SPOTKANIA WARSZTATOWE DLA RODZICÓW
advertisement
SPOTKANIA WARSZTATOWE DLA RODZICÓW Psychologowie Poradni PsychologicznoPedagogicznej nr 10 Agnieszka Grabek Agnieszka Klimonda Spotkanie pierwsze Przedstawienie planu warsztatów Oczekiwania rodziców Kontrakt Prawidłowości rozwojowe dzieci 4-5 letnich O zasadach Każde dziecko rozwija się według pewnego wzorca, przechodząc kolejno jednakowe etapy, jednak sposób i tempo ich pokonywania są dla każdego dziecka inne. Rozwój psychospołeczny nie przebiega liniowo, okresy równowagi (wewnętrznej, w stosunkach z innymi), przeplatają się z okresami, kiedy dziecko nie czuje się dobrze z samym sobą i jest w konflikcie z otoczeniem. Dzieje się tak dlatego, że każda zmiana (czyli postęp) wymaga zburzenia wcześniej osiągniętej równowagi. Okresy nierównowagi 9 lat 7 lat 5,5 roku 4,5 roku 3,5 roku 2,5 roku 1,5 roku Okresy równowagi 10 lat 8 lat 6,5 roku 5 lat 4 lata 3 lata 2 lata Czterolatek nie do opanowania nie do opanowania ruchowo (bije, kopie, rzuca kamieniami, niszczy przedmioty, ucieka) nie do opanowania emocjonalnie (głośny, niemądry śmiech na przemian z napadami złości) nie do opanowania językowo (wulgarne wyrażenia używane są z upodobaniem, dziecko zdaje sobie sprawę z ich niestosowności) nie do opanowania w relacjach (przeciwstawia się poleceniom, stawia opór, kary nie skutkują) nie do opanowania w wyobraźni (historie rażąco sprzeczne z faktami - granica między fikcją a rzeczywistością jest cienka, dziecko wierzy w to, co mówi) potrafi być odpowiedzialny sprawdza sam siebie, podejmując wyzwania typu samodzielne oddalenie się od domu, przebieganie jezdni. Wymaga nadzoru, ale i pewnej swobody niezbędnej do realizacji jego żywiołowości rwie się do pomagania, jednak z tej pomocy może wyniknąć więcej kłopotów niż korzyści, bo wszystko robi bardzo szybko i zamaszyście Cztery i pół roku zamknięty w sobie stara się rozdzielić rzeczywistość od wyobrażeń, nie gubi się już tak łatwo we własnych fantazjach nieco bardziej konsekwentny i skupiony na działaniach, częściej doprowadza swoje projekty do końca lubi dyskutować, także na trudne tematy lepiej nad sobą panuje, potrafi łatwiej poradzić sobie z własnym rozdrażnieniem brak pewności siebie i nieprzewidywalność lepsza sprawność motoryczna zaczyna wykazywać zainteresowanie literami i cyframi okres gwałtownego rozwoju intelektualnego, wiele dzieci nadrabia pewne opóźnienia (motoryczne, językowe) okres wzmożonego napięcia, licznych konfliktów i stresów, więc zwiększa się liczba sposobów ich rozładowywania występują manieryzmy, powtarzające się uporczywie, zawsze takie same, automatyczne ruchy oraz inne zachowania – całkowicie bezcelowe (nie należy zwracać na nie uwagi ani próbować im przeciwdziałać), najczęściej wkrótce mijają same Pięć lat i znowu łatwiej dobrze się z sobą czuje, a przy tym inni dobrze się czują w jego towarzystwie próbuje tylko tego, co jest w stanie zrobić, i dlatego jest zdolny wykonywać wszystko, do czego się zabiera stabilny i dobrze przystosowany, można na nim polegać spokojny, przyjacielski, nie narzuca się innym lubi przebywać blisko mamy, wykonywać jej polecenia, robić różne rzeczy razem z nią i dla niej Jak dziecko rozładowuje napięcia 4 lata 5 lat ssanie palca tylko podczas snu niezbyt wiele przejawów emocjonalnego napięcia. Często tylko jeden, charakterystyczny sposób rozładowywania napięć zachowanie „nie do opanowania”: motorycznie - dziecko ucieka, kopie, pluje, obgryza paznokcie, dłubie w nosie, robi miny ręka przy twarzy: dłubanie w nosie, obgryzanie paznokci werbalnie - puszy się i przechwala, celowo koślawi język i używa brzydkich słów ssanie palca przed snem albo w stanie wielkiego zmęczenia lęki i koszmary senne mruganie oczami, potrząsanie głową, chrząkanie i pokasływanie, szczególnie u schyłku dnia potrzeba oddania moczu w chwilach podniecenia emocjonalnego głośne wciąganie powietrza nosem ból brzucha, a nawet wymioty w momencie stresu Lęki 4 lata 5 lat powracają lęki słuchowe, szczególnie odgłosy silników niewiele lęków ciemność przeważnie wizualne dzikie zwierzęta mniej obaw przed zwierzętami, złymi ludźmi, czarodziejami wyjście rodziców, szczególnie wieczorem konkretne, przyziemne obawy o potłuczenie się przy upadku, pogryzienie przez psa, itp.. ciemność obawa, że rodzic nie wróci do domu Ćwiczenie: Jak widzę moje dziecko Narysuj prostokąt, zaznacz na nim, jak wiele akceptujesz u dziecka, a ile nie Porozmawiaj o obszarze trudności w małych grupach Wymień pięć pozytywnych cech swojego dziecka Odczytaj te cechy z imieniem i wiekiem dziecka Debata Proporcje między plusami i minusami Próba określenia problemu dotyczącymi minusów Czy łatwo było wypisać pięć pozytywnych cech? Jak się słucha pochwał dotyczących innych dzieci? Ćwiczenie: technika wyobrażeniowa Opowiadanie Burza mózgów: Jak jest cel wychowania - co widzimy na końcu drogi - jakich postaw, zachowań oczekujemy - jakie chcemy, aby były nasze dzieci w przyszłości Zasady Dzieci chcą znać zasady rządzące ich światem. Muszą wiedzieć, czego się od nich oczekuje, jakie są relacje z innymi, co się dzieje, jeśli przekroczą postawione granice. W miarę dorastania dziecka, zasady powinny być dostosowywane do jego wieku i potrzeb. Dzieci nie nauczone zasad czują się jak człowiek w obcym państwie, który nie zna jego języka i zwyczajów. Popadają w konflikty w świecie zewnętrznym. Wprowadzenie zasad uczy dzieci prawidłowego funkcjonowania w świecie. Jasne komunikaty uczą dzieci akceptowanych zachowań. zasady pomagają odkrywać świat (dzieci naśladują obserwowane zachowania, formułują własne przekonania według zebranych informacji. Doświadczenia te mają większy wpływ niż słowa) zasady określają, jakie zachowania są akceptowane (bez jasnych wskazówek łatwo zejść z dobrej drogi i popaść w tarapaty. Jasne zasady pomagają zmierzać w wyznaczonym kierunku) zasady określają związki z ludźmi (dzieci uczą się, jaką mają pozycję w rodzinie. Gdy dziecko ma zbyt dużo władzy zaczyna przeceniać swoje wpływy, granice rozmywają się, dziecko testuje sytuację, przez co popada w konflikty) zasady dają poczucie bezpieczeństwa (dziecko musi wiedzieć, że może liczyć na siłę rodzica) zasady muszą być na tyle szerokie, aby dziecko mogło się rozwijać, i na tyle restrykcyjne, aby zapewnić mu poczucie bezpieczeństwa i naukę odpowiedzialności Jak dzieci uczą się zasad rodziców? dzieci nie rodzą się ze znajomością zasad, rodzic musi ich nauczyć słowa muszą zgadzać się z czynami, czyny popierają i wzmacniają słowa. Dzieci uczą się świata za pomocą konkretnych doświadczeń, więc to działania (a nie słowa) określają zasady jeśli słowa i czyny są zgodne, dzieci zaczynają traktować słowa poważnie i uczą się zasad jeśli czyny nie odpowiadają słowom, dzieci zaczynają je ignorować i opierają swoje poglądy na tym, czego doświadczają dzieci sprawdzają, czy rodzic mówi poważnie psocąc i czekając na reakcję (testowanie granic). Wiele niegrzecznych zachowań wynika z testowania granic, czyli szukania odpowiedzi na pytanie „czy to jest w porządku?”, „co się stanie, jeśli posunę się dalej?” czasem dzieci pytają, dlaczego mają coś zrobić. Często pytanie to oznacza: „czy naprawdę muszę?”. Wtedy nie należy wdawać się długie wyjaśnienia, a tłumaczenie zostawić na po wyciągnięciu konsekwencji lub po omówieniu zasad przed wystąpieniem niewłaściwego zachowania; tłumaczenie, gdy czyn został popełniony pokazuje dziecku, że może negocjować zasady Ćwiczenie: zasady Wypisz pięć najważniejszych zasad obowiązujących w Waszym domu Współmałżonek może wypisać swoje zasady na odwrocie kartki w domu Dyskusja Jakie zasady wprowadzają rodzice zbyt restrykcyjne (nadmierna kontrola). Dziecko nie może uczyć się nowych umiejętności, decydować o sobie w minimalnym nawet stopniu, co w efekcie prowokuje do buntu i nie uczy odpowiedzialności zbyt szerokie (niedostateczna kontrola) i nie określone stanowczo, dziecko nie ponosi konsekwencji, co w efekcie nie uczy odpowiedzialności i prowadzi do nadmiernego testowania niestabilne (zmienna kontrola). Raz wolno, raz nie wolno, nietrwała wolność prowadzi do testowania, buntu i braku odpowiedzialności zrównoważone (kontrola zrównoważona). Wolność oparta na odpowiedzialności, rodzice dają dziecku stopniowo coraz więcej wolności i sprawdzają, czy dziecko umie sobie z nią poradzić. Dzieci uczą się współpracy i odpowiedzialności. Zasady stałe i ruchome Rodzice często nie zdają sobie sprawy z tego, że ich „nie” oznacza „tak” lub „może”. Zależy to od skuteczności komunikatów rodzica. zasady ruchome zasady stałe Zasady ruchome NIE oznacza TAK, czasem MOŻE zasady są w teorii, a nie w praktyce, sprzeczny przekaz nieskuteczne (nie powstrzymują zachowań, nie zachęcają do właściwego postępowania, nie przekazują informacji dotyczących reguł; powodują testowanie, próbę sił) wyrażanie życzeń, nadziei, powtarzanie, przypominanie, kazania, wkłady, ignorowanie niewłaściwych zachowań, niejasne polecenia, dawanie złego przykładu (np. krzyki), targowanie się z dzieckiem, kłótnie, łapówki i nagrody specjalne, brak spójności w wychowaniu obojga rodziców, nieskuteczne egzekwowanie zasad zmieniają się w zależności od humoru, czasu, sytuacji Zasady stałe NIE oznacza NIE słowa i działania mówią to samo komunikat ma dotyczyć zachowania, nie osobowości dziecka („nie bądź łobuzem”) rodzic ma być bezpośredni i konkretny (im mniej słów, tym lepiej) rodzic ma mówić normalnym głosem (podniesiony ton daje dziecku informacje o utracie kontroli przez rodzica), stanowczo, bez unoszenia się rodzic ma dokładnie określić konsekwencje Technika: zasady dziecko potrzebuje konkretnych, jasnych informacji, jak ma się zachować zasady formułujemy krótko, im mniej wyrazów, tym lepiej zasady formułujemy pozytywnie – nie staną się wtedy drogowskazami do innych, niepożądanych sposobów zachowania dziecko może przyswoić jednocześnie nie więcej niż 2,3 zasady a pamięta maksymalnie 8; trzeba je wprowadzać po kolei zasady zmieniamy wraz z rozwojem dziecka zasady obowiązują obie strony, muszą przestrzegać ich wszyscy domownicy zasady powinny być przypominane tak często, jak to potrzebne zasad trzeba przestrzegać ZAWSZE nie pozwalamy na dyskusję o zasadach w odniesieniu do konkretnej sytuacji zasady niestałe i niejasne są testowane Wprowadzenie zasad wyjaśnienie dziecku, czego od niego oczekujemy przypominanie zasad wraz z konsekwencjami nieprzestrzegania ich – przed lub na samym początku problemowego zachowania pochwała, gdy dziecko zacznie zachowywać się w sposób pożądany wprowadzając zasadę rozmawiamy o niej, dlaczego jest ważna, czym grozi jej nieprzestrzeganie, np. na podstawie historyjek
