Cukrzyca u dzieci

Prof. dr hab. med. Anna Balcerska
dr med. Małgorzata Myśliwiec
Cukrzyca u dzieci
Katedra i Klinika Pediatrii, Hematologii, Onkologii i Endokrynologii
Akademii Medycznej w Gdańsku
Kierownik Kliniki Prof. dr hab. med. Anna Balcerska
1
ZAPADALNOŚĆ NA CUKRZYCĘ TYPU 1
Sardinia
Finland
Netherlands
Poland, 2005
Italy
Germany
Czech Rep.
Belgium
Switzerland
France
Slovenia
Hungary
Lithuania
Greece
Bulgaria
Poland, 1989
Romania
2005 rok
0
10
20
30
40
50
Analiza zapadalności na cukrzycę typu 1
wśród dzieci w Polsce wskazuje na:
1. Stały wzrost od 200 do 400% zachorowań
wśród dzieci w skali roku
2. Największą liczbę zachorowań u dzieci
najmłodszych
- od 0 do 4 roku życia ↑ 400%
- od 5 do 9 roku życia ↑ 200%
Myśliwiec M, Balcerska A et al. Increasing Incidence of Diabetes Mellitus Type 1 in Children- the Role
of Environmental Factors. Polish Journal of Environmental Studies 2007; Vol.16, 1: 109-112.
3
Zapadalność na cukrzycę typu 1 u dzieci do
15 roku życia w województwie pomorskim
Zapadalność na cukrzycę typu 1 w latach 1998-2005
liczba przypadków
cukrzycy/100 tys.
osób/rok
25
20
19,6
15,3
15
10
20,4
10,4
10,5
12,7
12,6
12,8
5
0
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
lata
Liczba przypadków cukrzycy typu 1
4
Zapadalność na cukrzycę typu 1 u dzieci
w województwie pomorskim
w zależności od wieku zachorowania
Incidence per 100 000
person-years
Zapadalność na cukrzycę typu 1 w latach 1998 - 2005
30
25
20
15
10
5
0
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
Years
0 - 4 years
5 - 9 years
10 - 15 years
5
Cukrzyca u dzieci
• cukrzyca typu 1
• cukrzyca typu 2 (wzrost o 400%)
• cukrzyce dziedziczone
monogenowo
6
Konieczność współpracy
diabetologa
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
Okulista
Neurolog BIOCHEMIA
Nefrolog
Immunolog
Genetyk
Rehabilitant
Psycholog
Dietetyk
7
Od momentu rozpoznania cukrzycy pacjent
musi pozostać pod opieką lekarza diabetologa
1. Ustalenie dawkowania insuliny
2. Ustalenie diety
3. Ustalenie trybu życia
4. Szkolenie rodzin lub opiekunów
5. Akceptacja choroby przez pacjenta
i jego rodzinę
8
Cel zasadniczy Grupy Roboczej ds.
Diagnostyki i Terapii cukrzycy u dzieci
Wypracowanie i wdrożenie
docelowej organizacji opieki
zdrowotnej w zakresie zapobiegania,
rozpoznawania i leczenia cukrzycy
u dzieci w województwie pomorskim
9
Cele szczegółowe
1. Dokonanie oceny aktualnego stanu
opieki diabetologicznej w zakresie
prewencji, rozpoznania i leczenia oraz
kwalifikacji kadry medycznej zatrudnionej
w ośrodku diabetologicznym na Oddziale
stacjonarnym i w Przychodni
Diabetologicznej, a także oceny
warunków lokalowych danego ośrodka
10
Realizacja leczenia cukrzycy u dzieci
Konieczność utworzenia
specjalistycznej opieki III stopniowej
1. Oddział stacjonarny
- trzeci stopień referencyjności
2. Oddział Diabetologiczny Dzienny
3. Przychodnia Diabetologiczna
11
Docelowy Oddział Diabetologiczny
AMG
• 3 lekarzy
1 lekarz- specjalista
endokrynolog
1 lekarz w trakcie
specjalizacji
z endokrynologii
1 lekarz- specjalista
pediatrii
• 6 lekarzy
ze specjalizacją
z zakresu
endokrynologii
lub diabetologii
• 2 pielęgniarki edukacyjne
• brak zatrudnionego
na oddziale dietetyka
i psychologa
●
●
●
4 pielęgniarki edukacyjne
dietetyk
psycholog
12
Docelowy Oddział Diabetologiczny
AMG
• 5 sal 2- łóżkowych
• 2- łóżkowa sala
intensywnego nadzoru
• 1 gabinet lekarski
• pokój edukacyjny
• nie ma pokoju dla
dietetyka i psychologa
• nie ma miejsc dla
rodziców dzieci chorych
na cukrzycę w czasie ich
hospitalizacji
• 10-12 sal 2- łóżkowych
• 2 sale 2- łóżkowe
intensywnego nadzoru
• 3 gabinety lekarskie
• pokój edukacyjny
• 1 pokój dla dietetyka
i 1 pokój dla psychologa
• miejsca dla rodziców
dzieci chorych na
cukrzycę w czasie ich
hospitalizacji
13
Docelowa Poradnia Diabetologiczna AMG
Obecnie Przykliniczna Poradnia
Diabetologiczna AMG
obejmuje
opieką 1000 pacjentów
•
•
•
•
2 lekarzy diabetologów
2 pielęgniarki
psycholog
dietetyk na 1/ etatu
W ciągu roku przybywa
ok. 150 nowych
pacjentów
• 4 lekarzy diabetologów
• 5 pielęgniarek ( w tym
2 edukacyjne)
• psycholog
• dietetyk
14
Docelowa Poradnia Diabetologiczna AMG
Przykliniczna Poradnia
Diabetologiczna obejmuje
opieką 1000 pacjentów
• 1 gabinet lekarski
• 1 gabinet psychologiczny
• brak samodzielnej
poczekalni
warunki lokalowe złe
(budynek nr 7)
W ciągu roku przybywa
ok. 150 nowych pacjentów
• 3 gabinety lekarskie
• 2 pokoje pielęgniarskie
• 2 pokoje przeznaczone
dla Oddziału Dziennego
• 1 pokój zabiegowy
• 1 pokój dla dietetyka
● 1 pokój dla psychologa
• pokój rejestracji pacjentów
• poczekalnia
15
Cele szczegółowe cd.
2. Stworzenie współpracy pomiędzy
wysokospecjalistycznym ośrodkiem
diabetologicznym a ośrodkami
szpitalnymi na terenie województwa
pomorskiego w sytuacji podejrzenia
lub rozpoznania cukrzycy u dzieci
16
Oddziały pediatryczne z wydzieloną
opieką diabetologiczną
● udzielenie pierwszej pomocy dziecku
z cukrzycą w stanie nagłego niewyrównania
metabolicznego w ośrodku pediatrycznym
i przekazanie pacjenta do specjalistycznego
ośrodka diabetologicznego
● diagnostyka i leczenie dzieci z objawami zespołu
metabolicznego (prewencja cukrzycy typu 2)
17
Cele szczegółowe c.d.
2. Wprowadzenie systemu szkoleń lekarzy
pediatrów pracujących w podstawowej
i szpitalnej opiece medycznej z zakresu
diabetologii dziecięcej
18
Cele szczegółowe c.d.
3. Ocena realizacji optymalnych sposobów
leczenia dzieci z cukrzycą w zależności od
rodzaju opieki diabetologicznej.
Nie każdy pacjent z cukrzycą wymaga insulinoterapii.
Właściwy dobór leczenia decyduje o komforcie życia
pacjenta (insulinoterapia przy pomocy osobistej
pompy insulinowej)
19
Cele szczegółowe c.d.
4. Profilaktyka późnych powikłań
u dzieci z cukrzycą
- właściwe rozpoznanie typu cukrzycy i optymalny
sposób leczenia
- staranna edukacja (wprowadzenie zawodu
edukatora)
- stworzenie szkoły edukacji cukrzycy
20
Cele szczegółowe c.d.
5. Określenie potrzeb w zakresie
wyposażenia ośrodka
diabetologicznego w sprzęt
niezbędny do diagnostyki i leczenia
cukrzycy u dzieci
21
Podsumowanie
I ETAP 2008-2010
1. Poprawa warunków lokalowych wysokospecjalistycznego
ośrodka diabetologicznego w ACK AMG oraz jego
wyposażenie w nowoczesny sprzęt diagnostyczny i
terapeutyczny
2. Zwiększenie liczby wykwalifikowanego personelu
medycznego z zakresu diabetologii dziecięcej
- specjalistyczny zespół diabetologiczny
22
Podsumowanie
II ETAP 2011-2013
1. Powołanie nowych poradni diabetologicznych dla dzieci w
miejscowościach: Sztum, Słupsk, Lębork, Kwidzyń,
Chojnice
2. Utworzenie pododdziałów o profilu diabetologicznym
w w/w miejscowościach ściśle współpracujących z
wysokospecjalistycznym ośrodkiem diabetologicznym
23
Diagnostyka , Prewencja i Leczenie Cukrzycy
Dr med. Ewa Semetkowska- Jurkiewicz
Regionalne Centrum Diabetologii AMG
Celem programu jest:
• Poprawa opieki diabetologicznej w
województwie pomorskim i wdrożenie
modelu organizacji opieki w zakresie
zapobiegania stanu przedcukrzycowego,
cukrzycy i jej powikłań u :
-dzieci i młodzieży
- u dorosłych
- u kobiet ciężarnych z cukrzycą
PACJENCI Z CUKRZYCĄ W WOJEWÓDZTWIE-ok.
100 000 -zbyt póżno wykrywamy
Nowe przypadki cukrzycy wykryte w okresie 1 roku w
latach 1999 a 2005-ilość wzrosła o 225%
Prognozy na 2030 rok
- w województwie pomorskim będzie 250 000 chorych na
cukrzycę
Cukrzyca a choroby sercowo-naczyniowe
„Cukrzyca to choroba
układu sercowo-naczyniowego.”
American Heart Association. Circulation 1999; 100: 1134-1146
2 z 3 chorych na cukrzycę umiera z powodu
chorób układu sercowo-naczyniowego.
American Heart Association. Circulation 1999; 100: 1134-1146
Powikłania cukrzycy- 50% chorych
Makroangiopatia
udary
Mikroangiopatia
Ch oczu
(retinopatia,zaćma)
Zawały m sercowego i
nadciśnienie
Ch cukrzycowa nerekdializy,przeszczepy nerek
Angiopatia
naczyń
Stopa cukrzycowa
amputacje
Neuropatia
Stopa cukrzycowa
JEDYNY RATUNEK
DLA CHOREGO TO
AMPUTACJA.
Zapobieganie!!!!!
Koszty roczne powikłań cukrzycy
w USA - USD
• leczenie nerkozastępcze - 46207
• stopa cukrzycowa / amputacje - 31225
• powikłania sercowo-naczyniowe - 15952
• zasiłki z powodu ślepoty - 14300
30%
30%
25%
Diabetes Care 1997
w stosunku do HbA1c = 6 %
Względny wzrost kosztów
Nieskuteczna kontrola glikemii - wzrost kosztów
opieki diabetologicznej
20%
20%
15%
10%
10%
4%
5%
0%
7
8
9
Poziom HbA1c
10
Opieka ambulatoryjna-tylko ¼ chorych w p.
diabetologicznych
•
•
•
•
•
•
•
37 poradni diabetologicznych
11- Gdańsk 2-Malbork
2-Kościerzyna
1- Sopot
2- Pruszcz Gd 2-Chojnice
2-Słupsk
1-Kartuzy
1-Człuchów
3-Gdynia
1-Puck
1– Lębork
2-Tczew
1-Bytów
1-Wejherowo
2-Starogard Gd
1-Kwidzyń
Regionalne Centrum Diabetologii AMG
- 28000 porad/rok 6500 chorych
• gabinet stopy cukrzycowej - 2000 porad / rok
• pracownia retinopatii
- 3000 porad / rok
• porady diabetologiczne
- 23800 porad / rok
•Kobiety ciężarne- pompy insulinowe
Wyposażenie:
• Z NADZORU KRAJOWEGO - laser, angiograf, glukomat, echokardiogram
• SPONSORSKIE - wyposażenie gab. okulistycznego, meble, komputer i inne
• AMG - budynek
pucki
wejherowski
Słupsk
Gdynia
lęborski
Sopot
Gdańsk
słupski
kartuski
Pruszcz Gdański
nowodworski
gdański
bytowski
malborski
kościerski
chojnicki
starogardzki
tczewski
sztumski
kwidzyński
człuchowski
- Poradnia Diabetologiczna
AMG
Hospitalizacje:
• Katedra i Klinika Nadciśnienia Tętniczego i Diabetologii
• Klinika Pediatrii
• Klinika Położnictwa- ciężarne z cukrzycą
Współpraca:
• Klinika Nefrologii i Transplantologii - dializa otrzewnowa, przeszczepy nerek
• Klinika Chirurgii - stopy cukrzycowe, transplantacje nerek
• Klinika Okulistyki
pucki
Hel
wejherowski
Słupsk
Gdynia
lęborski
Sopot
Gdańsk
słupski
kartuski
nowodworski
gdański
malborski
bytowski
kościerski
chojnicki
starogardzki
sztumski
tczewski
kwidzyński
człuchowski
Prabuty
Oddział Wewnętrzny
Oddział Diabetologii Dzieci AMG
14 łóżek
Klinika Nadciśnienia Tętniczego i Diabetologii
-
Klinika Diabetologii AMG,
Oddział Diabetologii
dla Dzieci AMG
12 łóżek
SPECJALIZACJA Z DIABETOLOGII
• 37 diabetologów ukończyło specjalizację
• 32 pracuje w województwie (9 AMG)
• 8 lekarzy w trakcie specjalizacji
• 28 diabetologów brak
Świadczenia NFZ w 2005 r.- zbyt niskie finanse na
porady diabetologiczne
Rodzaj świadczenia
Lecznictwo szpitalne
Ambulatoryjna opieka specjalistyczna
Świadczenia odrębnie kontraktowane
Razem świadczenia:
Insuliny
Doustne leki p-cukrzycowe
Razem leki p-cukrzycowe:
Razem:
Liczba
chorych*
2 801
14 980
38
16 915
5 744 410,00
1 565 949,10
579 870,00
7 890 229,10
Wartość na
1 chorego
2 050,84
104,54
15 259,74
466,46
16 915
16 915
24 800 514,53
7 317 207,73
32117722,26
40 007 951,36
1 898,77
2 365,24
Wartość
Zapobieganie cukrzycy w województwie
pomorskim
Badania przesiewowe w kierunku cukrzycy typu 2
u osób zagrożonych ( ankieta dla lekarzy POZ)
LECZNICTWO AMBULATORYJNE
1. Poprawić bazę lokalową, wyposażenie laboratoryjne w
istniejących poradniach diabetologicznych.
2.
liczbę chorych objętych specjalistyczną opieką
diabetologiczną (50% chorych)– zwiększyć kontrakty.
3. Zwiększyć liczbę diabetologów, pielęgniarek
diabetologicznych, dietetyczek zatrudnionych w
poradniach specjalistycznych.
LECZNICTWO AMBULATORYJNE
4. Wykrywać wcześnie osoby zagrożone powikłaniami
cukrzycy (bad. okulistyczne, neurologiczne,
kardiologiczne).
5. Utworzyć 4 poradnie stopy cukrzycowej w Gdyni,
Słupsku, Chojnicach, Kwidzynie.
6. Zwiększyć środki finansowe na edukację pacjentów –
każda poradnia cukrzycowa powinna mieć „szkołę dla
chorych na cukrzycę”.
LECZNICTWO AMBULATORYJNE
7. Wcześnie wykrywać cukrzycę ciężarnych a także
poprawić opiekę nad ciężarnymi z cukrzycą.
8. Wprowadzić rejestr pacjentów z cukrzycą oraz powikłań
cukrzycowych ( ankieta dla chorych na cukrzycę).
9. Szkolić lekarzy diabetologów, lekarzy POZ i pielęgniarki
diabetologiczne.
LECZNICTWO SZPITALNE
1.
liczbę łóżek diabetologicznych
• rozszerzyć bazę łóżkową w Klinice Diabetologii AMG
• powołać pododdziały diabetologiczne na bazie istniejących oddziałów
wewnętrznych
1 w Trójmieście
1 w Słupsku
2. Poprawić bazę lokalową diabetologii dziecięcej i
położnictwa
Sprzęt potrzebny dla diabetologii
2 angiografy fluoresceinowe
2 lasery argonowe
2 Ultrasonografy z kolorowym doplerem- Kl Położnictwa
Kardiotokografy
6 komputerów z drukarkamii
Pompy insulinowe
Wyposażenie oddziałów szpitalnych
ZMNIEJSZY LICZBĘ
ZMNIEJSZY ILOŚĆ
POWIKŁAŃ CUKRZYCY
HOSPITALIZACJI
DOBRA OPIEKA SPECJALISTYCZNA
DIABETOLOGICZNA
OBNIŻY KOSZTY LECZENIA CUKRZYCY W
WOJEWÓDZTWIE POMORSKIM