ANATOMIA 15.XI.2008 UKŁAD MIĘŚNIOWY TKANA MIĘŚNIOWA

ANATOMIA 15.XI.2008
UKŁAD MIĘŚNIOWY
TKANA MIĘŚNIOWA:
→ Jest to zbiór komórek zdolnych do skurczu
Skurcz - reakcja włókna mięśniowego na bodziec
Mięśnie – to narządy ruchu [ związanego z ruchem ciała, ale i przedmiotów → płynów],
znane jest ponad 700 mięśni
→ Jest odpowiedzialna za ruch przedmiotów wewnątrz jak i poza ciałem
Cechy tkanki mięśniowej :
→ pobudliwość: wyrażona jest reaktywnością
→ kurczliwość to zdolność reagowaniem skurczem na bodziec
→ elastyczność : zdolnośc mięśnia do powrotu do jego pierwotnej długości kiedy napięcie
ustaje. Zmniejsza się wraz z wiekiem
→ rozciagliwość : zdolnośc zwiększania dlugości w odpowiedzi na skurcz przeciwstałych
włókien mięśniowych
PODZIAŁ MIĘŚNI
→ mięśnie gładnie
→ mieśnie poprzecznie prążkowane:

szkieletowe

sercowy

włókna układu przedsionkowego
Mięśnie gładkie:
→ komórki wrzecionowate , w którym nie ma układu poprzecznego prążkowania ,
→ są jednojądrzaste z centralnym występowaniem jądra
→ duża ilość sarkoplazmy i mioglobiny w komórce
→ skurcz powolny i długotrwały
→ komórki te kurczą się i rozkurczają wolniej niż komórki tk. Mieśniowej pp , za to są
bardziej odporne na zmęczenie
→ długość: macica ciężarnej - 500 mcm, przewód pokarmowy 200 mcm , ściany anczyń
krwionośnych 20 mcm,
→ występowanie :

ściany naczyń krwionośnych, przewodu pokarmowego, przewodyów wyprowadzajacych
dużych narządów,

torebki narządów : oko, skóra,

drogi oddechowe,

układ moczowo -płciowy
Mięśnie poprzecznie prążkowane:
Miesień sercowy:
→ zbudowany z włókien mięśniowych poprzecznie prążkowanych
→ komórki długie, cylindryczne, rozgałęziają się i łączą na biegunach - tworzą przestrzenna
sieć
→ czynność automatyczna, niezależna od naszej woli
→ Podstawowy impulsy, przesyłane są z węzła zatokowo-przedsionkowego
→ występuje w ścianie przedsionków i komór serca
→ ściana przedsionków – dwie warstwy komórek:

głębsza z komórek krótszych

powierzchowna z komórek dłuższych
→ mięsień sercowy u osób uprawiąjących sport ma większą masę, i wymiary komórek , ich
liczba pozostaje ta sama
MPP:
→ wchodza w skąłd narzadu ruchu
→ komórki długie, cylindryczne, liczne jądra na obwodzi komórki,
→ skurcz szybki, zależny od woli człowieka,
WYJĄTKI:

mięśnie oddechowe,

mięśnie przełyku,

mięśnie ucha,

mięsień dźwigacz jądra,
Sarkomer:
→ strukturalna jednostka włókien mięśniowych pp,
→ aktyna i miozyna ułożone są naprzemiennie , łańcuchy miozyny znajdują się między
aktynowymi
→ miozyna załamuje światło podwójnie
→ aktyna załamuje światło pojedynczo
→ Efektem tego jest występowanie prążków :

anizotropowy: ciemnny (posrodku zawiera jasniejsze pole - prążek H - bez aktyny w
rozkurczu)

izotropowy – jasny

prążek Z - dzieli na sarkomery
Białka kurczliwe uporządkowane są w formie miofybrylli,
miofilamenty cienkie: główny składnik to aktyna, zawiera też tropomiozynę i troponinę
miofilamenty grube : miozyna
→ www → budowa sarkomeru → schemat
SKURCZ: na fizjologii
Następuje na zasadzie wzajemnego przesuwania się miofilamentów cienkich względem
grubych - ruch ślizgowy
→ długość obu rodzajów miofilamentów podczas skurczu nie zmienia się,
->następuje skrócenie prążków L,
Impuls z ośrodkowego układu nerwowego dociera do błony włókna miesniowego [za
pośrednictwem neuronu ruchowego] → z neuronu zostaje uwolniona acetylocholina →
depolaryzacja błony włokna miesniowego - powstaje fala aktywności → z siateczki
śródplazmatycznej zostają uwolnione jony wapnia → wzdłuż miofilamentu aktynowego
powstają centra aktywne – staję się on zdolny do połączenia z miofilamentem miozynowym →
ATP rozkładane jest do ADP i fosforanu z wydzieleniem energii → miozyna łączy się z aktyną
– następuje obrót główki miozyny o 45 st. - miofilamenty aktynowe zostają wciągnięte
między miozynowe - rozkład kolejnej cząstki ATP- przesunięcie miofilamentu aktynowego
względem miozynowego
Komórki mięśniowe:
→ możemy podzielić na włókna jasne i ciemne [ ilość mioglobiny w cytoplazmie- stanowi
pewien rezerwuar tlenu]

czerwone: bogate w mioglobinę,a mniej włókienek kurczliwych, mniejsza siła, ale później
się męczą, występuje w mięśniach gałki ocznej, żwaczach

białe: więcej komórek kurczliwych a mniej mioglobiny, intenywnie się kurczą, ale szybko
się męczą
MIĘŚNIE:
→ zbudowane są z komórek
 każda z komórek jest tak długa jak mięśień,
 mięśnie małe: 100 mcm długości, 10 mcm średnicy
 miesnie duże 35 mcm długości






FUNKCJE:
ruch: odpowiedzialne za ruch ciała, oka , mimikę twarzy, oddychanie
wspomagają oddychanie, odżywianie i mówienie
podparcie dla ciała , kurczące mięśnie dają opór sile grawitacji dzięki czemu mozemy
utrzymać postawę poziomą
regulacja temperatury- podczas skurczu mięśni następuje rozpad ATP z wydzieleniem
ciepła , powstające ciepło rozprowadzane jest po całym ciele
ochrona organów wewnętrznych i stabilizowanie stawów
wspomaganie przepływu w naczyniach krwionośnych
NARZĄDY POMOCNICZNE MIĘŚNI:

MIĘŚNIE KLATKI PIERSIOWEJ:
powierzchniowe:
→ piersiowy większy
→ piersiowy mniejszy
→ podobojczykowy
mięśnie brzucha:

przepona,

miesien prosty brzucha

skośny zewnętrzny brzucha

skośny wewnętrzny brzucha

poprzeczny brzucha

czworoboczny lędźwiowy
Mieśnie brzucha - czynność
1. Są mięśniami wydechowymi → podczas ich skurczu następuje obniżenie żeber, ucisk
na trzewia powoduje, wytłoczenie przepony do klatki peirsiowej
2. Powodują zwiększenie ciśnienia w jamie brzusznej → razem z przeponą oraz
mięśniami miednicy tworzą tłocznię brzuszną,
3. Są mięśniami ruchowymi tułowia
PRZEPONA:
kopulasto wysklepiony mięsień

oddziela klatkę piersiową od jamy brzusznej

jest to główny mięsień wdechowy
Skurcz powoduje zwiększenie się pionowego wymiaru klatki piersiowej [zmniejszenia
ciśnienia] , zmniejszenia [zwiększenie ciśnienia] , następują rytmiczne zmiany ciśnienia w
klatce piersiowej i jamie brzusznej
→ różnica ciśnień umożliwia oddychanie a także powoduje wypieranie krwi żylnej z jamy
brzusznej do klatki piersiowej

przebita jest otworami:
→ przełykowy – przełyk nerw błędny
→ aortowy
→ żyły głównej dolnej









TŁOCZNIA BRZUSZNA:
jeśli przy ustalonej klatce piersiowej nastąpi równoczesny skurcz wszystkich mięśni
brzucha, przepony, oraz dna miednicy, zmniejsza się wówczas objętość jamy brzusznej, a
ciśnienie w niej znacznie wzrasta tworząc tłocznię brzuszną
wzmożone ciśnienie działa na narządy jamy brzusznej ułatwiając: wydalanie moczu,
oddawanie kału i wydalanie płodu
MIĘŚNIE GŁOWY:
sklepienia czaski
małżowiny usznej
otoczenia szpary powiek
nozdrzy
żwaczy-> rozcieranie i miażdżenie pokarmu
szpary ust
→Mięśnie mimiczne: wyrażają stany psychiczne takie jak np. gniew, radość czy smutek,
współdziałają w zamykaniu szpary powiek i jamy ustniej
→ Współdziałają w procesie przyjmowania i przesuwania pokarmów między zębami.



MIĘŚNIE KONCZYNY GÓRNEJ:
mięśnie obręczy kończyny górnej
mieśnie ramienia
→ grupa przednia [zginacze]
→ grupa tylna [prostowniki]
MIĘŚNIE KOŃCZYNY DOLNEJ:
mięśnie obręczy dolnej
→ wewnętrzne
→ zewnętrzne

mięśnie uda
→ grupa przednia [prostowniki]
→ grupa tylna[zginacze]
→ grupa przyśrodkowa
KOMÓRKA:


jest to najmniejsza budulcowa i funkcjonalna jednostka organizmów żywych
stanowi organizm jednokomórkowy lub może być elementem składkowym organizmu
wielokomórkowego
skład chemiczny komórki:

woda

białka

DNA / RNA

cukry

tłuszcze

pierwiastki: tlen, węgiel, wodór, azot, oraz inne pierwiastki: Ca, P, K, S, Na, Mg, Cl, Fe, J
, Mn, Cu, Zn i inne..
komórki :

prokariotyczne → kilkakrotnie mniejsze od eukariotycznej, posiada flagellum

eukariotyczne → ograniczona błoną komórką, wewnątrz znajduje się cytoplazma, oraz
szereg wewnętrznych organelli pełniących funkcje życiowe komórki.
ORGANELLA KOMÓRKOWE:
→ błona komórkowa: to półprzepuszczalna blona która ma oddzielac wnętrze komórki od
świata zewnętrznego. Jest złożona z dwóch warstw lipidów
[fosfolipidy], oraz białek [ niektóre są luźno związane z powierzchnią błony, inne przebijają
blonę lub są w niej mocno osadzone].
Warstwa lipidowa zbudowana jest z pałeczkowatych cząstek , których hydrofobowe końce
skierowane są do siebie. Błona ma strukturę mozaikową.
→ jądro komórkowe: posiada własną otoczkę, mieści się zwykle w pobliżu środka komórki i
przeważnie ma kształt kulisty. /Występuje w nim w postaci ziarenek substancja zwana
chromatyną. Wewnątrz jądra znajduje się jąderko
Funkcje jądra: zawiera inf. genetyczną
→ steruje biosyntezą białka
→ przekazuje infromacj genetycznym komórkom potomnym w procedac
→ mitochondrium: otoczone podwójną błoną białkowo-lipidową → centrum energetyczne
komórki [ w postaci ATP], przemiany energetycznie w szczególności w procesie w fosforylacji
zachodzące w błonie wewnetrznej-
-cytoplazma: substancja o konsystencji zolu, wypełniająca wnętrze komórki, zawieszone są
w niej wszystkie organella komórkowe. Dzielimy ją na struktury bloniaste i cytoplazmę
→ Retikulum endoplazmatyczne- siateczka wewnątrzplazmatyczna - wewnętrzna
pojedyncza błoną – typy retikulum:

siateczka gładka- powierzchnia siateczki jest gładka. Jest odpowiedzialna za syntezę
tłuszczów

siateczka szorstka – na jej powierzchni znajduję się rybosomy, odpowiedzialna za synteze
białek
→ rybosomy: złożone kompleksy białkowo-nukleinowe, pełnią kluczową rolę w procesie
translacji [przepisywanie kodu genetycznego na sekwencję białkową]
→centriole, cytoszkielet i aparaty ruchowe: mikroszkielet kokomórki, są to zazwyczaj
długie włókniste aglomeraty związków chemicznych,
→ aparaty Golgiego - służą cheimcznym modyfikacjom substancji odżywczych zużywanych
przez komórkę, bądź wydzielanych poza nią. Podstawową jednostką strukturalną aparatu
Golgiego jest diktiosom. W strukturach Golgiego odbywa się :

sortowanie i dojrzewanie białek i lipidów

modyfikacja reszt cukrowych glikoprotein i glikoglicerolipidów

synteza polisacharydów oraz mukopolisacharydów, hemicelulozy, pektyny
→ lizosom – to pęcherzyki zawierające enzymy rozkładające białka, kwasy nukleinowe,
węglowodany i tłuszcze. W lizosomie zachodzi nie tylko proces trawienia komórkowego
wchłoniętych pokarmów, ale także rozkład niepotrzebnych już cząsteczek


CYKL ŻYCIOWY KOMÓRKI
faza M : podział mitotyczny i poczatek cytokinezy
faza G1: zakończenie cytokinezy, wzrost i biosynteza
......
TKANKA
Jest to zespół komórek i ich wytworów o podobnym pochodzeniu, budowie, przemianie
materii, i przystosowaych do wykonywania określonej funkcji na rzecz całego organizmu.
Tkanki są elementami składowymi narzadów i ich układów.
Typy tkanek:
→ nabłonkowa:

jedna z podstawowych tkanek zwierzęcych, powstaje z ekto i endo dermy. Komórki tej
tkanki bardzo ścisle do siebie przylegają , pełnią rolę obronną organizmu, bierze też
udział w wchłanianiu pokarmu, bierze udział w wymianie gazów i wydalaniu

rozróżniamy nabłonek jednowarstwowy i wielowarstwowy
www -----> schemat → typy nabłonków
→ łączna

powtaje z mezodermy

wytwarzają duża ilośc subs. Międzykomórkowej [ w łącznej minimalna ilosć ]
, która wypełnia przestrzenie między nimi.

Ma za zadanie spajać różne typy innych tkanek, zapewnić podporę narzadom i ochraniać
wrażliwe części organizmu,
→ Tkankę łączną dzielimy na :

właściwą : siateczkowa, zbita, wiotka, zarodkowa

oporowa chrzęstna ( szklista, sprężysta), kostna ( gąbczasta, zbita)

krew i limfa
→ mięśniowa
→ nerwowa

odbiera i przekazuje impulsy ze środowiska nerwowego od receptorów do efektorów,
przetwarza impulsy, przewodzi impulsy z neuronu do innego neuronu, wytwarza
substancje przekaźnikowe

w skład tkanki nerwowej wchodzą:

neurony – jest podstawową jednostką strukturalno- czynnościową

komórki glejowe – komórki izolujace, odbierające i odżywiające neurony

tkanka nerwowa ma bardzo słabe możliwości regeneracyjne
NARZĄD
--- -- -- --UKŁAD ROZRODCZY
→ układ rozrodczy = układ płciowy
→ produkcja komórek płciowych zwanych gametami:
plemniki (gamety męskie), komórki jajowe (gamety żeńskie)
→ funkcje rozrodcze (wydawanie potomstwa, podtrzymywanie ciągłości gatunku)
DOJRZAŁOŚĆ FIZJOLOGICZNA:



początek dojrzewania płciowego -10-12 r.ż. (wcześniej u dziewcząt)
wpływ rasy, klimatu, warunków bytowych (najwcześniej dojrzewa rasa czarna,
najpóźniej- żółta, u rasy białej- późniejsze dojrzewanie u mieszkańców krajów
północnych)
dojrzałość fizjologiczna znacznie poprzzedza dojrzałość psychiczną i społeczną
CECHY PŁCIOWE:



pierwszorzędowe cechy płciowe (męskie i żeńskie gruczoły rozrodcze)
drugorzędowe cechy płciowe (zewnętrzne narządy płciowe)
trzeciorzędowe cechy płciowe (nie mają bezpośredniego związku z rozmnażaniem, np.
owłosienie twarzy, barwa głosu)
UKŁAD PŁCIOWY MĘSKI:


narządy płciowe wewnętrzne: jądra, najądrza, nasieniowody, pęcherzyki nasienne,
przewody wytryskowe, gruczoł krokowy ( gruczoł sterczowy, prostata)
narządy płciowe zewnętrzne: moszna, prącie
JĄDRO:






narząd parzysty
lokalizacja w dolnej części moszny wraz z przylegającymi do jąder najądrzami
kształt elipsoidalny
zbudowane z łącznotkankowego zrębu oraz z właściwego miąższu jądra składającego się z
płacików, w których znajdują się kanaliki nasienne wysłane nabłonkiem
plemnikotwórczym
odpowiedzalne za produkcję plemników
produkują męskie hormony płciowe
NAJĄDRZE:




narząd parzysty, anatomicznie związany z jądrem
zbudowany z głowy („nasadzonej” na górny biegun jądra), trzonu i ogona, który
przechodzi w nasieniowód
w obrębie najądrza plemniki przchodzą okres dojrzewania
ogon najądrza jest magazynem dojrzałych tj. zdolnych do zapłodnienia plemników
NASIENIOWÓD




parzysty przewód dł. ok 50 cm
jest przedłużeniem najądrza, podczas wytrysku z dużą szybkością przeprowadza nasienie
do cewki moczowej, wchodzi w skład powrózka nasiennego
w końcowym odcinku łączy się z pęcherzykiem nasiennym (parzysty twór gruczołowy,
którego wydzielina miesza się z nasieniem)
począwszy od miejsca połączenia nasieniowód wnika do gruczołu krokowego i zmienia
nazwę na przewód wtryskowy, który uchodzi do cewki moczowej
GRUCZOŁ KROKOWY




narząd nieparzysty
w skłąd miąższu wchodzi tkanka mięśniowa gładka, tk łączna oraz gruczołowa
(dominująca)
gruczoł produkuje alaliczną wydzielinę wyprowadzaną do cewki moczowej przy wytrysku
nasienia
płyn z gruczoły sterczowego wpływa korzystnie na aktywność i żywotnośc plemników
MOSZNA

jest to worek skórny w którym znajdują się jądra z najądrzami
PENIS



narząd kopulacyjny
składa się z nasady prącia , trzonu i żołędzi
zbudowany z trzech walcowych tworów: dwóch ciał jamistych oraz położonego po
dolnej stronie ciała gąbczastego, w którym przebiega cewka moczowa
ŻEŃSKIE NARZĄDY PŁCIOWE


wewnętrzne: jajniki, jajowody, macica, pochwa
zewnętrzne: wargi sromowe[mniejsze i większe] , łechtaczka, gruczoły przedsionkowe
JAJNIK



pokryty nabłonkiem płaskim, pod którym znajdują się dwie warstwy:
1) zewnetrzna, pęcherzykowa, zwana istotą korową, w obrebie której znajdują się liczne,
niedojrzałe komórki jajowe
2) wewnętrzna – istota rdzenna zwierająca naczynia krwionośne;
odpowiedzialny za produkcję dojrzałych żeńskich komórek płciowych
produkuje żeńskie hormony płciowe
JAJOWÓD
MACICA



pojedynczy, gruszkowaty narząd mięśniowy znajdujący się w obrębie miednicy mniejszej
między pęcherzem moczowym a odbytnicą
jajowodem dostaje się do niej komórka jajowa a jeśli zostanie zapłodniona to we wnętrzu
macicy znajduje się zarodek
zbudowana z dna macicy, trzonu i szyjki macicA






POCHWA
żeński układ kopulacyjny oraz kanał porodowy
długosc ok. 8-10 cm
górna część pochwy obejmuje szyjkę macicy, koniec dolny zwany ujściem pochwy


105 h - WSTĘPNA PRAKTYKA SZPITALNA
35 h - praktyka technologiczna
70 h - praktyka w domu opieki [starców, dom dziecka, opieki społecznej] o
29 XI - nie ma naszego profesorka od anatomii