Szczepionki DNA - nowy aspekt swoistej immunoterapii

IMMUNOLOGIA KLINICZNA13
Alergia Astma Immunologia, 1999, 4(1), 13-17
Szczepionki DNA - nowy aspekt swoistej immunoterapii
chorób alergicznych
MARCIN KUROWSKI* , PIOTR KUNA
Klinika Pneumonologii i Alergologii AM w £odzi, ul. Kopciñskiego 22, 90-153 £ódŸ
*
Student indywidualny w Klinice Pneumonologii i Alergologii AM w £odzi
Praca jest przegl¹dem aktualnego piœmiennictwa przedstawiaj¹cego miejsce immunizacji DNA w immunoterapii chorób
alergicznych. Jakkolwiek prace nad zastosowaniem szczepionek DNA w alergologii znajduj¹ siê jeszcze w stadium
doœwiadczalnym, to dotychczasowe wyniki badañ mo¿na uznaæ za obiecuj¹ce. Immunizacja plazmidowym DNA, do którego
wprowadzono fragment DNA koduj¹cy alergen, hamuje produkcjê IgE za poœrednictwem m.in. IFN-α i IL-12, jak równie¿
dzia³a t³umi¹co na proces zapalenia alergicznego. Przedmiot dalszych badañ stanowiæ bêd¹ kwestie bezpieczeñstwa stosowania
szczepionek DNA (nie tylko w alergologii), jak równie¿ optymalizacja procedur zwi¹zanych z ich stosowaniem.
Szczepionki prawdopodobnie s¹ tym praktycznym
zastosowaniem immunologii, które w najwiêkszym
stopniu znane jest szerszemu ogó³owi ludzi. Efekty
zjawisk zachodz¹cych w poddanym immunizacji
organizmie nale¿¹ chyba tak¿e do najdawniej poznanych
przez cz³owieka praktycznych aspektów immunologii.
Oczywiœcie, zarówno pierwsze próby wariolizacji na
terenie Indii w X stuleciu, jak równie¿ œwiadome
eksperymenty naukowe Jennera z koñca XVIII wieku
przeprowadzane by³y bez znajomoœci immunologicznych
podstaw tych zjawisk. Dopiero Pasteurowi zawdziêczamy
odkrycie metody odzjadliwiania bakterii, jak równie¿
sformu³owanie ogólnych praw zwi¹zanych ze
szczepieniami [1,2].
G³ównym zadaniem preparatów antygenowych
stosowanych jako szczepionki jest pobudzenie klonalnego
rozrostu komórek T i/lub B, a nastêpnie wytworzenie
populacji komórek pamiêci. Komórki pamiêci odgrywaj¹
kluczow¹ rolê w indukcji wtórnej odpowiedzi
immunologicznej w wypadku nastêpnego kontaktu
organizmu z tym samym antygenem.
Preparat antygenowy, aby znalaz³ zastosowanie
jako szczepionka, musi spe³niæ szereg warunków. Przede
wszystkim musi byæ on bezpieczny w podawaniu, tak
aby mo¿liwe by³o masowe szczepienie zdrowych
osobników bez koniecznoœci odleg³ej obserwacji i badañ
kontrolnych. Po drugie, preparat taki musi wzbudzaæ
w³aœciwy rodzaj odpowiedzi immunologicznej.
Technologia jego produkcji powinna równie¿ stwarzaæ
mo¿liwoœæ prezentacji wielu ró¿nych antygenów danego
patogenu, tak aby chroniæ przed pojawiaj¹cymi siê jego
wariantami i mutacjami [3].
Rodzaje szczepionek
W chwili obecnej stosowane s¹ nastêpuj¹ce
rodzaje szczepionek:
1. Szczepionki zawieraj¹ce ¿ywe atenuowane (odzjadliwione) drobnoustroje.
2. Szczepionki zawieraj¹ce pe³ne zabite (inaktywowane) drobnoustroje.
3. Szczepionki zawieraj¹ce izolowane antygeny (tzw.
szczepionki podjednostkowe) – np. wielocukier
otoczki Neisseria meningitidis, czy te¿ inaktywowane
toksyny (anatoksyny) – np. szczepionka przeciw
b³onicy i tê¿cowi.
4. Szczepionki antyalergiczne – zawieraj¹ce
oczyszczone antygeny wywo³uj¹ce reakcje
nadwra¿liwoœci.
W fazie doœwiadczalnej znajduj¹ siê w chwili obecnej
szczepionki, w których funkcjê antygenu mia³by pe³niæ
rekombinowany DNA patogenu wprowadzony do
organizmu za pomoc¹ wektora wirusowego lub
bakteryjnego, b¹dŸ te¿ wbudowany do plazmidu. Poza
doœwiaczaln¹ fazê badañ nie wychodz¹ równie¿, jak
dot¹d, szczepionki antyidiotypowe, których czynnikiem
immunizuj¹cym s¹ przeciwcia³a skierowane przeciw
idiotypowi (fragmentowi wi¹¿¹cemu antygen)
immunoglobuliny, o znanych ju¿ w³aœciwoœciach
ochronnych przeciw danemu patogenowi. Czêœæ zmienna
przeciwcia³ antyidiotypowych wykazuje podobieñstwo
do struktury przestrzennej “oryginalnego” antygenu
i mo¿e byæ u¿yta zamiast niego w celu indukcji
odpowiedzi immunologicznej [1,2,4].
Nie do podwa¿enia pozostaj¹ korzyœci, jakie
stosowane szczepionki przynios³y dla polepszenia
sytuacji zdrowotnej populacji; s¹ one powszechnie znane
14
Alergia Astma Immunologia, 1999, 4(1), 13-17
i nie bêd¹ stanowiæ tematu niniejszej pracy. Warto
natomiast powiedzieæ wiêcej na temat wci¹¿ istniej¹cego
ryzyka powik³añ i niepo¿¹danych dzia³añ, jak równie¿
pewnych niedogodnoœci natury technicznej zwi¹zanych
z produkcj¹ i stosowaniem wspomnianych rodzajów
szczepionek.
Stosowanie szczepionek zawieraj¹cych ¿ywe
atenuowane drobnoustroje niesie za sob¹ ryzyko
wynikaj¹ce z mo¿liwoœci zachowania resztkowej
zjadliwoœci przez u¿yte do ich produkcji szczepy
mikroorganizmów; niemo¿liwe jest wiêc stosowanie tych
szczepionek u osób z wrodzonymi lub nabytymi
niedoborami odpornoœci. Atenuowany uprzednio szczep
mo¿e tak¿e ponownie nabyæ w³asnoœci patogenne
(rewersja wirulencji) wskutek pasa¿owania pomiêdzy
osobnikami populacji b¹dŸ te¿ krzy¿owania ze szczepami
o pe³nych w³aœciwoœciach chorobotwórczych (tzw.
“dzikimi”). Warunki transportu i przechowywania, jakich
wymagaj¹ wspomniane szczepionki tak¿e ograniczaj¹ ich
stosowanie, zw³aszcza w krajach Trzeciego Œwiata.
Szczepionki zawieraj¹ce pe³ne zabite mikroorganizmy z nielicznymi wyj¹tkami (np. szczepionka
przeciw krztuœcowi) ustêpuj¹ skutecznoœci¹ szczepionkom
omawianym wy¿ej; proces inaktywacji patogenu mo¿e
bowiem prowadziæ do niszczenia jego determinant
antygenowych wa¿nych w procesie wzbudzania
odpornoœci. Takie szczepionki nie powoduj¹ równie¿
odpornoœci zwi¹zanej z dzia³aniem cytotoksycznych
limfocytów T (CTL). Niska immunogennoœæ jest równie¿
g³ówn¹ wad¹ szczepionek zawieraj¹cych izolowane
antygeny patogenu [1].
Mówi¹c o praktycznym aspekcie immunologii
w kontekœcie chorób alergicznych wspomnieæ nale¿y
o immunoterapii swoistej, któr¹, z uwagi na jej cel
profilaktyczno-ochronny, mo¿na by uznaæ za metodê
o charakterze szczepienia. Chocia¿ ten sposób walki
z objawami alergii stosowany jest ju¿ od 1911 roku, to
jednak nadal, mimo swej niezaprzeczalnej efektywnoœci,
wzbudza wiele kontrowersji, a to z uwagi na mo¿liwoœæ
wyst¹pienia w przebiegu swoistej immunoterapii szeregu
powik³añ miejscowych i ogólnych [5,6], z których
najgroŸniejsze to obrzêk krtani i wstrz¹s anafilaktyczny,
mog¹ce prowadziæ do zgonu.
Opisane powy¿ej problemy zwi¹zane
z profilaktyk¹ chorób zakaŸnych i alergicznych sta³y siê
impulsem do badañ nad nowymi sposobami ochrony
cz³owieka przed zgubnymi niekiedy skutkami
nadwra¿liwoœci lub infekcji. Jednymi z najbardziej
obiecuj¹cych badañ s¹ prace nad technologi¹
rekombinowanego DNA jako czynnika immunogennego
szczepionki.
Perspektywy klinicznego wykorzystania zjawiska
immunizacji DNA jako nowoczesnej metody
immunoterapii
Na obecnym etapie badañ mo¿na powiedzieæ, ¿e
technologia szczepionek rekomboniwego DNA daje
nadziejê na szerokie mo¿liwoœci jej zastosowania
w profilaktyce, jak równie¿ terapii. Szczegó³owe
informacje na temat perspektyw, jakie otwieraj¹ te
szczepionki, przedstawione s¹ w tabeli I.
W obecnej pracy przybli¿ymy miejsce, jakie
zajmuje (i bêdzie zajmowaæ w coraz wiêkszym stopniu)
immunizacja za poœrednictwem DNA poœród metod
swoistej alergenowo immunoterapii. Aby immunizacja
DNA odnios³a pozytywny efekt niezbêdne jest okreœlenie
najlepszego w jej przypadku sposobu wprowadzenia
DNA patogenu do organizmu, który chcemy
immunizowaæ. Wspó³czesne metody transferu genów
obejmuj¹ [7,8]:
1. Wprowadzenie DNA do genomu wektora, którym
mo¿e byæ wirus krowianki, komórka bakteryjna
(E. coli) lub dro¿d¿e (Saccharomyces cerevisiae).
Tabela I. Przyk³ady zastosowañ szczepionek DNA wg [7]
Dziedziny
Przyk³ady
Szczepienia profilaktyczne
Na modelach zwierzêcych, pozytywny efekt ochronny przeciwko zaka¿eniom:
wirusowym: grypa, HSV-1, HSV-2, odra, wœcieklizna i inne
bakteryjnym: Mycobacterium tuberculosis, Mycoplasma pulmonis, Leishmania
paso¿ytniczym: malaria
Choroby autoimmunologiczne
Prewencja autoimmunologicznego zapalenia mózgu i rdzenia poprzez immunizacjê za
poœrednictwem DNA koduj¹cego gen regionu zmiennego receptora limfocyta T (TCR)
Alergie
Hamowanie produkcji swoistych IgE przeciw beta-galaktozydazie. Leczenie
nadwra¿liwoœci dróg oddechowych w stosunku do alergenów roztoczy kurzu domowego.
Choroby nowotworowe
Próby kliniczne szczepionki przeciw ch³oniakowi z komórek B z DNA koduj¹cym
patologiczn¹ immunoglobulinê tego nowotworu. Szczepionka zawieraj¹ca DNA
antygenu karcynoembrionalnego (CEA) ulegaj¹cego ekspresji w raku okrê¿nicy, piersi
oraz w niedrobnokomórkowym raku p³uca.
Produkcja przeciwcia³
Wytwarzanie surowic mono- i poliklonalnych
Kurowski M., Kuna P. Szczepionki DNA - nowy aspekt swoistej immunoterapii chorób alergicznych
2. U¿ycie moleku³ o charakterze kationów,
np. liposomów, jako noœników DNA.
3. Dostarczenie nagiego DNA do komórek.
Ta ostatnia technika okaza³a siê byæ najbardziej
efektywna, a zarazem najmniej skomplikowana.
Wektorami w tym wypadku s¹ plazmidy, czyli koliste
dwuniciowe cz¹steczki DNA powielaj¹ce siê niezale¿nie
od chromosomu komórki i przekazywane w czasie
kontaktów miêdzykomórkowych. Do DNA plazmidu
wprowadza siê fragmenty DNA koduj¹ce komponentê
antygenow¹ danego patogenu. Zrekombinowane
plazmidy wprowadza siê do komórek bakterii, w których
mog¹ siê one powielaæ; proces produkcji szczepionki
koñczy wyizolowanie plazmidowego DNA z kultury
bakterii [7].
Szczepionka mo¿e byæ wstrzykiwana
domiêœniowo lub œródskórnie [9,10,11,12]. Raz i wsp.
[12] twierdz¹, ¿e immunizacja œródskórna poci¹ga za sob¹
silniejsz¹ odpowiedŸ organizmu, a to z racji niespotykanej
w miêœniach szkieletowych obfitoœci komórek
prezentuj¹cych antygen.
Dzia³anie szczepionki DNA mo¿na uj¹æ
w nastêpuj¹ce etapy [3,7,13]:
• Wstrzykniêcie DNA domiêœniowo lub œródskórnie
• Wychwyt DNA przez komórki gospodarza
• Transkrypcja DNA na mRNA
• Translacja sekwencji kodonów mRNA na sekwencjê
aminokwasów w bia³ku ; zsyntetyzowane bia³ko jest
antygenem szczepionki.
• Wewn¹trzkomórkowa obróbka i prezentacja
antygenu bia³kowego na powierzchni cz¹steczek
MHC kl. I
• Rozpoznanie kompleksu MHC I / antygen przez
cytotoksyczne limfocyty T (CTL) posiadaj¹ce antygen
powierzchniowy CD8, powoduj¹ce aktywacjê tych
limfocytów i niszczenie komórek prezentuj¹cych
bia³kowy antygen patogenu, a nastêpnie rozwój
odpornoœci w stosunku do tego patogenu.
Zsyntetyzowany wewn¹trz APC antygen
bia³kowy bêd¹cy produktem DNA szczepionki mo¿e
zostaæ zaprezentowany równie¿ cz¹steczkom MHC kl.II
– i tym samym poprzez stymulacjê limfocytów B przez
pomocnicze limfocyty T (Th) uruchamiaæ humoralny typ
odpowiedzi immunologicznej [7,10]. W po³¹czeniu
z cz¹steczkami MHC kl. II mog¹ byæ te¿ prezentowane
bia³kowe antygeny syntetyzowane egzogennie
i wychwycone przez APC [13,14,15]. Antygeny takie
pochodz¹ np. z komórek ulegaj¹cych lizie.
Immunizacja DNA a patomechanizm alergii
Na zjawiska stanowi¹ce patomechanizm alergii
immunizacja DNA wp³ywa dwutorowo: po pierwsze
hamuje produkcjê IgE, po drugie – dzia³a supresyjnie na
proces zapalenia alergicznego [9].
15
Hamowanie produkcji immunoglobulin E jako efekt
immunizacji plazmidowym DNA
Ka¿dy plazmid, w obrêb którego w³¹czany jest
DNA antygenu, przeciw któremu chcemy uodporniæ dany
organizm, zawiera tzw. sekwencje immunostymuluj¹ce
(ISS) [9,16] posiadaj¹ce niezmetylowane sekwencje CpG
i maj¹ce w³aœciwoœci indukuj¹ce sekrecjê IFN-alfa,
IFN-beta i IL-12 przez ludzkie monocyty [17,18] oraz
IFN-gamma przez komórki NK [7,17,19]. Cytokiny te
maj¹ w³aœciwoœci promuj¹ce ró¿nicowanie natywnych
limfocytów Th0 do limfocytów Th1 CD4+ lub Tc1
CD8+, a ponadto IFN-alfa i IL-12 hamuj¹ rozwój Th2
[20,21,22]. Z uwagi na to, ¿e niskie stê¿enie lub
nieobecnoϾ IFN-alfa, IFN- gamma i IL-12 sprzyja
ró¿nicowaniu limfocytów Th0 w kierunku Th2, jest
bardzo prawdopodobne, ¿e indukcja sekrecji tych cytokin
zachodz¹ca pod wp³ywem ISS, odgrywa du¿¹ rolê,
w indukcji odpowiedzi immunologicznej typu Th1
przeciw alergenowi, którego DNA zawarty jest
w plazmidzie. Doœwiadczenia Lee i wsp. [23] wykaza³y,
¿e komórki T CD4+ i/lub CD8+ pochodz¹ce ze œledzion
myszy immunizowanych pDNA, przeniesione biernie do
organizmów myszy “naiwnych” powodowa³y supresjê
produkcji IgE u tych myszy po ich póŸniejszym
immunizowaniu tym samym alergenem, którego DNA
zawiera³ plazmid. Innym potwierdzeniem roli
immunizacji plazmidowym DNA w hamowaniu
produkcji IgE s¹ doœwiadczenia Slatera i wsp. [24], którzy
wykazali, ¿e u myszy uczulonych alergenem lateksowym
Hev b 5, a nastêpnie immunizowanych pDNA koduj¹cym
Hev b 5 poziom swoistych IgE obni¿y³ siê o 23% w ci¹gu
10 dni po iniekcji pDNA.
Supresja zapalenia alergicznego po iniekcji pDNA
koduj¹cego alergen.
Immunizacja myszy lub szczurów pDNA
poci¹ga za sob¹ nie tylko hamowanie produkcji
przeciwcia³ klasy IgE, ale tak¿e st³umienie odpowiedzi
alergicznej w p³ucach po prowokacji alergenem
wziewnym. Wed³ug Hsu i wsp. [25] immunizacja
szczurów pDNA koduj¹cym alergen roztocza kurzu
domowego Der p 5 zapobiega zarówno wydzielaniu
histaminy w drogach oddechowych, jak równie¿
zmniejsza nadreaktywnoœæ dróg oddechowych na
inhalacjê alergenu. Doniesienia innych autorów wskazuj¹
natomiast, ¿e immunizacja plazmidowymi DNA wp³ywa
znacz¹co na redukcjê liczby eozynofilów w pop³uczynach
oskrzelowo-pêcherzykowych (BAL), zmniejsza
intensywnoœæ nacieku eozynofilowego w tkance p³ucnej,
jak równie¿ liczbê eozynofilów w szpiku kostnym [26].
Jak na razie, powy¿sze obserwacje odnosz¹ siê
jedynie do modeli zwierzêcych. Coraz wiêcej jest jednak
doniesieñ pozwalaj¹cych mieæ nadziejê na mo¿liwoœæ ich
zastosowania w immunoterapii chorób alergicznych
16
Alergia Astma Immunologia, 1999, 4(1), 13-17
u ludzi. Dane uzyskane in vitro wskazuj¹, ¿e komórki
transfekowane DNA koduj¹cym alergen wydzielaj¹
jedynie niewielkie iloœci tego alergenu niezdolne do
wywo³ania reakcji anafilaktycznej o takim nasileniu, jaka
mo¿e wyst¹piæ w trakcie prowadzenia klasycznej
immunoterapii [9]. Do wyjaœnienia pozostaje, czy
wspó³istniej¹cym rezultatem immunizacji DNA jest
przyt³umienie odpowiedzi typu Th2 (czyli produkcji
przeciwcia³) przeciw antygenom krzy¿owym czy wrêcz
antygenom posiadaj¹cym ca³kowicie odmienn¹ strukturê.
Bezpieczeñstwo szczepionek DNA
W przeciwieñstwie do innych rodzajów terapii
genetycznej, które s¹ przeznaczone zazwyczaj dla
pacjentów w zaawansowanym stadium choroby,
immunizacja DNA dotyczy ludzi m³odych i zdrowych.
W zwi¹zku z tym kwestia bezpieczeñstwa jej stosowania
i mo¿liwoœci wyst¹pienia powik³añ nie mo¿e byæ
pominiêta.
Bezpieczeñstwo szczepionek DNA nie by³o, jak
dot¹d, przedmiotem pe³nej oceny, jednak¿e mo¿liwoœæ
inkorporacji plazmidowego DNA do genomu gospodarza
oraz aktywacja onkogenów i/lub inaktywacja genów
supresorowych jest bardzo ma³o prawdopodobna, co
jednak¿e nie zwalnia od badañ nad tym aspektem terapii
[27]. Innym potencjalnym zagro¿eniem dla organizmu
immunizowanego plazmidowym DNA jest wytworzenie
przez jego organizm przeciwcia³ przeciw DNA,
jakkolwiek takich przeciwcia³ w dotychczas
przeprowadzonych doœwiadczeniach nie wykazano
[9,28,29].
Z pe³n¹ ocen¹ bezpieczeñstwa szczepionek DNA
nale¿y poczekaæ na zakoñczenie ich badañ klinicznych.
Ewaluacji i optymalizacji wymaga zreszt¹ wiele innych
aspektów i procedur zwi¹zanych ze stosowaniem tej
metody profilaktyczno-terapeutycznej: dawka, droga
podawania, schematy leczenia, stosowanie adiuwantów,
czy te¿ mo¿liwoœæ podawania w tej samej szczepionce
DNA ró¿nych antygenów. Jednak¿e ju¿ teraz wiadomo,
¿e mo¿liwe do osi¹gniêcia korzyœci wynikaj¹ce
z szerokiego zastosowania immunizacji DNA, nie tylko
zreszt¹ na polu immunoterapii chorób alergicznych,
usprawiedliwiaj¹ nak³ady i wysi³ek w³o¿one w rozwój
badañ nad tym zagadnieniem.
Piœmiennictwo
1. Gaciong Z.: Szczepionki. w: Immunologia, red. M. Jakóbisiak.
Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1995: 410-428.
2. Playfair J.: Szczepienia. w: Immunologia, red. Roitt I.,
Brostoff J., Male D. Wydawnictwo Medyczne S³otwiñskiVerlag.
Brema 1996.
3. Donnelly J.J., Ulmer J.B., Liu M.A.: DNA vaccines. Life
Sciences 1997; 60: 163-172.
4. Kañtoch M., Blaskovic D.: Wirusologia lekarska. PZWL.
Warszawa 1991: 129-146.
5. Kuna P.: Monitorowanie swoistej immunoterapii. Nowa Klinika
1997; 4: 195-197.
6. Gawlik R.: Powik³ania w przebiegu swoistej immunoterapii.
Nowa Klinika 1997; 4: 201-203.
7. Robinson H.L., Torres C.A.T.: DNA vaccines. Semin.Immunol.
1997; 9: 271-283.
8. Wolff J.A., Malone R.W., Williams P. i wsp.:Direct gene transfer
into mouse muscle in vivo. Science 1990; 247: 1465-1468.
9. Spiegelberg H.L., Orozco E.M., Roman M. i wsp.: DNA
immunization: a novel approach to allergen-specific
immunotherapy. Allergy 1997; 52: 964-970.
10. Ulmer J.B., Donnelly J.J., Parker S.E. i wsp.: Heterologous
protection against influenza by injection of DNA encoding a
viral protein. Science 1993; 259: 1745-1749.
11. Manicken E., Rouse R.J., Yu Z. I wsp.: Genetic immunization
against herpes simplex virus. J.Immunol. 1995; 155: 259-265.
12. Raz E., Carson D.A., Parker S.E. i wsp.: Intradermal gene
immunization: the possible role of DNA uptake in the induction
of cellular immunity to viruses. Proc.Natl.Acad.Sci. USA 1994;
91: 9519-9523.
13. Mölling K.: Naked DNA for vaccine or therapy. J.Mol.Med.
1997; 75: 242-246.
14. Pieters J.: MHC class II restricted antigen presentation.
Curr.Opin.Immunol. 1997; 9: 89-96.
15. Sant A.J.: Endogenous antigen presentation by MHC class II
molecules. Immunol.Res. 1994; 13: 253-267.
16. Sato Y., Roman M., Tighe H. i wsp. Immuno-stimulatory DNA
sequences necessary for effective intradermal gene
immunization. Science 1996; 273: 352-354.
17. Klinman D.M., Yi A.K., Beaucage S.L. i wsp.: CpG motifs
present in bacterial DNA rapidly induce lymphocytes to secrete
interleukin 6, interleukin 12, and interferon γ. Proc.Natl.Acad.
Sci.USA 1996; 93: 2879-2883.
18. Halpern M.D., Kurlander R.J., Pisetsky D.S.: Bacterial DNA
induces murine interferon-γ production by stimulation of
interleukin-12 and tumor necrosis factor-α. Cell Immunol. 1996;
167: 72-78.
19. Yamamoto S., Yamamoto T., Kataoka T. I wsp.: Unique
palindromic sequences in synthetic oligonucleotides are required
to induce IFN and IFN-mediated natural killer activity.
J.Immunol. 1992; 148: 4072-4076.
20. Józefowicz G., Kuna P.: Rola limfocytów Th1 i Th2 w chorobach
atopowych. Alergia Astma Immunologia 1998; 3: 76-80.
21. Manetti R., Parronchi P., Giudizi M.G. i wsp.: Natural killer
cell stimulatory factor (IL-12) induces T helper type 1-specific
immune responses and inhibits the development of IL-4
producing Th cells. J.Exp.Med. 1993; 177: 1199-1204.
22. Romagnani S.: Induction of Th1 and Th2 responses: a key role
for “the natural” immune response? Immunol.Today 1992; 13:
379-381.
23. Lee D.J., Tighe H., Roman M. i wsp.: Inhibition of IgE antibody
formation by plasmid DNA immunization is mediated by both
CD4+ and CD8+ T cells. Int.Arch.Allergy Immunol.1997; 113:
227-230.
Kurowski M., Kuna P. Szczepionki DNA - nowy aspekt swoistej immunoterapii chorób alergicznych
24. Slater J.E., Zhang Y.J., Arthur-Smith A. i wsp.: A DNA vaccine
inhibits IgE responses to the latex allergen Hev b 5 in mice. J
Allergy Clin Immunol 1997;99:S504.
25. Hsu C.H., Chua K.Y., Tao M.H. i wsp.: Immunoprophylaxis of
allergen-induced immunoglobulin E synthesis and airway
hyperresponsiveness in vivo by genetic immunization. Nat.Med.
1996; 2: 540-544.
26. Broide D., Orozco E.M., Roman M. i wsp: Intradermal gene
vaccination down-regulates both arms of the allergic response.
J.Allergy Clin.Immunol. 1997; 99: 129.
17
27. Nichols W.W., Ledwith B.J., Manam S.V. i wsp: Potential DNA
vaccine integration into host cell genome. N.Y.Acad.Sci. 1995;
772: 30-39.
28. Xiang Z.Q., Spitalnik S.L., Cheng J. I wsp.: Immune responses
to nucleic acid vaccines to rabies virus. Virology 1995; 209:
569-579.
29. Klinman D.M., Mor G., Shapiro S. i wsp.: Complexity of the
cytokine and antibody response elicited by immunizing mice
with plasmodium yoelii circumsporozoite protein plasmid DNA.
J. Immunol. 1995; 155: 2039-2046.
DNA vaccines – new aspects of specific immunotherapy for allergic
diseases
MARCIN KUROWSKI, PIOTR KUNA
Summary
This paper is a review of an actual bibliography presenting the role of DNA immunization in allergic
disease immunotherapy. Although the work on DNA vaccine application in allergies has not reached
beyond the experimental phase so far, the results obtained up to now can be considered promising.
Immunization with plasmid DNA containing allergen-encoding DNA inhibits production of IgE by
means of e.g. IFN-α and IL-12 as well as suppresses the process of allergic inflammation. Questions
concerning application safety of DNA vaccines and application procedures will be the subject of further
studies.