stanowisko Związku Pracodawców Polska Miedź w sprawie podatku

Załącznik nr 1
Wątpliwości co do zgodności projektu z Konstytucją RP
Artykuł 2 Konstytucji określa Rzeczypospolitą Polską jako demokratyczne państwo prawa,
urzeczywistniające zasady sprawiedliwości społecznej. Z przepisu tego wyprowadzane są
elementarne zasady stanowiące podstawę ustroju naszego kraju, a mianowicie: „zasadę
demokratyzmu”, „zasadę rządów prawa” oraz „zasadę urzeczywistniania sprawiedliwości
społecznej”. Zasada państwa prawnego stanowi według Trybunału Konstytucyjnego zbiorcze
wyrażenie całego szeregu reguł i zasad, które nie zostały wprawdzie expressis verbis nazwane
przez Konstytucję, lecz które wynikają z samej istoty państwa prawa. Do najważniejszych zasad
materialnych wyprowadzanych z klauzuli państwa prawa należy „zasada ochrony zaufania do
państwa i stanowionego przez niego prawa”, z której wprost wywodzi się „zasada ochrony praw
nabytych”. Zasada ta stanowi podstawę bezpieczeństwa prawnego obywateli, będąc oparciem
dla wiarygodności prawa w stosunkach pomiędzy jednostką a organami władzy publicznej.
Zakazuje ona odbierania obywatelom, bez stosownego odszkodowania, praw słusznie
nabytych, gdyż godzi to wprost w zasady sprawiedliwości i jest wysoce szkodliwe dla stanu
świadomości prawnej obywateli, tracących w takiej sytuacji szacunek dla prawa i państwa.
Przedmiotowy podatek godzi wprost w słusznie nabyte prawa akcjonariuszy przedsiębiorstwa.
Wprowadzenie go w zakresie i wysokości podanych w projekcie doprowadzi w praktyce do
pozbawienia uprawionych możliwości uzyskiwania dywidendy. Konstrukcja podatku sprawia, że
fiskus zawłaszcza w praktyce znaczną część przychodów, pozostawiając jedynie kwoty
porównywalne do kosztów prowadzenia działalności. Państwo pobierać będzie w związku z tym
każdą nadwyżkę wypracowaną przez przedsiębiorstwo. Wprowadzenie tego podatku naruszy
więc konstytucyjne uprawnienie wynikające z art. 2 Konstytucji, a więc pozbawi akcjonariuszy
słusznie nabytych praw z akcji, przynajmniej w aspekcie pobierania pożytków. Wprowadzenie
podatku w takiej formule jest tym bardziej niejasne, że zwrotnie oddziaływuje negatywnie na
akcjonariuszy, w tym Skarb Państwa jako akcjonariusza głównego.
Podatek ten sprzeczny będzie również z art. 20 Konstytucji, poprzez naruszenie „zasady
społecznej gospodarki rynkowej”. Zasada ta gwarantuje kształtowanie stosunków
gospodarczych w naszym kraju w drodze uzyskiwania konsensusu pomiędzy stroną rządową a
partnerami społecznymi. Wymaga ona przeprowadzenia zgodnych z prawem konsultacji
społecznych, w których każda ze stron uczestniczy w dobrej wierze. Procedura konsultacji, w
przypadku omawianego projektu, wskazuje na całkowite lekceważenie tego procesu przez
Ministerstwo Finansów. Wskazuje na to zamiar pominięcia stanowisk partnerów społecznych w
toku dalszych prac – z oświadczenia pana Ministra Finansów złożonego w dniu publikacji
projektu wynika, że decyzja o wprowadzeniu podatku zapadła już wcześniej („nie planujemy
zmian w projekcie ustawy dotyczącej podatku od miedzi i srebra”).
Z kolei art. 21 Konstytucji w ust 1 chroni własność, natomiast w ust 2 gwarantuje zachowanie
ogólnych zasad wywłaszczenia (wywłaszczenie jest dopuszczalne jedynie na cele publiczne i
za słusznym odszkodowaniem). Wprowadzenie projektowanego podatku w życie doprowadzi w
praktyce do wywłaszczenia przez państwo akcjonariuszy podatnika, zmieniając w sposób
zasadniczy sytuację prawno – ekonomiczną przedsiębiorstwa. Osoby te nabywały akcje w
innych realiach, za wysoką wówczas cenę, inwestując w polski przemysł, licząc na godziwe
zyski. Projektowany podatek pozbawia ich słusznie oczekiwanych profitów, z jednej strony
przejmując zdecydowaną część kwoty, która mogłaby być przeznaczona na dywidendę, a z
drugiej doprowadzając do znacznego spadku ceny akcji. Spadek ten spowodowany będzie
wyłącznie gwałtowną zmianą otoczenia prawnego prowadzącej działalność firmy (nagły,
kilkukrotny wzrost obciążeń fiskalnych).
W związku z przedstawionymi wyżej wątpliwościami co do zgodności projektowanej
ustawy o podatku od wydobycia niektórych kopalin z Konstytucją RP należy liczyć się
nie tylko z możliwością złożenia skargi do Trybunału Konstytucyjnego na niezgodność
przedmiotowego aktu normatywnego z Konstytucją, lecz trzeba również spodziewać się
indywidualnych pozwów składanych przez pokrzywdzonych akcjonariuszy do sądów
powszechnych z roszczeniami odszkodowawczymi opartymi na koncepcji tzw.
„bezprawia legislacyjnego”, zgodnie z którą Skarb Państwa ponosi odpowiedzialność za
sprzeczne z prawem zachowania zarówno władzy ustawodawczej jak i wykonawczej.
Teoria ta ma bardzo solidne fundamenty oparte wprost na przepisach Konstytucji RP a
konkretnie art. 8, który stwierdza, że „Konstytucja jest najwyższym prawem
Rzeczypospolitej Polskiej” (ust 1) oraz „Przepisy Konstytucji stosuje się bezpośrednio,
chyba że Konstytucja stanowi inaczej” (ust 2), jak również art. 77, który mówi, że „Każdy
ma prawo do wynagrodzenia szkody, jaka została mu wyrządzona przez niezgodne z
prawem działanie organu władzy publicznej” (ust 1) oraz „Ustawa nie może nikomu
zamykać drogi sądowej dochodzenia naruszonych wolności lub praw”.
Załącznik nr 2
Konsekwencje ekonomiczne dla polskiej gospodarki
W ocenie skutków regulacji projektu autorzy uznali, że nie wpłynie on negatywnie na sytuację
polskiej gospodarki. W punkcie 3b wprost stwierdzono, że „nie przewiduje się, aby rozwiązania
zaproponowane w projekcie miały wpływ na rynek pracy”. Z przykrością musimy stwierdzić, że
autorzy OSR nie wzięli pod uwagę konsekwencji pośrednich (teoria skutków niezamierzonych).
Wprowadzenie tak radykalnego podatku odebrane niewątpliwie zostanie jako bardzo gwałtowne
poszukiwanie podatkowych przychodów, związane zapewne z pogłębianiem się kryzysu
również w Polsce. Potencjalni inwestorzy, i to nie tylko zainteresowani branżą wydobywczą (gaz
łupkowy), zaczną się zastanawiać, czy angażowanie kapitału w naszym kraju będzie nie tylko
opłacalne, ale wręcz bezpieczne, jeżeli rząd polski gotowy jest bardzo wysoko opodatkować
każdą przyzwoicie funkcjonującą gałąź gospodarki, czy też nawet przedsiębiorstwo. Negatywna
opinia wywołana wprowadzeniem omawianego podatku może przełożyć się w przyszłych latach
na utratę wielokrotnie wyższych kwot niż uzyskane przez budżet wpływy z tego tytułu.
Konsekwencją tego będzie nie tylko brak nowych inwestycji (lub ich znaczne obniżenie), lecz
również odpływ już funkcjonującego w Polsce kapitału zagranicznego. Nawet jeżeli nie
spowoduje to utraty miejsc pracy obecnie, zaskutkuje zapewne zdecydowanie gorszymi
perspektywami w przyszłości. W prawie cywilnym nazywa się to „utraconymi pożytkami”, mogą
one być często wyższe niż rzeczywiście poniesione straty.
W szczególności należy zwrócić uwagę na:
Zachwianie stabilności reżimu regulacyjnego oraz swobód gospodarczych w Polsce
Zbyt szybkie tempo wprowadzenia zmian podatkowych oraz brak poprzedzających analiz stoi w
sprzeczności z zaleceniami Banku Światowego dotyczącymi wprowadzeniu podatków
górniczych. Zgodnie z zaleceniami BŚ zmiany w opodatkowaniu nie powinny mieć zbyt
negatywnego wpływu na gospodarkę i kondycję sektora przedsiębiorstw wydobywczych.
Ograniczenie zdolności finansowania dłużnego, poprzez podniesienie ryzyka kredytowego
polskich przedsiębiorstw (np. wzrost kosztów finansowania o około 100 - 200 pkt. bazowych).
Negatywny wpływ na postrzeganie wolności gospodarczej w Polsce oraz istotny spadek Polski
w rankingach instytucji międzynarodowych (np. Bank Światowy, Heritage Foundation).
Ograniczenie przyszłych wpływów z innych obciążeń publiczno – prawnych
Negatywny wpływ na możliwość rozwoju działalności gospodarczej w obszarze wydobycia i
produkcji miedzi, w konsekwencji ograniczenie w średnim i długim terminie wpływów z tytułu
podatków płaconych przez krajowych przedsiębiorców w regionie.
Wpływ na ograniczenie zatrudnienia w przedsiębiorstwach zajmujących się produkcją miedzi i
srebra oraz współpracujących z nimi (kontrahenci), ograniczenie (a może nawet wyraźny
spadek) zatrudnienia w regionie Zagłębia Miedziowego, powodujące ograniczenie wpływów z
tytułu podatku od osób fizycznych oraz wzrost obciążeń socjalnych
Ograniczenie możliwości współfinansowania, Partnerstwa publiczno-prywatnego w regionie
Negatywny sygnał dla inwestorów zagranicznych
Istotny wpływ decyzji politycznych na wyniki finansowe, rentowność oraz zwrot z
zainwestowanego kapitału wybranego pojedynczego przedsiębiorstwa, w którym inwestorzy
zagraniczni posiadają istotne udziały
Ograniczenie zaufania do stabilności polskich regulacji rynkowych wpływające na wzrost ryzyka
Polski dla inwestorów finansowych i strategicznych (w konsekwencji możliwa redukcja poziomu
inwestycji bezpośrednich w Polsce - FDI)
Ograniczenie skłonności do realizowania inwestycji strategicznych poprzez wzrost ryzyka
realizacji projektów wydobywczych w Polsce, w tym w sektorze wydobywczym np. w
potencjalne projekty dotyczące wydobycia gazu łupkowego
Ograniczenie zainteresowania polskimi przedsiębiorstwami, w tym rynkiem kapitałowym oraz
przyszłymi prywatyzacjami oraz debiutami giełdowymi zwłaszcza w sektorach regulowanych
(np. PKO BP, PKP Cargo, PKP Intercity, PLL LOT, ENEA, Energa, Lotos, itp)
Ograniczenie konkurencyjności polskiego górnictwa miedzi i srebra
Wzrost kosztów jednostkowych dla sektora miedzi i srebra w Polsce wpływający na obniżenie
konkurencyjności na korzyść krajów o niższych kosztach wydobycia oraz niższych obciążeniach
podatkowych (część zakładów wydobywczych może stać się nierentowna)
Ograniczenie atrakcyjności inwestycyjnej polskiego górnictwa miedzi i srebra (w konsekwencji
może prowadzić do rezygnacji z eksploatacji uboższych złóż)
Redukcja zatrudnienia w branży i regionach wydobywczych
Wpływ na ograniczenie zatrudnienia w branży na skutek zamknięcia potencjalnie nierentownych
zakładów, a także ograniczenia wydobycia i produkcji
Wpływ na ograniczenie zatrudnienia spółek około-górniczych i około-hutniczych poprzez
zmniejszenie planowanych nakładów inwestycyjnych
Ograniczenie poziomu bazy zasobowej miedzi i srebra w Polsce
Zmiana kryterium bilansowości złóż miedzi i srebra, spowodowana wprowadzeniem podatku,
wpłynie na obniżenie klasyfikacji zasobów dostępnych do ekonomicznej eksploatacji w Polsce
Ograniczenie lub wręcz zablokowanie prac eksploracyjnych (nakłady rzędu 87,5 mln PLN
rocznie) dla rud miedzi i srebra o złoża o coraz trudniejszej dostępności geologicznej (np. złoże
Gaworzyce-Radwanice, Wartowice, Szklary)
Brak ekonomicznej rentowności inwestycji eksploracyjnych mogące prowadzić do zaniechania
projektów tworzących lub utrzymujących tysiące nowych miejsc pracy i zapewniających
utrzymanie wydobycia miedzi i srebra przez kolejne lata.
Załącznik nr 3
Uwagi szczegółowe do projektu
Zaproponowany w projekcie Ustawy kształt podatku, może stanowić źródło podwójnego
obciążenia podatników opłatami o analogicznym charakterze, z uwagi na fakt, że Skarb
Państwa uzyskuje już szereg opłat, które można zakwalifikować do kategorii royalty, w
szczególności: (i) opłatę za wydanie koncesji na poszukiwanie lub rozpoznawanie kopalin, (ii)
opłatę (wynagrodzenie) za ustanowienie użytkowania górniczego, (iii) opłatę eksploatacyjną za
wydobytą kopalinę.
Art. 7 określa formułę naliczania podatku,
Wysokość zaproponowanego podatku w Polsce jest niewspółmierna ze światowymi
standardami, dodatkowo, w sprzeczności z wytycznymi Banku Światowego. O ile wielkość
podatku w innych państwach świata stanowi kilka do kilkunastu procent, to w Polsce wynieść on
może nawet 47% zysku operacyjnego. Ponadto zastosowana funkcja naliczania wysokości
podatku sprawia, że przy przekroczeniu pewnego poziomu przychodów zysk netto zaczyna
spadać z powodu powiększającego się obciążenia podatkowego. Należy przy tym również
podkreślić, że przyjęta formuła liczenia podatku powoduje obniżenie wyniku nawet w sytuacji,
gdy na podstawowej działalności operacyjnej generowana jest strata.
Jak wynika z przedstawionego wykresu formuła proponowanego podatku powoduje spadek
wyniku netto pomimo wzrostu notowań miedzi w przedziale między około 33 tys. zł/t do
52 tys. zł/t (przy założeniu stałych cen srebra). Wydaje się, że intencją ustawodawcy nie było
zakłócenie jednego z podstawowych założeń rynkowych, zgodnie z którym zysk
przedsiębiorstwa jest rosnąca funkcją ceny głównego produktu. W naszej ocenie błąd tkwi w
doborze parametrów formuły podatkowej, w szczególności wykładnika potęgi (2,6) oraz II progu
podatkowego (52 tys. zł/t). Ponadto powoduje gwałtowny wzrost obciążeń podatkowych (+520
mln zł) po nieznacznym nawet przekroczeniu cen miedzi i srebra określonych w I „progu
podatkowym” W przypadku, gdy cena miedzi minimalnie przekroczy poziom 13 000 zł/t, a cena
srebra 1 000 zł/kg i zgodnie z projektem ustawy nastąpi przejście ze stałej stawki na wyliczenie
podatku wg formuły, produkcja koncentratu w części zakładów produkujących miedź i srebro
staje się nierentowna. Wiąże się to z dużym skokowym wzrostem wartości podatku, pomimo
minimalnego wzrostu cen metali, z uwagi na przejście ze stawki kwotowej na wyliczaną wg
zaproponowanej formuły – dla przykładu wysokość podatku wyliczona wg stałej stawki dla ilości
produkcji z 2011 r. wyniosłaby 66 mln zł, podczas gdy wzrost cen o 1 zł spowodowałby
nieproporcjonalny wzrost podatku do kwoty 586 mln zł, tj. prawie 9-krotnie i utratę opłacalności
funkcjonowania kolejnej zakładów.
Art. 8 wskazuje źródła pozyskania informacji niezbędnych do wyliczania wielkości podatków.
Referencyjne ceny metali zaproponowane w ustawie nie są jasno sprecyzowane i nie do końca
porównywalne.
W pkt 2 wskazana jest średnia arytmetyczna dziennych notowań miedzi (official settlement
price). Nie jest to precyzyjna definicja bo giełda LME publikuje kilka oficjalnych cen dziennych
np. kasowa lub trzymiesięczna. Należy domniemywać, że ustawodawca miał na myśli cenę
sprzedaży kasowej (natychmiastowej) - cash settlement ask.
Drugim zaproponowanym źródłem jest cena zamknięcia giełdy COMEX. Należy zwrócić uwagę,
że ceny te nie mogą być porównywane z kilku powodów. Po pierwsze, istnieje znaczna różnica
czasowa pomiędzy momentem powstawania ceny referencyjnej na giełdach LME i COMEX.
Różnice te mogą być znaczące. Ceny na obydwu giełdach poruszają się blisko siebie w czasie
jednoczesnego ich funkcjonowania, ale w momencie powstawania ceny zamknięcia na COMEX
giełda LME już nie funkcjonuje. Po drugie giełda COMEX jest giełdą terminową i notowane są
tam jedynie kontrakty terminowe na miedź z dostawą w najbliższym miesiącu oraz na kolejne
miesiące. W zależności od kształtu krzywej terminowej ceny kontraktu terminowego mogą
odchylać się od ceny kasowej publikowanej przez LME i nie powinny być ze sobą zestawiane.
Po trzecie COMEX jest wielokrotnie mniejszą giełdą niż LME pod względem obrotu metalami i
tym samym mniej płynną i bardziej podatną na duże zlecenia ze strony inwestorów
finansowych. Po czwarte, biorąc pod uwagę, że ceny referencyjne mają służyć kalkulacji
wysokości podatku od produkowanego koncentratu to standardem światowym w tym zakresie
jest giełda LME.
Z powodów wymienionych powyżej nie wydaje się, aby giełda COMEX była właściwym źródłem
ceny referencyjnej dla wyliczenia podatku, a na pewno nie powinna być uwzględniana do
wyliczeń średnich cen metali łącznie z LME.
W pkt 3 opisuje się źródła cen dla srebra. W przypadku innych metali szlachetnych publikowane
są dwa fixingi cen (AM – poranny oraz PM – popołudniowy). W przypadku srebra jest to tylko
jeden fixing publikowany o godz. 13 naszego czasu. Nie ma zatem potrzeby określania go jako
PM fixing, bo jest to określenie mylące. Wystarczająco dokładnym opisem będzie LBMA silver
fix.
LMBA fix jest notowaniem natychmiastowym, w przeciwieństwie do ceny zamknięcia COMEX.
Wahania cen pomiędzy momentami ich publikacji bywają jeszcze większe niż w przypadku
miedzi.
Art. 14 projektu ustawy nakazuje aby pomiary masy wydobytej miedzi i srebra odbywały się
codziennie i za pomocą „narzędzi” posiadających stosowne certyfikaty.
Nałożenie tego obowiązku na podatnika skutkuje koniecznością ponoszenia przez niego
dodatkowych kosztów związanych z codziennym pomiarem masy produkowanych kopalin,
prowadzeniem ewidencji i dodatkowej sprawozdawczości. Z ujawnionych planów Ministerstwa
wynika, że podatek ma wejść w życie od 1 marca 2012 roku. Jest to niezwykle krótki termin na
wprowadzenia odpowiednich rozwiązań, przede wszystkim technicznych, umożliwiających
spełnienie tych wymogów, szczególnie że zdaniem naszych ekspertów metody pomiaru
stosowane obecnie nie umożliwiają dokonywania dobowego pomiaru srebra w koncentracie.
art. 17 i 18 wyłącza projektowany podatek z kosztów prowadzenia działalności.
Niemożność zaliczenia przedmiotowego podatku do kosztów uzyskania przychodów powoduje,
że państwo polskie, wbrew światowym standardom oraz zaleceniom Banku Światowego
narusza logikę systemu podatkowego oraz powoduje nadmierne obciążenie podatkowe.
Załącznik nr 4
Wpływ regulacji na Region Dolnośląski
Negatywny wpływ na dochody jednostek samorządu terytorialnego
Ograniczenie aktywności gospodarczej przez zamknięcie nierentownych zakładów oraz
zmniejszenie zamówień od poddostawców
Obniżenie wpływów z tytułu podatków dochodowych (CIT, PIT) oraz podatków lokalnych
Zmniejszenie zatrudnienia w regionie
Potencjalne zamknięcie kopalń oraz obniżenie poziomu produkcji spowoduje wzrost bezrobocia
oraz ograniczenie zatrudnienia w powiatach lubińskim, legnickim, głogowskim i polkowickim
Ograniczenie możliwości oferowania stałego zatrudnienia oraz konieczność wprowadzenia
elastycznego modelu zatrudnienia
Ograniczenie działalności gospodarczej kooperantów poprzez zaniechanie inwestycji oraz
obniżenie poziomu produkcji wpływające na redukcję miejsc pracy
Ograniczenie działalności CSR i rozwojowej
Konieczność ograniczenia nakładów na działalność społeczną wynikającą z istotnie
ograniczonych możliwości finansowych Podatnika, w tym nakładów na: działalność filantropijną
(Fundacja), sponsoring, służbę zdrowia, edukację czy pomoc społeczną w regionie (obecnie są
to wydatki na poziomie 51 mln PLN rocznie)
Konieczność obniżenia nakładów na prace badawczo-rozwojowe (obecnie na poziomie 59 mln
PLN rocznie)