Document

Informacje dla pacjentów
Język polski
Słowniczek terminów związanych z rakiem nerki
Ablacja (terapia ablacyjna)
inimalnie inwazyjny zabieg usunięcia zmienionej chorobowo tkanki.
m
Lekarz niszczy taką tkankę za pomocą ciepła (termoablacja) lub zimna
(krioablacja).
Ablacja prądem o częstotliwości
radiowej
niszczenie nowotworu ciepłem generowanym za pomocą prądu wysokiej
częstotliwości; inaczej termoablacja, RFA
Adrenalektomia
z abieg chirurgiczny polegający na wycięciu gruczołu nadnerczowego
(nadnercza)
Aktywny nadzór
Badania kliniczne
forma leczenia, w której lekarz aktywnie monitoruje wzrost nowotworu,
oparta na ścisłym harmonogramie wizyt. Przy każdej wizycie wykonywane
jest obrazowanie (RTG, USG, TK) oraz inne niezbędne badania.
eksperymentalne prace badawcze prowadzone w celu uzyskania
odpowiedzi na konkretne pytania dotyczące terapii i leków. Umożliwiają
one ocenę działania leku wśród pacjentów posiadających określone
cechy.
Badanie histopatologiczne
(histologiczne)
badanie tkanek pod mikroskopem w celu wykrycia obecności i charakteru
choroby nowotworowej
Bezobjawowy (asymptomatyczny)
niepowodujący dolegliwości i wykryty przypadkowo
Biopsja
obranie fragmentu tkanki z organizmu w celu jej zbadania i zdobycia
p
informacji niezbędnych dla postawienia diagnozy, kontroli i leczenia
Cewnik JJ (cewnik DJ)
rurka umieszczana tymczasowo w moczowodzie w celu zapewnienia
swobodnego odpływu moczu z nerki do pęcherza; inaczej cewnik
podwójnie zagięty, cewnik podwójne J
Chemioterapia
leczenie choroby nowotworowej za pomocą cytostatyków, czyli substancji
toksycznych dla komórek. Leki takie silniej działają na komórki szybko
dzielące się, na przykład nowotworowe.
Diagnoza
proces medyczny polegający na przeprowadzeniu szeregu badań w celu
ustalenia przyczyny dolegliwości
Embolizacja
ałoinwazyjny zabieg nieoperacyjny powodujący zablokowanie
m
(zatorowanie) naczyń krwionośnych zaopatrujących guz, co uniemożliwia
mu wzrost i przerzuty
Patient Information - Słowniczek terminów związanych z rakiem nerki
Page 1 / 6
Enzym
iologicznie czynna substancja, złożona z dużych cząsteczek, niezbędna
b
dla przebiegu procesów przemiany materii w organizmie
Guz łagodny
owotwór niezłośliwy, charakteryzujący się powolnym wzrostem i niedający
n
przerzutów do innych narządów
Guz złośliwy
owotwór naciekający otaczające tkanki w sposób ciągły lub przerywany.
n
Nowotwór złośliwy może (drogą naczyń krwionośnych i chłonnych)
przerzutować, czyli rozprzestrzeniać się do innych miejsc organizmu.
Immunoterapia
leczenie nowotworu przez stymulację układu odpornościowego do walki z
komórkami guza
Klasyfikacja TNM
(Tumour Node Metastasis classification) międzynarodowa klasyfikacja
onkologiczna służąca określaniu stopnia zaawansowania nowotworu na
podstawie następujących cech: wielkość i inwazyjność guza (T), zajęcie
węzłów chłonnych (N), przerzuty odległe (M)
Kontaminacja (brak czystości
onkologicznej)
przypadkowe wprowadzenie do krwiobiegu lub innego narządu komórek
nowotworowych oderwanych w trakcie zabiegu. Komórki te mogą wzrastać
w innej lokalizacji i przekształcać się w guzy (złośliwe).
Krioablacja, krioterapia
rocedura medyczna polegająca na stosowaniu niskiej temperatury do
p
leczenia zmian nowotworowych, zarówno łagodnych, jak i złośliwych
Krwiak okołonerkowy
nagromadzenie krwi umiejscowione wokół nerki
Limfadenektomia
z abieg chirurgiczny polegający na usunięciu węzłów chłonnych
powiększonych z powodu obecności komórek nowotworowych
Małoinwazyjny zabieg chirurgiczny
rocedura chirurgiczna, w której nie są potrzebne duże nacięcia skóry
p
ani innej tkanki (wykonuje się minilaparotomię, czyli małe nacięcia w
powłokach brzusznych w celu wprowadzenia narzędzi roboczych)
Metastazektomia
z abieg chirurgiczny polegający na usunięciu przerzutów nowotworowych,
czyli guzów wtórnych w innych narządach organizmu
Rak nerki miejscowo zaawansowany r ak nerki naciekający otaczające ją tkanki (naczynia, nadnercza, węzły
chłonne), niedający jednak przerzutów do narządów odległych
Moczowód
jedna z dwóch rurek, przez które mocz przepływa z nerek do pęcherza
moczowego
Multidyscyplinarny
(wielodyscyplinarny)
związany z różnymi gałęziami wiedzy lub nauki. W medycynie przymiotnik
ten oznacza na przykład jednoczesne zaangażowanie urologów,
onkologów, radioterapeutów, psychologów i innych specjalistów w leczenie
nowotworów na różnych płaszczyznach.
Patient Information - Słowniczek terminów związanych z rakiem nerki
Page 2 / 6
Nadnercze
arzysty gruczoł wydzielania wewnętrznego położony na szczycie nerki.
p
Nadnercza odpowiadają za produkcję i uwalnianie hormonów.
Nefrektomia cytoredukcyjna
z abieg chirurgiczny, specyficzny dla przerzutowego nowotworu nerki,
w którym nowotwór nerki jest usuwany z pozostawieniem ognisk
przerzutowych. Celem operacji jest zmniejszenie liczby wszystkich komórek
nowotworowych w organizmie (cytoredukcja oznacza zmniejszenie liczby
komórek).
Nefrektomia częściowa
inaczej nefrektomia oszczędzająca; patrz: operacja nerkooszczędzająca
Nefrektomia radykalna
c hirurgiczne usunięcie całej nerki; inaczej nefrektomia całkowita,
nefrektomia doszczętna
Neoangiogeneza
roces powstawania nowych naczyń krwionośnych jako odgałęzienia już
p
istniejących. W przypadku raku umożliwia to wzrost i przerzuty guza.
Nerka
parzysty narząd w kształcie fasoli, położony w tylnej części jamy brzusznej.
Funkcją nerek jest filtracja krwi i usuwanie z moczem produktów przemiany
materii.
Niedokrwistość (anemia)
bniżony poziom czerwonych krwinek. Jest to najbardziej powszechne
o
zaburzenie układu krwiotwórczego; powoduje między innymi zmęczenie,
osłabienie, trudności z koncentracją.
Nowotwór pierwotny
masa guza powstała w wyniku wzrostu z pierwszej nowotworowo
zmienionej komórki
Obrazowanie medyczne
tworzenie obrazów ciała za pomocą rentgenografii, ultrasonografii,
tomografii komputerowej, rezonansu magnetycznego i innych technik
Obrazowanie metodą rezonansu magnetycznego (MR, MRI)
technika, w której do wytwarzania obrazów organizmu stosuje się silne
pole magnetyczne i fale radiowe
Onkolog
lekarz specjalistycznie wykształcony w kierunku diagnozowania, leczenia
i obserwacji osób cierpiących na każdy typ nowotworu
Operacja laparoskopowa
ałoinwazyjna technika chirurgiczna, w której lekarz przez małe nacięcia
m
powłok brzucha wprowadza narzędzia do jego wnętrza. Umożliwia to
wykonanie zabiegu z pozostawieniem kilku drobnych blizn zamiast jednej
dużej.
Operacja nerkooszczędzająca
c hirurgiczne usunięcie guza nerki wraz z otaczającym marginesem
zdrowej tkanki tak, aby zachować jak największą ilość tkanki nerki; inaczej
nefrektomia częściowa
Operacja otwarta
z abieg, w którym chirurg przecina skórę i tkanki, żeby mieć bezpośredni
dostęp do struktur lub narządów
Patient Information - Słowniczek terminów związanych z rakiem nerki
Page 3 / 6
Opieka paliatywna
ptymalizacja jakości życia pacjenta w terminalnych stadiach choroby,
o
pod względem fizycznym, psychicznym, społecznym i duchowym
Osłabienie
czucie większego niż zwykle zmęczenia i mniejszej energii, utrzymujące
u
się pomimo prawidłowej ilości snu. Mogą mu towarzyszyć bóle stawów,
mięśni i klatki piersiowej.
Parestezja
z aburzenie czucia objawiające się jako kłucie, szczypanie, mrowienie,
drętwienie itp. w danej okolicy ciała, zwłaszcza na skórze
Patolomorfolog (patolog)
lekarz badający narządy, tkanki i płyny ustrojowe w poszukiwaniu zmian
chorobowych. Pełni podstawową funkcję w diagnozowaniu i ocenie
stopnia zaawansowania choroby nowotworowej.
Powięź nerkowa
z budowana z tkanki łącznej błona otaczająca torebkę tłuszczową i zawartą
w niej nerkę; inaczej powięź Geroty
Radiolog
lekarz specjalizujący się w technikach obrazowania medycznego. W
przypadku nowotworu radiolog, stosując rentgenografię, ultrasonografię,
tomografię komputerową, rezonans magnetyczny i inne metody,
diagnozuje i/lub kontroluje guza.
Radioterapia
iszczenie komórek nowotworowych za
n
jonizującego (najczęściej rentgenowskiego)
Rak jasnokomórkowy nerki
typ guza nerki o dużej zawartości tłuszczu
Rak nerkowokomórkowy
edyczna nazwa najczęstszego typu raka nerki; inaczej rak z komórek
m
nerkowych
Rak nerki ograniczony do narządu
r ak nerki nienaciekający sąsiednich struktur (zawarty całkowicie w nerce)
i bez przerzutów odległych
Robot chirurgiczny
urządzenie służące do wykonywania operacji laparoskopowych, sterowane
zdalnie przez chirurga za pomocą specjalnej konsoli
Rokowanie
termin medyczny służący do przewidywania prawdopodobnego efektu
leczenia
Skala Fuhrmana
s topnie (zwykle cztery) złośliwości nowotworu, określane na podstawie
analizy budowy jądra komórkowego; inaczej klasyfikacja Fuhrmana
pomocą
promieniowania
Stopień zaawansowania (klinicznego) stan rozwoju choroby nowotworowej w organizmie, zwykle określany
nowotworu
na podstawie wielkości guza oraz przerzutów do węzłów chłonnych
i narządów odległych; inaczej stadium (zaawansowania klinicznego)
nowotworu
Patient Information - Słowniczek terminów związanych z rakiem nerki
Page 4 / 6
Ścieżka leczenia rogram terapii zawierający poszczególne zadania i interwencje
p
zdefiniowane, zoptymalizowane i ustawione w odpowiedniej kolejności,
co umożliwia zespołowi medycznemu sprawną pracę nad zdrowiem
pacjenta; inaczej ścieżka terapeutyczna
Środek kontrastowy
s ubstancja zwiększająca kontrast struktur lub płynów ciała. Jest on
stosowany w obrazowaniu medycznym (zob. obrazowanie).
Tarczyca
miejscowiony w przedniej dolnej części szyi gruczoł wytwarzający
u
hormony wpływające na procesy energetyczne zachodzące w organizmie,
produkcję białek i reakcje na inne hormony
Terapia ablacyjna
zob. ablacja
Terapia antyangiogenna
terapia lekami zapobiegającymi tworzeniu się nowych naczyń
krwionośnych, odżywiających guza i umożliwiających mu wzrost
Terapia celowana
s tosowanie leków skierowanych przeciwko mechanizmom zachodzącym
w komórkach nowotworowych
Tętnica nerkowa
aczynie tętnicze zaopatrujące nerkę w utlenowaną krew. Ponadto
n
dostarcza do nerki krew do filtracji i oczyszczenia ze zbędnych produktów
przemiany materii.
Tkanka tłuszczowa
tkanka łączna utworzona z komórek magazynujących materiał zapasowy
w postaci tłuszczu
Tkanka tłuszczowa okołonerkowa
tłuszcz skupiony wokół nerki, tworzący torebkę. Ochrania nerkę przed
urazami i stabilizuje jej położenie.
Tomografia komputerowa (TK)
technika obrazowania, za pomocą której tworzy się serie zdjęć
rentgenowskich ciała
Torbiel nerki
ypełniony płynem zbiornik zlokalizowany w nerce. W rzadkich
w
przypadkach torbiel może być złośliwa.
Ultrasonografia (USG)
technika obrazowania wykorzystująca ultradźwięki
częstotliwości w celu stworzenia obrazu wnętrza ciała
Uogólniona choroba nowotworowa
s tan, w którym występują przerzuty odległe wskutek rozsiewu z ogniska
pierwotnego; inaczej: rozsiana choroba nowotworowa, nowotwór rozsiany,
nowotwór z przerzutami, choroba przerzutowa
Urolog lekarz specjalizujący się w diagnozowaniu i leczeniu chorób układu
moczowego u kobiet i mężczyzn, a także chorób męskiego układu
płciowego
narząd w owalnym kształcie, który reguluje układ odpornościowy
Węzeł chłonny
Patient Information - Słowniczek terminów związanych z rakiem nerki
o
wysokiej
Page 5 / 6
Wybroczyny
liczne drobne czerwone plamki lub siniaki na powierzchni skóry,
spowodowaneniewielkimkrwawieniemznaczyńkrwionośnych
Wznowa (nawrót)
ojawienie się nowotworu po pewnym czasie od zakończeniu leczenia.
p
Nawrótmożewystąpićwmiejscujegopoprzedniejobecnościlubwinnym
rejonie ciała. Nie ma ustalonego okresu, po jakim wykrycie ponownych
zmiannowotworowychuważasięzawznowę.
Zacisk (klem) do tętnicy nerkowej
żywany podczas nefrektomii instrument służący do zablokowania
u
przepływukrwiprzeznerkę,wceluuniknięciakrwawienia
Zespół paranowotworowy
(paraneoplastyczny)
jedna z (albo dwie lub kilka naraz) możliwych reakcji organizmu na
obecność nowotworu, na przykład wzrost ciśnienia tętniczego, spadek
masyciała,niedokrwistość,gorączka,utrataapetytu,zanikimięśniowe
Zespół ręka-stopa
s kutekubocznyterapiiniektórymilekamiprzeciwnowotworowymi.Objawia
się zaczerwienieniem, obrzękiem i bólem dłoni i/lub podeszw stóp, a w
niektórychprzypadkachpojawiająsiępęcherze.
Znieczulenie
odawanie leków w celu zniesienia bólu operacyjnego. W znieczuleniu
p
ogólnym pacjent jest nieprzytomny i nieświadomy tego, co się z nim
dzieje. W znieczuleniu miejscowym lub podpajęczynówkowym pacjent
pozbawionyjestczuciawtejczęściciała,gdziezabiegjestwykonywany.
Znieczuleniestopniowosłabniepozabiegu.
Żyła główna
uże naczynie żylne zbierające odtlenowaną krew z organizmu i
d
transportujące ją do serca; inaczej żyła próżna, żyła czcza. W pobliżu
nerekprzebiegażyłagłównadolna.
Żyła nerkowa
naczynieodprowadzająceprzefiltrowanąkrewznerkidokrwiobiegu
Niniejsze informacje zaktualizowano w maju
2014 roku.
Ulotkatajestczęściąporadnikapacjentanatematrakanerki.
Zawieraogólneinformacjenatemattejchoroby.Wprzypadku
szczegółowychpytańdotyczącychkonkretnejsytuacjizdrowotnej,
należyskonsultowaćsięzlekarzem.Żadnaulotkaniemoże
zastąpićosobistejrozmowyzlekarzem.
PodaneinformacjezostałyopracowaneprzezEuropejskie
TowarzystwoUrologicznewewspółpracyzjegoSekcjąUrologii
Onkologicznej,grupąrobocząMłodychUrologówAkademickich
ds.rakanerkiorazEuropejskimStowarzyszeniemPielęgniarek
Urologicznych.
Teiinneinformacjenatematschorzeńurologicznychmożna
znaleźćnanaszejstronieinternetowej:http://patients.uroweb.org
Autorzy serii:
drBülentAkdoǧan
drSabineD.Brookman-May
prof.drMartinMarszalek
drAndreaMinervini
prof.HalukÖzen
drAlessandroVolpe
BodilWestman
Ankara,Turcja
Monachium,Niemcy
Wiedeń,Austria
Florencja,Włochy
Ankara,Turcja
Novara,Włochy
Sztokholm,Szwecja
PolskawersjaopracowanaprzezRomanaSosnowskiego
orazstudentówCMUJ.
ZawartośćulotkijestzgodnazwytycznymiEuropejskiego
TowarzystwaUrologicznego.
PatientInformation-Słowniczekterminówzwiązanychzrakiemnerki
wewspółpracyz:
Page 6 / 6