Konkurencja [tryb zgodnoœci]

Konkurencja
Konkurencja - jedna z antagonistycznych interakcji
międzypopulacyjnych, w której dwie populacje tego
samego lub róŜnych gatunków, zazwyczaj o
podobnych wymaganiach środowiskowych,
rywalizują o tę samą niszę ekologiczną. Dochodzi do
współzawodnictwa o ograniczone zasoby środowiska,
np. o poŜywienie, miejsce do Ŝycia. W wyniku tego
oddziaływania obie populacje tracą.
Podziały konkurencji wśród zwierząt:
•
•
•
•
wewnątrzgatunkowa
międzygatunkowa
bezpośrednia
pośrednia
Wewnątrzgatunkowa - Konkurencja ta redukuje
szybkość wzrostu populacji proporcjonalnie do
częstości spotkań osobników tego samego gatunku.
MoŜe doprowadzić do zajęcia przez słabszą populację
niszy o mniej optymalnych warunkach.
Międzygatunkowa - wywieranie wpływu na siebie
dwóch gatunków, które albo korzystają z tych samych,
ograniczonych zasobów środowiska - wówczas
korzyść odnoszona przez gatunek A jest jednocześnie
szkodą dla gatunku B, poniewaŜ tego, z czego oba
chcą skorzystać, nie starcza dla nich obu naraz - albo
ograniczają się nawzajem (szkodzą sobie,
przeszkadzają sobie), gdy korzystają z tych samych
zasobów środowiska, chociaŜ te zasoby nie są
ograniczone - wówczas gatunek A zmniejsza
gatunkowi B dostępność do jakiegoś zasobu
środowiska lub dostępność ta zmniejsza się dla obu
gatunków.
Bezpośrednia - populacje wzajemnie szkodzą sobie
ograniczając moŜliwość rozwoju, nawet jeśli zasoby
środowiska są nieograniczone.
Pośrednia - populacje wzajemnie szkodzą sobie
wykorzystując ograniczone zasoby środowiska.
Rezultaty konkurencji:
• moŜe być równomierne rozmieszczenie organizmów (np. równomierne
rozmieszczenie roślin pustynnych w rezultacie konkurencji o wodę i
allelopatii)
• terytorializm, co zapewnia posiadającym własne terytoria osobnikom
dostateczną ilość zasobów, kryjówki
• Konkurencja prowadzić teŜ moŜe do powstania wśród zwierząt stadnych
hierarchii, (która konkurencję łagodzi i osłabia).
• prowadzi do wzrostu śmiertelności i spadku rozrodczości wraz ze
wzrostem liczebności populacji, co jest waŜnym mechanizmem regulacji
jej liczebności. W efekcie jest podstawowym mechanizmem działania
doboru naturalnego.
Konkurencja wśród roślin:
Konkurują one o pokarm, światło czy miejsce.
Najczęściej walczą między sobą o dostęp do energii
świetlnej. RóŜne gatunki roślin starają się prześcignąć
w wyścigu o dostęp do światła. RozłoŜyste korony
drzew, szerokie liście, tempo wzrostu - wszystko to
ma ogromne znaczenie w konkurencji. Rośliny
wyŜsze, o gęstszym ulistnieniu, ograniczają dostęp do
światła roślinom mniejszym, zasiedlające niŜsze piętra
roślinności.
Ciekawym sposobem rywalizacji o zasoby naturalne
jest konkurencja na drodze chemicznej. Rośliny
wydzielają substancje toksyczne dla gatunków roślin,
które równieŜ próbują zasiedlić dany teren.
Przykładem są świerki. Ich igliwie po opadnięciu na
glebę wydzielają substancje szkodliwe dla dębów.
Orzech włoski nie powinien sąsiadować z Ŝadnymi
innymi gatunkami, poniewaŜ wydziela toksyny, które
osłabiają wszystkie inne rośliny.
Jarosław Sykała