Rola wzmocnień

Rola wzmocnień (nagradzania) dla osiągania oczekiwanych efektów
zachowania
(opr na podstawie: Hall R.V., Hall M.L., Jak stosować wzmocnienia)
Wzmocnienie (nagroda) to kaŜde wydarzenie, które zwiększa siłę zachowania, po którym
następuje wzmacnianie; to procedura zwiększania siły (częstotliwości) zachowania poprzez
następujące po nim wydarzenie wzmacniające. To znaczy, Ŝe jeśli po zachowaniu danej osoby
następuje wydarzenie, stanowiące dla niej nagrodę lub przyjemność, zwiększa się
prawdopodobieństwo ponownego wystąpienia tego zachowania w podobnych
okolicznościach.
Wzmocnienia mogą być:
a) rzeczowe - to przedmioty, takie jak zabawki, jedzenie, ubrania, płyty, itd. KaŜda rzecz od
cukierka, kalendarzyka czy kolorowego długopisu do pokoju pełnego mebli, komputera moŜe
stanowić wzmocnienie rzeczowe;
b) dotyczące przywilejów lub aktywności; w pewnych sytuacjach uŜywanie wzmocnień
rzeczowych moŜe być niewłaściwe lub niemoŜliwe. Dla wielu osób, równieŜ dzieci i
młodzieŜy aktywność i przywileje są bardziej motywujące niŜ słodycze lub inne wzmocnienia
rzeczowe. W szkole moŜe to być funkcja osoby
podającej pomoce dydaktyczne, w domu osoby podającej tacie narzędzia podczas
naprawiania czegoś, asystowania w czymś waŜnym; pójście razem na basen, na pizzę;
c) wzmocnienia społeczne to wydarzenia dające uwagę, aprobatę lub uznanie. Wzmocnieniem
społecznym moŜe być patrzenie na daną osobę, uśmiech, mrugnięcie, pochwała, powiedzenie
„dziękuję”. Na niektórych niemal kaŜdego rodzaju uwaga działa jako wzmocnienie. Dla
takich osób zbesztanie, reprymenda, nakrzyczenie na nie moŜe stanowić wzmocnienie.
Uwaga, którą dostają wzmacnia ich zachowanie nawet, gdy polega na skarceniu. Dlatego, gdy
dziecko zaczyna zachowywać się w sposób jakiego nie chcielibyśmy wspierać, np. młody
człowiek zaczyna czymś stukać, to lepiej zająć go czymś innym, niŜ nadmiernie zwracać jego
uwagę na to zachowanie. Wzmocnienia społeczne są dostępne i wiąŜą się z niewielkimi
kosztami. Prawie kaŜdy, kto nauczy się słuchać co mówią inni, uśmiechać się i odpowiadać w
przyjazny sposób, moŜe dostarczać wzmocnień społecznych. Dzieci i dorośli, którzy potrafią
uŜywać wzmacniania społecznego, mają wyraźną przewagę w relacjach z innymi ludźmi; d)
wzmocnienia symboliczne (Ŝetonowe) to konkretne przedmioty, które w późniejszym czasie
moŜna wymienić na wzmocnienia rzeczowe, dotyczące aktywności lub społeczne, plusy, itd.
JAK STOSOWAĆ WZMOCNIENIA OCZEKIWANYCH ZACHOWAŃ?
Przykładowe wzmocnienia dla dzieci i młodzieŜy w wieku szkolnym:
Wzmocnienia społeczne:
Werbalne
1. Konkretna pochwała (wprost do dziecka).
2. Pochwała pośrednia, opowiadanie innym, jak jesteśmy dumni z osiągnięć/ postępowania
naszego dziecka
3. Sugerowane słowa lub zdania:„Tak”. „Świetnie”. „Dobrze”. „Fajnie”. „Rób tak dalej”.
„Uhmm”. „OK.”. „Podoba mi się”. „Miło mi”. „Jestem z Ciebie dumny”. „PokaŜ nam jak to
się robi”. „Cieszę się, kiedy Ty…”. „Podoba mi się sposób, w jaki…”. „Zrób to dla mnie
jeszcze raz”.
Fizyczne
Uściski. Pocałunki. Uśmiechy. Kontakt wzrokowy. Łaskotanie. Mruganie. Uścisk ręki.
Dotknięcie. Podrzucanie w powietrzu lub okręcanie (dzieci młodsze). PrzejaŜdŜka „na
barana” (dzieci młodsze). Klepnięcia w plecy. Wzmocnienia rzeczowe (ich skuteczność nie
wzrasta z ceną, raczej nie za często do stosowania, bardziej skuteczne są pozostałe formy
nagadzania): Zabawki. Balony. KsiąŜki. Puzzle. Czasopisma. Słodycze lub ulubione potrawy.
Drobne pieniądze do skarbonki. Własny pokój, meble. Telefon lub inne gadŜety.
Wzmocnienia dotyczące aktywności
Specjalne wyjście (do parku, ZOO, biblioteki, na basen, itp.).Wspólne przygotowywanie
posiłku, pieczenie ciastek, majsterkowanie. Pójście do pracy z mamą lub tatą. Zabawa z
kolegami. Spanie z rodzicami (dzieci młodsze). Słuchanie bajek lub piosenek. Śpiewanie
piosenek. Zabawa na huśtawkach lub w piaskownicy (dzieci młodsze). Nocowanie u
dziadków lub u ulubionej dorosłej osoby. Karmienie domowego zwierzątka. Kołysanie.
Granie w gry z rodzicami, uprawianie sportów lub inne wspólne aktywności. MoŜliwość
zaproszenia kolegi na zabawę lub posiłek. Zrobienie zdjęcia tego, jak dziecko świetnie coś
robi..