jak choroby układu krążenia – 119,6/10 tys., cukrzyca – 37,2/10 tys., choroby układu mięśniowokostnego i tkanki łącznej – 30,8/10 tys., przewlekłe choroby układu trawiennego – 29,4/10 tys. oraz przewlekły nieżyt oskrzeli, dychawica oskrzelowa – 23,0/10 tys. (Tabela 5). Tabela 5. Struktura rozpoznania schorzeń u osób w wieku 19 lat i więcej będących pod opieką lekarza podstawowej opieki zdrowotnej w Gliwicach w 2009 roku Rozpoznanie Choroby układu krążenia Cukrzyca Przewlekłe choroby układu trawiennego Choroby układu mięśniowo-kostnego i tkanki łącznej Choroby obwodowego układu nerwowego Przewlekły nieżyt oskrzeli, dychawica oskrzelowa Choroby tarczycy Niedokrwistość Nowotwory Pacjenci z innymi schorzeniami wymagający opieki czynnej Gruźlica Razem osoby, u których stwierdzono schorzenia ogółem (na 10 tys.) w tym osoby, u których stwierdzono schorzenia po raz pierwszy w okresie sprawozdawczym (na 10 tys.) 1414,9 384,2 350,8 350,5 293,7 202,5 171,7 108,4 101,2 119,6 37,2 29,4 30,8 19,0 23,0 12,9 13,3 12,6 100,2 16,6 9,8 2,6 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Śląskiego Urzędu Wojewódzkiego w Katowicach. 51 Raport o stanie zdrowia mieszkańców Miasta Gliwice w 2009 roku Wskaźniki zgłaszalności do lekarza POZ z powodu gruźlicy wśród w wieku 19 lat i więcej w od 2001 do 2009 roku wykazywały niewielki trend rosnący dla województwa śląskiego. W województwie śląskim w 2001 roku zgłaszalność z powodu gruźlicy była na poziomie 4,8 tys./10 tys. a 2009 roku na poziomie 5,6/10 tys. Wskaźniki te są niższe dla woj. śląskiego niż dla Gliwic, szczególnie od 2006 r. obserwowany jest odwrotny kierunek trendów, w Gliwicach rosnący a w woj. śląski nieznacznie malejący. W Gliwicach W Gliwicach przebieg trendu ma chociaż ma charakter skokowy tym niemniej utrzymywana jest tendencja rosnąca. W 2001 zgłaszalność z powodu gruźlicy była na poziomie 7,2/10 tys. i po okresach spadków i wzrostów osiągnęła w 2009 roku wartość na poziomie 9,8/10 tys. (Wykres 49). wsp. na 10 tys. Wykres 49. Zgłaszalność z powodu gruźlicy wśród osób w wieku 19 lat i więcej u lekarzy POZ 11 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 0 9,8 9,3 7,9 7,2 4,8 2001 8,7 4,9 4,3 2002 5,6 5,0 4,5 2003 2004 Gliwice 7,9 5,6 2005 6,3 6,0 2006 6,3 2007 5,9 2008 5,6 2009 woj. śląskie Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Śląskiego Urzędu Wojewódzkiego w Katowicach. Wskaźniki zgłaszalności do lekarza POZ z powodu choroby nowotworowej wśród w wieku 19 lat i więcej od 2001 do 2009 roku wykazywały trend rosnący i były niższe dla województwa śląskiego niż dla Gliwic. W województwie śląskim w 2001 roku zgłaszalność z powodu choroby nowotworowej była na poziomie 31,7/10 tys. a w 2009 roku na poziomie 87,8/10 tys. W Gliwicach w 2001 roku zgłaszalność z powodu choroby nowotworowej była na poziomie 34,0/10 tys. i po okresach spadków i wzrostów osiągnęła wartość w 2009 roku na poziomie 101,2/10 tys. (Wykres 50). 52 Raport o stanie zdrowia mieszkańców Miasta Gliwice w 2009 roku wsp. na 10 tys. Wykres 50. Zgłaszalność z powodu choroby nowotworowej wśród osób w wieku 19 lat i więcej u lekarzy POZ 110 100 90 80 70 60 50 40 30 20 10 0 101,2 77,8 68,6 34,0 31,7 2001 43,2 41,8 2002 47,0 46,4 2003 53,1 2004 Gliwice 59,7 2005 69,8 64,8 2006 80,5 73,7 2007 87,8 77,6 2008 2009 woj. śląskie Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Śląskiego Urzędu Wojewódzkiego w Katowicach. Wskaźniki zgłaszalności do lekarza POZ z powodu chorób tarczycy wśród w wieku 19 lat i więcej od 2001 do 2009 roku wykazywały trend rosnący i były niższe dla województwa śląskiego niż dla Gliwic. W województwie śląskim w 2001 roku zgłaszalność z powodu chorób nowotworowych była na poziomie 50,5/10 tys. a w 2009 roku na poziomie 139,5/10 tys. W Gliwicach przebieg trendu ma chociaż ma charakter skokowy tym niemniej utrzymywana jest znaczna tendencja rosnąca. W 2001 zgłaszalność z powodu chorób nowotworowych była na poziomie 42,8/10 tys. i po okresach spadków i wzrostów osiągnęła w 2009 roku wartość na poziomie 171,7/10 tys. (Wykres 51). 53 Raport o stanie zdrowia mieszkańców Miasta Gliwice w 2009 roku Wykres 51. Zgłaszalność z powodu chorób tarczycy wśród osób w wieku 19 lat i więcej u lekarzy POZ 180 171,7 160 wsp. na 10 tys. 140 131,9 120 100 92,4 80 68,5 60 50,5 40 42,8 133,6 104,4 104,2 100,3 131,0 125,3 117,6 122,5 139,5 76,2 63,1 50,1 20 0 2001 2002 2003 2004 Gliwice 2005 2006 2007 2008 2009 woj. śląskie Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Śląskiego Urzędu Wojewódzkiego w Katowicach. Wskaźniki zgłaszalności do lekarza POZ z powodu niedokrwistości wśród w wieku 19 lat i więcej od 2001 do 2009 roku wykazywały trend rosnący i były znacznie niższe dla województwa śląskiego niż dla Gliwic. W województwie śląskim w 2001 roku zgłaszalność z powodu niedokrwistości była na poziomie 23,4/10 tys. a w 2009 roku na poziomie 71,6/10 tys. W Gliwicach przebieg trendu ma chociaż ma charakter skokowy tym niemniej utrzymywana jest znaczna tendencja rosnąca. W 2001 zgłaszalność z powodu niedokrwistości była na poziomie 29,3/10 tys. i po okresach spadków i wzrostów osiągnęła w 2009 roku wartość na poziomie 108,4/10 tys. (Wykres 52). 54 Raport o stanie zdrowia mieszkańców Miasta Gliwice w 2009 roku Wykres 52. Zgłaszalność z powodu niedokrwistości wśród osób w wieku 19 lat i więcej u lekarzy POZ 110 108,4 100 95,2 90 wsp. na 10 tys. 80 71,5 70 60 56,3 50 49,5 40 30 20 29,3 23,4 31,3 29,7 36,4 35,7 50,9 49,7 58,3 63,3 61,2 71,6 42,3 10 0 2001 2002 2003 2004 Gliwice 2005 2006 2007 2008 2009 woj. śląskie Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Śląskiego Urzędu Wojewódzkiego w Katowicach. Wskaźniki zgłaszalności do lekarza POZ z powodu chorób obwodowego układu nerwowego wśród w wieku 19 lat i więcej od 2001 do 2009 roku wykazywały trend rosnący zarówno dla województwa śląskiego jak i dla Gliwic. W województwie śląskim w 2001 roku zgłaszalność z powodu chorób obwodowego układu nerwowego była na poziomie 102/10 tys. a w 2009 roku na poziomie 267/10 tys. W Gliwicach przebieg trendu ma chociaż ma charakter skokowy tym niemniej utrzymywana jest znaczna tendencja rosnąca. W 2001 zgłaszalność z powodu chorób obwodowego układu nerwowego była na poziomie 77/10 tys. i po okresach spadków i wzrostów osiągnęła w 2009 roku wartość na poziomie 294/10 tys. (Wykres 53). 55 Raport o stanie zdrowia mieszkańców Miasta Gliwice w 2009 roku Wykres 53. Zgłaszalność z powodu choroby obwodowego układu nerwowego wśród osób w wieku 19 lat i więcej u lekarzy POZ 300 wsp. na 10 tys . 250 232 200 190 150 100 150 102 77 99 241 205 217 234 198 177 161 252 294 267 188 109 50 0 2001 2002 2003 2004 Gliwice 2005 2006 2007 2008 2009 woj. śląskie Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Śląskiego Urzędu Wojewódzkiego w Katowicach. Wskaźniki zgłaszalności do lekarza POZ z powodu chorób układu krążenia wśród w wieku 19 lat i więcej od 2001 do 2009 roku wykazywały trend rosnący zarówno dla województwa śląskiego jak i dla Gliwic. W województwie śląskim w 2001 roku zgłaszalność z powodu chorób nowotworowych była na poziomie 704/10 tys. a w 2009 roku na poziomie 1415/10 tys. W Gliwicach w 2001 zgłaszalność z powodu chorób obwodowego układu nerwowego była na poziomie 797/10 tys. w 2009 roku była na tym samym poziomie w woj. śląskim – 1415/10 tys. (Wykres 54). 56 Raport o stanie zdrowia mieszkańców Miasta Gliwice w 2009 roku Wykres 54. Zgłaszalność z powodu chorób układu krążenia wśród osób w wieku 19 lat i więcej u lekarzy POZ 1600 1400 wsp. na 10 tys. 1200 1038 948 1000 800 600 797 704 1000 997 1100 1065 1187 1102 1179 1255 1087 916 1278 1415 1415 1020 400 200 0 2001 2002 2003 2004 Gliwice 2005 2006 2007 2008 2009 woj. śląskie Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Śląskiego Urzędu Wojewódzkiego w Katowicach. Wskaźniki zgłaszalności do lekarza POZ z powodu przewlekłych chorób układu oddechowego wśród w wieku 19 lat i więcej od 2001 do 2009 roku wykazywały trend rosnący i były wyższe dla województwa śląskiego niż dla Gliwic. W województwie śląskim w 2001 roku zgłaszalność z powodu przewlekłych chorób układu oddechowego była na poziomie 97/10 tys. a w 2009 roku na poziomie 206/10 tys. W Gliwicach w 2001 zgłaszalność z powodu przewlekłych chorób układu oddechowego była na poziomie 70/10 tys. a w 2009 roku wartość ta była prawie trzykrotnie wyższa i wynosiła 203/10 tys. (Wykres 55). 57 Raport o stanie zdrowia mieszkańców Miasta Gliwice w 2009 roku wsp. na 10 tys. Wykres 55. Zgłaszalność z powodu przewlekłych chorób układu oddechowego wśród osób w wieku 19 lat i więcej u lekarzy POZ 220 200 180 160 140 120 100 80 60 40 20 0 128 97 70 2001 78 2002 159 153 141 176 178 180 173 195 193 197 206 203 144 89 2003 2004 Gliwice 2005 2006 2007 2008 2009 Śląskie Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Śląskiego Urzędu Wojewódzkiego w Katowicach. Wskaźniki zgłaszalności do lekarza POZ z powodu przewlekłych chorób układu trawiennego wśród w wieku 19 lat i więcej od 2001 do 2009 roku wykazywały trend zarówno dla województwa śląskiego jak i dla Gliwic. W województwie śląskim w 2001 roku zgłaszalność z powodu przewlekłych chorób układu trawiennego była na poziomie 121/10 tys. a w 2009 roku na poziomie 346/10 tys. W Gliwicach w 2001 zgłaszalność z powodu przewlekłych chorób układu trawiennego była na poziomie 101/10 tys. i po okresach spadków i wzrostów osiągnęła w 2009 roku wartość 351/10 tys. (Wykres 56). 58 Raport o stanie zdrowia mieszkańców Miasta Gliwice w 2009 roku Wykres 56. Zgłaszalność z powodu przewlekłych chorób układu trawiennego wśród osób w wieku 19 lat i więcej u lekarzy POZ 360 320 299 wsp. na 10 tys. 280 271 240 240 200 160 120 80 188 149 121 260 267 243 211 208 307 289 351 346 202 137 101 40 0 2001 2002 2003 2004 Gliwice 2005 2006 2007 2008 2009 Śląskie Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Śląskiego Urzędu Wojewódzkiego w Katowicach. 59 Raport o stanie zdrowia mieszkańców Miasta Gliwice w 2009 roku 6 Struktura przyczyn hospitalizacji w Gliwicach wg płci i grup wiekowych Poniższa analiza hospitalizacji została sporządzona w oparciu o materiały nadesłane przez Śląski Urząd Wojewódzki w Katowicach. Analiza hospitalizacji wg płci, grup wiekowych i przyczyn dotyczy wyłącznie mieszkańców Gliwic leczonych w gliwickich szpitalach. Gdyby analizie poddano wszystkich leczonych pacjentów na terenie miasta Gliwice mogłoby dojść do znacznego zawyżenia wyników, ponieważ w gliwickich szpitalach leczeni są mieszkańcy Gliwic i mieszkańcy sąsiednich powiatów. Dane dotyczące hospitalizacji (poza wskaźnikiem hospitalizacji ogółem dla wszystkich grup wiekowych) zostały zaprezentowane w postaci liczb bezwzględnych i odsetków, ponieważ pojawił się problem z wyliczeniem współczynników (niejednorodne grupy wiekowe wg Głównego Urzędu Statystycznego i wg danych nadesłanych przez Śląski Urząd Wojewódzki). W 2009 roku w gliwickich szpitalach hospitalizowanych było łącznie 19.339 osób, z czego 11.147 kobiet (57,6%) i 8.192 mężczyzn (42,4%). W latach 2001 – 2009 zaobserwować można nieznaczne zmiany w wysokości wskaźnika hospitalizacji na 10 tys. mieszkańców zarówno u kobiet jak i u mężczyzn W 2009 roku nastąpił nieznaczny spadek hospitalizacji w porównaniu z rokiem 2008 (Wykres 57). Wykres 57. Wskaźnik hospitalizacji mieszkańców Gliwic wg płci w gliwickich szpitalach w latach 2001-2009 1400 1200 wsk./10 tys. 1000 800 600 400 200 0 2001 2002 2003 2004 męźczyźni 2005 2006 2007 2008 2009 kobiety Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Śląskiego Urzędu Wojewódzkiego w Katowicach. Biorąc pod uwagę wiek hospitalizowanych mieszkańców Gliwic, najwięcej osób leczyło się w wieku 19-65 lat, odpowiednio 47,1% mężczyzn i 55,4% kobiet. Kolejną grupą wiekową była najstarsza grupa wieku, tj. 66 lat i powyżej, odpowiednio 32,5% mężczyzn i 31,1% kobiet. Osoby w wieku 0-18 lat stanowiły wśród mężczyzn 20,4% i 13,4% kobiet (Wykres 58). 60 Raport o stanie zdrowia mieszkańców Miasta Gliwice w 2009 roku Wykres 58. Struktura hospitalizacji mieszkańców Gliwic wg płci i wieku, leczonych w gliwickich szpitalach w 2009 roku 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% 32,5 31,1 47,1 55,4 20,4 13,4 mężczyźni 0-18 kobiety 19-65 66 i powyżej Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Śląskiego Urzędu Wojewódzkiego w Katowicach. Strukturę hospitalizacji wg najczęstszych przyczyn u kobiet i mężczyzn przedstawia Wykres 59 i Wykres 60. Tabela 6 prezentuje dodatkowo hospitalizację w podziale na grupy wiekowe. Najczęstszą przyczyną hospitalizacji mieszkańców Gliwic, co ma również swoje odzwierciedlenie w głównych przyczynach zgonów, były choroby układu krążenia. U kobiet choroby układu krążenia stanowiły 16,1% hospitalizacji w gliwickich szpitalach i dotyczyły w 72% najstarszej grupy wiekowej (66 lat i więcej). Drugą przyczyną hospitalizacji, z racji płci, była w 15% ciąża, poród i połóg, która z kolei występowała najczęściej w grupie wiekowej 19-65 lat (w 93%). Trzecią przyczyną hospitalizacji były czynniki wpływające na stan zdrowia, które obejmowały 14% populacji gliwickich kobiet (w 55% hospitalizacje te dotyczyły grupy wiekowej 19-65 lat). Na uwagę zasługuje fakt, że hospitalizacje z powodu nowotworów, kiedy to nowotwory są w Gliwicach drugą przyczyną zgonów, są na 5 miejscu wśród struktury hospitalizacji i obejmowały 8,8% populacji kobiet. Być może mieszkanki Gliwic poszukiwały w tym wypadku pomocy poza granicami swojego powiatu (Wykres 59). 61 Raport o stanie zdrowia mieszkańców Miasta Gliwice w 2009 roku Wykres 59. Struktura hospitalizacji gliwickich kobiet, leczonych w gliwickich szpitalach wg przyczyn w 2009 r. choroby układu krążenia ciąża, poród i połóg 16,1 15,0 14,0 czynniki wpływające na stan zdrowia choroby układu moczowo-płciowego nowotwory choroby układu trawiennego urazy, zatrucia i inne określone skutki 12,0 8,8 7,1 5,5 inne choroby układu oddechowego objawy, cechy chorobowe choroby układu nerwowego choroby oka i przydatków oka 3,9 3,6 3,2 3,1 3,0 2,5 zab. wydz. wew., stanu odżyw. i przem. materii ch. układu kostno-staw., mięś. i tkanki łącznej 2,0 0 2 4 6 8 10 12 14 16 18 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Śląskiego Urzędu Wojewódzkiego w Katowicach. Wśród mężczyzn w 2009 roku choroby układu krążenia były w 18,9% przyczyną hospitalizacji w gliwickich szpitalach (w tym w 55% dotyczył najstarszej grupy wiekowej). Kolejnymi przyczynami hospitalizacji były: czynniki wpływające na stan zdrowia w 16,6%, urazy, zatrucia i inne określone skutki w 10,3%, nowotwory w 10% czy choroby układu trawiennego w 9,7% (Wykres 60). Wykres 60. Struktura hospitalizacji gliwickich mężczyzn, leczonych w gliwickich szpitalach wg przyczyn w 2009 r. choroby układu krążenia czynniki wpływające na stan zdrowia urazy, zatrucia i inne określone skutki nowotwory choroby układu trawiennego choroby układu moczowo-płciowego choroby układu oddechowego objawy, cechy chorobowe inne choroby układu nerwowego zab. wydz. wew., stanu odżyw. i przem. materii choroby oka i przydatków oka ch. układu kostno-staw., mięś. i tkanki łącznej niektóre stany rozp. w okresie okołoporodowym 18,9 16,6 10,3 10,0 9,7 6,5 6,5 4,7 4,4 4,0 2,7 2,4 1,9 1,8 0 2 4 6 8 10 12 14 16 18 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Śląskiego Urzędu Wojewódzkiego w Katowicach. 62 20 Raport o stanie zdrowia mieszkańców Miasta Gliwice w 2009 roku Tabela 6. Struktura hospitalizacji mieszkańców Gliwic wg płci, wieku i przyczyn w gliwickich szpitalach w 2009 roku mężczyźni Przyczyna hospitalizacji (kod ICD-10) Niektóre choroby zakaźne i pasożytnicze (A00-B99) Nowotwory (C00-D48) Choroby krwi i narządów krwiotwórczych (D50-D89) Zaburzenia wydzielania wewnętrznego, stanu odżywiania i przemiany meterii (E00-E90) Zaburzenia psychiczne i zaburzenia zachowania (F00F99) Choroby układu nerwowego (G00-G99) Choroby oka i przydatków oka (H00-H59) Choroby ucha i wyrostka sutkowatego (H60-H95) Choroby układu krążenia (I00-I99) Choroby układu oddechowego (J00-J99) Choroby układu trawiennego (K00-K93) Choroby skóry i tkanki podskórnej (L00-L99) Choroby układu kostno-stawowego, mięśniowego i tkanki łącznej (M00-M99) Choroby układu moczowo-płciowego (N00-N99) Ciąża, poród i połóg (O00-O99) Niektóre stany rozpoczynające się w okresie okołoporodowym (P00-P96) Wady rozwojowe wrodzone, zniekształcenia (Q00Q99) Objawy, cechy chorobowe (R00-R99) Urazy, zatrucia i inne określone skutki (S00-T98) Czynniki wpływające na stan zdrowia (Z00-Z99) Razem Ogółem 0-18 19-65 66 i powyżej 106 816 44 91 26 8 9 403 14 6 387 22 brak daty urodz. 0 0 0 Ogółem 0-18 19-65 66 i powyżej 88 983 69 83 18 8 3 630 25 2 335 36 brak daty urodz. 0 0 0 218 31 120 67 0 282 33 147 102 0 12 8 2 2 0 13 2 0 11 0 328 195 28 1546 529 788 117 25 2 10 17 212 160 67 222 49 15 674 203 426 37 81 144 3 855 114 202 13 0 0 0 0 0 0 0 348 337 40 1792 399 795 76 20 0 11 2 148 158 31 216 57 21 504 160 357 24 112 280 8 1286 91 279 21 0 0 0 0 0 1 0 156 33 88 35 0 228 32 126 70 0 531 0 102 0 294 0 135 0 0 0 1339 1667 48 111 1092 1556 199 0 0 0 150 150 0 0 0 118 118 0 0 0 49 37 10 2 0 34 18 11 5 0 385 837 1357 8192 68 226 399 1672 198 511 581 3856 119 98 377 2662 0 2 0 2 362 618 1559 11147 81 179 397 1498 185 218 844 6176 96 221 318 3472 0 0 0 1 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Śląskiego Urzędu Wojewódzkiego w Katowicach. 63 kobiety Raport o stanie zdrowia mieszkańców Miasta Gliwice w 2009 roku Podsumowanie i wnioski Podstawą do podejmowania wszelkich działań w zakresie ochrony zdrowia jest wnikliwa analiza wskaźników charakteryzujących sytuację zdrowotną. Stan zdrowia mieszkańców Gliwic w ocenie porównawczej ze średnią wojewódzką jest znacznie lepszy, a w porównaniu ze średnią ogólnopolską - zależy od wskaźników. Analizowane wskaźniki zdrowotne, wypadają gorzej w porównaniu ze wskaźnikami europejskimi, przejętymi jako pewnego rodzaju standard. W oparciu o niniejszy Raport można wysunąć następujące wnioski: Przyrost naturalny w przeliczeniu na liczbę mieszkańców wyniósł w Gliwicach -0,3/1.000, co oznacza, że przeciętnie na każde 1.000 ludności ubyło 0,3 osoby. W województwie śląskim przyrost naturalny osiągnął minimalnie wyższą wartość -0,2/1.000 ludności. Średnia wartość przyrostu naturalnego w Polsce wyniosła 0,9/1.000 ludności. W latach 1995-2009 można zanotować tendencje spadkowe i wzrostowe w całym rozpatrywanym okresie, niemniej jednak sytuacja ciągle się poprawia. W porównaniu z województwem i Polską w Gliwicach współczynnik urodzeń żywych był najniższy i wyniósł w 2009 roku 9,5/1.000 ludności (w woj. śląskim – 10,3/1.000 ludności a w Polsce – 10,9/1.000 ludności). W ostatnich latach obserwowany był stopniowy wzrost liczby osób w wieku emerytalnym przy równoczesnym spadku osób w wieku przedprodukcyjnym. W 2002 roku udział osób w grupie wieku poprodukcyjnego wynosił 15,2%, a w 2009 roku 18,2%. W przypadku osób w wieku przedprodukcyjnym udział tej grupy w 2002 wynosił 19,1%, a w 2009 roku – 15,6%. Liczba osób w wieku produkcyjnym wyniosła 66,3% w 2009 roku i była większa w porównaniu z rokiem 2002. Starzenie się populacji Gliwic powoduje konieczność dokonania zmian w organizacji opieki zdrowotnej, z uwzględnieniem świadczeń charakterystycznych dla wieku podeszłego. W związku z następującymi zmianami w strukturze wieku mieszkańców można również oczekiwać wzrostu zapadalności na choroby układu krążenia i nowotwory złośliwe, co wymaga zwiększenia środków na działania profilaktyczne, wczesną diagnostykę i leczenie. Oczekiwana długość życia u mężczyzn w miastach podregionu gliwickiego, wynosząca 72,1 lat była wyższa od wskaźników wojewódzkich (71,0 lat) i ogólnopolskich (71,5 lat), ale niższa od wskaźników europejskich (76,3 lat). W przypadku kobiet oczekiwana długość życia w miastach podregionu gliwickiego wyniosła 79,1 lat i osiągnęła taką samą wartość jak w województwie śląskim, ale niższą od Polski (80,1 lat) i Unii Europejskiej (82,3 lat). Pomiędzy mężczyznami a kobietami różnica przeżycia w miastach podregionu gliwickiego wyniosła 7 lat i była ona niższa od różnicy między płciami w województwie śląskim (8,1 lat) i Polsce (8,6 lat), ale wyższa niż w Unii Europejskiej (6 lat). 64 Raport o stanie zdrowia mieszkańców Miasta Gliwice w 2009 roku Współczynnik umieralności niemowląt w Gliwicach, wynoszący w 2009 roku 9,8/1.000 urodzeń żywych był wyższy od współczynników wojewódzkich, ogólnopolskich i europejskich. W 2009 roku umieralność niemowląt w woj. śląskim była na poziomie 7,2/1.000 urodzeń żywych, w Polsce – 5,6/1.000 urodzeń żywych. W 2008 r. w krajach Unii Europejskiej według Światowej Organizacji Zdrowia umieralność niemowląt wynosiła 4,4/1.000 urodzeń żywych. Biorąc pod uwagę wysoką jak na warunki europejskie umieralność niemowląt, należy zwrócić uwagę na konieczność zwiększenia intensywności opieki nad dzieckiem w ciągu pierwszego roku życia (stany rozpoczynające się w okresie okołoporodowym były w 2008 roku 75% przyczyną zgonów niemowląt, przy czym współczynnik umieralności niemowląt był wówczas na poziomie 4,2/1.000). Główną przyczyną zgonów w Gliwicach, woj. śląskim i Polsce były choroby układu krążenia. W 2007 roku choroby układu krążenia stanowiły w Gliwicach u kobiet 44,9% zgonów i 36,4% u mężczyzn. Wyższe odsetki zgonów odnotowano w województwie śląskim (u kobiet: 52,2%, u mężczyzn: 41,0%) i w Polsce (u kobiet: 51,8%, u mężczyzn 39,9%). Drugą, co do częstości przyczyną zgonów były nowotwory. W Gliwicach w 2007 roku na nowotwory zmarło 31,9% kobiet i 30,4% mężczyzn. Odsetki te były odpowiednio wyższe niż w województwie śląskim i w Polsce. W województwie śląskim na nowotwory zmarło 24,7% kobiet i 27,1% mężczyzn, w Polsce – 24,0% kobiet i 26,6% mężczyzn. Z powyższego wynika, że w Gliwicach w porównaniu z województwem śląskim i Polską, więcej osób umierało z powodu nowotworów złośliwych. W Gliwicach mamy do czynienia ze zjawiskiem „nadumieralności mężczyzn”, co oznacza, że natężenie zgonów mężczyzn jest wyższe niż u kobiet w określonych grupach wieku. Nadumieralność mężczyzn najbardziej zauważalna jest w grupie wiekowej 75-79 lat. Wysokie odsetki zgonów kobiet w najstarszych grupach wiekowych świadczą o tym, że żyją one dłużej w stosunku do mężczyzn, co ma swoje odzwierciedlenie w wyższych wskaźnikach oczekiwanej długości życia. Dlatego działania w dziedzinie zapobiegania chorobom układu krążenia i nowotworowym powinny koncentrować się również na problemach związanych z chorobowością mężczyzn. W 2009 roku surowy współczynnik umieralności ogólnej u mężczyzn wyniósł w Gliwicach 1.049/100 tys., w województwie śląskim – 1.153/100 tys., w Polsce – 1.106/100 tys. Surowe współczynniki umieralności ogólnej u kobiet w 2009 roku wynosiły kolejno: w Gliwicach 885/100 tys., w województwie śląskim – 948/100 tys., w Polsce – 918/100 tys. Standaryzowane współczynniki umieralności ogólnej są bardziej porównywalne terytorialnie i pomiędzy płciami. W 2007 roku standaryzowany współczynnik umieralności ogólnej dla mężczyzn w Gliwicach wynosił 976/100 tys. w województwie śląskim – 1.134/100 tys., w Polsce – 1.154/100 tys. a w Unii Europejskiej – 832/100 tys. Standaryzowany współczynnik umieralności ogólnej u kobiet w 2007 roku wyniósł w Gliwicach 603/100 tys. w województwie śląskim – 634/100 tys., w Polsce – 591/100 tys., a w Unii Europejskiej – 500/100 tys. 65 Raport o stanie zdrowia mieszkańców Miasta Gliwice w 2009 roku Standaryzowany współczynnik umieralności z powodu chorób układu krążenia (ChUK) u mężczyzn w Gliwicach był niższy w porównaniu z województwem śląskim i Polską i wynosił kolejno: w Gliwicach 365/100 tys., w województwie śląskim 492/100 tys., w Polsce 464/100 tys. ale był wyższy niż w Unii Europejskiej (310/100 tys.). Z analizy standaryzowanych współczynników umieralności z powodu ChUK wynika, że główną przyczyną zgonów u mężczyzn były choroby niedokrwienne serca – 176,7/100 tys., inne choroby serca – 74,6/100 tys., choroby naczyń mózgowych – 65,5/100 tys. i zawał serca – 62,4/100 tys. Standaryzowany współczynnik umieralności z powodu chorób układu krążenia (ChUK) u kobiet w Gliwicach był niższy w porównaniu z województwem śląskim i Polską i wynosił kolejno: w Gliwicach 241/100 tys., w województwie śląskim 308/100 tys. i w Polsce – 279/100 tys., ale był wyższy niż w Unii Europejskiej (203/100 tys.). Z analizy standaryzowanych współczynników umieralności z powodu ChUK wynika, że główną przyczyną zgonów u kobiet były: choroby niedokrwienne serca – 112,9/100 tys., choroby naczyń mózgowych – 51,6/100 tys., inne choroby serca 39,2/100 tys. i zawał serca 26,6/100 tys. Standaryzowany współczynnik umieralności z powodu nowotworów u mężczyzn w Gliwicach był najniższy w zestawieniu z województwem śląskim i Polską i wynosił kolejno: w Gliwicach 287/100 tys., w województwie śląskim 300/100 tys. i w Polsce – 295/100 tys., ale był wyższy niż w Unii Europejskiej (234/100 tys.). Z analizy standaryzowanych współczynników umieralności z powodu nowotworów wynika, że główną przyczyną zgonów u mężczyzn były nowotwory złośliwe tchawicy, oskrzela i płuca - 70,2/100 tys., nowotwory narządów trawiennych - 66,7/100 tys., nowotwory złośliwe układu moczowego - 30,3/100 tys. i nowotwory złośliwe gruczołu krokowego - 23,6/100 tys. Standaryzowany współczynnik umieralności z powodu nowotworów u kobiet w Gliwicach był najwyższy w zestawieniu z województwem śląskim, Polską i Unią Europejską i wynosił kolejno: w Gliwicach 211/100 tys., w województwie śląskim 167/100 tys., w Polsce – 157/100 tys. i w Unii Europejskiej 133/100 tys.. Z analizy standaryzowanych współczynników wynika że na tak wysoką umieralność z powodu nowotworów u kobiet złożyły się m.in. nowotwory narządów trawiennych (wsp. stand. 51,2/100 tys.), nowotwór złośliwy sutka (wsp. stand. – 34,7/100 tys.), nowotwór złośliwy tchawicy, oskrzela i płuca (wsp. stand. – 34,1/100 tys.), czy nowotwór złośliwy szyjki macicy (wsp. stand. – 12,6/100 tys.). Standaryzowany współczynnik umieralności z powodu zewnętrznych przyczyn zachorowania i zgonów u mężczyzn w Gliwicach był niższy w porównaniu z województwem śląskim i Polską i wynosił kolejno: w Gliwicach 70,2/100 tys., w województwie śląskim 94,4/100 tys. i w Polsce – 98,9/100 tys., ale był wyższy od współczynnika w Unii Europejskiej – 61/100 tys. Standaryzowany współczynnik umieralności z powodu zewnętrznych przyczyn zachorowania i zgonów u kobiet był u mężczyzn najniższy w Gliwicach w porównaniu z województwem śląskim, Polską i Unią Europejską i wynosił kolejno: w Gliwicach 16/100 tys., w województwie śląskim 26,3/100 tys., w Polsce – 23,5/100 tys., w Unii Europejskiej – 21/100 tys. 66 Raport o stanie zdrowia mieszkańców Miasta Gliwice w 2009 roku Standaryzowany współczynnik umieralności z powodu wypadków komunikacyjnych, zawierający się we współczynniku umieralności z powodu zewnętrznych przyczyn zachorowania i zgonu, osiągnął w Gliwicach u mężczyzn tę samą wartość co w przypadku województwa śląskiego (po 19,5/100 tys.). W Polsce więcej osób zmarło z powodu wypadków komunikacyjnych; standaryzowany współczynnik umieralności wyniósł 23,6/100 tys. W przypadku kobiet współczynnik umieralności z powodu wypadków komunikacyjnych osiągnął zdecydowanie niższe wartości w porównaniu do mężczyzn i wynosił kolejno: w Gliwicach 3,13/100 tys., w województwie śląskim 4,95/100 tys. i w Polsce – 6,37/100 tys. Standaryzowany współczynnik umieralności z powodu chorób układu oddechowego u mężczyzn w Gliwicach był najniższy w porównaniu z województwem śląskim i Polską i wynosił kolejno: w Gliwicach 51,3/100 tys., w województwie śląskim 69,6/100 tys. i w Polsce – 67,1/100 tys. Standaryzowany współczynnik umieralności z powodu chorób układu oddechowego u kobiet w Gliwicach był najwyższy w porównaniu z województwem śląskim i Polską i wynosił kolejno: w Gliwicach 27,1/100 tys., w województwie śląskim 26,7/100 tys. i w Polsce – 24,6/100 tys. Standaryzowany współczynnik umieralności z powodu chorób układu trawiennego u mężczyzn w Gliwicach był najniższy w porównaniu z województwem śląskim i Polską i wynosił kolejno: w Gliwicach 48/100 tys., w województwie śląskim 66/100 tys. i w Polsce 53,1/100 tys. Standaryzowany współczynnik umieralności z powodu chorób układu trawiennego u kobiet w Gliwicach (25,7/100 tys.) był nieznacznie wyższy niż w Polsce (25,7/100 tys.), ale niższy w porównaniu z województwem śląskim (32,9/100 tys.). W Gliwicach w 2009 roku do najczęstszych problemów zdrowotnych wśród dzieci i młodzieży w wieku 0-18 lat, leczonych przez lekarzy podstawowej opieki zdrowotnej (POZ), należały alergie – 686,7/10 tys., zaburzenia refrakcji i akomodacji oka – 547,1/10 tys., zniekształcenia kręgosłupa – 492,8/10 tys., pacjenci z innymi schorzeniami wymagający opieki czynnej – 278,3/10 tys., zaburzenia rozwoju – 183,8/10 tys. oraz otyłość – 182,7/10 tys. Zaburzenia odżywiania i nowotwory należały do grupy schorzeń najrzadziej leczonych w zakresie podstawowej opieki zdrowotnej (odpowiednio 6,5/10 tys. i 7,6/10 tys.). W Gliwicach w 2009 roku do najczęstszych problemów zdrowotnych wśród dorosłych osób leczonych przez lekarzy podstawowej opieki zdrowotnej należały choroby układu krążenia – 1414,9/10 tys., cukrzyca – 384,2/10 tys., przewlekłe choroby układu trawiennego – 350,8/10 tys. oraz choroby układu mięśniowo-kostnego i tkanki łącznej – 350,5/10 tys. W 2009 roku w gliwickich szpitalach hospitalizowanych było łącznie 19.339 osób, z czego 11.147 kobiet (57,6%) i 8.192 mężczyzn (42,4%). W latach 2001 – 2009 zaobserwować można nieznaczne zmiany w wysokości wskaźnika hospitalizacji na 10 tys. mieszkańców zarówno u kobiet jak i u mężczyzn W 2009 roku nastąpił nieznaczny spadek hospitalizacji w porównaniu z rokiem 2008. Na wysokość hospitalizacji wpływ ma wysokość kontraktów z Narodowym Funduszem Zdrowia. 67 Raport o stanie zdrowia mieszkańców Miasta Gliwice w 2009 roku Biorąc pod uwagę wiek hospitalizowanych mieszkańców Gliwic, najwięcej osób leczyło się w wieku 19-65 lat, odpowiednio 47,1% mężczyzn i 55,4% kobiet. Kolejną grupą wiekową była najstarsza grupa wieku, tj. 66 lat i powyżej, odpowiednio 32,5% mężczyzn i 31,1% kobiet. Osoby w wieku 0-18 lat stanowiły wśród mężczyzn 20,4% i 13,4% kobiet. Najczęstszą przyczyną hospitalizacji mieszkańców Gliwic, co ma również swoje odzwierciedlenie w głównych przyczynach zgonów, były choroby układu krążenia. U kobiet choroby układu krążenia stanowiły 16,1% hospitalizacji w gliwickich szpitalach i dotyczyły w 72% najstarszej grupy wiekowej (66 lat i więcej). Drugą przyczyną hospitalizacji, z racji płci, była w 15% ciąża, poród i połóg, która z kolei występowała najczęściej w grupie wiekowej 19-65 lat (w 93%). Trzecią przyczyną hospitalizacji były czynniki wpływające na stan zdrowia, które obejmowały 14% populacji gliwickich kobiet (w 55% hospitalizacje te dotyczyły grupy wiekowej 19-65 lat). Wśród mężczyzn w 2009 roku choroby układu krążenia były w 18,9% przyczyną hospitalizacji w gliwickich szpitalach (w tym w 55% dotyczył najstarszej grupy wiekowej). Kolejnymi przyczynami hospitalizacji były: czynniki wpływające na stan zdrowia w 16,6%, urazy, zatrucia i inne określone skutki w 10,3%, nowotwory w 10% czy choroby układu trawiennego w 9,7%. Należy pamiętać, że zaprezentowana struktura hospitalizacji może być zaniżona z uwagi na fakt, że obejmuje swoim zakresem wyłącznie gliwickie szpitale, a mieszkańcy Gliwic mogą się leczyć również w placówkach poza granicami miasta. 68 Raport o stanie zdrowia mieszkańców Miasta Gliwice w 2009 roku Materiały źródłowe www.stat.gov.pl – Bank Danych Lokalnych, Główny Urząd Statystyczny, www.zdrowiepolakow.pl – standaryzowane współczynniki umieralności ogólnej i z powodu poszczególnych chorób wg płci w 2007 roku (wyliczone na podstawie danych Głównego Urzędu Statystycznego), www.euro.who.int - baza Światowej Organizacji Zdrowia HFA-DB WHO, 2010, materiały nadesłane przez Śląski Urząd Wojewódzki w Katowicach dotyczących: » struktury przyczyn zgonów niemowląt w Gliwicach w 2008 roku, » stanu zdrowia osób poniżej 18 roku życia będących pod opieką lekarza podstawowej opieki zdrowotnej w latach 2004-2009, » stanu zdrowia osób powyżej 18 roku życia będących pod opieką lekarza podstawowej opieki zdrowotnej w latach 2001-2009, » struktury hospitalizacji mieszkańców Gliwic w gliwickich szpitalach w latach 20012009. 69
