1. PATOFIZJOLOGICZNE (BIOLOGICZNE) PODSTAWY CHORÓB CYWILIZACYJNYCH Program nauczania przedmiotu Przedmiot dotyczy patofizjologii wybranych chorób, określanych jako choroby cywilizacyjne. Uwzględniono takie zagadnienia jak: miażdżyca, nowotwory, otyłość, cukrzyca. Celem nauczania proponowanego przedmiotu jest: 1. Zapoznanie słuchaczy z grupą chorób związanych z rozwojem cywilizacyjnym 2. Wskazanie na zaburzenia czynności ustroju człowieka na poziomie narządu, tkanki, komórki lub molekularnym, które powodują rozwój wymienionych chorób 3. Wskazywanie na dynamikę procesu chorobowego i związki przyczynowo-skutkowe zmienionej czynności organizmu 4. Wprowadzanie metody nauczania problemowego i łączenia treści nauk podstawowych z przedmiotami klinicznymi Zakres Miażdżyca • • • • • • Czynniki zagrożenia (genetyczne i środowiskowe) Uszkodzenie komórek śródbłonka naczyniowego (rodzaje uszkodzeń: mechanizm wolnorodnikowy, glikacja białek) Miażdżyca jako proces zapalny (znaczenie czynników prozakrzepowych, zaburzenie równowagi prostacyklina I2 - tromboksan A2, rola trombocytów, udział molekuł procesu zapalnego) Znaczenie czynników lipidowych (chylomikrony, lipoproteiny o bardzo niskiej oraz niskiej gęstości, zmodyfikowane frakcje lipoproteinowe, lipoproteina(a), lipoproteiny o wysokiej gęstości, rola receptorów lipoprotein o niskiej gęstości) Ochronna rola flawonoidów i witamin antyoksydacyjnych Hormonalna terapia zastępcza Nowotwory • • • • Czynniki determinujące rozwój nowotworów (protoonkogeny, onkogeny oraz geny supresorowe, dziedziczność, karcynogeny chemiczne, fizyczne i biologiczne, wolne rodniki) Kierunki karcynogennego oddziaływania dymu tytoniowego, promieniowania słonecznego oraz niektórych składników pokarmowych Wieloetapowy rozwój raka (inicjacja, promocja, progresja, podstawy tworzenia przerzutów) Biomarkery nowotworowe (biochemiczne markery choroby nowotworowej, markery podwyższonego ryzyka zachorowania) Otyłość • Bilans energetyczny • • • • • Metabolizm tkanki tłuszczowej (rodzaje i funkcje, aktywność metaboliczna, kontrola hormonalna) Sposoby określania otyłości (należna masa ciała, wskaźnik masy ciała) Podział otyłości (pierwotna, wtórna, regulacyjna, metaboliczna, hipertroficzna, hiperplastyczna, gynoidalna, androidalna). Etiopatogeneza otyłości (kolejność zjawisk fizjologicznych i biochemicznych czynniki genetyczne, hormonalne, psychiczne, neurogenne). Powiązania otyłości z zaburzeniami metabolicznymi i układowymi Cukrzyca • • • • • Regulacja stężenia glukozy we krwi (efekty działania insuliny i glukagonu, działania insuliny na poziomie komórkowym, metaboliczne następstwa niedoboru insuliny) Klasyfikacja cukrzycy (cukrzyca typu 1, cukrzyca typu 2, inne typy i zespoły upośledzenia tolerancji glukozy). Etiopatogeneza cukrzycy typu 1 i 2 (czynniki środowiskowe, predyspozycje genetyczne) Powikłania cukrzycy (wczesne - kwasica cukrzycowa, śpiączka hiperosmolalna; późne - mikro- oraz makroangiopatie cukrzycowe, glikacja białek). Patogenetyczne związki cukrzycy, otyłości i miażdżycy (hiperglikemia, hiperinsulinemia, tkankowa oporność na insulinę, nadciśnienie, uszkodzenie komórek śródbłonka naczyniowego Metody i ocena wyników nauczania Studenci pracują w kilkuosobowych grupach. Samodzielnie rozwiązują problemy sformułowane przez prowadzącego konwersatorium, na podstawie dostarczonej literatury tematu. Wybrane zagadnienia są wspólnie dyskutowane pod kierunkiem nauczyciela akademickiego. Podstawą zaliczenia przedmiotu jest aktywne uczestniczenie w zajęciach. Literatura dla studentów: 1. Bieżące artykuły naukowe dostarczane przez prowadzącego zajęcia. 2. K. Czyżewska: Patofizjologiczne podstawy wybranych chorób: Część I. Miażdżyca, Część II. Nowotwory, Część III. Otyłość. Akademia Medyczna w Poznaniu, Poznań 1998, 2000 r. 3. Podręczniki z zakresu: onkologii, endokrynologii, chorób wewnętrznych itp.