„Kiedy mózg pracuje inaczej……..”


Prezentacja na podstawie książki o tym samym tytule,
autorstwa Alena D. Bragdona i Davida Gamona
Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk 2003

„Ludzkie mózgi są tak różnorodne, jak ludzkie twarze.” Przyczyny i skutki większości
nieprawidłowości występujących w pracy mózgu są subtelne i skomplikowane, co czyni
temat [……..] interesującym.

Funkcjonalna odmienność ludzkich mózgów wpływa na prywatne życie wielu rodzin oraz na
programy nauczania instytucji oświatowych.

Każdy z nas chce wiedzieć, co czyni go wyjątkowym, nie pragnie jednak, by uznano go za
dziwaka.
Być może niektóre z nowych informacji przyczynią się do zwiększenia empatii wśród ludzi,
którzy chcą zrozumieć innych i pomagać im [………].

Zespół nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi (Attention-Deficit
Hyperactivity Disorder) występuje u 3-5% dzieci w wieku szkolnym.
ADHD = zaburzenia koncentracji uwagi + nadpobudliwość + impulsywność
Zaburzenia koncentracji :
trudności w wykonywaniu zadań wymagających (długotrwałego) wysiłku intelektualnego,
trudności w organizowaniu sobie pracy, niezwracanie uwagi na szczegóły – prace szkolne
\domowe, brakiem umiejętności uważnego słuchania, ograniczona umiejętność skupienia
na zabawie ;
Nadpobudliwość:
nadmierne kręcenie się , wstawanie z miejsca, w sytuacjach wymagających spokojnego
siedzenia, bieganie, wspinanie się, gadatliwość;
Impulsywność:
wyrywanie się do odpowiedzi, zanim padnie pytanie, przerywaniem mówiącemu,
wtrącanie się, nieczekanie na swoją kolej;

brak równowagi neuroprzekaźników
Dopamina → nagroda i poszukiwanie nowości oraz motywacja do posługiwania się
swoim ciałem i poruszania się
Nadmiar dopaminy w zrozumiały sposób staje się przyczyną nadpobudliwości.
niedojrzałość” płatów czołowych
„[…] w przedniej, prawej części mózgu mieszczą się obszary odpowiedzialne za
umiejętności zarządzania i uwagi, takie jak: monitorowanie i regulowanie zachowania,
kontrolowanie emocji, podejmowanie działań zmierzających do osiągnięcia celów. U
dzieci z ADHD występuje brak równowagi między bodźcem odbieranym przez jeszcze
niedojrzałe centra prawej półkuli, których zadaniem jest skupianie uwagi, a obszarem
przedczołowym, który dokonuje wyboru celów i planuje, jak je osiągnąć.
„ niedojrzałość obszaru leżącego w sąsiedztwie centrów słuchu”
obszaru mózgu leżącego w sąsiedztwie centrów słuchu, który zarządza otrzymywanymi
informacjami i przetwarza je w zrozumiałe „obrazy”
zaburzenia przedsionkowo- proprioceptywne
Charakteryzuje się :
Zaburzeniami w zakresie interakcji społecznych
dotyczącymi
komunikacji niewerbalnej ( mowy ciała), nawiązywania kontaktów (przyjaźni)
adekwatnych do wieku, braku zainteresowania w dzieleniu się osiągnięciami i
przyjemnościami z innymi;
Zaburzeniami w zakresie komunikacji
dotyczącymi
opóźnień w rozwoju języka lub braku rozwoju zdolności językowych,
nieumiejętności podtrzymania rozmowy – powtarzające się słowa\ zwroty braku
zabaw opartych na spontanicznym fantazjowaniu;
Wzorcami powtarzających się zachowań, czynności, zainteresowań
w tym:
zaangażowaniem w jedno zainteresowanie, sztywnym trzymaniem się rytuału,
powtarzających się ruchach ciała, intensywnym zajmowaniem się częściami
różnych przedmiotów
Uwarunkowania genetyczne
autyzm + zespół kruchego chromosomu X
Nieprawidłowości \ odmienność w budowie i funkcjonowaniu mózgu:
- mniejsza aktywność lewej półkuli
gorsze ukrwienie lewej półkuli= słabszy rozwój mowy i zdolności
analitycznych
- normotypowi:
zadania oparte na rozumowaniu aktywizują korę mózgową w ściśle określonej
części lewego płata przedczołowego;
- osoby z ZA:
aktywizacja obszarów mózgu przyległych do w\w rejonów, ale nie w miejscach
związanych z wykonywaniem zadań opartych na rozumowaniu
Nieprawidłowości w móżdżku:
regulacja motoryki i równowagi ciała
Odmienna budowa układu limbicznego:
emocje , pamięć i uczenie się;
Niektórzy teoretycy twierdzą, że osobom autystycznym brakuje umiejętności
przetwarzania skomplikowanych informacji na wysokim poziomie i
przechowywania danych w sposób całościowy. Dlatego „autystyczni geniusze”
przetwarzają informacje na niższych piętrach oun, charakteryzujących się węższą
specjalizacją.
(Oliver Sacks, upośledzone bliźnięta jednojajowe, I Q 60, 300-elementowe szereg
cyfr)
Czynniki prenatalne i okołoporodowe
WYSPA NIEKOMPETENCJI W
OCEANIE UMIEJĘTNOŚCI
CZYLI:
trudności w czytaniu i pisaniu u inteligentnych i zmotywowanych dzieci, które nie
mają innych trudności w nauce;
TRUDNOŚCI W NAUCE DOTYCZĄ:
opanowania liter alfabetu, odczytywania pojedynczych słów wyrwanych z
kontekstu, słów bez sensu, błędów w pisaniu, odwracania kolejności liter (brakbark ) , cyfr, mylenia liter podobnych, rozumienia czytanego tekstu, tempa
czytania ……
SYMPTOMY PRZEPOWIADAJĄCE:
-opóźnienie rozwoju mowy, problemy z poprawną artykulacja w wieku
przedszkolnym
- trudności z wysłuchiwaniem rymów, podziałem słów na głoski i sylaby w wieku
szkolnym
PROCES CZYTANIA
angażuje obszary: lewego płata skroniowego (za uchem), płata potylicznego
mieszczącego centra wzrokowe ( w tylnej części mózgu) oraz rejony i struktury
odpowiadające za szybką komunikację między obszarami odpowiadającymi za
języki i wzrok;
JEŚLI:
jedno z tych połączeń jest uszkodzone, pojawiają się trudności z pełnym
wykorzystaniem zdolności językowych, oraz umiejętnością pisania i czytania;
NAJCZĘŚCIEJ DYSLEKSJĘ TŁUMACZY SIĘ PROBLEMAMI W PRACY LEWEJ
PÓŁKULI
- lewa półkula mózgu rozwija się później i wolniej, dlatego jest podatna na
niedorozwój w życiu płodowym, narażona na działanie niekorzystnych
czynników: nadmiaru testosteronu, ciąży bliźniaczej, używek, itp.)
-uszkodzenie lewej półkuli przed narodzeniem → dominacja prawej półkuli →
przeniesienie funkcji kontrolujących motorykę do półkuli prawej →
problemy z przetwarzaniem języka pisanego
ZJAWISKO PAMIĘCI FOTOGRAFICZNEJ WYSTĘPUJE Z RÓŻNYM
NASILENIEM. NIEKTÓRE JEGO POZIOMY SĄ TAK WYJĄTKOWE, ŻE
NADANO IM OSOBNE NAZWY
PAMIĘĆ EJDETYCZNA (5% dzieci poniżej 10rż):
umiejętność utrzymania w umyśle dokładnego wizerunku obrazu widzianego
około minuty wcześniej. Nie jest to zwykła pamięć wzrokowa, a dosłowne
widzenie obrazu.
test pamięci ejdetycznej
-lewa półkula mózgu zajmuje się linearnym, analitycznym, sekwencyjnym
przetwarzaniem informacji
badania wykazują, że dyslektycy mają problemy z przetwarzaniem informacji
słuchowych i wzrokowych, następujących szybko jedne po drugich,
nauka czytania = strategie: analityczna (L) i holistyczna (P)
KOSMOPOLITAŃCZYKOWIANECZKA, KULKOTOCZARKA, RYŻOGRYZATOR
OSTATNIE BADANIA (MRI – STANFORD UNIVERSITY)
wskazują na słabą komunikację między wszystkimi, rozrzuconymi w całym
mózgu obszarami przetwarzającymi informacje językowe, wzrokowe, słuchowe;
MÓZG BLOKUJE WIĘKSZOŚĆ INFORMACJI POCHODZĄCYCH Z
ZEWNĄTRZ
CREB I anty-CREB
Większość codziennych informacji pamiętamy kilka sekund lub minut – pamięć
krótkotrwała.
pamięć krótkotrwała → CREB → białko tworzące połączenia między komórkami
mózgu → pamięć długotrwała (wspomnienia)
pamięć krótkotrwała → anty-CREB → ochrona mózgu przed nadmiarem
informacji (brak wspomnień)
CREB TRWALSZA NIŻ anty – CREB
powtarzanie = dobry sposób przyswajania informacji
MÓZGI OSÓB Z PAMIĘCIĄ FOTOGRAFICZNĄ CHARAKTERYZUJE
NIEPRAWIDŁOWY METABOLIZM
(brak eliminacji nieistotnych danych)
SZERESZEWSKI \ JORGE LUIS BORGES \ EBERSTARK
LEWORĘCZNOŚĆ
Częściej występuje wśród mężczyzn niż
wśród kobiet
 Młodzi ludzie częściej są leworęczni niż
osoby w starszym wieku
 Leworęczni częściej cierpią na dysleksję i
ADHD, częściej chorują na choroby
autoimmunologiczne
 Więcej jest leworęcznych wśród mistrzów
szachowych, architektów, artystów i
matematyków

Leworęczny w szkole
Miejsce w ławce
 Kierunek pisania (ułożenie ręki,
zasłanianie tekstu, zasłanianie wzoru)
 Sposób trzymania ołówka
 Organizacja ruchów pisania
 Wycinanie

PRZYCZYNY
Dziedziczenie
 Uszkodzenie mózgu w okresie życia
płodowego (leworęczność
patologiczna)

Wpływ
 Testosteronu
 Stresu okołoporodowego
Różnice w budowie i pracy
mózgu
Ośrodki językowe po lewej stronie u 68%
leworęcznych, u 12% w obu półkulach
 Specjalizacja w przedmiotach
wykorzystujących umiejętności wzrokowe
 Silniejsza reakcja na wiele leków

Przybory dla leworęcznych
SŁUCH ABSOLUTNY- muzyka w
genach
Jako cecha wrodzona powinien
występować równie często u muzyków
jak i u innych osób
 Być może wszyscy rodzą się z zadatkami
na osiągnięcie słuchu absolutnego
 Bazą słuchu absolutnego jest
płaszczyzna skroniowa

SEZONOWE ZABURZENIE AFEKTYWNEalbo tylko zimowa chandra
Reakcja mózgu na mniejszą ilość
dziennego światła- zwiększona
produkcja melatoniny
 Mężczyźni odczuwają wahania poziomu
melatoniny później (kiedy są pozbawieni
żółtego światła żarówek i niebieskiego
telewizora)
 Lekarstwo- zimowy wzorzec zachowania
(długi sen i umiarkowany wzrost wagi)
