7. Wody - Urząd Gminy w Lubinie

OCENA STANU ŚRODOWISKA – zał. nr 1
DO PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY LUBIN
proGEO Sp. z o.o
GMINA LUBIN
ul. Łokietka 6, 59-300 Lubin
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA
DLA GMINY LUBIN
Ocena Stanu Środowiska – załącznik nr 1
Załącznik do Uchwały
Nr XXXVI/157/2006
Rady Gminy Lubin
z dnia 31 stycznia 2006 r.
Dokument opracowali:
mgr inż. Zofia Maksymiak
proGEO sp. z o.o.
mgr Sławomir Chybiński
proGEO sp. z o.o.
mgr Andrzej Krzyśków
proGEO sp. z o.o.
Magdalena Gredka
proGEO sp. z o.o.
Wykonawca:
proGEO sp. z o.o.
ul. Energetyczna 8/7, 53-330 Wrocław, tel. (071) 360 45 15, tel./fax 339 93 69
Wrocław, maj 2005 r.
1
OCENA STANU ŚRODOWISKA – zał. nr 1
proGEO Sp. z o.o
DO PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY LUBIN
2
SPIS TREŚCI
1.
2.
W STĘP ..................................................................................................................4
POŁOŻENIE FIZYCZNO-GEOGRAFICZNE ......................................................................4
3.
STRUKTURA DEMOGRAFICZNA I SPOŁECZNA...............................................................5
4.
OSADNICTWO .........................................................................................................7
5.
BUDOWA GEOLOGICZNA I ZASOBY KOPALIN ..............................................................11
5.1
5.2
5.2.1
5.2.2
5.2.3
5.2.4
5.3
6.
7.1.1
7.1.2
7.1.3
7.2
7.2.1
7.2.2
7.2.3
7.3
7.3.1
7.3.2
7.3.3
Morfologia i rzeźba terenu.................................................................................. 15
Zmiany w powierzchni terenu ............................................................................ 16
Skutki eksploatacji górniczej rud miedzi .......................................................... 17
Gleby i użytkowanie gruntów ............................................................................. 20
Wody powierzchniowe ....................................................................................... 25
Stan czystości wód powierzchniowych .............................................................................28
Ogólna ocena jakości wód powierzchniowych ..................................................................31
Monitoring geochemiczny osadów rzecznych ...................................................................31
Wody podziemne ................................................................................................ 32
Jakość wód podziemnych .................................................................................................34
Monitoring wód podziemnych............................................................................................35
Zagrożenia i ochrona wód .................................................................................................37
Gospodarka wodno-ściekowa ........................................................................... 38
Zaopatrzenie w wodę ........................................................................................................38
Odprowadzenie ścieków ...................................................................................................40
Gospodarka wodno-ściekowa w Zakładzie Górniczym Lubin ...........................................41
GOSPODARCZE UWARUNKOWANIA ROZWOJU ..........................................................43
8.1
8.2
8.3
8.3.1
8.3.2
8.3.3
9.
Warunki podłoża budowlanego ......................................................................... 15
W ODY ..................................................................................................................25
7.1
8.
Surowce metaliczne ..........................................................................................................12
Surowce energetyczne .....................................................................................................13
Surowce niemetaliczne .....................................................................................................13
Ocena bazy surowcowej gminy ........................................................................................15
POWIERZCHNIA ZIEMI ............................................................................................15
6.1
6.2
6.3
6.4
7.
Budowa geologiczna .......................................................................................... 11
Zasoby kopalin .................................................................................................... 12
Przemysł, usługi i handel ................................................................................... 43
Rolnictwo ............................................................................................................ 45
System transportu i komunikacji ....................................................................... 50
Komunikacja drogowa .......................................................................................................50
Komunikacja kolejowa.......................................................................................................53
Komunikacja zbiorowa ......................................................................................................54
POWIETRZE ATMOSFERYCZNE ................................................................................54
9.1
9.2
9.3
9.4
Warunki klimatyczne .......................................................................................... 54
Emisja zanieczyszczeń ....................................................................................... 55
Zaopatrzenie w gaz ............................................................................................. 56
Ocena jakości powietrza .................................................................................... 59
OCENA STANU ŚRODOWISKA – zał. nr 1
proGEO Sp. z o.o
DO PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY LUBIN
3
10.
HAŁAS ..............................................................................................................65
11.
PROMIENIOWANIE ELEKTROMAGNETYCZNE ..........................................................68
12.
ZASOBY PRZYRODY ...........................................................................................70
12.1
12.2
12.3
12.4
12.5
13.
13.1
13.2
13.3
13.4
14.
Lasy ..................................................................................................................... 71
Korytarze ekologiczne ........................................................................................ 71
Istniejące formy ochrony .................................................................................... 72
Obszar występowania rzadkich gatunków flory i fauny .................................. 73
Ochrona środowiska kulturowego .................................................................... 73
CHARAKTERYSTYKA ZAGROŻEŃ W GMINIE LUBIN ..................................................74
Zagrożenia powodziowe..................................................................................... 74
Zagrożenia pożarowe ......................................................................................... 75
Zagrożenia chemiczne ........................................................................................ 75
Katastrofy budowlane ........................................................................................ 77
SPIS LITERATURY ..............................................................................................78
OCENA STANU ŚRODOWISKA – zał. nr 1
proGEO Sp. z o.o
DO PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY LUBIN
4
1. WSTĘP
Ocenę aktualnego stanu środowiska gminy Lubin opracowano na podstawie szeregu
dokumentów wymienionych w rozdziale „Spis literatury”, z których należy wymienić m.in.:
 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego gminy
Lubin,
 Opracowanie ekofizjograficzne gminy Lubin,
 Inwentaryzacja przyrodnicza gminy Lubin,
 Program rozwoju Lokalnego gminy Lubin,
 Raport o stanie środowiska w województwie dolnośląskim w roku 2003,
 Pogram zrównoważonego rozwoju oraz ochrony środowiska powiatu lubińskiego.
Ocena stanowi załącznik do Programu Ochrony Środowiska gminy Lubin.
2. POŁOŻENIE FIZYCZNO-GEOGRAFICZNE
gmina wiejska Lubin położona jest w północno-zachodniej części województwa
dolnośląskiego pomiędzy dwoma znaczącymi ośrodkami rozwojowymi LegnickoGłogowskiego Zagłębia Miedziowego jakimi są Legnica i Głogów. Pod względem
administracyjnym gmina graniczy od północy z gminami Polkowice i Rudna, od wschodu z
gminą Ścinawa, od południowego wschodu z gminą Prochowice, od południa z gminami
Kunice i Miłkowice, od zachodu z gminami Chojnów i Chocianów. W północno centralnej
części gminy wiejskiej Lubin położona jest gmina miejska Lubin. Położenie gminy jest bardzo
korzystne. Pod względem komunikacyjnym leży u zbiegu ważnych dróg: krajowej nr 3
Szczecin-Jakuszyce oraz drogi nr 36 łączącej Lubin z tą trasą. Gmina usytuowana jest w
odległości około 85 km od centrum administracyjnego województwa, posiada bardzo
korzystną lokalizację w pobliżu sieci dróg krajowych i tranzytowych, położona jest w
niewielkiej odległości od granic z Czechami i Niemcami.
gmina Lubin wchodzi w
skład powiatu lubińskiego i jest
silnie związana z Lubinem,
prężnym
zespołem
miejskim
liczącym ok. 80 tys. mieszkańców.
Jest
to
uwarunkowane
jej
położeniem
w
bezpośrednim
otoczeniu
miasta,
dogodnym
połączeniem
komunikacyjnym
oraz powiązaniami historycznymi.
Gmina jest dzisiaj dla miasta
Lubina
atrakcyjnym
terenem
inwestycji mieszkaniowych oraz
miejscem
wypoczynku
weekendowego.
Jednocześnie
miasto Lubin jest dla gminy
istotnym rynkiem pracy oraz
ośrodkiem
administracyjnousługowym.
OCENA STANU ŚRODOWISKA – zał. nr 1
DO PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY LUBIN
proGEO Sp. z o.o
5
Zagłębie miedziowe, w obrębie którego położona jest gmina Lubin, jest znaczącym w
skali kraju regionem gospodarczym. Działają tutaj kopalnie rud miedzi oraz zakłady
wzbogacania i przetwórstwa zgrupowane w KGHM „POLSKA MIEDŹ” S.A.
Pod względem geograficznym zgodnie z podziałem na jednostki fizycznogeograficzne (J. Kondracki, 1994 [16]) obszar gminy znajduje się w zasięgu dwóch
makroregionów, którymi są Wał Trzebnicki (316.4) oraz Nizina Śląsko-Łużycka (317.7). W
ramach tych dwóch makroregionów występują następujące jednostki niższego rzędu: w
makroregionie Wał Trzebnicki – mikroregion Wzgórza Polkowickie (318.424) należące do
mezoregionu Wzgórza Dalkowskie (318.42); natomiast w makroregionie Nizina ŚląskoŁużycka – mezoregion Wysoczyzna Lubińska (317.76) i mikroregion Równina Lubińska
(317.762).
Niewielki fragment w północnej części obszaru gminy zaliczany jest do mikroregionu
Wzgórza Polkowickie. Centralna i południowa część gminy należy do mikroregionu Równina
Lubińska.
3. STRUKTURA DEMOGRAFICZNA I SPOŁECZNA
Przedstawione niżej dane statystyczne zaczerpnięto z publikacji Urzędu
Statystycznego we Wrocławiu – Województwo Dolnośląskie – Podregiony – Powiaty – gminy
2004 [15], z danych uzyskanych z Urzędu gminy [22] oraz innych opracowań dotyczących
gminy zestawionych w rozdziale pt. Spis literatury.
Województwo dolnośląskie pod względem administracyjnym podzielone zostało na 4
podregiony (subregiony) [15] – Jeleniogórsko-Wałbrzyski, Legnicki, Wrocławski i Wrocław.
Gmina Lubin położona jest w powiecie Lubin, a powiat lubiński znajduje się w Podregionie
(subregionie) Legnickim. W skład powiatu lubińskiego wchodzą następujące 4 jednostki:
gmina miejska Lubin, gmina miejsko-wiejska Ścinawa, gmina wiejska Lubin i gmina wiejska
Rudna.
Pod względem administracyjnym na gminę Lubin składa się 31 sołectw (miejscowości), 2
osady, 2 przysiółki i 1 leśniczówka. Do największych sołectw zalicza się Raszówkę, Szklary
Górne, Niemstów, Oborę, Księginice, Chróstnik i Siedlce.
gminę Lubin wg Rocznika statystycznego za rok 2003 [15] zamieszkuje 10542
mieszkańców, wg. danych z Urzędu gminy na dzień 31 grudnia 2004 r. liczba ta wynosiła
10547 osób. Zaludnienie w rozbiciu na poszczególne miejscowości (sołectwa) przedstawia
poniższe zestawienie [22]:
Tabela 1
Zaludnienie w gminie Lubin (stan na 31.12.2004)
L.p.
Nazwa miejscowości
Rodzaj statusu
Ilość osób*
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
Buczynka
Bukowna
Chróstnik
Czerniec
Dąbrowa Górna
Gogołowice
Gola
Gorzelin
Gorzyca
Bolanów
Karczowiska
Kłopotów
Krzeczyn Mały
Krzeczyn Wielki
Księginice
Lisiec
wieś
wieś
wieś
wieś
wieś
wieś
wieś
wieś
wieś
leśniczówka
wieś
wieś
wieś
wieś
wieś
wieś
56
134
725
284
80
289
124
157
262
7
205
93
218
492
668
268
10.
11.
12.
13.
14.
15.
Liczba mieszkań**
22
40
200
82
33
74
43
43
77’
47
29
59
135
206
86
OCENA STANU ŚRODOWISKA – zał. nr 1
DO PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY LUBIN
proGEO Sp. z o.o
16.
17.
18.
19.
20.
21.
22.
23.
24.
25.
26.
27.
28.
29.
30.
31.
Miłoradzice
Miłosna
Miroszowice
Niemstów
Łazek
Podgórze
Obora
Osiek
Pieszków
Raszowa
Raszowa Mała
Raszówka
Siedlce
Składowice
Zalesie
Szklary Górne
Lubków
Owczary
Ustronie
Wiercień
Zimna Woda
wieś
wieś
wieś
wieś
przysiółek
osada
wieś
wieś
wieś
wieś
wieś
wieś
wieś
wieś
przysiółek
wieś
osada
osada
wieś
wieś
wieś
Razem:
326
102
188
743
19
33
836
633
328
176
89
881
433
305
14
783
8
33
93
212
250
102
30
51
215’’
10547
3002
6
243
158
71
56
27
260
119
93’’’
240’’’’
26
61
74
* - według stanu na 31 XII 2004 r.
** - według stanu na 21.08.2003 r.
’ - Gorzyca i Bolanów
’’ - Niemstów, Łazek i Podgórze
’’’ - Składowice i Zalesie
’’’’ - Szklary Górne, Lubków i Owczary
Ilość mężczyzn wynosi 5235, kobiet 5312 - co daje liczbę ponad 101 kobiet na 100
mężczyzn. W rozwoju ludności gminy w ciągu ostatnich 30 lat dało się zaobserwować dwie
tendencje: spadkową w latach 1970 – 1995, kiedy liczba ludności spadła z około 10,7 tys. w
1970 roku do 9,2 tys. w 1995 roku, oraz zwyżkową w ostatnich 9 latach, kiedy nastąpił
wzrost ludności do ok. 10,5 tys. osób. Poniższe zestawienie charakteryzuje zmiany ostatnich
34 lat.
Rozwój ludności gminy w latach 1970 – 2004 [9]
Tabela 2
11000
liczba ludność
10500
10000
9500
9000
8500
8000
1970
1984
1989
1994
1995
1996
1999
2000
2003
2003
OCENA STANU ŚRODOWISKA – zał. nr 1
DO PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY LUBIN
proGEO Sp. z o.o
7
Tabela 3
Porównanie powierzchni i ilości ludności gminy Lubin z pozostałymi gminami powiatu
lubińskiego – stan XII 2003 r. [15]:
Wyszczególnienie
Powiat Lubiński
gmina miejska Lubin
gmina miejsko-wiejska Ścinawa
gmina wiejska Lubin
gmina Rudna
Tabela 4
powierzchnia
[km2]
712
41
164
290
217
ludność
ogółem
106 146
77 973
10 616
10 542
7 015
ludność na 1km2
149
1902
65
36
32
Charakterystyka demograficzna gminy Lubin wg. stanu na XII 2003 r.[15]
Wyszczególnienie
gmina Lubin
Gęstość zaludnienia [M/km 2]
Przyrost naturalny
Ludność [%] w wieku:
przedprodukcyjnym
produkcyjnym
poprodukcyjnym
36
-0,1
Powiat
Lubiński
149,0
1,6
23,9
62,1
14
21,0
67,6
11,4
Województwo Dolnośląski
102
-1,4
20,1
64,5
15,4
Ludność w wieku przedprodukcyjnym wynosi 2515 osoby, produkcyjnym 6546 osoby,
poprodukcyjnym – 1481 osoby. 23,86% ludności to osoby w wieku przedprodukcyjnym,
62,18% w wieku produkcyjnym i 14,06 % w wieku poprodukcyjnym. Wskaźnik ludności w
wieku nieprodukcyjnym na 100 osób w wieku produkcyjnym wynosi 61. Dynamika wskazuje,
ze przy ogólnym wzroście liczby mieszkańców najszybciej zwiększa się grupa osób w wieku
produkcyjnym, co zapobiega powstaniu nierównowagi społeczeństwa [9].
Pracujący według wybranych rodzajów działalności w gminie Lubin w 2003 r. [15]:
 gmina ogółem – 799,
 Rolnictwo, łowiectwo, leśnictwo, rybołówstwo i rybactwo – 80,
 Przemysł i budownictwo – 270,
 Usługi rynkowe – 235,
 Usługi nierynkowe – 214.
4. OSADNICTWO
Na sieć osadniczą gminy Lubin składa się 31 sołectw o łącznej liczbie 10547
mieszkańców. Pod względem ilości mieszkańców można wyodrębnić 3 grupy miejscowości:
duże, liczące powyżej 500 osób, to: Chróstnik, Księginice, Niemstów, Obora, Osiek,
Raszówka, Szklary Górne; średnie, liczące 100-500 osób – razem 19 wsi; małe, liczące do
100 osób to: Buczynka, Dąbrowa Górna, Kłopotów, Raszowa Mała, Ustronie. Ponadto
istnieją również: 3 osady: Podgórze z liczbą 33 mieszkańców, Lubków – 8 osób i Owczary –
33 osoby; 2 przysiółki: Łazek – 19 osób i Zalesie – 14 osób oraz leśniczówka Bolanów z 7
mieszkańcami.
Sieć osadnicza jest równomiernie rozmieszczona na całym obszarze gminy, nie
wykazuje wyraźnych tendencji koncentracji wzdłuż szlaków komunikacyjnych bądź dolin
OCENA STANU ŚRODOWISKA – zał. nr 1
proGEO Sp. z o.o
DO PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY LUBIN
8
rzecznych. Wiązało się to w przeszłości w dużym stopniu z rolniczym charakterem gminy,
gdzie zdecydowana większość miejscowości pełniła wiodącą funkcję rolniczą. Na południe i
południowy zachód od miejscowości Chróstnik występuje duży kompleks leśny długości
ponad 13 km i szerokości ok. 5 km, w obrębie którego znajduje się jedna miejscowość –
Karczowiska oraz mały fragment Raszówki. Centrum układu osadniczego tworzy miasto
Lubin stanowiące ośrodek ponad lokalny obsługujący cały obszar gminy.
gmina Lubin posiada charakter rolniczo-przemysłowy. Podstawową funkcją rozwoju Gminy
jest rolnictwo oraz działalność produkcyjno-usługowa, a w tym eksploatacja surowców
naturalnych.
Pod presją szybko zachodzących przemian w gospodarce i stosunkach
własnościowych następuje również zmiana w strukturze funkcjonalnej gminy. Dotyczy to
zarówno zmiany funkcji poszczególnych terenów, jak też w strukturze funkcjonalnej ludności,
mierzonej wskaźnikami udziału ludności czynnej zawodowo w rolnictwie i poza rolnictwem
oraz wielkości bezrobocia.
Funkcją wiodącą gminy pozostaje nadal funkcja rolnicza. Warunki klimatycznoglebowe i zainwestowanie w infrastrukturę rolną uzasadniają intensyfikację rolnictwa. Istnieją
też przesłanki ku temu, aby rozwijać przetwórstwo rolno-spożywcze oraz składowanie i
przechowalnictwo produktów rolnych.
Na równi z nielicznymi zakładami produkcyjnymi zaczyna rozwijać się przemysł
nieuciążliwy i drobna wytwórczość (rzemiosło produkcyjne), które tworzą miejsca pracy dla
mieszkańców oraz są zapleczem dla obsługi rolnictwa.
Znaczącą rolę odgrywają również funkcje usługowe, zwłaszcza związane z obsługą
mieszkańców (handel, gastronomia, usługi kultury i wypoczynku). Rozwija się też
zagospodarowanie turystyczne i rekreacyjne gminy, zaczyna się eksponowanie
występujących tu wartościowych elementów przyrodniczych i krajobrazowych oraz
interesujących zabytków architektury.
Inne funkcje gminy to leśna, szczególnie w jej południowej części, oraz górnictwo rud
miedzi w jej północnej części i kruszywa naturalnego.
Istotna dla gminy jest funkcja mieszkaniowa. Rozwój mieszkalnictwa wiąże się z
dużymi potrzebami mieszkańców gminy z uwagi na starą, często wyeksploatowaną
substancję mieszkaniową, jak i również ze znacznymi możliwościami lokalizacyjnymi
zespołów zabudowy mieszkaniowej dla inwestorów z terenów ościennych, głównie z miasta
Lubina.
W miejscowościach położonych w sąsiedztwie miasta Lubina i w zasięgu głównych
ciągów komunikacyjnych – dróg krajowych nr 3 i nr 36 oraz drogi wojewódzkiej nr 335 –
aktywność zawodowa ludności poza rolnictwem jest wyższa niż w pozostałych obszarach. W
miejscowościach tych stwierdza się też znaczny udział działalności poza rolniczej, której
udział będzie się zwiększał [9]. Dotyczy to następujących miejscowości: Osiek, Obora,
Miroszowice, Szklary Górne, Chróstnik, Karczowiska, Raszówka; w mniejszym stopniu –
Niemstowa, Krzeczyna Wielkiego, Miłosnej.
Poza tymi obszarami przeważają miejscowości o wiodącej funkcji rolniczej, która
prawdopodobnie może być dominująca. Dotyczy to kilku wsi: Niemstowa, Księginic,
Składowic oraz małych wsi położonych na obrzeżu gminy: Buczynka, Raszowa Mała,
Ustronie, Dąbrowa Górna.
Gminę cechują następujące wartości:
 korzystne położenie niemal w centrum Dolnego Śląska, w bliskości dużych ośrodków
kulturowych i gospodarczych Wrocławia, Zielonej Góry, Wałbrzycha i Jeleniej Góry,
 zasoby i walory naturalne: rudy miedzi, węgiel brunatny, inne surowce mineralne, gleby o
wysokiej klasie bonitacyjnej, tereny rekreacyjne, lasy, bogactwo flory i fauny,
 zasobność w urządzenia infrastruktury technicznej, komunalnej.
OCENA STANU ŚRODOWISKA – zał. nr 1
DO PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY LUBIN
proGEO Sp. z o.o
9
Struktura użytkowania powierzchni w gminie Lubin [3]:
Tabela 5
km2
%
290,15
100,0
tereny wiejskie
54,84
18,9
tereny komunikacyjne
76,60
26,4
tereny przemysłowe
64,12
22,1
użytki kopalne
28,14
9,7
tereny różne i nieużytki
26,40
9,1
wody powierzchniowe
40,04
13,8
powierzchnia ogółem
Użytkowanie powierzchni w gminie Lubin [3]
Rysunek 1
22,1%
tereny komunikacyjne
18,9%
tereny przemysłowe
tereny wiejskie
wody powierzchniowe
13,8%
26,4%
Rysunek 2
tereny różne i
nieużytki
9,7%
9,1%
użytki kopalne
Struktura użytkowania gruntów na dzień 01.01.2001 [3] przedstawia się następująco:
użytki rolne
lasy
tereny zabudowane
38,2%
drogi i kolej
pozostałe
50,6%
4,3%
2,7%
4,2%
Bazę mieszkaniową gminy użytkowaną przez ludność rolniczą charakteryzuje znaczny
udział budynków wybudowanych przed 1939 rokiem, udział tej kategorii zabudowy w
poszczególnych miejscowościach jest dość znaczny. Według danych z gminy liczba
mieszkań na koniec sierpnia 2003 r. wynosiła 3002. W gminie przeważa budownictwo
jednorodzinne. Budynki wielorodzinne występują w miejscowościach Obora (np. Wspólnota
Mieszkaniowa Obora 47 – 8 gosp.), Ksieginice (Spóldzielnia – 90 gospod.), Szklary Górne.
Według Planu Gospodarki Odpadami [10] liczba mieszkańców w zabudowie wielorodzinnej
wynosi 5%.
OCENA STANU ŚRODOWISKA – zał. nr 1
proGEO Sp. z o.o
DO PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY LUBIN
10
Zasoby mieszkaniowe gminy Lubin przedstawiają się następująco: – stan w dniu 31 XII
2003 r. [15]




gmina Lubin ogółem – ilość – 3185,
gmina Lubin ogółem – ilość izb – 14164,
Powierzchnia użytkowa mieszkań w tys. m2 – 291,2;
Liczba izb w mieszkaniu – 4,45;




Przeciętna liczba osób na 1 mieszkanie – 3,31;
Przeciętna liczba osób na 1 izbę – 0,74;
Powierzchnia użytkowa w m2 1 mieszkania – 91,4;
Powierzchnia użytkowa w m2 na 1 osobę – 27,6.
Mieszkania oddane do użytku w 2003 roku [15]
(Mieszkania dotyczą budynków indywidualnych)




gmina Lubin ogółem – ilość mieszkań – 117,
gmina Lubin ogółem – ilość izb – 698,
Powierzchnia użytkowa mieszkań w m2 – 18567;
Powierzchnia użytkowa przeciętna 1 mieszkania w m2 – 158,7;
Należy zaznaczyć, że w tym samym okresie w powiecie lubińskim oddano do użytku
352 mieszkań, z tego w mieści Lubin – 206. Pozostałe 29 nowych mieszkań przypadają na
gminy Ścinawa i Rudna. Obserwuje się duży napływ ludności Lubina i związany z tym duży
udział w nowym budownictwie mieszkaniowym w wybranych miejscowościach, zwłaszcza
położonych w bezpośrednim sąsiedztwie Lubina : Krzeczynie Wielkim, Oborze, Osieku,
Chróstniku i Miroszowicach.
Od ponad 40-ciu lat gospodarka gminy, szczególnie jej północna część jest
zdominowana przez przemysł wydobywczy. Znaczna część męskiej populacji znalazła
zatrudnienie w kopalniach i przedsiębiorstwach związanych z górnictwem. Zasięg
oddziaływania Kombinatu jest istotny, zarówno w sferze społeczno-ekonomicznej, gdyż
stanowi miejsce pracy dla znaczącej liczby mieszkańców, jak i w sferze środowiska.
Mimo, że górnictwo będzie jeszcze przez długie lata podstawą gospodarki tego rejonu,
gmina powinna już teraz podjąć działania w celu pozyskania inwestorów, którzy zapewnią
zatrudnienie byłym pracownikom sektora wydobywczego.
W gminie Lubin zarejestrowanych jest wiele stowarzyszeń [13]. Najliczniejszą grupę
tworzą ochotnicze straże pożarne w sołectwach oraz stowarzyszenia społeczno-polityczne.
Znacząca grupę, bo aż 9 tworzą stowarzyszenia obejmujące działalność związaną z kulturą
fizyczną. Kluby takie znajdują się m.in. w Górzycy, Krzeczynie Wielkim, Ksieginicach,
Oborze, Miłoradzicach i Siedlcach. Stowarzyszenie o charakterze regionalnym znajduje się
w Oborze. Jest to Stowarzyszenie Mieszkańców wsi Obora.
OCENA STANU ŚRODOWISKA – zał. nr 1
proGEO Sp. z o.o
DO PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY LUBIN
11
5. BUDOWA GEOLOGICZNA I ZASOBY KOPALIN
5.1 Budowa geologiczna
Wgłębna budowa geologiczna obszaru gminy reprezentowana jest przez dwie duże
jednostki strukturalne noszące nazwę bloku przedsudeckiego i monokliny
przedsudeckiej. Jednostki te rozdziela system uskoków środkowej Odry o przebiegu NWSE. Podłoże obu tych jednostek budują zmetamorfizowane utwory proterozoiczne, do
których należą amfibolity, łupki i granitognejsy oraz utwory staropaleozoiczne
reprezentowane przez łupki, szarogłazy i granitognejsy.
Utwory bloku przedsudeckiego występują w południowej i południowo-zachodniej
części gminy, zalegają tutaj bezpośrednio pod utworami kenozoicznymi.
Najstarszymi utworami paleozoicznymi zalegającymi na obszarze monokliny są
utwory permu i triasu. Perm budują osady czerwonego spągowca i cechsztynu. Czerwony
spągowiec (perm dolny) reprezentowany jest przez piaskowce i zlepieńce z przeławiceniami
iłołupków, miąższości ok. 300 m. Górny perm reprezentowany jest przez morskie osady
cechsztynu, którego spąg stanowią wapienie i dolomity z łupkami miedzionośnymi, które
przechodzą w anhydryty i gips z wkładkami mułowców o miąższości ok. 140-510 m. Strop
utworów cechsztyńskich stanowią iłowce czerwone. Na obszarze gminy utwory permskie
przebiegają wąskim pasem o kierunku NW-SE od Osieka przez Oborę i Szklary Górne.
Najmłodszym ogniwem monokliny przedsudeckiej są piaskowce arkozowe z wkładkami
iłołupków triasu dolnego, należące do piaskowca pstrego dolnego. Są to osady zaliczane do
mezozoiku o miąższości 15-460 m.
Utwory bloku przedsudeckiego i monokliny przedsudeckiej przykryte są utworami
młodszymi należącymi do kenozoiku – utworami trzeciorzędowymi i czwartorzędowymi.
Trzeciorzęd zalega na częściowo zerodowanych warstwach mezozoicznych i
reprezentowany jest przez osady paleogenu (oligocen) i neogenu (miocen i pliocen).
Najstarszymi utworami trzeciorzędu są piaski i iły z przewarstwieniami węgla brunatnego,
występują też żwiry i mułowce. Są to utwory okresu oligoceńskiego. Wyżej zalegający
miocen reprezentowany jest przez iły z węglem brunatnym z przewarstwieniami piasków,
mułków i żwirów. Strop trzeciorzędu stanowią plioceńskie iły pstre noszące nazwę iłów
poznańskich. Miąższość kompleksu osadów trzeciorzędowych wynosi powyżej 200 m.
Cały obszar gminy przykryty jest utworami czwartorzędowymi reprezentowanymi
przez utwory wieku plejstoceńskiego i holoceńskiego. Miąższość utworów czwartorzędowych
wynosi od kilku metrów do ok. 130 m.
Najstarsze utwory czwartorzędowe należące do plejstocenu reprezentowane są przez
gliny i piaski zlodowacenia południowo-polskiego. Na powierzchni terenu występują one w
okolicy Krzeczyna Wielkiego oraz w rejonie Obory.
Zasadniczymi utworami czwartorzędowymi występującymi na powierzchni terenu są osady
zlodowacenia środkowo-polskiego wykształcone w postaci glin zwałowych, piasków i żwirów
wodnolodowcowych oraz osadów zastoiskowych. Gliny zwałowe tego zlodowacenia
występują na powierzchni terenu wokół miasta Lubina i na południe w miejscowości
Chróstnik oraz na zachodzie w pobliżu miejscowości Obora i Szklary Górne. Piaski i żwiry
wodnolodowcowe występują na całym obszarze gminy zajmując około 60% powierzchni. W
szczególności należy wymienić szeroki pas od terenu położonego na północ od miasta
Lubina w kierunku północno-zachodnim oraz w obszarze położonym na zachód od Lubina.
Tworzą nieregularne płaty, leżą najczęściej na glinach zwałowych. Miąższość tych osadów
jest różna, waha się od kilkudziesięciu centymetrów do kilku metrów.
Osady zastoiskowe reprezentowane są przez na przemian leżące warstewki iłów, mułków i
drobnego piasku. Występują w postaci płatów na północ i wschód od miasta Lubina.
OCENA STANU ŚRODOWISKA – zał. nr 1
proGEO Sp. z o.o
DO PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY LUBIN
12
Z okresem czwartorzędu związane są również piaski eoliczne tworzące nieregularne
lub paraboliczne wydmy. Występują w południowej części gminy w okolicy Gorzelina i
Raszówki.
Holocen związany jest głównie z dolinami cieków powierzchniowych. Osady te
reprezentowane są przez piaski i żwiry rzeczne oraz mułki rzeczne. Miąższość holocenu
dochodzi do kilku metrów.
W
-
przekroju pionowym idąc od powierzchni terenu na obszarze gminy występują utwory:
Czwartorzędu - holocen i plejstocen,
Trzeciorzędu - pliocen, miocen i oligocen,
Mezozoiku - trias - pstry piaskowiec,
Paleozoiku - perm górny - cechsztyn i
- perm dolny - czerwony spągowiec.
W rejonie Lubina obserwuje się również fragmenty zaburzeń glacitektonicznych.
Piaski i żwiry fluwioglacjalne są przedmiotem eksploatacji w odkrywkach dla celów
podsadzkowych i budowlanych, są tez źródłem zaopatrzenia w wodę dla celów
komunalnych.
5.2 Zasoby kopalin
Na obszarze gminy Lubin występują liczne złoża zalegające od powierzchni terenu do
głębokości ok. 1500 m [4,7,13]. Podzielić je można na:
- surowce metaliczne,
- surowce energetyczne,
- surowce niemetaliczne.
5.2.1 Surowce metaliczne
Do surowców metalicznych należy zaliczyć polimetaliczne złoże rud miedzi (Cu-Ag),
którego część jest zlokalizowana w północno-zachodniej części gminy Lubin. Najważniejsze
znaczenie gospodarcze mają obszary górnicze „Lubin I” i „Małomice I” oraz występujące w
peryferyjnej części północno-zachodniej gminy - wycinek złoża Polkowice.
Złoże rud miedzi Lubin I – Małomice I prawie w całości położone jest na terenie gminy
Lubin i miasta Lubin, natomiast fragment złoża Polkowice znajduje się w północnozachodniej części gminy w obrębie Szklary Górne. Obszar złożowy Lubin I - Małomice I
utworzono w 1994 roku z dwóch udokumentowanych w połowie lat 80-tych graniczących ze
sobą złóż: Lubin I i Małomice I. Powierzchnie obszarów górniczych Lubin I i Małomice I
odpowiednio wynoszą 82,62 km2 i 75,71 km2, łącznie 158,340 km2. Złoże bilansowe rud
miedzi zalega w granicach tego obszaru na powierzchni ok. 83 km2.
Złoża rud miedzi budują dolomity i łupki cechsztynu oraz białe piaskowce czerwonego
spągowca. Charakteryzują się one zmienną miąższością, która dla złoża bilansowego
wynosi od 0,9 do 18,2 m, średnio 3,6 m i zróżnicowaną intensywnością okruszcowania o
średniej zawartości miedzi 1,34%, kobaltu 109 g/Mg i srebra 71 g/Mg. Głównymi metalami w
kolejności są: miedź, kobalt i srebro, pierwiastkami współwystępującymi są: nikiel, wanad,
molibden, ołów, złoto, platyna, pallad, cynk, kadm, ren i aren, z których niewielką ilość i tylko
częściowo odzyskuje się w procesie przeróbczym i hutniczym. Pozostałą część
wymienionych metali w ilościach śladowych, jak i inne pierwiastki metaliczne zawarte w
odpadach poflotacyjnych, po procesie przeróbczym zdeponowano w nieczynnym już
składowisku „Gilów". Aktualnie odpady poflotacyjne deponowane są na składowisku
„Żelazny Most”.
OCENA STANU ŚRODOWISKA – zał. nr 1
proGEO Sp. z o.o
DO PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY LUBIN
13
Użytkownikiem złoża rud miedzi jest KGHM Polska Miedź S.A. w Lubinie, eksploatacja w
obszarze górniczym złoża Lubin I –Małomice I jest prowadzona przez Zakłady Górnicze
Lubin, zaś w obszarze górniczym Polkowice przez Zakłady Górnicze PolkowiceSieroszowice. O/ZG Lubin będąc użytkownikiem złoża posiada koncesję na wydobywanie
kopaliny ważną do 2013 roku.
5.2.2 Surowce energetyczne
Surowcami energetycznymi są pokłady węgli brunatnych zalegające w utworach
trzeciorzędowych.
Na obszarze gminy znajdują się następujące cztery złoża węgla brunatnego:
 w południowej części gminy występuje złoże Legnica-Pole Północne, przylegający doń od
południa niewielki fragment złoża Legnica-Pole Wschodnie i złoża Legnica-Pole
Zachodnie oraz
 w części północno-wschodniej większość obszaru złoża Ścinawa.
Większość powierzchni, bo aż 98% złoża Legnica-Pole Północne znajduje się w gminie
Lubin, bardzo małe fragmenty powierzchni obszarów złóż Legnica-Pole Wschodnie i
Zachodnie znajdują się w gminie przekraczając jej południową granicę północnymi granicami
tych złóż.
Złoża węgla stanowią dwa mioceńskie pokłady zalegające pod średnim nadkładem 137-197
m. Grubość pokładów wynosi od kilku do 27 m. Węgiel posiada właściwości energetyczne,
charakteryzuje się wysoką wartością opałową.
Złoża węgla brunatnego posiadają zatwierdzone zasoby bilansowe w kategoriach B, C1 i C2.
5.2.3 Surowce niemetaliczne
1. Należą do nich anhydryty zaliczone do surowców chemicznych towarzyszące złożu miedzi
i zalegające nad nim o miąższości od ok. 11 do 158 m, średnio ok. 107 m. Złoże to
generalnie wykształcone jest w formie ciągłych pokładów. Nie przeprowadzono
szczegółowych badań złoża, zaliczono je do konfliktowych z powodu ogólnej uciążliwości dla
środowiska.
2. Dwa złoża piasków podsadzkowych – złoże Obora i złoże Chróstnik.
Złoże piasków podsadzkowych Chróstnik występuje w nadkładzie złoża węgla
brunatnego Legnica-Pole Północne, w południowo-zachodniej części gminy, na południe od
miejscowości Chróstnik. Średnia miąższość kopaliny (utwory czwartorzędowe) wynosi 15,5
m, nadkład ma średnią grubość 0,6 m. Złoże posiada zatwierdzone zasoby w kategorii C2.
Złoże nie jest eksploatowane, zostało zaliczone do konfliktowych z powodu zalegania na
terenach leśnych.
Złoże Obora udokumentowane zostało w kategorii B+C1+C2. Miąższość kopaliny
wynosi ok. 15-38 m, średnio ok. 25 m. Decyzją Ministra Ochrony Środowiska z dnia
5.12.1996 r. ustanowiono dla złoża obszar górniczy i teren górniczy. Złoże usytuowane jest
w północno-zachodniej części gminy. Złoże jest eksploatowane.
3. Cztery złoża kruszywa naturalnego – są to złoża: Gorzelin, Składowice-Zachód, Zimna
Woda i Małomice.
OCENA STANU ŚRODOWISKA – zał. nr 1
DO PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY LUBIN
proGEO Sp. z o.o
14
Złoże Gorzelin występuje w nadkładzie złoża Legnica-Pole Północne, zlokalizowane
jest na terenie leżącym na zachód od miejscowości Gorzelin. Miąższość kopaliny
czwartorzędowej jest niewielka i wynosi średnio 3,1 m, nadkład średniej grubości 0,6 m.
Złoże nie było i nie jest eksploatowane. Posiada zatwierdzone zasoby w kategorii C1.
Złoże Zimna Woda udokumentowano w kategorii C1. Złoże stanowią piaski
czwartorzędowe o średniej miąższości 8,4 m i niewielkim nadkładzie - ok. 0,5 m. Złoże
posiada ustanowiony obszar i teren górniczy.
Złoże Składowice-Zachód znajduje się w północno-wschodniej części gminy.
Miąższość piasków czwartorzędowych wynosi średnio 7 m, nadkład stanowi warstwa gleby o
grubości 0,2 m. Złoże posiada ustanowiony obszar i teren górniczy.
Złoże Małomice zostało udokumentowane w kategorii C1, złoże nie jest
eksploatowane.
4. Surowce ceramiki budowlanej występują w nadkładzie złóż węgla brunatnego, jako
kopalina towarzysząca. Nie zostały udokumentowane. Zasoby tych złóż należy orientacyjnie
określić jako duże, biorąc pod uwagę kubaturę nadkładu złóż węgla brunatnego. Zbiorcze
zestawienie złóż występujących na terenie gminy Lubin przedstawia poniższa tabela.
Tabela 6
L.p.
Zestawienie występujących złóż
Nazwa złoża
Rodzaj surowca
Powierzchnia*
Zasoby / kategoria
Eksploatacja
Surowce metaliczne:
1.
2.
Lubin-Małomice
Polkowice
82,9 km2
ok. 446,9 mln ton
fragment
b.d.
w granicach gminy
rudy miedzi
j.w.
eksploatowane
eksploatowane
Surowce energetyczne:
węgiel brunatny
3.
Legnica-Pole N
4.
Legnica-Pole E
j.w.
5.
Legnica-Pole W
j.w.
6.
Ścinawa
j.w.
38,5 km 2
fragment
w granicach gminy
j.w.
j.w.
1025356 tys. Mg
Kateg. C2, bilans.
483122 tys. Mg
Kateg.B, bilans
822656 tys. Mg
Kateg. B+C1,bilans.
b.d.
nie eksploatow.
nie eksploatow.
nie ekspoatow.
nie eksploatow.
Surowce niemetaliczne:
7.
Chróstnik
piaski podsadzkowe
8.
Obora
piaski podsadzkowe
246,2 ha
9.
Gorzelin
kruszywo naturalne
1,46 ha
10.
Zimna Woda
j.w.
6,3 ha
11
12.
Składowice-Zachód
Małomice
j.w.
j.w.
5,0 ha
b.d.
* -
powierzchnia złoża bilansowego
25,2 km2
292351 tys. Mg
kat.C2
50157 tys. m 3
kat.B+C1+C2, bilans.
82 tys. Mg
Kateg. C1
1520 tys. m3
kateg. C1
b.d.
b.d.
nie eksploatow.
eksploatowane
nie eksploatow.
eksploatowane
eksploatowane
nie eksploatow.
OCENA STANU ŚRODOWISKA – zał. nr 1
proGEO Sp. z o.o
DO PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY LUBIN
15
5.2.4 Ocena bazy surowcowej gminy
Według oceny zawartej w Programie Zrównoważonego Rozwoju [13], baza surowców
metalicznych ulega systematycznemu zmniejszaniu się z uwagi na:
- zmniejszanie się ilości nieodnawialnych zasobów surowców metalicznych, co jest
związane z ponad trzydziestoletnią eksploatacją tych złóż,
- przewidywana żywotność kopalni Lubin wg aktualnego poziomu wydobycia sięga do
2025 roku,
- małe prawdopodobieństwo zagospodarowania antropogenicznych osadów poflotacyjnych
ze zbiornika Gilów ze względu na brak efektywnych technologii odzysku i trwający proces
utleniania się siarczków metali.
Baza zasobowa węgli brunatnych występująca w tym rejonie stanowi około 16%
ogólnych zasobów węgla w Polsce.
Eksploatację złóż Legnica uznano za wysoce konfliktową w stosunku do
zagospodarowania terenu, ochrony lasów, ochrony gleb, wód podziemnych i
powierzchniowych [7]. Istnieje również duża konfliktowość w stosunku do parków
krajobrazowych oraz do zabytków architektonicznych. W przypadku podjęcia działalności
górniczej należy się liczyć również ze szkodami powstałymi poza obszarami pól np. w
postaci obniżonego zwierciadła wody podziemnej w utworach czwartorzędowych i
trzeciorzędowych, wysychania lasów i pogorszenia wilgotności gleb.
Baza zasobowa surowców niemetalicznych (głównie kruszywa naturalne i piaski
podsadzkowe) w pełni zaspakaja potrzeby gminy i potrzeby górnictwa rud miedzi tak obecnie
jak i w przyszłości, mogą pokryć również zapotrzebowanie regionu.
5.3 Warunki podłoża budowlanego
Na terenie gminy Lubin występują na powierzchni terenu grunty jako pochodne
utworów czwartorzędowych pochodzenia lodowcowego, a w dolinach cieków pochodzenia
aluwialnego. Generalnie większość powierzchni gminy posiada dobre warunki gruntowe dla
posadawiania wszelkiego rodzaju obiektów przemysłowych i komunalnych. W północnozachodniej części gminy występuje obszar, w którym pod wpływem prowadzonej eksploatacji
złoża rud miedzi generowane są ciągłe deformacje terenu, powodujące konieczność
wzmacniania konstrukcji fundamentów. Wielkopromienne krzywizny oraz szerokie niecki
osiadań nie stwarzają przeciwwskazań dla posadawiania obiektów budowlanych
kubaturowych i liniowych. Niemniej w obrębie tych obszarów lokalnie, w wyniku obniżeń
powierzchni terenu obserwowane są podniesienia poziomu wód gruntowych.
6. POWIERZCHNIA ZIEMI
6.1 Morfologia i rzeźba terenu
Pod względem fizyczno-geograficznym obszar gminy leży w obrębie 2
makroregionów: w obrębie Wału Trzebnickiego (niewielka część północno-wschodnia) i
prawie cały obszar gminy w obrębie Niziny Śląsko-Łużyckiej.
W obrębie Wału Trzebnickiego wyróżniono jego zachodnią część jako mezoregion
Wzgórza Dalkowskie, który jest reprezentowany na terenie gminy przez część mikroregionu
- Wzgórza Polkowickie. Pod względem morfologicznym powierzchnia tego mikroregionu jest
bardzo zróżnicowana i została ukształtowana na skutek procesów geomorfologicznych,
glacitektonicznego sfałdowania osadów lodowcowych i trzeciorzędowych oraz erozji wód
OCENA STANU ŚRODOWISKA – zał. nr 1
proGEO Sp. z o.o
DO PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY LUBIN
16
fluwioglacjalnych i holoceńskich. U podnóża wzgórz znajduje się wielka forma
antropogeniczna – nieczynny obecnie zbiornik osadów poflotacyjnych Gilów.
Większą część gminy zajmuje makroregion Niziny Śląsko-Łużyckiej z
mezoregionami: Wysoczyzną Lubińską, Równiną Szprotawską (mały fragment w zachodniej
części) i Równiną Legnicką ( na południu – dolina rzeki Czarna Woda).
Wysoczyzna Lubińska jest terenem płaskim nachylonym łagodnie w kierunku
Ścinawy. Obejmuje ona ciąg moren poprzecinanych dolinkami. Rzędne terenu kształtują się
w tym rejonie w granicach 120-160 m npm. W obrębie Wysoczyzny Lubińskiej wydzielono
mikroregion Równina Lubińska.
Zasięg Równiny Szprotawskiej na terenie gminy Lubin zaznacza się w rejonie Szklar
Górnych. Równina ta posiada typ rzeźby równinnej i obejmuje środkową terasę rzeki
Szprotawy. Rzędne terenu nie przekraczają tu 150 m npm. Charakterystyczne dla tego
rejonu są liczne podmokłe zagłębienia, na których rozwinęły się gleby murszowe i bagienne.
Obszar ten w większości porośnięty jest lasami i łąkami.
Równina Legnicka obejmuje bardzo niewielki południowo-zachodni fragment gminy,
położony w dorzeczu Czarnej Wody, w rejonie Zimnej Wody i Bukownej. Teren ten jest tu
równinny z licznymi ciekami i podmokłościami.
Wśród wymienionych jednostek morfologicznych wyróżnić można formy denudacyjne
wyraźnie zaznaczające się w krajobrazie terenu. Krajobraz zachodniej i południowozachodniej części gminy, cechuje się pagórkami o łagodnych stokach z zaznaczonymi
szerokimi dolinami. Deniwelacje terenu wynoszą tu kilka lub kilkanaście metrów. Krajobraz w
większej części jest równinny i monotonny. Najwyższa wysokość wzniesienia określona
wartością 192,6 m npm występuje ok. 1 km na NW od Krzeczyna Małego. Szerokość
wzniesienia jest różna i miejscami przekracza 1 km. Wzniesienie stanowi lokalny wododział.
Znajduje tu od strony zachodniej swój obszar źródliskowy Szprotawa z licznymi dopływami.
Dna dolin rzecznych i potoków określają najniżej położone punkty wysokościowe tej części
obszaru gminy. Pozostała część obszaru gminy, jej część wschodnia, północno-wschodnia i
północna ma inny charakter morfologiczny. Krajobraz cechuje się rzeźbą młodoglacjalną.
Występują tu głęboko wcięte doliny (ok. 50 m) oraz wzniesienia moreny czołowej. Od tych
wzniesień teren systematycznie obniża się w kierunku południowym.
Do opisanych wyżej form morfologicznych zaliczyć należy powierzchnie znacznie
przeobrażone antropogenicznie – formy wgłębne lub nadpoziomowe, zaburzające wygląd
terenu – miejsca eksploatacji kruszyw naturalnych, wyłączony z eksploatacji zbiornik Gilów,
tereny nadsypane antropogenicznie głównie w obrębie fragmentów dolin rzecznych.
6.2 Zmiany w powierzchni terenu
Największą formą antropogeniczną na terenie gminy jest nieczynny zbiornik
poflotacyjny Gilów. Nastąpiły tu znaczne zmiany rzeźby terenu z uwagi na nadpoziomowy
charakter budowy zbiornika.
Między Oborą a Szklarami Górnymi znajduje się rozległe wyrobisko Piaskownia
Obora z kilkoma poziomami eksploatacji piasku, głębokości do 5 m. Przy piaskowni
występuje wyraźna zmiana rzeźby terenu.
Na terenie gminy znajdują się również drobne, pojedyncze wyrobiska po eksploatacji
piasku, żwiru i gliny o głębokości 2-4 m. Zaznacza się tutaj nieznaczna degradacja terenu.
Przy szybach wschodnich kopalni Polkowice-Sieroszowice i szybach zachodnich
kopalni Lubin występują zwałowiska skały płonnej o wysokości do 17 m.
Zmiany powierzchni terenu nastąpiły także w rejonach zabudowy mieszkaniowej i
przemysłowej na granicy z miastem Lubin oraz na obszarach kopalnianych. Północnozachodnia część gminy objęta jest arealnymi deformacjami, związanymi z osiadaniem
powierzchni terenu nad strefami eksploatacji rudy oraz odwadniania górotworu.
OCENA STANU ŚRODOWISKA – zał. nr 1
proGEO Sp. z o.o
DO PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY LUBIN
17
Obecnie występujące obniżenia terenu, zaobserwowane i prognozowane na terenie
gminy są powodem występujących tu uciążliwości polegających na tworzeniu się niecek,
podmokłości i zawodnień. Ponadto obniżenia powodują osuszanie gleb w tworzących się
lejach depresji wokół obniżeń. Obecnie występujące obniżenia terenu odnotowano w wielu
miejscach i sięgają one do 3,25 m. Szerzej skutki eksploatacji górniczej zostaną omówione
w następnym rozdziale.
6.3 Skutki eksploatacji górniczej rud miedzi
Eksploatacja złoża Lubin-Małomice prowadzona jest przez Oddział Zakłady
Górnicze Lubin na mocy decyzji nr BKK/02/1804/96 Ministra Ochrony Środowiska, Zasobów
Naturalnych i Leśnictwa, z dnia 5.11.1996, zgodnie z którą zostały ustanowione: obszar
górniczy i teren górniczy „Lubin I” oraz obszar górniczy i teren górniczy „Małomice I”. W tym
samym czasie została też wydana decyzja o ustanowieniu obszaru i terenu górniczego
„Polkowice II”. W granicach gminy znajduje się ok. 1 tys. ha z tego obszaru. Ogółem
powierzchnia obszarów górniczych, w obrębie których może być prowadzona podziemna
eksploatacja górnicza wynosi ok. 128 km2, tj. ok. 44% [4] całego obszaru gminy.
Obszar kopalni Lubin podzielony jest na 3 rejony: główny, wschodni i zachodni, przy
czym szyb eksploatacyjny znajduje się w rejonie głównym. Na terenie gminy Lubin znajduje
się rejon zachodni, tzw. Szyby Zachodnie kopalni Lubin, który spełnia funkcję zjazdowomateriałową i podsadzkową. Pozostałe rejony usytuowane są na terenie miasta Lubina.
Obszar górniczy „Małomice I” udostępniony został wyrobiskami górniczymi poziomymi z
szybów na obszarze górniczym „Lubin I”.
W części obszaru górniczego „Polkowice II” znajdującym się na terenie gminy
zlokalizowano Szyby Wschodnie kopalni Polkowice-Sieroszowice. Spełniają one funkcję
wydobywczą i transportową.
Eksploatację na obu złożach prowadzi się na głębokości od 600 do 900 m. Według
dokonanych szacunków przy uwzględnieniu stanu zasobów i możliwości realizacji produkcji
obecna wielkość poziomu wydobywania rudy będzie możliwa do utrzymania do 2021-2025
roku.
Część obszaru gminy (północna) położona w obrębie terenów górniczych LubinMałomice i Polkowice II podlega wpływom podziemnej eksploatacji górniczej rud miedzi.
W okresie ponad 40-letniej działalności gospodarczej w Legnicko-Głogowskim
Okręgu Miedziowym dały się odczuć skutki naruszenia równowagi przyrodniczej środowiska.
Przede wszystkim w związku z zabudową placów szybowych i tworzeniem infrastruktury
pomocniczej, w tym składowiska odpadów poflotacyjnych Gilów i piaskowni materiałów
podsadzkowych Obora zajęto tereny rolno-leśne. Ponadto wskutek eksploatacji górniczej i
odwadniania złoża zaznaczyła się na powierzchni niecka obniżeniowa oraz lokalne osiadanie
terenu. Na terenach górniczych zostały także zaburzone stosunki hydrogeologiczne w
kompleksach wodonośnych, a w lokalnych nieckach osiadań wystąpiły podtopienia i
zawodnienia.
Wpływy eksploatacji górniczej na powierzchnie terenu dzielą się na:
- wpływy deformacyjne, które objawiają się jako deformacje rozległe (ciągłe) i lokalne
(nieciągłe) np. zapadliska i uskoki,
- wpływy dynamiczne o charakterze wstrząsowym (parasejsmiczne).
OCENA STANU ŚRODOWISKA – zał. nr 1
proGEO Sp. z o.o
DO PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY LUBIN
18
Deformacje ciągłe i nieciągłe
Deformacje ciągłe objawiają się najczęściej jako niecka na powierzchni terenu,
położonym nad wyrobiskiem podziemnym o dużych rozmiarach. Oprócz obniżeń mogą też
występować lokalne wypiętrzenia, związane z przechylaniem się dużych bloków skalnych po
spękaniu pokładu. Deformacje terenu, najczęściej osiadanie mierzy się za pomocą
wskaźników deformacji terenu, a są nimi:
- T - nachylenia terenu w stosunku do poziomu w mm/m,
- ε - odkształcenie poziome rozciągające lub ściskające w mm/m
- R - promień krzywizny w km.
Poszczególnym wielkościom w/w parametrów przypisano kategorie deformacji rozległych
– kategorie zagrożenia górniczego. Osiadanie mierzy się za pomocą wskaźników deformacji
terenu.
Według W.Budryka podział kategorii deformacji jest pięciostopniowy - od I-V:
- o klasie nachylenia terenu T w stosunku do poziomu od ≤2,5 mm/m do >15 mm/m,
- od odkształceń poziomych ε od ≤1,5 mm/m do > 9 mm/m,
- o promieniu krzywizny R od ≥20 km do < 4 km.
Obniżenia terenu zaobserwowane na terenie gminy są powodem występujących tu
uciążliwości polegających na tworzeniu się niecek, podmokłości i zawodnień oraz problemów
z odprowadzaniem wód powierzchniowych. Ponadto obniżenia powodują osuszanie gleb w
tworzących się lejach depresji wokół obniżeń.
Jak wynika z zebranych materiałów [4,23,24] dotychczasowa eksploatacja złoża rud
miedzi spowodowała znaczne deformacje powierzchni i obecnie występujące obniżenia
terenu sięgają 3,25 m. Zaliczono je do III kategorii. Tworzą one rozległą nieckę obniżeniową
o przebiegu NW-SE położoną na północ od wsi Obora, zaś pojedyncze niecki połączone są
w jedną strefę obniżeniową obejmującą teren miasta i gminy o wymiarach 6 x 3 km.
Zaobserwowane zostały w następujących miejscach:
- maksymalne obniżenia powierzchni terenu wystąpiły na grobli stawu osadowego Gilów
(2,2, - 3,2 m),
- w rejonie granicy OG Lubin I i OG Polkowice II (do 2,9 m),
- w rejonie na północ od piaskowni Obora oraz
- między szybami głównymi i wschodnimi na północ od drogi nr 3, największe obniżenia
notuje się w obszarach położonych na północ od tej drogi.
Poza główną strefą niecki wielkoprzestrzennej (do izolinii 2,0 m) powstały lokalne
obniżenia terenu wywołane odwodnieniem górotworu: występują na południe od terenów
zainwestowania wsi Obora i między terenami wsi Osiek i Kłopotów, traktowane jako wpływy
pośrednie podziemnej eksploatacji górniczej.
Obniżenia terenu są jedynym elementem wpływów eksploatacji górniczej na
powierzchnię, który rzutuje na rozwiązania przestrzenne w opracowaniach urbanistycznych.
Skutki takich obniżeń (poprzez napływ wód powierzchniowych i gromadzenie się wód
opadowych) są widoczne na powierzchni terenu oraz powodują leje depresji skutkiem czego
jest np. zmiana warunków gruntowo-wodnych i glebowo-wodnych. Należy podkreślić, że
izolinie obniżeń terenu są syntetycznym i najlepiej informującym wskaźnikiem dla
konstruktorów budowlanych i projektantów inwestycji liniowych.
Dla terenów górniczych określono kategorie zagrożenia górniczego. I i II kategoria
zagrożenia górniczego występuje na obszarze rozciągającym się od Małomic i Starego
Lubina w pasie drogi krajowej nr 3 aż do granic gminy. Reasumując, cały teren północnozachodni gminy zaliczony został do I i II kategorii obniżeń, w którym wyspowo występują
obszary zaliczone do III kategorii obniżeń. Należy zaznaczyć, że I i II kategorie górniczego
OCENA STANU ŚRODOWISKA – zał. nr 1
proGEO Sp. z o.o
DO PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY LUBIN
19
zagrożenia mają niewielki wpływ na konstrukcje budynków i nie powodują znaczących
trudności w wykonaniu specjalnych zabezpieczeń dla urządzeń infrastruktury technicznej.
Wpływy dynamiczne – parasejsmiczne
Wstrząsy podziemne, oprócz naturalnych wstrząsów sejsmicznych typu
tektonicznego, mogą pochodzić od pękania twardych skał przy ich deformacjach
przekraczających natężenia graniczne tąpania. Wstrząsy mogą też być wywołane robotami
strzałowymi. W opisie wpływu zjawiska tąpania na obiekty powierzchniowe korzysta się z
metod stosowanych w analizie trzęsień ziemi. Podaje się więc prędkości i przyśpieszenia
ruchu gruntu oraz prędkości fal i ich długość. Są to parametry:
- a - przyspieszenie w mm/s2 w wartościach od 5-12 mm/s2 do 500-1000 mm/s2,
- V - prędkość drgań w mm/s w wartościach: do 1,2 mm/s aż do 41-80 mm/s,
- E - energia w J, od 105 - 106 aż do 1011 – 1012,
- M - magnituda, jest to wielkość trzęsienia ziemi określana w ognisku na podstawie zapisu w
sejsmografie, wg skali Richtera od 0 do 9.
Podział terenu na kategorie wstrząsowe określa wpływy dynamiczne podłoża
przekazywane na obiekty powierzchniowe. Oprócz tego podziału podawane jest również
przyspieszenie, jakie trzeba uwględniać przy projektowaniu nowych obiektów, aby należycie
je zabezpieczyć przed skutkami wpływów parasejsmicznych. Granica przyspieszenia, przy
przekraczaniu której pojawiają się uszkodzenia budynków podczas wstrząsów, określana
jest na 120 mm/s2.
W praktyce górniczej posługuje się skalą – stopniem intensywności drgań. Stosuje
się skalę intensywności drgań - od Io charakteryzująca drgania odczuwalne do VIIo –
charakteryzująca drgania powodujące uszkadzanie budynków.
Stopień intensywności Io charakteryzuje się parametrami: a = 5-12 mm/s2
V = do 1,2 mm/s
E = 105-106
M = 2.
Natomiast stopień intensywności VIIo posiada parametry: a = 500-1000 mm/s2
V = 41-80 mm/s
E = 1011-1012
M = 5,5.
Przyjęto, że izolinia 100 mm/s2 określa w przybliżeniu granicę wpływów podziemnej
eksploatacji na powierzchnie terenu. Większość terenów gminy potencjalnego zagrożenia
podziemną eksploatacją górniczą znajduje się w przedziale 100-200 mm/s2, co odpowiada
Vo stopniowi intensywności drgań, zaś najwyższe wartości - powyżej 200 występują w
północno-wschodniej części miasta Lubina (w kierunku na Golę) oraz na północ od szybów
zachodnich kopalni Lubin osiągając wartość 250 i więcej na terenie położonym na północny
wschód od drogi krajowej nr 3.
Problem ustalania zasięgu wpływów eksploatacji górniczej w warunkach LGOM był
przedmiotem wszechstronnej analizy na posiedzeniu Komisji ds. Ochrony powierzchni przy
Wyższym Urzędzie Górniczym w dniu 8 maja 1997 r. [4] . Komisja podjęła uchwałę uznając,
że w warunkach eksploatacji złoża rud miedzi w LGOM o zasięgu wpływów określających
granicę terenu górniczego decyduje odkształcenie poziome o maksymalnej wartości 0,3
mm/m, nachylenie 0,5 mm/m oraz drgania sejsmiczne o przyśpieszeniu 120 mm/s2.
Wielkopowierzchniowych obniżeń terenu, spowodowanych odwodnieniem dolnych warstw
trzeciorzędowych przez roboty górnicze, nie uznano za wpływy mogące powodować
zagrożenie obiektów budowlanych. Nie ma też przesłanek do ograniczania z tego tytułu
możliwości zabudowy lub zagospodarowania na jakimś szczególnym terenie. W tej sytuacji
OCENA STANU ŚRODOWISKA – zał. nr 1
DO PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY LUBIN
proGEO Sp. z o.o
20
przyjęcie izolinii odkształceń poziomych 0,25 mm/m jako granicy zasięgu wpływów
eksploatacji górniczej, spełnia z nadmiarem wymogi Uchwały WUG.
Według & 10 Uchwały Rady gminy [2] na terenach istniejącego i projektowanego
zainwestowania do 2013 r. mogą wystąpić wpływy górnicze, których wielkości określa się
następująco:
 kategoria zagrożenia górniczego III: zachodnia część wsi Księginice,
 kategoria zagrożenia górniczego II; wschodnia część wsi Ksieginice, wieś Obora,
 kategoria zagrożenia górniczego I: pozostałe miejscowości położone w granicach
potencjalnych wpływów na powierzchnię;
 stopień intensywności drgań sejsmicznych:
 VIo – wieś Ksieginice,
 Vo – wieś Szklary Górne,
 IVo – pozostałe miejscowości.
Z analizy Mapy prognozowanych deformacji do 12.2007 r. [24] wynika generalnie, że
przybędzie obszarów zaliczonych do III kategorii zagrożenia górniczego, zwiększy się
również zakres intensywności drgań.
6.4 Gleby i użytkowanie gruntów
Struktura użytkowania gruntów w gminie Lubin, wg danych uzyskanych z Urzędu
gminy Lubin (stan na 01.01.2004 r.), przedstawia się następująco:
Tabela 7
Struktura użytkowania gruntów w gminie Lubin (źródło: Urząd gminy Lubin)
Powierzchnia ogólna gruntów
Użytki rolne
Grunty leśne zadrz. i zakrz.
Tereny mieszkalnictwa
Tereny przemysłowe
grunty orne
sady
łąki trwałe
pastwiska trwałe
grunty rolne zabudowane
grunty pod stawami
grunty pod rowami
razem
lasy
grunty zadrz. i zakrz.
razem
ha
29 015
11 633
54
1 674
1 114
454
185
177
15 291
11 253
285
11 538
47
663
%
100,0
42,2
0,2
6,1
4,0
1,6
0,7
0,6
55,5
40,9
1,0
41,9
0,2
2,4
OCENA STANU ŚRODOWISKA – zał. nr 1
DO PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY LUBIN
proGEO Sp. z o.o
Rysunek 3
21
Struktura użytkowania gruntów w gminie Lubin (źródło: Urząd gminy Lubin)
grunty orne
sady
łąki trwałe
40,9%
42,2%
pastwiska trwałe
grunty rolne
zabudowane
grunty pod stawami
grunty pod rowami
grunty zadrz. i zakrz.
2,4%
0,2%
tereny mieszkalnictwa
6,1%
0,2%
1,0%
0,6%
0,7%
1,6%
4,0%
tereny przemysłowe
lasy
Rolnictwo i leśnictwo jest bardzo ważną po przemyśle miedziowym gałęzią
gospodarczą regionu. Grunty orne zajmują ponad 42 %, a lasy pokrywają prawie 41 %
powierzchni gminy. Wśród użytków rolnych zdecydowanie dominują grunty orne (aż 80%),
natomiast resztę zajmują użytki zielone (19,5%) i sady (0,5%)
W zależności od podłoża można wyróżnić dwa rodzaje gleb [3]:
1) wytworzone z piasków (ok. 43% ogólnej powierzchni gminy),
2) wytworzone z glin.
Najlepszymi glebami są gleby brunatne, bielicowe i pseudobielicowe – kompleksów
przennego dobrego i przenno-żytniego. Są to gleby zbonitowane w klasie gruntów ornych
IIIa-IIIb, lokalnie IVa, podlegające prawnej ochronie. Przeważają one głównie w środkowej i
południowej części gminy. Gleby te są średniozwięzłe, o składzie mechanicznym gleb lekkich
i średnich oraz piasków gliniastych mocnych, całkowitych i płytko lub średnio podścielonych
glinami ciężkimi i iłami. Lokalnie, w obrębie obniżeń występują czarne ziemie zdegradowane
kompleksu przennego bardzo dobrego i dobrego. Gleby te są uniwersale do upraw głównie
przenno-buraczanych. W przewadze są to gleby bardzo dobre do uprawy drzew owocowych
i roślin jagodowych [3].
Czarne ziemie i gleby brunatne kompleksów pszennych, często ciężkie, nadają się do
uprawy warzyw grupy cebulowo-kalafiorowych. Gleby lżejsze, wykształcone z piasków
gliniastych lekkich całkowitych lub głęboko podścielonych glinami oraz z glin silnie
spiaszczonych, bielicowe, pseudobielicowe i gleby brunatne zaliczane są do kompleksów
przydatności rolniczej żytnich dobrych. Zbonitowane są w IVa-IVb klasie gruntów ornych.
Głównymi uprawami są: żyto, owies, ziemniaki, kukurydza, pszenica ozima. Udają się
ponadto rośliny przemysłowe, jak słonecznik oleisty, len, tytonie oraz motylkowe rośliny
pastewne [3].
Najsłabsze gleby to brunatne i bielicowe wykształcone z piasków słabogliniastych na
piaskach luźnych. W zależności od miąższości warstwy próchniczej zaliczane są one do
kompleksu żytniego słabego IVb i V klasy gruntów ornych lub żytnio-łubinowego V-VI klasy.
Na glebach kompleksu żytniego słabego dominuje żyto i ziemniaki oraz owies. Gleby
kompleksu żytnio-łubinowego i (żytniego bardzo słabego) są glebami leśnymi i powinny być
zalesione [3].
W obrębie dolin rzecznych występują mady, wytworzone przeważnie z utworów
średniozwięzłych. Z uwagi na warunki wodne gleby te w przewadze wykorzystywane są jako
trwałe użytki zielone, głównie III-IV klasy. Lokalnie w dolinach występują gleby glejowe,
murszowe i torfy niskie, stanowiące użytki zielone niższych klas bonitacyjnych [3].
OCENA STANU ŚRODOWISKA – zał. nr 1
DO PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY LUBIN
proGEO Sp. z o.o
Tabela 8
Bonitacja użytków rolnych [3]
Grunty orne
klasa
% pow.
0,6
14,2
12,1
25,8
14,0
21,8
11,5
II
IIIa
IIIb
IVa
IVb
V
VI i VIz
II
0,6%
VI i VIz
11,5%
22
Użytki zielone
klasa
% pow.
13,7
III
-
64,2
IV
-
16,8
5,3
V
VI i VIz
IIIa
14,2%
IIIb
12,1%
V
21,8%
IVb
14,0%
Rysunek 4
IVa
25,8%
Bonitacja gruntów ornych w gminie Lubin [4]
Grunty rolne o wysokiej wartości bonitacyjnej dominują w środkowej części gminy.
Stanowią one niespełna ¼ ogólnej powierzchni użytków rolnych [4]. Większe kompleksy tych
gruntów, użytkowane rolniczo, winny być chronione przed ich przeznaczeniem na cele
nierolnicze.
Stan pokrywy glebowej
Generalnie na terenie gminy dominują gleby bardzo kwaśne o odczynie pH < 4,5
stanowiąc ok. 26% powierzchni, gleby kwaśne i lekko kwaśne – pH 4,5 – 6,5 stanowią ok.
54% powierzchni [4]. W gminie lubin dominują gleby bardzo kwaśne o odczynie pH < 4,5
stanowiąc ok. 26% powierzchni , gleby kwaśne i lekko kwaśne – pH 4,5 – 6,5 stanowią ok.
54% powierzchni [4]. Podobnie odczyn gleb użytkowanych rolniczo kształtuje się w całym
powiecie lubińskim, o czym wiadomo z badań jakości gleb prowadzonych przez WIOŚ [17].
W zależności od odczynu gleby stosuje się mniej lub bardziej intensywne wapnowanie.
Poniższa tabela zawiera dane na temat odczynu i potrzeb wapnowania gleb w powiecie
lubińskim [17].
OCENA STANU ŚRODOWISKA – zał. nr 1
DO PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY LUBIN
proGEO Sp. z o.o
23
Tabela 9 Odczyn oraz potrzeby wapnowania gleb [%] użytkowanych rolniczo w powiecie lubińskim
[17]
Odczyn [pH]
Potrzeby wapnowania
do 4,5
4,6-5,5
5,6-6,5
6,6-7,2
pow. 7,2
bardzo
kwaśny
kwaśny
lekko kwaśny
obojętny
zasadowy
konieczne
potrzebne
wskazane
ograniczone
zbędne
%
22
31
29
12
6
37
16
15
12
20
Rysunek 5
12%
6%
Odczyn gleb w powiecie lubińskim
22%
bardzo kwaśny
kwaśny
lekko kwaśny
obojętny
29%
31%
Rysunek 6
zasadowy
Potrzeby wapnowania gleb w powiecie lubińskim
37%
20%
konieczne
potrzebne
wskazane
ograniczone
12%
15%
16%
zbędne
Wg badań WIOŚ [17] istnieje znaczny niedobór najważniejszych przyswajalnych
związków mineralnych w glebach użytkowanych rolniczo w powiecie lubińskim, co prezentują
poniższa tabela i wykresy, gdzie przedstawiono procentowy udział gleb o różnej zawartości
przyswajalnego fosforu, potasu i magnezu.
24
OCENA STANU ŚRODOWISKA – zał. nr 1
DO PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY LUBIN
proGEO Sp. z o.o
Tabela 10
Zawartość przysfajalnego fosforu, potasu i magnezu w glebach użytkowanych rolniczo
w powiecie lubińskim [17]
bardzo wysoka
wysoka
średnia
niska
bardzo niska
bardzo wysoka
Magnez (Mg)
wysoka
średnia
niska
bardzo niska
bardzo wysoka
Potas (K2O)
wysoka
średnia
Powiat
niska
bardzo niska
Fosfor (P2O5)
procentowy udział gleb
Lubiński
8
bardzo niska
24
30
15
niska
23
18
30
średnia
10%
9%
10
9
wysoka
20
23
25
15
17
bardzo wysoka
8%
23%
18%
33
24%
15%
30%
Fosfor (P2O5)
20%
17%
30%
33%
Potas (K2O)
15%
23%
25%
Magnez (Mg)
Rysunek 7
Zawartość przyswajalnego fosforu, potasu i magnezu w glebach użytkowanych
rolniczo w powiecie lubińskim
Działalność przemysłowa spowodowała częściową degradację gleb i daleko idące
zmiany, zwłaszcza w zakresie stosunków wodnych w glebach. Wpływ ten zaznacza się w
dwojaki sposób [3]:
 poprzez podniesienie się poziomu wody gruntowo-glebowej wskutek osiadania terenu i
zmiany gospodarki wodno-gruntowej,
 poprzez obniżenie się poziomu wód gruntowo-glebowych w rejonie lejów depresyjnych.
OCENA STANU ŚRODOWISKA – zał. nr 1
proGEO Sp. z o.o
DO PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY LUBIN
25
Prowadzone badania stopnia skażenia gleb metalami ciężkimi na terenie gminy
wykazują w odniesieniu do poszczególnych metali wartości wyższe od średniej krajowej (za
wyjątkiem niklu – 5,96 mg/kg gdzie dla kraju – 6,20 mg/kg) lecz niższe w odniesieniu do
średniej wojewódzkiej (miedź – 14,16 mg/kg, woj. – 18,79 mg/kg, kraj – 6,50 mg/kg, ołów
18,12 mg/kg, woj. – 23,77 mg/kg, kraj – 32,40 mg/kg). Na podstawie wyników wieloletnich
badań stopnia skażenia gleb zamieszczonych w Atlasie Geochemicznym LegnickoGłogowskiego Okręgu Miedziowego podwyższona zawartość miedzi i ołowiu obserwuje się w
sąsiedztwie funkcjonującego Zakładu Przeróbczego Rud Miedzi w Lubinie, w rejonie
południowego skraju nieczynnego osadnika osadów poflotacyjnych na gruntach leśnych [4].
Z Raportu o stanie środowiska województwa dolnośląskiego w 2003 r
opublikowanego przez WIOŚ we Wrocławiu wynika, że na terenie gminy Lubin nie
odnotowano znaczących przekroczeń stężeń metali ciężkich i innych zanieczyszczeń.
Najbliższym obszarem, na którym stwierdzono przekroczenia wartości wskaźników
zanieczyszczeń, jest obszar wokół MPEC „Termal” S.A. w Lubinie, gdzie odnotowano
podwyższone stężenia arsenu oraz benzo-a-pirenu.
7. WODY
7.1 Wody powierzchniowe
Teren gminy Lubin znajduje się w lewobrzeżnym dorzeczu Odry, w jej środkowym
odcinku. Centralna, północno-wschodnia i wschodnia część gminy należy do dorzecza
Zimnicy będącej lewym dopływem Odry. Niewielka część terenu po wschodniej granicy
gminy na wysokości Miłosnej znajduje się w zlewni niewielkiej rzeki o nazwie Jastrzębia,
będącej też lewym dopływem Odry. Południowa część gminy poprzez rzeki Kaczorek i
Czarna Woda należy do dorzecza Kaczawy będącej również lewym dopływem Odry. Małe
bezimienne cieki zachodnich krańców gminy należą do dorzecza Szprotawy, największy z
nich Zielenica przepływa przez Szklary Górne.
Poniżej przedstawiono krótki opis cieków powierzchniowych, charakteryzujący pod
względem hydrograficznym gminę Lubin.
Zimnica jest głównym ciekiem wodnym gminy. Jest ciekiem II rzędu. Płynie z
zachodu na wschód po utworach sandrowych i moreny dennej. Dolina Zimnicy na większości
odcinków posiada charakter rozległej doliny płaskodennej, wypełnionej osadami
holoceńskimi i plejstoceńskimi zlodowacenia środkowo-polskiego. Cała rzeka i jej dopływy są
uregulowane. Źródła Zimnicy znajdują się na wysokości 167 m npm na północny zachód od
miasta Lubina w rejonie Obory. Całkowita powierzchnia zlewni wynosi 258,30 km2. Prawie
jedna trzecia długości jej przebiegu przypada na gminę Lubin, przepływa przez tereny leśne i
rolnicze. Wody Zimnicy charakteryzują się wezbraniami roztopowymi, występującymi w
miesiącach styczniu i marcu. Niżówki obserwuje się w miesiącach letnich – czerwiec –
sierpień.
Dopływami Zimnicy na terenie gminy są następujące cieki: Baczyna, Niemstowski
Potok (Nowa Młynówka), Małomicki Potok oraz liczne małe bezimienne cieki.
Baczyna jest prawobrzeżnym dopływem rzeki Zimnicy, wpada do niej na terenie
miasta Lubina. Bierze swój początek w lasach na południowy zachód od miejscowości
Chróstnik w okolicy wsi Górzyca na wysokości ok. 150 m npm. Całkowita powierzchnia
zlewni wynosi 57,70 km2, część jej zlewni znajduje się na terenie gminy. Lewobrzeżnymi
dopływami Baczyny są cieki przepływające przez Krzeczyn Mały i Krzeczyn Wielki.
OCENA STANU ŚRODOWISKA – zał. nr 1
proGEO Sp. z o.o
DO PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY LUBIN
26
Niemstowski Potok (Nowa Młynówka) przepływa na południe od wsi Pieszków, z
kierunku zachodniego na północny wschód. Źródła jego znajdują się w rejonie Gorzelina na
wysokości ok. 136 m npm. Koryto cieku jest wąskie i płytkie, płynie płaskim i podmokłym
terenem. Niemstowski Potok jest drugim prawym dopływem Zimnicy, wpada do niej już za
wschodnią granicą gminy. Całkowita powierzchnia zlewni wynosi 55,50 km2, zdecydowana
jej większość znajduje się na terenie gminy.
Małomicki Potok jest lewobrzeżnym dopływem Zimnicy, swój początek bierze w
obszarze moreny czołowej w rejonie wsi Gola na wysokości ok. 175 m npm, płynąc z
kierunku północnego na południowy uchodzi do Zimnicy na terenie miasta Lubina krytym
kanałem. Jak wynika z obserwacji [11] woda w Małomickim Potoku pojawia się okresowo.
Jest to konsekwencja obniżenia się poziomu wód gruntowych w tym rejonie. Powierzchnia
dorzecza szacowana jest na ok. 17,10 km2.
Dębniak przepływa przez północno-wschodnią część gminy. Źródła cieku znajdują
się przy północno-wschodnich krańcach granicy gminy, za Ustroniem, niedaleko wsi Zalesie
na wysokości ok. 185 m npm. Dębniak jest prawym dopływem Przychowskiej Strugi (poza
granicami gminy) wpadającej poniżej Ścinawy do Odry.
Jastrzębia jest ciekiem, którego wycinek zlewni znajduje się we wschodniej części
gminy, w rejonie wsi Miłosna i Gogołowice. Swój początek bierze w rejonie wsi Miłosna na
wysokości ok. 127,5 m npm. Jastrzębia od granic gminy płynie w kierunku wschodnim i w
rejonie miejscowości Grzybów w gminie Ścinawa wpada do Odry. Całkowita powierzchnia
zlewni wynosi 44 km2.
Kaczorek jest głównym ciekiem odwadniającym południowo-wschodnią część gminy.
Wypływa on w pobliżu wsi Gorzelin na wysokości ok. 140 m npm, płynie dalej w kierunku
południowo-wschodnim i wpada do Kaczawy na jej 9+942 kilometrze w Szczytnikach nad
Kaczawą jako jej lewobrzeżny dopływ. Całkowita powierzchnia zlewni Kaczorka wynosi
45,80 km2. Kaczorek zasila stawy hodowlane w miejscowości Raszowa Mała. Wpływ stawów
hodowlanych nadaje specyficzny charakter tej rzece. Zmienny poziom wody wywierany jest
przez okresowe napełnianie i opuszczanie wody ze stawów rybnych. Średnia szerokość
cieku wynosi 1,2 m, a głębokość 0,2 m.
Czarna Woda wraz z jej lewobrzeżnymi małymi dopływami (z rejonu Wiercienia,
Zimnej Wody i Lisieca) przepływa przez południowo-zachodni obszar gminy. Dolina tej rzeki
przebiega przez lekko pofałdowany płaskowyż. Powierzchnia zlewni wynosi 986 km2, rzeka
jest lewym dopływem Kaczawy. Rzeka jest ciekiem III rzędu. Mały wycinek zlewni (i jedna
dziesiąta długości rzeki) znajduje się w obrębie południowo-zachodniego obszaru gminy.
Źródła Czarnej Wody znajdują się na terenie gminy Gromadka w powiecie bolesławieckim.
Plęsawa jest małym ciekiem o długości całkowitej 2,2 km, posiada kierunek północ –
południe i przepływa na zachód od Zimnej Wody, jest lewobrzeżnym dopływem rzeki Czarna
Woda na obszarze gminy. Całkowita powierzchnia zlewni Plęsawy wynosi 10,1 km2.
Zielenica jest głównym ciekiem odwadniającym północno-zachodni fragment obszaru
gminy. Położona ona jest w zlewni Szprotawy (dopływ Bobru) z odwodnieniem generalnie w
kierunku zachodnim. Przepływa przez Szklary Górne, w tym też rejonie bierze swój
początek. Powierzchnia dorzecza wynosi 42,60 km2.
Szczegółowe zestawienie cieków przedstawia poniższa tabela.
OCENA STANU ŚRODOWISKA – zał. nr 1
DO PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY LUBIN
proGEO Sp. z o.o
Tabela 11
Zestawienie wód powierzchniowych na terenie gminy Lubin [13]
L.p
Rzeka
Długość
całkowita
rzeki [m]
1.
Zimnica
2.
3.
4.
5.
6.
7.
Niemstowski Potok
Baczyna
Małomicki Potok
Jastrzębia
Kaczorek
Czarna Woda
8.
Plęsawa
33 570
36 100*
16 300
10 150
7 280
13 200
15 350
47 200
48 000*
2 200
9.
Dębniak
10.
Zielenica
*
27
Długość
rzeki na
terenie
gminy [m]
10 418
Całkowita
powierzchn.
zlewni
[km2]
258,30
Dopływ cieków
podstawowych
Dopływ /
ujście
Niemstowski Potok,
Baczyna, Małomicki Potok
Plęsawa
lewy / Odra
12 750
7 600
3 100
10 230
4 400
55,50
57,70
17,10
44,00
45,80
986,00
2 200
10,10
-
17 000
6 475
55,70
-
11 400
4 920
42,60
-
prawy/ Zimnica
j.w.
lewy/Zimnica
lewy / Odra
lewy/ Kaczawa
j.w.
lewy/Czarna
Woda
prawy/Przych.
Struga
prawy/Szprotawa
- długość wg Raportu [17]
Wszystkie cieki posiadają typowy charakter cieków nizinnych, wolno płynących, nie
posiadają wyraźnych własnych dolin, przepływy nie są duże, zależą od warunków
atmosferycznych. Część koryt opisanych cieków technicznie zabudowano (np. Kaczorek), na
niektórych wybudowano urządzenia regulujące, np. progi korekcyjne (Zimnica), zastawki na
Baczynie. Powierzchnię gminy Lubin pokrywa również liczna sieć drobnych cieków, czasami
okresowych oraz rowów.
Na obszarze gminy w czasie powodzi w lipcu 1997 r. nie nastąpiło zalanie terenów w
dolinach rzek.
Tabela 12
Zestawienie pomiarów przepływów na ciekach (wg. map hydrograficznych)
L.p.
Rzeka / ciek
Profil
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
Zimnica
Baczyna
Niemstowski Potok
Niemstowski Potok
Potok bez nazwy
Czarna Woda
Kaczorek
Osiek
Lubin
Pieszków
Niemstów
Obora
Bukowna
Buczynka
Objętość przepływu m3/s
0,36
0,45
0,001
0,001
0,005
0,69
0,009
Data pomiaru
26.06.2001
29.06.2001
26.06.2001
16.05.2000
29.06.2001
12.07.2001
10.05.2000
Na mapach hydrograficznych wyznaczono topograficzne działy wodne. Wododziały II
rzędu wyznaczono dla dorzeczy Bobru, Zimnicy i Kaczawy. Wododziały III rzędu
wyznaczono w dorzeczu Zimnicy dla cieków: Baczyna, Małomicki Potok i Niemstowski
Potok. Są one częściowo oparte na wododziałach II rzędu, a w przypadku Baczyny i
Małomickiego Potoku – także na odcinkach wododziałów bezodpływowych. Na wododziałach
II rzędu oraz obszarów bezodpływowych oparte są działy wodne III rzędu Szprotawy i
Czarnej Wody. W dorzeczu Kaczawy wododział III rzędu cieku Kaczorek jest oparty na
dziale wodnym II rzędu. Wododziały IV rzędu wyznaczono w dorzeczu Szprotawy dla cieku
Zielenica oraz w dorzeczu Czarnej Wody dla cieku Plęsawa. Bramy wodne występują w
większości wododziałów. Zrekultywowany obszar byłego zbiornika osadów poflotacyjnych
Gilów sklasyfikowano jako obszar bezodpływowy ewapotranspiracyjny.
W systemie wodnym powierzchniowym znajdują się również zbiorniki wodne i
znaczące stawy hodowlane. Zbiorniki wodne o większej powierzchni występują w rejonie
Szklar Górnych, Buczynki, Bukowna, Lisiec, Miłosnej, Pieszkowa, Raszowej, Raszowej
Małej.
OCENA STANU ŚRODOWISKA – zał. nr 1
DO PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY LUBIN
proGEO Sp. z o.o
Tabela 13
28
Zestawienie zbiorników wodnych (wg. map hydrograficznych oraz [13])
Właściciel
L.p.
Lokalizacja
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
17.
18.
19.
20.
21.
22.
23.
24.
25.
26.
27.
28.
29.
30.
31.
32.
33.
34.
35.
36.
37.
38.
39.
40.
41.
42.
43.
44.
45.
46.
47.
48.
Buczynka
AWRSP
Bukowna
AWRSP
Chróstnik
AWRSP
Czerniec
AWRSP
Dąbrowa Górna
AWRSP
Dabrowa Górna
prywatny
Gogołowice
UG
Gorzelin
AWRSP
Gorzelin
prywatny
Krzeczyn Mały
AWRSP
Krzeczyn Wielki
AWRSP
Księginice
AWRSP
Lipiny
AWRSP
Lipiny
AWRSP
Lisiec
AWRSP
Lisiec
AWRSP
Lisiec
AWRSP
Lisiec
prywatny
Miłoradzice
AWRSP
Miłoradzice
UG
Miłoradzice
prywatny
Miłosna
prywatny
Miroszowice
AWRSP
Niemstów
AWRSP
Niemstów
UG
Niemstów
prywatny
Obora
AWRSP
Obora
AWRSP
Osiek
AWRSP
Osiek
UG
Pieszków
prywatny
Pieszków
b.d.
Raszowa
UG
Raszowa
prywatny
Raszowa
b.d.
Raszowa Mała
AWRSP
Siedlce
AWRSP
Składowice
AWRSP
Składowice
AWRSP
Składowice
AWRSP
Szklary Górne
AWRSP
Szklary Górne
b.d.
Szklary Górne
AWRSP
Szklary Górne
UG
Ustronie
AWRSP
Wiercień
UG
Zimna Woda
AWRSP
Zimna Woda
prywatny
Sumaryczna powierzchnia:
Powierzchnia [ha]
32,78
18,63
5,13
5,52
1,56
0,29
0,52
0,1
0,12
0,24
1,24
1,96
2,97
1,75
13,29
1,25
0,04
0,04
0,61
0,26
5,87
0,08
0,58
0,16
1,28
0,71
0,23
1,13
3,13
0,08
1,56
22,8
0,56
0,25
17,9
92,26
0.5
0,29
0,31
0,11
0,38
20,4
0,29
0,38
0,05
0,05
0,81
0,8
261,25
Uwagi
staw hodowlany
staw hodowlany
staw hodowlany
staw hodowlany
staw hodowlany
staw hodowlany
staw hodowlany
staw hodowlany
staw hodowlany
staw hodowlany
zbiornik wodny
Stawy hodowlane zarybiane są takimi gatunkami ryb jak: okoń, leszcz, sandacz, lin,
szczupak, karp, łosoś.
7.1.1 Stan czystości wód powierzchniowych
Ocenę stanu czystości wód powierzchniowych przedstawiono na podstawie danych
zawartych w Raporcie o stanie środowiska [17].
Z uwagi na zmieniające się przepisy i uwarunkowania prawne dotyczące oceny
jakości wód powierzchniowych - przy ocenie jakości wód powierzchniowych za 2003 rok [17]
zrezygnowano z obowiązujących do tego czasu porównań klasyfikacyjnych i w tabelach
OCENA STANU ŚRODOWISKA – zał. nr 1
proGEO Sp. z o.o
DO PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY LUBIN
29
przedstawiono wartości poszczególnych parametrów zanieczyszczenia. W Raporcie
stwierdza się [17], że tak przedstawiona ocena ma niepełny charakter, cechujący każdy
okres przejściowy.
Rzeka Zimnica
Źródła rzeki znajdują się w strefie oddziaływania nieczynnego zbiornika odpadów
poflotacyjnych „Gilów”, który pełnił również rolę awaryjnego zbiornika retencyjnego do zrzutu
nadmiaru wody nadosadowej z sąsiedniego składowiska „Żelazny Most” i poboru wody do
zakładów wzbogacania rudy. W wyniku infiltracji wód opadowych następowało i następuje
wypłukiwanie soli i metali z gruntu do wód. Stwierdzono wyraźny wpływ tego zbiornika na
jakość wód rzeki [13].
Analizy jakości wód Zimnicy z roku 2000 [11] wskazują, że już do centrum miasta
Lubina docierały wody silnie zanieczyszczone, charakteryzowały się znacznym zasoleniem
oraz wysoką zawartością siarczanów i sodu.
Na podstawie badań wykonanych w 2001 r. [11] określono, że Zimnica prowadzi
wody pozaklasowe ze względu na: substancje organiczne, zasolenie wód, zawiesinę ogólną,
substancje biogenne i ogólny stan sanitarny.
Na jakość wód rzeki Zimnicy na jej górnym odcinku wpływ mają również jej dopływy.
Badania jakości wód dopływających do Zimnicy, przeprowadzone przed rokiem 2000
wykazały że [11] :
- istotne źródło zanieczyszczenia chlorkami i siarczanami wód Zimnicy stanowi dopływ bez
nazwy, którego źródła położone są na wysokości ZG „Lubin-Szyby Główne”. Wody tego
cieku znajdują się pod wpływem silnie zmineralizowanych wód podziemnych na
przedpolu składowiska Gilów,
- wody potoku Małomickiego zawierają znaczne ilości związków żelaza,
- Baczyna wprowadza do Zimnicy wody z ponadnormatywnymi stężeniami zawiesiny i
związków żelaza.
Zimnica w roku 2003 objęta była monitoringiem prowadzonym z częstotliwością 4
razy w roku w 3 przekrojach pomiarowo-kontrolych. Są to następujące przekroje: przekrój
pierwszy poniżej Lubina oraz przekroje znajdujące się poza obszarem gminy Lubin - most
drogowy Ścinawa-Parszowice oraz ujście do Odry.
Główne źródła zanieczyszczeń znajdujące się na terenie zlewni rzeki w granicach
gminy Lubin to:
-
mechaniczno-biologiczna oczyszczalnia ścieków Miejskiego Przedsiębiorstwa Energetyki
Cieplnej „Termal” w Lubinie (Qśrd wg pozwolenia wodno-prawnego 200 m3/d);
-
mechaniczno-biologiczna oczyszczalnia ścieków m. Lubina eksploatowana przez MPWiK
w Lubinie o przepustowości 30000 m3/d, odprowadzająca 10332 m3/d ścieków;
-
mechaniczno-biologiczna oczyszczalnia ścieków w Chróstniku (Qśrd wg pozwolenia
wodno-prawnego 585 m3/d), odprowadzająca 162,7 m3/d ścieków;
-
mechaniczno-biologiczna oczyszczalnia ścieków w Osieku (Qśrd wg pozwolenia wodnoprawnego 101,0 m3/d), odprowadzająca 101,5 m3/d ścieków;
-
mechaniczno-biologiczna oczyszczalnia ścieków w Siedlcach (Qśrd wg pozwolenia
wodno-prawnego 129 m3/d), odprowadzająca 87,6 m3/d ścieków;
-
mechaniczno-biologiczna oczyszczalnia ścieków w Niemstowie (Qśrd wg pozwolenia
wodno-prawnego 150 m3/d), odprowadzająca 82,2 m3/d ścieków;
OCENA STANU ŚRODOWISKA – zał. nr 1
DO PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY LUBIN
proGEO Sp. z o.o
-
30
mechaniczno-biologiczna oczyszczalnia ścieków w Oborze (Qśrd wg pozwolenia wodnoprawnego 141 m3/d), odprowadzająca 118,5 m3/d ścieków.
Poza punktowymi dopływami ścieków rzeka narażona jest na całej długości na obszarowe
spływy zanieczyszczeń z jej zlewni.
Prowadzone w 2003 r. badania rzeki Zimnicy wykazały [17], że najwyższe wartości
średniorocznych wskaźników zasolenia: przewodności elektrycznej, siarczanów i chlorków
występowały w przekroju poniżej Lubina. Również w tym przekroju odnotowano najwyższą
wartość średnioroczną azotu azotynowego, która następnie wraz z biegiem rzeki obniżała
się. Najwyższe stężenia średnioroczne pozostałych badanych substancji biogennych
wystąpiły w przekroju most drogowy Ścinawa-Parszowice i na odcinku ujściowym ulegały
obniżeniu. Najniższą wartość miana Coli typu fekalnego odnotowano poniżej Lubina, a
najwyższą – w przekroju most drogowy Ścinawa- Parszowice.
W porównaniu do wyników badań z roku 2002 obserwuje się wzrost wartości
średniorocznych tych zanieczyszczeń.
Tabela 14
Ocena stanu czystości wód rzeki Zimnicy w 2003 r. w przekroju poniżej Lubina –
odcinek 24,5 km [17]
L.p.
1.
Wskaźnik
Tlen rozpuszczony
Jednostka
Mg O2/l
2.
BZT5
Mg O2/l
3.
ChZTMn
Mg O2/l
4.
Przewodność
µS/l
5.
Chlorki
Mg Cl/l
6.
Siarczany
Mg SO4/l
7.
Zawiesina ogólna
Mg/l
8.
Azot amonowy
Mg N-NH4/l
9.
Azot azotynowy
Mg N-NO2/l
10.
Azot azotanowy
Mg N-NO3/l
11.
Azot ogólny
Mg N/l
12.
Fosforany
Mg PO4/l
13.
Fosfor ogólny
Mg P/l
14.
Odczyn
pH
15.
16.
Chlorofil „a”
Miano coli
µg/l
-
Wartość*
11,0
8,8
3,9
5,3
3,3
4,1
1862
2149
278
356
338
392
12
13
0,54
1,00
0,063
0,120
1,09
1,80
2,53
3,90
0,14
0,26
0,15
0,22
7,8
8,0
0,0074
0,0001
Wartość* - w przekrojach, gdzie badania prowadzone były z częstotliwością raz na kwartał, prezentowanymi wielkościami
charakterystycznymi jest wartość minimalna w pozycji górnej i maksymalna w pozycji dolnej
OCENA STANU ŚRODOWISKA – zał. nr 1
proGEO Sp. z o.o
DO PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY LUBIN
31
Rzeka Czarna Woda
Czarna Woda badana była w 3 przekrojach pomiarowo-kontrolnych, wszystkie one
znajdują się poza terenem gminy Lubin. Główne źródła zanieczyszczeń wód rzeki znajdują
się również poza terenem gminy. Na stan czystości wód rzeki mają wpływ ścieki
odprowadzane z komunalnych oczyszczalni ścieków zlokalizowanych w środkowym biegu
rzeki. Z terenu gminy Lubin rzeka może być narażona na obszarowe spływy zanieczyszczeń
z jej cząstkowej zlewni.
Stwierdzono [17], że zanieczyszczenia organiczne w roku 2003 utrzymywały się na
poziomie zbliżonym do lat poprzednich. Również wskaźniki zasolenia i ilość zawiesiny
ogólnej pozostały na niezmienionym poziomie. W latach 2001 –2003 zaobserwowano
stopniowy wzrost azotu azotynowego we wszystkich badanych punktach. Najwyższe
wartości tego zanieczyszczenia notowano w odcinku ujściowym do Kaczawy.
W roku 2003 nie prowadzono badań jakości wód w zbiornikach wodnych znajdujących się
na terenie gminy Lubin.
Do źródeł zanieczyszczeń znajdujących się na terenie gminy Lubin należy zaliczyć także
(oprócz wcześniej wymienionych) mechaniczno-biologiczną oczyszczalnię ścieków w
Szklarach Górnych (Qśrd wg pozwolenia wodno-prawnego 272 m3/d), odprowadzającą 112,2
m3/d ścieków do zlewni Szprotawy;
7.1.2 Ogólna ocena jakości wód powierzchniowych
Najważniejsze wnioski z przeprowadzonej dla roku 2003 oceny stanu czystości wód
powierzchniowych Dolnego Śląska [17] dotyczą również stanu wód gminy Lubin i
przedstawiają się następująco:
- Utrzymują się korzystne zmiany w stanie czystości rzek.
- Nie obserwuje się wzrostu zanieczyszczeń związkami organicznymi, co świadczy o coraz
skuteczniejszej pracy oczyszczalni ścieków.
- Powoli wzrasta ilość ścieków doprowadzanych do oczyszczalni. Uwarunkowane jest to
szybszą i mającą znacznie większy zasięg rozbudową systemów kanalizacyjnych,
szczególnie poza aglomeracjami miejskimi. Ma to zdecydowany wpływ na stan czystości
rzek.
- W większości
rzek nie występuje zagrożenie zanieczyszczeniem azotanami.
Maksymalne roczne stężenia kształtowały się znacznie poniżej poziomu 40 mgNO3/l
uznawanego za stanowiący zagrożenie dla rzeki. Wyjątkiem tutaj jest rzeka Barycz na
ujściu do Odry.
- Obniża się wiele stężeń z grupy związków biogennych.
- Rok 2003 był kolejnym nietypowym rokiem w zlewni rzeki Odry. Wielkość opadów
atmosferycznych była stosunkowo niska, co wpłynęło na wielkość przepływu w rzekach,
efekt rozcieńczania wód w rzekach został znacznie zmniejszony.
7.1.3 Monitoring geochemiczny osadów rzecznych
W 2003 r. badania geochemiczne osadów [17] w województwie dolnośląskim
przeprowadzono w 17 punktach pomiarowych zlokalizowanych na 12 rzekach Dolnego
Śląska. Między innymi badano rzekę Czarna Woda w Legnicy i rzekę Kaczawę w Legnicy i w
Prochowicach. Na podstawie uzyskanych wyników badań osadów dennych można stwierdzić
[17], że w większości punktów w porównaniu do okresu poprzedniego nastąpił spadek
stężeń badanych metali oraz WWA. Pomimo obserwowanego spadku stężeń nadal
występuje wysoka zawartość niektórych pierwiastków w osadach rzek, do których
odprowadzane są ścieki z zakładów przemysłu miedziowego czy wody kopalniane. Dotyczy
to zawartości miedzi, arsenu, ołowiu, niklu i rtęci.
OCENA STANU ŚRODOWISKA – zał. nr 1
DO PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY LUBIN
proGEO Sp. z o.o
32
Szczegółowe badania osadów dennych górnego odcinka rzeki Zimnicy oraz
ujściowego odcinka potoku Baczyna wykonano w 1994 roku [11]. Osady zbudowane są
głównie z frakcji drobno-, średnio- i gruboziarnistego piasku (63,6 – 98,8%), zawierającego
niewielkie ilości (0,2 – 1,6%) substancji organicznej.
Tabela 15
Zawartość miedzi i ołowiu w profilach pionowych osadów dennych rzeki Zimnicy oraz
rzeki Baczyny [11]
Pb –mg/kg s.m. Pb –mg/kg s.m.
Cu –mg/kg s.m. Cu –mg/kg s.m.
Część stropowa Część
spągowa Część stropowa Część spągowa
osadu dennego osadu dennego
osadu dennego osadu dennego
zrzutów
28
3
33
8
L.p.
Lokalizacja przekroju
1.
Powyżej
zlikwidowanych
ścieków z ZG Lubin
Pomiędzy ZG Lubin-Szyby Główne i
Szyby Wschodnie
Poniżej
zlikwidowanych
zrzutów
ścieków z ZG Lubin
Poniżej MOŚ w Lubinie
Osady piaszczyste czystych rzek
polskich (Krajewski 1994)
2.
3.
4.
5.
269
149
3555
1635
132
33
1500
255
139
4,6 – 21,8
134
4,6 – 21,8
915
4,7 – 5,9
975
4,7 – 5,9
Jak wynika z powyższych danych, największe koncentracje ołowiu i miedzi w
osadach dennych wystąpiły na odcinku rzeki od przekroju poniżej zlikwidowanych zrzutów
wód nadosadowych ze składowiska Gilów oraz wód przemysłowych, deszczowych i ścieków
bytowych z ZG Lubin-Szyby Główne i Szyby Wschodnie. Stężenia metali w osadach Zimnicy
najbardziej zbliżone do wartości tła geochemicznego wystąpiły powyżej zlikwidowanych
zrzutów ścieków z ZG Lubin.
7.2 Wody podziemne
Warunki hydrogeologiczne obszaru gminy są odbiciem budowy geologicznej tego
rejonu. Według Mapy Hydrogeologicznej Polski w skali 1:200000 gmina Lubin położona jest
w Regionie Przedsudeckim, podregionie legnickim i rejonie Chocianowa i Ścinawy.
Na obszarze gminy Lubin wyróżnia się pięć poziomów wodonośnych w dwóch
kompleksach tj. kenozoicznym i permo-triasowym:
- poziom czwartorzędowy i poziom trzeciorzędowy związane są z kompleksem
kenozoicznym,
- poziomy : pstrego piaskowca, cechsztynu i czerwonego spągowca związane są z
kompleksem permo-triasowym.
Poziom czwartorzędowy jest najbardziej rozpowszechniony. Występuje od powierzchni
terenu na obszarze całej gminy i stanowi podstawowe i główne źródło zaopatrzenia w wodę
mieszkańców gminy i miasta Lubina. Utwory wodonośne występują w formie warstw i
soczew o zmiennej miąższości. Warstwy wodonośne stanowią głównie piaszczysto-żwirowe
utwory fluwioglacjalne. W miejscach występowania na powierzchni terenu przepuszczalnych
utworów piaszczystych - warstwy wodonośne tego poziomu zasilane są wodami opadowymi.
Miąższość warstw wodonośnych tego poziomu wynosi od 0,5 m do 10,0 m. Największe
miąższości warstw obserwuje się w północnej i północno-zachodniej części gminy oraz w
części centralnej w rejonie miejscowości Osiek. Wskutek dużej zmienności w miąższości
warstwy wodonośnej uzyskane wydajności z otworów studziennych są zróżnicowane.
Najmniejsze wydajności zarejestrowano w studniach w południowej części gminy np. w
Raszówce (szkoła) uzyskano wydajność Q = 3,3 m3/h przy depresji S = 1,1, m; w Chróstniku
– Q = 9,0 m3/h przy S = 8,7, m. W północnej i północno-zachodniej części gminy są o wiele
lepsze warunki hydrogeologiczne, wydajności są dużo większe i kształtują się następująco:
w Składowicach - Q = 40,5 m3/h przy S = 4,5 m; w Małomicach – Q = 71,0 m3/h przy S = 1,5
m, a w Osieku – Q = 153,0 m3/ h przy S = 3,3 m.
OCENA STANU ŚRODOWISKA – zał. nr 1
proGEO Sp. z o.o
DO PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY LUBIN
33
Zwierciadło wody tego poziomu ma charakter swobodny lub w przypadku występowania
warstwy wodonośnej pod utworami nieprzepuszczalnymi (gliny lub iły) – charakter
subartezyjski. Zwierciadło wody występuje na głębokości od 0,5 m w dolinach cieków
wodnych do ponad 20,0 m od powierzchni terenu w strefie spiętrzonej moreny w północnej i
północno-zachodniej części gminy wzdłuż drogi Lubin – Polkowice.
Poziom wodonośny trzeciorzędu stwierdzono i poznano dzięki badaniom
hydrogeologicznym prowadzonym na złożach węgla brunatnego Legnica–Pole Północne i na
złożu Ścinawa. Generalnie w utworach trzeciorzędu wydzieono trzy warstwy wodonośne
związane z formacją węglową:
- warstwa nadwęglowa plioceńska,
- warstwa międzywęglowa mioceńska i
- warstwa podwęglowa oligoceńska.
Warstwy wodonośne reprezentowane są przez piaski średnio i drobno ziarniste.
Zwierciadło wody występuje pod ciśnieniem subartezyjskim i stabilizuje się średnio od zera
do 20,0 m poniżej powierzchni terenu.
Warstwa nadwęglowa cechuje się zmienną miąższością – maksymalnie do 60 m. W
trakcie badań otrzymano maksymalnie wydajność Q = 81,0 m3/h przy S = 53,0 m.
W warstwie międzywęglowej wyodrębniono dwie warstwy, występują one wewnątrz
rozczepionego pokładu węgla. Zalegają na całym obszarze złoża, miąższość wynosi od
kilkunastu metrów w południowej części do 100 m w części północnej złoża. Jest to poziom o
największych wydajnościach w trzeciorzędzie. Średnia wydajność wynosi 53,0 m3/h,
osiągnięte maksymalne wydajności wynosiły 98,0 m3/h przy depresji 29,0 m.
Warstwa podwęglowa posiada najmniejsze znaczenie, cechuje się małą miąższością,
występuje w formie soczew, zbudowana jest (w przeważającej mierze) z piasków
drobnoziarnistych.
Na terenie gminy Lubin dla trzeciorzędowego zbiornika wód podziemnych wydzielono
Obszar Wysokiej Ochrony Głównego Zbiornika Wód Podziemnych (GZWP-OWO) Nr 316
(mapy – [6]). Jest to Subzbiornik (Tr) Lubin, powierzchnia jego wynosi 258 km2, w całości
objęty jest obszarem wysokiej ochrony OWO, średnia głębokość ujęć wynosi 130 m, a
szacunkowe zasoby dyspozycyjne określono na 50 tys. m3/d. Wschodnia i północna granica
tego zbiornika przebiega od: południowej granicy gminy przez Karczowiska, Pieszków,
Kłopotów, miasto Lubin, Oborę i Szklary Górne.
Poziom pstrego piaskowca występuje w północnej części gminy. Piaskowce
cechują się słabą przepuszczalnością. Wody mają charakter intergranularny lub charakter
szczelinowy, występują wtedy w strefach zaangażowania tektonicznego. Cechuje je
ciśnienie hydrostatyczne w wielkości około 30 atm.
Wody poziomu cechsztyńskiego występują w wapieniach i dolomitach. Mają
wyłącznie charakter szczelinowy, przepuszczalność uzależniona jest od stopnia zaburzeń
tektonicznych. Ciśnienie hydrostatyczne kształtuje się od 50 do 70 atm.
Wzdłuż linii Osiek – Krzeczyn – Szklary pod osadami trzeciorzędowymi lub
cechsztyńskimi zalega poziom czerwonego spągowca. Poziom ten cechuje napięte
zwierciadło wody, krążenie wody ma charakter intergranularny.
Eksploatacja rud miedzi odbywa się w warunkach zróżnicowanego – zależnego od
czynników geologicznych zawodnienia kopalń. Jest ono większe w rejonie południowym
(kopalni Lubin i Polkowice) i zdecydowanie mniejsze w rejonie północnym (kopalnia Rudna i
Sieroszowice). W związku z eksploatacją złóż miedzi odwadniany jest poziom cechsztyński.
W wyniku tego procesu zaburzone zostały naturalne warunki hydrodynamiczne polegające
m.in. na wzajemnej wymianie wód kompleksu wodonośnego triasowo-permskiego z piętrem
trzeciorzędu. Poza zdrenowanym poziomem cechsztyńskim, odwodnieniu uległy również
poziomy pstrego piaskowca i oligoceński trzeciorzędowy. Na załączonej mapie środowiska
OCENA STANU ŚRODOWISKA – zał. nr 1
proGEO Sp. z o.o
DO PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY LUBIN
34
przyrodniczego zaznaczono zasięg leja depresji wywołanego drenażem złoża rud miedzi w
obrębie spągowych warstw trzeciorzędu. Zasięg leja przytoczono z publikacji [13]. Obszar
północny gminy Lubin znajduje się w granicach wpływu odwadniania górniczego Zakładów
Górniczych Lubin.
7.2.1 Jakość wód podziemnych
Ocenę tę wykonano na podstawie materiałów archiwalnych, głównie z wyników badań
wód pobieranych podczas wiercenia otworów hydrogeologicznych.
Woda poziomu czwartorzędowego cechuje się suchą pozostałością w granicach od
280 do 436 mg/l, zawartość chlorków i siarczanów nie przekracza wartości dopuszczalnych
dla wód przeznaczonych do picia. Zawartość żelaza i manganu w większości przypadków
przekracza wielkości dopuszczalne dla wód pitnych (Fe og. od 0,15 mg/l do 4,0 mg/l i Mn od
0,05 do 0,20 mg/l). W związku z tym wodociągi wiejskie wyposażone są w stacje uzdatniania
wody w celu odżelaziania i odmanganiania wody. W analizowanych wynikach badań nie
stwierdzono w wodzie ponadnormatywnych zawartości związków amonowych.
W granicach gminy znajduje się obszar o zdegradowanej jakości wód
czwartorzędowych. W rejonie nieczynnego od 1989 roku składowiska odpadów
poflotacyjnych „Gilów” obszar o powierzchni około 700 ha, ze względu na silne zasolenie
wód, uznano za pozbawiony użytkowego poziomu wodonośnego. Wysoko zmineralizowane
wody infiltrujące z tego obiektu zanieczyściły przypowierzchniowy poziom wodonośny. W
otworach studziennych na ujęciu „Szklary” stwierdzono od 800 – 1000 mg/l chlorków i od
800 – 1400 mg/l siarczanów. Część studni tego ujęcia została wyłączona z eksploatacji. Po
zakończeniu eksploatacji zbiornika następuje powolne zmniejszanie się zawartości chlorków
i siarczanów.
Zakład Remontowo-Budowlany „Wod-Gaz-Serwis” – Krzeczyn Wielki udostępnił
wyniki analiz wody podawanej do sieci, a pobieranej w okresie 2002 – 03.2005. Uzyskane
wyniki są sprawdzianem prawidłowej działalności Stacji Uzdatniania Wody przy ujęciach w:
Składowicach, Niemstowie, Pieszkowie, Siedlcach, Oborze, Karczowiskach. Pod względem
sanitarnym jak i zawartości związków żelaza i manganu badana woda odpowiada
obowiązującym normom dla wód pitnych. Związki żelaza redukowane są do wielkości < 0,03
– 0,04 mg/l, a manganu do 0,01 mg/l. Sporadycznie wykonywane były badania innych
parametrów. Określa się je następująco: odczyn pH – 7,3 do 7,6; przewodność właściwa –
576 µS/cm; amoniak – 0,00 do <0,07 mg/l; azotyny – 0,00 do < 0,005 mg/l; azotany od
wartości <0,60 do 7,86 mg/l. Woda po uzdatnieniu w Stacjach Uzdatniania Wody odpowiada
normom wody przeznaczonej do picia.
Analizy wody wykonywane były przez Powiatową Stację Sanitarno-Epidemiologiczną w
Legnicy i Głogowie oraz Centrum Badania Jakości Sp z o.o. w Lubinie.
Trzeciorzędowy poziom wodonośny tworzy typ zbiornika o charakterze izolowanym
od wpływów i zanieczyszczeń powierzchniowych. Wody tego poziomu wykazują
ponadnormatywne zawartości związków żelaza i manganu. Pozostałe wskaźniki mieszcza
się w granicach obowiązujących norm.
Wody podziemne obszaru złożowego rud miedzi są wodami zmineralizowanymi w
różnym stopniu, od 10 g/dm3 substancji rozpuszczonej w rejonie południowym do silnego –
35 g/dm3 substancji rozpuszczonej w rejonie północnym [20]. Odwadnianie kopalń prowadzi
się od 1966 roku, a ilość wód odpompowanych na powierzchnię zwiększała się wraz z
postępem robót górniczych, osiągając maksimum w 1986 roku. W ostatnich latach z
obszarów górniczych kopalń rud miedzi wypompowuje się rocznie od 33 do 35 mln m3 wody,
zawierającej ładunek około 200 tys. chlorków i 50 tys. siarczanów.
OCENA STANU ŚRODOWISKA – zał. nr 1
DO PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY LUBIN
proGEO Sp. z o.o
35
Tabela 16
Ilość wody wypompowanej z obszaru górniczego ZG Lubin i zawarty w nich ładunek
zanieczyszczeń w latach 1994 – 1996 [20]:
Rok
Ilość w m3
1994
1995
1996
11 604 267
12 837 955
11 879 128
Mineralizacja(Mg)
41 804
49 960
36 331
Chlorki (Mg)
9 81
13 476
5 295
Siarczany (Mg)
17 661
23 456
18 221
Wody te wg danych z 1996 roku [20] charakteryzują się następującymi własnościami
fizyko-chemicznymi: wody dołowe z kopalni Lubin wykazywały podwyższoną zawartość
zanieczyszczeń organicznych (BZT5 – 26,4 mg O2/dm3, zawartością węgla organicznego w
ilości – 7,1 mg Corg/dm3), niewielką zawartością związków fosforowych i azotowych (azot
amonowy – 0,44 mg NH4/dm3, fosforany – 0,144 mg PO4/dm3), siarczanów – 1660 mg
SO4/dm3, sodu – 3500 mg Na/dm3, wapnia – 1008 mg Ca/dm3 oraz magnezu – 165 mg
Mg/dm3.
W warunkach KGHM odsalanie wód dołowych uznano za nieekonomiczne i
niekonieczne [20]. Zrzucane są bowiem takie ilości wody, które nie powodują przekroczenia
poziomu 500 mg/l sumarycznej ilości chlorków i siarczanów w wodzie Odry. Planowane jest
natomiast zmniejszenie ilości zawiesiny i zawartych w niej metali ciężkich poprzez
wybudowanie oczyszczalni tych ścieków opartej na odpowiedniej technologii.
Rozwiązaniem optymalnym dla ochrony środowiska jest maksymalna hermetyzacja ścieków
w kopalniach, wykorzystanie wód kopalnianych do flotacji i hydrotechniczne sterowanie ich
zrzutem do Odry.
7.2.2 Monitoring wód podziemnych
Monitoring wód podziemnych województwa dolnośląskiego obejmuje punkty
pomiarowe monitorujące wszystkie główne zbiorniki wód podziemnych (GZWP), użytkowe
poziomy wodonośne, obszary zwiększonego drenażu oraz obszary szczególnie zagrożone
przez przemysł. Uwzględnia warunki hydrogeologiczne w ujęciu regionalnym i lokalnym oraz
występowanie potencjalnych ognisk zanieczyszczeń zagrożeń wód podziemnych.
Ocena jakości wód podziemnych została opracowana w oparciu o Klasyfikację jakości
wód podziemnych dla potrzeb monitoringu środowiska (PIOŚ 1995) [17]. Dla określenia
poziomu zanieczyszczenia wykorzystano przyjętą dla potrzeb monitoringu wód podziemnych
klasyfikację jakości wód podziemnych:
- klasa I – wody najwyższej jakości (Ia) i wysokiej jakości (Ib),
- klasa II – wody średniej jakości,
- klasa III – wody niskiej jakości,
- NOK – wody pozaklasowe, wody nie odpowiadające klasyfikacji.
W ramach oceny jakości wód podziemnych w zakresie przydatności do spożycia stosuje
się Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 19 listopada 2002 r. w sprawie wymagań
dotyczących jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi (Dz.U.Nr 203, poz.1718).
Zgodnie z metodologią przyjętą w Państwowym Monitoringu Środowiska [17], przy
zaliczaniu wody do odpowiedniej klasy dopuszczono przekroczenia wartości granicznych nie
więcej niż trzech wskaźników, pod warunkiem, że mieszczą się w granicach przyjętych dla
bezpośrednio niższej klasy jakości. Nie dopuszczono możliwości przekroczenia wartości
wskaźników o charakterze toksycznym.
Na terenie gminy Lubin i miasta Lubin w roku 2003 wykonywano badania w sieci
realizowanej przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska we Wrocławiu i przez
Państwowy Instytut Geologiczny w Warszawie. Badania wykonywano w dwóch punktach
pomiarowych, jeden nr 1120 w Lubinie (PIG) badający wodę poziomu czwartorzędowego,
drugi - punkt monitoringu wojewódzkiego (WIOŚ) – nr 40 w Osieku badający wody
36
OCENA STANU ŚRODOWISKA – zał. nr 1
DO PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY LUBIN
proGEO Sp. z o.o
trzeciorzędowe zlokalizowany na obszarze GZWP nr 316. W ramach monitoringu WIOŚ na
terenie gminy Lubin nie prowadzono badań wód podziemnych na obszarach bezpośrednio
zagrożonych zanieczyszczeniami [17] np. w rejonie składowisk odpadów komunalnych.
Klasyfikacja jakości wód podziemnych w punktach monitoringu w roku 2003 [17]
Tabela 17
Otw. Monitoring Miejscowość
1120
PIG
Lubin
Q
HCO3-SO4-Cl-Ca
Klasa
MJZWP
II
40
WIOŚ – I
półrocze
2003 r.
WIOŚ – II
półrocze
2003 r.
Osiek
Tr
HCO3-Ca-Mg-Na
II
Osiek
Tr
HCO3-Ca-Mg-Na
II
40
Stratygrafia
Typ wody
Wskaźniki w
klasie II
SSR,tward.
og., Ba, Mn,
HCO3
Mętność, Ba,
Mn, Fe, PO4
Wskaźniki
w klasie III
-
Wskaźniki
poza klasą
PE
-
-
Mętność, Ba,
Mn, Fe, PO4
-
-
Objaśnienia symboli : Q - czwartorzęd
Tr - trzeciorzęd
PE - przewodnictwo elektryczne
SSR - suma substancji rozpuszczonych
W otworze 1120 Lubin stwierdzono przekroczenia dopuszczalnych wartości Fe, Mn,
twardości ogólnej (przed uzdatnianiem) w stosunku do wymagań fizyko-chemicznych dla
wód przeznaczonych do spożycia przez ludzi wg Rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 19
listopada 2002.
Analiza 1481 wyników badań monitoringowych wód podziemnych w okresie 19912003 (z pominięciem wyników badań wód z piezometrów zlokalizowanych wokół składowisk
odpadów) wykazała, że na terenie województwa dolnośląskiego nie występuje problem
zanieczyszczenia azotanami z terenów rolniczych. Analizę tę przedstawia się w poniższej
tabelce oraz na mapce.
Tabela 18
Stężenia azotanów w latach 1991-2003 i w 2003 r. [17]
% wyników
badań
83
Stężenia azotanów w 2003 r.
1.
Stężenia azotanów w latach 19912003
poniżej 25 mg NO3/l
poniżej 25 mg NO3/l
% wyników
badań
90
2.
3.
4.
w zakresie 25-50 mg NO3/l
powyżej 50 mg NO3/l
Suma
9
8
100
w zakresie 25-50 mg NO3/l
powyżej 50 mg NO3/l
Suma
7
3
100
L.p.
Generalnie ocena zwykłych wód podziemnych przedstawia się następująco [17]:
 w badanych punktach wody piętra czwartorzędowego stwierdzono w 45% występowanie
wód średniej jakości (II), chociaż również wody te cechuje wysoki odsetek wód wysokiej
klasy jakości (Ib) – 32% i niskiej klasy jakości (III) – 23%. Oceniając te wody w zakresie
przydatności do spożycia stwierdzono, że do wskaźników obniżających jakość należą:
żelazo, mangan, barwa, twardość, odczyn, siarczany, nikiel, azotany, arsen i kadm, a
także bakteriologia.
 w badanych punktach wody piętra trzeciorzędowego stwierdzono w 74% występowanie
wód średniej jakości (II), wody niskiej klasy jakości (III) występują w 23%. Oceniając te
wody w zakresie przydatności do spożycia stwierdzono, że do wskaźników obniżających
jakość należą: żelazo, mangan, barwa, twardość, siarczany, azotany, arsen, a także
bakteriologia.
OCENA STANU ŚRODOWISKA – zał. nr 1
proGEO Sp. z o.o
DO PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY LUBIN
37
7.2.3 Zagrożenia i ochrona wód
Wysoki stopień uprzemysłowienia gminy Lubin związany z górnictwem miedziowym,
jak również rozwój ośrodków miejsko-przemysłowych i rolnictwa spowodował postępującą
degradację środowiska naturalnego, w tym również wód powierzchniowych i podziemnych.
Przez okres kilkudziesięcioletniej eksploatacji złóż miedzi zostały naruszone naturalne
warunki przez wydobywanie, odwadnianie, zrzuty wód, zmianę naturalnego obiegu wód
powierzchniowych.
Wydzielono 4 typy obszarów [4] z uwagi na stopień zagrożenia wód górnego
użytkowego poziomu wodonośnego (poziom czwartorzędowy). Przy ocenie kierowano się
występowaniem ognisk zanieczyszczeń, głębokością zalegania warstw wodonośnych oraz
rodzajem i miąższością warstw izolacyjnych.
Typ I. Obszar o bardzo wysokim stopniu zagrożenia
Obszar ten charakteryzuje brak izolacji poziomu wodonośnego oraz obecność ognisk
zanieczyszczeń. Pozbawione izolacji lub nie w pełni izolowane warstwy wodonośne
zalegające na głębokości kilku do kilkunastu metrów poniżej poziomu terenu wykształcone w
postaci piasków i żwirów są szczególnie narażone na zanieczyszczenia.
Na obszarach północno-zachodnich gminy wzdłuż drogi nr 3 koncentrują się
lokalizacje obiektów związane z przemysłem miedziowym: szyby kopalń rud miedzi ZG Lubin
i ZG Polkowice.
W emisjach pyłowo-gazowych z ZG Polkowice (łącznie szyby wschodnie i główne)
emitowane są: Cu, Pb, Cd, As w ilości 5,0 Mg/rok. Natomiast z szybów ZG Lubin – 1,6
Mg/rok Pb i Cd. Nie bez wpływu na stan jakości wód pozostają nagromadzone na
omawianym terenie hałdy skał płonnych (piaskowców, wapieni i margli). Zlokalizowane
zostały tutaj także stacje paliw i wysypiska. Niekorzystny wpływ na jakość wód mają także
niekontrolowane zrzuty ścieków bytowych oraz przypadkowe składowanie odpadów
bytowych.
Zlokalizowane w rejonie omawianego obszaru składowisko odpadów poflotacyjnych „Gilów”,
w którym zdeponowane zostały odpady i słone wody kopalniane typu Cl-Na-SO4-Ca stanowi
istotne zagrożenie środowiska. Infiltrujące w podłoże i przez zapory skażone wody bardzo
poważnie zagroziły jakości wód podziemnych. Wydzielony obszar jest jednocześnie rejonem,
na którym zlokalizowane zostały ujęcia wody o intensywnej eksploatacji wód poziomu
czwartorzędowego zaopatrujące infrastrukturę przemysłową tego rejonu.
Kolejnym czynnikiem degradującym zarówno wody powierzchniowe jak i podziemne są
stosowane w rejonach upraw rolnych środki nawożenia i ochrony roślin spływające wraz z
opadami do płytko zalegających warstw wodonośnych.
TYP II. Obszary o wysokim stopniu zagrożenia
Są to rejonu o małej odporności na zanieczyszczenia. Do obszarów tych zaliczono
rejon wsi Szklary Górne z odkrytym poziomem wodonośnym, dolinę Czarnej Wody, rejon wsi
Raszówka. Poziom wodonośny jest nie izolowany od powierzchni terenu związany z
piaskami o różnym uziarnieniu, często z przewarstwieniami pyłów i mułków. W rejonie
Raszówka znaczną część zagrożonego obszaru zajmują lasy, w których znajdowała się baza
paliwowa wojsk b. ZSRR. Wykryto tutaj bardzo znaczne zanieczyszczenia gruntu i
pierwszego poziomu wód podziemnych nie tylko paliwem, ale również metalami ciężkimi
oraz substancjami organicznymi. Stwierdzono zaleganie warstwy pływającego paliwa o
grubości 0,8 m na powierzchni 5,7 ha.
OCENA STANU ŚRODOWISKA – zał. nr 1
proGEO Sp. z o.o
DO PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY LUBIN
38
Typ III. Obszary o średnim stopniu zagrożenia
Obejmują rejony, na których piaszczysto-żwirowe poziomy wodonośne zalegające
najczęściej na głębokościach 5-15 m i 15-50 m poniżej terenu słabo izolowane glinami
wykazują małą odporność na zanieczyszczenia. Do nich zaliczono obszary słabo
zurbanizowane i uprzemysłowione o charakterze rolniczym.
Typ IV. Obszary o bardzo niskim stopniu zagrożenia
Są to dobrze izolowane, praktycznie nieprzepuszczalnymi iłami trzeciorzędowe
poziomy wodonośne. Nie są narażone na czynniki antropopresyjne i rejony ich
występowania zaliczono do obszarów o bardzo niskim stopniu zagrożenia.
Ochrony wymagają płytkie nie izolowane lub słabo izolowane od powierzchni poziomy
wodonośne czwartorzędu i trzeciorzędu.
Znaczącym zagrożeniem, które naruszy zasoby ilościowe wód podziemnych i to w
skali regionalnej byłoby uruchomienie eksploatacji złoża węgla brunatnego Legnica. Będzie
się to wiązało z odwodnieniem złoża i powstaniem leja depresyjnego o powierzchni 660 km2,
przy czym odwodnienie będzie obejmowało utwory czwartorzędowe i trzeciorzędowe.
Prowadzone obecnie odwodnienie górnicze przez kopalnie miedzi spowodowało powstanie i
rozwój regionalnego leja depresyjnego w podłożu podkenozoicznym i w warstwach pod- i
między węglowych. Nie wpłynęło to jak na razie negatywnie na zasoby eksploatacyjne ujęć,
gdyż trzeciorzędowe ujęcia wód podziemnych założone są w poziomie nadwęglonym.
7.3 Gospodarka wodno-ściekowa
7.3.1 Zaopatrzenie w wodę
Wszystkie miejscowości położone w gminie Lubin posiadają sieć wodociągową.
Systemy zaopatrzenia wsi w wodę oparte są o wodociągi wiejskie na bazie lokalnych studni
wierconych i stacji uzdatniania. Każde ujęcie składa się przeciętnie z 2 studni (ujęcie w
Siedlcach posiada 3 studnie) o głębokości od 30,0 m do 55,0 m. Studnie czerpią wodę z
warstw wodonośnych poziomu czwartorzędowego. Są to ujęcia wód podziemnych. Woda
podlega uzdatnianiu, redukcji podlegają nadmierne ilości związków żelaza i manganu. Dla
wszystkich ujęć wód określono strefy ochrony sanitarnej.
Wodociągi wiejskie są własnością gminy Lubin, konserwacją urządzeń wodociągowych oraz
dystrybucją wody zajmuje się (na zasadzie umowy z gminą) odrębny zakład – Zakład
Remontowo-Budowlany „Wod-Gaz-Serwis” znajdujący się w Krzeczynie Wielkim.
Na terenie gminy zlokalizowane są następujące ujęcia (wiejskie, komunalne) wody :
- ujęcie Składowice zaopatruje w wodę miejscowości: Składowice, Księginice i Ustronie,
- ujęcie Siedlce zaopatruje w wodę miejscowości: Siedlce, Dąbrowa Górna i Czerniec,
- ujęcie Niemstów zaopatruje w wodę miejscowości: Niemstów, Gogołowice, Miłosna,
Miłoradzice, Buczynka,
- SUW Pieszków (jest to część dużego ujęcia Osiek II zlokalizowanego na północny
zachód od wsi Pieszków i zaopatrującego przede wszystkim w wodę m. Lubin)
zaopatruje (na zasadzie zakupu z MPWiK Lubin) w wodę miejscowości: Pieszków,
Osiek, Kłopotów, Gorzelin, Raszowa i Raszowa Mała,
- ujęcie Karczowiska zaopatruje w wodę miejscowości: Karczowiska i Raszówkę,
- ujęcie Lisiec zaopatruje w wodę miejscowości: Lisiec, Zimna Woda, Wiercień i Bukowna,
- ujęcie Obora zaopatruje wieś Oborę.
OCENA STANU ŚRODOWISKA – zał. nr 1
DO PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY LUBIN
proGEO Sp. z o.o
39
Pozostałe miejscowości gminy zaopatrywane są w wodę w następujący sposób:
- Chróstnik z miejskiego ZUW w Chróstniku, dokąd woda przesyłana jest magistralą z
kierunku Legnicy,
- Miroszowice, Krzeczyn Wielki i Gola z ujęć eksploatowanych przez MPWiK Lubin,
- Szklary Górne ze stacji uzdatniania wody przy szybach zachodnich Zakładów Górniczych
Lubin,
- Krzeczyn Mały i Gorzyca z ujęcia wody Brunów zlokalizowanego w gminie Chocianów.
Według danych uzyskanych z Urzędu gminy na stan 31.12.2003 r. :
- całkowita długość sieci wodociągowej na terenie gminy wynosi 137,7 km,
- całkowita długość przyłączy – 69,7 km,
- ogólna ilość przyłączy – 2910 sztuk.
Według danych statystycznych [15] zużycie wody w gospodarstwach domowych na 1
mieszkańca wynosi 40,6 m3.
Tabela 19
Wykaz ujęć wody w gminie Lubin – stan na 31.12.2003 r. [22]
L.p
Ujęcie
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
Składowice
Siedlce
Niemstów
Pieszków
Karczowiska
Lisiec
Obora
Chróstnik – zakup z
MPWiK Legnica
MPWiK Lubin – zakup dla
pozost.
Ujęcie Brunów zakup
9.
10.
Ilość
Zasoby
studni eksploat.
m3/d
–
dane z UG
2
2+1
2
2
2
2
-
972
864
2088
b.d.
840
340
720
-
Ilość
ujmowanej
wody m3/d
przeciętnie
Produkcja
wody
sprzedaż*
m3/rok
Decyzja
– wod.
prawna
–
ważna do
142
129
214
b.d.
177
96
136
-
41 026
37 463
52 608
55 226
55 109
21 834
38 575
34 465
2018
2018
2018
2018
2018
2010
2018
b.d.
-
-
-
23 213
b.d.
-
-
-
b.d.
b.d.
Sumarycznie
359 519
* - sprzedaż według stanu na 31.12.2003 r.
Zdolność produkcyjna poszczególnych ujęć wód podziemnych w systemie sieci
wodociągowej posiada spore nadwyżki. Dla gminy Lubin określono tę nadwyżkę na 61,5%
[13].
Oprócz wymienionych ujęć komunalnych na terenie gminy znajdują się również ujęcia
wody, których użytkownikami są różne podmioty gospodarcze i instytucje [26]. Są to
przeważnie ujęcia jednootworowe ujmujące głównie poziom czwartorzędowy, rzadko
trzeciorzędowy. Ujęcia posiadają zatwierdzone zasoby wód w kategorii B. W latach 1968 –
1985 studnie wiercone były głównie na potrzeby b. PGR i obecnie brak informacji na ich
temat. Poniżej podaje się informacje na temat studni odwierconych po roku 1985 [26]
OCENA STANU ŚRODOWISKA – zał. nr 1
DO PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY LUBIN
proGEO Sp. z o.o
Tabela 20
L.p.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
40
Studnie odwiercone po roku 1985 [26]
Lokalizacja
Użytkownik
Osiek
Chróstnik
Czerniec
Górzyca
Miłosna
Niemstów
Chróstnik nr 14
Raszówka
Ul. Leśna 1a
Gilów
Bolanów
POD
Zasadn. Szkoła Mechan. Rolnictwa
Stacja Energetyczna
Nadl. Lubin – osiedle mieszkaniowe
Sklep i świetlica
Wiejski Ośrodek Zdrowia
Prywatny
Prywatny
18,0
13,0
1,5
7,0
6,3
12,0
2,39
0,30
czwartorzęd
Czwartorzęd
Trzeciorzęd
Czwartorzęd
Trzeciorzęd
Czwartorzęd
Czwartorzęd
Czwartorzęd
1986
1986
1986
1987
1989
1991
1998
1998
1
1
1
1
1
1
1
1
54,0
13,8
60,0
23,5
31,5
19,0
18,5
21,5
Betoniarnia
Nadleśnictwo Legnica
22,86
3,2
Czwartorzęd
czwartorzęd
1999
2003
1
1
40,0
18,0
Zasoby Poziom
Q/m3/h ujmowany
Rok
Zatwierdz.
Ilość
Otw.
Głębokość
wm
7.3.2 Odprowadzenie ścieków
Na terenie gminy 28 miejscowości posiada kanalizację sanitarną rozdzielczą, w tym z
25 miejscowości ścieki odprowadzane są do oczyszczalni gminnych, zaś z 3 wsi do
oczyszczalni miasta Lubina. Miejscowości nie skanalizowane to : Buczynka, Gola i Raszowa
Mała. Miejscowości z których ścieki odprowadzane są do oczyszczalni miasta Lubina to :
Gorzyca, Krzeczyn Mały i Krzeczyn Wielki.
Na terenie gminy Lubin znajduje się 8 oczyszczalni ścieków. Są to oczyszczalnie
mechaniczno-biologiczne o przepustowości maksymalnej 101 – 585 m3/d, przyjmują ścieki
komunalne. Oczyszczalnie zostały oddane do użytku w latach 1994 – 1998, zaś kanalizacja
sanitarna z 3 miejscowości podłączona została w 1999 roku do kolektora miasta Lubina.
Właścicielem oczyszczalni jest gmina Lubin, a podmiotem zrzucającym (dzierżawcą) jest
ZRB „Wod-Gaz-Serwis” z siedzibą w Krzeczynie Wielkim.
Tabela 21
Wykaz oczyszczalni ścieków i kanalizacji sanitarnej w gminie Lubin – stan na
30.09.2004 r. [22]
1.
Osiek
101
Ilość
odprow.
ścieków
śr. m3/d
101,5
2.
Składowice
280
97,12
3.
Obora
141
118,50
4.
Chróstnik
585
162,69
5.
Siedlce
129
87,59
6.
Raszówka
452
241,88
L.p
Oczyszczalnia
(nazwa i lokalizacja)
Przepustow.
w m3/d
Miejscowości podłączone Odbiornik
bezpośredni
pośredni
Osiek
Miroszowice
Kłopotów
Składowice
Księginice
Ustronie
Obora
Chróstnik
Lisiec
Bukowna
Zimna Woda
Wiercień
Siedlce
Czerniec
Dąbrowa Górna
Raszówka
Karczowiska
Raszowa
Miłoradzice
Miłosna
Gogołowice
Gorzelin
Decyzja
lub wod.praw
ważna do
Rów melioracyjny –
Rzeka Zimnica
2013
Rów melioracyjny –
Potok Dębniak
2010
Rów melioracyjny –
Rzeka Zimnica
Rów melioracyjny –
Rzeka Baczyna
2010
Rów melioracyjny –
Rzeka Zimnica
2010
Rów melioracyjny –
Potok Kaczorek
2005
2010
41
OCENA STANU ŚRODOWISKA – zał. nr 1
DO PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY LUBIN
proGEO Sp. z o.o
7.
Niemstów
150
82,16
8.
Szklary Górne
272
112,21
9.
Kanalizacja sanitarna
pod-łączona do m.
Lubina
-
b.d.
Razem
Tabela 22
:
2110
Niemstów
Pieszków
Szklary Górne
Rów melioracyjny –
Rzeka Zimnica
Rów melioracyjny –
Rzeka Zielenica
Krzeczyn Mały
Krzeczyn Wielki
Gorzyca
Rzeka Zimnica
2012
2012
-
1003,65
Informacje dotyczące kanalizacji sanitarnej – stan na 31.12.2003 r. [22]
L.p.
Kanalizacja
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
Sieć podłączona do oczyszczalni w Osieku
Sieć podłączona do oczyszczalni w Składowicach
Sieć podłączona do oczyszczalni w Oborze
Sieć podłączona do oczyszczalni w Chróstniku
Sieć podłączona do oczyszczalni w Siedlcach
Sieć podłączona do oczyszczalni w Raszówce
Sieć podłączona do oczyszczalni w Niemstowie
Sieć podłączona do oczyszczalni w Szklarach Górnych
Kanalizacja sanitarna podłączona do m. Lubina
RAZEM:
Ilość przepompowni
6
5
15
7
18
19
124
15
209
Ścieki odprowadzane
użytkowników
m3/rok
29 200
32 500
35 600
46 300
21 300
72 200
25 100
29 600
29 500
321 300
od
Ogółem długość sieci kanalizacyjnej wynosi 202,685 km oraz przyłącza do budynków o
długości 32,1 km.
Jak to wynika z powyższych zestawień, tylko oczyszczalnia w Osieku
wykorzystywana jest w 100%, w pozostałych istnieją rezerwy produkcyjne, ilość ścieków
doprowadzanych do oczyszczalni jest zdecydowanie mniejsza od ich nominalnej
przepustowości, w niektórych nawet dość znacznie.
7.3.3 Gospodarka wodno-ściekowa w Zakładzie Górniczym Lubin
Gospodarka ta jest zintegrowana we wspólnym obiegu, którego centralnym węzłem
jest składowisko odpadów poflotacyjnych „Żelazny Most” zlokalizowane poza terenem gminy
Lubin, na obszarach 3 sąsiednich gmin: Rudna, Polkowice i Grębocice. Zbiornik „Żelazny
Most”
pełni funkcję zbiornika retencyjnego dla przetrzymywania i klarowania wód
kopalniano-technologicznych z przeróbki rud miedzi oraz ich zawrotu do ponownego
wykorzystania. W obiegu tym cyrkulują:
- wody dołowe z odwadniania kopalń,
- ścieki bytowo-gospodarcze (sanitarne),
- wody pochłodnicze z chłodzenia maszyn i urządzeń górniczych na dole i na powierzchni
kopalni,
- zanieczyszczone ścieki deszczowe – wody opadowe.
Woda do celów bytowo-gospodarczych i technologicznych w zakładach górniczych
zagłębia miedziowego jak i w Zakładach Górniczych Lubin pobierana jest z kilku ujęć wód
podziemnych założonych w czwartorzędowych strukturach wodonośnych. ZG Lubin
korzystają z ujęć wody zlokalizowanych w miejscowości Szklary-Owczary i we wsi
Rynarcice. Woda surowa z ujęcia Rynarcice i Szklary-Owczary doprowadzana jest do Stacji
Uzdatniania Wody przy Szybie Zachodnim. Po uzdatnieniu z tej stacji rurociągiem zasilana
jest kopalnia Lubin.
OCENA STANU ŚRODOWISKA – zał. nr 1
proGEO Sp. z o.o
DO PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY LUBIN
42
Wszystkie wody dołowe i ścieki z placów szybowych wykorzystywane są w procesie
flotacji. Hermetyzacji ścieków przemysłowych i deszczowych dokonano w latach
siedemdziesiątych poprzez skierowanie ich do lokalnych zbiorników retencyjnych, a z nich
do procesu flotacji. Głównym węzłem wód obiegowych jest składowisko „Żelazny Most”,
służące jednocześnie do deponowania odpadów flotacyjnych i retencjonowania ilości wody
przemysłowej. System pompowni umożliwia prawidłową dystrybucję wody.
Wody dołowe i ścieki z terenu szybów ZG Lubin zawracane są do procesów flotacji.
Działają tu dwustopniowe oczyszczalnie ścieków sanitarnych, z których oczyszczone
mechanicznie i biologicznie ścieki kierowane są poprzez zbiorniki zawrotów na flotację. Z
terenu szybów Lubina Wschodniego ścieki sanitarne bez oczyszczania kierowane są do
Miejskiej Oczyszczalni Ścieków w Lubinie. Procentowy udział poszczególnych rodzajów
ścieków w ogólnym ich bilansie przedstawia się następująco [20]:
-
zawroty wód nadosadowych ze składowiska Żelazny Most
wody dołowe z odwadniania kopalni
ścieki deszczowo-przemysłowe
ścieki sanitarne
Razem:
– 51,0 m3/min
- 20,3 m3/min
- 2,3 m3/min
- 1,7 m3/min
75,3 m3/min
= 67,7%
= 27,0%
= 3,1%
= 2,2%
100,0
OCENA STANU ŚRODOWISKA – zał. nr 1
DO PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY LUBIN
proGEO Sp. z o.o
43
8. GOSPODARCZE UWARUNKOWANIA ROZWOJU
8.1 Przemysł, usługi i handel
Według danych statystycznych na dzień 31.12.2003 r. [15]
w gminie Lubin
zarejestrowanych było 779 podmiotów gospodarczych.
Wśród podmiotów gospodarczych gminy przeważa sektor prywatny (756) oraz ilość
osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą – 637. Najmniej – bo 3 podmioty
posiadają status spółdzielczy. Najliczniej reprezentowana jest branża „handel i naprawy” –
237 zarejestrowanych podmiotów, w następnej kolejności, ale nie przekracza liczby 100 jest
rolnictwo, przemysł, budownictwo, transport i łączność. Najmniej, bo 24 podmioty
zarejestrowały się w działalności „pośrednictwo finansowe”. Podobnie wygląda analiza ilości
osób prowadzących działalność gospodarczą. Najwięcej w sektorze handel i naprawy,
najmniej w pośrednictwie finansowym. Najwięcej, bo 747 podmiotów zatrudnia 9 i mniej
osób, 30 podmiotów 10 – 49 osób, a 2 podmioty 50 osób i powyżej tej liczby.
Poniżej dokonano porównania niektórych danych dotyczących działalności gospodarczej
gminy Lubin z pozostałymi gminami powiatu lubińskiego – stan XII 2003 r. [15 ]:
Tabela 23
Podmioty gospodarki narodowej zarejestrowane w rejestrze REGON – stan w dniu
31.XII.2003 r.[15]
L.p. Wyszczególnienie
1.
2.
3.
4.
4a.
4b.
4c.
4d.
Powiat
Ogółem
10129
Sektor publiczny
252
Sektor prywatny
9877
Z ogółem: Spółki handlowe
363
Spółki cywilne
685
Spółdzielnie
33
Fundacje itp.
200
Osoby fiz. prowadz. działalność
gospodarczą
8288
Gm.m. Lubin
Gm.w. Lubin
Gm.m.-w. Ścinawa
Gm.w. Rudna
8238
190
8048
332
578
24
144
779
23
756
28
49
3
21
727
12
715
10
41
4
9
385
27
358
13
17
2
26
6737
637
635
279
Tabela 24
Podmioty gospodarki narodowej zarejestrowane w rejestrze REGON – stan w dniu
31.XII.2003 r.[15]
według wybranych sekcji
L.p. Wyszczególnienie
Powiat
1.
Ogółem
2.
w tym: Rolnictwo
3.
Przemysł
4.
Budownictwo
5.
Handel i naprawy
6.
Hotele i restauracje
7.
Transport i łączność
8.
Pośredn. finansowe
9. Obsługa nieruch. i firm, nauka
10129
236
676
930
3469
341
792
478
1757
Gm.m. Lubin
8238
79
526
751
2822
268
594
409
1572
Gm.w. Lubin
Gm.m.-w. Ścinawa
779
83
78
79
237
42
78
24
70
727
45
51
57
288
22
80
35
77
Gm.w. Rudna
385
29
21
43
122
9
40
10
38
OCENA STANU ŚRODOWISKA – zał. nr 1
DO PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY LUBIN
proGEO Sp. z o.o
44
Podmioty gospodarki narodowej zarejestrowane w rejestrze REGON – stan w dniu
31.XII.2003 r.[15]
według liczby pracujących
L.p. Wyszczególnienie
1.
2
2a.
2b.
2c.
Gm.m. Lubin
Ogółem
10129
Podmioty o liczbie pracujących:
9 i mniej
9749
10 - 49
302
50 i więcej
78
Tabela 25
Gm.w. Lubin
Gm.m.-w. Ścinawa
8238
779
727
7939
226
73
747
30
2
705
20
2
Gm.w. Rudna
385
358
26
1
Osoby fizyczne* prowadzące działalność gospodarczą według wybranych sekcji
- stan w dniu 31.XII.2003 r.[15]
L.p. Wyszczególnienie
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
Powiat
Powiat
Ogółem
8288
w tym: przetw. przemysł.
535
Budownictwo
775
Handel i naprawy
3044
Hotele i restauracje
292
Transport i łączność
739
Pośredn. finansowe
454
Obsługa nieruch. i firm, nauka 1340
Gm.m. Lubin
Gm.m.-w. Ścinawa
Gm.w. Lubin
673
425
619
2454
230
549
386
1201
637
57
65
216
35
74
23
56
635
39
54
265
19
78
35
63
Gm.w. Rudna
279
14
37
109
8
38
10
20
* - bez osób prowadzących indywidualne gospodarstwa rolne
Zgodnie z ewidencją działalności gospodarczej otrzymaną z Urzędu gminy [22] liczba
podmiotów gospodarczych działających na dzień 10.05.2005 wynosi 635.
Tabela 26
następująco:
Ewidencja działalności gospodarczej według katalogu branż i podbranż przestawia się
L.p.
Nazwa działalności
1.
2.
3.
4.
5.
6.
1.
2.
3.
4.
5.
Produkcja wyrobów
79;
Usługi przemysłowe
148;
Budownictwo
293
Transport
136
Handel stacjonarny
224
Handel stacjonarny i obwoźny 31
Handel obwoźny
124
Gastronomia
61
Pozostałe usługi materialne 67;
Usługi niematerialne
220
Surowce wtórne i opakowania 15
Tabela 27
Ogółem
ilość
Uwagi
w tym: branża metalowa – 11; chemiczna – 7; masarnie i ubojnie – 3;
w tym: usługi motoryzacyjne – 53; wulkanizacja i bieżnikowanie - 1;
w tym: pralnie – 2; usuwanie nieczystości – 1
Liczba jednostek zarejestrowanych w systemie REGON w latach 1997 – 2003 [9,15] :
1997
546
1998
592
1999
665
2000
711
2001
651
2002
706
2003
779
OCENA STANU ŚRODOWISKA – zał. nr 1
proGEO Sp. z o.o
DO PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY LUBIN
45
W gminie Lubin dominują przedsiębiorstwa mikro (zatrudniające do 10 osób) oraz
przedsiębiorstwa małe, zatrudniające od 11 do 50 osób. Do najważniejszych zakładów
przemysłowych i usługowych zlokalizowanych na terenie gminy należy zaliczyć [9]:














KGHM POLSKA MIEDŹ S.A.
Zakład Remontowo-Budowlany ‘WOD-GAZ-SERWIS” – Krzeczyn Wielki
Przedsiębiorstwo Budownictwa, Produkcji i Handlu „URBEX” – Osiek
Przedsiębiorstwo Produkcyjno-Usługowo-Handlowe – Siedlce
PPHU „Smaczek” – Obora
Przedsiębiorstwo Transportowo-Szkoleniowe „Megawóz” – Składowice
Piekarnia – Krzeczyn Wielki
gminna Spółdzielnia Samopomoc Chłopska – Obora
Przedsiębiorstwo Produkcyjno-Usługowe „Kora Tartak” – Gorzelin
Przedsiębiorstwo Produkcji i Usług KOTŁOREM – Miłosna
Hurtownia Obuwia – Chróstnik
„Radlew” Sp. z o.o. – Raszówka
Przedsiębiorstwo Hotelarsko-Gastronomiczne „Chata Karczowiska” – Karczowiska
PHU „DREWTRAK” – Owczary.
Dominującą rolę w strukturze podmiotów zajmuje handel, jednakże spora liczba
przedsiębiorstw wytwórczych i budowlanych neutralizuje tę nierówność ze względu na ilość
zatrudnionych w tych sektorach osób – mniej więcej po równo między sektorem wytwórczym
i usługowo-handlowym.
W południowej części gminy brak jest zakładów produkcyjnych. Znajdują się tutaj
tylko zakłady usługowe i hodowlane. Do najważniejszych należy zaliczyć składy drewna i
tartaki, fermy hodowlane drobiu i hodowli ryb. W Miłosnej, przy drodze krajowej nr 36
znajduje się jedyna na terenie gminy stacja benzynowa „Petrochmia Płock”.
Jako oddziały spółki KGHM POLSKA MIEDŹ S.A. w północnej części gminy znajdują
się jej jednostki: Zakłady Górnicze Lubin - Szyby Zachodnie oraz Szyby Wschodnie
Zakładów Górniczych Polkowice-Sieroszowice.
Według danych Powiatowego Urzędu Pracy zawartych w Planie Rozwoju Lokalnego
[9]
w gminie Lubin na początku września 2003 roku zarejestrowanych było 1015
bezrobotnych, w tym 511 kobiet. Wskaźnik bezrobocia dla gminy wyliczony jako stosunek
bezrobotnych do osób czynnie zawodowo wynosił w marcu 2004 r. - 24,1%. Wskaźnik ten
jest dużo większy niż w powiecie (18,6%), i trochę większy niż w województwie dolnośląskim
– 23,1%. Analizując strukturę bezrobotnych pod względem wykształcenia należy stwierdzić,
że zdecydowana większość bezrobotnych to ludzie z wykształceniem podstawowym i
niepełnym podstawowym oraz zasadniczym zawodowym. Relatywnie niski jest odsetek osób
legitymujących się wykształceniem wyższym.
Jak wynika z powyższych danych, bezrobocie jest w gminie problemem wymagających
pilnych rozwiązań.
8.2 Rolnictwo
Rolnictwo jest bardzo ważną po przemyśle miedziowym gałęzią gospodarczą regionu. Użytki
rolne zajmują 15 291 ha czyli 55,5 % powierzchni gminy. Szczegółowy podział
przedstawiono poniżej (tabela 5, rys. 3).
OCENA STANU ŚRODOWISKA – zał. nr 1
DO PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY LUBIN
proGEO Sp. z o.o
46
grunty orne
74,7%
sady
łąki trwałe
pastwiska trwałe
grunty rolne
zabudowane
grunty pod stawami
grunty pod rowami
1,8%
0,3%
1,1%
1,2%
Rysunek 8
2,9%
7,2%
grunty zadrz, i zakrz,
10,7%
Podział powierzchni użytków rolnych w gminie Lubin
Wg danych Urzędu Statystycznego we Wrocławiu, opublikowanych w 2003 roku, w
gminie wiejskiej Lubin 4 580 osób zamieszkuje w gospodarstwie domowym z użytkowaniem
działki rolnej [27] (tabela 26). W podregionie legnickim udział sektora rolnego największy jest
w gminie wiejskiej Lubin (rys. 5)
Rysunek 9
Ludność faktycznie zamieszkała w gospodarstwach domowych z użytkowaniem działki
rolnej w podregionie legnickim
ludność
5000
4500
4000
3500
3000
2500
2000
1500
1000
500
0
gmina miejska gmina wiejska
Lubin
Lubin
miasto
Ścinawa
wieś Ścinawa gmina wiejska
Rudna
W użytkowaniu rolników znajduje się ponad 50 % powierzchni użytków rolnych.
Średnia wielkość gospodarstwa wynosi nieco ponad 8 ha. Szczegółową charakterystykę
gospodarstw rolnych pod względem udziału powierzchni przedstawia poniższa tabela i
wykres.
OCENA STANU ŚRODOWISKA – zał. nr 1
DO PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY LUBIN
proGEO Sp. z o.o
Tabela 28
Gospodarstwa rolne w gminie Lubin (żródło: UG Lubin, stan na 04 listopad 2004)
Powierzchnia
Liczba
gospodarstw
Rysunek 10
1-2
2-5
5-10
10-15
15-25
25-35
35-50
ha
ha
ha
ha
ha
ha
ha
Powyżej
50
ha
493
397
290
97
57
20
10
14
Gospodarstwa rolne w gminie Lubin (żródło: UG Lubin, stan na 04 listopad 2004)
28,8%
1-2
2-5
21,0%
35,8%
5-10
10-15
15-25
25-35
4,1%
1,0%
0,7%
Rysunek 11
35-50
7,0%
Powyżej
50
1,5%
Struktura własności gruntów w gminie Lubin
1%
30%
30%
10%
29%
rolnicy indywidualni
nadleśnictwa
RSP w Miroszowicach
Zasób własności rolnej Skarbu Państwa
pozostałe (Skarb Państwa, Gmina)
47
OCENA STANU ŚRODOWISKA – zał. nr 1
proGEO Sp. z o.o
DO PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY LUBIN
48
Zróżnicowanie rolniczej przestrzeni produkcyjnej predysponuje do intensywnego
rozwoju rolnictwa centralną część gminy. W miejscowościach położonych w sąsiedztwie
miasta i w zasięgu głównych ciągów komunikacyjnych – dróg nr 3 i nr 335 – aktywność
zawodowa ludności poza rolnictwem jest wyższa, niż w pozostałych obszarach. W
miejscowościach tych stwierdza się też znaczny udział działalności pozarolniczej. Dotyczy to
następujących miejscowości: Osiek, Obora, Miroszowice, Skały Górne i Chróstnik,
Karczowiska, Raszówka, w mniejszym stopniu – Niemstowa, Krzeczyna Wielkiego, Miłosnej.
Poza tymi obszarami przeważają miejscowości o wiodącej funkcji rolniczej. Dotyczy to kilku
wsi: Niemstowa, Księgnic, Składowic oraz małych wsi, położonych na obrzeżu gminy:
Buczynka, Raszowa Mała, Ustronie, Dąbrowa górna. [4]
49
OCENA STANU ŚRODOWISKA – zał. nr 1
DO PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY LUBIN
proGEO Sp. z o.o
Tabela 29
Ludność faktycznie zamieszkała w gospodarstwach domowych z użytkowaniem gospodarstwa rolnego wg powierzchni użytków rolnych w
podregionie legnickim [27].
WYSZCZEGÓLNIENIE
Ogółem
Gospodarstwa domowe
z użytkownikiem indywidualnego gospodarstwa rolnego
według powierzchni użytków rolnych gospodarstwa w ha
z użytkownikiem
działki rolnej
z właścicielem
zwierząt
gospodarskich
razem
0,1-0,5 0,5-1,0
razem
1-2
2-3
3-5
5-7
7 - 10
10 - 15 15 - 20
20-30
30-50
50100
100
i więcej
Podregion legnicki.........
44862
392
15123
9625
5498
29347 8609 3696 3837 2787
3233
3021
1401
1210
763
591
199
Powiat Lubiński...............
15202
165
5163
3530
1633
9874
2857 1344 1446 1015
1125
953
413
279
193
134
115
4042
93
1864
1245
619
2085
947
401
306
143
114
75
27
27
21
14
10
Ścinawa.....................
3250
3
675
420
255
2572
620
299
386
292
336
241
128
93
61
55
61
miasto.....................
608
-
167
98
69
441
181
63
58
49
40
26
8
-
-
-
15
wieś.........................
2642
3
508
322
186
2131
439
236
328
243
296
215
120
92
61
55
46
Lubin.........................
4580
47
1554
1140
414
2979
791
374
405
304
375
361
146
93
77
15
38
Rudna........................
3330
22
1070
725
345
2238
499
270
349
276
300
276
112
66
34
50
6
gminy miejskie
Lubin.........................
gminy miejsko-wiejskie
gminy wiejskie
OCENA STANU ŚRODOWISKA – zał. nr 1
proGEO Sp. z o.o
DO PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY LUBIN
50
8.3 System transportu i komunikacji
Rozdział ten opracowano na podstawie informacji uzyskanych z Urzędu gminy oraz z
danych zawartych w opracowaniach archiwalnych umieszczonych w rozdziale „Spis
literatury” – [3, 4, 7, 8, 9, 13, 15].
8.3.1 Komunikacja drogowa
Sieć drogową na terenie gminy Lubin tworzą ogólnodostępne drogi publiczne, które
ze względu na funkcję jaką pełnią dzieli się na następujące kategorie:
- drogi krajowe - nr 3 i 36,
- drogi wojewódzkie – nr 292 i 335,
- drogi powiatowe – jest ich 18 o numerach np. 1138 lub 1235,
- drogi gminne - jest ich 16 o numerach np. 101157,
- inne drogi lokalne.
Przez gminę przebiegają dwie drogi krajowe:
–
–
nr 3 (E65) Jakuszyce-Świnoujście, odcinek przebiegający przez północną część
gminy do Lubina jest dwujezdniowy, od Lubina w kierunku Legnicy - jednojezdniowa,
droga III klasy technicznej,
nr 36 - z miasta Lubina wyprowadzone są dwa odcinki – jeden w kierunku do
Ścinawy i drugi w kierunku do Prochowic i Wrocławia, droga III klasy technicznej.
Przebiegają również dwie drogi wojewódzkie:
-
nr 292 znajduje się w północno-wschodniej części gminy stanowiąc część połączenia
drogowego Lubina z Rudną,
nr 335 przebiega przez zachodnią część obszaru gminy łącząc miasto Lubin poprzez
Krzeczyn z Chojnowem.
Drogi krajowe i wojewódzkie posiadają nawierzchnię asfaltową, ich stan techniczny jest
dobry. W większości ich biegu posiadają wyraźne wydzielone pobocza.
Drogi powiatowe reprezentowane są przez:
1. droga nr 1138 prowadzi od północno-zachodniej granicy gminy (Parchów) do Szklar
Górnych i drogi krajowej nr 3, długość drogi 5,0 km, standard IV,
2. droga nr 1218 ze Szklar Górnych do Owczar z połączeniem do drogi krajowej nr 3,
długość drogi 3,58 km, standard IV,
3. droga nr 1219 – wiedzie od granic m.Lubina (ul. Jana Pawła II) poprzez Oborę do
Szklar Górnych, do granicy gminy i dalej do Chocianowa, długość drogi 7,56 km,
standard IV,
4. droga nr 1220 – od drogi krajowej nr 3 w kierunku do Rynarcic, długość drogi na
terenie gminy – ok. 2,8 km, standard IV,
OCENA STANU ŚRODOWISKA – zał. nr 1
proGEO Sp. z o.o
DO PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY LUBIN
51
5. droga nr 1221 – od drogi wojewódzkiej nr 292 przez Składowice – Ustronie –
Dąbrowa Górna – granica gminy - Dąbrowa Środkowa i Dolna do drogi krajowej nr
36, długość drogi - 5,0 km, standard V,
6. droga nr 1222 – droga krajowa nr 36 – Siedlce - granica gminy – Ręszów, długość
drogi - 1,5 km, standard V,
7. droga nr 1223 – droga krajowa nr 36 – Niemstów – granica gminy – Parszowice,
długość drogi - 1,0 km, standard V,
8. droga nr 1227 – na południowym zachodzie od granicy gminy poprzez Wiercień –
Bukownę do wsi Lisiec, długość drogi 10,15 km, długość nawierzchni twardej – 5,59
km, nawierzchni gruntowej – 4,56 km, standard V,
9. droga nr 1229 – Osiek – droga krajowa nr 36 – Kłopotów, długość drogi 2,91 km,
standard IV,
10. droga nr 1230 – Lubin – Osiek – Pieszków – Raszowa – Raszówka, długość drogi
7,22 km, standard IV,
11. droga nr 1231 – Lubin – Księginice – Czerniec – Niemstów, długość drogi 7,22 km,
długość nawierzchni twardej 5,1 km, nawierzchni gruntowej – 2,12 km, standard V,
12. droga nr 1232 – droga krajowa nr 3 – Karczowiska – Zimna Woda – Lisiec – granica
gminy – Jaroszówka, długość drogi 11,46 km, standard IV,
13. droga nr 1233 – droga krajowa nr 36 – Miłosna – Miłoradzice – Raszówka –
Karczowiska – droga krajowa nr 3, długość drogi 12,0 km, standard IV,
14. droga nr 1234 – droga wojewódzka nr 335 – Krzeczyn Wielki – Gorzyca – granica
gminy – Żabice, długość drogi 6,47 km, standard V,
15. droga nr 1235 – Krzeczyn Wielki – Lubin, ul.Grottgera – Chróstnik – droga krajowa nr
3, długość drogi 2,35 km, standard V,
16. droga nr 1236 – Obora – Lubin – droga krajowa nr 3, długość drogi 2,32 km,
standard IV,
17. droga nr 1237 – droga krajowa nr 36 – Miłosna – granica gminy – Redlice, długość
drogi w na terenie gminy – 0,6 km, standard IV,
18. droga nr 1250 – z Legnicy – granica gminy – do Raszowej, długość drogi 3,06 km,
długość nawierzchni twardej – 1,18 km, nawierzchni gruntowej – 1,88 km, standard
VII.
Sumaryczna długość dróg powiatowych na terenie gminy wynosi 92,0 km. Według
danych statystycznych [15] w powiecie lubińskim w roku 2003 zarejestrowano 218,4 km
dróg publicznych powiatowych, gmina Lubin użytkuje więc 42% ogólnego kilometrażu dróg
powiatowych. W 100% posiadają one nawierzchnię ulepszoną.
Stosunkowo gęsta sieć dróg powiatowych uzupełniana jest drogami gminnymi klasy D,
zapewniając dogodne połączenia między miejscowościami.
Zestawienie dróg gminnych przedstawia się następująco:
1. droga nr 101157 D – relacji granica m.Lubin – Gola - granica gminy,
długość drogi 3,761 km, szerokość drogi od 4,6 do 6,66 m, nawierzchnia bitumiczna,
ulepszona, stan techniczny drogi oceniany jako bardzo dobry;
OCENA STANU ŚRODOWISKA – zał. nr 1
proGEO Sp. z o.o
DO PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY LUBIN
52
2. droga nr 103041 D - Miłoradzice – Pieszków,
długość 2,8 km, szerokość drogi od 4,0 do 6,5 m, nawierzchnia bitumiczna (ulepszona)
na terenie zabudowanym wsi Miłoradzice, stan techniczny tego odcinka określony jako
bardzo dobry; pozostała część o nawierzchni żużlowej, nie ulepszona, stan dobry;
3. droga nr 103042 D – Miłoradzice – Raszowa,
długość drogi 2,831 km, szerokość od 3,5 do 7,5 m, żużlowa na odcinku z Miłoradzic do
do Raszowej, bitumiczna przez wieś Raszowa, ulepszona, stan dobry;
4. droga nr 103043 D – Miłoradzice – Buczynka,
długość drogi 4,0 km, szerokość od 4,0 do 7,0 m, nawierzchnia bitumiczna, ulepszona,
stan techniczny oceniany na bardzo dobry;
5. droga nr 103044 D – Zimna Woda – Wiercień,
długość drogi 2,046 km, szerokość od 4,0 do 6,0 m, nawierzchnia bitumiczna,
ulepszona, stan techniczny dobry;
6. droga nr 103045 D – Gorzelin – Pieszków – Niemstów,
długość drogi 8,911 km, szerokość od 3,0 do 8,0 m, gruntowa na odcinku z Gorzelina do
Pieszkowa, nie ulepszona, stan techniczny średni; bitumiczna, ulepszona przez wieś
Pieszków, stan techniczny bardzo dobry; żużlowa na odcinku z Pieszkowa do
Niemstowa, nie ulepszona, stan techniczny dobry; bitumiczna , ulepszona na terenie
zabudowanym wsi Niemstów, stan techniczny bardzo dobry;
7.
droga nr 103046 D - Czerniec – Osiek przez Kłopotów,
długość drogi 4,65 km, szerokość od 4,5 do 10,0 m,
na odcinku z Czerniec do
Kłopotowa nawierzchnia żużlowa, nie ulepszona, stan średni; przez wieś Kłopotów
nawierzchnia bitumiczna, ulepszona, stan bardzo dobry;
8. droga nr 103047 D – Osiek – Chróstnik,
długość drogi 6,40 km, szerokość od 4,5 do 6,0 m, we wsiach Osiek i Chróstnik
nawierzchnia bitumiczna, ulepszona, stan techniczny dobry; odcinek do wsi Chróstnik o
nawierzchni gruntowej, nie ulepszonej, stan techniczny średni;
9. droga nr 103048 D – Raszówka – Gorzelin,
długość drogi 4,70 km, szerokość od 5,0 do 12,6 m, nawierzchnia bitumiczna, stan
techniczny bardzo dobry, od wsi Gorzelin do drogi krajowej nr 3 nawierzchnia żużlowa,
nie ulepszona, stan techniczny średni;
10. droga nr 103049 D – Krzeczyn Mały – Gorzyca,
długość drogi 2,40 km, szerokość od 3,4 do 4,7 m, nawierzchnia bitumiczna na terenie
zabudowanym we wsi Gorzyca, ulepszona, na pozostałym odcinku nawierzchnia
żużlowa, nie ulepszona, stan techniczny dobry;
11. droga nr 103050 D – Miłoradzice – Gogołowice,
długość drogi 3,0 km, szerokość od 3,0 do 7,6 m, nawierzchnia bitumiczna, droga
ulepszona na terenie zabudowanym wsi Miłoradzice oraz przez wieś Gogołowice, jej
stan techniczny oceniany jako bardzo dobry; natomiast na odcinku z Miłoradzic do
Gogołowic nawierzchnia żużlowa, nie ulepszona, stan techniczny oceniany jako dobry;
OCENA STANU ŚRODOWISKA – zał. nr 1
proGEO Sp. z o.o
DO PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY LUBIN
53
12. droga nr 103051 D – relacji Miroszowice – Lubin granica gminy,
długość drogi 2,0 km, szerokość od 6,5 do 10,5 m, nawierzchnia bitumiczna, ulepszona,
stan techniczny dobry;
13. droga nr 103052 D – Chróstnik – Bolanów,
długość drogi 1,85 km, szerokość od 4,7 do 8,6 m, nawierzchnia bitumiczna, ulepszona
na terenie wsi Chróstnik oceniana jako stan bardzo dobry, gruntowa na odcinku z
Chróstnika do Bolanowa, nie ulepszona, stan techniczny zły;
14. droga nr 103053 D – Księginice – Kłopotów,
długość drogi 6,0 km, szerokość od 4,0 do 8,0 m, nawierzchnia żużlowa na odcinku z
Księginic do Kłopotowa, nie ulepszona, stan techniczny średni; nawierzchnia bitumiczna
na odcinku we wsi Kłopotów, ulepszona;
15. droga nr 103054 D – Księginice – Składowice,
długość drogi 2,5 km, szerokość od 7,0 do 10,0 m, nawierzchnia bitumiczna, ulepszona,
stan techniczny bardzo dobry;
16. droga nr 103055 D – Składowice – Zalesie,
długość drogi 3,0 km, szerokość od 4,0 do 6,0 m, nawierzchnia bitumiczna, ulepszona
we wsi Składowice, na terenie zabudowanym przysiółka Zalesie oraz na odcinku
prowadzącym do drogi wojewódzkiej nr 292 w kierunku Rudnej, stan techniczny dobry;
nawierzchnia żużlowa, nie ulepszona na odcinku ze Składowic do Zalesia, stan
techniczny dobry.
Ogółem dróg gminnych jest 60,849 km. Według danych statystycznych [15] w
powiecie lubińskim w roku 2003 zarejestrowano 122,4 km dróg publicznych gminnych,
gmina Lubin użytkuje więc 49,7% ogólnego kilometrażu dróg gminnych. W 90%
posiadają one nawierzchnię ulepszoną.
Zarządcami dróg, do właściwości, do których należą sprawy z zakresu planowania
budowy, modernizacji, utrzymania i ochrony dróg są następujące organy administracji
rządowej i samorządowej:
- dróg krajowych – Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad,
- dróg wojewódzkich – Zarząd Województwa,
- dróg powiatowych - Zarząd Powiatu,
- dróg gminnych - Zarząd gminy.
Ocena transportu drogowego wg [13];
1. Przeciążenie natężenia ruchu pojazdów na wszystkich drogach.
2. Nie wystarczające bezpieczeństwo ruchu na drogach (skrzyżowania, przejazdy
kolejowe).
3. Brak wystarczających ilości parkingów na samochody osobowe.
4. Zbyt słabo rozwinięta infrastruktura przy drogach krajowych i wojewódzkich.
5. Zbyt niski poziom infrastruktury rowerowej.
8.3.2 Komunikacja kolejowa
Przez teren gminy Lubin przebiega linia kolejowa nr 289 relacji Legnica-RudnaGwizdanów. Jest to linia pierwszorzędna, jednotorowa, zelektryfikowana. Przy tej linii na
terenie gminy funkcjonują 3 stacje kolejowe, w Raszówce, Gorzelinie i Chróstniku.
Ponadto PKP administruje odcinkiem o długości 0,4 km linii kolejowej nr 971 znaczenia
miejscowego relacji Lubin Górniczy- Lubin Kopalnia PLK. Jest to linia jednotorowa,
OCENA STANU ŚRODOWISKA – zał. nr 1
proGEO Sp. z o.o
DO PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY LUBIN
54
zelektryfikowana. Celom przemysłowym służy linia kolejowa Lubin-Polkowice, nieczynna
jest linia kolejowa z Lubina do Chocianowa.
Ocena stanu transportu kolejowego PKP i PLK [13]:
1. Obciążenie przewozami towarowymi – spełnia wymagania odbiorców w tym zakresie.
2. Infrastruktura kolejowa (przejazdy, stacje itp.) – są w stanie technicznym nie
zadawalającym.
3. Wykorzystanie – obciążenie linii do przewozów pasażerskich nie jest wykorzystane.
4. Stan techniczny linii „Pol-Miedź Trans” wymaga remontów.
8.3.3 Komunikacja zbiorowa
Podstawową formą przewozów na terenie gminy jest komunikacja autobusowa – PKS
oraz przewozy zakładowe KGHM POLSKA MIEDŹ S.A. Realizowane są przede
wszystkim przewozy na linii Legnica – Polkowice. Nie przewiduje się istotniejszych zmian
w charakterze przewozów.
9. POWIETRZE ATMOSFERYCZNE
9.1 Warunki klimatyczne
Według regionalizacji klimatycznej W. Okołowicza analizowany teren znajduje się w
Regionie Śląsko-Wielkopolskim (kraina 29). Natomiast w klasyfikacji pluwiometrycznej A
Schmucka zaliczany jest do Regionu Nadodrzańskiego [4].
Należy on do obszarów najcieplejszych w Polsce z termicznym uprzywilejowaniem
występującym w ciągu całego roku. Średnia roczna temperatura powietrza wynosi 8,3* C,
okres wegetacyjny trwa ponad 200 dni, a jego średnia temperatura przekracza 14* C.
Średnia temperatura miesiąca stycznia wynosi –1,3* C, natomiast lipca 18,5* C. Czas
trwania zimy wynosi ok. 60 dni, - lata - 100 dni, a liczba dni z pokrywą śnieżną wynosi ok. 58
dni. Ok. 60-65% rocznej sumy opadów wynoszącej ca 550-580 mm. Przypada na okres letni
(kwiecień-wrzesień). Pod względem anemometrycznym na tym terenie przeważają wiatry z
kierunków zachodniego,
północno-zachodniego i południowo-zachodniego przy
dominujących średnich prędkościach od 0 do 2 oraz od 2 – 5 m/s, natomiast udział cisz
(sytuacje bezwietrzne) w przekroju całego roku wynosi od 6 do 16%.
Pod względem warunków klimatu lokalnego teren gminy charakteryzuje się
zróżnicowanymi warunkami zależnie od jednostek i form morfologicznych występujących na
obszarze gminy.
Obszary pozadolinne, obejmujące głównie powierzchnie wysoczyzn plejstoceńskich
pagórkowatych, falistych lub płaskich, charakteryzują się korzystnymi warunkami solarnymi,
termicznymi, jak również wilgotnościowymi i anemometrycznymi. Poszczególne powierzchnie
terenu są dobrze przewietrzane, wolne od zastoisk chłodnych mas powietrza, dodatkowo
warunki klimatu lokalnego są korzystnie modyfikowane przez zwarte kompleksy lasów
iglasto-liściastych.
Odmienne cechy klimatu lokalnego wykazują obszary dolin rzecznych z systemami
teras akumulacyjnych zalewowych i nadzalewowych, fragmentami teras wyższych
plejstoceńskich oraz zróżnicowanych morfometrycznie innych dolin bocznych. W odniesieniu
do tych form morfologicznych warunki klimatu lokalnego charakteryzują się mniej
korzystnymi od wymienionych powyżej warunkami topoklimatycznymi w zakresie: termiki,
wilgotności względnej powietrza, nasłonecznienia oraz anemometrii. Istnienie form wklęsłych
szczególnie w obrębie powierzchni teras najniższych (zalewowej i nadzalewowej) dolin
rzecznych i innych dolinek bocznych lub większych obniżeń terenu gdzie zalegają poziomy
OCENA STANU ŚRODOWISKA – zał. nr 1
proGEO Sp. z o.o
DO PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY LUBIN
55
wód podziemnych sprzyja częstej stagnacji chłodnych i wilgotnych mas powietrza w
przekroju dziennym jak i podczas okresu jesienno-zimowego i zimowo-wiosennego.
Takie warunki morfologiczno-gruntowo-wodne sprzyjają powstawaniu inwersji
termicznych, którym towarzyszą częste lokalne zamglenia towarzyszące stagnacji chłodnego
i wilgotnego powietrza w strefie przypowierzchniowej i wyższej. Opisane warunki klimatu
lokalnego niekorzystne lub bardzo przeciętne dotyczą w szczególności najniższych
powierzchni terenu w obrębie tych jednostek morfologicznych. W odniesieniu do powierzchni
teras wyższych w tym przede wszystkim terasy plejstoceńskiej i części teras nadzalewowych
warunki klimatu lokalnego są poprawne lub przeciętne w odniesieniu do opisanych powyżej
dla możliwości lokalizacji zabudowy i stałego przebywania ludzi. [4]
9.2 Emisja zanieczyszczeń
Jakość powietrza atmosferycznego na terenie gminy zależy przede wszystkim od
wielkości chwilowych emisji ze źródeł zlokalizowanych na terenie powiatu oraz od wielkości
transgranicznej migracji zanieczyszczeń.
Emisję zanieczyszczeń do atmosfery powodują następujące działania:

Energetyczne spalanie paliw - główne źródło emisji dwutlenku siarki, tlenków azotu,
pyłu, dwutlenku węgla,

Produkcja wyrobów przemysłowych - główne źródło emisji lotnych związków
organicznych, metanu, a także dwutlenku siarki, dwutlenku azotu i pyłów,

Transport - duży udział w emisjach tlenku węgla, tlenków azotu, niemetanowych
lotnych związków organicznych, dwutlenku węgla

Produkcja rolna - źródło rozproszonej emisji amoniaku, metanu, podtlenku azotu, co
ma wpływ na zmiany kwasowości środowiska, eutrofizację ekosystemów wodnych i na
ocieplenie klimatu,

Ogrzewanie budynków mieszkalnych i obiektów użyteczności publicznej - źródło emisji
znacznych ilości dwutlenku siarki i pyłów, wielopierścieniowych węglowodorów
aromatycznych i dioksyn.
Większość problemów ekologicznych związana jest z nadmierną emisją ze źródeł
technologicznych. Jednocześnie gwałtowny wzrost ruchu komunikacyjnego w dużym stopniu
przyczynia się do zanieczyszczenia. Lokalnie znacząco wpływa na stan powietrza również
niska emisja.
Gmina Lubin należy do powiatu będącego na czwartym miejscu w województwie pod
względem wielkości emisji zanieczyszczeń gazowych i pyłowych do powietrza, zaraz za
powiatem zgorzeleckim oraz miastami Wrocław i Wałbrzych [28]. Znaczący wpływ na stan
czystości powietrza, szczególnie w przypadku stężeń chwilowych na obszarze gminy mają
lokalne źródła emisji. Do największych z nich należą źródła związane z przemysłem
wydobywczo-przeróbczym miedzi skupionym w KGHM "Polska Miedź" S.A. tj. ZG "Lubin"
oraz źródła związane z procesami spalania paliw w celach grzewczych, przede wszystkim są
to MPEC THERMAL oraz Energetyka Sp. o.o. Obszar ten charakteryzuje się ponadto
znaczącą transgraniczną migracją zanieczyszczeń gazowych, głównie z terenu Niemiec i
Czech. Migracja ta wpływa na dość wysokie tło zanieczyszczeń na tym terenie [13]. Na
terenie gminy Lubin zlokalizowanych jest szereg emitorów zanieczyszczeń powietrza. Są to
przede wszystkim wysokie źródła punktowe (kominy), wprowadzające do powietrza
zanieczyszczenia powstałe w trakcie spalania paliw w celach grzewczych (kotłownie) i na
potrzeby technologiczne (piece, suszarki itp.). Przeważająca ilość emitorów zlokalizowana
jest w granicach miasta Lubina. Poza spalaniem paliw w celach grzewczych, na stan
zanieczyszczenia atmosfery wpływają również źródła emisji z różnorodnych procesów
technologicznych. Do największych i znaczących źródeł emisji technologicznych na terenie
powiatu należą: Zakłady Górnicze "Lubin" [13].
OCENA STANU ŚRODOWISKA – zał. nr 1
proGEO Sp. z o.o
DO PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY LUBIN
56
W skali gminy głównymi źródłami zanieczyszczeń powietrza są:
 szyby wentylacyjne kopalń (pyły rudy i skały płonnej zawierającej miedź, ołów i arsen;
tlenek węgla z robót strzałowych, spalania oleju napędowego i prac spawalniczych; pyły
spawalnicze; tlenki azotu z rozkładu materiałów wybuchowych; SO2 ze spalania oleju
napędowego oraz związki organiczne – węglowodory, butanol, octan butylu – emitowane
przy obrocie produktami naftowymi i przy pracach malarskich);
 kotłownie na terenach zakładów górniczych i miasta oraz indywidualne paleniska (pyły,
SO2, tlenki azotu);
 ruch drogowy, w szczególności na drogach krajowych nr 3 i 36 – ze względu na duży
udział pojazdów ciężkich.
Ważniejsze źródła emisji pyłowych i gazowych na terenie gminy i jego najbliższego
sąsiedztwa przedstawiono w tabeli nr 30.
Szczególnie uciążliwe dla mieszkańców są zanieczyszczenia komunikacyjne oraz
skupiska „niskich źródeł emisji”, które wiążą się zwykle z dużym zagęszczeniem zabudowy o
ogrzewaniu indywidualnym (węgiel, koks). Najwyższe średniodobowe stężenia
zanieczyszczeń notowane są z tego powodu w sezonie grzewczym. Ogrzewnictwo stanowi,
zgodnie z danymi emisyjnymi, główne źródło emisji zanieczyszczeń do powietrza na terenie
powiatu [13].
9.3 Zaopatrzenie w gaz
Sieć gazowa na terenie gminy Lubin jest dobrze rozwinięta, przez teren przebiega
magistrala gazowa  200 relacji Legnica – Lubin [9]. Dotychczas zgazyfikowano 17
miejscowości na 31 istniejących. Są to głównie miejscowości zlokalizowane po wschodniej
części gminy. Dla pozostałych zaś opracowano już; koncepcje programowa. Najbliższe plany
obejmują gazyfikację wsi Miroszowice.
Miejscowości nie zgazyfikowane:
1. Buczynka
2. Czerniec
3. Dąbrowa Górna
4. Gogołowice
5. Gorzelin
6. Kłopotów
7. Księgnice
8. Miłosna
9. Miroszowice
10. Niemstów
11. Pieszków
12. Siedlce
13. Składowice
14. Ustronie
Długość sieci włącznie z przyłączami do budynków mieszkalnych wynosi ok. 100 km [9].
Nośnikiem gazu jest gazociąg wysokiego ciśnienia 200 Lubin-Legnica. Z tego gazociągu
zasilane są cztery stacje redukcyjno-pomiarowe 1 [4]:
1. Ze stacji redukcyjno-pomiarowej we wsi Zimna Woda zaopatrywane są wsie Zimna
Woda, Lisiec, Wiercień, Bukowna, Karczowiska, Raszówka, Raszowa Mała,
Raszowa,
2. Ze stacji redukcjno-pomiarowej we wsi Krzeczyn Wielki zaopatrywane są wsie
Krzeczyn Wielki, Chróstnik, Krzeczyn Mały,
3. Ze stacji we wsi Obora – wsie Obora i Szklary Górne,
4. Ze stacji we wsi Goła – wieś Goła, natomiast wieś Osiek jest zasilana z sieci gazowej
średniego ciśnienia miasta Lubin.
Wsie w gminie nie posiadają centralnego zaopatrzenia w ciepło, przez teren gminy
biegnie ciepłociąg z elektrociepłowni zlokalizowanej na terenie ZG „Lubin”. Do celów
grzewczych w gospodarstwach domowych wykorzystywane jest głównie paliwo stałe [9].
57
OCENA STANU ŚRODOWISKA – zał. nr 1
DO PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY LUBIN
proGEO Sp. z o.o
Tabela 30
L.p.
1
Zestawienie emitorów zanieczyszczeń do powietrza na terenie gminy Lubin i w jej najbliższym sąsiedztwie [13]
Wyszczególnienie
2
Miejscowość
Adres
SO2
NOx
CO
pył og.
Pozostałe, inne
rodzaje emitowanych
zanieczyszczeń
10
Emisja [Mg/rok]
Rodzaj źródła
3
4
5
6
7
8
9
1
Centrum Badania
Jakości
Lubin
ul. Słowiańska 182
dygestoria
-
1,32
-
-
2
Centrum
dystrybucyjne JMD
Sp. z o.o.
Lubin
ul. Składowiskiej 90
kotłownia gazowa,
nagrzewnice
0,37
0,657
0,167
0,01
-
3
Energetyka Sp. z o.o.
Lubin
j.w.
EC-1
736,025
147,205
92,008
384,021
-
4
Lubinex Sp. z oo
Lubin
ul. Słowiańska 16
kotłownia gazowa
0,026
4,08
0,864
0,815
-
5
Miedziowe Centrum
Zdrowia
Lubin
ul. Skłodowskiej 66
kotłownia gazowa
0,133
2,158
0,539
0,032
-
6
MPEC TERMAL S.A.
Lubin
ul. Przemysłowa 2
kotłownia węglowo-gazowa
1164,675
330,91
173,755
151,82
-
3
Okręgowa Spółdz.
Mleczarska
Lubin
ul. Chocianowska 1
kotłownia węglowa
9,72
1,765
2,95
9,4
-
4
Pol-Miedź-Trans Sp. z
o.o.
Lubin
ul. Skłodowskiej 182
warsztaty, lakiernie
-
0,107
0,0006
0,0035
butanol, styren,
węglowodory alifat i
aromat
5
PP Defil w Lubinie
Lubin
ul. Odrodzenia 33
kotłownia olejowa, mech.
obróbka drewna, malarnia
9,988
4,765
1,747
5,534
16 rodzajów
zanieczyszczeń
organicznych
6
PPI-G "P.R.I.G" sc
Lubin
ul. Szkolna 3/18
produkcja klejów
-
-
-
0,374
aceton, styren
0,051
ksylen, toluen,
etylobenzen, octan butylu,
octan etylu, aceton,
mezytylen, węglowodory
aromat
7
Re-Wo Auto-Serwis
S.C.
Lubin
ul. Wójta Henryka 4
warsztaty, lakiernie
0,143
0,126
0,035
kwas siarkowy,
chlorowodór
58
OCENA STANU ŚRODOWISKA – zał. nr 1
DO PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY LUBIN
proGEO Sp. z o.o
ul. Bema 8
piece piekarnicze, kocioł
grzewczy
Lubin
ul. Skłodowskiej 182
spawalnia, stolarnia,
malarnia, itd.
-
0,00064
O/ZG Lubin *
Lubin (Szyb
Wschodni)
ul. Skłodowskiej 182
szyby wydechowe
0,44
ZWR Lubin *
Lubin (Szyb
Główny)
ul. Skłodowskiej 182
rozdrabialnia, suszarnia,
załadunek koncentratu,
flotacja i magazyn
odczynników, suszarnia
0,001
8
Społem PSS
5
Zakład Doświadczalny
Sp. z o.o.
6
7
Lubin
ŁĄCZNIE
* - na podstawie biuletynu ochrona środowiska wydanym przez KGHM Polska Miedź S.A. w 2000 roku
0,4462
0,609
0,099
0,1482
-
0,074
0,5403
dwusiarczek węgla,
amoniak, benzen, ksylen,
toluen, oictan butylu i
etylu, ołów, kadm
124,031
132,376
65871
miedż, ołów
0,488
22,305
14,779
miedź, ołów, arsen, kadm,
dwusiarczek węgla
1921,967 618,222 426,9196 66438,53
OCENA STANU ŚRODOWISKA – zał. nr 1
DO PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY LUBIN
proGEO Sp. z o.o
59
9.4 Ocena jakości powietrza
System monitoringu powietrza w regionie oparty jest na pomiarach stężeń
zanieczyszczeń prowadzonych: w sieci krajowej i w sieci wojewódzkiej przez WIOŚ we
Wrocławiu - Delegatura w Legnicy oraz pomiarach prowadzonych w sieci lokalnej przez HM
"Legnica" i HM "Głogów". W tym celu wykorzystywane są automatyczne oraz manualne
stanowiska pomiarowe funkcjonujące w byłym województwie legnickim. Poniższy rysunek
obrazuje poziom emisji zanieczyszczeń gazowych i pyłowych w regionie, na podstawie
badań WIOŚ [28].
lubiński
gazy
polkowicki
pyły
wołowski
głogowski
m. Legnica
górowski
legnicki
[Mg/rok]
Rysunek 12
2002 r [28]
0
200
400
600
800
1 000
Emisja zanieczyszczeń do powietrza w powiecie lubiśkim i sąsiednich powiatach w
Tabela 31
Emisja zanieczyszczeń do powietrza z zakładów szczególnie uciążliwych w powiecie
lubiśkim w 2002 r wg GUS [28]
Emisja zanieczyszczeń gazowych w tys. MG/rok
w tym
ogółem
257,26
niezorganizowana
SO2
tlenki azotu
CO
CO2
-
0,907
0,382
0,252
255,719
na 1 km2
361,3
Emisja zanieczyszczeń pyłowych w Mg/rok
w tym
ogółem
939
niezorganizowana
ze
spalania
paliw
659
225
cementowowapiennicze
i mat.
ogniotrwałe
-
krzemowe
węglowografitowe,
sadza
-
-
na 1 km2
1,3
OCENA STANU ŚRODOWISKA – zał. nr 1
proGEO Sp. z o.o
DO PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY LUBIN
60
Zgodnie z ustawą Prawo ochrony środowiska z dnia 27 kwietnia 2001 r. (Dz.U. nr 62,
poz.627 z późn. zmianami) wojewoda co roku dokonuje oceny poziomu substancji w
powietrzu na terenie kraju poczym dokonuje klasyfikacji stref.
Zgodnie z w/w ustawą oceny jakości powietrza i wynikające z nich działania odnoszone są
do jednostek terytorialnych nazwanych strefami. Strefę stanowi:
 aglomeracja o liczbie mieszkańców powyżej 250 tysięcy,
 obszar powiatu nie wchodzący w skład aglomeracji.
W oparciu w/w ustawę oraz akty wykonawcze do w/w ustawy :
 Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 6 czerwca 2002 r. w sprawie
dopuszczalnych poziomów niektórych substancji w powietrzu , alarmowych poziomów
niektórych substancji w powietrzu oraz marginesów tolerancji dla dopuszczalnych
poziomów niektórych substancji (Dz.U. nr 87, poz.796)
 Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 6 czerwca 2002 r. w sprawie w sprawie
oceny poziomów substancji w powietrzu (Dz.U. Nr 87, poz.798)
Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska we Wrocławiu opracował „Ocenę poziomów
substancji w powietrzu oraz wyniki klasyfikacji stref województwa dolnośląskiego za 2003
rok”. Wyniki oceny opublikowane są również w „Raporcie o stanie środowiska w
województwie dolnośląskim w 2003 roku” [17].
Ocena obejmuje wszystkie substancje, dla których w Rozporządzeniu Ministra
Środowiska w sprawie dopuszczalnych poziomów określono wartości dopuszczalnych stężeń
w powietrzu. Oceny dokonuje się z uwzględnieniem dwóch grup kryteriów:
 ustanowionych ze względu na ochronę zdrowia ludzi,
 ustanowionych ze względu na ochronę roślin.
Podstawę klasyfikacji stref w oparciu o wyniki rocznej oceny jakości powietrza
stanowią:
 dopuszczalny poziom substancji w powietrzu (w niektórych przypadkach
Rozporządzenie Ministra Środowiska określa dozwoloną liczbę przekroczeń
dopuszczalnego poziomu)
 dopuszczalny poziom substancji w powietrzu powiększony o margines tolerancji
(dozwolone przypadki przekroczeń poziomu dopuszczalnego odnoszą się także do
jego wartości powiększonej o margines tolerancji).
Podstawą do sporządzenia „Oceny....” w poszczególnych strefach województwa
dolnośląskiego były:
 wyniki pomiarów prowadzonych w stałych stacjach pomiarowych,
 wyniki pomiarów prowadzonych za pomocą metody pasywnej,
 wyniki pomiarów prowadzonych za pomocą stacji mobilnych,
 obiektywne metody szacowania na podstawie informacji o emisji zanieczyszczeń.
Klasyfikacji stref dokonuje się dla każdego zanieczyszczenia oddzielnie, na
podstawie najwyższych stężeń na obszarze strefy. Końcowym wynikiem klasyfikacji jest
określenie jednej klasy dla strefy ze względu na ochronę zdrowia i jednej klasy ze względu
na ochronę roślin. Zaliczenie strefy do określonej klasy wiąże się z określonymi
wymaganiami co do działań na rzecz poprawy jakości powietrza (w przypadku, gdy nie są
spełnione określone kryteria) lub na rzecz utrzymania tej jakości (jeżeli spełnia ona przyjęte
standardy).
OCENA STANU ŚRODOWISKA – zał. nr 1
DO PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY LUBIN
proGEO Sp. z o.o
61
Na terenie gminy Lubin brak punktów monitoringu jakości powietrza. Najbliższe takie punkty
zlokalizowane są na terenie powiatu lubińskiego i są to [17]:
1. stałe stacje pomiarowe
 Lubin, ul. 1-go Maja,
 Rudna, ul. W. Witosa
 Rudna
 Kalinówka
2. punkty pomiarowe monitoringu pasywnego
 Lubin, ul. Traugutta,
 Lubin, ul. Jaśminowa,
 Ścinawa, ul. K. Jadwigi,
 Rudna, ul. W. Witosa
Wyniki pomiarów przeprowadzonych przez WIOŚ w 2003 r przedstawiają poniższe tabele i
rysunki.
Tabela 32 Wyniki pomiarów dwutlenku siarki w 2003 r. [g/m3] - pomiary pasywne (P) i stałe(S)
[g/m3] [17]
*) -
stanowisko pomiarowe
średnia roczna
Lubin (S)
Rudna (S)
Lubin-Traugutta (P)
Lubin-Jaśminowa (P)
Ścinawa (P)
Rudna (P)
6,7
2,7
7,3
6,9
9,2
6,2
średnia w sez.
grzewczym
7,8
3,9
11,3
9,8
15,8
9,0
średnia w sez.
pozagrzewczym
5,5
1,5
3,3
3,4
2,5
3,3
stężenia 24 h
(1 max) *)
31
23
-
dopuszczalny poziom 24 h dla SO2 dla obszaru kraju: 150 g/m3
Rysunek 13 Wyniki pomiarów dwutlenku siarki w 2003 r. [17]
[g/m3]
18
16
14
12
10
8
6
4
2
0
Lubin (S)
średnia roczna
Rudna (S)
Lubin-Traugutta
(P)
Lubin-Jaśminow a
(P)
średnia w sez. grzewczym
Ścinaw a (P)
Rudna (P)
średnia w sez. pozagrzewczym
OCENA STANU ŚRODOWISKA – zał. nr 1
DO PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY LUBIN
proGEO Sp. z o.o
Rysunek 14
62
Średnioroczne stężenia dwutlenku siarki w powiecie lubińskim w 2003 r [17]
Tabela 33 Wyniki pomiarów dwutlenku azotu w 2003 r. [g/m3] - pomiary pasywne (P) i stałe(S)
[g/m3] [17]
średnia
%
średnia w sez. średnia w sez.
stanowisko pomiarowe
roczna
normy*) grzewczym pozagrzewczym
Lubin (S)
43,3
108
44,6
42,0
Rudna (S)
8,6
21
9,7
7,5
Lubin-Traugutta (P)
27,4
69
31,8
23,0
Lubin-Jaśminowa (P)
21,6
54
27,5
14,6
Ścinawa (P)
12,3
31
16,8
7,8
Rudna (P)
1,3
26
14,7
6,0
*) -
dopuszczalny poziom średnioroczny NO2 dla obszaru kraju: 40 g/m3
Rysunek 15
Wyniki pomiarów dwutlenku azotu w 2003 r. [g/m3] [17]
[g/m3]
50
45
dop.poziom średnioroczny
40
35
30
25
20
15
10
5
0
Lubin (S)
średnia roczna
Rudna (S)
Lubin-Traugutta Lubin-Jaśminow a
(P)
(P)
średnia w sez. grzewczym
Ścinaw a (P)
Rudna (P)
średnia w sez. pozagrzewczym
OCENA STANU ŚRODOWISKA – zał. nr 1
DO PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY LUBIN
proGEO Sp. z o.o
Rysunek 16
Średnioroczne stężenia dwutlenku azotu w powiecie lubińskim w 2003 r [17]
Tabela 34
Wyniki pomiarów pyłu zawieszonego PM10 w 2003r. [mg/m3]
średnia w
średnia w sez.
sez.
pozagrzewczym
grzewczym
stanowisko
pomiarowe
średnia
roczna
%
normy1)
Lubin (S)
33,1
83
34,0
Rudna (S)
Lubin-Traugutta
(P)
LubinJaśminowa (P)
Ścinawa (P)
34,6
87
37,7
Rudna (P)
19,1
stężenia 24-godzinowe
1 max
36 max
liczba
przekroczeń
32,2
106,0
56,0
49
31,6
159,0
63,3
60
68,0
29,8
6
brak pomiarów
brak pomiarów
brak pomiarów
48
17,0
21,3
- dopuszczalny poziom średnioroczny pyłu zawieszonego PM10: 40
[g/m3]
2) - dopuszczalny poziomu 24-godz. dla pyłu zawierzonego PM10: 50 g/m3, dopuszczalna liczba przypadków
powyżej poziomu dopuszczalnego: 35 razy.
1)
63
OCENA STANU ŚRODOWISKA – zał. nr 1
DO PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY LUBIN
proGEO Sp. z o.o
[g/m3]
64
dop.poziom średnioroczny
40
35
30
25
20
15
10
5
0
Lubin (S)
średnia roczna
Rudna (S)
średnia w sez. grzewczym
Rudna (P)
średnia w sez. pozagrzewczym
Klasyfikację strefy lubińskiej wg zanieczyszczeń i klasyfikacja ogólna z
uwzględnieniem kryteriów ustanowionych dla ochrony zdrowia przedstawia poniższa tabela
[28]:
Tabela 35
zdrowia [28]
Klasyfikacja strefy lubińskiej z uwzględnieniem kryteriów ustanowionych dla ochrony
nazwa strefy
p.lubiński
Symbol klasy wynikowej dla poszczególnych Klasa Działania wynikające
zanieczyszczeń dla obszaru całej strefy
z klasyfikacji
ogólna
strefy
SO2 NO2 PM10 Pb C6H6 CO
O3
A
B
C
A
A
A
A
C
Klasyfikację strefy wg zanieczyszczeń i klasyfikację ogólne z uwzględnieniem kryteriów
ustanowionych dla ochrony roślin przedstawia poniższa tabela:
Tabela 36
roślin [28]
Klasyfikacja strefy lubińskiej z uwzględnieniem kryteriów ustanowionych dla ochrony
nazwa strefy
p.lubiński
Symbol klasy wynikowej dla
poszczególnych zanieczyszczeń dla
obszaru całej strefy
SO2
NOx
O3
A
A
A
Klasa
ogólna
strefy
Działania wynikające z
klasyfikacji
A
-
Wyniki klasyfikacji wskazują, że na terenie strefy lubińskiej przekraczone zostały wartości
dopuszczalne poziomów substancji w powietrzu (klasa strefy B,C) w 2003 roku. Tym samym
stwierdzono potrzebę opracowania programów ochrony powietrza za względu na
ochronę zdrowia dla powiatu lubińskiego [28].
OCENA STANU ŚRODOWISKA – zał. nr 1
proGEO Sp. z o.o
DO PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY LUBIN
65
10. HAŁAS
Hałas jest zanieczyszczeniem środowiska, które odznacza się mnogością źródeł
i powszechnością występowania we wszystkich ekosystemach biosfery. Hałas o
ponadnormatywnym poziomie obejmuje ponad 22% terenu kraju, a na jego oddziaływanie
jest narażona znaczna część (33%) ludności Polski. Prognozy przewidują, że jeżeli nie
zostaną podjęte intensywne działania w kierunku ograniczania hałasu, liczby te zwiększą się
w 2010 do 28% i 40%.
Dominującym źródłem hałasu w środowisku jest ruch kołowy. O wielkości poziomu
hałasu decyduje przede wszystkim hałas pojazdów, natężenie ruchu, udział taboru ciężkiego
w natężeniu ruchu pojazdów kołowych, prędkość pojazdów i inne.
W polskim ustawodawstwie, zgodnie z definicją zawartą w art. 3 pkt. 5 Ustawy Prawo
ochrony środowiska z dnia 1 października 2001r. (Dz.U. Nr 62, poz.637), hałasem jest każdy
dźwięk o częstotliwości od 16 Hz do 16 000 Hz, niezależnie od źródła jego pochodzenia ani
czasu trwania.
Aktualnie obowiązującym aktem prawnym normującym dopuszczalne poziomy hałasu w
środowisku jest Rozporządzenie MŚ z dnia 13 maja 1998 r. (Dz.U. 1998 Nr 66, poz. 436).
Rozporządzenie to ustala dopuszczalne wartości poziomu hałasu w zależności od
przeznaczenia terenu i źródeł hałasu.
W przypadku terenów najbardziej zanieczyszczonych hałasem i wymagających działań
naprawczych, należy stosować kryterium, jakie stanowią wartości progowe poziomów hałasu
zawarte w Rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 9 stycznia 2002r. (Dz.U. Nr 8,
poz. 8). Rozporządzenie określa dla terenów zabudowy mieszkaniowej w przypadku hałasu
komunikacyjnego wartość progową 75 dB dla pory dziennej i 67 dB dla pory nocnej, a dla
hałasu przemysłowego – wartość progową 67 dB dla pory dziennej i 57 dB dla pory nocnej.
Programy ochrony przed hałasem
Zgodnie z ustawą Prawo ochrony środowiska oceny stanu akustycznego dokonuje
się w ramach państwowego monitoringu środowiska. Ocena przeprowadzana jest dla:
- aglomeracji większej niż 100 tys. mieszkańców (przez starostę);
- dróg, linii kolejowych i lotnisk, których eksploatacja może powodować negatywne
oddziaływanie akustyczne na znacznych obszarach - wg rozporządzenia (przez
zarządzającego);
Ocenę przeprowadza się z wykorzystaniem map akustycznych. Ze względu na
charakterystykę zagospodarowania powiatu lubińskiego nie ma bezpośredniego
obowiązku przeprowadzania oceny stanu akustycznego i przygotowywania map
akustycznych.
Powiatowy program ochrony środowiska może określać inne niż podane wyżej
obszary dla których dokonywana będzie (przez starostę) ocena stanu akustycznego
środowiska. W programie powiatowym nie zostały one wyznaczone.
Pomiary hałasu w środowisku
W ramach Państwowego Monitoringu Środowiska pomiary hałasu w środowisku i ocena
klimatu akustycznego realizowane są na dwóch szczeblach:
-
Sieci regionalne wojewódzkie: badania wykonywane w zależności od potrzeb
obejmują pomiary hałasu emitowanego z dróg krajowych i wojewódzkich oraz linii
kolejowych. Badania maja charakter fakultatywny i prowadzone są w miejscach o
szczególnym zagrożeniu takich jak: węzły drogowe o dużym natężeniu ruchu, drogi
tranzytowe przebiegające w pobliżu zabudowy mieszkaniowej, linie kolejowe o dużej
przepustowości.
OCENA STANU ŚRODOWISKA – zał. nr 1
DO PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY LUBIN
proGEO Sp. z o.o
-
66
Sieci lokalne: obejmują pomiarami źródła przemysłowe i komunikacyjne. Są
wykonywane obligatoryjnie dla miast o liczbie mieszkańców 50 tys.-300 tys oraz miast o
liczbie mieszkańców powyżej 300 tys. dla rejonów o ponadnormatywnym poziomie
hałasu. Dla pozostałych miejscowości pomiary w sieci lokalnej będą miały charakter
fakultatywny.
 Na potrzeby dokonywania kontroli stanu akustycznego środowiska Główny Inspektor
Ochrony Środowiska, Zarządzeniem z dnia 22 grudnia 1992 roku, wdrożył w
wojewódzkich inspektoratach ochrony środowiska system kontrolowania i ewidencji
obiektów emitujących hałas. System ten, wprowadzający jednolite metody pomiaru
hałasu i oceny stanu środowiska, umożliwia ocenę aktualną stanu środowiska i
tendencję zmian. Wyniki pomiarów hałasu wykonywane przez Wojewódzki Inspektorat
Ochrony Środowiska gromadzone są w funkcjonującej od 1993 r. bazie danych OPH.
Pomiary hałasu drogowego są prowadzone na terenach zabudowanych i obejmują drogi o
dużym natężeniu ruchu. Zbiór danych z wykonanych pomiarów we wszystkich sieciach
powinien umożliwić opracowanie planów akustycznych miast oraz określić obszary o
ponadnormatywnym poziomie hałasu.
 Wg Programu [...] województwa dolnośląskiego najczęstszymi przyczynami nadmiernej
emisji hałasu z zakładów przemysłowych do środowiska są :
brak właściwych zabezpieczeń akustycznych źródeł hałasu pracujących za zewnątrz
budynków produkcyjnych (instalacje wentylacyjne i odciągowe);
niewystarczająca izolacyjność akustyczna ścian budynków produkcyjnych;
niewłaściwa organizacja działalności produkcyjnej realizowanej z udziałem
hałaśliwych środków technicznych;
nieprawidłowa lokalizacja linii technologicznych, instalacji i urządzeń na terenie
zakładów oraz samych zakładów pośród zabudowy mieszkaniowej (dotyczy to
szczególnie działalności rozrywkowo-gastronomicznej)
Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Legnicy rozpoczął w 1993 r. w
ramach „Monitoringu hałasu” badania uciążliwości głównych tras komunikacyjnych byłego
województwa legnickiego. Badania te są kontynuowane. Na terenie Powiatu Lubińskiego jest
umieszczony jeden punkt monitorowania hałasu przy drodze krajowej nr 3 – Lubin
Obwodnica. Zbiorcze zestawienie wyników badań hałasu komunikacyjnego w 1996 i 1997
roku oraz wielkości natężenia ruchu pojazdów w tym punkcie zamieszczono w poniższej
tabeli [13].
Tabela 37
Wyniki pomiarów natężenia hałasu i ruchu pojazdów w porze dziennej
(w punkcie monitoringu – droga krajowa nr 3 Lubin – Obwodnica) [13]
Rok badań
Parametr
I pomiar
II pomiar
1996
1997
Leq [dB]
74,8
76,1
A [poj/h]
1398
984
Leq [dB]
75,9
75,8
A[poj/h]
1362
900
A – całkowite natężenie ruchu
Leq – równoważny poziom dźwięku
Pomiary wykonano w porze dziennej w dwóch seriach. Przeprowadzone pomiary
pozwalają na śledzenie zmian zachodzących w natężeniu ruchu pojazdów i hałasu przez nie
wytwarzanego. W celu określenia klimatu akustycznego przy drogach lokalnych Wojewódzki
OCENA STANU ŚRODOWISKA – zał. nr 1
DO PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY LUBIN
proGEO Sp. z o.o
67
Inspektorat Ochrony Środowiska w Legnicy przeprowadził w 1998 r. pomiary hałasu
i natężenia ruchu drogowego w Lubinie w dwóch punktach przy ul. Legnickiej i przy ul. Jana
Pawła II. Wyniki tych pomiarów umieszczono w poniższej tabeli.
Tabela 38
Wyniki pomiarów natężenia hałasu i natężenia ruchu pojazdów w porze dziennej [13]
Miejsce pomiaru
Poziom natężenia
hałasu Leq [dB]
Natężenie ruchu
[poj/h]
Lubin
I pomiar
73,6
1002
ul. Legnicka
II pomiar
72,4
1050
Lubin
I pomiar
61,7
1038
ul. Jana Pawła II
II pomiar
62,0
1178
Drugim ważnym czynnikiem wpływającym na klimat akustyczny jest hałas
przemysłowy, głównie z szybów kopalnianych.
Z powodu znacznego oddalenia od terenów osadniczych jest on znacznie mniej
uciążliwy dla mieszkańców gminy.
Wiosną 2002 roku na potrzeby Programu ochrony środowiska dla gminy miejskiej
Lubin Pracownia Inżynierii Środowiska z Głogowa wykonała pomiary natężenia ruchu i
równoważnego poziomu dźwięku przy wybranych drogach i skrzyżowaniach w mieście.
Poniżej przedstawiono wykaz punktów, w których przeprowadzono pomiary [11]:
 Droga krajowa nr 3 – na wysokości Osiedla Mickiewicza,
 Ulica Legnicka,
 Ulica Jana Pawła II – na wysokości marketu REAL,
 Ulica Hutnicza,
 Ulica Odrodzenia – rejon budynku PZU,
 Ulica Niepodległości,
 Ulica Marii Skłodowskiej – Curie (na wysokości osiedla domków jednorodzinnych),
 Ulica 1 Maja,
 Ulica Małomicka,
 Ulica Stary Lubin,
 Skrzyżowanie ulicy Szybowej i Jana Pawła II.
W porze nocnej stwierdzono charakterystyczne zmiany natężenia ruchu i związane z
nimi emisje hałasu. Pomiędzy godziną 22 i 01 natężenie ruchu stopniowo maleje i po
pierwszej w nocy stabilizuje się na niskim poziomie do około 5 nad ranem. Po piątej nad
ranem ruch na drogach bardzo szybko rośnie. Okresy od 22 do 01 w nocy oraz od 5 do 6
rano mają dominujący wpływ na wartość równoważnego poziomu dźwięku.
Tabela 39
r. [11]
Długotrwały równoważny poziom dźwięku dla pory dziennej i nocnej w Lubinie w 2002
Pora dzienna
Długotrwały, równoważny
poziom dźwięku A
Pora nocna
LAeq,LT [dB]
Długotrwały,
równoważny poziom
dźwięku A
LAeq,LT [dB]
Droga krajowa nr 3
73.9
Droga krajowa nr 3
65.7
Legnicka
Niepodległości
Jana Pawła II
73.5
72.8
72.5
Legnicka
Niepodległości
Jana Pawła II
64.3
63.2
61.1
OCENA STANU ŚRODOWISKA – zał. nr 1
DO PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY LUBIN
proGEO Sp. z o.o
Skłodowskiej Curie
70.2
1 Maja
59.9
1 Maja
69.4
Hutnicza
59.5
Hutnicza
Odrodzenia
Stary Lubin
Szybowa
67.5
66.8
66.1
65.2
Skłodowskiej Curie
Małomicka
Odrodzenia
Stary Lubin
52.0
50.6
48.7
47.7
Małomicka
64.3
-
68
-
We wszystkich przypadkach długotrwałe równoważne poziomy dźwięku znacznie
przekraczają dopuszczalne wartości 60 dB dla pory dziennej i 50 dB dla pory nocnej,
określone dla kategorii (3) zabudowy mieszkaniowej, wielorodzinnej i zamieszkania
zbiorowego, określonej w Rozporządzeniu Ministra Ochrony Środowiska, Zasobów
Naturalnych i Leśnictwa z dnia 13 maja 1998 roku w sprawie dopuszczalnych poziomów
dźwięku w środowisku (Dz. U. 1998, Nr 66, poz. 436). Należy zatem stwierdzić, że w pobliżu
dróg występują poziomy dźwięku wyższe od dopuszczalnych dla terenu zabudowy
mieszkaniowej. Jedynie przy ulicy Odrodzenia i Stary Lubin poziomy dźwięku nocą nie
przekraczają dopuszczalnych wartości. Ze względu na stwierdzone wartości równoważnego
poziomu dźwięku przy drogach w Lubinie autorzy Programu [11] stwierdzają, że w
poszczególnych punktach, według skali uciążliwości stosowanej w niektórych krajach Unii
Europejskiej, sytuację akustyczną w mieście należy określić jako złą do skrajnie złej.
Hałas przemysłowy
W przemyśle miedziowym do obiektów uciążliwych pod względem emisji hałasu
należą stacje wentylatorowe i dyfuzory szybów wentylacyjnych [20]. Pomiary wykazują, że
przekroczenia dopuszczalnego poziomu hałasu dochodzą do 6-7 dB (A) w porze nocnej.
Eliminacja lub ograniczenie tej uciążliwości jest trudne ze względu na wyniesienie dyfuzorów
na wysokość 8-15 m oraz brak naturalnych i sztucznych barier tłumiących lub odbijających
fale dźwiękowe. Obecnie prowadzi się badania i prace projektowe nad możliwością
ograniczenia emisji hałasu z tych źródeł. Dla nowo projektowanego szybu R-XI przyjęto
nowatorskie rozwiązania techniczne, pozwalające na dotrzymanie norm hałasu na terenie
pobliskiej wsi Grodowiec. Ponadto, w razie konieczności, zostaną wybudowane specjalne
ekrany przeciwakustyczne. Problemem do rozwiązania jest ograniczenie emisji hałasu z
szybów wydechowych P-VIII w Pieszkowicach.
Inne, nowo projektowane i przewidziane w perspektywie inwestycje w zakładach
przemysłu miedziowego nie będą stanowiły szczególnego zagrożenia emisją hałasu i
wibracjami dla środowiska oraz aglomeracji miejskich i osiedli [20].
11. PROMIENIOWANIE ELEKTROMAGNETYCZNE
Zagadnienia ochrony ludzi i środowiska przed niejonizującym promieniowaniem
elektromagnetycznym są uregulowane przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy, prawa
budowlanego, prawa ochrony środowiska, zagospodarowania przestrzennego i przepisami
sanitarnymi. W obowiązującym prawie polskim natężenie pola elektrycznego o wartości
poniżej 1 kV/m uważane jest za całkowicie bezpieczne, nawet przy długotrwałym w nim
przebywaniu. Natomiast w polu o wartości powyżej 10 kV/m – strefa ochronna pierwszego
stopnia – przebywanie ludzi jest zabronione. W strefie ochronnej drugiego stopnia – pole o
natężeniu 1-10 kV/m – przebywanie ludności jest dozwolone, jednakże nie wolno lokalizować
budynków mieszkalnych, szkół, szpitali itp. W Polsce nie istnieją przepisy ograniczające
gospodarowanie oraz przebywanie ludności w obszarach, w których występuje pole
magnetyczne. Najwyższe dopuszczalne natężenie pola magnetycznego na stanowiskach, na
których praca trwa 8 godzin określone przez Ministerstwo Pracy, nie może być większe niż
OCENA STANU ŚRODOWISKA – zał. nr 1
proGEO Sp. z o.o
DO PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY LUBIN
69
400 A/m (indukcja 0,5 mT). Tabela 11.1. przedstawia natężenia pola elektrycznego oraz
indukcję magnetyczną dla wybranych emitorów.
Tabela 40
Natężenia pola elektrycznego oraz indukcja magnetyczna dla wybranych emitorów (wg
Polskie Sieci Elektroenergetyczne SA.)
Pole elektryczne w środowisku
Pod liniami najwyższych napięć (220 – 400 kV)
W odległości 50 m od linii 400 kV
Pod liniami wysokiego napięcia (110 kV)
Pod liniami średniego napięcia
Za ogrodzeniem stacji elektroenergetycznych wysokiego napięcia
W bezpośrednim sąsiedztwie domowych urządzeń powszechnego
użytku
Natężenie kV/m
1 – 10
Poniżej 0,5
0,5 – 4
Poniżej 0,3
0,1 – 0,3
Poniżej 0,5
Tabela 41
Natężenia pola elektrycznego oraz indukcja magnetyczna dla wybranych emitorów (wg
Polskie Sieci Elektroenergetyczne SA.) c.d.
Pole magnetyczne w środowisku
Pod liniami najwyższych napięć (220 – 400 kV)
W odległości 50 m od linii 400 kV
Pod liniami wysokiego napięcia (110 kV)
Pod liniami średniego napięcia
W bezpośrednim sąsiedztwie domowych urządzeń powszechnego
użytku
W
otoczeniu
torów
prądowych
przemysłowych
urządzeń
elektrotermicznych
Indukcja T
1 – 50
Poniżej 5
Poniżej 20
1 – 20
10 – 400
2000 – 70000
Pola elektryczne i magnetyczne na które są bezpośrednio narażone organizmy żywe, na
dzisiejszy stan wiedzy są czynnikiem o znikomej szkodliwości.
Na terenie gminy zlokalizowane są następujące ważne elementy sieci przesyłowej
krajowego systemu elektroenergetycznego, pozwalające na tranzyt mocy w relacji wschód
zachód [4]:
 stacja elektroenergetyczna 400/110 kV Czarna W Czerncu,
 fragment linii elektroenergetycznej 400 kV Mikołowa-Czarna D4-0-02,
 fragment linii elektroenergetycznej 400 kV Czarna-Pasikurowice D4-0-08
 linie elektroenergetyczne 110 kV, które gęstą siecią pokrywają obszar gminy.
- urządzenia radiolokacyjne (np. na lotniskach lub w stacjach naprowadzania lotów
cywilnych i wojskowych),
- urządzenia radionadawcze i telewizyjne (np. stacje bazowe telefonii komórkowej (STK)),
- urządzenia elektroenergetyczne o napięciu znamionowym powyżej 110 kV (np. stacje
transformatorowe).
Sieć dystrybucyjną o napięciu 110 kV tworzą napowietrzne linie energetyczne S 462, 463,
465, 466, 467, 473, 478, 479, 480 oraz 402 i 494. Na terenie gminy brak rozdzielni 110/20
kV. Wszystkie miejscowości poprzez linie energetyczne 20 kV i stacje transformatorowe
zasilane są w energię elektryczną.
OCENA STANU ŚRODOWISKA – zał. nr 1
DO PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY LUBIN
proGEO Sp. z o.o
70
12. ZASOBY PRZYRODY
gmina posiada interesujące walory przyrodnicze, a jednocześnie położona jest na
obszarze ekologicznego zagrożenia, obejmującym zagłębie miedziowe. Powierzchnia lasów
na terenie gminy wynosi około 11253 ha, co stanowi 40,9 % powierzchni gminy, co znacznie
przekracza średnią dla województwa i powiatu (wskaźnik lesistości dla województwa
dolnośląskiego wynosi 28 %, dla powiatu zaś 30%). Inne ekosystemy i elementy przyrody,
podtrzymujące różnodność biologiczną i mogące stanowić korytarze ekologiczne i ostoje dla
dzikich gatunków roślin i zwierząt to np. łąki i pastwiska, zadrzewienia i zakrzewienia
śródpolne, stawy i oczka wodne, rowy i miedze. Udział powierzchni terenu zajmowanej przez
w/w środowiska naturalne i półnaturalne przedstawia poniższy wykres.
Udział powierzchni zajmowane przez naturalne i półnaturalne ekosystemy [UG Lubin]
Rysunek 17
12 000
[ha]
11 253
10 000
grunty pod rowami
8 000
grunty pod stawami
6 000
grunty zadrz, i zakrz,
pastwiska trwałe
4 000
1 114
1 674
2 000
185
łąki trwałe
285
177
lasy
0
grunty pod
rowami
grunty pod
stawami
grunty zadrz, i
zakrz,
pastwiska
trwałe
łąki trwałe
lasy
Tereny zielone istniejące w otoczeniu obszarów użytkowanych gospodarczo lub
siedliskowo są ważnymi elementami krajobrazu jak również istotnymi fragmentami
umożliwiającymi przetrwanie i przeżycie w przekształconym przez człowieka środowisku.
Parki, zieleńce, sady, aleje i zadrzewienia śródpolne urozmaicają krajobraz, wprowadzają
elementy harmonii i poprawiają warunki życiowe człowieka. Stanowią też ekosystemy
zastępcze dla wielu gatunków roślin i zwierząt. Od pewnego czasu obserwuje się zasiedlanie
osiedli ludzkich przez gatunki zwierząt dotąd stroniące od człowieka. Zadrzewienia
przydrożne, aleje, miedze, drogi polne z szerokimi poboczami, pasy zieleni i zadrzewień przy
ciekach wodnych i rowach melioracyjnych stanowią lokalne korytarze ekologiczne, a także
ważny czynnik zmniejszający erozję wietrzną gleb, wpływające również korzystnie na
mikroklimat, zwiększają również naturalną retencję wody, co w okresie stepowienia kraju ma
duże znaczenie. Osobnym zagadnieniem jest jakość i ilość użytków zielonych – łąk i
pastwisk. Obecnie są to najbardziej zagrożone siedliska przyrodnicze w Polsce i
wymagające szczególnej uwagi i troski. W gminie grunty orne zajmują ponad 42 %
powierzchni (na Dolnym Śląsku 45%) a łąki i pastwiska razem 10% powierzchni (Dolny Śląsk
12,8%).
OCENA STANU ŚRODOWISKA – zał. nr 1
proGEO Sp. z o.o
DO PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY LUBIN
71
12.1 Lasy
Występujące kompleksy lasów pod względem przyrodniczy-leśnym wchodzą w skład
Krainy V Śląskiej i przynależą do tzw. Dzielnicy Dolnośląskiej. Kompleksy lasów na terenie
gminy w zarządzaniu Administracji Lasów Państwowych podlegają organizacyjnie pod
Nadleśnictwo Lubin oraz Legnica.
Istniejące kompleksy leśne stanowią o walorach przyrodniczych terenu gminy, kształtują one
zarazem warunki: wodne w odniesieniu do występowania pierwszego poziomu
wodonośnego, stanu wód powierzchniowych i ich zasilania, klimatu lokalnego w zakresie
wilgotności powietrza, anemometrii, termiki, wzbogacania powietrza w fitoncyty, pełniąc
zarazem funkcje wodochronne i glebochronne.
Na terenie gminy dominują lasy na siedliskach suchych i świeżych (boru świeżego,
lasu świeżego, lasu mieszanego świeżego) występujące na glebach piaskowych, piaskach
gliniastych, glinach lekkich i średnich lub zalegających na piaskach z dominującym
drzewostanem sosnowym lub dębowym przy udziale brzozy, modrzewia, buka, lipy, akacji.
Powyższe kompleksy posiadają podszyty stosunkowo słabo rozwinięte (siedliska borowe)
lub dość dobrze rozwinięte (siedliska lasu mieszanego) w których dominuje kruszyna,
jarzębina, krzaczaste formy dębu i świerka, leszczyna. W runie leśnym przeważa borówka i
wrzos szczególnie na siedliskach borowych [4].
Na pewnych większych powierzchniach w obniżeniach terenu oraz dolinach
rzecznych występują lasy na siedliskach wilgotnych (lasu wilgotnego, lasu mieszanego
wilgotnego, boru wilgotnego, olsu i olsu jesionowego) występujące na glinach ciężkich, iłach,
glebach mułowo-torfowych, torfach, lokalnie murszowo-mineralnych, okresowo lub stale
podmokłych przy dominującym drzewostanie dębowym lub olchy, przy udziale brzozy,
jesionu, świerka, wiązu i grabu.
W obrębie tych siedlisk z reguły występują bardzo rozwinięte podszyty przy udziale
leszczyny, czarnego bzu, trzmieliny ,czeremchy, jarzębiny.
Pod względem wiekowym dominują tu drzewostany w wieku od 40 do 80 lat oraz przy
mniejszym udziale drzewostanów starszych. W ramach realizowanej gospodarki leśnej w
oparciu o zatwierdzone plany urządzenia gospodarstwa leśnego poszczególnych
Nadleśnictw stosuje się poszczególne rodzaje rębni wraz z odnawianiem powierzchni
nowymi nasadzeniami (większe powierzchnie młodników – lasów w wieku < 40lat
przedstawiono na mapie w skali 1:10 000). W ostatnich latach pozyskuje się rocznie ok. 20
000 do 35 000 tyś. m3 drewna, przy czym ok. 25 - 35% w użytkach przed rębnych, takich jak
trzebieże, czyszczenia lub cięcia sanitarne.
W obrębie analizowanych kompleksów leśnych występuje grupa 1 lasów ochronnych,
czyli powierzchnie lasów wodochronnych, ponadto praktycznie wszystkie powierzchnie lasów
gminy znajdują się w grupie lasów ochronnych – chroniących środowisko przyrodnicze wokół
miast.
12.2 Korytarze ekologiczne
Korytarze ekologiczne są to struktury przestrzenne, które umożliwiają
rozprzestrzenianie się gatunków pomiędzy obszarami węzłowymi oraz terenami
przylegającymi do nich.
Wg koncepcji krajowej sieci ekologicznej ECONET-pl (IUCN „Koncepcja krajowej
sieci ECONET-POLSKA”, Warszawa 1995) obszar gminy otoczony jest:
OCENA STANU ŚRODOWISKA – zał. nr 1
proGEO Sp. z o.o
DO PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY LUBIN
72
 Od wschodu i północy – korytarzem ekologicznym Dolina Środkowej Odry (18 km) o
znaczeniu międzynarodowym.
 Od zachodu i południa – obszarem węzłowym o znaczeniu krajowym (9 K) Bory
Dolnośląskie oraz korytarzem ekologicznym o znaczeniu krajowym (35 k), łączącym się z
obszarem węzłowym Obszar Doliny Środkowej Odry (17 M) o znaczeniu
międzynarodowym na południu i krajowym korytarzem ekologicznym na zachodzie
łączącym Bory Dolnośląskie z Doliną Środkowej Odry (33 k).
Głównym korytarzem ekologicznym o znaczeniu krajowym jest korytarz 35 k w części
południowej gminy, lokalnym zaś południowe zbocze Grzbietu Dałkowskiego (fragment
mezoregionu Wzgórze Dałkowskie), które do poziomu 170 m n.p.m. pokryte jest w
większości lasami. Ten jedyny cią ekologiczny przebiegający równoleżnikowo w północnej
części gminy nie łączy się z większymi ciągami ekologicznymi, zaś dodatkową barierę
stanowi przebieg drogi krajowej nr 3 i nieczynny zbiornik odpadów poflotacyjnych „Gilów”.
12.3 Istniejące formy ochrony
W południowo-zachodnich krańcach gminy, w okolicy miejscowości Lisiec i Bukowna,
znajduje się fragment Obszaru Chronionego Krajobrazu Dolina Czarnej Wody (o łącznej
powierzchni 103,3 km2, w tym 38,8 km2 cennych przyrodniczo zasobów leśnych). Tam też
zlokalizowany jest Rezerwat Leśny Zimna Woda o powierzchni 59,82 ha, stanowiący
wschodnią odnogę Borów Dolnośląskich. Ochroną objęte są tu zbiorowiska grądowe z
licznymi drzewami pomnikowymi o znacznych rozmiarach oraz stanowiska wielu gatunków
górskich na stanowiskach niżowych. Ponadto wyznaczono strefy ścisłej i częściowe
ochrony gniazd orła bielika i bociana czarnego w rejonie wsi Bukówka, Lisiec, i Zimna
Woda.
Inwentaryzacja przyrodnicza regionu [5] przeprowadzona w ostatnich latach wykazała
występowanie kilku gatunków rzadkich roślin i grzybów objętych ochrona gatunkową ścisłą
i częściową. Spośród chronionych zwierząt spotyka się podlegające ochronie gatunkowej
płazy i gady, liczne gatunki rzadkich ptaków oraz 6 gatunków ssaków.
W gminie znajduje się 18 parków podworskich podlegających ochronie
konserwatorskiej. Znajdują się one w miejscowościach: Ustronie, Gorzyca, Zimna Woda,
Składowice, Niemstów, Miłoradzice, Księginice, Bukowna, Chróstnik, Raszowa Duża,
Siedlce, Krzeczyn Wielki, Krzeczyn Mały, Obora, Gorzelin, Szklary Górne, Czerniec i Lisiec.
W inwentaryzacji przyrodniczej gminy [5] wskazano kilka ekosystemów leśnych, które
proponuje się objąć ochroną jako rezerwaty przyrody oraz użytki ekologiczne.
W gminie ustanowiono 24 pomniki przyrody żywej, z czego 20 okazów drzew
znajduje się na terenach parków podworskich. Do objęcia ochroną pomnikową wskazano
dalszych 58 drzew i 21 krzewów [5].
Wśród obszarów objętych ochroną prawną wymienić ponadto należy:
 Obszar Wysokiej Ochrony Głównego Zbiornika Wód Podziemnych (GZWP-OWO)
Nr 316,
 Strefy bezpośredniej i pośredniej ochrony ujęć wód do celów komunalnych,
 Chronione grunty rolne wysokich klas bonitacyjnych, stanowiące ok. ¼ ogólnej
powierzchni użytków rolnych [3],
 Lasy ochronne, zwłaszcza wodochronne,
Na terenie gminy nie ma obszarów objętych lub proponowanych do objęcia Europejską
siecią ekologiczną Natura 2000.
OCENA STANU ŚRODOWISKA – zał. nr 1
proGEO Sp. z o.o
DO PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY LUBIN
73
12.4 Obszar występowania rzadkich gatunków flory i fauny
W rejonie miejscowości Raszowa Mała i Buczynka na południu gminy Lubin
wyodrębniono obszar szczególnego zagęszczenia występowania rzadkich gatunków flory i
fauny. Na analizowanym terenie stwierdzono występowanie jednego gatunku roślin ujętego
w Polskiej czerwonej księdze roślin, 8 gatunków pod ochroną ścisłą i 4 gatunki pod ochroną
częściową. Stwierdzono również występowanie 2 gatunków grzybów objętych ochroną
gatunkową. Wydzielono 28 okazów drzew, głównie dębów, kwalifikując je jako projektowane
pomniki przyrody. Ponadto wydzielono 6 rzadkich gatunków gadów i 13 gatunków płazów
oraz 25 gatunków ptaków występujących na tym terenie. Dodatkowo stwierdzono tutaj
zadomowienie się kilkunastu gatunków ssaków łącznie z nietoperzami. W stawach
hodowlanych oraz w rzece Kaczorek stwierdzono występowanie 14 gatunków ryb, z
dominującym karpiem i szczupakiem [7].
12.5 Ochrona środowiska kulturowego
W rejestrze obiektów i terenów podlegających ochronie konserwatorskiej znajduje się
69 pozycji (zabytków nieruchomych) oraz 18 rejestrowych stanowisk archeologicznych
podlegających szczególnej ochronie konserwatorskiej. Do chronionych obiektów i terenów
zaliczone zostały m. in. [4]:
 32 parki, pałace, dwory oraz zespoły pałacowo-parkowe;
 14 kościołów ;
 18 cmentarzy i terenów pocmentarnych.
Ponadto na terenie gminy znajduje się ponad 400 udokumentowanych stanowisk
archeologicznych. Usytuowane one są praktycznie we wszystkich miejscowościach w
gminie, z tym że największe zagęszczenie stanowisk występuje we wsiach: Osiek, Pieszków,
Krzeczyn Wlk., Lisiec, Szklary Górne i Obora. Stosunkowo najmniejsza liczba stanowisk
wykazana jest we wsiach: Buczynka, Raszowa Mała i Gogolowice w południowo-wschodniej
części gminy.
Liczne są również obiekty z tzw. spisu konserwatorskiego, w wykazie obiektów o walorach
kulturowych znajduje się 66 pozycji, łącznie ponad 180 obiektów.
Wśród obiektów i terenów podlegających ochronie konserwatorskiej na szczególne
wyróżnienie zasługują:
 zespół pałacowy z początku XVIII w. znajdujący się w m. Chróstnik, barokowy pałac w
Szklarach Górnych, murowany dwór barokowy w Krzeczynie Małym, renesansowy dwór z
II poł. XVI w. w Oborze, pałace w Liściu i Gorzycy,
 kościoły o założeniach gotyckich w Krzeczynie Wlk., Szklarach Górnych, Chróstniku i
Gorzycy oraz kościoły w Raszówce i Zimnej Wodzie.
 ogród ozdobny z pocz. XVIII w. w Krzeczynie Małym, ogród gospodarczy z końca XVIII w.
powiększony o park naturalistyczny w Krzeczynie Wlk., ogród ozdobny z I poł. XVII w.
powiększony o ogród romantyczny w Chróstniku, ogród ozdobny z końca XVIII w. w
Gorzycy, ogród ozdobny z pocz. XVIII w. w Szklarach Górnych, oraz parki i ogrody w
Oborze, Liściu, Zimnej Wodzie, Gorzelinie, Raszowej i Bukowej.
OCENA STANU ŚRODOWISKA – zał. nr 1
proGEO Sp. z o.o
DO PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY LUBIN
74
13. CHARAKTERYSTYKA ZAGROŻEŃ W GMINIE LUBIN
Rozdział ten opracowano na podstawie informacji zawartych w opracowaniach
umieszczonych w spisie literatury pod pozycjami [14,21 i 22].
13.1 Zagrożenia powodziowe
Na stosunki wodne obszaru gminy oddziałuje przede wszystkim rzeźba terenu.
Gmina leży w obszarze wododziałowym, skąd rzeki spływają w następujących kierunkach
- główny ciek wodny gminy Zimnica wraz ze swoimi dopływami do Odry,
- Czarna Woda wraz z dopływami oraz potok Kaczorek do Kaczawy,
Zielenica położona jest w zlewni Szprotawy będącej dopływem Bobru.
Przepływające przez gminę cieki powierzchniowe charakteryzują się:
1. rzeka Zimnica posiada koryto o przeciętnej szerokości 3,0 m i głębokości 2,5 m,
2. rzeka Baczyna posiada koryto o przeciętnej szerokości 2,0 m i głębokości 1,5 m,
3. rzeka Niemstowski Potok posiada koryto o przeciętnej szerokości 1,5 m i głębokości 1,0
m,
4. potok Małomicki – b.d.
5. rzeka Dębniak posiada koryto o przeciętnej szerokości 2,0 m i głębokości 1,0 m,
6. rzeka Kaczorek posiada koryto o przeciętnej szerokości 2,0 m i głębokości 1,0 m,
7. rzeka Czarna Woda posiada koryto o przeciętnej szerokości 4,0 m i głębokości 2,5 m,
8. potok Plęsawa posiada koryto o przeciętnej szerokości 2,0 m i głębokości 1,0 m,
9. rzeka Zielenica posiada koryto o przeciętnej szerokości 2,0 m i głębokości 2,0 m.
Na terenie gminy sporadycznie występują powodzie. Związane jest to z położeniem
geograficznym. Jednakże w czasie obfitych deszczy i roztopów podtapiane są przez rzeki
Zimnicę, Czarną Wodę i Zielenicę miejscowości i łąki w okolicach takich jak: Bukowna,
Szklary Górne i Niemstów.
W gminie istnieje gminny Plan Operacyjny ochrony przed powodzią zatwierdzony
Zarządzeniem Nr 163/2004 Wójta gminy Lubin z dnia 26.22.2004 r. [21]. Plan ten określa
zasady zgłaszania lub odwoływania na terenie gminy pogotowia przeciwpowodziowego,
definiuje oraz określa działania gminnego Zespołu Reagowania Kryzysowego. Decyzję o
zgłaszaniu oraz odwołaniu na obszarze gminy pogotowia przeciwpowodziowego i alarmu
powodziowego podejmuje Wójt gminy biorąc po uwagę otrzymane informacje.
Jest opracowany zbiorczy plan ewakuacji ludności oraz inwentarza z miejscowości
zagrożonych powodzią, chociażw w założeniach gminnego Planu Operacyjnego Ochrony
Przed Powodzią nie przewiduje się ewakuacji ludności i zwierząt. W gminie Lubin zagrożenie
powodziowe stwarza jedynie rzeka Czarna Woda, która opływa wieś od strony północnej i
stwarza jedynie możliwość podtopienia łąk. Stwierdza się, że obiektom budowlanym i
ludności zagrożenia powodziowego nie stwarza. Stwierdza się również, że pozostałe cieki
powierzchniowe przepływające przez gminę nie stwarzają zagrożenia powodziowego
obiektom budowlanym i ludności.
Na terenie gminy działa jedna spółka wodna. Powierzchnia zmeliorowanych gruntów
objętych jej działalnością wynosi 8220 ha.
W sprawozdaniu ze stanu ilościowego i utrzymania urządzeń melioracyjnych za rok 2004
wykazano co następuje :
OCENA STANU ŚRODOWISKA – zał. nr 1
proGEO Sp. z o.o
DO PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY LUBIN
75
Obszary zmeliorowane za pomocą urządzeń szczegółowych i podstawowych:
a/. Grunty orne zmeliorowane – 5997 ha, w tym objętych utrzymaniem – 340 ha,
b/. Grunty orne zdrenowane – 5258 ha, w tym objętych utrzymaniem – 2000 ha,
c/.Trwałe użytki zielone – grunty zmeliorowane – 2223 ha, w tym objętych utrzymaniem –
1560 ha,
d/. Trwałe użytki zielone – grunty zdrenowane – 579 ha, w tym objętych utrzymaniem – 250
ha
e/. Zagospodarowane zmeliorowane trwałe użytki zielone – 223 ha,
2. Melioracje szczegółowe:
a/. Szczegółowe rowy i cieki – 347,5 km, w tym objętych utrzymaniem – 8 km,
b/. Powierzchnia zdrenowanych użytków rolnych – 5837 ha,
c/. Powierzchnia stawów – 14,1 ha,
3. Powierzchnia użytków rolnych, na której urządzenia wymagają odbudowy lub modernizacji
– 2500 ha, w tym grunty orne 1960 ha, użytki zielone – 540 ha.
13.2 Zagrożenia pożarowe
Zagrożenie pożarami dotyczy przede wszystkim kompleksów leśnych zajmujących
blisko 30% obszaru gminy, a także zjawiska wypalania traw przez rolników w okresie
wiosennym. Potencjalne największe zagrożenie pożarowe kompleksów leśnych występuje
wczesną wiosną w okresie marca i kwietnia oraz w okresie letniej posuchy – na przełomie
lipca i sierpnia. Z uwagi na dużą penetrację lasów w okresie letnim przez miejscową ludność
zagrożenie pożarowe w dużym stopniu zwiększa się. Na podstawie analizy przeprowadzonej
przez Państwową Straż Pożarną [14] , parametrów mających wpływ na możliwość powstania
i rozprzestrzeniania się pożaru na obszarach zabudowanych, ocenia się, że na terenach
wiejskich mogą powstać zdarzenia pożarowe ograniczone do pomieszczeń w budynkach, do
budynków, a w skrajnych przypadkach do kilku sąsiadujących budynków, ale tylko w
przypadku wykonania ich w całości lub części z palnych elementów konstrukcyjnych.
Nad obiektami zakładów górniczych zrzeszonych w KGHM Polska Miedź S.A. nadzór
nad bezpieczeństwem pożarowym sprawuje zorganizowany pion przeciwpożarowy – w tym
jednostka Ratownictwa Górniczo-Hutniczego. Stan zabezpieczenia przeciwpożarowego
obiektów utrzymany jest na wysokim poziomie.
Na podstawie analizy sytuacji pożarowej, wyników rozpoznania oraz wieloletniego
doświadczenia, ocenia się, że pożary zakładów produkcyjnych ograniczają się do
poszczególnych pomieszczeń w budynkach, całych budynków, a w skrajnych przypadkach
do obszaru posesji zakładu.
Na terenie gminy Lubin funkcjonuje prężnie 9 jednostek Ochotniczej Straży Pożarnej,
trzy spośród nich włączone są do Krajowego Systemu Ratowniczo-Gaśniczego. Są to
jednostki z Niemstowa, Księginic oraz Zimnej Wody. Jednostki OSP znajdują się w
miejscowościach: Niemstów, Ksieginice, Zimna Woda, Raszówka, Raszowa, Szklary Górne,
Krzeczyn Wielki, Czerniec, Gorzyca.
13.3 Zagrożenia chemiczne
Na terenie gminy Lubin nie ma zakładów używających w procesach produkcyjnych
izotopów promieniotwórczych oraz obiektów, pomieszczeń i urządzeń, w których byłyby
zainstalowane bądź przechowywane izotopy promieniotwórcze.
OCENA STANU ŚRODOWISKA – zał. nr 1
DO PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY LUBIN
proGEO Sp. z o.o
76
Zagrożenie skażeniem toksycznymi środkami przemysłowymi w przypadku
wystąpienia awarii lub katastrof drogowych i kolejowych
Potencjalnym źródłem zagrożeń dla środowiska jest transport substancji
niebezpiecznych związanych z dostawą surowców do zakładów chemicznych, tranzytem
oraz eksportem. Na ryzyko wystąpienia skażenia chemicznego podczas transportu składa
się wiele czynników. Najważniejsze z nich to:
- ilość transportów,
- stan techniczny pojazdów przewożących substancje niebezpieczne.
Gmina Lubin posiada dobrze rozwinięty system komunikacyjny, zapewniający dogodne
połączenia w ruchu regionalnym i tranzytowym. Po drogach kołowych i szlaku komunikacji
kolejowej przewożone są znaczne ilości toksycznych środków przemysłowych i innych
materiałów niebezpiecznych na trasach w relacji: Legnica – Głogów i Wrocław – Zielona
Góra. W przypadku awarii lub katastrofy przewożonych środków może dojść do skażenia
terenu gminy i zamieszkałej ludności oraz środowiska naturalnego w obrębie tras przewozu
TSP.
Skutki katastrof drogowych i kolejowych:
- zagrożenie życia i zdrowia ludności w miejscu wystąpienia zdarzenia,
- konieczność przeprowadzenia ewakuacji ludności zamieszkałej w pobliżu miejsca
zdarzenia,
- zniszczenia budynków,
- pożar lasów, utrudnienia w uchu komunikacyjnym.
Rodzaj przewożonych materiałów niebezpiecznych mogących powodować zagrożenia dla
zdrowia i życia ludzi oraz środowiska naturalnego [14]
Trasy kolejowe
L.p
Rodzaj materiałów
niebezpiecznych
Trasa przewozu*
Ilość roczna
Przewozów
[T]
1.
Płock-Trzepowo-Lubin
Paliwo do silników diesla
53564 t
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
Gdańsk-Olszynka-Lubin
Gdańsk-Olszynka-Lubin
Bierawa-Lubin
Grzybów-Lubin
Pawłowice Małe-Lubin
Rybnik-Lubin
Małąszewice-Lubin
Wróblin Głogowski-Bolesławiec
Police Chemia-Zawidów
Wrocław-Przemeszno
LubuskieSzczecin Port Centralny
Benzyna
Olej opałowy
Izobutanol
Dwusiarczek węgla
Kwas siarkowy
Węglowodory gazowe
Węglowodory gazowe
Kwas siarkowy
Amoniak bezwodny
Materiały wybuchowe
11068 t
18312 t
100 t
412 t
11764 t
369 t
730 t
38588 t
1600 t
400 t
Uwagi
List przewozu
Wykaz SENT
j.w.
j.w.
j.w
j.w.
j.w.
j.w.
j.w.
j.w.
j.w.
j.w.
* - są to trasy docelowe, każda z nich przebiega przez gminę Lubin, czasem małym, krótkim odcinkiem
Drogi krajowe
L.p
1.
2.
Trasa*
Droga nr 3:
Legnica-Lubin- Polkowice-Zielona Góra
Droga nr 36:
Lubin-Ścinawa-Rawicz-Prochowice
* - uwaga j.w.
Rodzaj materiałów
Materiały wybuchowe
Kwas azotowy
Kwas siarkowy
Arsenian
Chlor
Czteroetylek ołowiu
Podchloryn sodu
Amoniak
Dwusiarczek węgla
j.w.
Ilość
roczna
przewozów (T)
14 400
60
80
120
72 180
72
Uwagi
Wg informacji
RSK
I informacji
WIOŚ
OCENA STANU ŚRODOWISKA – zał. nr 1
DO PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY LUBIN
proGEO Sp. z o.o
77
Szczegółowe warunki przewozu drogowego materiałów niebezpiecznych zostały
określone w Rozporządzeniu Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej z dnia 15.06.1999 r.
Instytucją odpowiedzialną za wyznaczenie tras dla przewozu drogowego materiałów
niebezpiecznych, ich uzgodnienie oraz podejmowanie działań w przypadku katastrofy jest
Sztab Zarządzania Kryzysowego Starostwa Powiatowego Powiatu Lubińskiego.
Na terenie gminy przewożone są również materiały wybuchowe wykorzystywane w ZG
Lubin zgodnie z pozwoleniem wydanym przez Dyrektora Okręgowego Urzędu Górniczego
we Wrocławiu. Rocznie do Zakładów Górniczych dostarczane jest:
- do 2,1 tys. ton dynamitu drogą Nr 36 Prochowice-Lubin,
- do 1,2 tys. ton emulsyjnych materiałów wybuchowych drogą Nr 335 Chojnów- Lubin.
W przypadku katastrofy drogowej czy kolejowej występują strefy zagrożeń
chemicznych i ekologicznych na powierzchni torowiska lub drogi oraz terenów sąsiednich w
pasie o szerokości do 100 m od ich skraju. Nie dotyczy to przypadku awarii z amoniakiem,
gdzie strefę tą określono do 1500 m.
13.4 Katastrofy budowlane
1. Obiektów mieszkalnych
Szczególne zagrożenie powstania katastrof budowlanych stwarzają techniczne
instalacje i urządzenia gazowe. Można się spodziewać wzrostu ilości awarii urządzeń i
instalacji sieci gazowych, wodociągowych i kanalizacyjnych i energetycznych ze względu na
stopień wyeksploatowania oraz jakość materiałów, z których została wykonana. Awarie tych
sieci i instalacji są nie tylko uciążliwe dla mieszkańców, ale również wiążą się z zagrożeniem
dla ich zdrowia i życia lub mienia.
2. Obiektów drogowych
Katastrofom budowlanym mogą ulec z różnych przyczyn obiekty drogowe (most
wiadukt) usytuowane na obszarze dróg kołowych i kolejowych położonych na obszarze
gminy.
Wykaz mostów i wiaduktów na terenie gminy Lubin [14]
L.p.
Most / wiadukt
Miejscowość
Szerokość
mostu [m]
Szerokość
Skrajni [m]
Wysokość
skrajni
Nośność
[kN]
Niemstów
Długość
mostu
{m}
4,9
1.
Most
8,5
7,0
bez ogran.
300
2.
3.
4.
5.
6.
Most
Most
Most
Most
Most
Bukowna
Bukowna
Bukowna
Osiek
Czerniec
5,7
12,0
13,1
6,9
6,6
4,8
5,96
7,4
7,68
7,47
4,1
4,3
6,0
6,1
6,1
j.w.
j.w.
j.w.
j.w.
j.w.
150
150
300
150
150
OCENA STANU ŚRODOWISKA – zał. nr 1
DO PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY LUBIN
proGEO Sp. z o.o
78
14. SPIS LITERATURY
1. Miejscowy Plan Zagospodarowania Przestrzennego gminy Lubin – tekst - Biuro
Urbanistyki i Architektury – Jelenia Góra – 2002 r.
2. Uchwała Rady gminy Lubin z dnia 9 października 2002 r. w sprawie uchwalenia
Miejscowego Planu Zagospodarowania Przestrzennego gminy Lubin
3.
Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Lubin –
tekst - Biuro Urbanistyki i Architektury – Jelenia Góra – 2002 r.
4. Opracowanie ekofizjograficzne gminy Lubin – tekst i mapa - Biuro Urbanistyki i
Architektury – Jelenia Góra – 2003 r.
5. Inwentaryzacja przyrodnicza gminy Lubin – Fundacja Ekologiczna Ziemi Legnickiej
„Zielona Akcja”, Legnica 1997 r.
6. Prognoza oddziaływania na środowisko dot. proj. Miejscowego Planu Zagospodarowania
Przestrzennego gminy Lubin – Jelenia Góra – 2002 r.
7. Analiza
stanu
zagospodarowania
środowiska
oraz
obiektów
infrastruktury
powierzchniowej w granicach złoża węgla brunatnego „Legnica” w polach Wschód i
Północ – Centrum Badawczo-Projektowe CUPRUM Sp. z o.o. – Wrocław – 2003 r.
8. Strategia Rozwoju gminy Lubin na lata 2001 – 2008 - Lubin 2001 r.
9. Plan Rozwoju Lokalnego gminy Lubin na lata 2004 – 2010 – załącznik do Uchwały Nr
XXIII/99/2004 Rady gminy Lubin z dnia 19 października 2004 r. – INWEST
CONSULTING S.A. – Lubin – Poznań 2004 r.
10. Plan gospodarki odpadami dla gminy Lubin – proGEO Sp. z o.o. – Wrocław 2004 r.
11. Program Ochrony Środowiska dla gminy miejskiej Lubin – Tom I i II, CITEC S.A.
Consulting Inżynieria Technologia – Katowice 2003 r.
12. Strategia miasta Lubina – Lubin 2015 – Wydział Inicjatyw Gospodarczych, Promocji i
Rozwoju Miasta UM w Lubinie
13. Pogram zrównoważonego rozwoju oraz ochrony środowiska powiatu lubińskiego –
HYDROGEOMETAL –Przedsiębiorstwo Konsultingowe - Lubin
14. Ocena zagrożeń powiatu lubińskiego – wyciąg – Powiatowe Centrum Zarządzania
Kryzysowego – Starostwo w Lubinie
15. Województwo Dolnośląskie – podregiony, powiaty i gminy województwa – 2004 – Urząd
Statystyczny we Wrocławiu
16. Kondracki J. – Geografia polski - Mezoregiony fizyczno-geograficzne – Wyd. Nauk.
PWN, Warszawa 1994 r.
OCENA STANU ŚRODOWISKA – zał. nr 1
proGEO Sp. z o.o
DO PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY LUBIN
79
17. Raport o stanie środowiska w województwie dolnośląskim w 2003 roku – Inspekcja
Ochrony Środowiska, Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska we Wrocławiu –
Wrocław 2004
18. Wytyczne sporządzania programów ochrony środowiska na szczeblu regionalnym i
lokalnym – Instytut Ochrony Środowiska – Zakład Polityki Ekologicznej - 2002 r.
19. Krajowy Program Oczyszczania Ścieków Komunalnych – Ministerstwo Środowiska –
Warszawa grudzień 2004 r.
20. Biuletyn Ochrona Środowiska – KGHM Polska Miedź S.A. – Stowarzyszenie Ochrona
Środowiska „BMS-Ekologia” we Wrocławiu, 1997 r.
21. gminny Plan Operacyjny ochrony przed powodzią – Urząd gminy Lubin
22. Informacje inne uzyskane z Urzędu gminy
23. Mapa sytuacyjno-wysokościowa – Aktualne deformacje terenu górniczego –stan na
11.2004 r. – Skala 1:10000 – KGHM Polska Miedź S.A. Zakłady Górnicze „Lubin”
24. Mapa sytuacyjno-wysokościowa – Prognozowane deformacje terenu górniczego do
12.2007 r. – Skala 1:10000 – KGHM Polska Miedź S.A. Zakłady Górnicze „Lubin”
25. Walczak W. – Obszar przedsudecki – PWN 1970 r.
26. Bilans wód podziemnych – Dolnośląski Urząd Wojewódzki – Delegatura w Legnicy
27. Ludność i gospodarstwa domowe związane z rolnictwem – Urząd Statystyczny we
Wrocławiu, Wrocław 2003 r.
28. Ocena poziomów substancji w powietrzu oraz wyniki klasyfikacji stref województwa
dolnośląskiego za 2003 r. – WIOŚ we Wrocławiu, Wrocław 2004 r.