HISTORIA ŚW. MIKOŁAJA Przez wiele lat św. Mikołaj należał do

HISTORIA ŚW. MIKOŁAJA
Przez wiele lat św. Mikołaj należał do najbardziej znanych i czczonych świętych. Jest otaczany
wielką czcią przez wiernych zarówno Kościoła katolickiego, jak i prawosławnego.
To przy jego grobie odbył się w 1098 r. zwołany przez papieża Urbana II synod, na którym
szukano dróg zniesienia podziałów w chrześcijaństwie. Do dziś Mikołaj jest ukochanym
świętym dzieci, kojarzonym z wymarzonymi prezentami pod choinką. Jego wspomnienie
przypada według kalendarza gregoriańskiego 6 grudnia, natomiast według kalendarza
juliańskiego - 19 grudnia. Greckie imię Mikołaj oznacza "zwycięzca ludu".
Mikołaj urodził się prawdopodobnie ok. 270 r. w Licji w miejscowości Patras jako jedyne
dziecko zamożnego małżeństwa chrześcijańskiego. Od młodości wyróżniał się nie tylko
pobożnością, ale był też bardzo wrażliwy na ludzkie nieszczęścia. Po śmierci rodziców dzielił
się chętnie swoim majątkiem z biednymi. Gdy dowiedział się, że trzy córki ubogiego mieszkańca
miasta nie mogą wyjść za mąż, gdyż ich ojca nie stać na posag, podrzucił im ukradkiem większą
sumę pieniędzy. Tę przypowieść wykorzystał Dante w "Boskiej komedii". Wybrany biskupem
Myry (Demre w dzisiejszej Turcji ), Mikołaj podbił serca wiernych nie tylko gorliwością
pasterską, ale i troską o potrzeby materialne wiernych.
Zmarł, jak mówi tradycja, 6 grudnia między rokiem 345 i 352 w wieku prawie 70 lat. Podobno w
chwili jego śmierci ukazały się anioły i rozbrzmiały chóry anielskie. Relikwie z portowego
miasta Myra przywieźli 9 maja w 1087 r. do włoskiego Bari tamtejsi marynarze, chroniąc je
przed muzułmanami. Pamiątkę tego dnia odnotowano także w kalendarzach jako wspomnienie
świętego. Wkrótce św. Mikołaj stał się patronem tego miasta, największego nad Adriatykiem.
W 1089 r. papież Urban II poświęcił grobowiec świętego w bazylice jego imienia. Przy jego
grobie odbył się w 1098 r. synod, którego celem było połączenie Kościoła prawosławnego
z rzymskim. Wśród 184 biskupów był także prymas Anglii, abp św. Anzelm z Canterbury.
W 1197 r. bazylikę w Bari, zbudowaną nad szczątkami świętego, konsekrował kanclerz cesarza
Henryka VI, biskup Hildesheimu. Przy bazylice św. Mikołaja w Bari przechowywany jest
dokument z XII w., opisujący dzieje sprowadzenie relikwii świętego. Do dziś też zachowały się
w Myrze ruiny kościoła św. Mikołaja.
W Bari co roku, 9 maja, w rocznicę przywiezienia tam relikwii św. Mikołaja, obchodzone są
okolicznościowe uroczystości. Największe obchody odbywają się na pełnym morzu. Rankiem
8 maja wypływa z portu najokazalszy statek z dwumetrowej wielkości figurą świętego, któremu
towarzyszą wierni w procesji na bogato przyozdobionych łodziach, stateczkach i kutrach.
Gdy statek przywozi figurę na brzeg, obwozi się ją po odświętnie przybranym mieście na
specjalnie przygotowanym powozie. Ta procesja morska kończy się ogólnym świętowaniem
i fajerwerkami. Natomiast następnego dnia w kościołach odbywają się nabożeństwa, a centralna
uroczystość - przy grobie świętego w bazylice w Bari. W bazylice tej jest również pochowana
królowa Bona, żona Zygmunta Starego i matka Zygmunta Augusta, która pochodziła z Bari.
Mauzoleum za głównym ołtarzem ufundowała jej córka, Anna Jagiellonka. Na sarkofagu
umieszczone są rzeźby klęczącej królowej Bony, a po jej bokach - patronów Polski i Bari:
św. Stanisława i św. Mikołaja.
Hołd relikwiom świętego oddał w 1984 r. papież Jan Paweł II, który na pamiątkę swej wizyty
przekazał bazylice pastorał.
Wokół postaci św. Mikołaja narosło wiele legend. Najstarszy pisemny dowód na oddawanie czci
biskupowi z Myry to tzw. praxis de stratelatis, legenda o cudownym uratowaniu trzech
namiestników, niesłusznie skazanych na karę śmierci przez cesarza Konstantyna Wielkiego
(306-337). Prawdopodobnie to zachowane opisanie legendy powstało ok. 460-580 roku, choć nie
wyklucza się istnienia jeszcze starszych pism. Legenda ta była w średniowieczu tak popularna na
całym świecie, że do dziś zachowało się jeszcze ponad 50 jej różnych rękopisów. Bardzo
popularna była też inna legenda, mówiąca o tym, że Mikołaj swoją modlitwą uratował od
niechybnego utonięcia rybaków w czasie gwałtownej burzy. Dlatego czczony jest także jako
patron marynarzy i rybaków. Niedawno przedstawiciele prawosławnych patriarchatów,
konferencji episkopatów katolickich i Kościołów ewangelickich z 16 krajów basenu Morze
Śródziemnego zaproponowali, by św. Mikołaja ogłosić patronem Morza Śródziemnego.
Najstarsza znana biografia św. Mikołaja, "Vita per Michaelem", powstała prawdopodobnie ok.
750-850 r. w Konstantynopolu. Wyprzedziła ona nieco później spisaną biografię "Methodius et
Theodorum" datowaną na początek IX wieku.
Św. Mikołaj jest patronem Grecji, Rosji i Lotaryngii. W Szwajcarii jest patronem diecezji
Lozanna-Genewa-Fryburg. Przede wszystkim jednak obrały go za swego patrona miasta
hanzeatyckie oraz Amsterdam, Ankona, Bari, Fryburg Meran i Nowy Jork. Imię świętego noszą
też liczne miasta na wszystkich kontynentach. Liczbę kościołów i ołtarzy jemu poświęconych
tylko w średniowiecznych Niemczech obliczano na 4-5 tysięcy.
W wielu miastach istniały też bractwa św. Mikołaja zakładane przez kupców, marynarzy i różne
cechy rzemieślnicze. Jednym z najstarszych jest bractwo św. Mikołaja w Kolonii, które
prawdopodobnie powstało w 1201 r. W późniejszym okresie działały jeszcze w Kolonii trzy inne
bractwa im. Św. Mikołaja.
Mikołaj jest patronem dziewcząt pragnących wyjść za mąż, kobiet chcących urodzić dziecko,
noworodków, ludzi morza, flisaków, dokerów, kupców, młynarzy, piekarzy, rzeźników,
krawców, tkaczy, podróżnych i pielgrzymów, więźniów, adwokatów, notariuszy, handlarzy
winem i zbożem, właścicieli i żebraków. Zaliczany był do Czternastu Świętych Wspomożycieli.
W Polsce św. Mikołaj był kiedyś bardzo popularny. Jeszcze dzisiaj pod jego wezwaniem jest 327
kościołów. Jego wezwanie noszą trzy kościoły katedralne: w Elblągu, Kaliszu i w BielskuBiałej. Najokazalsze kościoły św. Mikołaja znajdują się w Gdańsku i Elblągu. Natomiast
największe polskie sanktuarium św. Mikołaja jest w Pierśćcu koło Skoczowa na Śląsku
Cieszyńskim. Pierwszą kaplicę jemu poświęconą zbudowano tam już w XIV wieku. Szczególną
czcią otaczana jest cudowna figura św. Mikołaja, przy której wierni od lat wypraszają łaski
zdrowia dla siebie i swoich bliskich.
Zwyczaj wręczania dzieciom prezentów powstał w średniowieczu. Jego początki, to udzielanie
stypendiów i zapomóg przez szkoły mające za patrona św. Mikołaja. Z upływem lat przekształcił
się w obdarowywanie prezentami dzieci, a także wszystkich członków rodzin.