2009 trzesienia ziemi na Dolnym Slasku

Czy, dlaczego i czym grożą trzęsienia
Czy
ziemi na Dolnym Śląsku?
Jurand Wojewoda
y Nauk Geologicznych
g
y
Instytut
Uniwersytet Wrocławski
www.ing.uni.wroc.pl/~jurand.wojewoda
((autor
t d
dziękuje
i k j Dr
D Markowi
M k i Kaczorowskiemu
K
ki
kierownikowi obserwatorium PAN w Książu
za udostępnienie materiałów do referatu)
Dolnośląski Festiwal Nauki,
Nauki 2009
definicja
Trzęsienie
ę
ziemi - ggwałtowne rozładowanie naprężeń
pę
p
powstałych
y w
skorupie ziemskiej w czasie ruchów fragmentów litosfery. Z miejsca
uwolnienia tych naprężeń (hipocentrum – ogniska trzęsienia ziemi)
rozchodzą się fale sejsmiczne. Punkt na powierzchni Ziemi położony
nad ogniskiem (epicentrum) to miejsce, gdzie fale docierają
najwcześniej i gdzie straty są największe. Siła wstrząsów maleje w
miarę oddalania się od epicentrum.
Dolnośśląski Festtiwal Nauki, 2009
epicentrum
trzęsienie ziemi
zemětřesení
землетрясение
earthquake
seisme
seisme,
tremblement de
terre
Erdbeben
terremoto
hipocentrum
podział
genetyczny
tektoniczne (ok. 90%)
wulkaniczne (ok. 7%)
zapadowe (ok. 2%)
antropogeniczne (ok. 1%)
Dolnośśląski Festtiwal Nauki, 2009
podział
lokalizacja
hipocentrum
płytkie – powyżej 70 km (ok. 85%)
średnie – 70-350 km (ok. 12%)
głębokie – poniżej 350 km (ok. 3%)
Dolnośśląski Festtiwal Nauki, 2009
obszary
sejsmiczne
świat
Zestawienie 358214 wydarzeń
sejsmicznych na świecie w okresie
od 1963 do 1998 roku
(Lowman & Montgomery, 1998)
Dolnośśląski Festtiwal Nauki, 2009
trzęsienia
ziemi
998 - 2005
Polska
Dolnośśląski Festtiwal Nauki, 2009
LW – W. Laska
KF – F. Kreutz
WP – P. Wiejacz
MK – K. Maciejak
MKR – K.R. Mazurski
PJ – J. Pagaczewski
MS – S.
Michalkiewicz
ED – E.
E Dathe
GCL – G.C. Laube
998 (????) PJ, 1000 (????) LW, 1000 (Sudety, ?) PJ, 1011 (Kowary, ?) PJ, 1014 (Sudety, ?) PJ
1016 (????) LW, 1034 (????) LW, 1040 (Sudety, ?) PJ, 1170 (????) LW, 1092 (Sudety, ?) PJ
1170 (Sudety, ?) PJ, 1196 (????) LW, 1200 (Pieniny, ?) JD, 1201 (Sudety, ?) LW PJ, 1258 (????) LW
1258 (Sudety, ?) PJ, 1259 (Kraków, 4,8) LW, 1259 (Sudety, ?) PJ, 1303 (????) LW, 1328 (????) LW
1348 (????) LW, 1356 (Sudety, ?) PJ, 1358 (Sudety, ?) LW PJ, 1372 (Wrocław, ?) PJ, 1384 (Wrocław, ?) PJ
1442 (????) LW
LW, 1443 (W
(Wrocław,
ł
6
6,0)
0) LW PJ,
PJ 1483 (B
(Brzeg, ?) PJ
PJ, 1496 (N
(Nysa, ?) PJ,
PJ 1517 (????) LW
1528 (Sudety, ?) PJ, 1562 (Kłodzko, ?) PJ, 1572 (Toruń,?) LW, 1578 (????) LW, 1589 (Złotoryja, ?) MK
1590 (Kamienna Góra, ?) LW SM, 1591 (Sudety, ?) PJ, 1594 (Złotoryja, ?) PJ MK, 1596 (????) LW
1598 (Bardo, ?) LW MK, 1601 (????) LW, 1605 (????) LW, 1606 (????) LW, 1619 (????) LW
1620 (Kłodzko, ?) LW MKR, 1637 (????) LW, 1662 (Tatry, 6) WP, 1666 (????) LW, 1670 (????) LW
1671 (????) LW, 1675 (????) LW, 1677 (Złotoryja, ?) MK, 1680 (Warszawa,4,9) LW, 1690 (????) LW
1690 (Wrocław, ?) PJ, 1701 (????) LW, 1711 (????) LW, 1716 (????) LW, 1717 (????) LW
1717 (Jelenia Góra, ?) PJ, 1731 (????) LW, 1738 (????) LW, 1751 (Sudety, ?) PJ MK, 1768 (Sudety, ?) PJ
1774 (Racibórz, 5,0) LW, 1774 (Sudety, ?) PJ, 1775 (Sudety, ?) PJ, 1778 (Legnica, ?) PJ
1785 (Barania Góra, 6,0) LW WP, 1785 (Sudety, ?) PJ, 1786 (Cieszyn, 6,0) LW WP, 1786 (Sudety, ?) PJ
1789 (Sudety, ?) PJ, 1790 (Wrocław, ?) PJ, 1793 (????) LW, 1799 (Sudety, ?) PJ, 1802 (????) LW
1803 (????) LW
LW, 1821 (????) LW
LW, 1822 (????) LW
LW, 1824 (Sudety
(Sudety, ?) MW,
MW 1823 (Głubczyce
(Głubczyce, ?) PJ
1827 (Jodłów, ?), 1829 (Karkonosze, ?) PJ, 1829 (????) LW, 1834 (????) LW, 1834 (Sudety, ?) PJ
1835 (????) LW, 1837 (Sudety, ?) PJ MW, 1838 (????) LW, 1840 (Pieniny, 5,0) WP, 1841 (????) LW
1842 (????) LW, 1852 (????) LW, 1855 (????) LW, 1857 (????) LW, 1858 (????) LW, 1858 (Sudety, ?) PJ
1859 (Strzelin, ?), 1868 (Sudety, ?) LW MW, 1871 (????) LW, 1872 (Sudety, ?) PJ MW
1875 (Hrubieszów, 3,7, 1875 (Lwów, ?) KF, 1876 (Wrocław, ?) PJ, 1877 (Sudety, ?) PJ
1877 (????) LW WP, 1883 (Trutnow,
(
?)) GCL MW, 1895 (Strzelin,
(
4,8)) ED PJ WP, 1889 (Sudety,
(
?)) ED
1895 (Bolesławiec, ?) PJ, 1901 (Pieniny, 4,5), 1901 (Wałbrzych, ?) PJ MKR, 1903 (Karkonosze, ?) PJ
1908 (Gołdapia, ?), 1908 (Sudety, ?) PJ, 1909 (Sudety, ?) PJ, 1909 (Pomorze, 4,0) WP
1926 (Piotrków Tr., ?) WP, 1931 (Sudety, ?) PJ, 1932 (Kielce, 4) WP, 1934 (Sudety, ?) PJ
1935 (Cz. Dunajec, 4,3), 1992 (Krynica, 4,2) WP, 1993 (Krynica, 4,6) WP, 2004 (Nowy Targ, 4,4)
2005 ((Rydułtowy,
y
y, 3,5)
, ) WP,, 2007 (Katowice,
(
, 4,0)
, ) WP,, 2008 (Słupsk,
( p , 5,3)
, ) WP
Pagaczewski J., 1972: Catalogue of earthquakes in 1000-1970 years. Materiały i Prace Instytutu Geofizyki PAN, 51: 3-36.
W. Laska, 1902: O trzęsieniach ziemi w Polsce. Kosmos, 27: 1-6.
metody
oceny siły
trzęsienia
ziemi
skala Mercallego
12-stopniowa
EMS-98
Opis intensywności zjawiska
I
Odczuwalne tylko przez przyrządy.
II
Odczuwalne przez nieliczne osoby na wyższych piętrach budynków lub w szczególnie dogodnych sytuacjach.
III Wyczuwalne wew. budynków. Kołysanie przedmiotów wiszących, drżenie jak od przejeżdżających
samochodów
samochodów.
IV Drżenie jak od przejeżdżających ciężarówek. Dzwonienie talerzy i szklanek. Możliwe spękania przy ramach
okiennych.
V Wyczuwalne
y
wew. budynków.
y
Można określić kierunek drgań.
g
Budzi śpiących.
pą y
Ciecze falują,
ją, małe przedmioty
p
y
przesuwają się. Wahadła zmieniają sposób wahania lub zatrzymują się.
Dolnośśląski Festtiwal Nauki, 2009
VI Wyraźnie odczuwalne, ludzie przestraszeni. Spadają przedmioty zawieszone. Meble przesuwają się. Możliwe
pęknięcie tynku. Drżenie cienkich gałęzi drzew.
VII Zakłócenia
Z kłó
i równowagi.
ó
i Wyczuwalne
W
l w jadących
j d
h samochodach.
h d h Zawalenie
Z
l i słabych
ł b h kominów,
k
i ó odpadanie
d d i tynku.
t k
Na stojącej wodzie pojawiają się fale i zmętnienie.
VIII Zakłóca prowadzenie pojazdów. Uszkodzenia ścian, zwłaszcza z cegły. Słabe budynki mogą ulec
uszkodzeniu. Zniszczenie kominów, odpadanie fragmentów budynków. Złamanie gałęzi drzew.
IX Panika. Słabe budynki murowane ulegają zniszczeniu, inne uszkodzeniu. Uszkodzenie rurociągów, zbiorników
wodnych. Przesunięcia w miękkim gruncie, niewielkie szczeliny.
X Większość murowanych budowli -zniszczona, duża część drewnianych także, inne-uszkodzone. Uszkodzenie
p wodnych,
y
obsunięcia
ę
ziemi. Woda ze zbiorników wylewa
y
się.
ę Szyny
y y kolejowe
j
wyginają
yg ją się.
ę
zapór
XI
Szyny kolejowe mocno pogięte. Instalacje podziemne zniszczone.
XII Całkowite zniszczenie. Przesunięcia dużych mas skalnych, Przedmioty wyrzucane w powietrze, zaburzenia
poczucia linii horyzontu.
skala
Mercallego
IV - VII
IV Drżenie jak od przejeżdżających ciężarówek. Dzwonienie talerzy i szklanek. Możliwe spękania przy ramach
okiennych.
V Wyczuwalne wew. budynków. Można określić kierunek drgań. Budzi śpiących. Ciecze falują, małe przedmioty
przesuwają się. Wahadła zmieniają sposób wahania lub zatrzymują się.
VI Wyraźnie odczuwalne, ludzie przestraszeni. Spadają przedmioty zawieszone. Meble przesuwają się. Możliwe
pęknięcie tynku. Drżenie cienkich gałęzi drzew.
VII Zakłócenia równowagi. Wyczuwalne w jadących samochodach. Zawalenie słabych kominów, odpadanie tynku.
Na stojącej wodzie pojawiają się fale i zmętnienie.
zmętnienie
Dolnośśląski Festtiwal Nauki, 2009
skala
Mercallego
IV - VII
IV Drżenie jak od przejeżdżających ciężarówek. Dzwonienie talerzy i szklanek. Możliwe spękania przy ramach
okiennych.
V Wyczuwalne wew. budynków. Można określić kierunek drgań. Budzi śpiących. Ciecze falują, małe przedmioty
przesuwają się. Wahadła zmieniają sposób wahania lub zatrzymują się.
VI Wyraźnie odczuwalne, ludzie przestraszeni. Spadają przedmioty zawieszone. Meble przesuwają się. Możliwe
pęknięcie tynku. Drżenie cienkich gałęzi drzew.
VII Zakłócenia równowagi. Wyczuwalne w jadących samochodach. Zawalenie słabych kominów, odpadanie tynku.
Na stojącej wodzie pojawiają się fale i zmętnienie.
zmętnienie
Dolnośśląski Festtiwal Nauki, 2009
skala
Mercallego
IX - XI
IX Panika. Słabe budynki murowane ulegają zniszczeniu, inne uszkodzeniu. Uszkodzenie rurociągów, zbiorników
wodnych. Przesunięcia w miękkim gruncie, niewielkie szczeliny.
X Większość murowanych budowli ulega zniszczeniu, duża część drewnianych także, inne-uszkodzone.
Uszkodzenie zapór wodnych, obsunięcia ziemi. Woda ze zbiorników wylewa się. Szyny kolejowe wyginają się.
XI
Szyny kolejowe mocno pogięte. Instalacje podziemne zniszczone.
Santa Rosa
Kalifornia 1906
Kalifornia,
(Beanland et al
2004).
Dolnośśląski Festtiwal Nauki, 2009
skala
Mercallego
IX - XI
IX Panika. Słabe budynki murowane ulegają zniszczeniu, inne uszkodzeniu. Uszkodzenie rurociągów, zbiorników
wodnych. Przesunięcia w miękkim gruncie, niewielkie szczeliny.
X Większość murowanych budowli ulega zniszczeniu, duża część drewnianych także, inne-uszkodzone.
Uszkodzenie zapór wodnych, obsunięcia ziemi. Woda ze zbiorników wylewa się. Szyny kolejowe wyginają się.
XI
Szyny kolejowe mocno pogięte. Instalacje podziemne zniszczone.
Uskok Edgecumbe ,
trzęsienie ziemi 1987.
1987 7
7km długości szczelina z 2
metrowym zrzutem
(Beanland et al 1989).
1989)
Fot. DL Homer: CN 10115/37
Dolnośśląski Festtiwal Nauki, 2009
Tajwan, trzęsienie ziemi w
Tajwan
1999 r. (wg. Bilham, TingTo Yu, 2000)
skala
Mercallego
IX - XI
IX Panika. Słabe budynki murowane ulegają zniszczeniu, inne uszkodzeniu. Uszkodzenie rurociągów, zbiorników
wodnych. Przesunięcia w miękkim gruncie, niewielkie szczeliny.
X Większość murowanych budowli ulega zniszczeniu, duża część drewnianych także, inne-uszkodzone.
Uszkodzenie zapór wodnych, obsunięcia ziemi. Woda ze zbiorników wylewa się. Szyny kolejowe wyginają się.
XI
Szyny kolejowe mocno pogięte. Instalacje podziemne zniszczone.
Tajwan,
T
j
trzęsienie
t
i i ziemi
i i 1999.
1999 Z
Zniszczona
i
bi
bieżnia
ż i
boiska sportowego (Angelier et al 2003).
Dolnośśląski Festtiwal Nauki, 2009
trzęsienia
historyczne
IX Panika. Słabe budynki murowane ulegają zniszczeniu, inne uszkodzeniu. Uszkodzenie rurociągów, zbiorników
wodnych. Przesunięcia w miękkim gruncie, niewielkie szczeliny.
X Większość murowanych budowli ulega zniszczeniu, duża część drewnianych także, inne-uszkodzone.
Uszkodzenie zapór wodnych, obsunięcia ziemi. Woda ze zbiorników wylewa się. Szyny kolejowe wyginają się.
XI
Szyny kolejowe mocno pogięte. Instalacje podziemne zniszczone.
Marco et al., 2003
Dolnośśląski Festtiwal Nauki, 2009
trzęsienia
historyczne
IX Panika. Słabe budynki murowane ulegają zniszczeniu, inne uszkodzeniu. Uszkodzenie rurociągów, zbiorników
wodnych. Przesunięcia w miękkim gruncie, niewielkie szczeliny.
X Większość murowanych budowli ulega zniszczeniu, duża część drewnianych także, inne-uszkodzone.
Uszkodzenie zapór wodnych, obsunięcia ziemi. Woda ze zbiorników wylewa się. Szyny kolejowe wyginają się.
XI
Szyny kolejowe mocno pogięte. Instalacje podziemne zniszczone.
Zniszczone w 3 wieku domostwo rzymskie ze śladami zniszczeń
sejsmicznych
j i
h w podłożu
dł ż z okresu
k
między
i d 2581 a 2197
2197, E
Egna
Dolnośśląski Festtiwal Nauki, 2009
odwzorowania
kartograficzne
trzęsień ziemi
Dolnośśląski Festtiwal Nauki, 2009
odwzorowania
kartograficzne
trzęsień ziemi
Dolnośśląski Festtiwal Nauki, 2009
obserwatoria
sejsmiczne
SUW
GKP
WAR
KSP
Dolnośśląski Festtiwal Nauki, 2009
UPC
RAC
DPC
MORC
SUW
KWP
WAR
GKP
KSP
RAC
NIE
MORC
OKC
DPC
JAVC
KRUC
UPV
– Suwałki, automatyczne
– Kalwaria Pacławska, automatyczne
– Warszawa, automatyczne
- Górka Klasztorna, automatyczne
– Ojców, z obsługą
– Racibórz, z obsługą
– Niedzica, automatyczne
– Moravsky Beroun,
Beroun automatyczna
- Ostrawa, z obsługą
– Dobruska, automatyczna
- Velká Javorina, automatyczna
– Moravsky Krumlov, automatyczna
- Upice, automatyczna z obsługą
KRUC
OJC
KWP
OKC
JAVC
NIE
laboratorium
geodynamiczne
CBK PAN w
Książu
SUW
KSP
Dolnośśląski Festtiwal Nauki, 2009
Laboratorium
abo ato u Geodynamiczne
Geody a c e
w Książu Polskiej Akademii
Nauk zostało założone w 1974
roku Znajduje się ono na
roku.
wysokości 350 metrów nad
poziomem morza, w tunelach
wykutych w latach 1943 - 1945
pod zamkiem Książ.
plan sytuacyjny
obserwatorium
SUW
Dolnośśląski Festtiwal Nauki, 2009
wnętrza
obserwatorium
SUW
Dolnośśląski Festtiwal Nauki, 2009
wnętrza
obserwatorium
SUW
Dolnośśląski Festtiwal Nauki, 2009
Plan
podziemi Laboratorium Geodynamicznego z zaznaczoną lokalizacją
aparatura
instrumentów
obserwatorium
Horizontal Pendulum
Dolnośśląski Festtiwal Nauki, 2009
Absolute gravimeter FG-5
Visible water-tubes, interference gauges,
justifying screws
screws, TV lines and power supply.
supply
Spring gravimeter Lacoste & Romberg for
tidal measurements
Sejsmografy – instrumenty do pomiarów przyspieszeń kinetycznych
o częstościach 1/100 do 100 Hz-ów
sejsmografy poziome
Dolnośśląski Festtiwal Nauki, 2009
f l podłużne
fale
dł ż
f l poprzeczne
fale
sejsmograf pionowy
f l powierzchniowe
fale
i
h i
sejsmografy na wyposażeniu obserwatorium w Książu
Dolnośśląski Festtiwal Nauki, 2009
kwarcowe wahadła horyzontalne z fotograficznym systemem
rejestracji na wyposażeniu obserwatorium w Książu, lata 1974 - 2003
Instrument przystosowany do pomiarów
sygnałów grawitacyjnych - zmian linii
pionu mierzonych względem skorupy
ziemskiej.
Graniczna czułość wahadła Bluma ok. 1
milisekunda. Okres wahadła od 30 do 60
sekund.
Kątowe wzmocnienie mechaniczne ~ 105
Dolnośśląski Festtiwal Nauki, 2009
kwarcowe wahadła horyzontalne na stanowiskach pomiarowych
wahadło H-74
azymut pomiarowy ~NS
wahadło
h dł H-75
H 75
Dolnośśląski Festtiwal Nauki, 2009
azymut pomiarowy ~EW
Zasada działania klinometru hydrostatycznego
Swobodna powierzchnia cieczy będącej w stanie równowagi
hydrostatycznej jest powierzchnią stałej energii –
powierzchnią ekwipotencjalną.
nachylenie powierzchni Ziemi
absolutna zmiana linii pionu
Dolnośśląski Festtiwal Nauki, 2009
Dla małych kątów:
ψ
2
ψ = α − β ≅ (Hα − Hβ )
L
Jest zmianą linii pionu mierzoną przez klinometr hydrostatyczny
względem skorupy ziemskiej.
klinometr hydrostatyczny w podziemiach obserwatorium
Dolnośśląski Festtiwal Nauki, 2009
przewody wodne klinometru
hydrostatycznego
skrzyżowanie dwóch niezależnych przewodów
wodnych klinometru hydrostatycznego
Dolnośśląski Festtiwal Nauki, 2009
interferometr mierzący zmiany poziomu
wody, stanowisko pomiarowe
Dolnośśląski Festtiwal Nauki, 2009
trzęsienie ziemi w dniu 26 grudnia 2004,
epicentrum pod Oceanem Indyjskim
Dolnośśląski Festtiwal Nauki, 2009
zmiany linii pionu wywołane przez fale
powierzchniowe powstałe podczas
trzęsienia ziemi
Dolnośśląski Festtiwal Nauki, 2009
„Fale Tsunami” zobrazowane w układzie
hydrodynamicznym instrumentu gwałtowne zmiany
pierścieni Newtona w dniu 26 grudnia 2004 roku.
Dolnośśląski Festtiwal Nauki, 2009
obszary
sejsmiczne
Polska
Warszawa
LGOM
KWB
Wrocław
Dolnośśląski Festtiwal Nauki, 2009
Praga
GZW
trzęsienia pewne
trzęsienia przypuszczalne
prowincje
tektoniczne
Polska
platforma europejska
Warszawa
Niż Polski
Wrocław
Dolnośśląski Festtiwal Nauki, 2009
Sudety
Praga
masyw czeski
Karpaty
prowincje
tektoniczne
i obszary
sejsmiczne
Polska
platforma europejska
Warszawa
Niż Polski
Wrocław
Dolnośśląski Festtiwal Nauki, 2009
Sudety
masyw czeski
Praga
Karpaty
trzęsienia ziemi 998 – 1995
Dolny Śląsk, Sudety
Na ponad 100 trzęsień ziemi, zarejestrowanych na obszarze Polski w okresie 9981998 ponad połowa przypada na Dolny Śląsk i północne Czechy , głównie Sudety
KSP
Dolnośśląski Festtiwal Nauki, 2009
998 (Hruby Jesenik, ?)
1000 (Sudety, ?)
1011 (Kowary, ?)
1014 (Sudety, ?)
1040 ((Sudety,
y ?))
1068 (Sternberg, ?)
1092 (Sudety, ?)
1170 (Sudety, ?)
1201 (Sudety, ?)
1258 (Sudety, ?)
1356 (H. Jesenik, ?)
1358 (H. Jesenik, ?)
1372 (Jesenik, ?)
1384 (Wrocław, ?)
1443 (Wrocław, 6,0)
1483 (Brzeg, ?)
1496 (Nysa, ?)
1528 (Sudety, ?)
1562 (Kłodzko, ?)
1589 (Złotoryja, ?)
1590 (Kamienna Góra, ?)
1591 (Sudety, ?)
1594 (Złotoryja, ?)
1598 (Bardo, ?)
1620 (Kłodzko, ?)
1635 (Sternberk, ?)
1677 (Złotoryja, ?)
1690 (Wrocław, ?)
1717 (Jelenia Góra, ?) J
1751 (Sudety, ?)
1762 (H. Jesenik, ?)
1768 (H. Jesenik, ?)
1774 (Racibórz, 5,0)
UPC
1774 (Sudety,
(
?))
1775 (Sudety, ?)
1778 (Legnica, ?)
1785 (Sudety, ?)
1786 (Sudety, ?)
1789 (Sudety, ?)
1790 (Wrocław, ?)
1799 (Sudety,
( d
?)
1824 (Sudety, ?)
1823 (Głubczyce, ?)
1827 (Jodłów, ?)
1829 (Karkonosze, ?)
1834 (Sudety, ?)
1837 (Sudety, ?)
1843 (Sternberk,
(S
b k 4,0)
4 0)
1858 (Sudety, ?)
1859 (Strzelin, ?)
1863 (Sternberk, ?)
1868 (Sudety, ?)
1872 (Sudety, ?)
1876 (Wrocław, ?)
DPC
1877 (Sudety, ?)
1883 (Trutnow, ?)
1883 (Sternberk, 5,0)
1895 (Strzelin, 4,8)
1889 (Sudety, ?)
1895 (Bolesławiec, ?)
1895 (Niemcza, ?)
1901 (Wałbrzych, ?)
1901 (Hronov, ?)
1903 (Karkonosze, ?)
1906 (Dobra Voda, ?)
1908 (Sudety, ?)
1909 (Sudety, ?)
1931 (Sudety, ?)
1934 (Sudety, ?)
1935 (H. Jesenik, ?)
1993 (Opava, ?)
RAC
MORC
OKC
trzęsienia ziemi 998 – 1998
Dolny Śląsk, Sudety
KSP
Dolnośśląski Festtiwal Nauki, 2009
UPC
DPC
RAC
Skacelova, , D., Skacelova Z., Havir, J., 1997: Earthqakes in the Northeastern Part of the Bohemian Massif… V. C. geol. Ust., 72, 1.
Laube, G.C., 1883: Das Erdbeben von Trutenau am 31. Jaenner 1883. Jhb. Kais.-Koen. Geol. Reich., Band 33.
Dathe, E., 1897: Schlesisch-sudetische Erdbeben vom 11. Juni 1895. K. Pr. Geol. Land., H. 22.
Wg. Pagaczewski J., 1972: Catalogue of earthquakes in 1000-1970 years. Materiały i Prace Instytutu Geofizyki PAN, 51: 3-36.
MORC
OKC
trzęsienia ziemi 998 – 1998
Dolny Śląsk, Sudety
Dolnośśląski Festtiwal Nauki, 2009
Skacelova, , D., Skacelova Z., Havir, J., 1997: Earthqakes in the Northeastern Part of the Bohemian Massif… V. C. geol. Ust., 72, 1.
Laube, G.C., 1883: Das Erdbeben von Trutenau am 31. Jaenner 1883. Jhb. Kais.-Koen. Geol. Reich., Band 33.
Dathe, E., 1897: Schlesisch-sudetische Erdbeben vom 11. Juni 1895. K. Pr. Geol. Land., H. 22.
Wg. Pagaczewski J., 1972: Catalogue of earthquakes in 1000-1970 years. Materiały i Prace Instytutu Geofizyki PAN, 51: 3-36.
trzęsienia ziemi w Sudetach a
budowa geologiczna
Dolnośśląski Festtiwal Nauki, 2009
trzęsienia ziemi w Sudetach na tle mapy
grawimetrycznej Dolnego Śląska
Dolnośśląski Festtiwal Nauki, 2009
Obszar monitoringu geodynamicznego w Górach Stołowych
Dolnośśląski Festtiwal Nauki, 2009
Szczelinomierze tarczowe w Górach Stołowych
Dolnośśląski Festtiwal Nauki, 2009
Polanica
Ostra Góra
Charakterystyczne spękania w skałach górnej kredy w Górach Stołowych
wskazujące na poziome przemieszczenia mas skalnych
Dolnośśląski Festtiwal Nauki, 2009
Spękania nawierzchni asfaltowej nad aktywną tektonicznie strefą uskokową Czerwonej Wody
w Górach Stołowych wskazujące na poziome przemieszczenia mas skalnych w podłożu
Dolnośśląski Festtiwal Nauki, 2009
trzęsienia ziemi na Dolnym Śląsku a obszary aktywne
tektonicznie w okresie od późnego karbonu do dzisiaj
Dolnośśląski Festtiwal Nauki, 2009
Obszary
Dolnego Śląska
szczególnie
aktywne
tektonicznie i
sejsmicznie
platforma europejska
Warszawa
Niż Polski
Wrocław
Dolnośśląski Festtiwal Nauki, 2009
Sudety
Praga
masyw czeski
Karpaty
WNIOSEK
OS
Dolnośśląski Festtiwal Nauki, 2009
Obszar Dolnego Śląska należy do najbardziej
aktywnych sejsmicznie obszarów Polski.
Sudety i blok przedsudecki podlegają stałej
przebudowie tektonicznej co sprawia,
sprawia że
okresowo aktywizują się strefy uskokowe
między blokami skorupy ziemskiej.
Dziękuję za uwagę…