Postawy wobec systemu dozoru elektronicznego
advertisement
Zbigniew Nowacki Autoagresja w warunkach izolacji więziennej – nie tylko funkcjonalne aspekty zachowania Przedmiot i cel badań Przedmiotem badań uczyniono autoagresję mężczyzn w izolacji więziennej. Celem badań było rozpoznanie zjawiska autoagresji mężczyzn w izolacji więziennej Przedmiot badań Samouszkodzenie, według Glorii Babiker i Lois Arnold, to (…) ,,Akt polegający na celowym zadaniu bólu i/lub ran swojemu ciału, pozbawiony jednakże intencji samobójczej” . Próba samobójcza Znaczenie problemu Autoagresja zagraża zdrowiu i życiu więźniów, wpływa na ich społeczne funkcjonowanie. Czynności ratunkowe mogą stanowić zagrożenie dla funkcjonariuszy Służby Więziennej. Autoagresja - z racji angażowania wielu podmiotów - generuje wysokie koszty materialne. Osoby badane Podstawę opracowania stanowił materiał uzyskany w wyniku badania kompletnej dokumentacji 108 przypadków samouszkodzeń oraz 22 prób samobójczych. N = 130. Udział w próbie grypsujących - 13,07%. Udział tymczasowo aresztowanych 43,08%. Osoby badane W 44,6% byli to mężczyźni przebywający pierwszy raz w więzieniu. Wiek najmłodszego to 17 lat i pięć miesięcy, zaś najstarszego 44 lata i osiem miesięcy. Osoby badane Średnia wieku dopuszczających się samouszkodzeń - 25 lat i 4 miesiące, a podejmujących próby samobójcze 29 lat i sześć miesięcy. Teren badań ZK w Pińczowie jest zakładem typu zamkniętego. Badanie przeprowadzone w roku 2009, dotyczyło samouszkodzeń i prób samobójczych mających miejsce w latach 2000 – 2009. Techniki Badanie dokumentacji (kompletnej dokumentacji Zakładu Karnego w Pińczowie sporządzonej na okoliczność samouszkodzeń oraz prób samobójczych); obserwacja; analiza treści. Tabela 1. Rodzaje autoagresji Rodzaj autoagresji Samouszkodzenia Próby samobójcze Ogółem Liczba przypadków Pocięcie 62 Połyk ciała obcego 33 Przyjęcie nadmiernej ilości leków 7 Wprowadzenie ciała obcego pod skórę ,,Wbitka”) 3 Inne 3 Poprzez powieszenie 14 Inne 8 130 Tabela 2. Miejsce autoagresji Miejsce autoagresji Cela Inne miejsca Ogółem Liczba przypadków Udział procentowy Mieszkalna 117 90,0% Izolacyjna 3 2,3% Skazanych 3 niebezpiecznych 2,3% Przejściowa 2 1,53% Korytarz oddziału 2 1,53% Poczekalnia sądu 2 1,53% Świetlica oddziału 1 0,76% 130 Tabela 3. Pora autoagresji Pora Liczba przypadków Udział procentowy Zmiana dzienna 88 67,69% Zmiana nocna 37 28,46% W godzinach pracy administracji (8h) 57 43,85% Po godzinach pracy administracji (16h) 68 52,3% Nie ustalono 5 3,85% Tabela 4. Zachowanie osadzonych/złożony kontekst sytuacyjny autoagresji a ponowne zaistnienie autoagresji Czynnik Ponowne zaistnienie autoagresji Sprzyjało Nie sprzyjało Trudne do określenia L.p. Zachowanie 69 innych przypadków osadzonych 2 przypadki 59 130 Złożony kontekst sytuacyjny zdarzenia 13 17 130 (53%) 100 przypadków (77%) przypadków przypadków przypadków Możliwe cele autoagresji bezpieczne opuszczenie celi mieszkalnej, w której dalszy pobyt stał się nie do zniesienia, zwrócenie uwagi administracji na siebie i swoje problemy, wpływanie na warunki odbywania kary, Możliwe cele autoagresji przetransportowanie do szpitala, przemieszczenie do innego zakładu, obniżenie poziomu lęku, pojawienie się ulgi, Wywieranie wpływu na współosadzonych, Możliwe cele autoagresji wzbudzenie poczucia winy u innych, przysporzenie problemów administracji zakładu karnego, wywieranie wpływu na osoby bliskie, zakłócanie pracy sądom i prokuraturze, Możliwe cele autoagresji ograniczanie możliwości stosowania niektórych kar dyscyplinarnych, wymuszenie określonego sposobu traktowania, Przywracanie wiary, że ma się jeszcze wpływ na cokolwiek. Tabela 5. Autoagresja a realizowane funkcje Realizowane funkcje Liczba/ udział procentowy przypadków Samouszkodzenia Funkcje związane z 85 (78,7%) radzeniem sobie (przetrwaniem) w izolacji więziennej Ogółem Próby samobójcze 21 (95,45%) 106 Funkcje odnoszące się do relacji z innymi 97 (89,81%) 15 (68,18%) 112 Funkcje związane z ,,Ja” 35 (32,4%) 14 (63,63%) 49 Tabela 6. Sposób realizacji wyróżnionych funkcji Sposób realizacji Liczba przypadków Samouszkodzenia Ogółem Próby samobójcze Kumulacja 3 24 (22,22%) funkcji 7 (31,81%) 31 Kumulacja 2 61 (56,48%) funkcji 14 (63,63%) 75 Realizacja 1 funkcji 1 (4,54%) 24 23 (21,29%) Tabela 7. Sposób realizacji 2 funkcji Realizacja funkcji Kumulacja 2 funkcji Wyszczególnienie spełnianych funkcji Funkcje odnoszące się do relacji z innymi; funkcje związane z przetrwaniem Liczba przypadków Samouszkodzenia Próby samobójcze 50 (46%) 7 (32%) Funkcje związane z 9 (8,3%) ,,Ja”; funkcje związane z przetrwaniem 7 (32%) Funkcje odnoszące się do relacji z innymi; funkcje związane z ,,Ja” x 2 Tabela 8. Sposób realizacji 1 funkcji Realizacja funkcji Realizacja jednej funkcji Wyszczególnienie spełnianych funkcji Liczba przypadków Samouszkodzenia Próby samobójcze Funkcje odnoszące się do relacji z innymi 21(91,3%) 2 Funkcje związane z przetrwaniem 2 x Tabela 9. Realizacja funkcji instrumentalnych i obronnych Stopień ujawnienia funkcji Liczba przypadków Ogółem Samouszkodzenia Próby samobójcze Dominacja funkcji obronnych 30 (27,77%) 13 (59,09%) 43 Dominacja funkcji instrumentalnych 49 (45,37%) 4 (18,18%) 53 Względna równowaga funkcji obronnych i instrumentalnych 29 (26,85%) 5 (22,72%) 34 Co oznaczają wyniki Wskazują, że autoagresja jest zachowaniem funkcjonalnym W przypadku samouszkodzeń (45,37%) ujawnia się dominacja funkcji instrumentalnych W przypadku prób samobójczych (59,09%) zaznacza się dominacja funkcji obronnych Sugerują rozgraniczanie i zdecydowanie odmienne traktowanie dopuszczających się samouszkodzeń i prób samobójczych Dlaczego wyniki są ważne Ponieważ zdają się wskazywać, że szeroko rozumianym kontekście sytuacyjnym więźnia dopuszczającego się samouszkodzenia, są obecne czynniki, które nie służą przezwyciężaniu zachowań samouszkadzających. [email protected] www.nowacki.edu.pl Nowacki Z. ,,Autoagresja w warunkach izolacji więziennej – nie tylko funkcjonalne aspekty zachowania, Przegląd Więziennictwa Polskiego, nr 74-75, Warszawa 2012 Nowacki Z., Wypadki nadzwyczajne w warunkach izolacji więziennej w świetle teorii uczenia się, ,,Przegląd Więziennictwa Polskiego” 2011, nr 70. Bibliografia Babiker G., Arnold L., Autoagresja, Gdańsk 2002, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne. Malewski A., O nowy kształt nauk społecznych. Pisma zebrane, Warszawa1975, PWN. Numa Tétaz, Warto żyć. Samobójstwo – jego istota i zwalczanie, Warszawa 1976, PZWL.
