Wytyczne dotyczące profilaktyki zakażeń w opiece środowiskowej i

Wytyczne dotyczących profilaktyki zakażeń w opiece środowiskowej i domach
opieki.
Opracowano na podstawie:
1. Infection prevention and control of healthcare-associated infections in primary
and community care. NICE clinical guideline 139, Marzec 2012.
2. Community Infection Prevention & Control Manual. HSE Dublin North East,
Listopad 2011
Pacjenci mają prawo oczekiwać, że osoby, które zapewniają im opiekę będą spełniać
odpowiednie standardy higieny i przestrzegać procedur, aby zminimalizować ryzyko
zakażenia związanego z opieką zdrowotną.
Za zgodą pacjenta, rodzina i opiekunowie powinni mieć możliwość udziału w
podejmowaniu decyzji na temat leczenia i opieki.
Wszystkie osoby opiekujące się pacjentami powinny być przeszkolone na temat: zasad
profilaktyki i kontroli zakażeń, przestrzegania higieny rąk, stosowania środków ochrony
osobistej oraz bezpiecznego użytkowania i usuwania ostrych narzędzi.
Pracownicy medyczni powinni mieć dostęp do:
- środków do higieny rąk
- pojemników do usuwania ostrych narzędzi
- środków ochrony osobistej
Pacjenci i ich opiekunowie powinni być szkoleni na temat:
- korzyści z efektywnej dezynfekcji rąk
- poprawnej techniki i czasu dezynfekcji rąk
- kiedy należy używać wody i mydła, a kiedy preparatu do dezynfekcji rąk
Higiena rąk
Podstawą do prewencji zakażeń związanych z opieką zdrowotną jest przestrzeganie
higieny rąk. Ręce należy dezynfekować lub myć zgodnie z Pięcioma momentami higieny
rąk według WHO:
Moment 1 - Przed kontaktem z pacjentem,
Moment 2 - Przed czystą/aseptyczną procedurą
Moment 3 - Po kontakcie z płynami ustrojowymi
Moment 4 - Po kontakcie z pacjentem
Moment 5 - Po kontakcie z otoczeniem pacjenta.
Inne wskazania do higieny rąk:
-
po skorzystaniu z toalety,
-
przed przygotowaniem leku,
-
przed przygotowywaniem potraw,
-
przed założeniem rękawic,
-
natychmiast po zdjęciu rękawic.
W opiece długoterminowej i domowej moment piąty występuje tylko wtedy, kiedy
pacjent w dedykowanej przestrzeni znajduje się przez pewien okres czasu np.:
wyspecjalizowane domy opieki.
Higiena rąk powinna być głównie przeprowadzona przy użyciu preparatu do
dezynfekcji rąk na bazie alkoholu. Mydło powinno być użyte, kiedy:
- ręce są widocznie zabrudzone lub zanieczyszczone płynami ustrojowymi
- po skorzystaniu z toalety
- w przypadku opieki nad pacjentem z podejrzeniem lub potwierdzeniem
Clostridium difficile
Pracownicy medyczni powinni:
- nosić odzież z krótkim rękawem,
- zdjąć biżuterię i zegarek
- paznokcie powinny być krótkie, bez lakieru, bez sztucznych paznokci lub tipsów
- skaleczenia powinny być zabezpieczone wodoodpornym opatrunkiem
Bardzo ważna jest prawidłowa technika i czas dezynfekcji/mycia rąk. Preparat do
dezynfekcji dłoni należy używać na wizualnie czyste dłonie. Należy używać
regularnie krem do pielęgnacji dłoni.
Używanie odzieży ochronnej.
Wybór odzieży ochronnej powinien być uzależniony od ryzyka transmisji zakażenia oraz
ryzyka skażenia odzieży i skóry pracownika opieki zdrowotnej przez krew, płyny
ustrojowe, wydzieliny lub wydaliny. Rękawiczki używane do bezpośredniej opieki nad
pacjentem muszą być zgodne z prawem UE (oznaczone znakiem CE rękawice medyczne
jednorazowego użytku). Rękawice powinny być używane do zabiegów inwazyjnych,
kontaktu z miejscami jałowymi, uszkodzoną skórą lub błonami śluzowych oraz przed
wszystkimi działaniami, które zostały ocenione jako posiadające ryzyko ekspozycji na
krew, płyny ustrojowe, wydzieliny lub wydaliny, lub w przypadku kontaktu z ostrymi
lub skażonymi instrumentami.
Rękawice muszą być natychmiast zdjęte po zakończeniu danej czynności. Należy je także
zmieniać w trakcie opieki nad tym samym pacjentem, pomiędzy wykonywaniem
czynności w kontakcie z materiałem skażonym i przejściem do czynności czystych.
Podczas dostarczania bezpośredniej opieki nad pacjentem:
- jednorazowy fartuch ochronny, należy nosić w przypadku ryzyka skażenia
ubrania pracowników medycznych krwią, płynami ustrojowymi, wydalinami lub
wydzielinami,
- wodoodporny fartuch z długim rękawem, należy nosić w przypadku ryzyka
rozległego skażenia skóry lub ubrania pracownika medycznego przez krew,
płyny ustrojowe, wydzieliny i wydaliny,
- w przypadku stosowania jednorazowych fartuchów ochronnych, należy używać
je jako przedmioty jednorazowego użytku, zakładać do wykonania jednej
procedury lub jednego bezpośredniego kontaktu z pacjentem.
Maski ochronne i gogle muszą być noszone w sytuacjach, gdy istnieje ryzyko skażenia
krwią, płynami ustrojowymi, wydzielinami i wydalinami twarzy i oczu.
Maski ochronne muszą być stosowane, gdy istnieje do tego wskazanie kliniczne.
Czyszczenie/dezynfekcja powierzchni.
Częstość sprzątania powinna być uzależniona od:
- częstości używania danego sprzętu
- szybkości zabrudzenia
- poziomu zabrudzenia
Mycie przy użyciu detergentu i wody jest pierwszym etapem czyszczenia, po którym
jeśli jest to wymagane powinna nastąpić dezynfekcja.
Rutynowo należy myć powierzchnie, które kontaktują się z rezydentem: łóżko, stolik
przyłóżkowy, często dotykane powierzchnie, meble w pokoju rezydenta, toaletę
przenośną itp.
Rutynowo należy myć i dezynfekować przedmioty, które są skażone przez czynniki
zakaźne, krew, płyny ustrojowe, wydaliny i wydzieliny w obszarach takich jak toalety
czy łazienki.
Do sprzątania należy używać neutralnego detergentu, ciepłej wody i czystych ścierek.
Do dezynfekcji należy używać preparatu do dezynfekcji aktywnego wobec czynników
zakaźnych znajdujących się na powierzchniach w środowisku rezydenta.
Preparaty dezynfekcyjne powinny być świeżo przygotowane i dokładnie odmierzone
według zaleceń producenta.
Naczynia.
Rekomendowane jest, żeby naczynia i sztućce używane w placówkach medycznych były
myte w zmywarce. Maszynowe mycie naczyń w wysokiej temperaturze jest formą
termicznej dezynfekcji. W przypadku, kiedy mycie maszynowe przez pewien czas nie
jest dostępne, naczynia i sztućce powinny być myte przy użyciu ciepłej wody i
detergentu.
Pranie.
Pranie powinno być przenoszone, transportowane i prane tak, aby zapobiec
rozprzestrzenianiu się zakażenia.
Pracownicy medyczni powinni nosić fartuchy ochronne i rękawiczki, przy przenoszeniu
prania zanieczyszczonego krwią i płynami ustrojowymi, wydalinami i wydzielinami.
Pranie to powinno być umieszczone w rozpuszczalnym pod wpływem temperatury
worku na pranie, a następnie umieszczone w worku na pranie z widoczną identyfikacją,
że jest to pranie skażone.
Personel medyczny nie powinien ręcznie płukać lub moczyć zainfekowania prania.
Użytkowanie i usuwanie ostrych narzędzi.
Ostre przedmioty nie powinny być przekazywane bezpośrednio z rąk do rąk i kontakt z
nimi powinien być ograniczony do minimum.
Igły nie mogą być zginane lub uszkodzone przed usunięciem ich do pojemnika.
Pojemniki na ostre narzędzia muszą być mieszczone w bezpiecznej pozycji, aby uniknąć
wycieku i na wysokości, która umożliwia bezpieczne usuwanie ostrych narzędzi oraz
poza obszarem publicznego dostępu i zasięgiem dzieci.
Pojemnik nie może być wypełniony powyżej zaznaczonej linii (3/4 objętości).
Jeśli pojemnik nie jest używany, powinien być tymczasowo zamknięty. Jeśli nawet nie
jest pełny, należy usunąć go co 3 miesiące, zgodnie z obowiązującymi przepisami.
Należy używać bezpiecznych ostrych narzędzi jeśli w trakcie ocena ryzyka stwierdzono,
że podniosą one bezpieczeństwo w trakcie używania przez pracowników medycznych.
Wszyscy pracownicy medyczni powinni być przeszkoleni z prawidłowego używania i
usuwania ostrych narzędzi.
Pielęgnacja pacjentów z długoterminowym cewnikiem moczowym.
Edukacja pacjentów, ich opiekunów i pracowników medycznych.
Pacjenci i ich opiekunowie powinni być przeszkoleni na temat techniki dezynfekcji rąk,
wykonania przerywanego cewników w stosownych przypadkach oraz pielęgnacji
cewnika moczowego przed wypisem ze szpitala.
Pracownicy podstawowej opieki zdrowotnej i opieki środowiskowej muszą być
przeszkoleni z zasad prawidłowego zakładania cewnika moczowego, wymiany cewnika
nadłonowego i pielęgnacji pacjenta z założonym cewnikiem.
Powinny być prowadzone szkolenia przypominające i zapewnione stałe wsparcie
pacjentom i ich opiekunom w czasie utrzymania długotrwałego cewnikowania.
Ocena potrzeby cewnikowania.
Stały cewnik moczowy, powinien być używany tylko, po zastosowaniu alternatywnych
metod stosowanych w przypadku nietrzymania moczu.
Kliniczne wskazanie do utrzymania cewnika moczowego powinno być regularnie
analizowane i cewnik moczowy powinien być usunięty, tak szybko jak jest to możliwe.
Założenie cewnika moczowego, jego wymiana i pielęgnacja powinny być
udokumentowane.
Wybór opcji cewnika moczowego.
Po dokonaniu oceny i analizie potrzeb klinicznych, przewidywanego czasu
cewnikowania, preferencji pacjenta i ryzyka infekcji należy wybrać najlepszy sposób
cewnikowania.
Cewnikowanie przerywane powinno być preferowane w stosunku do założenia cewnika
na stałe, jeśli jest to klinicznie właściwe i praktyczne dla pacjenta.
Balon cewnika moczowego powinien być wypełniony 10 ml sterylnej wody u dorosłych i
3-5 ml u dzieci.
Założenie cewnika moczowego.
Każde założenie cewnika moczowego przez pracowników medycznych powinno być
procedurą aseptyczną. Po szkoleniu, powinny być oceniane kompetencje pracowników
medycznych do przeprowadzenia tego rodzaju procedur.
Cewnikowanie przerywane jest procedurą czystą.
Przed założeniem cewnika moczowego okolicę cewki moczowej należy umyć zgodnie z
lokalnymi wytycznymi.
Należy zastosować żel jednorazowego użytku do włożenia cewnika do cewki moczowej
żeby zminimalizować uraz i zakażenie.
Pielęgnacja cewnika moczowego.
Cewnik moczowy powinien być podłączony do sterylnego, zamkniętego systemu
odprowadzania moczu.
Pracownik medyczny powinien upewnić się, że połączenie pomiędzy cewnikiem
i systemem drenującym nie jest rozłączane, z wyjątkiem wymogów klinicznych (np.:
zmiana worka zgodnie z zaleceniami producenta).
Pracownik medyczny musi zdezynfekować ręce i założyć czyste, niesterylne rękawice
przed każdą manipulacją przy cewniku moczowym i zdezynfekować ręce po zdjęciu
rękawiczek.
Pacjenci i ich opiekunowie, którzy sami pielęgnują cewnik moczowy, muszą być
wyszkoleni z zasad prawidłowej dezynfekcji, rąk przed i po manipulacji przy cewniku
moczowym.
Próbka moczu powinna być pobrana aseptycznie przez nakłucie portu.
Worek na mocz powinien być umieszczony poniżej poziomu pęcherza oraz nie powinien
dotykać podłoża.
Worek na mocz należy regularnie opróżniać tak często, aby utrzymać przepływ moczu i
zapobiec refluksowi. Powinien być on zmieniany, gdy są do tego wskazania kliniczne.
Okolice krocza powinny być codziennie myte wodą z mydłem.
Żeby zminimalizować ryzyko zablokowania i zakażenia związanego z założonym
cewnikiem moczowym, u pacjentów z długoterminowym cewnikiem moczowym należy:
przygotować schemat opieki nad pacjentem
rozważyć częstotliwość planowanej zmiany cewnika oraz zwiększenia ilości
przyjmowanych płynów
- dokumentować zablokowanie cewnika moczowego.
Nie należy stosować płukania pęcherza moczowego w celu zapobiegania zakażeniom.
Cewniki należy wymienić tylko wtedy, gdy jest to uzasadnione klinicznie lub według
zalecenia producenta.
W przypadku wymiany cewnika u pacjenta z długoterminowym cewnikiem moczowym:
- nie oferuj rutynowo profilaktyki antybiotykowej
- rozważ profilaktykę antybiotykową u pacjentów, u których:
 w przeszłości wystąpiło objawowe zakażenie dróg moczowych po zmianie
cewnika
 wystąpił uraz podczas cewnikowania.
Żywienie dojelitowe.
Edukacja pacjentów, ich opiekunów i pracowników medycznych.
Pacjenci i ich opiekunowie powinni być przeszkoleni na temat technik dezynfekcji rąk i
stosowania żywienia dojelitowego przed wypisem ze szpitala.
Pracownicy medyczni powinni być przeszkoleni w zakresie żywienia jelitowego.
Szkolenia przypominające i stałe wsparcie dla pacjentów i ich opiekunów powinno być
prowadzone w okresie stosowania karmienia dojelitowego.
Przygotowanie i przechowywanie żywienia.
W miarę możliwości preferowane jest stosowanie przygotowanego fabrycznie,
zamkniętego, gotowego do użycia żywienia, w stosunku do żywienia, które wymaga
przelewania, otworzenia lub rozcieńczenia.
Wybrany system powinien wymagać minimalnej obsługi w montażu i powinien być
kompatybilny z cewnikiem dojelitowym pacjenta.
Skuteczna dezynfekcja rąk musi być wykonana przed przygotowaniem żywienia.
W przypadku konieczności rozlewania lub rozcieńczania żywienia, należy to wykonywać
w czystych pomieszczeniach i używać przedmiotów przeznaczonych tylko do
przygotowania żywności.
Żywienie powinno być mieszane z wykorzystaniem schłodzonej przegotowanej wody
lub świeżo otwartej sterylnej wody z zastosowaniem techniki bezdotykowej.
Żywienie powinno być przechowywane zgodnie z instrukcją producenta i kiedy jest to
wymagane zgodnie z przepisami dotyczącymi przechowywania żywności.
Jeśli żywienie gotowe do podania nie jest dostępne, żywienie może być przygotowane i
przechowywane w lodówce i użyte w ciągu 24 godzin.
Podawanie żywienia.
Należy zastosować zasady aseptyki w trakcie podłączania żywienia dojelitowego.
Gotowe do użycia żywienie może być podane w maksymalnym czasie 24 godzin.
Rozcieńczane żywienie należy podać przez maksymalny okres 4 godzin.
Zestaw do podawania i pojemnik na żywność są jednorazowego użytku i powinny być
wyrzucone po każdej sesji karmienia.
Pielęgnacja miejscu założenia żywienia dojelitowego.
Miejsce założenia rurki do żywienia powinno być codziennie myte wodą i osuszone.
W celu uniknięcia zablokowania, należy przepłukać sondę przed i po karmieniu lub
podaniu leków przy użyciu strzykawek jednorazowego użytku lub używanych do
jednego pacjenta (wielokrotnego użytku) zgodnie z instrukcjami producenta.
-
Użyj: świeżej wody dla pacjentów, którzy nie są w immunosupresji i świeżo
przegotowanej chłodnej wody lub sterylnej wody ze świeżo otwartego pojemnika dla
pacjentów, którzy są w immunosupresji.
Kaniula naczyniowa.
Edukacja pacjentów, ich opiekunów i pracowników medycznych.
Przed wypisaniem ze szpitala pacjenta i jego opiekunów należy przeszkolić z zasad
zapobiegania zakażeniu związanemu z obwodową linią naczyniową.
Pracownicy medyczni powinni być przeszkoleni w zakresie pielęgnacji obwodowej linii
naczyniowej oraz powinny być ocenione ich kompetencje w zakresie zapobiegania
zakażeniom.
Szkolenia przypominające i stałe wsparcie dla pacjentów i ich opiekunów powinno być
dostępne w okresie utrzymania kaniuli obwodowej.
Pielęgnacja miejsca wkłucia.
Należy dezynfekować ręce przed kontaktem z kaniulą obwodową czy zmianą opatrunku.
Należy stosować technikę aseptyczną przed dostępem do linii naczyniowej.
Należy zdezynfekować miejsce wkłucia roztworem chlorheksydyny/70% alkohol.
Należy zastosować sterylny, przezroczysty opatrunek na miejscu wkłucia.
Zastosuj jałowy opatrunek z gazy pokryty sterylnym przejrzystym opatrunkiem tylko
wtedy, gdy pacjent poci się, lub występuje krwawienie lub sączenie w miejscu wkłucia.
Jeśli zastosowano opatrunek z gazy, należy zmieniać go co 24 godziny, lub wcześniej,
jeśli jest zabrudzony i należy wymienić go na jałowy, przezroczysty opatrunek jak
najszybciej jest możliwe.
W przypadku cewników centralnych należy zmienić opatrunek co 7 dni, lub wcześniej,
jeśli jest zanieczyszczony lub wilgotny.
Sterylny, przezroczysty opatrunek na miejscu wkłucia nie wymaga regularnej zmiany,
pod warunkiem, że integralność opatrunku jest zachowana.
Pracownicy służby zdrowia powinni upewnić się, że pielęgnacja cewnika jest zgodna z
zaleceniami dla poszczególnych materiałów cewnika (porty, złącza, rozszerzenia) i
dokładnie sprawdzić zalecenia producenta.
Filtry zastosowane w linii naczyniowej nie powinny być rutynowo stosowane do
zapobiegania zakażeniom.
Profilaktyka przeciwbakteryjna nie powinna być rutynowo stosowana w celu
zapobiegania kolonizacja cewnika lub zakażeniom, związanym z założeniem cewnika.
Zalecane jest zastosowanie cewników z pojedynczym światłem cewnika do podawania
żywienia pozajelitowego. Jeśli stosuje się wielokanałowym cewnik, jeden port musi być
dedykowane wyłącznie do podawania żywienia pozajelitowego.
Preferowane jest stosowanie 0,9% roztworu chlorku sodu w celu przepłukiwania
cewnika.
Leki przeciwzakrzepowe nie powinny być rutynowo stosowane, aby zapobiec zakażenią
związanym z cewnikiem naczyniowym.
Jeśli są używane urządzenia bezigłowe, powinny być uwzględnione rekomendacje
producenta dotyczące zmiany elementów bezigłowych.
W przypadku stosowania systemów bezigłowych, pracownicy medyczni powinni
upewnić się, że wszystkie elementy systemu są kompatybilne i zabezpieczone, aby
zminimalizować wycieki i przerwy w systemie.
Gdy stosuje się urządzenia bezigłowe, ryzyko zanieczyszczenia powinno być
zminimalizowane poprzez odkażenie portu preparatem alkoholowym lub alkoholowym
roztworem chlorheksydyny przed i po dostępie do systemu.
Zestawy do przetoczenia będące w ciągłym użyciu, powinny być zmienione co 72godziny, o ile nie zostały odłączone lub jest podejrzenie lub potwierdzenie zakażenia
związane z założonym cewnikiem.
Zestaw do przetoczenia użyty do podania krwi powinien być wymieniony co 12 godzin
lub zgodnie z zaleceniem producenta.
Zestaw do przetoczenia użyty do podania żywienia powinien być zmieniony po 24
godzinach. Jeśli żywienie zawiera tylko glukozę i aminokwasy, zestaw może być
wymieniany co 72 godziny.