Konspekt lekcji fizyki przygotowany przez mgr Małgorzatę Basę

14. 03. 2003r.
Konspekt lekcji fizyki przygotowany przez mgr Małgorzatę Basę
Temat: Powtórzenie i utrwalenie wiadomości z działu „Wyruszamy
w kosmos”.
Klasa IIb gimnazjum
Jednostka lekcyjna 1x45 min
Cel ogólny: kształcenie i doskonalenie wiadomości i umiejętności z zakresu działu
„Wyruszamy w kosmos”.
Cele operacyjne
Uczeń wie:





jaka siła działa na ciało w ruchu po okręgu
jakie siły działają na ciało umieszczone nad Ziemią
co to jest Układ Słoneczny
jakie obiekty wchodzą w skład Układu Słonecznego
kto był twórcą teorii heliocentrycznej
Uczeń umie:



określenie cech siły dośrodkowej
prawo powszechnego ciążenia
wymienić i scharakteryzować obiekty Układu Słonecznego
(Słońce, planety, komety, meteoryty, księżyce, planetoidy)
Uczeń potrafi:



zastosować poznane prawo powszechnego ciążenia do
rozwiązywania zadań
rozpoznać siłę dośrodkową dla ciała w ruchu po okręgu
omówić fazy Księżyca
Metoda



pogadanka
pokaz
aktywna obserwacja
Materiały, środki
dydaktyczne




piłka do kosza, piłeczka pingpongowa, latarka
plansze
karta pracy
podręcznik i zeszyt przedmiotowy
Forma pracy

indywidualna i zbiorowa
Przebieg lekcji
1. Część nawiązująca:


czynności organizacyjne,
rozdanie kart pracy
2. Część postępująca:
Odwołanie się do wiadomości uczniów, przypomnienie i utrwalenie podstawowych pojęć,
takich jak:





siła dośrodkowa i jej cechy (rozwiązanie zadania 1 z karty pracy)
prawo powszechnego ciążenia
Układ Słoneczny i jego budowa
krótka charakterystyka poznanych planet (wybranych przez uczniów)
charakterystyka obiektów Układu Słonecznego (planetoidy, komety,
meteoryty, księżyce)
Analiza zadania 5 z karty pracy.
Księżyc i jego fazy – pokaz przygotowany przez nauczyciela przy aktywnym udziale uczniów,
rozwiązanie zadania 7 z kart pracy.
3. Część podsumowująca:

Zadanie i analiza pracy domowej:
- dokończ zadania z karty pracy
- dla uczniów chętnych: poszerz swoje informacje na temat
zaćmień Słońca i Księżyca.
Instrukcje do pokazu:
Przypomnienie informacji poznanych na lekcjach wcześniejszych odnośnie położenia Księżyca
i jego faz widocznych z Ziemi – nauczyciel wykorzystuje do tego celu plansze.
Fazy Księżyca
1. Tajemnicze fazy księżyca
Jak zmienia się wygląd Księżyca w czasie jego obiegu wokół Ziemi?
Pokaz – zawieszamy piłeczkę pingpongową na statywie i oświetlamy światłem z latarki. Gasimy
światło i uczniowie obchodzą piłeczkę – Księżyc dookoła, zwracając uwagę jak zmienia się jej
wygląd. Korzystając z wyników obserwacji rozwiązują zadanie 7 z karty pracy.
2. Ciemna strona księżyca
Wyjaśnienie jak Księżyc porusza się wokół Ziemi.
Pokaz – na środku sali ustawiamy krzesło, na którym sadzamy jednego uczestnika zajęć – Ziemia.
Druga osoba – Księżyc, otrzymuje polecenie okrążenia Ziemi tak, aby cały czas być odwróconym
twarzą do Ziemi. Wyjaśnienie tzw. ciemnej strony Księżyca.
Po demonstracji zadajemy pytania:
Ile obrotów wokół własnej osi wykonał Księżyc w czasie:
- jednego pełnego obrotu
- przejścia ½ drogi wokół Ziemi.
3. Ruch Księżyca wokół Ziemi a jego fazy
Pokaz – z pośród uczestników wybieramy trzy osoby, przydzielając im role: Słońca, Ziemi
i Księżyca. Słońce i Ziemia względem siebie nie zmieniają położenia, a Księżyc krąży wokół
Ziemi. Osoba okrążająca Ziemie trzyma piłkę do koszykówki. To ją Słońce oświetla światłem
latarki.
a) Księżyc w nowiu – ustawiamy Księżyc między Słońcem a Ziemią. W tym ustawieniu z Ziemi
nie dostrzegamy tarczy Księżyca.
Ziemia
Księżyc
Słońce
b) Księżyc w pierwszej kwadrze – ustawiamy Księżyc z prawej strony Ziemi, upływa około 7 dni
po nowiu. Widoczna jest połowa oświetlonej części Księżyca.
Księżyc
Słońce
Ziemia
c) Księżyc w pełni – po upływie 2 tygodni od nowiu widoczna jest cała tarcza Księżyca.
Ustawiamy Księżyc za Ziemią zwracając uwagę, że Księżyc nie znajduje się w cieniu Ziemi.
Księżyc
Słońce
Ziemia
d) Księżyc w trzeciej kwadrze – po kolejnych 7 dniach, widoczna jest przeciwna niż w I kwadrze
połowa Księżyca.
Ziemia
Księżyc
Słońce
Karta pracy dla ucznia
1. Kulka na sznurku porusza się po stole zakreślając okrąg.
W pewnej chwili sznurek zerwał się. Po którym torze, tuż po zerwaniu się
sznurka, poruszała się kulka.
2
Odpowiedź uzasadnij.
1
3
2. Rozwiąż poniższą krzyżówkę:
4
1. faza Księżyca (gdy widzimy go jako
„rogalik”)
2. twórca teorii heliocentrycznej
3. jedna z planet Układu Słonecznego
4. inaczej przestrzeń międzygwiezdna
5. niejeden sztuczny obiega wokół Ziemię
6. duże pierścieniowe góry na Księżycu
7. olbrzymie równiny na Księżycu
8. faza Księżyca (gdy widoczna jest z Ziemi
cała jego tarcza)
9. fizyk, który jako pierwszy zastosował lunetę
do obserwacji astronomicznych m.in. Jowisza
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
3. Narysuj okrąg o promieniu 7 cm, odpowiadającym promieniowi Słońca. W tej samej
skali narysuj w środku Ziemię oraz orbitę Księżyca wokół Ziemi.
4. Rozwiąż rebus
CA=T
A=O
b) Wokół Słońca krąży 9 stosunkowo dużych obiektów, które nazywamy ...........
c) Wokół niektórych planet krążą inne obiekty nazywane ..................
d) Czasami w pobliżu Słońca pojawia się obiekt z charakterystycznym ogonem.
To oczywiście .......................... .
e) W pasie pomiędzy orbitami Marsa i Jowisza krąży wokół Słońca najwięcej
.................................... .
6. Z lewej strony pokazano wygląd Księżyca na niebie w trzech fazach. Zaznacz
na rysunku, w którym miejscu na orbicie znajdował się Księżyc w
poszczególnych fazach i podpisz je.
X
Y
Z
7. Rysunki przedstawiają Księżyc w różnych fazach. Korzystając z wyników
swoich obserwacji, podaj właściwą kolejność występowania tych faz.
1
2
3
4
5
6
7
8
IS=N
5. Uzupełnij zdania:
W skład Układu Słonecznego wchodzą różne obiekty.
a) Jedyna w Układzie Słonecznym gwiazda to .............................. .