SUB Hamburg A/528398 Pawet Dybel, Szymon Wróbel Granice polityczności Od polityki emancypacji do polityki życia INSTYTUT F U N Warszawa 2 0 0 8 FILOZOFII D A C J I S O C J O L O G I I A A POLSKIEJ L E T A K A D E M I I H E I A N A U K SPIS TREŚCI Wstęp Cześć pierwsza Szymon Wróbel - GRANICE POLITYCZNOŚCI Rozdział 1. PRELIMINARIA METODOLOGICZNE. PROBLEM DEFINIOWANIA SFERY POLITYCZNEJ 1.1. Początek polityki \ 2 . Filozofia polityki 1.3. Granice, które są wszędzie 1.4. Metodologia 1.5. Wiedza polityczna 1.6. Problem wolności Rozdział 2. ŚWIAT SCHYŁKU: OD POSTPOLITYKI I POSTDEMOKRACJI DO PONOWNEGO WYNALEZIENIA POLITYKI . . . • 2.1. Biopolityka 2.2. Jak-gdyby-polityka (As-if-politics) 2.3. Subpolityka 2.4. Tradycja w społeczeństwie ponowoczesnym 2.5. Reanimacja polityki? W stronę geopolityki . . . . 29 29 34 37 43 46 48 . 51 53 61 65 71 78 Rozdział 3. CZY POLITYKA WŁAŚCIWA W OGÓLE ISTNIEJE? . . . 83 3.1. Polityka i polityczność: Leo Strauss 86 3.2. Polityka i polityczność: Karol Marks . 92 3.3. Polityka i polityczność: John Rawls 95 3.4. Liberał wśród kanibali: Steven Lukes 106 3.5. Sprawiedliwość i resentyment: Sigmund Freud 116 3.6. Sprawiedliwość i śmierć człowieka: Friedrich Nietzsche . .119 3.7. Polityka i polityczność: Chantal Mouffe 123 3.8. Prototyp polityczności 127 6 Granice polityczności Rozdział 4. REPREZENTACJA I WŁADZA 4.1. Ekonomia reprezentacji 4.2. Kryzys reprezentacji * 4.3. Pojęcie polityki właściwej raz jeszcze a pojęcie reprezentacji 4.4. Demokracja radykalna 4.5. Populizm i hegemonia Rozdział 5. NARODZINY I ŚMIERĆ SPOŁECZEŃSTWA OBYWATELSKIEGO 5.1. Świat przed powstaniem społeczeństwa obywatelskiego 5.2. Pasterze w ludzkim ZOO 5.3. Kwestia przeżycia 5.4. Powstanie społeczeństwa obywatelskiego 5.5. Antynomia społeczeństwa obywatelskiego 5.6. Upadek społeczeństwa obywatelskiego 5.7. Motłoch 5.8. Świat po upadku społeczeństwa obywatelskiego . 131 131 133 . 136 141 149 . Rozdział 6. REKONSTRUKCJE 6.1. Polityka tożsamości 6.2. Polityka zdrowia 6.3. Polityka pracy 6.4. Polityka edukacyjna 6.5. Polityka medialna Rozdział 7. UOGÓLNIONA IDEOLOGIA NAUK SPOŁECZNYCH 7.1. Ograniczenia i deformacje uogólnionej ideologii nauk społecznych 7.2. Tożsamość odroczona, lustrzana i rozproszona 7.3. Przeciw tożsamości 159 .159 161 166 168 170 174 178 180 185 188 191 194 198 204 . . .208 216 222 226 Rozdział 8. POD ZNAKIEM PRZEMOCY I EMANCYPACJI . . . .229 8.1. Co to jest przemoc? 229 8.2. Co to jest podmiot? 234 8.3. Co to jest emancypacja? - - . - . . . . 237 Rozdział 9. OD KRYTYKI PRZEMOCY DO KRYTYKI POCHWAŁY PRZEMOCY 9.1. Pojęcie krytyki 9.2. Pokusa anarchizmu 9.3. Przemoc mityczna 245 245 248 252 Spis treści 7 9.4. Przemoc boska 9.5. Możliwość przemocy 9.6. Gloryfikacja przemocy 255 258 263 Cześć druga Paweł Dybel - KATEGORIA POLITYCZNOŚCI A PODZIAŁ PUBLICZNE-PRYWATNE W (PO)NOWOCZESNYM PAŃSTWIE DEMOKRACJI PARLAMENTARNEJ Rozdział 1. „ANTYMETAFIZYCZNE" KRYTYKI TRADYCJI MYŚLI LIBERALNEJ 1.1. Genealogia podziału publiczne-prywatne w tradycji myśli liberalnej i dzisiejsze dyskusje wokół niego 1.2. Współczesne orientacje krytyczne wobec rozróżnienia publiczne-prywatne A. Zniesienie rozróżnienia prywatne-publiczne w tradycji strukturalistycznej i poststrukturalistycznej B. Krytyki postmodernistyczne C. Myśl lewicowa i postmarksizm a. Koncepcja hegemonii i demokracji radykalnej Mouffe i Laclaua b. Program „rewolucji u bram" Źiźka c. Krytyka kapitalistycznego Imperium i projekt komunistycznej „rzeszy" przyszłości Negriego i Hardta D. Feminizm: podział publiczne-prywatne jako przejaw patriarchalizmu kulturowego a. Różne stanowiska w ramach nurtu b. Dyskusja Butler z Heglem wokół postaci Antygony . c. Benhabib i Habermas. Dyskursywno-krytyczne podejście do kwestii podziału publiczne-prywatne 271 271 276 281 285 296 299 310 . . 320 . 328 328 . 337 348 Rozdział 2. „METAFIZYCZNE" KRYTYKI TRADYCJI LIBERALNEJ . . 353 2.1. W imię nowego modelu państwa demokracji liberalnej. Komunitarianie, postliberałowie, posttradycjonaliści . . . . 353 2.2. Komunitariańska krytyka teorii liberalnych 357 2.3. Polityczny historyzm Oakeshotta 370 2.4. Postliberalizm Graya 384 2.5. Podsumowanie 395 2.6. Postmarksistowska alternatywa liberalizmu Rawlsa w wydaniu Laclaua i Mouffe 403 2.7. Beck i społeczeństwo ryzyka 408 8 Granice polityczności 2.8. Giddensa „polityka życia" Rozdział 3. PROJEKT AUTONOMICZNEJ SFERY PUBLICZNEJ AUTORSTWA HABERMASA 3.1. Teoria praktycznych dyskursów i społeczny „świat życia" w ujęciu Habermasa 3.2. Słabe punkty teorii działania komunikacyjnego Habermasa . 3.3. W stronę dalszej demokratyzacji demokratycznego państwa 3.4. Uwagi końcowe 419 437 437 . 449 . 462 475 Postscriptum 525 Aneks: KONTROLOWANA SCHIZOFRENIA 541