Polityka monetarna FED

Polityka monetarna FED
1. Historia FED
 Pierwszy Bank Stanów Zjednoczonych powstał w 1791r.;
 W roku 1816 Kongres powołał do życia Drugi Bank Stanów Zjednoczonych;
 Nastanie tzw. Ery Wolnej Bankowości (1837–1862);
 Uchwalenie w 1863r. Ustawy o Bankowości Krajowej.
 Powołanie Krajowej Komisji Monetarnej 1908r.;
 23 grudzień 1913r. utworzenie Systemu Rezerwy Federalnej.
2. Władze FED i struktura rezerwy federalnej
 24 października 2005 roku prezydent George W. Bush wyznaczył Bena Shaloma Bernanke
na następcę Alana Greenspana. Po zatwierdzeniu przez Senat Bernanke objął stanowisko w
lutym 2006 roku.
 System rezerwy federalnej obejmuje Banki członkowskie, 12 Banków Rezerwy Federalnej
i Radę Gubernatorów.
 W ramach Systemu działają dwa komitety: Federalny Komitet Otwartego Rynku (FOMC)
oraz Federalna Rada Doradcza (FAC).
 Uprawnienia banków Systemu Rezerwy Federalnej obejmują między innymi:
 Przedkładanie propozycji Radzie Gubernatorów dotyczących poziomu stóp
dyskontowych
 Utrzymywanie rezerw oraz zaopatrywanie banków w gotówkę
 Przeprowadzanie operacji redyskontowych
 Prowadzenie rachunków i przeprowadzanie rozliczeń międzybankowych
 Rada Gubernatorów składa się z 7 członków (gubernatorów), mianowanych przez
Prezydenta Stanów Zjednoczonych na 14- letnią nieodnawialną kadencję. Nominacje
muszą być zatwierdzone przez Senat. Co 2 lata następuje wymiana jednego z członków
Rady. Do najważniejszych uprawnień rady należą:
 Ustalanie stopy dyskontowej
 Wyznaczanie - w granicach określonych przez ustawę – wielkość stopy rezerw
obowiązkowych
 Regulowanie i nadzór bankowy oraz określanie wytycznych i nadzorowanie
działalności operacyjnej Systemu Rezerwy Federalnej.
 FOMC jest najważniejszym ogniwem operacyjnym Systemu Rezerwy Federalnej. Posiada
uprawnienia do podejmowania wszelkich decyzji, dotyczących polityki zakupów i
sprzedaży rządowych papierów wartościowych oraz koordynacji działań Systemu Rezerwy
Federalnej, związanych z jej realizacją. Jeśli nie ma nadzwyczajnych wydarzeń to Komitet
odbywa 8 posiedzeń co pozwala na sprawne prowadzenie polityki otwartego rynku.
Decyzje Komitetu uchwalane są większością głosów. W przypadku równowagi decyduje
przewodniczący.
 Federalna Rada Doradcza (FAC) składa się z 12 osób, które reprezentują banki Systemu
Rezerwy Federalnej. Raz na kwartał odbywają się spotkania Rady Doradczej z Radą
Gubernatorów, do obowiązków, której należy zapoznanie się z opiniami lub propozycjami
FAC. Rada Gubernatorów nie musi jednak uwzględniać propozycji FAC przy
podejmowaniu decyzji.
3. Sposób podejmowania decyzji i ich realizacji
 Cele polityki pieniężnej FED:
Zgodnie z ustawą o Systemie Rezerwy Federalnej wytyczenie polityki pieniężnej należy do
właściwości banku centralnego, a jej celem finalnym jest „pełne zatrudnienie, stabilność cen
oraz umiarkowany poziom długookresowej stopy procentowej”. W ujęciu operacyjnym,
1
adresowanym do organów Systemu Rezerwy Federalnej, ustawa określa, że celem działalności
Fed jest „utrzymanie na długą metę dynamiki agregatów pieniężnych i kredytu na poziomie
odpowiadającym wykorzystaniu potencjalnych możliwości długofalowego wzrostu
gospodarczego”. W ostatnich latach formułowane są propozycje , aby wzorem innych państw
również w USA wykorzystać posługiwanie się „ celem inflacyjnym”, jako najbardziej
odpowiednią formułą określania polityki pieniężnej.
 Narzędzia polityki pieniężnej stosowane przez FED:
1) Operacje Otwartego Rynku
Przedmiotem Operacji Otwartego rynku są rządowe papiery wartościowe (weksle
skarbowe lub obligacje). OOR dokonywane są według wytycznych Komitetu Operacji
Otwartego Rynku.
OOR mogą mieć charakter bezwarunkowy (outright sale) oraz warunkowy (repo i
rvers repo). Poprzez OOR Fed wpływa na poziom rynkowej stopy procentowej. Tym
samym na poziom popytu i podaży na pieniądz w skali gospodarki, a więc na siłę
nabywczą dolara. W ten sposób może oddziaływać na tempo wzrostu gospodarczego i
poziom bezrobocia, a wiec realizować swój cel.
Data
Wzrost
Spadek
Poziom (%)
Czerwiec 29 25
...
5.25
Maj 10
25
...
5.00
Marzec 28
25
...
4.75
Styczeń 31
25
...
4.50
2006
2) Redyskonto Weksli
Banki mogą liczyć na kredyt redyskontowy z przyczyn sezonowych (np. jeżeli
kredytują skup produktów rolnych). Bank może dostać kredyt redyskontowy również w
przypadku gdy w tym banku wystąpiły trudności z utrzymaniem płynności. Powodem
tego może być np. klęska żywiołowa w regionie, lub zamkniecie zakładu kluczowego
dla regionu. Stopa redyskontowa ustalana jest przez Radę Dyrektorów obszarowo
właściwego Banku Rezerw Federalnych i zatwierdzana przez Radę Gubernatorów.
Jednak na obszarze całego kraju stopa dyskontowa jest jednolita.
Banki mogą ponadto korzystać z pożyczek Rezerwy Federalnej w zamian za
wystawiony przez nią papier dłużny zabezpieczony np. papierami wartościowymi rządu
USA. Pożyczki te przypominają kredyty lombardowe stosowane w państwach
europejskich. Aktualna stopa procentowa kredytu redyskontowego w USA wynosi
6,25%
3) Mechanizm Rezerwy Obowiązkowej
Od 1980 r (ustawa o Kontroli Monetarnej) wszystkie instytucje depozytowokredytowe mają obowiązek tworzenia rezerwy obowiązkowej. Górna granica
dopuszczalnego poziomu rezerwy ustalana jest przez Kongres USA. W zależności od
sytuacji na rynku pieniężnym Rada Gubernatorów FED ustala stawki rezerwy
obowiązkowej (w granicach określonych przez Kongres USA).
2
Requirement
Type of liability
Percentage of liabilities
Effective date
$0 to $8.5 million2
0
12-21-06
More than $8.5 million to $45.8 million3
3
12-21-06
More than $45.8 million
10
12-21-06
Nonpersonal time deposits
0
12-27-90
Eurocurrency liabilities
0
12-27-90
Net transaction accounts
W
4. Przejrzystość działań FED
5. Aktualne decyzje FED
Kryterium
Uprawnienia polityczne
Przejrzystość ekonomiczna
Procedury
Polityka monetarna
System operacyjny
Suma punktów

1998
1
2,5
2
1,5
1,5
8,5
2002
1
2,5
2
3
1,5
10
wykres stopy procentowej FED i ostatnie decyzje:
Po kolejnych 17 decyzjach zaostrzających politykę pieniężną FED w sierpniu 2006 roku
zdecydował o pozostawieniu podstawowych stóp procentowych w USA bez zmian,
mając nadzieję, że zwalniająca gospodarka pozwoli zachować inflację pod kontrolą. W
ocenie FED wiele wskaźników makroekonomicznych wskazuje na nieco wolniejszy
rozwój amerykańskiej gospodarki, jest tak m.in. jeśli chodzi o rynek nieruchomości,
który po pęknięciu bańki internetowej w 2000 roku zastąpił branżę internetową na
pozycji motoru napędowego gospodarki amerykańskiej. Także presja inflacyjna powinna
wkrótce osłabnąć, co według FED jest wynikiem wcześniejszych decyzji zaostrzających
politykę pieniężną oraz wyhamowującego popytu konsumpcyjnego, a także spadku cen
ropy naftowej. Pomimo tych optymistycznych (dla inflacji) faktów, FED zdaje sobie
sprawę z ryzyk inflacyjnych, które będzie obserwował i na nie reagował. W kolejnych
miesiącach FED także podtrzymywał stopy procentowe na tym samym poziomie.
3

zmiana prezesa i reakcja rynków na tę zmianę
Po 18,5 roku na stanowisku prezesa FED Alan Greenspan przeszedł na emeryturę, jego
miejsce zajął Ben Bernanke, którego wizja polityki monetarnej pozostaje ciągle wielką
niewiadomą. Obejmujący stanowisko Ben Bernanke jest szefem doradców
ekonomicznych Białego Domu. Od sierpnia 2002 r., przez niemal trzy lata, był członkiem
zarządu FED. Rynki były niepewne co do polityki monetarnej jaką będzie prowadził
Bernanke. Główne indeksy na rynkach giełdowych w dniu objęcia stanowiska przez
Bernanke spadły, dolar także spadł. Jednak już następnego dnia giełda i dolar poszedł w
górę.
 Wpływ decyzji FED na rynki
Rynek giełdowy i walutowy reaguje na decyzje FED i wypowiedzi członków zarządu
FED. Jeśli decyzje i wypowiedzi są optymistyczne, zgodne z oczekiwaniami analityków,
inwestorów, wtedy główne indeksy i dolar pozostają na tym samym poziomie albo
najczęściej rosną. Natomiast jeśli decyzje i wypowiedzi są negatywne i przeciwko
analityków, inwestorów wtedy indeksy i dolar spadną.
6. Porównanie polityki monetarnej EBC i FED
 Celem EBC jest utrzymanie stabilności cen w strefie euro. Oznacza to wzrost inflacji nie
wyższy niż 2%. Osiągnięcie niskiej inflacji ma być uzyskane w średnim terminie, przy
czym nie jest określone, czy będzie to rok czy też 2 lata.
 EBC wykorzystuje dane historyczne (poziom inflacji, wzrost PKB, poziom bezrobocia) do
prognozowania przyszłych danych gospodarczych i prowadzi politykę monetarną tak, aby
osiągnąć zamierzony cel. Jeśli chodzi o sposób prowadzenia polityki pieniężnej,
najważniejszym założeniem EBC jest stonowane (łagodne) działanie ukierunkowane
średnio terminowo. Ponieważ obecnie polityka pieniężna prowadzona jest w warunkach
wysokiej niepewności i nieprzewidywalności, stopień stosowania działań EBC uzależniony
jest od poziomu niepewności gospodarczej w danym okresie. Można powiedzieć, że
polityka pieniężna prowadzona przez EBC ma nie szkodzić gospodarce.
 Polityka monetarna EBC jest ukierunkowana na stabilne utrzymanie poziomu inflacji.
Jednak jak to widać na przykładzie lat 2000-2002, inflacja osiągnęła poziom 2,3%, czyli
powyżej zalecanego poziomu 2%. Mimo to EBC zdecydował się na obniżkę stóp
procentowych. Fakt ten spowodowany był znacznym spadkiem wzrostu gospodarczego w
opisywanych dwóch latach ( z 1,4% do 0,8% PKB ).
4
EU






USA
ROK
PKB
(w %)
Inflacja
(w %)
Stopa referencyjna
(w %)
PKB
(w %)
Inflacja
(w %)
Stopa referencyjna
(w %)
2003
0,2
2
2,75 =>2,0
3,1
1,9
1
2002
0,8
2,3
3,25 =>2,75
2,4
2,3
1,25 =>1
2001
1,4
2,3
4,75 =>3,25
0,3
1,9
6 =>1,25
2000
3,5
2,1
3,0 =>4,75
3,8
3,4
5 =>6
1999
2,5
1,1
3
4,1
2,6
4,75 =>5
1998
2,8
1,2
3
4,3
1,5
5 =>4,75
Obniżka ceny pieniądza miała na celu poprawę koniunktury gospodarczej, większą
skłonność do inwestycji przy spadającej tendencji do inwestycji na świecie.
Realizacja polityki FEDu polega na kontroli i utrzymywaniu stopy wzrostu agregatów
pieniężnych, w celu utrzymania długotrwałego wzrostu gospodarczego, opartego na
docelowo maksymalnym poziomie zatrudnienia, stabilnym poziomie cen oraz
kształtowaniu odpowiedniego poziomu długoterminowych stóp procentowych. Dla Fed
polityka monetarna ma zarówno trzymać ceny jak i aktywnie przyczyniać się do
długoterminowego wzrostu PKB.
Gospodarka amerykańska po bardzo dobrym okresie wzrostu gospodarczego przez
większość lat 90. zaczęła odczuwać objawy przegrzania koniunktury pod koniec XX w.
Podwyżka stóp procentowych w latach 1999 i 2000 miała za zadanie ograniczyć popyt.
Począwszy od roku 2001 zaczęła się zdecydowanie pogarszać koniunktura gospodarcza.
Nastąpił spadek wzrostu PKB z wielkości ok. 4% do wielkości poniżej 0,5% PKB w roku
2001. Gwałtowne i konsekwentne obniżki stóp w 2001 r. dały pozytywne efekty w 2002 r.,
kiedy to gospodarka amerykańska powróciła do ponad 2% wzrostu PKB.
Po zapoznaniu się z polityką EBC w latach 1998-2003, można dojść do wniosku, że banki
centralne po osiągnięciu „kontroli” nad wzrostem inflacji gotowe są do podejmowania
krótkotrwałych działań, polegających na wpłynięciu na ożywienie gospodarki. Spadający (w
stosunku do lat poprzednich) wzrost PKB w Unii Europejskiej w latach 2001-2002
pociągnął za sobą obniżkę stóp procentowych z 4,75% do 3,25%.
Zdecydowanie odważniejszą politykę obniżki stóp procentowych reprezentuje amerykański
Fed. Spadek koniunktury w 2001r. (zapoczątkowany w końcowej fazie roku poprzedniego)
od razu spowodował zdecydowane ruchy w stopach procentowych. Obniżanie ich poziomu
rozpoczęło się już od początku roku 2001, a do jego końca dokonano ponad dziesięciu cięć
stóp. Są to działania mające na bieżąco reagować na spadek koniunktury. Zakres, częstość
zmian są zdecydowanie inne w przypadku Fed, a inne w przypadku EBC. Europa nie jest
gotowa i zdeterminowana, by tak nagle i konsekwentnie ciąć stopy procentowane, w celu
ratowania spowalniającej gospodarki.
Otoczenie ekonomiczne USA a krajów strefy euro jest diametralnie inne. Stany
Zjednoczone, jako potentat gospodarczy, członek NAFTA dysponują od lat walutą
światową, ogólnym zaufaniem do dolara. Unia Europejska i nieco mniejsza od niej strefa
euro z kolei jest niejednorodną strukturą, mającą za zadanie dogonienie USA w licznych
dziedzinach rozwoju. By to zadanie spełnić, Unia musi wprowadzić dziedziny strukturalne i
na bieżąco monitorować przyczyny niskiego w ostatnich latach wzrostu gospodarczego.
Wszystko to wpływa na możliwość zastosowań odpowiedniej skali zmian polityki
monetarnej.
5
1. Literatura

„Ekonomika pieniądza, bankowości i rynków finansowych”, F. S. Mishkin, PWN,
W-wa 2002.
„Bankowość centralna”, W. Baka.

Strony WWW:
 www.nasdaq.com
 www.finance.yahoo.com
 www.federalreserve.gov
 www.nbp.pl
 www.nbportal.pl
 www.pb.pl
 www.parkiet.com
 www.eurobankier.pl
 www.waluty-online.pl
6