Badania transgraniczne - wyniki, problemy, wyzwania

BADANIA TRANSGRANICZNE
WYNIKI, PROBLEMY, WYZWANIA
prof. dr hab. Józef Oleński
Prezes Głównego Urzędu Statystycznego
Warszawa, 18 czerwca 2010
2
 Atrybuty współczesnej gospodarki
 Globalizacja
 Gospodarka narodowa jest systemem rozmytym
 Globalne sektory gospodarki: finanse, transport, energetyka
 Tworzenie się ponadnarodowych i regionalnych rynków: pracy, produkcji, handlu
i usług
 Głęboki interwencjonizm instytucjonalny
 Różnice regulacji procesów ekonomicznych w sąsiadujących regionach
 Instytucjonalna integracja ponadnarodowa: wspólny rynek, strefa wolnego
handlu, ruch bezcłowy i bezwizowy, wolny rynek finansowy
 Instytucjonalna dezintegracja regionalna przez regulacje instytucjonalne
 Pogranicza w Europie – obszarami zwiększonej dynamiki procesów
ekonomicznych i społecznych
 Różnice potencjałów dynamizujące procesy ekonomiczne i społeczne
 Integracja i dezintegracja w skali ponadnarodowej (np. UE, EFTA, WNP)
3
 Integracja - granice wewnętrzne UE:
 rozszerzanie się strefy Schengen i ułatwienia w przepływie osób i towarów,
 utrata źródeł informacji dotyczących skali ruchu granicznego – potrzeba
wykorzystania innych metod badawczych.
 wprowadzanie ułatwień - np. mały ruch graniczny, Karta Polaka.
 Dezintegracja - granice zewnętrzne UE:
 zaostrzenie przepisów dotyczących przekraczania granicy,
 embarga, normy dyskryminacyjne, procedury kontroli ruchu granicznego, licencje
 Procesy integracyjne (aktualnie dominujące) i dezintegracyjne w
Europie powodują, że wzrasta zapotrzebowanie na informacje o
obszarach transgranicznych. Jest to spowodowane głównie zmianą
funkcji granic i zwiększonej dynamiki procesów w obszarach
przygranicznych.
 Administracja centralna i regionalna
 Przedsiębiorcy
 Placówki dyplomatyczne
4
 Mimo działań wielu organizacji międzynarodowych (ONZ, EUROSTAT, OECD,
UNWTO, etc.), nadal występują problemy związane z brakiem informacji,
zwłaszcza dla obszarów transgranicznych, na poszczególnych poziomach
agregacji i niskim stopniem porównywalności danych w różnych krajach.
 Istnieje potrzeba identyfikacji głównych obszarów badawczych i dyskusji na
temat istotnych aspektów metodologicznych związanych z obszarami
transgranicznymi.
5
 Polska statystyka publiczna wychodząc naprzeciw tym potrzebom rozpoczęła prace
nad stworzeniem spójnego systemu badawczego, zarówno dla granic zewnętrznych
jak i wewnętrznych. Koordynatorem tych prac jest US Rzeszów.
 Pierwszym etapem było wznowienie w 2008 r. badania obrotu towarów i usług
w
ruchu granicznym, początkowo na granicy polsko-ukraińskiej, a od 2010 r. na całej
zewnętrznej granicy Unii Europejskiej na terenie Polski.
 Wyniki badania potwierdzają potrzebę ciągłej obserwacji zjawisk społeczno-
-gospodarczych zachodzących na obszarach transgranicznych.
 Badanie zostało uznane jako jeden z priorytetów przez Komisję ds. Współpracy
Przygranicznej działającej w ramach Polsko-Ukraińskiej Międzyrządowej Rady
Koordynacyjnej ds. Współpracy Międzyregionalnej na posiedzeniu w Łucku
w grudniu 2008 r.
6
 Znaczenie polityczne, społeczne i ekonomiczne granicy zewnętrznej – ewolucja funkcji
 Zewnętrzna granica Unii Europejskiej na terenie Polski liczy 1163 km i stanowi 33%
długości granicy państwowej RP oraz 24% lądowej granicy zewnętrznej UE.
 Gminy strefy przygranicznej po stronie polskiej (214) obejmują obszar ponad
35 tys. km2, który zamieszkuje około 2 mln osób (5% ludności Polski).
 Ruch graniczny osób na zewnętrznej granicy Unii Europejskiej w I kwartale
2010 r. wyniósł (według danych Straży Granicznej):

cudzoziemcy – 3,0 mln,

Polacy – 1,3 mln.
7
Wyniki badania w I kwartale 2010 roku pokazują, że:
 wartość
zakupionych
w
Polsce
towarów
i
usług
przez
cudzoziemców
przekraczających zewnętrzną granicę Unii Europejskiej wyniosła prawie 700 mln zł,
 wydatki poniesione za granicą przez Polaków wyniosły blisko 100 mln zł,
 Kartę Polaka posiadało ok. 7% zbadanych cudzoziemców przekraczających granicę
zewnętrzną Unii Europejskiej na terenie Polski.
8
 Polska jako kraj położony przy zewnętrznej granicy UE jest szczególnie
predestynowany do realizacji misji integracji europejskiej:
 Statystyka publiczna powinna tworzyć informacyjne fundamenty decyzji
integracji krajów całej Europy i regionów sąsiadujących, w szczególności
krajów Partnerstwa Wschodniego.
 Rola statystyki publicznej w tworzeniu spójnego systemu informacyjnego dla
regionu europejskiego, w tym w ramach Partnerstwa Wschodniego.
 Harmonizacja z Europejskim Systemem Statystycznym.
 Współpraca w ramach statystyki transgranicznej i euroregionalnej jest
ważnym komponentem rozwoju Partnerstwa Wschodniego.
Dziękuję za uwagę