Teatr i filozofia

TEATR I FILOZOFIA
Lp. Elementy składowe sylabusu
Opis
Teatr i filozofia
l.
Nazwa przedmiotu
Nazwa jednostki prowadzącej
Katedra Teatru, Wydział Polonistyki
2.
przedmiot
3.
Kod przedmiotu
4.
Język przedmiotu
WF.IP.wtut/1/12
polski
Grupa treści kształcenia,
5.
w ramach której przedmiot
jest
realizowany
grupa treści podstawowych
obowiązkowy do zaliczenia semestru/roku studiów
6.
Typ przedmiotu
I SUM, pierwszy semestr
7.
Rok studiów, semestr
Imię i nazwisko osoby (osób)
Dr Tadeusz Kornaś
8.
prowadzącej przedmiot
Imię i nazwisko osoby (osób)
9.
egzaminującej bądź
udzielającej
zaliczenia w przypadku, gdy
nie
jest nim osoba prowadząca
dany
przedmiot
10.
Formuła przedmiotu
11.
Wymagania wstępne
12.
Liczba godzin zajęć
dydaktycznych
13.
Liczba punktów ECTS
przypisana przedmiotowi
14.
Czy podstawa obliczenia
średniej ważonej?
15.
Założenia i cele przedmiotu
16.
17.
18.
konwersatorium
_
30
4
nie
Metody dydaktyczne
Forma i warunki zaliczenia zaliczenie ustne lub (fakultatywnie) pisemne (praca na uzgodniony z
przedmiotu, w tym zasady prowadzącym temat)
dopuszczenia do egzaminu,
zaliczenia z przedmiotu, a
także formę i warunki
zaliczenia poszczególnych
form zajęć wchodzących w
zakres danego przedmiotu
Treści merytoryczne
przedmiotu oraz sposób ich
realizacji
Zajęcia poświęcone będą filozoficznym, teologicznym i praktycznym
powiązaniom teatru z szeroko pojętą kulturą chrześcijańską i
judeochrześcijańską.
Związki z teatru z szeroko pojętym sacrum są oczywiste. Teatr może pełnić
funkcje sakralne, może wykorzystywać na własny sposób elementy
liturgiczne czy związane z doktryną religijną, może wreszcie odwoływać się
w dosyć niejednoznaczny sposób do „metafizyki” i „duchowości”. Z drugiej
strony, liturgia także wykorzystuje uteatralizowane elementy.
Utożsamienie tych dwóch gałęzi - teatru i liturgii - prowadzi jednak na
bezdroża.
Podczas zajęć „Teatr wobec sacrum” zatrzymamy się na granicy, badając
współzależności, nie próbując jednak zacierać różnic między dziedzinami
teatru i liturgii. Obszarem (dotyczącym sfery sakralnej), w którym będziemy
się poruszać, stanie się szeroko pojęte chrześcijaństwo (wschodnie,
zachodnie oraz ich odłamy, a także nurty gnostyckie i heretyckie) oraz
judaizm.
W trakcie zajęć omawiane będą teksty filozoficzne, religioznawcze i
teologiczne, odnoszące się do poszczególnych zagadnień, ale także
opracowania naukowe omawiające kolejne tematy.
Dopełnieniem będzie zaś odwołanie się i analiza dramatów (m.in. Christos
paschon) konkretnych realizacji w teatrze XX wieku (m.in.: Akcji Jerzego
Grotowskiego, Żywota protopopa Awwakuma „Gardzienic”, Dybuka
Krzysztofa Warlikowskiego, Króla-Ducha Teatru Rapsodycznego, Ludus
Passionis Scholi Węgajt i innych).
Zagadnienia:
1. Teatr, taniec, muzyka w Biblii i apokryfach
Hans Urs von Balthasar, Teodramatyka, tom 1. Prolegomena, przeł.
Magdalena Mijalska, Monika Rodkiewicz, Wiesław Szymona OP,
Wydawnictwo M, Kraków 2005 [rozdziały Kościół i teatr, s. 81-112].
Hymn Chrystusa Tańczącego [w:] Apokryfy Nowego Testamentu, tom II.
Apostołowie, cz. 1, pod red. ks. Marka Starowieyskiego, Wydawnictwo
WAM, Kraków 2007, Dzieje Jana 27(94), s. 305-308.
Jacek Salij OP, Relacje teatralne między Niebem a Ziemią. Uwagi z dziejów
interpretacji 1 Kor 4, 9, [w:] Literatura a liturgia, red. Jan Okoń,
Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 1998, s. 11-21.
Jacek Bolewski SJ, Teatr Bosko-ludzki, „Dialog” 1992 nr 10, s. 123-132.
2. Między starożytnością a chrześcijaństwem. Christos paschon
„Chrystus cierpiący”. Pierwszy chrześcijański dramat grecki. Przypisywany
Grzegorzowi z Nazjanu, przeł. Jerzy Łanowski, Wydawnictwo M, Kraków
1995.
Iosif Vivilakis, Wprowadzenie do dramatu bizantyjskiego, przeł. Maciej
Kaziński, „Konteksty - Polska Sztuka Ludowa” 2007 nr 2, s. 56-68.
Agnieszka Wojtylak-Heszen, Tragedia późnoantyczna ΧΡΙΣΤΟΣ ΠΑΣΧΩΝ
(Christus Patiens) a jej klasyczne źródła, Collegium Columbinum, Kraków
2004.
3. Wybrane koncepcje dotyczące obrzędów, widowisk i świętości (van
Gennep, Otto, Eliade, Turner).
Mircea Eliade, Sacrum, mit, historia, przeł. Anna Tatarkiewicz, Państwowy
Instytut Wydawniczy, Warszawa 1993
Rudolf Otto, Świętość, Wydawnictwo KR, przeł. Bogdan Kupis, Warszawa
1999.
Arnold van Gennep, Obrzędy przejścia, przeł. Beata Biały, Państwowy
Instytut Wydawniczy, Warszawa 2006.
Gerardus van der Leeuw, Fenomenologia religii, przeł. Jerzy Prokopiuk,
Książka i Wiedza, Warszawa 1997.
Carl Gustav Jung, Psychologia a religia Zachodu i Wschodu, przeł. Robert
Reszke, Wydawnictwo KR, Warszawa 2005.
4. Liturgika a teatr
Bogusław Nadolski, Liturgika. t. 1 (Liturgika fundamentalna), Pallotinum,
Poznań 1989
Nowe tablice, przeł. Ivan Petrov, Wydawnictwo Uniwersytetu
Jagiellońskiego, Kraków 2007.
Dramat i liturgia, „Konteksty - Polska Sztuka Ludowa” 2007 nr 2.
Michał Małowski, Msza święta jako przedstawienie [w:] Ikony
niewidzialnego, red. Marek Lis, Zbigniew W. Solski, Wydział Teologiczny
Uniwersytetu Opolskiego, Opole 2003, s. 81-100.
Kardynał Joseph Ratzinger, Duch liturgii, przeł. Eliza Piecul, Christianitas,
Poznań 2002 [część IV: Kształt liturgii - Rytuał, Ciało i liturgia, s. 143-198]
4. Ikona a teatr. Odwrócona perspektywa.
Paweł Florenski, Ikonostas i inne szkice, przeł. Zbigniew Podgórzec, Bractwo
Młodzieży Prawosławnej w Polsce, Białystok 1997 [rozdziały: Świątynia jako
synteza sztuk, s. 33-47 i Odwrócona perspektywa, s. 212-230].
Paul Evdokimov, Sztuka ikony. Teologia piękna, przeł. Maria Żurawska,
Wydawnictwo Księży Marianów, Warszawa 2003[część I: „Piękno”, część II:
„Sacrum”, s. 9-142].
Zbigniew Podgórzec, Wokół ikony. Rozmowy z Jerzym Nowosielskim,
Warszawa 1985 [rozdz. „W stronę teatru”, s. 161-167].
5. Sakralność gestu. (gest liturgiczny, gest teatralny)
Bogusław Nadolski, Liturgika. t. 1 (Liturgika fundamentalna), Pallotinum,
Poznań 1989 {rozdział „Zgromadzenie liturgiczne jako proces komunikacji:
Postawy, gesty, czynności” s. 120-128]
Jean Claude Schmitt, Gest w średniowiecznej Europie, przeł. H. Zaremska,
Oficyna Naukowa, Warszawa 2006.
Dorothea Forstner OSB, Świat symboliki chrześcijańskiej, Instytut
Wydawniczy PAX, Warszawa 1990.
Rudolf Steiner, O sztuce eurytmii, przeł. Beata Kita, Jerzy Prokopiuk, Teatr
STU, Kraków 1988.
6. Sakralność słowa (logos, apoftegmaty)
Apoftegmaty ojców pustyni, t. 1, Gerontikon, przeł. Małgorzata Borkowska
OSB, Tyniec - Wydawnictwo Benedyktynów, Kraków 2007.
Northrop Frye, Biblia i literatura, przeł. Agnieszka Fulińska, Wydawnictwo
Homini, Bydgoszcz 1998.
Kurt Rudolph, Gnoza, przeł. Grzegorz Sowiński, Zakład Wydawniczy Nomos,
Kraków 2003.
7. Sakralność muzyki
Andrew Wilson-Dickson, Historia muzyki chrześcijańskiej, Oficyna
Wydawnicza „Vocatio”, Warszawa 2007.
Hildegarda z Bingen, Teologia muzyki, przeł. Błażej Matusiak OP, Homini,
Kraków 2003.
Jeremy Montagu, Instrumenty muzyczne Biblii, przeł. Grzegorz Kubies,
Wydawnictwo Homini, Kraków 2006
8. Świętość na opak (Bachtin)
Bachtin Michaił, Twórczość Franciszka Rabelais’go a kultura ludowa
średniowiecza, przekład Anna i Andrzej Goreniowie, Wydawnictwo
Literackie, Kraków 1975.
9. Święty kicz
10. Dramatyka modlitwy (hezychazm)
Filokalia, przeł. ks. Józef Naumowicz, Wydawnictwo M, Kraków 2007.
12. Filozofia dialogu (Buber)
Martin Buber, Ja i Ty, wybrał i przełożył Jan Doktór, Pax, Warszawa 1992;
Gerhard Wehr, Martin Buber. Biografia, Wydawnictwo KR, Warszawa 2007.
13. Teodramatyka (von Balthazar)
Hans Urs von Balthasar, Teodramatyka, tom 1. Prolegomena, przeł.
Magdalena Mijalska, Monika Rodkiewicz, Wiesław Szymona OP,
Wydawnictwo M, Kraków 2005: tom 2, część I. Osoby dramatu, przeł.
Wiesław Szymona OP, Wydawnictwo M, Kraków 2006; tom 2, część II.
Osoby w Chrystusie, przeł. Wiesław Szymona OP, Wydawnictwo M, Kraków
[2009].