klucz

T: Historia powszechna – wiek XVI. – lekcja powtórzeniowa
Tematy na sprawdzian :
1. W dobie wielkich odkryć geograficznych.
2. Przemiany gospodarczo- społeczne w Europie.
3. Humanizm i odrodzenie.
4. Reformacja i jej skutki.
5. Przemiany polityczne w początkach czasów nowożytnych.
Mapa – uczeń:
 umie znaleźć lub zaznaczyć na mapie szlak wypraw geograficznych: Krzysztofa Kolumba, Vasco da
Gamy, Ferdynanda Magellan
 zaznacza na mapie strefę wpływów portugalskich i hiszpańskich
 zaznacza na mapie linię podziału Europy na dwie strefy gospodarcze
 wskazuje na mapie Hiszpanię, Portugalię, Anglię, Wittenbergę, Trydent
Przypomnij sobie:
 przyczyny i skutki wypraw geograficznych (zarówno polityczne jak gospodarcze czy
społeczne). Określ pozytywne i negatywne skutki wypraw.
 jak doszło do dualizmu w gospodarce europejskiej w XVI w. , opisz na czym polegał ten
dualizm i oceń jego skutki podając pozytywy jak i negatywy
 przyczyny i skutki reformacji; oceń ten proces wskazując jego pozytywy jak i negatywy.
Zastanów się nad długofalowymi skutkami tego procesu
 cechy renesansu – architektury, malarstwa, rzeźby; określ cechy humanisty, wymień
największe osiągnięcia renesansu – wybitnych przedstawicieli i ich dzieła. Powinieneś umieć
je wskazać na zdjęciu / rysunku; podpisać je
 poglądy religijne Marcina Lutra, Jana Kalwina, Henryka VIII w zakresie: Biblii, języka liturgii,
odpustów, sakramentów, zwierzchności papieża, zależności między Kościołem a władcą
świeckim, hierarchii kościelnej, kulcie świętych obrazów i relikwii, zbawienia, zakonów i
klasztorów
 reformy wprowadzone na soborze trydenckim
 ideologię renesansowej władzy absolutnej – poglądy Machiavellego, Bodina i Hobbes`a
Daty – powinieneś znać daty. Dopisz datę do opisu.
Data
Opis
1492
Pierwsza wyprawa Krzysztofa Kolumba. Odkrycie Haiti, San Salwador, Kuby
1493
Układ w Tordesillas – bulla papieża Aleksandra VI określała podział półkuli
zachodniej na strefy hiszpańską i portugalską
1498
Vasco da Gama jako pierwszy człowiek dotarł do Indii opływając Afrykę.
1498
John Cabot dociera do Płw. Labrador w Ameryce Północnej
1519 – 1522
Wyprawa Ferdynanda Magellana dookoła kuli ziemskiej.
1529
Układ w Saragossie – ostateczny podział stref wpływów między Hiszpanię i
Portugalię.
1517
Wystąpienie Marcina Lutra w Wittenberdze – przybicie 95 tez; początek
reformacji.
1524 – 1525
Wojna chłopska w Niemczech
1534
Akt Supremacji – wprowadzenie anglikanizmu w Anglii
1534
Jaques Cartier dociera do rzeki Św. Wawrzyńca w Ameryce Północnej
1534 / 1540
Założenie zakonu jezuitów./ Zatwierdzenie Towarzystwa Jezusowego.
1545 – 1563
Sobór w Trydencie
1
1555
1572
1596
1598
1541
1571
Pokój w Augsburgu kończący wojny religijne w Niemczech.
Noc św. Bartłomieja w Paryżu – rzeź francuskich hugenotów
Unia brzeska w Rzeczypospolitej – część duchowieństwa prawosławnego uznała
zwierzchność papieża.
Edykt nantejski – Zakończenie wojen religijnych we Francji – hugenoci uzyskali
prawo wyznawania własnej religii we Francji z wyjątkiem Paryża.
Podzielenie Węgier między Habsburgów i Imperium Osmańskie.
Bitwa morska pod Lepanto. Juan d`Austria pokonał Turków.
Przypomnij sobie czy znasz te postacie? Dopisz nazwisko do opisu.
Imię i nazwisko
Opis
Bartolomeo Diaz
Krzysztof Kolumb
Portugalczyk, który jako pierwszy dotarł do Przylądka Dobrej Nadziei.
Żeglarz, który odkrył Amerykę.
Vasco da Gama
Amerigo Vespucci
Żeglarz portugalski, który jako pierwszy dotarł do miejscowości Kalikat w
Indiach opływając Afrykę.
Żeglarz, który odkrył, że ląd odkryty przez Kolumba to nie Indie.
John Cabot
Żeglarz włoski na usługach Anglii, który odkrył Płw. Labrador.
Jaques Cartier
Francuz, który dotarł do rzeki Św. Wawrzyńca.
Ferdynand Magellan
Franciszek Pizarro
Przewodził wyprawie, która opłynęła kulę ziemską i udowodniła, że
Ziemia jest kulą.
Konkwistador, który podbił państwo Inków.
Ferdynand Cortez
Konkwistador, który podbił państwo Azteków.
Erazm z Rotterdamu
Wybitny humanista holenderski, który potępiał brak wykształcenia u
duchownych; autor „Pochwały głupoty”
Humanista angielski, który w swojej książce „Utopia” stworzył wizję
idealnego społeczeństwa, które wyzbyło się własności prywatnej.
Wielki astronom epoki renesansu, twórca teorii heliocentrycznej; autor
dzieła „O obrotach sfer niebieskich”.
Astronom i fizyk włoski, wynalazł lunetę.
Thomas More
Mikołaj Kopernik
Galileusz
Giordano Bruno
Leonardo da Vinci
Michał Anioł Buonarotti
Rafael Santi
Filip Brunelleschi
Włoski astronom, który za rozpowszechnianie teorii heliocentrycznej
Kopernika spłonął na stosie.
Jeden z największych mistrzów włoskiego renesansu; malarz, architekt,
filozof, twórca machin. Autor Mony Lisy, Ostatniej wieczerzy czy Damy z
łasiczką.
Jeden z największych mistrzów włoskiego renesansu; rzeźbiarz, architekt.
Autor Piety, Mojżesza, Dawida, fresków w Kaplicy Sykstyńskiej.
Wielki mistrz włoskiego odrodzenia; był znany z malowania madonn,
malował freski w Kaplicy Sykstyńskiej. Autor Madonny Sykstyńskiej, Szkoły
ateńskiej, Trzech gracji. Architekt Bazyliki św. Piotra i Pawła w Rzymie.
Włoski architekt , prekursor renesansu. Zaprojektował pierwsza kopułę
renesansową nad katedrą Snata Maria del Fiore we Florencji.
2
Donato Bramante
Albrecht Dürer
Pieter Breughel
Wiliam Szekspir
Miguel Cervantes
Franciszek Rabelais
Architekt włoskiego renesansu; zaprojektował bazylikę św. Piotra w
Rzymie
Przedstawiciel niemieckiego renesansu; autor grafik przedstawiających
Apokalipsę wg św. Jana
Przedstawiciel holenderskiego renesansu. Znany z malarstwa
pejzażowego. Jako pierwszy przedstawiał życie codzienne zwykłych ludzi.
Autor Ikara, Polowania, Wieży Babel, Sianokosów, Wiejskiego tańca itp.
Angielski dramaturg epoki renesansu. Autor: Henryka V, Romea i Julii,
Makbeta, Hamleta, Poskromienia złośnicy czy Jak wam się podoba itp.
Hiszpański autor renesansowy. Napisał Don Kichota
Jean Bodin
Autor francuski; napisał epopeję fantastyczno – satyryczną Gargantua i
Pantagruel, w której wyszydzał społeczeństwo feudalne.
Autor Księcia; włoski historyk, dramaturg, dyplomata. W swojej książce
przedstawił ideał renesansowego monarchy absolutnego. (Cel uświęca
środki)
Autor Sześciu Ksiąg o Rzeczypospolitej; ideolog monarchii absolutnej.
Thomas Hobbes
Autor Lewiatana; ideolog monarchii absolutnej.
Marcin Luter
Niemiecki doktor teologii; jego wystąpienie przeciwko odpustom w
Wittenberdze zapoczątkowało reformację.
Radykalny niemiecki reformator; stanął na czele buntu chłopskiego
przeciwko Kościołowi i feudalizmowi. Zwolennik zniesienia własności
prywatnej.
Reformator francuski; twórca tezy o predestynacji. przeprowadził
reformację w Szwajcarii.
Władca Anglii, który zerwał z Kościołem katolickim i wprowadził
anglikanizm.
Władca Francji, który wystąpił przeciwko hugenotom podczas nocy Św.
Bartłomieja. Próbował dokonać inwazji Anglii za pomocą Wielkiej Armady.
Przywódca hugenotów francuskich; pierwszy władca z dynastii Burbonów.
Wprowadził edykt nantejski dając hugenotom wolność wyznania.
Założyciel Towarzystwa Jezusowego – zakonu jezuitów.
Niccolo Machiavelli
Tomasz Münzer
Jan Kalwin
Henryk VIII Tudor
Karol IX Walezjusz
Henryk IV Burbon
Ignacy Loyola
Zygmunt III Waza
Karol V Habsburg
Filip II Habsburg
Sulejman II Wspaniały
Polski król elekcyjny, który wprowadził unię brzeską. Zwolennik
kontrreformacji.
Cesarz Habsburgów – panował od 1519 do 1556 gdy abdykował. Panował
nad olbrzymim imperium Habsburgów, w skład którego wchodziły m.in.
Hiszpania z koloniami, posiadłości włoskie, francuskie, Niderlandy, część
krajów niemieckich, Czechy czy Austria.
Król Hiszpanii, który nie zgadzał się na niepodległość Zjednoczonych
Prowincji (Holandii).
Władca imperium osmańskiego, który rozpoczęła ekspansję na Węgry.
3
Dopisz pojęcie do opisu.
POJĘCIA
POJĘCIE
Symonia
Sprzedaż stanowisk kościelnych
Reformacja
OPIS
Nepotyzm
Ruch polityczny, religijny i społeczny, w Europie w XVI w., którego celem była
oddolna reforma Kościoła katolickiego w zakresie doktryny, obyczajów i liturgii.
Istnienie obok siebie dwóch odrębnych zjawisk. W życiu gospodarczym Europy
oznaczał dwie odrębne drogi rozwoju gospodarczego
Obsadzanie stanowisk kościelnych przez krewnych
Nikolaizm
Łamanie zasady celibatu
Kontrreformacja
Ruch religijny i polityczny skierowany przeciwko reformacji, zapoczątkowany
soborem trydenckim
Powrót do stosunków feudalnych
Dualizm
Refeudalizacja
Doktryna
Humanizm
Urbanizacja
Manufaktura
Dewaluacja
Folwark
Grodzenia
Połownictwo
Sobór
Dogmat
Teza o
predestynacji
Karawela
Odrodzenie
Hugenoci
Ogół poglądów, które leżą u podstaw danej szkoły filozoficznej; ogół poglądów,
które stanowią podstawę religii.
Prąd umysłowy epoki Odrodzenia, który przeciwstawiał średniowiecznemu
teocentryzmowi zainteresowanie człowiekiem, jego miejscem we
wszechświecie.
Proces powstawania i rozwoju miast.
Zakład produkcyjny w XV – XVIII w., w którym produkcja masowa złożonego
produktu końcowego odbywa się ręcznie i oparta była na podziale pracy:
poszczególne etapy produkcji wykonywane były przez pracowników
wyspecjalizowanych w ich wykonywaniu.
Spadek wartości pieniędzy
Gospodarstwo rolne lub rolno – hodowlane, którego produkcja jest nastawiona
na zbyt.
Proces komasowania przez pana feudalnego dużej ilości gruntów w celu
wypasu owiec, zapoczątkowany w Anglii w XVI w.
Forma dzierżawy ziemi (całych gospodarstw chłopskich), charakterystyczna dla
Francji w XVI w., w której pan feudalny w zamian za dzierżawę ziemi
otrzymywał znaczną część zbiorów (od 1/3 do 3/4) .
Zjazd wszystkich biskupów
Twierdzenie, które przyjmujemy za pewnik tylko na podstawie autorytetu,
wiary.
Jedna z podstawowych tez kalwinizmu, zgodnie z którą zbawienie człowieka
jest zależne wyłącznie od Boga, a człowiek nie ma na nie wpływu.
Rodzaj statku z końca XV i z XVI w., które cechowały wysokie burty i
ożaglowanie mieszane – żagle rejowe i żagle łacińskie.
Epoka w dziejach kultury europejskiej, zapoczątkowana w XIV w. we Włoszech,
która trwała do końca XVI w., a którą cechowało zainteresowanie kulturą
antyczną i humanizm.
Francuscy kalwini.
4
5