Przeciwdziałanie niepożądanym zachowaniom w szkole, program

Przeciwdziałanie niepożądanym zachowaniom w szkole, program poprawy wzorców zachowania
Jedną z propozycji działań profilaktycznych dotyczących obszaru profilaktyki selektywnej jest Program Nauki Zachowania. Program
zakłada przyjęcie przez szkołę rozwiązań pozwalających na codzienne wsparcie i monitorowanie zachowania uczniów
z grupy podwyższonego ryzyka, którzy regularnie otrzymują uwagi, a prowadzone dotychczas działania nie przynoszą sukcesu.
Strategia Programu oparta jest na systemie codziennego kontrolowania uczniów od momentu ich wejścia do szkoły, do chwili jej
opuszczenia oraz udzielanie natychmiastowej informacji na temat oceny ich zachowania.
Bardzo ważnym elementem Programu jest zaangażowanie rodziców do uczestnictwa w programie i rozciągnięcie jego działania na dom
ucznia.
Program oparty jest na podejściu behawioralnym, u podłoża którego znajdują się następujące założenia:

zachowania problemowe i osiągnięcia szkolne często są ze sobą powiązane,

podstawą dla wspierania pozytywnych zachowań są dobre relacje między dorosłymi a uczniami,

pozytywne zachowania wspierają: jasno zdefiniowane oczekiwania, częsta informacja zwrotna i reakcja na zachowania uczniów,
spójność i ciągłość oddziaływań, pozytywne wzmocnienia nakierowane na osiągnięcie celu.
Realizacja programu opiera się na trzech cyklach podejmowanych działań: codziennych, tygodniowych, kwartalnych.
Cykl dzienny dotyczy udziału uczniów w codziennych działaniach, zarządzania programem, wprowadzania danych o poziomie spełniania
indywidualnych celów.
Uczestnik programu codziennie rano przed rozpoczęciem lekcji spotyka się, melduje u koordynatora, który sprawdza, czy uczeń przyniósł
wszystkie potrzebne tego dnia w szkole rzeczy (przybory do pisania, zeszyty, książki) i przypomina mu o potrzebie stosowania się do zasad
zachowania obowiązujących w szkole, otrzymuje arkusz "Raport postępów dziennych" (RPD), który oddają przed każdą lekcją nauczycielowi.
Na arkuszu tym nauczyciel dokonuje oceny zachowania ucznia podczas lekcji. Na koniec dnia uczeń oddaje RPD. Kopia formularza za
pośrednictwem ucznia przekazywana jest rodzicom, którzy go przeglądają, umieszczają informacje dotyczące funkcjonowania dziecka w domu,
podpisują. Procedura ta daje możliwość do częstych, pozytywnych kontaktów ucznia z dorosłymi (nauczycielami, koordynatorem, rodzicem).
Cykl tygodniowy służy podsumowaniu danych zgromadzonych podczas całego tygodnia, omówieniu ich i podjęciu dalszych decyzji.
Ponadto w trakcie spotkania zespołu koordynującego program dyskutuje się o uczniach, na których z jakichś powodów należy się skoncentrować
w pierwszej kolejności (np. nie wypełniają wyznaczonych celów, nagle zwiększyła się ilość negatywnych zachowań), omawia się potencjalnych
nowych kandydatów do uczestnictwa w programie, analizuje i przydziela dodatkowe wsparcie uczniom, którzy tego potrzebują, zleca się nowe
zadania nauczycielom.
Cykl kwartalny skoncentrowany jest na przygotowaniu i udzieleniu informacji zwrotnej wszystkim zainteresowanym programem
stronom:
uczniom,
nauczycielom
i rodzicom. Odgrywa to ważną rolę, ponieważ pozwala respektować prawo wszystkich członków społeczności szkolnej do otrzymywania
informacji o tym, co dzieje się w szkole, podtrzymać zainteresowanie programem i wskazywać nowe cele i obszary wymagające poprawy.
Ważnym elementem programów opartych na podejściu behawioralnym jest wzmacnianie pozytywnych zachowań poprzez system nagród. Dla
uczniów, którzy poprawiają swoje zachowanie, warto przewidzieć system wzmocnień, który pozwoli na utrzymanie pozytywnych zachowań w
kolejnych tygodniach i miesiącach.
Takie działanie może służyć temu, aby:
 uczniowie dostrzegli i lepiej zrozumieli własne zachowanie,
 lepiej uświadomili sobie, jak ich zachowanie jest postrzegane przez inne osoby,
 dostrzegli, że nauczyciele i rodzice uważnie przyglądają się jego/jej zachowaniu,
 pomóc uczniom określać cele własnego zachowania i dostrzegać wysiłek włożony w osiągnięcie.
Opracowane na podstawie:
Przeciwdziałanie niepożądanym zachowaniom w szkole: program poprawy wzorców zachowania /Deanne A. Crone, Robert H. Horner, Leanne
S. Hawken; [tł. z ang. Krzysztof Mazurek] - Warszawa: Wydawnictwo Edukacyjne "Parpamedia": Państwowa Agencja Rozwiązywania
Problemów Alkoholowych
PROGRAM PRZECIWDZIAŁANIA NIEPOŻĄDANYM ZACHOWANIOM
Obowiązki ucznia:
1. Szanować prawa innych do spokojnej nauki oraz pracy.
2. Szanować przekonania i własności innych osób.
3. Grzecznie i kulturalnie odnosić się do wszystkich pracowników szkoły, koleżanek, kolegów.
4. Przestrzegać godzin przyjścia do szkoły i wyjścia z niej zgodnie z planem.
5. W czasie trwania lekcji przebywać w klasie w miejscu wyznaczonym przez nauczyciela, nie wolno jej opuszczać bez zgody nauczyciela.
6. W czasie przerwy przebywać w miejscu wyznaczonym dla klasy.
7. Posiadać komplet podręczników, zeszytów, przyborów szkolnych, niezbędnych pomocy i korzystać z nich w trakcie lekcji.
8. Wykonywać polecenia nauczyciela prowadzącego lekcję, stosować się do jego wskazań i zaleceń.
9. W czasie zajęć lekcyjnych zachować należytą uwagę, nie rozmawiać z innymi uczniami, zabierać głos, gdy upoważni do tego nauczyciel.
10. Nie komentować uwag nauczyciela.
11. Szanować mienie szkoły.
12. Pojawiające się problemy rozwiązywać w sposób społecznie akceptowany lub prosić o pomoc nauczyciela/pedagoga.
13. Przestrzegać standardów ubioru ucznia określonych w statucie Szkoły.
Zadania rodziców:
1. Dopilnować, by dziecko zabrało do szkoły odpowiednie podręczniki, ćwiczenia, zeszyty, przybory szkolne, aby miało odrobione zadania
domowe.
2. Pomóc w przygotowaniu się do lekcji, odrobieniu prac domowych.
3. Zapewnić ciche, spokojne i stałe miejsce do nauki.
4. Zadbać o dostosowanie do potrzeb i możliwości dziecka propozycję zajęć pozalekcyjnych, zapewnić relaks, wyciszenie, rozładowanie
napięć.
5. Zauważać pozytywne zachowania i wzmacniać je.
6. Konsekwentnie rozliczać dziecko z ustalonych zadań i zasad.
7. Systematycznie dokonywać analizy zachowania w szkole, potwierdzając podpisem na Karcie.
8. Stosować spójne zasady postępowania.
9. Nie krytykować działań nauczycieli w obecności dziecka, omawiać je na bieżąco z nauczycielami.
10. Utrzymywać stały kontakt z wychowawcą/pedagogiem.
Zadania nauczycieli/pedagoga
1. Zapewniać poczucia bezpieczeństwa i akceptacji.
2. Stosować jasny i konsekwentny system reguł i zasad.
3. Ukierunkowywać nadmierną aktywność na właściwy cel (wspólnie określony).
4. Angażować w prace, w których uczeń może wykorzystać swoje umiejętności.
5. Ustalić jasne i przejrzyste reguły współpracy z rodzicami i konsekwentnie ich przestrzegać.
6. Wzmacniać pozytywnie.
7. Uczyć sposobów rozładowania napięć i negatywnych emocji.
8. Modyfikować złe zachowania ucznia.
9. Umożliwiać wyrażanie i wyjaśnianie reakcji emocjonalnych.
10. Stopniowo uczyć sposobów opanowywania stanów frustracyjnych i kontroli emocji.
11. Wskazywać formy zachowań odpowiednich do realnych możliwości.
12. Uczyć szukania pomocy w sytuacjach trudnych.
13. Systematycznie dokonywać oceny zachowania poprzez wpis na Karcie.
Wzmocnienia szkoła:
1.
2.
3.
4.
5.
Pochwała wychowawcy lub nauczyciela przedmiotu na forum klasy.
Pochwała Dyrektora szkoły na apelu szkolnym.
Mianowanie asystentem nauczyciela.
………………………………………..
………………………………………….
Wzmocnienia dom:
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
Pochwała rodziców.
Obejrzenie ulubionego filmu\ otrzymanie drobnego prezentu.
Otrzymanie drobnej sumy pieniędzy na własne wydatki.
Wycieczka z rodzicami.
Wyjazd na ryby.
………………………………….
……………………………………….
Konsekwencje szkoła:
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
Upomnienie wychowawcy lub nauczyciela przedmiotu.
Poinformowanie rodziców o niewłaściwym zachowaniu.
Prace społeczne na rzecz szkoły (za zgodą rodziców).
Zakaz udziału w imprezach klasowych/szkolnych.
Nagana wychowawcy/ Dyrektora szkoły.
Obniżenie oceny z zachowania.
Zawiadomienie policji, sądu zgodnie z obowiązującymi procedurami.
Przeniesienie do innej szkoły, po wyczerpaniu wszystkich w/w działań.
Czas trwania konsekwencji - od 1 tygodnia do 1 miesiąca.
O nałożonych konsekwencjach informowani będą rodzice ucznia.
Problemy ucznia:
1.
2.
3.
4.
Traci panowanie nad sobą (agresja w stosunku do rówieśników).
Kłóci się z dorosłymi (wulgarne słownictwo, nie wykonuje poleceń nauczyciela).
Celowo irytuje innych.
Wini innych za swoje błędy lub złe zachowanie. Nie potrafi się przyznać do winy.
Konsekwencje rodzice:
5. Jest głównie skupiony na błędach innych.
6. Jest często drażliwy lub łatwo irytuje się.
7. Jest często złośliwy i mściwy.
Wskazówki do pracy dla nauczycieli i rodziców
Unikaj poważnych kłótni, zanim się rozpoczną.
Zachowaj spokój.
Nie wdawaj się w dyskusje z dzieckiem, które nad sobą nie panuje, odczekaj, aż atmosfera się uspokoi.
Nie okazuj negatywnych emocji w odpowiedzi na zachowanie dziecka.
Ignoruj komentarze dziecka.
Spokojnie stosuj ustalone wcześniej konsekwencje.
Decyduj, w jaki sposób zareagujesz na problemy, zanim się pojawią (zaplanowana reakcja ma większą szansę powodzenia, niż spontaniczne
działanie podyktowane emocjami).
8. Wybieraj rozsądne konsekwencje, które mogą dziecko czegoś nauczyć, i które są możliwe do zastosowania.
9. Znajduj pozytywne cechy w dziecku, wskazuj je i chwal dziecko.
10. Nagradzaj dziecko za elastyczność i współpracę.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
Pamiętaj:




zachowanie pożądane + wzmocnienie (nagroda) = więcej zachowań pożądanych
zachowanie pożądane + brak wzmocnienia (wygaszanie) = mniej zachowań pożądanych
zachowanie niepożądane + brak wzmocnienia (wygaszanie) = mniej zachowań niepożądanych
zachowanie niepożądane + wzmocnienie (nagroda) = więcej zachowań niepożądanych
DZIENNY RAPORT POSTĘPÓW
Imię i nazwisko ucznia: ………………………………………………..
Data: ……………………
Dzień tygodnia: ……………………………….
Uwaga: Proszę zaznaczyć tak (2), tak sobie (1) lub nie (0) oceniając zachowanie ucznia pod względem wyżej wymienionych zachowań.
……………..
przedmiot
……………..
………………
……………..
…………….
……………..
………………
cele
2
1
0
2
1
0
2
1
0
2
1
0
2
1
0
2
1
0
2
1
0
2
1
0
2
1
0
2
1
0
2
1
0
2
1
0
2
1
0
2
1
0
wykonuję polecenia
nauczycieli
nie biję, nie przezywam
rówieśników
Dodatkowe komentarze nauczyciela (w przypadku zachowań pozytywnych lub niepożądanych):
Przedmiot, uwagi: ……………………………………………………………………………………………………………………………………
Przedmiot, uwagi: ……………………………………………………………………………………………………………………………………
Przedmiot, uwagi: ……………………………………………………………………………………………………………………………………
Przedmiot, uwagi: …………………………………………………………………………………………………………………………………
Uwagi rodziców dotyczące zachowania w domu:…………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
Podpis ucznia: ………………………………..
Podpis rodziców: ……………………………………….
PROCEDURA UZUPEŁNIANIA KARTY DZIENNEGO RAPORTU POSTĘPÓW
1. Zgłoszenie się na 15 min przed lekcją do wyznaczonej osoby (załącznik), odbiór Karty Dziennego Raportu Postępów, oddanie Karty
z poprzedniego dnia.
2. Odczytanie z uczniem ustalonych celów.
3. Wpisanie przez ucznia daty oraz przedmiotów na formularzu Karty.
4. Przypomnienie o stosowaniu się do zasad, sprawdzenie przygotowania do zajęć.
5. Udanie się na lekcje.
6. Zgłoszenie się z Kartą do nauczyciela w celu dokonania oceny zachowania. Krótkie omówienie oceny.
7. Zgłoszenie się po lekcjach do wyznaczonej osoby, przekazanie uzupełnionych Kart Dziennego Raportu Postępów, omówienie ocen,
ustalenie sposobu dalszej pracy. Nauczyciel zatrzymuje oryginał, kopię przekazuje uczniowi.
8. Dokonanie analizy Raportu przez rodziców. Rodzice mogą dokonać oceny zachowania w domu, umieszczając wpis na karcie, podpisują
Raport, przekazują dziecku.
9. Wychowawca klasy oraz pedagog szkolny pod koniec każdego tygodnia dokonuje analizy kart i omawia z uczniem postępy.
10. Po widocznej zmianie zachowań problemowych ustalone zostają kolejne cele, nad którymi pracuje uczeń.