Kuratorium Oświaty w Rzeszowie
advertisement
Kuratorium Oświaty w Rzeszowie Priorytet Ministra Edukacji Narodowej w roku 2008/2009: Skuteczność realizacji podstaw programowych w zakresie zagadnień związanych z nauczaniem i wychowaniem w kontekście praw człowieka. Materiały do prezentacji wybrał i opracował: mgr Arkadiusz Lupa Kuratorium Oświaty w Rzeszowie Priorytet MEN Skuteczność realizacji podstaw programowych w zakresie zagadnień związanych z nauczaniem i wychowaniem w kontekście praw człowieka. Treść prezentacji: 1. Uzasadnienie wprowadzenia priorytetu. 2. Prawa człowieka; pojęcie, podział, najważniejsze akty prawa międzynarodowego, prawa człowieka w Konstytucji RP, instytucje i urzędy zajmujące się ochroną praw człowieka. 3. Podstawa programowa – treści nauczania i wychowania dotyczące praw człowieka. 4. Prawa ucznia wynikające z przepisów prawa oświatowego. 5. Prawa człowieka w dokumentach szkolnych: statut, programy nauczania, program wychowawczy, program profilaktyki, plany pracy, uchwały rady pedagogicznej, zarządzenia dyrektora. 6. Działania wizytatora/dyrektora w ramach realizacji priorytetu. Kuratorium Oświaty w Rzeszowie Priorytet MEN Skuteczność realizacji podstaw programowych w zakresie zagadnień związanych z nauczaniem i wychowaniem w kontekście praw człowieka. Zadanie priorytetowe w zakresie sprawowania nadzoru pedagogicznego do realizacji w roku szkolnym 2008/2009 zostało ustalone przez Ministra Edukacji Narodowej pismem do kuratorów oświaty z dnia 19.05.2008. Dlaczego taki priorytet? W dniu 17 maja 2007 r. Rada Ministrów przyjęła Program Działań Rządu ws. wykonywania wyroków Europejskiego Trybunału Praw Człowieka wobec Rzeczypospolitej Polskiej. Opracowanie Programu zostało zaproponowane przez Pełnomocnika Ministra Spraw Zagranicznych ds. postępowań przed Europejskim Trybunałem Praw Człowieka. Impulsem do zgłoszenia inicjatywy było Sprawozdanie z działalności Pełnomocnika w okresie od stycznia 2001 r. do sierpnia 2005 r. We wnioskach ze Sprawozdania Pełnomocnik zidentyfikował najważniejsze obszary, w których, w świetle orzecznictwa Trybunału wobec Polski, wymagane jest podjęcie działań. Założenia Programu Działań Rządu ws. wykonywania wyroków Europejskiego Trybunału Praw Człowieka wobec Rzeczypospolitej Polskiej: Propozycje działań zawarte w Programie mają na celu zwiększenie skuteczności wykonywania wyroków Trybunału wobec Polski, a także zapobieganie na przyszłość stwierdzaniu przez Trybunał naruszenia przez Polskę Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności i Protokołów do niej. Program Działań Rządu przyczyni się do wzmocnienia poszanowania praw człowieka i zasady rządów prawa w Polsce. Kuratorium Oświaty w Rzeszowie Priorytet MEN Skuteczność realizacji podstaw programowych w zakresie zagadnień związanych z nauczaniem i wychowaniem w kontekście praw człowieka. Program Działań Rządu ws. wykonywania wyroków Europejskiego Trybunału Praw Człowieka wobec Rzeczypospolitej Polskiej Zadania dla systemu oświaty: 1. Minister Edukacji Narodowej będzie prowadził działania w celu promowania wiedzy o prawach człowieka we współpracy ze środowiskiem uniwersyteckim - w drodze m.in. kontynuowania i rozwoju Olimpiady Wiedzy o Prawach Człowieka, organizowanej przez Katedrę Praw Człowieka Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu, a także innych podobnych inicjatyw; 2. Minister Edukacji Narodowej dokona przeglądu podstawy programowej kształcenia ogólnego i innych aktów wykonawczych w celu sprecyzowania priorytetów nadzoru pedagogicznego w zakresie nauczania i wychowania w kontekście praw człowieka. Kuratorium Oświaty w Rzeszowie Priorytet MEN Skuteczność realizacji podstaw programowych w zakresie zagadnień związanych z nauczaniem i wychowaniem w kontekście praw człowieka. Czym są prawa człowieka? Prawa człowieka to podstawowe standardy przysługujące każdej istocie ludzkiej; bez nich ludzie nie mogą żyć w poszanowaniu godności. Prawa człowieka jako prawa moralne są fundamentem wolności, sprawiedliwości, pokoju, demokracji. Jakie są cechy praw człowieka? Prawa człowieka mamy z tytułu naszego człowieczeństwa, nie trzeba ich kupować, zasługiwać na nie czy dziedziczyć - prawa człowieka są przyrodzone każdej jednostce, przysługują każdemu człowiekowi z samego faktu bycia człowiekiem. Prawa człowieka są takie same dla wszystkich ludzi bez względu na ich rasę, płeć, orientację seksualną, wyznanie, pochodzenie etniczne, przekonania polityczne lub inne, pochodzenie społeczne czy narodowe. Wszyscy rodzimy się wolni i równi wobec praw i poszanowania godności prawa człowieka są powszechne. Prawa człowieka nie mogą być odebrane są niezbywalne. Kuratorium Oświaty w Rzeszowie Priorytet MEN Skuteczność realizacji podstaw programowych w zakresie zagadnień związanych z nauczaniem i wychowaniem w kontekście praw człowieka. Jak „stare” są prawa człowieka? Są tak stare jak ludzkość... Pierwsze ich ślady na piśmie i w nauce odnajdujemy już w starożytności (np. u sofistów, stoików czy u Arystotelesa). W średniowieczu odwołuje się do nich św. Tomasz z Akwinu. Za pierwszy dokument mówiący o prawach człowieka uważa się angielską Wielką Kartę Swobód z 1215 r. Na uwagę zasługują polskie przywileje szlacheckie. Dopiero jednak w wieku XVII niemal powszechne staje się przekonanie o konieczności adekwatności przepisów prawa stanowionego z prawami natury, a powszechność tego przekonania uzasadnia nadanie jej zwolennikom nazwy „szkoły prawa natury”. Kuratorium Oświaty w Rzeszowie Geneza Praw Człowieka – ideolodzy Oświecenia Hugo Grotius Hugo Grocjusz, Hugo Grotius, Huig de Groot (1583-1645), holenderski prawnik, filozof, dyplomata, zwany jest ojcem szkoły prawa natury Podzielił on prawo na prawo stanowione (ius civile) oraz prawo (ius naturale). Prawo stanowione jest wyborem historii, zależnym od przemian politycznych i historycznych, samo więc ulega zmianom. Natomiast prawo natury wypływa z trwałej natury ludzkiej, dlatego jest niezmienne i może być badane jedynie drogą filozoficzną. Kuratorium Oświaty w Rzeszowie Geneza Praw Człowieka – ideolodzy Oświecenia John Locke (1632-1704) –angielski filozof, lekarz, polityk, politolog i ekonomista. Twórca klasycznej postaci empiryzmu oraz podstaw teoretycznych rządów demokratycznych. Jeden z autorów koncepcji umowy społecznej, umożliwiającej skuteczniejsze zabezpieczenia praw ludzi, zwłaszcza zaś prawa własności i posiadanej wolności. Podstawowym celem powstałego drogą umowy społecznej państwa jest skuteczniejsza obrona naturalnych praw obywateli, w szczególności zaś prawa włąsności. Kuratorium Oświaty w Rzeszowie Geneza Praw Człowieka – ideolodzy Oświecenia Karol Montesquieu, Monteskiusz 1689-1755).Myśliciel, autor dzieła O duchu praw, twórca koncepcji trójpodziału władzy. Pojęcie wolności Co to jest wolność. Prawda, iż w demokracji lud robi jakoby to, co chce; ale wolność polityczna nie polega na tym, aby robić to, co się chce. W państwie, to znaczy w społeczności, w której są prawa, wolność może polegać jedynie na tym, aby móc czynić to, czego się powinno chcieć, a nie być zmuszonym czynić tego, czego się nie powinno chcieć. Kuratorium Oświaty w Rzeszowie Geneza Praw Człowieka – ideolodzy Oświecenia Jean Jacques Rousseau (1712-1788), autor dzieła Umowa społeczna. Współtwórca koncepcji umowy społecznej i idei suwerenności narodu. Kuratorium Oświaty w Rzeszowie Geneza Praw Człowieka - dokumenty Karta Praw Wirginii z 12 czerwca 1776 stałą się wzorem dla innych deklaracji praw. Deklaracja praw, ogłoszona przez przedstawicieli dobrego ludu Wirginii, zgromadzonych w pełnym i wolnym konwencie, które to prawa należą do nich i do ich potomności, jako podstawa i fundament rządu. Artykuł l Wszyscy ludzie są z natury równo wolni i niezależni i posiadają pewne przyrodzone prawa, których, kiedy przyjmą status społeczeństwa, nie mogą pozbawić swojej potomności przez jakąkolwiek umowę; mianowicie korzystania z życia i wolności, z możliwością nabywania i posiadania własności oraz dążenia do szczęścia i bezpieczeństwa i osiągania tego. Kuratorium Oświaty w Rzeszowie Geneza Praw Człowieka – dokumenty Deklaracja Niepodległości Jednogłośna Deklaracja Trzynastu Zjednoczonych Stanów Ameryki, w Kongresie 4 lipca 1776 r. Uważamy następujące prawdy za oczywiste: że wszyscy ludzie stworzeni są równymi, że Stwórca obdarzył ich pewnymi nienaruszalnymi prawami, że w skład tych praw wchodzi życie, wolność i swoboda ubiegania się o szczęście, że celem zabezpieczenia tych praw wyłonione zostały spośród ludzi rządy, których sprawiedliwa władza wywodzi się ze zgody rządzonych, że jeśli kiedykolwiek jakakolwiek forma rządu uniemożliwiałaby osiągniecie tych celów, to naród ma taki rząd zmienić lub obalić i powołać nowy, którego podwalinami będą takie zasady i taka organizacja władzy, jakie wydadzą się narodowi najbardziej sprzyjające dla jego szczęścia i bezpieczeństwa. Roztropność, rzecz jasna, będzie dyktowała, że rządu trwałego nie należy zmieniać dla przyczyn błahych i przemijających; doświadczenie zaś wykazało też, że ludzie wolą raczej ścierpieć wszelkie zło, które jest do zniesienia, aniżeli prostować swoje ścieżki przez unicestwienie form, do których są przyzwyczajeni. Kuratorium Oświaty w Rzeszowie Geneza Praw Człowieka - dokumenty Deklaracja Praw Człowieka i Obywatela z dnia 26 sierpnia 1789 r. Zgromadzenie Narodowe uznaje i ogłasza następujące prawa człowieka i obywatela; Art. l. Ludzie rodzą się i żyją wolnymi i równymi wobec prawa. Różnice społeczne mogą być jedynie potrzebą publiczną uzasadnione. Art. 2. Celem każdego związku politycznego jest zachowanie naturalnych i nieprzedawnionych praw człowieka. Prawami tymi są: wolność, własność, bezpieczeństwo i opór przeciw uciskowi. Art. 3. Źródłem każdej władzy suwerennej jest naród. Żadna instytucja ani osoba nie może mieć władzy, która by nie pochodziła od narodu (...) Art. 6. Prawo jest wyrazem woli ogółu. Wszyscy obywatele mają prawo udziału w jego tworzeniu bądź osobiście, bądź też przez wybranych przez siebie przedstawicieli. Musi.ono być jednakowe dla wszystkich bez względu na to czy broni, czy karze. Wszyscy obywatele, będąc równymi w obliczu prawa, mają w równej mierze otwarty dostęp do wszystkich godności, stanowisk i publicznych urzędów stosownie "do swoich zdolności i bez jakiejkolwiek różnicy, wyjąwszy tej, którą zawdzięczają swym cnotom i zdolnościom (...) Kuratorium Oświaty w Rzeszowie Geneza Praw Człowieka Deklaracja Praw Człowieka i Obywatela z dnia 26 sierpnia 1789 r. Art. 10. Nikt nie może być niepokojony za swe przekonania nawet religijne, o ile manifestowanie ich nie zakłóca prawnie ustalonego porządku publicznego. Art. 11. Swobodna wymiana myśli i poglądów jest jednym z najcenniejszych praw człowieka, każdy więc obywatel może swobodnie mówić, pisać i drukować, z zastrzeżeniem jednak odpowiedzialności za nadużycie tej wolności w wypadkach przez prawo przewidzianych (...) Art. 13. Dla utrzymania władzy państwowej, jako też pokrycia kosztów administracyjnych niezbędne jest powszechne opodatkowanie. To opodatkowanie musi być równo rozłożone na wszystkich obywateli w stosunku do ich majątku (...) Art. 17. Własność jest prawem nienaruszalnym i świętym — i nie może być nikomu odebrana, chyba że wymaga tego publiczna, prawnie uzasadniona konieczność, i to pod warunkiem sprawiedliwego i uprzedniego odszkodowania. Podział praw człowieka: Najczęściej spotykany podział wyróżnia trzy generacje (grupy) praw: I generacja obejmuje prawa polityczne i obywatelskie prawo do życia, do bezpieczeństwa osobistego, wolność od tortur i niewolnictwa. Część skupia się na gwarancjach dotyczących życia jednostki w społeczeństwie i możliwości wpływania przez nią na życie polityczne, np. wolność zgromadzeń i stowarzyszania się, wyrażania opinii, prawo do uczestnictwa w życiu politycznym, do sprawiedliwego, rzetelnego procesu, wolność wypowiedzi, wyznania, poglądów. II generacja to prawa socjalne, ekonomiczne i kulturowe – prawo do pracy, opieki zdrowotnej, nauki, ale także prawo do życia rodzinnego. III generacja praw człowieka. Idea wyróżnienia jej powstała dopiero w latach 70-tych XX wieku. Obejmuje ona prawo do pokoju i do rozwoju, do czystego środowiska i wspólnego dziedzictwa ludzkości. Nie są one zapisane w wiążących międzynarodowych dokumentach, nie stworzono sposobów ich realizacji, ale stanowią one jednak pretekst do dyskusji nad kształtem praw człowieka w XXI wieku. Kuratorium Oświaty w Rzeszowie Najważniejsze organizacje i instytucje stojące na straży praw człowieka. Organizacja Narodów Zjednoczonych Organizacja Narodów Zjednoczonych (ONZ) jest organizacją międzynarodową, istniejącą od 1945 r. a do dnia dzisiejszego skupiającą 191 państw. Jej głównym celem jest utrzymanie światowego pokoju i bezpieczeństwa przez rozwijanie przyjaznych stosunków między narodami, wspomaganie postępu gospodarczego, popieranie praw człowieka i zachęcanie do ich przestrzegania. Jak ONZ chroni prawa człowieka? ONZ od „popierania praw człowieka i zachęcania do ich przestrzegania” przeszła w okresie swej działalności do bardziej efektywnej ochrony praw człowieka. Efektem są nie tylko liczne dokumenty, traktaty, konwencje itd., ale także działalność organów ONZ służąca przestrzeganiu praw człowieka. Kuratorium Oświaty w Rzeszowie Najważniejsze organizacje i instytucje stojące na straży praw człowieka. Jakie dokumenty chroniące prawa człowieka przyjęto w ramach ONZ? Pierwszym i zarazem przełomowym dokumentem chroniącym prawa człowieka była Powszechna Deklaracja Praw Człowieka (PDPCz) przyjęta 10 XII 1948 r. (stąd 10 grudnia jest co roku światowym dniem praw człowieka). Ze względu na różnice ideologiczne dzielące przedstawicieli państw tworzących deklarację, postanowiono nie nadawać PDPCz charakteru aktu prawnego wiążącego państwa. Została ona przyjęta jako rezolucja NZ pozbawiona mocy prawnej. Zawiera ona jednak pełen katalog praw: osobistych, politycznych, obywatelskich socjalnych i ekonomicznych. Ten dokument stał się podstawą dla dalszych aktów prawnych – już wiążących państwa. Tym samym PDPCz ukształtowała taki sam standard ochrony praw człowieka na całym świecie. Kuratorium Oświaty w Rzeszowie Najważniejsze organizacje i instytucje stojące na straży praw człowieka. Powszechna Deklaracja Praw Człowieka określa prawa człowieka, które mają zasadnicze znaczenie dla godności oraz rozwoju każdego człowieka. Są to prawa polityczne, takie jak wolność przekonań, słowa i zgromadzeń; prawa ekonomiczne, takie jak prawo do pracy i stosownego standardu życia; prawa obywatelskie, takie jak równość wobec prawa i prawo do małżeństwa; oraz prawa społeczne czy kulturalne, takie jak prawo do nauki i do udziału w życiu kulturalnym danej społeczności. Obowiązkiem każdego rządu na całym świecie jest respektowanie, obrona i zagwarantowanie przestrzegania praw człowieka wszystkich ludzi na ich terytorium. W późniejszych latach przyjęto w ramach ONZ: - Międzynarodowy Pakt Praw Politycznych i Obywatelskich, - Międzynarodowy Pakt Praw Socjalnych, Ekonomicznych i Kulturalnych w 1966 r., - Konwencję Praw Dziecka z 1989 r. -oraz wiele konwencji, m.in. w sprawach: likwidacji dyskryminacji rasowej, dyskryminacji kobiet, zakazu stosowania tortur czy też statusu uchodźców. Kuratorium Oświaty w Rzeszowie Najważniejsze organizacje i instytucje stojące na straży praw człowieka. Rada Europy Rada Europy (RE) jest międzynarodową organizacją powstałą 5 V 1949 r. Początkowo skupiała 10 państw Europy Zachodniej, dziś na jej forum spotykają się przedstawiciele 44 państw członkowskich, Polska przystąpiła do RE dopiero w 1991 r Celem RE jest wspieranie i rozwój demokracji i rządów prawa, szukanie rozwiązań nurtujących społeczeństwa, popieranie reform politycznych, konstytucyjnych, ochrona praw człowieka. Kuratorium Oświaty w Rzeszowie Najważniejsze organizacje i instytucje stojące na straży praw człowieka. Jak Rada Europy chroni prawa człowieka? Kluczowym osiągnięciem RE jest Europejska Konwencja Praw Człowieka (EKPCz). Jest to traktat międzynarodowy o znaczeniu bezprecedensowym, który został przyjęty w 1950 r. i wszedł w życie trzy lata później. Konwencja określa podstawowe prawa i wolności oraz zobowiązuje państwa do ich zagwarantowania każdej jednostce podlegającej jej jurysdykcji. Konwencja zawiera m.in. prawo do życia, ochrony przed torturami, prawo do sprawiedliwego procesu sądowego, poszanowania życia prywatnego, swobodę wypowiedzi, wolność sumienia, myśli i wyznania. Późniejsze protokoły uzupełniły Konwencje np. o zakaz stosowania kary śmierci i prawo do ochrony własności. Kuratorium Oświaty w Rzeszowie Najważniejsze organizacje i instytucje stojące na straży praw człowieka. EKPCz poza gwarantowaniem podstawowych praw i wolności stworzyła niezwykle sprawny i skuteczny system ochrony tychże praw. Powołała do życia Europejski Trybunał Praw Człowieka (ETPCz) – organ sądowy, w skład którego wchodzą sędziowie z każdego państwa członkowskiego RE. Siedzibą Trybunału jest Strasburg. w 1998 r. została ona zlikwidowana. ETPCz obraduje w sposób ciągły, zajmując się sprawami począwszy od pierwszej analizy do ewentualnego wyroku. Rozpatruje dwa rodzaje skarg: - państwową (państwo skarży państwo o nieprzestrzeganie Konwencji) - indywidualne (składane przez jednostki, które skarżą państwa o naruszenie praw zawartych w Konwencji). Kuratorium Oświaty w Rzeszowie Najważniejsze organizacje i instytucje stojące na straży praw człowieka. Czy każdy z nas może złożyć skargę przeciwko Polsce do Europejskiego Trybunału i jakie warunki musimy spełnić? Polska uznała jurysdykcję ETPCz od 1 V 1993 r. – od tego momentu obywatele polscy (ale też inne osoby, których prawa zostały naruszone w Polsce) mogą składać skargi do ETPCz. Jednak przyjęcie i rozpatrzenie skargi przez ETPCz zależy od spełnienia kilku warunków. Uchybienie jednemu z nich uniemożliwia dochodzenie swych praw przed ETPCz. Oto wymogi: -Skarga ma pochodzić od jednostki, grupy jednostek, organizacji społecznej, która uważa, że stała się ofiarą naruszenia przez państwo praw zawartych w EK i dodanych do niej protokołach. - Skarga nie może być anonimowa. - Może być rozpatrywana tylko po wyczerpaniu wszystkich krajowych środków odwoławczych (np. apelacja od wyroku sądu I instancji). - Musi być wniesiona w ciągu 6 miesięcy od wydania prawomocnej decyzji w danej sprawie. Kuratorium Oświaty w Rzeszowie Najważniejsze organizacje i instytucje stojące na straży praw człowieka. Unia Europejska Jednym z podstawowych warunków przystąpienia do UE jest przestrzeganie praw człowieka. W Traktacie z Maastricht z 1992 r. zapisano, iż UE będzie przestrzegać praw człowieka. Od tego momentu ochrona praw jednostki weszła na stałe do polityki UE, czego efektem jest przyjęcie w 2000 r. Karty Praw Podstawowych Unii Europejskiej, która w przyszłości może stać się elementem europejskiej konstytucji. Kuratorium Oświaty w Rzeszowie Najważniejsze organizacje i instytucje stojące na straży praw człowieka. Organizacja Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie (OBWE) OBWE swoje początki ma w Konferencji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie (KBWE) zwołanej w 1973 r. do Helsinek, która skupiła przedstawicieli 35 rządów (wszystkie państwa europejskie z wyjątkiem Albanii oraz USA i Kanada). W 1975 r. podpisano Akt Końcowy KBWE, w którym zobowiązano się do przestrzegania praw człowieka i podstawowych wolności. W ciągu następnych lat miały miejsce kolejne konferencje, które doprowadziły w 1994 r. do przekształcenia KBWE w OBWE. Dziś OBWE skupia 55 państw. W swej pracy koncentruje się głównie na wspieraniu demokracji i praw człowieka, znane są jej misje i wizyty obserwatorów śledzących np. przebieg wyborów. Kuratorium Oświaty w Rzeszowie Polskie doświadczenia Ustawa Rządowa 3 Maja 1791 r. Stanisław Małachowski Marszałek Sejmu Wielkiego Rozdział V: Rząd, czyli oznaczenie władz publicznych Wszelka władza społeczności ludzkiej początek swój bierze z woli narodu. Aby więc całość państw, wolność obywatelska i porządek społeczności w równej wadze na zawsze zostawały, trzy władze rząd narodu polskiego składać powinny i z woli prawa niniejszego na zawsze składać będą, to jest: władza prawodawcza w Stanach zgromadzonych, władza najwyższa wykonawcza w królu i Straży, i władza sądownicza w jurysdykcjach na ten koniec ustanowionych lub ustanowić się mających. Kuratorium Oświaty w Rzeszowie Polskie doświadczenia Ustawa Konstytucyjna Księstwa Warszawskiego z dnia 22 lipca 1807 r. Art. 4 Znosi się niewola. Wszyscy obywatele są równi przed obliczem prawa. Stan osób zostaje pod opieką trybunałów. Kuratorium Oświaty w Rzeszowie Polskie doświadczenia Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 17 marca 1921 r. Rozdział V. Powszechne obowiązki i prawa obywatelskie Art. 95. Rzeczpospolita Polska zapewnia na swoim obszarze zupełną ochronę życia, wolności i mienia wszystkim bez różnicy pochodzenia, narodowości, języka, rasy lub religii. Cudzoziemcy używają pod warunkiem wzajemności równych praw z obywatelami Państwa Polskiego, oraz mają równe z nimi obowiązki, o ile ustawy wyraźnie nie wymagają obywatelstwa polskiego. Art. 96. Wszyscy obywatele są równi wobec prawa. Urzędy publiczne są w równej mierze dla wszystkich dostępne na warunkach, prawem przepisanych. Kuratorium Oświaty w Rzeszowie Polskie doświadczenia •USTAWA KONSTYTUCYJNA z dnia 19 lutego 1947 r. O USTROJU I ZAKRESIE DZIAŁANIA NAJWYŻSZYCH ORGANÓW RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ. •DEKLARACJA SEJMU USTAWODAWCZEGO z dnia 22 lutego 1947 r. W PRZEDMIOCIE REALIZACJI PRAW I WOLNOŚCI OBYWATELSKICH. •KONSTYTUCJA POLSKIEJ RZECZYPOSPOLITEJ LUDOWEJ UCHWALONA PRZEZ SEJM USTAWODAWCZY w dniu 22 lipca 1952 r. Kuratorium Oświaty w Rzeszowie Polskie doświadczenia Nowelizacja Konstytucji PRL w 1976 r. Artykuł 3 1. Przewodnią siłą polityczną społeczeństwa w budowie socjalizmu jest Polska Zjednoczona Partia Robotnicza. [...] Artykuł 6 2) Nawiązuje do szczytnych tradycji solidarności z siłami wolności i postępu, umacnia przyjaźń ze Związkiem Socjalistycznych Republik Radzieckich i innymi państwami socjalistycznymi. [...] •W marcu 1977 PRL ratyfikowała (z jedenastoletnim opóźnieniem) pakt praw ludzkich i obywatelskich. Kuratorium Oświaty w Rzeszowie Polskie doświadczenia Ruch Obrony Praw Człowieka i Obywatela Do społeczeństwa polskiego – 15.03.1977, 18. sygnatariuszy. Obrona praw ludzkich i obywatelskich w całym kraju, pomoc dla wszelkich ofiar łamania praworządności. Organ – Opinia. Gen. Mieczysław Boruta-Spiechowicz, Stefan Kaczorowski, Piotr Typiak, Andrzej Czuma, ks. Jan Zieja, Pajdak, Ziembiński. W 1978 r. podział w ROPCiO na: Konfederację Polski Niepodległej (L. Moczulski) i Ruch Młodej Polski (A.Hall). Kuratorium Oświaty w Rzeszowie Ochrona praw człowieka w prawie polskim Prawa człowieka są w Polsce chronione prawem – gwarantuje je Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z 1997 r. – najważniejszy akt prawny. Dodatkowo prawa jednostki chronione są przez ratyfikowane międzynarodowe dokumenty, tj. Pakty ONZ czy Europejską Konwencję Praw Człowieka. Działają także liczne organizacje i instytucje rządowe i pozarządowe, zajmujące się ochroną praw człowieka. Jakie prawa gwarantuje nam Konstytucja? W rozdziale II Konstytucji zatytułowanym „Wolności, prawa i obowiązki człowieka i obywatela” znaleźć możemy szeroko rozbudowany katalog praw i wolności człowieka. Poprzedzony jest on zasadami ogólnymi, wśród których znajdziemy m.in. zapis, iż źródłem praw człowieka jest przyrodzona godność ludzka, którą władza jest obowiązana ochraniać i szanować, zakaz dyskryminacji, zasadę równości, równouprawnienie kobiet i mężczyzn oraz gwarancje praw mniejszości. Konstytucja zawiera części poświęcone: -wolnościom i prawom osobistym (prawo do życia, rzetelnego procesu, ochrony prywatności i wolności od tortur), -wolnościom i prawom politycznym (wolność zgromadzeń i zrzeszania się), -prawom i wolnościom ekonomicznym, socjalnym i kulturalnym (prawo do nauki, ochrony własności, zabezpieczenia społecznego, służby zdrowia). Kuratorium Oświaty w Rzeszowie Ochrona praw człowieka w prawie polskim Jaka jest rola Trybunału Konstytucyjnego w ochronie naszych praw? Powstające w Polsce prawo zawsze musi być zgodne z Konstytucją – Ustawą Zasadniczą, co oznacza, że nie mogą istnieć przepisy sprzeczne z Konstytucją i naruszające prawa przez nią gwarantowane. Trybunał Konstytucyjny (TK) jest organem, który stoi na straży zgodności z Konstytucją ustaw, umów międzynarodowych, innych przepisów i celów partii politycznych. TK został powołany do życia w 1985 r. Z wnioskiem o zbadanie owej zgodności może wystąpić m.in. Prezydent RP, Marszałek Sejmu lub Senatu, Rzecznik Praw Obywatelskich. Ustawa Zasadnicza gwarantuje także w art. 79 tzw. skargę konstytucyjną, którą może złożyć każdy, którego konstytucyjne prawa zostały naruszone. Skarga ta dotyczy zgodności z Konstytucją ustawy lub innego aktu, na podstawie którego sąd lub inny organ administracji publicznej orzekł ostatecznie o jego prawach lub wolnościach zawartych w Konstytucji. Kuratorium Oświaty w Rzeszowie Ochrona praw człowieka w prawie polskim Rzecznik Praw Obywatelskich i jego rola w ochronie praw człowieka. Instytucję Rzecznika Praw Obywatelskich powołano w Polsce w 1987r. Rzecznik jest wybierany przez Sejm za zgodą Senatu na pięcioletnią kadencję. W swej działalności Rzecznik jest niezawisły i niezależny. Podstawowym zadaniem RPO jest stanie na straży praw i wolności określonych w Konstytucji i innych aktach prawnych. Każdy z nas ma prawo wystąpić do RPO z wnioskiem o pomoc w ochronie swych wolności i praw naruszonych przez organy władzy publicznej. Dodatkowo RPO kontroluje działalność organów administracyjnych i jej rozstrzygnięć dotyczących jednostki. RPO jest w swej działalności wyposażony w wiele uprawnień, umożliwiających skuteczne i efektywne działanie, w tym m.in. możliwość złożenia wniosku do TK . Warto dodać, że od 1995 r. w UE działa europejski RPO, którego opieką zostaliśmy objęci w chwili przystąpienia do Unii Europejskiej. Kuratorium Oświaty w Rzeszowie Ochrona praw człowieka w prawie polskim Rzecznik Praw Dziecka Rzecznik Praw Dziecka (RPD) jest w Polsce instytucją młodą – został zapisany w konstytucji w 1997 r. Powstał i istnieje od 2000 r. Stoi na straży praw dziecka, a w szczególności: -prawa do życia i ochrony zdrowia -prawa do wychowania w rodzinie -prawa do godziwych warunków socjalnych -prawa do nauki. RPD podejmuje działania przewidziane w ustawie z własnej inicjatywy, biorąc pod uwagę napływające do niego informacje wskazujące na naruszenie praw lub dobra dziecka.W przypadku indywidualnych spraw RPD zwraca się do organów lub instytucji o podjęcie działań na rzecz dziecka. Jeśli problem badany przez RPD ma charakter ogólny, może wnioskować o podjęcie inicjatywy ustawodawczej. Kuratorium Oświaty w Rzeszowie Ochrona praw człowieka w prawie polskim Konwencja o prawach dziecka została także ratyfikowana przez nasz kraj i podpisana przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej 30 kwietnia 1991 r. „Dzieckiem w rozumieniu Konwencji o prawach dziecka jest każda istota ludzka w wieku poniżej osiemnastu lat, chyba że zgodnie z prawem odnoszącym się do dziecka uzyska ona wcześniej pełnoletność” Polska podpisując Konwencję o prawach dziecka, zobowiązała się ją przestrzegać, z pewnymi zastrzeżeniami i deklaracjami (niestety do tej pory obowiązującymi). Najdalej idącą deklaracją, zdecydowanie sprzeczną z duchem Konwencji, jest ta: „Rzeczpospolita Polska uważa, że wykonania przez dziecko jego praw określonych w konwencji, w szczególności praw określonych w artykułach od 12 do 16, dokonuje się z poszanowaniem władzy rodzicielskiej, zgodnie z polskimi zwyczajami i tradycjami dotyczącymi miejsca dziecka w rodzinie i poza rodziną” Kuratorium Oświaty w Rzeszowie Ochrona praw człowieka w polskim prawie oświatowym Prawa ucznia wywodzące się z Konwencji o prawach dziecka (zgodnie z rozporządzeniem w sprawie statutów ramowych mają być zapisane w statutach szkół): 1. Każdy uczeń posiada prawo do znajomości swoich praw (artykuły 29 i 42 Kopd), 2. Każdy uczeń posiada prawo do dochodzenia swoich praw (artykuły 2 i 4 Kopd,) 3. Każdy uczeń ma prawo do nauki (artykuły 28 i 29 Kopd) 4. Każdy uczeń ma prawo do wypoczynku i czasu wolnego, uczestnictwa w zabawach i życiu kulturalnym (artykuł 31 Kopd), 5. Każdy uczeń ma prawo do równego traktowania wobec prawa (artykuły 2 i 23 Kopd), Kuratorium Oświaty w Rzeszowie Ochrona praw człowieka w polskim prawie oświatowym Prawa ucznia wywodzące się z Konwencji o prawach dziecka (zgodnie z rozporządzeniem w sprawie statutów ramowych mają być zapisane w statutach szkół): 6. Każdy uczeń ma prawo do ochrony przed poniżającym traktowaniem i karaniem oraz wszelkimi formami przemocy fizycznej lub psychicznej (artykuły 2, 19, 28, 34, 35, 37, 39 Kopd), 7. Każdy uczeń ma prawo do ochrony przed arbitralną lub bezprawną ingerencją w życie prywatne, rodzinne czy też korespondencję (artykuł 16 Kopd), 8. Każdy uczeń ma prawo do ochrony przed bezprawnymi zamachami na jego honor i reputację (artykuł 16 Kopd), 9. Każdy uczeń ma prawo do swobodnego wyrażania własnych poglądów we wszystkich sprawach jego dotyczących (art. 12 Kopd), oraz prawo do swobodnej wypowiedzi (poszukiwanie, otrzymywanie i przekazywanie informacji oraz idei wszelkiego rodzaju) (artykuł 13 Kopd), Kuratorium Oświaty w Rzeszowie Ochrona praw człowieka w polskim prawie oświatowym Prawa ucznia wywodzące się z Konwencji o prawach dziecka (zgodnie z rozporządzeniem w sprawie statutów ramowych mają być zapisane w statutach szkół): 10. Każdy uczeń ma prawo do swobody myśli, sumienia i wyznania (artykuł 14 Kopd), 11. Każdy uczeń ma prawo dostępu do informacji z różnych źródeł (art. 13, 17 Kopd), 12. Każdy uczeń ma prawo do swobodnego zrzeszania się (artykuł 15 Kopd). 13. Każdy uczeń ma prawo do ochrony zdrowia (artykuł 24 Kopd), 14. Każdy uczeń ma prawo do odpowiedniego poziomu życia (artykuł 27 Kopd), 15. Każdy uczeń ma prawo do ochrony przed wyzyskiem ekonomicznym lub wykonywaniem niebezpiecznych lub szkodliwych prac (artykuł 32 Kopd), 16. Każdy uczeń ma prawo do ochrony przed wszelkimi innymi formami wyzysku naruszającego jego dobro (artykuł 36 Kopd) Kuratorium Oświaty w Rzeszowie Ochrona praw człowieka w polskim prawie oświatowym „Oświata Rzeczypospolitej Polskiej stanowi wspólne dobro całego społeczeństwa, a szkoła powinna zapewnić każdemu uczniowi warunki niezbędne do jego rozwoju, przygotować go do wypełniania obowiązków rodzinnych i obywatelskich w oparciu o zasady solidarności, demokracji, tolerancji, sprawiedliwości i wolności” (fragment preambuły ustawy o systemie oświaty) „Nauczyciel w swoich działaniach dydaktycznych, wychowawczych i opiekuńczych ma obowiązek kierowania się dobrem uczniów, troską o ich zdrowie, postawę moralną i obywatelską z poszanowaniem godności osobistej ucznia” (artykuł 4 ustawy o systemie oświaty) Kuratorium Oświaty w Rzeszowie Ochrona praw człowieka w polskim prawie oświatowym Obowiązkiem władz szkoły, w tym nauczycieli i dyrektora jest nie tylko respektowanie praw człowieka, ale także edukowanie w zakresie problematyki praw człowieka, ze szczególnym uwzględnieniem praw dziecka . Zobowiązanie to wynika z katalogu spraw objętych nadzorem pedagogicznym prowadzonym przez kuratora oświaty - w treści art. 33 ust. 2 pkt 6 ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (tekst jednolity: Dz. U. z 2004 r. Nr. 256, poz. 2572 z późn. zm.), jest zapis, że nadzorowi podlegają także: przestrzeganie praw dziecka i praw ucznia oraz upowszechnianie wiedzy o tych prawach. Kuratorium Oświaty w Rzeszowie Ochrona praw człowieka w polskim prawie oświatowym Ustawa o systemie oświaty wskazuje dosyć ogólne, podstawowe prawa, które nazywa prawami ucznia. Są to: • prawo do zapoznawania się z programem nauczania, z jego treścią, celem i stawianymi wymaganiami (art. 55,ust. 5, pkt. 1), • prawo do jawnej i umotywowanej oceny postępów w nauce i zachowaniu (art. 55,ust. 5, pkt. 2), • prawo do organizacji życia szkolnego, umożliwiające zachowanie właściwych proporcji między wysiłkiem szkolnym a możliwością rozwijania i zaspokajania własnych zainteresowań (art. 55,ust. 5, pkt. 3), • prawo redagowania i wydawania gazety szkolnej (art. 55,ust. 5, pkt. 4), • prawo organizowania działalności kulturalnej, oświatowej, sportowej oraz rozrywkowej zgodnie z własnymi potrzebami i możliwościami organizacyjnymi, w porozumieniu z dyrektorem (art. 55,ust. 5, pkt. 5), • prawo wyboru nauczyciela pełniącego rolę opiekuna samorządu (art. 55,ust. 5, pkt. 6), • Zmiana ustawy o systemie oświaty (z dnia 27 czerwca 2003r.) zagwarantowała samorządowi uczniowskiemu w gimnazjach i szkołach ponadgimnazjalnych prawo samodzielnego wnioskowania o utworzenie rady szkoły do dyrektora szkoły (art. 51,ust. 9). Kuratorium Oświaty w Rzeszowie Ochrona praw człowieka w polskim prawie oświatowym Z art. 1. ustawy o systemie oświaty możemy wywieść następujące prawa: •prawo ucznia do dostosowania treści, metod i organizacji nauczania do jego możliwości, (ust. 4), •prawo ucznia do korzystania z pomocy psychologiczno-pedagogicznej (ust. 4), •prawo ucznia do specjalnych form pracy dydaktycznej (ust. 4), •prawo uczniów niepełnosprawnych lub niedostosowanych społecznie do pobierania nauki we wszystkich typach szkół, zgodnie z indywidualnymi potrzebami i predyspozycjami (ust. 5), •prawo uczniów niepełnosprawnych do zindywidualizowanego procesu kształcenia, form i programów nauczania oraz zajęć rewalidacyjnych (ust. 5a), •prawo uczniów szczególnie uzdolnionych do indywidualnych programów nauczania (ust. 6), Kuratorium Oświaty w Rzeszowie Ochrona praw człowieka w polskim prawie oświatowym •prawo uczniów do powszechnego dostępu do szkół, których ukończenie umożliwia dalsze kształcenie w szkołach wyższych (ust. 7), •prawo uczniów do równych warunków kształcenia (zacieranie różnic pomiędzy różnymi regionami kraju) (ust. 9), •prawo uczniów do bezpiecznych i higienicznych warunków nauki, wychowania (ust. 10), w polskim prawie oświatowym Ochronai opieki praw człowieka •prawo uczniów do opieki przyznawanej uczniom pozostającym w trudnej sytuacji materialnej i życiowej (ust. 12), •prawo uczniów do zajęć pozalekcyjnych i pozaszkolnych rozwijających ich zainteresowania i uzdolnienia (ust. 15) •- prawo uczniów do bezpłatnego nauczania w szkołach publicznych (art.7 ), - prawo uczniów uzdolnionych sportowo do takiej organizacji zajęć dydaktycznych, która umożliwia godzenie zajęć sportowych z nauką (art. 9, ust. 5), - prawo uczniów do nauki religii na ich życzenie bądź rodziców (w przypadku uczniów pełnoletnich tylko na ich życzenie) (art.12), Prawa ucznia wynikające z ustawy o systemie o światy: - prawo uczniów do podtrzymywania tożsamości narodowej, etnicznej, językowej, religijnej (art.13), - prawo do wcześniejszego rozpoczęcia nauki w szkole podstawowej (dziecko które przed 1 września kończy 6 lat) (art.16), - prawo do odroczenia spełniania obowiązku szkolnego (nie więcej niż o jeden rok (art.16), - prawo uczniów do spełniania obowiązku szkolnego poza szkołą (za zgodą i na warunkach określonych przez dyrektora szkoły, w obwodzie której uczeń mieszka) (art.16), -prawo ucznia do zapewnienia mu bezpłatnego transportu i opieki lub zwrotu kosztów przejazdu w sytuacji gdy odległość z domu do szkoły jest większa niż 3 kilometry w przypadku uczniów klas I – IV szkoły podstawowej lub 4 kilometry w przypadku klas V i VI lub gimnazjalistów) (art.17), - prawo ucznia do bezpłatnego transportu i opieki przysługujące uczniom niepełnosprawnym w czasie przewozu do najbliższej szkoły podstawowej, gimnazjum lub ośrodka albo zwrot kosztów przejazdu ucznia i opiekuna środkami komunikacji publicznej, jeżeli dowożenie zapewniają rodzice (art.17), - Prawa wynikające z ustawy o systemie o światy: • prawo ucznia do tego aby rodzice zapewnili mu warunki umożliwiające przygotowanie się do zajęć szkolnych (art.18), • prawo ucznia do wniesienia odwołania do kuratora oświaty od decyzji dotyczącej skreślenia z listy uczniów (art.39). prawo wyborcze czynne i bierne w przypadku wyborów do rady szkoły (nie dotyczy uczniów szkół podstawowych i niektórych gimnazjów) (art.50, 51), • prawo wyborcze czynne i bierne w przypadku wyborów do organów samorządu uczniowskiego (art.55), Prawa wynikające z ustawy o systemie o światy: prawo ucznia do działania na terenie szkoły w stowarzyszeniach i organizacjach (poza partiami i organizacjami politycznymi) - zgodę na działanie tych organizacji w szkole wydaje dyrektor szkoły (art.56), prawo ucznia do udziału w zajęciach dydaktyczno-wyrównawczych w przypadku trudności w nauce (art. 64), prawo ucznia do indywidualnego programu lub toku nauki po uzyskaniu stosownej opinii poradni psychologiczno-pedagogicznej i rady pedagogicznej (art.66). prawo ucznia do pomocy materialnej o charakterze socjalnym lub motywacyjnym (art. 90a, b, c i dalsze z rozdziału 8a ustawy o systemie oświaty) Kuratorium Oświaty w Rzeszowie Ochrona praw człowieka w polskim prawie oświatowym Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 30 kwietnia 2007 r. w sprawie warunków i sposobu oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy oraz przeprowadzania sprawdzianów i egzaminów w szkołach publicznych (Dz. U. z 2007 r. Nr 83, poz. 562). Prawa wynikające z treści rozporządzenia (uwaga, zawiera załączniki!), przysługujące uczniom: • prawo ucznia do bycia zapoznanym na początku każdego roku z wymaganiami edukacyjnymi niezbędnymi do uzyskania poszczególnych ocen klasyfikacyjnych, wynikającymi z realizowanego przez nauczyciela programu nauczania oraz ze sposobami sprawdzania osiągnięć edukacyjnych. Przekazanie tych informacji na początku każdego roku szkolnego należy do obowiązków nauczyciela (prawo to dotyczy także rodziców lub opiekunów prawnych ucznia) (§ 4 ust. 1 pkt 1 i 2). Kuratorium Oświaty w Rzeszowie Ochrona praw człowieka w polskim prawie oświatowym Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 30 kwietnia 2007 r. w sprawie warunków i sposobu oceniania ... • prawo ucznia do bycia zapoznanym na początku każdego roku szkolnego, przez wychowawcę klasy, z warunkami, sposobem i kryteriami oceniania zachowania, a także z warunkami i trybem uzyskiwania wyższej niż przewidywana, rocznej oceny klasyfikacyjnej z zachowania oraz o skutkach ustalenia uczniowi nagannej rocznej oceny klasyfikacyjnej zachowania (prawo to dotyczy także rodziców lub opiekunów prawnych ucznia) (§ 4 ust. 2), • prawo do bycia zapoznanym na początku każdego roku szkolnego przez nauczyciela z warunkami i trybem uzyskania wyższej niż przewidywana, rocznej oceny klasyfikacyjnej z zajęć edukacyjnych (prawo to dotyczy także rodziców lub opiekunów prawnych ucznia) (§ 4 ust. 1 pkt 3), • prawo ucznia do tego aby ocena była jawna zarówno dla niego jak i jego rodziców (opiekunów prawnych) (§ 5 ust. 1), Kuratorium Oświaty w Rzeszowie Ochrona praw człowieka w polskim prawie oświatowym Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 30 kwietnia 2007 r. w sprawie warunków i sposobu oceniania ... • prawo ucznia do udostępnienia mu, jak i jego rodzicom lub prawnym opiekunom, jego sprawdzonych i ocenionych pisemnych prac kontrolnych oraz innej dokumentacji dotyczącej oceniania – (§ 5 ust. 3), • prawo ucznia do uzyskania od nauczyciela ustalającego ocenę jej uzasadnienia – (§ 5 ust. 2), • prawo ucznia do dostosowania wymagań edukacyjnych do jego indywidualnych potrzeb psychofizycznych i edukacyjnych (§ 6), • prawo ucznia do tego aby w ustalaniu oceny z wychowania fizycznego, techniki, plastyki i muzyki (jeżeli nie są to zajęcia kierunkowe), w szczególności brano pod uwagę wysiłek władany przez niego w wywiązywanie się obowiązków wynikających ze specyfiki tych zajęć (§ 7), • prawo ucznia do tego aby być zwolnionym z zajęć wychowania fizycznego, informatyki lub technologii informacyjnej na podstawie opinii o ograniczonych możliwościach uczestniczenia w tych zajęciach, wydanej przez lekarza, na czas określony w opinii (§ 8), Kuratorium Oświaty w Rzeszowie Prawa człowieka w statucie szkoły Statuty szkół określają m.in.: rodzaje nagród i kar stosowanych wobec uczniów oraz tryb odwoływania się od kary (§16 załącznika nr 2 lub inny w zależności od załącznika, czyli typu szkoły), • warunki pobytu w szkole zapewniające uczniom bezpieczeństwo (§16 załącznika nr 2), • szczegółowe zasady wewnątrzszkolnego systemu oceniania uczniów (§2 załącznika nr 2), • cele i zadania szkoły wynikające z przepisów prawa oraz uwzględniające program wychowawczy i program profilaktyki, dostosowane do potrzeb uczniów (oba dokumenty wymagają zaopiniowania przez samorząd uczniowski i radę rodziców) (§2 załącznika nr 2), • formy opieki i pomocy uczniom, którym z przyczyn rozwojowych, rodzinnych lub losowych potrzebna jest pomoc materialna (§2 załącznika nr 2). • prawa ucznia, z uwzględnieniem praw zawartych w Konwencji o prawach dziecka, oraz tryb składania skarg w przypadku naruszenia praw ucznia (§16b,ust.1) • Kuratorium Oświaty w Rzeszowie Prawa człowieka w podstawie programowej – szkoły ponadgimnazjalne PODSTAWA PROGRAMOWA KSZTAŁCENIA OGÓLNEGO DLA LICEÓW OGÓLNOKSZTAŁCĄCYCH, LICEÓW PROFILOWANYCH, TECHNIKÓW, UZUPEŁNIAJĄCYCH LICEÓW OGÓLNOKSZTAŁCĄCYCH I TECHNIKÓW UZUPEŁNIAJĄCYCH Nadrzędnym celem pracy edukacyjnej każdego nauczyciela jest dążenie do wszechstronnego rozwoju ucznia. Konieczna jest harmonijna realizacja zadań w zakresie nauczania, kształcenia umiejętności i wychowania. Zadania te tworzą wzajemnie uzupełniające się i równoważne wymiary pracy każdego nauczyciela. Kuratorium Oświaty w Rzeszowie Prawa człowieka w podstawie programowej – szkoły ponadgimnazjalne WIEDZA O SPOŁECZEŃSTWIE Zadania szkoły: - Pomoc uczniom w rozpoznaniu i realizowaniu ich praw i powinności. Standardy postępowania wobec naruszania praw. Tworzenie warunków do wymiany poglądów uczniów - wysłuchiwania opinii innych i wyrażania własnego zdania. Treści nauczania: - Społeczeństwo polskie we współczesnym świecie i jego problemy. Zagrożenia takie jak sekty, handel ludźmi, uzależnienia, prostytucja nieletnich. - - Prawa i obowiązki, cnoty obywatelskie, kultura polityczna. -Prawa człowieka źródła, dokumenty, procedury. Osiągnięcia: - Umiejętność formułowania, uzasadniania i obrony własnego stanowiska na forum publicznym. Umiejętność organizowania działań o charakterze obywatelskim, zgodnych z normami i wartościami demokratycznymi. Kuratorium Oświaty w Rzeszowie Prawa człowieka w podstawie programowej (przykłady)– szkoły ponadgimnazjalne ŚCIEŻKI EDUKACYJNE EDUKACJA EUROPEJSKA Treści nauczania: Ewolucja prawa Unii Europejskiej. Kwestia konstytucji Unii Europejskiej. Wzajemne relacje między prawem Unii Europejskiej i prawem krajowym. Prawa i obowiązki obywatelskie, obywatelstwo europejskie, obywatelski wymiar procesu integracji europejskiej. Osiągnięcia: - Znajomość historii, celów i zasad działania głównych instytucji oraz podstaw prawa Unii Europejskiej. - Znajomość praw i obowiązków obywateli i kraju z punktu widzenia wymogów integracyjnych. EDUKACJA PROZDROWOTNA Osiągnięcia: - Znajomość głównych czynników sprzyjających i zagrażających zdrowiu oraz bezpieczeństwu człowieka, jak również podstawowych zasad profilaktyki najczęstszych zaburzeń i chorób. Realizowanie wartości związanych ze zdrowiem. Kuratorium Oświaty w Rzeszowie Prawa człowieka w podstawie programowej (przykłady)– szkoły ponadgimnazjalne ŚCIEŻKI EDUKACYJNE - WYCHOWANIE DO ŻYCIA W RODZINIE Treści nauczania (wybrane): 1. Tożsamość i wielowymiarowość człowieka. Poczucie sensu życia. 2. Komunikacja interpersonalna, asertywność, techniki negocjacji, empatia. 3. Tolerancja wobec odmienności kulturowych, etnicznych, religijnych, seksualnych. 4. Rozwój psychoseksualny człowieka w kolejnych fazach życia. 5. Dojrzewanie: rozumienie i akceptacja kryteriów dojrzałości biologicznej, psychicznej i społecznej. Problemy okresu dojrzewania i sposoby radzenia sobie z nimi. 6. Wartości i pojęcia związane z płciowością człowieka: męskość, kobiecość, miłość, rodzina, rodzicielstwo. Znaczenie odpowiedzialności w przeżywaniu własnej płciowości i budowaniu emocjonalnych więzi. Role kobiet i mężczyzn a panujące stereotypy. 15. Normy zachowań seksualnych. Przemoc i przestępstwa seksualne; możliwości zapobiegania, sposoby obrony. Informacja o ośrodkach pomocy psychologicznej, medycznej i prawnej. Kuratorium Oświaty w Rzeszowie Działania wizytatora/dyrektora w ramach realizacji priorytetu: - Analiza dokumentów szkolnych pod kątem zgodności z obowiązującymi prawami (czy zapisy nie są sprzeczne z prawami człowieka?, czy dyrektor szkoły kontroluje i ocenia realizację podstawy programowej?). - Analiza dokumentów szkolnych, zwłaszcza programów nauczania, programu wychowawczego, programu profilaktyki i planów pracy pod kątem zgodności z podstawą programową (czy ustalono formy i sposoby realizacji treści podstawy programowej w zakresie praw człowieka?). - Analiza dokumentów szkolnych (plan nadzoru pedagogicznego dyrektora szkoły, dokumentacja sprawowanego nadzoru, sprawozdania ze sprawowanego nadzoru, protokoły rady pedagogicznej) oraz wywiad z dyrektorem szkoły – kontrola i ocena realizacji podstawy programowej. Kuratorium Oświaty w Rzeszowie Działania wizytatora/dyrektora w ramach realizacji priorytetu: - Ocena stopnia realizacji przyjętych dokumentów programowych szkoły (analiza dokumentacji przebiegu nauczania, hospitacje zajęć i innych czynności nauczyciela, analiza skarg, wniosków i pism). - Zasięgnięcie opinii uczniów na temat znajomości ich praw oraz przestrzegania praw ucznia i dziecka w szkole. - Zasięgnięcie opinii rady rodziców (a może rodziców wybranych losowo) na temat przestrzegania praw ucznia i dziecka w szkole. - Wywiad z zarządem SU – działalność SU, korzystanie z praw zagwarantowanych ustawą. Kuratorium Oświaty w Rzeszowie Adresy organizacji rządowych i pozarządowych, zajmujących się prawami człowieka (nie jest to lista pełna, gdyż takich instytucji jest bardzo wiele, często działają one lokalnie): -Trybunał Konstytucyjny www.trybunal.gov.pl - Rzecznik Praw Obywatelskich www.brpo.gov.pl Biuro Rzecznika Praw Obywatelskich, al. Solidarności 77, 00-090 Warszawa - Rzecznik Praw Dziecka www.brpd.gov.pl Biuro Rzecznika Praw Dziecka, ul. Śniadeckich 10, 00-656 Warszawa tel. informacyjno-interwencyjny (022) 696 55 50 czynny codziennie w godz. 8.15–20.00 faks (022) 629 60 79 (całodobowy) Adres poczty elektronicznej [email protected] - Amnesty International, [email protected], www.amnesty.org.pl Biuro Stowarzyszenia AI w Polsce, ul. Jaśkowa Dolina 4, 80-252 Gdańsk tel./faks: (058)341 57 92 Kuratorium Oświaty w Rzeszowie Adresy organizacji rządowych i pozarządowych, zajmujących się prawami człowieka (nie jest to lista pełna, gdyż takich instytucji jest bardzo wiele, często działają one lokalnie): - Helsińska Fundacja Praw Człowieka www.hfhrpol.waw.pl Warszawa, ul Bracka 18 m. 62, tel. (22) 828 10 08 -Fundacja Dzieci Niczyje www.fdn.pl - Polski Komitet UNICEF al. Szucha 16 m. 15, 00-582 Warszawa tel. (022) 629 06 76 tel./faks (022) 628 03 01 tel. (022) 629 06 76 - Biuro Wysokiego Komisarza Narodów Zjednoczonych do Spraw Uchodźców (UNHCR) www.unhcr.pol Przedstawicielstwo w Warszawie aleja Róż 2, 00-566 Warszawa tel. (022) 628 69 30 Dziękujemy za uwagę!
