Alkohol - droga donikąd cz. I
advertisement
SCENARIUSZ PRZEDSIĘWZIĘCIA EDUKACYJNEGO Prezentowane poniżej przedsięwzięcie edukacyjne składa się z cyklu dwóch zajęć: Alkohol - droga donikąd cz. I oraz Alkohol – droga donikąd cz. II Jak i kiedy mówić „nie”? Opracowały: Magdalena Pilip i Maria Łasocha Temat: Alkohol – droga donikąd cz. I Uwagi wstępne: Zajęcia przeznaczone są dla młodzieży szkół ponadgimnazjalnych. Mają one charakter edukacyjny. Ich celem jest dostarczenie młodzieży podstawowych wiadomości o alkoholu oraz jego oddziaływaniu na organizm ludzki, ujawnienie nieprawidłowych przekonań na temat alkoholu (tzw. mity alkoholowe), a także zwiększenie świadomości osobistego zagrożenia konsekwencjami picia i nadużywania alkoholu. Przed zajęciami jeden z uczniów przygotowuje krótki 5-cio minutowy referat nt. alkoholu (patrz punkt 2 przebiegu zajęć). Cele operacyjne: Uczeń: Uczestniczy w burzy mózgów Wypisuje na tablicy pomysły swoich kolegów dotyczące sposobów poprawy samopoczucia, dokonując podziału na sposoby naturalne i chemiczne Przedstawia argumenty dowodzące, że droga chemiczna poprawy samopoczucia jest drogą sztuczną i prowadzi do ograniczenia wolności Ogląda film video pt. „Alkohol – droga donikąd” i uczestniczy w dyskusji na temat przyczyn i skutków popadania młodzieży w różne formy uzależnień Wypełnia test wiedzy o alkoholu Środki dydaktyczne: arkusz szarego papieru, flamastry, karteczki z zapisanymi na nich tzw. mitami alkoholowymi, kaseta wideo z filmem „Alkohol – droga donikąd”, telewizor, magnetowid, kwestionariusze testu wiedzy o alkoholu 1 Przebieg zajęć: 1.Uczniowie biorą udział w burzy mózgów nt. „Co ludzie robią, żeby czuć się dobrze lub poprawić swoje samopoczucie?” Jeden z uczniów, pod kierunkiem nauczyciela, zapisuje na arkuszu papieru pomysły swoich kolegów, dzieląc wcześniej arkusz na dwie części. Na jednej zapisuje naturalne sposoby uzyskiwania zadowolenia z życia. Druga część zarezerwowana jest dla chemicznych sposobów poprawy samopoczucia. Podsumowanie: rozmowa na temat różnych sposobów poprawy samopoczucia, nauczyciel zwraca uwagę, że droga chemiczna jest drogą sztuczną i prowadzi do ograniczenia wolności. 2.Jeden z uczniów prezentuje, przygotowany wcześniej referat na temat alkoholu. Referat powinien zawierać m.in. odpowiedzi na pytania: Co to jest ETOH?, Jakie jest jego działanie i wpływ na organizm człowieka? (informacje te można znaleźć w książce Jerzego Mellibrudy, Tajemnice ETOH, Warszawa 1995, Państwowa Agencja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych) 3.Uczniowie w grupkach dwu lub trzyosobowych losują przygotowane przez nauczyciela karteczki i mitami alkoholowymi (załącznik nr 1). Przez chwilę zastanawiają się czy twierdzenia zapisane na ich kartkach są prawdziwe czy fałszywe, następnie na forum grupy udzielają odpowiedzi starając się ją uzasadnić. Nauczyciel, w razie potrzeby, koryguje i uzupełnia wypowiedzi uczniów (szczegółowe informacje na ten temat można znaleźć w książce Jerzego Mellibrudy, Tajemnice ETOH na str. 21-24). 4.Uczniowie oglądają film video pt. „Alkohol – droga donikąd”. Po prezentacji filmu biorą udział w dyskusji nt. przyczyn i skutków popadania młodzieży w różne formy uzależnień. Projekcja filmu trwa 27 min. Film ten zawiera m.in. opinie lekarzy nt. zagrożeń wynikających z nadużywania alkoholu przez młodzież. Pokazuje także losy młodych ludzi, którzy popadli w uzależnienie od alkoholu i konsekwencje tego uzależnienia ( kaseta z filmem jest dostępna w Stacjach SanitarnoEpidemiologicznych, w razie trudności z wypożyczeniem, na zajęciach można wykorzystać film o podobnej tematyce). Praca domowa: Uczniowie dostają przygotowane przez nauczyciela testy wiedzy o alkoholu (załącznik nr 2). Każdy dostaje dwa testy: jeden wypełnia sam, a drugi daje do wypełnienia koledze, który nie uczestniczył w zajęciach. Wypełnione testy przynosi na następne zajęcia. 2 Temat: Alkohol - droga donikąd cz. II Jak i kiedy mówić „nie”? Uwagi wstępne: Prezentowane poniżej zajęcia mają charakter psychoedukacyjny. Uczniowie utrwalą sobie wiadomości z poprzednich zajęć, poznają techniki i sposoby asertywnego odmawiania i będą trenowali umiejętność ich stosowania w praktyce. Cele operacyjne: Uczeń: Dokonuje analizy odpowiedzi w teście wiedzy o alkoholu Zapoznaje się ze sposobami asertywnego odmawiania Wykonuje serię zadań dramowych ćwiczących asertywność Sporządza katalog cech charakterystycznych dla zachowania asertywnego, agresywnego i uległego Wykonuje plakat pt. Alkohol – droga donikąd i tworzy mini – galerię plakatów Środki dydaktyczne: kartki papieru, długopisy, plansza z 10 sposobami odmawiania (załącznik nr 4 ), arkusze papieru, farby , kredki , flamastry. Przebieg zajęć: 1.Uczniowie, pod kierunkiem nauczyciela, omawiają test wiedzy o alkoholu oraz porównują odpowiedzi dane przez siebie z odpowiedziami udzielonymi przez kolegów nie uczestniczących w zajęciach. 2.Nauczyciel przekazuje uczniom podstawowe wiadomości nt. asertywności i zachowań asertywnych (załącznik nr 3 ). Następnie wszyscy wspólnie pod kierunkiem nauczyciela sporządzają katalog cech charakterystycznych dla zachowania asertywnego, agresywnego i uległego. Jeden z uczniów dzieli arkusz papieru na trzy części i spisuje katalog cech. 3.Uczniowie przypominają sobie trzy sytuacje, w których ktoś ostatnio poprosił ich o zrobienie czegoś, a oni zgodzili się chociaż nie mieli ochoty. Każdy dzieli 3 kartkę na 4 części . W pierwszej rubryce krótko opisuje sytuacje, w drugiej co zyskał , dzięki temu, że nie odmówił, w trzeciej co stracił , w czwartej – co by się stało, gdyby w poszczególnych sytuacjach odmówił spełnienia prośby. Następnie uczniowie najpierw indywidualnie, potem w grupach analizują swoje „bilanse strat i zysków”, zastanawiają się, czy słusznie postąpili, jak zachowaliby się teraz, gdyby te sytuacje się powtórzyły. Chętni uczniowie wypowiadają się na forum: czy zawsze warto mówić „tak”, w jakich sytuacjach lepiej powiedzieć „nie” –dlaczego, czy mają trudności z odmawianiem prośbom innych ludzi; w jakich sytuacjach i komu najtrudniej jest odmówić. 4.Uczniowie zapoznają się w wywieszoną przez nauczyciela planszą przedstawiającą 10 sposobów odmawiania (załącznik nr 4). Dobierają się w pary, każda para dzieli się na osobę A i B. Pary maja za zadanie przećwiczyć różne sposoby odmawiania, robią to wg podanego schematu: np. Osoba A – „Piotrek, chodź ze mną po lekcjach do pubu na browarka” Osoba B: - wymyśla odpowiedź według podanych na planszy punktów Po przećwiczeniu odmawiania przez osobę B następuje zamiana ról. Podsumowanie: uczniowie na forum grupy dzielą się wrażeniami i odczuciami, mówią, w której roli czuli się najlepiej, który sposób odmawiania najbardziej im odpowiadał. 5.Uczniowie dzielą się w pary (inne niż poprzednio), w parach tych chętni będą odgrywać scenki. Uczestnicy otrzymują dokładny opis scenki, którą będą odgrywać: Scenka I: „Wracasz z nowym kolegą ze szkoły, kolega wydaje ci się fajny, chciałabyś go lepiej poznać. Zaprasza cię on na piwo. W jaki sposób postąpisz?” Scenka II: „Jesteś na imprezie, świetnie się bawisz. Nagle zauważasz, że grupa osób siedzących w kącie pokoju podaje sobie coś z rąk do rąk. Jedna z tych osób, znajoma, przywołuje cię gestem i proponuje, żebyś też się zaciągnęła” Scenka III: „Jesteś u koleżanki, której rodzice wyjechali na jeden dzień. Koleżanka proponuje, żebyście spróbowały alkoholu z barku” Scenka IV: „Jesteś na imieninach u koleżanki, pijany chłopak, mimo twoich odmów, po raz kolejny prosi cię do tańca” Podsumowanie: osoby odmawiające dzielą się swoimi wrażeniami, mówią jak czuły się w swoich rolach, które ze zdań były najskuteczniejsze podczas odmawiania; pozostali uczestnicy wypowiadają się, jak oni zachowaliby się w takich sytuacjach. Praca domowa: Uczniowie wykonują plakaty pt. Alkohol – droga donikąd. Na wykonanie zadania mają tydzień, następnie ze zrobionych przez siebie prac tworzą, pod kierunkiem nauczyciela, mini – galerię plakatu. 4 Załącznik nr 1 MITY ALKOHOLOWE ,,Ci, którzy mają mocną głowę mogą pić spokojniej”- prawda czy fałsz? ,,Piwo i wino to nie jest prawdziwy alkohol” – prawda czy fałsz? ,,Kierowca może się trochę napić” – prawda czy fałsz? ,,Problemy mają tylko prymitywni ludzie ze złych środowisk – prawda czy fałsz? ,,Siła woli jest najważniejsza” – prawda czy fałsz? ,,Alkohol może być dobrym lekarstwem na dolegliwości” – prawda czy fałsz? 5 Załącznik nr 2 TEST WIEDZY O ALKOHOLU Odpowiedz na pytania: 1. Czy sprzedaż piwa jest w Polsce prawnie dozwolona osobom, które ukończyły: a) 16 lat b) 18 lat 2. Czy po wypiciu 1 do 2 butelek piwa człowiek swoich możliwości : a) nie docenia b) przecenia je 3. Roztwór alkoholu do odkażania działa silniej bakteriobójczo, gdy zawiera: a) 60-70% alkoholu b) 80-90% alkoholu 4. Po wypiciu alkoholu odporność człowieka na niską temperaturę otoczenia: a) zwiększa się b) zmniejsza się 5. Czy różne napoje alkoholowe (piwo, wino, wódka, koktajle) zawierają tę samą substancję chemiczną o nazwie alkohol etylowy: a) tak b) nie 6. Czy w małym kieliszku wódki jest mniej więcej tyle samo alkoholu co w: a) połowie butelki piwa b) całej butelce piwa 7. Jaka dawka alkoholu jest śmiertelna dla człowieka: a) 4 promile b) 5 promili 8. Czy palenie papierosów i picie kawy zwiększa wpływ alkoholu na organizm człowieka: a) tak b) nie 9. Czy waga, płeć i budowa ciała osoby pijącej mają wpływ na stężenie alkoholu we krwi: a) tak b) nie 10.Czy lampka wina zawiera tyle samo alkoholu co mały kieliszek wódki: a) tak b) nie 11.W jakim kraju nie wolno sprzedawać napojów alkoholowych osobom, które nie ukończyły 21 lat? a)USA b)Rosja 6 Załącznik nr 3 Asertywność jest to umiejętność pełnego wyrażania siebie w kontakcie z innymi. Zachowanie asertywne oznacza bezpośrednie, uczciwe i stanowcze wyrażanie swoich uczuć, postaw, opinii lub pragnień w sposób respektujący uczucia, postawy, opinie, prawa i pragnienia drugiej osoby. Zachowanie asertywne różni się więc od zachowania agresywnego tym, że oznacza korzystanie z osobistych praw bez naruszania praw innych osób. Asertywność jest często mylona z agresją. W przypadku zachowań agresywnych sytuacje są postrzegane w kategoriach „ja wygrywam, ty przegrywasz”. Ton głosu w zachowaniu agresywnym różni się od tonu głosu w zachowaniu asertywnym – często bywa hałaśliwy, pobrzmiewa w nim pogróżka lub sarkazm. Zachowanie asertywne różni się też od zachowania uległego, zakłada bowiem działanie zgodne z własnym interesem oraz stanowczą obronę siebie i swoich praw – bez nieuzasadnionego poczucia winy i lęku. Asertywność jest umiejętnością kluczową, kiedy trzeba się oprzeć naciskom m.in. w sprawie alkoholu czy narkotyków. Asertywność nie stanowi gwarancji sukcesu, ale daje satysfakcję z wyrażania własnych uczuć po to, by konflikt można było rozstrzygnąć bez poczucia winy czy nieszczerości. Techniki zachowań asertywnych: Technika „czterech kroków”- określenie w jednym zdaniu (krótkim), na czym polega problem (krok I), jakie w związku z tym przeżywa się emocje (krok II), co się proponuje (krok III) i jakie to będzie miało konsekwencje (krok IV), np. Robisz mi zarzut, że nie chce z tobą pójść do pubu na piwo. Jest mi przykro i ogarnia mnie złość, że od picia piwa uzależniasz naszą przyjaźń. Myślę, że moglibyśmy razem przejść się na Starówkę, będziemy mogli porozmawiać, może spotkamy kogoś znajomego. Technika „Zdartej płyty” – polega na wielokrotnym i stanowczym powtarzaniu zdania kluczowego oraz parafrazie połączonej z nazywaniem uczuć, np. „nie, nie pożyczę ci tej kasety”, „nie pożyczę ci kasety, bo nie oddałeś mi poprzedniej”, „rozumiem, że to się zmieni, ale nie pożyczę ci kasety” itd., aż do wycofania się osoby proszącej. Technika „zasłony dymnej” – polega na tym, że gdy ktoś atakuje, nie mówimy wprost o co chodzi; kluczowe w tej technice jest używanie zwrotów: możliwe, że tak jest; chyba faktycznie....; być może....np. „być może źle zrobiłem”, „chyba faktycznie nie pomyślałem...” Wytrąca się w ten sposób „broń agresji słownej i zarzutów” rozmówcy. (więcej informacji można znaleźć w książce Ewy Kosińskiej i Barbary Zachary: Profilaktyka pierwszorzędowa, Kraków 2003, Rubikon) 7 Załącznik nr 4 10 SPOSOBÓW ODMAWIANIA 1. Po prostu powiedz „NIE” Pokręć głową: „Nie dziękuję. Nie mam ochoty. Nie myślę tego robić.” 2. Odejdź Zasadą jest powiedzenie „nie”, nie więcej niż dwa razy i jeśli to nie skutkuje, odejść – szybko i pewnie. 3. Zignoruj Po prostu zignoruj, udawaj, że jesteś zajęty, w ogóle nie odpowiadaj. 4. Podaj powód „Muszę iść do domu, spodziewam się telefonu. Przepraszam, mam inne plany”. 5. Zmień temat „Podobają mi się twoje adidasy, drogo kosztowały?” 6. Zażartuj „Z rozkoszą, ale zaplanowałam uporządkować dziś szufladę ze skarpetami”. 7. Oburz się „Nie mogę uwierzyć w to co słyszę. Chyba nie mówisz tego poważnie”. 8. Powiedz komplement „Jesteś fajnym chłopakiem, ale ten pomysł to niewypał”. 9. Zaproponuj coś lepszego „Mam lepszy pomysł, chodźmy do mnie posłuchać nowej płyty”. 10.Rzuć wyzwanie „Jesteś przecież moim przyjacielem, więc nie namawiaj mnie do czegoś, czego nie chcę zrobić” 8
