Święty Krzyż

Świętokrzyski Park Narodowy
został utworzony 1.05.1950 r.
Obecnie teren Parku zajmuje
obszar 7626,45 ha, a jego
otulina 20786,07 ha. W skład
Parku wchodzą: Pasmo
Łysogórskie, część Pasma
Klonowskiego, część Pasma
Pokrzywiańskiego oraz część
Doliny Wilkowskiej i
Dębniańskiej.
W Świętokrzyskim Parku
Narodowym wyodrębniono
obszary podlegające ochronie
krajobrazowej, czynnej oraz
ścisłej. Na obszarze ochrony
ścisłej zabroniono całkowicie
ingerencji człowieka.
Pozostawiono go swobodnemu
oddziaływaniu sił przyrody. W
Parku wydzielono pięć takich
obszarów, pierwotnie rezerwatów.
Łączna powierzchnia 5 obszarów
ochrony ścisłej wynosi 1731 ha.
„Chełmowa Góra„ - Rezerwat utworzony w 1920 r. Obecnie jego
powierzchnia wynosi 13,2 ha. Na tym niewielkim terenie występują lasy
grądowe, bory mieszane oraz buczyny.Teren obejmuje północnozachodnie części wzniesienia. Pozostały obszar objęto ochroną
częściową. Miało to na celu wytworzenie odpowiednich warunków do
odnowienia (samosiewu) modrzewia polskiego. Jednak intensywny
rozwój dolnego piętra drzewostanu złożonego z buka, jawora, dębu,
jodły, uniemożliwił odnowienie się światłożądnego modrzewia.
Chełmowa Góra pozwala na poznanie i obserwację wielu interesujących
i rzadkich gatunków roślin i zwierząt. Z rzadszych gatunków roślin
spotykamy tam: pióropusznik strusi, widłak jałowcowaty, skrzyp
olbrzymi, parzydło leśne i inne. Do osobliwości tego terenu należą także
liczne mrowiska. Stwierdzono tutaj około 500 kopców, co na tak
niewielkim terenie jest rzeczą niezwykłą.
„Święty Krzyż„ Rezerwat utworzony w 1924 r. Zajmuje obszar 476,9
ha. I obejmuje południowe i północne stoki grzbietu Łysej Góry (595 m
n.p.m.), drugiego co do wysokości wzniesienia Gór Świętokrzyskich.
Rosną tu lasy grądowe, bory jodłowe i buczyny. Pośród młodego
pokolenia drzew rosną potężne, stare jodły tzw „jodły mamucie” oraz
buki o wymiarach drzew pomnikowych. Wiele drzew martwych stoi lub
leży, powalonych przez wiatr. Osobliwością przyrody nieożywionej na
tym obszarze, widoczną z dużych odległości są gołoborza, które
występują w partiach przyszczytowych Łysej Góry. Na północnym stoku
tej góry podziwiać możemy z galerii widokowej najbardziej rozległe
gołoborze Łysogór. Według badań największa głębokość (miąższość)
tego gołoborza wynosi ponad 4 m.
„Czarny Las„ - Rezerwat utworzony w 1954 r. Obszar wynosi 26,5 ha.
Położony jest w zachodniej części Doliny Dębniańskiej stanowiącej
przedłużenie Doliny Wilkowskiej. Obejmuje wzniesienie położone w
widłach rzeki Czarna Woda oraz strumieni Złoty Stok i oraz fragment
doliny Czarnej Wody. Leży na wysokości 285-303 m n.p.m.Tworzą go
lasy mieszane, grądy z udziałem jodły, lipy drobnolistnej, miejscami
buka lub olszy czarnej, olsy i łęgi. W warstwie krzewiastej, a zwłaszcza
w składzie runa zielonego spotykamy wiele gatunków, które głównie
występują w lasach górskich (np. bez koralowy, czosnek niedźwiedzi,
żywiec gruczołkowaty). W związku z niewielkim udziałem tego typu
zbiorowisk w szacie roślinnej Parku, jest ono z naukowego punktu
widzenia zbiorowiskiem bardzo cennym.
„Mokry Bór„ - Rezerwat utworzony w 1954 r. o powierzchni 37,9 ha.
Położony jest u północnych podnóży Góry Psarskiej, w obszarze
źródliska rzeki Czarna Woda. O objęciu tego obszaru taką formą ochrony
zadecydowała odmienność jego zbiorowisk roślinnych w stosunku do
pozostałych występujących w Parku. Obejmuje on jedyne w Parku,
niewielkie obszary bagiennego boru trzcinnikowego oraz boru
bagiennego i boru świeżego. Występują tu również torfowiska wysokie i
przejściowe. W drzewostanie spotykamy sosnę, domieszkowo występuje
brzoza brodawkowata i omszona, świerk, dąb bezszypułkowy i jodła.
„Łysica„ - Rezerwa utworzony w 1924s r. Powierzchnia rezerwatu to
1186,4 ha. Pod względem przyrodniczym podobny do rezerwatu Św.
Krzyż. Występują tu lasy gradowe, bory jodłowe i buczyny oraz
gołoborza jeszcze bardziej rozległe niż w rezerwacie Św. Krzyż. Ciągnie
się on grzbietem Łysogór od Św. Katarzyny w kierunku Św. Krzyża aż
po silne obniżenie grzbietu w wyniku czego powstała przełęcz nazywana
Przełęczą Hucką w pobliżu Huty Szklanej. Obejmuje prawie cały masyw
najwyższego szczytu Łysogór – Łysicy (612 m npm) oraz grzbiet od
strony północnej i południowej niemal do połowy stoku. Ochroną objęto
tu fragment odwiecznej puszczy, która nie podlega bezpośredniej
ingerencji człowieka już ponad 80 lat. Jest to jeden z najstarszych po
Puszczy Białowieskiej fragment lasu, w którym procesy przyrodnicze
przebiegają w sposób spontaniczny. Drzewostan składa się z jodły i
buka, z jaworem, klonem zwyczajnym i lipą szerokolistną.
Na terenie Świętokrzyskiego Parku Narodowego w ramach formy
ochrony Natura 2000 utworzono specjalny obszar ochronny (SOO)
siedlisk o nazwie „Łysogóry”, zajmujący powierzchnię 5573,586 ha, co
stanowi 75% powierzchni Parku. Obszar ten został zatwierdzony przez
Komisję Europejską w listopadzie 2007 roku. Na obszarze tym
stwierdzono 7 rodzajów siedlisk oraz łącznie dotychczas 31 gatunków
roślin i zwierząt tzw. „siedlisk i gatunków naturowych” to znaczy
takich dla których konieczne jest wyznaczenie obszaru Natura 2000.
Obszar jest w około 90% porośnięty lasem, w większości są to lasy
jodłowo-bukowe. Lasy charakteryzują się znacznym stopniem
naturalności, a wręcz pierwotności.
Wśród gatunków znajdujących się na obszarze SOO
„Łysogóry” znajdują się min.: Nocek łydkowłosy, Bóbr
europejski, Wydra, Bocian czarny, Orlik krzykliwy, Jarząbek,
Cietrzew, Puszczyk uralski, Dzięcioł zielonosiwy, Dzięcioł
czarny, Muchołówka mała, Gąsiorek, Kumak nizinny,
Traszka grzebieniasta, Nadobnica alpejska, Pachnica
dębowa, Dzwonecznik wonny.
Na terenie Świętokrzyskiego Parku Narodowego wyznaczono 5
ścieżek edukacyjnych. Prowadzą one przez najbardziej interesujące,
charakterystyczne dla Parku miejsca. Wyodrębniając poszczególne
punkty ścieżek, starano się przedstawić problemy związane z
ochroną przyrody. Nie zapomniano również o bioróżnorodności
elementów przyrodniczych czy, zagadnieniach historycznych i
kulturowych. Poszczególne punkty ścieżek oznaczono w terenie i
ponumerowano. Natomiast ich omówienie zawierają przewodniki po
ścieżkach przygotowane przez pracowników Parku.