Życie przed wyborem na papieża
advertisement
Konkurs wiedzy o Janie Pawle II Życie przed wyborem na papieża. I. Data i miejsce urodzenia. Karol Józef Wojtyła urodził się 18 maja 1920roku w Wadowicach nad rzeką Skawą. Pseudonim szkolny – Lolek II. Najbliższa rodzina. W domu rodzinnym przy ulicy Kościelnej 7 mieszkali państwo Wojtyłowie. Mama Emilia z domu Kaczorowska miała trzy siostry. Jedną z nich była Maria Wiadrowska. Pani Emilia zajmowała się domem, szyła ubrania dla znajomych. Zmarła, gdy Karol przygotowywał się do pierwszej komunii świętej (13 kwietnia 1929r). Tato Karol – zawodowy żołnierz, pracował w Powiatowej Komendzie Uzupełnień (oficer XII Pułku Piechoty). Był bardzo wierzącym, cenił ład i dyscyplinę. W roku 1900 służył w armii cesarza Franciszka Józefa I. Ojciec nauczył Karola, że: „Trzeba samemu sobie stawiać wymagania i przykładać się do spełniania własnych obowiązków”. Zmarł 18 lutego 1941 roku. Brat Edmund był uczniem gimnazjum kiedy na świat przyszedł Karol Wojtyła. Zmarł 5 grudnia 1932 roku. Pracując jako lekarz zaraził się płonicą. Karol Wojtyła miał również siostrę. Zmarła ona jednak zaraz po przyjściu na świat. Rodzice chrzestni – Maria Wiadrowska i Józef Kuczmierczyk. III. Lata okupacji. 1939 6 września 1939r. wojska hitlerowskie wkroczyły do Krakowa. Karol Wojtyła był studentem polonistyki Uniwersytetu Jagiellońskiego. 6 listopada aresztowano wszystkich profesorów UJ i wywieziono do obozu w Sachsenhausen. Wydano rozporządzenie, które brzmiało „Wszyscy, którzy skończyli 18 lat i nie mają jeszcze 61 lat muszą pracować. Jest to ich obowiązek”. Okrutna wojna przerwała studia Karola, musiał on szybko szukać pracy. Został gońcem w restauracji swojego wuja. 1940 We wrześniu 1940 roku rozpoczął pracę w kamieniołomach w Zakrzówku oraz w Zakładach Chemicznych Solvay w Borku Fałęckim. Pracował tutaj aż do 1944r. Wstawał bardzo wcześnie. Praca była bardzo ciężka ponieważ cały dzień trzeba było przebywać pod gołym niebem. W ciągu dnia był kwadrans na zjedzenie śniadania (pajda czarnego chleba z marmoladą i kawa zbożowa). Robotnik podczas dniówki musiał załadować kamieniami wagon średniej wielkości. Kamienie woził taczką. Po kilku miesiącach został pomocnikiem strzałowego, utykał ładunki i zakładał lonty. Był to awans, który pozwalał na przebywanie w baraku. Wtedy Karol nie stronił od publicznej modlitwy. Robotnicy określali go żartobliwie – „Studencik” albo „Księżyk”. Lata pracy w Solvayu dostarczyły doświadczeń o nieznanym mu środowisku robotniczym. Rok 1940 przyniósł jeszcze jedno bardzo ważne zdarzenie dla rozwoju duchowego Karola. W parafii Św. Stanisława Kostki w Dębnikach Salezjanie urządzili rekolekcje. Karol włączył się w stworzenie Żywego Różańca i kółka katechetycznego, w którym to bardzo aktywnie działał. Poznał tam również krawca – apostoła Jana Tyranowskiego, który to pobudził Karola do pracy apostolskiej i filozoficznej. 1941 18 lutego 1941 zmarł ojciec Karola – najważniejsze źródło oparcia emocjonalnego. Śmierć ojca jeszcze bardziej pogłębiła wiarę Karola Wojtyły. Poznał Mieczysława Kotlarczyka, który ze swoją witalnością, pomysłami na życie, fizyczną obecnością działał na Karola jak balsam na ból, żal po stracie ojca. Narodził się Teatr Dramatyczny w którym to Karol Wojtyła grał w tajnych przedstawieniach, np. „Król – Duch”, „Hymn”, „Godzina - Wyspiańskiego”, „Beniowski – Słowackiego”, „Pan Tadeusz – Mickiewicza”, w którym Karol Wojtyła grał rolę Robaka. W tych przedstawieniach objawił się talent literacki i aktorski. 1942 Na początku 1942 roku nadal pracował w Solvayu i podjął studia na tajnym uniwersytecie. Nie kontynuował polonistyki, rozpoczął studia teologiczne. Wychudzony, często głodny zapukał do drzwi pałacu biskupiego przy ulicy Franciszkańskiej, przywitał się z arcybiskupem Adamem Stefanem Sapiehą i powiedział „Chciałbym zostać księdzem”. Dzięki tej decyzji zyskał nową rodzinę kapłańską i znów nie był sam. 1945 29 lutego 1945 uległ ciężkiemu wypadkowi. Potrąciła go ciężarówka, stracił przytomność. Życie zawdzięczał życzliwości przypadkowych świadków, którzy wezwali karetkę. Wojtyłę niejednokrotnie omijały łapanki, rewizje, wywózki. 6 sierpnia Niemcy urządzili łapankę. Była to czarna niedziela. Dzięki opatrzności bożej nie weszli do domu Karola. Następnego dnia uparcie szukali Wojtyły. Dzięki zabiegom ofiarnych ludzi skreślono go z listy Arbeitsamtu. Po tym wydarzeniu uczył się już tylko w rezydencji arcybiskupiej. Tu sypiał na żelaznym łóżku i modlił się. Po latach napisał: „Kapłaństwo w takich warunkach osiągane nabrało dla mnie szczególnej wartości”. 18 stycznia 1945 roku wyzwolono Kraków. 1946 1 listopada 1946 roku Karol Wojtyła wraz z kolegami Leonardem Harędzińskim i Marianem Kolasą przyjął święcenia kapłańskie z rąk kardynała Sapiehy. IV. Kapłaństwo – parafie, miejsca szczególne dla Karola Wojtyły 1. Kościół Ofiarowania Najświętszej Maryi Panny w Wadowicach – otrzymał tu chrzest 20 czerwca 1920 roku. Okna domu na Kościelnej 7 wychodziły na ten kościół. Na ścianie którego widniał zegar słoneczny z maksymą (motto, hasło) „Czas ucieka – wieczność czeka”. 2. Kościół i Klasztor Benedyktynów w Kalwarii Zebrzydowskiej – miejsce pielgrzymek rodziny Wojtyłów np. po śmierci mamy modlił się tam z bratem i ojcem. 3. Cmentarz Rakowicki w Krakowie – znajduje się tu grobowiec rodzinny Wojtyłów i Kaczorowskich. 4. Kościół Karmelitów Bosych na Górce – Kościół św. Józefa – tu modlił się, kontemplował w ciszy. 5. Katedra Wawelska – w krypcie świętego Leonarda odprawił pierwszą mszę świętą. 6. Parafia pw. Św. Stanisława Kostki w Dębnikach w Krakowie. 7. Świątynia Benedyktynów w Krakowie. 8. Kościół Panien Norbertanek w Krakowie. 9. Uniwersytecka Kolegiata Św. Anny w Krakowie. 10.Kościół Dominikanów i Franciszkanów w Krakowie. 11.Prywatna Kaplica pałacowa kard. Sapiehy – tu przyjął święcenia kapłańskie ( 1 listopada 1946 roku ). 12.Kościół w Niegowici – pierwsza parafia młodego księdza Karola Wojtyły – 28 lipca 1948. 13.Parafia św. Floriana w Krakowie – druga parafia od 17 marca 1949r. 14.Opactwo Tynieckie – miejsce rekolekcji biskupa – nominata. 15.Kościół na Skałce w Krakowie. 16.Kościół w Osiaku w Austrii – pielgrzymka po otrzymaniu kardynalskiej purpury (28 czerwca 1967r.) 17.Kaplica Sykstyńska – obradują tu kardynałowie podczas konklawe. 18.Bazylika św. Piotra w Rzymie. V. Kapłaństwo w Niegowici 28 lipca 1948 roku zostaje wikarym w Niegowici – 50km od Krakowa. Proboszczem był tu ks. Kazimierz Buzała. Parafia obejmowała 13 wiosek. Podróż dla młodego Karola okazała się trudniejsza niż do Rzymu. Najpierw jechał autobusem, później wozem drabiniastym, a na końcu wędrował pieszo. Parafianie szybko polubili Karola Wojtyłę. Wygłaszał ciekawe kazania, odwiedzał chorych, pomagał w pracach w polu, odrabiał z dziećmi lekcje, grał w piłkę, opowiadał o teatrze itp., jeździł rowerem. VI. Kapłaństwo w parafii św. Floriana w Krakowie. Kardynał Sapieha przeniósł Karola Wojtyłę do tej parafii w dniu 17 III 1949 roku. Zamieszkał on na ulicy Warszawskiej 1. Ludzie opowiadali, że księdza Karola można było rozpoznać z daleka: po trochę za krótkiej sutannie po szarych spodniach wystających spod sutanny po berecie Spędzał wiele czasu z młodzieżą: organizował piesze wycieczki, spływy kajakowe wędrował po górach z grupami młodzieży organizował wyprawy narciarskie, zawody saneczkowe prowadził wykłady, rekolekcje chodził z młodzieżą do kina, filharmonii, teatru założył chór gregoriański organizował koncerty kolęd chętnie śpiewał przy ognisku Mówiono o nim „Wuj Karol” albo „Wujek”. Nazywał dobro i zło po imieniu. VII. Karol Wojtyła – biskup. 4 lipca 1958 Pius XII mianował go biskupem. 28 września 1958 Karol Wojtyła przyjął uroczyście sakrę biskupią. Pastorał i pierścień otrzymał od biskupa Jopa z Opola. Całe swoje życie, pracę zawierzył Maryi - Totus Tuus (Cały Twój). Jako biskup: wizytował parafie, udzielał święceń kapłańskich, święcił kościoły, bierzmował, wygłaszał kazania. Nigdy nie narzekał. Podupadł na zdrowiu. Lekarze podejrzewali białaczkę, ale był to na szczęście fałszywy alarm. 13 stycznia 1964 roku został arcybiskupem, metropolitą krakowskim. Najważniejszą rzeczą, którą go uhonorowano był racjonał biskupów krakowskich, haftowany perłami przez królową Jadwigę oraz paliusz arcybiskupi – materialny znak władzy. Nakłada się go na ornat podczas ceremonii pontyfikalnych. Jest to biała, wełniana taśma o szerokości 4 – 6cm z sześcioma czarnymi krzyżykami. Jest to oznaka władzy kościelnej. VIII. Karol Wojtyła – kardynał. 28 czerwca 1967 zostaje kardynałem. Podczas uroczystości papież Paweł VI wręczył specjalny pierścień i czerwony kardynalski biret. Przydzielił mu kościół San Cesareo in Palatio w Rzymie. Nazywano go „Kardynałem Czerwonym” a Stefana Wyszyńskiego „Kardynałem Czarnym”. Kardynał Wojtyła był bardzo pracowity, aby maksymalnie wykorzystać czas poprosił aby w samochodzie, którym podróżował zamontowano stoliczek, półkę na książki i lampkę. IX. Karol Wojtyła – papież. 16 października 1978 zostaje wybrany na papieża. Wyboru dokonało 111 kardynałów w tzw. Konklawe – zgromadzeniu w Kaplicy Sykstyńskiej w Watykanie. Konklawe należy do najtajniejszych wyborów poprzedza je złożenie przysięgi. Kardynałowie nie mogą w czasie konklawe kontaktować się ze sobą, słuchać radia, oglądać telewizji. Mieszkają w celach wyposażonych w prosty stół, krzesło, miednicę do mycia rąk i dzbanek na wodę. Śpią na żelaznych łóżkach. Kardynał Wojtyła mieszkał w sali numer 91. Pierwszego dnia obrad (15 października 1978) odbyły się cztery głosowania. Żadne z nich nie przyniosło rozstrzygnięcia. Następnego dnia dopiero po ósmym głosowaniu wybrano papieża, który otrzymał, aż 99 na 111 głosów. Zapytano Karola Wojtyłę „Czy zgadza się”. Odpowiedział: „W posłuszeństwie wiary wobec Chrystusa, mojego Pana, zawierzając Matce Chrystusa i Kościoła- świadom wszelkich trudności – przyjmuję”. Przyjął imię Jan Paweł II. Następnie udał się do białego pokoju, gdzie przebrał się w papieskie szaty (przygotowane w trzech rozmiarach). Po powrocie do kaplicy przyjął od kardynałów przysięgę wierności. Kardynałowie przychodzili kolejno i padali przed nim na kolana. Kiedy przyszła kolej na kardynała Stefana Wyszyńskiego, papież wstał, objął go i przytulił do siebie. Wszyscy kardynałowie zaśpiewali „Ciebie Boga wysławiamy”. O godzinie 18.18 nad kaplicą Sykstyńską pojawił się biały dym. Był to symboliczny znak, że wybrano papieża. Rzymianie bili brawo i krzyczeli z radości. O godzinie 18.44 w loggi bazyliki pojawił się kardynał Pericle Felici i oznajmił – „Mamy papieża! Papieżem został kardynał Karol Wojtyła z Polski”. Po niedługim czasie w loggi bazyliki pojawił się spokojny i uśmiechnięty Jan Paweł II. Po jego prawej stronie stał kardynał Stefan Wyszyński a po lewej kardynał Pericle Felici. Gdy ucichły oklaski papież powitał zebranych słowami: „Sia lodato Gesu Cisto”, co oznacza: „Niech będzie pochwalony Jezus Chrystus”. Na zakończenie powitania papież udzielił błogosławieństwa Urbi et Orbi czyli Miastu i Światu. Papieski herb Jana Pawła II zawiera poza „kluczami piotrowymi”, czyli kluczami do Królestwa Niebieskiego przekazanymi symbolicznie przez Chrystusa pierwszemu papieżowi św. Piotrowi wizerunek tiary. Tiara – papieskie liturgiczne nakrycie głowy. To trzy korony oznaczające potrójną władzę papieży jako najwyższych pasterzy kościoła: duchową i moralną, hierarchiczną na całej Ziemi. „M” pod prawym ramieniem krzyża to symbol Matki Bożej. Hasło pontyfikatu Jana Pawła II „Totus Tuus Maryjo” X. Zamach na Jana Pawła II. Mahmet Ali Agca wysłał list do Stambulskiej gazety „Miliyet”. Twierdził, że planowana pielgrzymka Jana Pawła II do Turcji głęboko go obraża. Napisał: „Jeśli wizyta ta nie zostanie odwołana – bez wahania zabiję Papieża – Szefa. Był to jedyny powód ucieczki z więzienia”. 13 maja 1981 roku o godzinie 17.13 dokonał zamachu na życie Jana Pawła II, strzelając do niego 5-cio krotnie z pistoletu. Stało się to w momencie, gdy papież w swoim białym jeepie objeżdżał plac św. Piotra. Zamachowca aresztowano. Papieża przewieziono do Kliniki Gemelli w stanie krytycznym, z powodu upływu krwi i przeszytych kulą jelit. Natychmiast dokonano transfuzji krwi, papież przeszedł kilkugodzinną operację. Dwie kule dosięgły papieża. Jedna najpierw trafiła w palec papieża i lekko skrzywiła tor lotu, co uratowało mu życie. Pocisk o ułamek centymetra ominął główną tętnicę brzuszną i kręgosłup. Druga zraniła prawe ramię i prawą dłoń papieża. Papież to swoje cierpienie ofiarował za kościół i świat. A Maryi powtórzył „Totus Tuus”. Zamachu dokonano w rocznicę objawień fatimskich (13 maja 1917), o tej samej godzinie, w której Matka Boska ukazała się pastuszkom. 22 lipca 1981 roku Rzymski sąd przysięgłych skazał zamachowca na karę najwyższą czyli dożywocie. Jan Paweł II zaraz po operacji przebaczył Ali Agca i nazwał go „bratem”. 22 grudnia 1983 roku udał się do więzienia gdzie 20 minut spędził w celi z zamachowcem. Rozmawiał z nim w cztery oczy. Zaraz po tej rozmowie papież powiedział: „Pan dał mi – myślę zresztą, że nie tylko mnie, ale także i jemu – łaskę byśmy się spotkali jak ludzie i jak bracia, albowiem Ojcem naszym jest Bóg”. W lutym 1990 roku w 18 lat po zamachu papież Jan Paweł II zwrócił się do prezydenta Włoch o ułaskawienie Ali Agca. Jan Paweł II do końca swojego życia był przekonany, że uszedł z życiem za sprawą cudu, że to Matka Boska Fatimska ocaliła go. W rok później Ojciec Święty przybył do Fatimy i złożył na ołtarzu pocisk, który go trafił. Oprawiono go potem w złotą diamentową koronę Naszej Pani Różańcowej – Matki Boskiej z Fatimy. Zakrwawioną stułę przekazał w darze Matce Boskiej Częstochowskiej. Od czasu zamachu, otoczenie Papieża zdecydowało, że Ojciec Święty będzie jeździł papamobile. XI. Pielgrzymki Jana Pawła II do Polski. Jan Paweł II przyjechał do Polski, aż 9 razy. Pierwszy raz odwiedził nas niespełna rok po tym jak został papieżem. Pierwsza pielgrzymka apostolska trwała od 2 do 10 czerwca 1979 roku. Papież odwiedził wtedy: Warszawę, Gniezno, Częstochowę, Kraków, Kalwarie Zebrzydowską, Wadowice, Oświęcim i Nowy Targ. W Warszawie w przeddzień święta Zesłania Ducha Świętego powiedział: „Niech zstąpi Duch Twój, niech zstąpi Duch Twój i odnowi oblicze Ziemi, tej Ziemi”. W Gnieźnie i na Skałce w Krakowie spotkał się z młodzieżą. W Krakowie zgromadziło się 2 miliony wiernych, czczono 900-lecie śmierci świętego Stanisława. Żegnając się z Ojczyzną, papież powiedział: „Musicie być mocni, drodzy bracia i siostry. Musicie być mocni mocą wiary”. Po pierwszej pielgrzymce świat nazwał Go „Polskim patriotą” i „Papieżem Maryjnym”. Papież pokazał całemu światu, że ulice, place, stadiony mogą być używane do praktyk religijnych. Dzięki temu społeczeństwo polskie poczuło słodki smak wolności. Między pierwszą, a drugą pielgrzymką dokonano zamachu na papieża. Zmarł w Polsce Prymas Tysiąclecia kard. Stefan Wyszyński. Sytuacja w Polsce stała się bardzo napięta. Groziła interwencja wojsk radzieckich, która mogła zaważyć o pokoju na całym świecie. Druga pielgrzymka do Polski – 16 – 23 czerwca 1983. Odbyła się w atmosferze napięcia. Już na lotnisku papież powiedział: „Proszę, ażeby szczególnie blisko mnie byli Ci, którzy cierpią. Proszę o to w imię słów Chrystusa – Byłem chory, a odwiedzili mnie, byłem w więzieniu, a przyszliście do mnie”. Podczas drugiej pielgrzymki papież odprawił – 17 czerwca mszę świętą na stadionie Dziesięciolecia w Warszawie. W rocznicę bitwy pod Wiedniem, w której Jan III Sobieski pokonał Turków podbijających Europę. Papież tłumaczył wiernym, że nie była to wojna z muzułmanami, lecz z potęgą Turcji. Na Jasnej Górze spotkał się z młodzieżą. W Krakowie na Błoniach odprawił mszę świętą z udziałem wielomilionowej rzeszy wiernych. Beatyfikował podczas mszy świętej Brata Alberta (Adama Chmielowskiego), ojca Rafała Kalinowskiego, Urszulę Truszkowską. Trzecia pielgrzymka apostolska trwała od 8 do 14 czerwca 1987 roku. Ojciec Święty był wtedy w Warszawie, Lublinie, Tarnowie, Krakowie, Szczecinie, Gdyni, na Westerplatte, w Gdańsku, Częstochowie, Łodzi i Warszawie. W Gdańsku papież modlił się za Solidarność. Czwarta pielgrzymka – 1 – 9 czerwca 1991. Papieża gościli wówczas mieszkańcy Koszalina, Rzeszowa, Przemyśla, Lubaczowa, Kielc, Radomia, Łomży, Białegostoku, Olsztyna, Włocławka, Płocka i Warszawy.\ Piąta pielgrzymka – 13 – 16 sierpnia 1991. Jan Paweł II przebywał wtedy w Krakowie, Wadowicach i Częstochowie. Ten sierpniowy przyjazd związany był z VI Światowym Dniem Młodzieży zorganizowanym w Częstochowie. Powstała wtedy słynna pieśń „Abba Ojcze”. Papież uczył młodzież, jak należy „posługiwać się” wolnością. Szósta pielgrzymka – 22 maj 1995 roku. Ojciec Święty był wówczas w Skoczowie, Bielsku Białej i Żywcu. Siódma pielgrzymka – 31 maja – 10 czerwca 1997. Papież pielgrzymował wtedy do Wrocławia, Legnicy, Gorzowa Wielkopolskiego, Gniezna, Poznania, Kalisza, Częstochowy, Zakopanego, Krakowa, Ludźmierza, Dukli i Krosna. Pielgrzymka ta była niezwykłą okazją do manifestowania przez Polaków miłości do papieża rodaka. Na Błoniach Krakowskich papież kanonizował Królową Jadwigę. W Gnieźnie obchodzono 1000-lecie śmierci św. Wojciecha. W obchodach uczestniczyli prezydenci 7 krajów Europy Środkowowschodniej. Papież wygłosił mowę na temat chrześcijańskiej wizji zjednoczonej Europy. VII podróż do ojczyzny nazwano „królewską”. Ósma pielgrzymka apostolska trwała od 5 do 17 czerwca 1999 roku. Papież spotkał się wówczas z mieszkańcami Gdańska, Sopotu, Elbląga, Lichenia, Bydgoszczy, Torunia, Ełku, Wigier, Siedlec, Drohiczyna, Warszawy, Sandomierza, Zamościa, Radzymina, Łowicza, Sosnowca, Krakowa, Starego Sącza, Wadowic, Gliwic i Częstochowy. Była to wzruszająca pielgrzymka. Papież był już mocno schorowany (choroba Parkinsona). Odwiedził szlaki wodne, którymi niegdyś pływał kajakiem. Tematem spotkań z wiernymi był Dekalog. W Sączu kanonizował św. Kingę. 16 czerwca spotkał się z wiernymi na rynku w Wadowicach i wspominał swoje dzieciństwo, młodość, lata szkolne, studenckie. Na zawsze pozostaną nam w pamięci słowa: „Tu w tym mieście Wadowicach, wszystko się zaczęło. I życie się zaczęło i szkoła się zaczęła i studia się zaczęły i kapłaństwo się zaczęło”. Dziewiąta pielgrzymka trwała od 16 do 19 sierpnia 2002 roku. Ojciec Święty pielgrzymował do Krakowa, Kalwarii Zebrzydowskiej i Tyńca. XII. Najsłynniejsze słowa Jana Pawła II. „Totus Tuus Maryjo” „Wymagajcie od siebie, chociażby od was nie wymagali” „Bogu dziękujcie, Ducha nie gaście” „Pokój Tobie, Polsko! Ojczyzno Moja” „Nie lękajcie się, otwórzcie, otwórzcie drzwi Chrystusowi” „Ja syn polskiej Ziemi, a zarazem Jan Paweł II – papież wołam: Niech zstąpi Duch, niech zstąpi Duch i odnowi oblicze Ziemi, tej Ziemi” „Musicie być mocni, drodzy bracia i siostry. Musicie być mocni mocą wiary” „Nie ma wolności bez solidarności” „Nie lękaj się, zaufaj nadziei” „Trzeba być zawsze tym, czym Bóg chce aby człowiek był. Wtenczas nigdy nie jest się niczym. Na wypełnianiu woli Bożej polega wielkość człowieka, miłość, świętość” „Nie lękajcie się! Chrystus zwyciężył świat. On jest z Wami na zawsze” „Na kryzys cywilizacji, trzeba odpowiedzieć cywilizacją miłości” „Człowiek jest drogą kościoła” „Chrześcijanin winien żyć w perspektywie wieczności” „Kościół w Europie może wreszcie oddychać obydwoma swoimi płucami” „Stara Europa potrzebuje nowej ewangelizacji” „Życzeniem kościoła katolickiego jest prowadzenie dialogu z innymi religiami” „Nie dajcie się zwieść pokusie, że człowiek może w pełni odnaleźć siebie odrzucając Boga” „Naród jest przede wszystkim bogaty ludźmi” „Nienawiść jest siłą niszczącą” „Polska potrzebuje dzisiaj ludzi sumienia” „Powinniśmy zawsze przebaczać, pamiętając, że my sami potrzebujemy przebaczenia” „Wy jesteście nadzieją Kościoła! Wy jesteście moją nadzieją” XIII. Ciekawostki. „Kalosz” – kajak Karola Wojtyły „Niedzielny dzwon” – gazeta, w której Karol Wojtyła miał swój debiut prasowy. Opublikował mowę pożegnalną dla księdza K. Figlewicza. „To co czyste, podoba się niebiosom – przyjdźcie z szatą czystą i czerpcie wodę ze źródła rękoma czystymi” – napis, który widniał nad bramą szkolną w gimnazjum. „Andrzej Jawień” – pseudonim literacki Karola Wojtyły „Tytuły papieskie” – każdy papież jest: Biskupem Rzymu, Namiestnikiem Jezusa Chrystusa, Następcą Księcia Apostołów, Najwyższym Kapłanem Kościoła Powszechnego, Patriarchą Zachodu, Prymasem Włoch, Arcybiskupem i Metropolitą Rzymskiej Prowincji Kościelnej, Suwerennym Władcą Państwa Watykańskiego, Sługą Sług Bożych Jerzy Kluger – żyd, przyjaciel Karola Wojtyły. Uczył się z nim w gimnazjum Ojciec Pio – zakonnik, który przepowiedział Karolowi Wojtyle, że zostanie papieżem Pseudo Martyna – taki pseudonim miał Karol Wojtyła jako bramkarz, kiedy grał w piłkę nożną. Nazywał dzieci: „Uśmiechem Nieba powierzonym Ziemi” i „Klejnotami rodziny i społeczeństwa” Kremówki – ulubione ciastka Karola Wojtyły – studenta „Barka” – ulubiona pieśń Jana Pawła II Papież a wyznawcy innych wiar Dążenie do przywrócenia utraconej jedności stanowi od początku pontyfikatu jeden z priorytetów Jana Pawła II. Jedna z pierwszych zagranicznych podróży apostolskich - w listopadzie 1979 r. - zaprowadziła go do stolicy wschodniego chrześcijaństwa, dawnego Konstantynopola, miasta, w którym 900 lat wcześniej dokonała się schizma. Stojąc obok patriarchy Dymitriosa - honorowego zwierzchnika światowego prawosławia - Papież mówił z nadzieją o „pełnym braterskim pojednaniu" i pytał retorycznie: „Czy mamy jeszcze prawo pozostawać rozdzieleni?". Dwadzieścia lat później, w 1999 r., opuszczając Rumunię pierwsze z odwiedzonych państw, w którym większość stanowią wyznawcy prawosławia - Ojciec Święty powiedział, że zabiera ze sobą marzenie o nowym tysiącleciu jako czasie odbudowy jedności między Kościołami chrześcijańskimi. Jan Paweł II jest przekonany, że jedność jest darem Ducha Świętego dla Kościoła. Ten dar nigdy nie został cofnięty przez Boga. Obecne podziały wśród chrześcijan to skutek ludzkich błędów i grzechu. Zadaniem ekumenizmu jest przywrócenie jedności ofiarowanej Kościołowi w dniu Zesłania Ducha Świętego. W opublikowanym w 1994 roku liście apostolskim „Tertio millennio adveniente", przygotowującym Kościół do jubileuszu 2000 lat chrześcijaństwa, Jan Paweł II pisze: „Koniec drugiego millennium wzywa nas wszystkich do rachunku sumienia, a także do stosownych poczynań ekumenicznych, tak abyśmy wobec Wielkiego Jubileuszu mogli stanąć jeśli nie całkowicie pojednani, to przynajmniej o wiele bliżsi przezwyciężenia podziałów powstałych w drugim tysiącleciu". I rzeczywiście, pontyfikat Jana Pawła II znaczony jest kolejnymi inicjatywami, które miały spełnić wolę Chrystusa: aby byli jedno. Taki właśnie tytuł nosi opublikowana w roku 1995 encyklika. Powstała ona z osobistej inicjatywy Papieża, który sam napisał cały tekst. Jan Paweł II wyraźnie potwierdził w niej, że zaangażowanie Kościoła katolickiego w ekumenizm jest nieodwracalne. Ekumenizm jest drogą Kościoła, a nie przemijającą modą, bo podziały wśród uczniów Chrystusa utrudniają głoszenie światu Dobrej Nowiny o zbawieniu. W pięknych słowach wskazuje na to, co chrześcijan łączy, sformułowanie o ekumenizmie męczenników, zauważając, że cierpienia i prześladowania za wiarę w Chrystusa połączyły - zwłaszcza w XX wieku - chrześcijan z różnych Kościołów. Podczas pontyfikatu Jana Pawła II doszło do pierwszej wizyty biskupa Rzymu w kraju o większości prawosławnej. Ale nie tylko dlatego papieska podróż do Rumunii, w 1999 roku, była wydarzeniem historycznym. Na zakończenie Mszy św., odprawionej przez Papieża w Rumunii, ćwierćmilionowy tłum katolików i prawosławnych zaczął wspólnie skandować jedno, ale jakże ważne słowo: „unitate", czyli jedność. Dla całego chrześcijańskiego świata byty to chwile niezapomniane. Wymownym akcentem była wymiana darów między Janem Pawłem II i patriarchą Teoktystem. Obaj ofiarowali sobie nawzajem kielichy jakby wyrażając nadzieję, że przyjdzie moment, gdy katolicy i prawosławni złożą Bogu Najświętszą Ofiarę przy jednym stole eucharystycznym. Wymownych akcentów ekumenicznych i wielkich gestów ze strony Papieża nie brakuje podczas jego wizyt w kolejnych krajach prawosławnych. W Grecji, podczas spotkania z niechętną katolikom prawosławną hierarchią, Jan Paweł II prosi Boga o przebaczenie za grzechy, jakich kiedykolwiek w przeszłości katolicy dopuścili się wobec prawosławia. Zdumieni patriarchowie z podziwem bili mu brawo... Chociaż papieskiej wizycie na Ukrainie w 2001 roku towarzyszyła aura sprzeciwu hierarchii Cerkwi Prawosławnej Patriarchatu Moskiewskiego, wydaje się, że pojednawczą, pełną pokory postawą Jan Paweł II zaskarbił sobie sympatię wielu prawosławnych wiernych .Świadectwo ekumenicznej nadziei pozostawia Papież także w Bułgarii, dokąd przybył w maju 2002. A jednak pomimo wszystkich tych wysiłków: podpisanych deklaracji, wizyt obfitujących w wielkie ekumeniczne gesty Jana Pawła II i poświęconej sprawie jedności encyklice - zjednoczenie chrześcijan wciąż pozostaje wyzwaniem, którego czasowy horyzont trudno dziś określić... *** Dzięki Janowi Pawłowi II słowo „ekumenizm" nabrało jakby nowego znaczenia. Coraz częściej komentatorzy i dziennikarze przymiotnika „ekumeniczny" używają nie tylko w stosunku do zaangażowania Papieża na rzecz przywrócenia jedności między chrześcijanami, ale określają nim również dialog z innymi religiami. 13 kwietnia 1986 roku Jan Paweł II jako pierwszy w historii biskup Rzymu przekroczył próg rzymskiej synagogi. Chrześcijanie i żydzi żyli w tym mieście obok siebie przez prawie dwa tysiące lat, ale zwykle pełni wzajemnych pretensji i żalów. „Papież razem z wielkim rabinem Elio Toaffem zapisywali nowe karty historii spotkań obu tych wielkich religii. Jan Paweł II jako pierwszy papież przemawiał do 80-tysięcznej rzeszy muzułmańskiej młodzieży. Spotkanie na stadionie w marokańskiej Casablance 19 VIII 1985 r. odbyło się na prośbę władcy Maroka, króla Hassana II muzułmanina . Jan Paweł II jest też pierwszym papieżem, który przekroczył próg meczetu - w Damaszku 6 V 2001 r. „Mam prawdziwą nadzieję, że nasze dzisiejsze spotkanie w meczecie Ommajadów będzie znakiem naszego zdeterminowanego dążenia do rozwijania dialogu międzyreligijnego między Kościołem katolickim a islamem. Dialog ten zyskał na sile w ostatnich dziesięcioleciach i możemy dziś być wdzięczni za drogę, którą razem postępujemy. (...) Ważne jest, by muzułmanie i chrześcijanie bez ustanku pogłębiali wspólnie kwestie filozoficzne i teologiczne, aby dojść do bardziej obiektywnego i całościowego poznania nawzajem swoich wierzeń religijnych. Lepsze zrozumienie wzajemne z pewnością doprowadzi w praktyce do nowego sposobu przedstawiania naszych dwóch religii - nie w przeciwstawieniu, jak to miało miejsce zbyt często w przeszłości, ale w partnerstwie na rzecz dobra rodziny ludzkiej.” Z przemówienia Jana Pawia II wygłoszonego podczas spotkania z przywódcami muzułmańskimi w Damaszku (2001 r.) *** Papież wśród przedstawicieli innych religii świata? Ramię w ramię z muzułmanami, buddystami, hinduistami? Dla wszystkich znalazło się miejsce nie tylko w papieskiej wyobraźni, ale na wspólnym spotkaniu w mieście św. Franciszka - Asyżu. Mówi się o „duchu Asyżu", o otwarciu nowej karty w dialogu Kościoła katolickiego z innymi religiami. Papież jest przekonany, że w religiach tkwi wielki potencjał dobra, potencjał, który - zwłaszcza w świecie podziałów i nienawiści - można skierować w stronę zaangażowania na rzecz pokoju. Nie każda jednak papieska inicjatywa ekumeniczna czy w dziedzinie dialogu z religiami niechrześcijańskimi spotyka się z entuzjastycznym przyjęciem. Od lat na przykład Jan Paweł II bezskutecznie zabiega o spotkanie z prawosławnym patriarchą Moskwy i Wszechrusi Aleksym. Z nieugiętym uporem sprzeciwia się on pielgrzymce Papieża do katolików mieszkających na terytorium Federacji Rosyjskiej. ***************************************** Trudno wskazać, który z momentów papieskich pielgrzymek może uchodzić za przełomowy w kontaktach z chrześcijanami innych wyznań. Niemal każda podróż apostolska ma w swoim programie ekumeniczny akcent. Czasem jest to fragment papieskiego przemówienia, a najczęściej spotkanie z hierarchami innych wyznań danego kraju. Jednak jednym z najważniejszych historycznie wydarzeń stały się odwiedziny w krajach, gdzie Kościoły protestanckie mają za sobą nie tylko długą historię i tradycję, ale i dziś stanowią większość miejscowych społeczeństw. Na uwagę zasługuje pierwsza wizyta w Wielkiej Brytanii, podczas której Biskup Rzymu modlił się z Arcybiskupem Canterbury, czyniąc z gestu przekazania znaku pokoju symbol pojednania między obu wyznaniami. Słowa, jakie wówczas popłynęły w świat, zwiastowały rychły postęp w dialogu między oboma Kościołami, rzeczywistość pokazała jednak, że droga do jedności jest wciąż trudna i odległa. Po Anglii przyszła kolej na drugi kraj o wielkiej tradycji wspólnot protestanckich. Akcenty ekumeniczne i spotkania, zarówno z luterańskimi, jak i ewangelickimi duchownymi, towarzyszyły niemal każdej z trzech wizyt w Niemczech. Kontakty z protestantami zdominowały wielką pielgrzymkę Papieża po Skandynawii w czerwcu 1989 r., kiedy Jan Paweł II, odwiedzając cztery kraje skandynawskie, przez 10 dni spotykał się z przedstawicielami Kościołów reformowanych, przełamując początkową obojętność, a czasem historyczną niechęć do biskupa Rzymu. Inny wymiar mają papieskie gesty wobec prawosławia, ale też kontekst ich pojawienia się zasługuje na osobne omówienie. Daleka droga do Moskwy Kiedy po raz pierwszy Papież przekroczył w 1979 r. granice komunizmu, mało kto się spodziewał, że za kilkanaście lat największy problem z odwiedzinami wiernych w krajach wschodniej Europy nie będzie miał swego źródła w niechęci władz, ale w ostrym sprzeciwie Rosyjskiej Cerkwi Prawosławnej. Mimo licznych gestów i wielkiego pragnienia Ojca Świętego odwiedzenia katolików mieszkających w Rosji, Patriarchat Moskiewski utrudniał każdy niemal krok zbliżający Jana Pawła II do granic uznawanych przez prawosławnych za „kanoniczne" tereny prawosławia. Przełomowym okazał się 7 maja 1999 r., kiedy samolot z Janem Pawłem II wylądował na bukareszteńskim lotnisku w stolicy jednego z największych prawosławnych krajów Europy - Rumunii. Kolejne dni i pełne serdeczności spotkania z głową rumuńskiego Kościoła pokazały, że w bezpośrednim kontakcie milkną spory i napięcia. Sukces, jakim okazała się wizyta w Rumunii, ośmielił inne Kościoły prawosławne: jeszcze tego samego roku Papież odwiedził Gruzję, a nie minęły dwa lata, jak Jan Paweł II stanął najpierw na ukraińskiej ziemi, odwiedzając Kijów i Lwów, a potem złożył wizytę w byłych sowieckich republikach: Kazachstanie i Armenii. Oprócz papieskiego przesłania kierowanego do miejscowych katolików i wszystkich ludzi dobrej woli, licznie podróżujący z Papieżem dziennikarze zauważali jeszcze tylko irracjonalną nieobecność przedstawicieli podległego Moskwie prawosławia. Ubiegłoroczna wizyta w Bułgarii i pełne szacunku wspólne deklaracje Papieża i hierarchów prawosławnych o konieczności dialogu i pojednania być może są zapowiedzią dnia, kiedy papieski samolot dotknie rosyjskiej ziemi. Pokój zamiast wojny Papież często o sobie mówi, ze jest „Pielgrzymem pokoju". To określenie nabiera szczególnego znaczenia w kontekście zaangażowania Ojca Świętego w działanie na rzecz pokoju. Niemal każda z papieskich wizyt w instytucjach międzynarodowych (ONZ, FAO czy UNESCO) zawierała apel o przestrzeganie podstawowych praw człowieka i nawoływała do pokojowych rozstrzygnięć istniejących na świecie konfliktów. To bezkompromisowe opowiadanie się za pokojem ma źródło w życiowym doświadczeniu i osobistych przeżyciach Karola Wojtyły, niemniej w świecie polityki jest też przykładem wielkiej troski o każdego człowieka. Mało, kto dziś pamięta wojnę o położone na przysłowiowym końcu świata małe wyspy Falklandy, która rozegrała się na początku lat 80. Między Wielką Brytanią i Argentyną. Kiedy nie pomogły papieskie apele i działania dyplomatyczne, a oba zwaśnione narody zerwały wszelkie kontakty, z misją pojednania poleciał sam Papież. Najpierw odwiedził Wielką Brytanię (28 maja-2 czerwca 1982), a po tygodniu udał się do Argentyny. Szczególnie ciężko przeżywał Ojciec Święty dramat wojny i konfliktu zbrojnego na Bałkanach. Kiedy nie pomagały apele i słowo głoszone z Placu św. Piotra, Jan Paweł II osobiście zadecydował o wizycie, jaka miała się odbyć we wrześniu 1994 roku w Sarajewie. Jednak podróż do oblężonego miasta nie odbyła się i jak dotąd jest jedyną zaplanowaną i ogłoszoną wizytą, która nie doszła do skutku. Zadecydowały względy bezpieczeństwa i wyraźny sygnał sił rozjemczych, że nie są w stanie zagwarantować Ojcu Świętemu bezpieczeństwa, ponieważ stolica Bośni i Hercegowiny była wówczas jeszcze pod ostrzałem oblegających ją sił serbskich. Na wizytę Papieża w Sarajewie mieszkańcy miasta musieli czekać do kwietnia 1997 roku. „Wojenne" echa pobrzmiewały zresztą także w czasie wizyty w Kazachstanie i Armenii, która odbywała się w przededniu amerykańskiej interwencji w Afganistanie i tylko wyraźne stanowisko dowództwa US Army przekonywało, że we wrześniu 2001 r. do konfliktu jednak nie dojdzie. Człowiek, który obala mury Wybór Papieża z Polski musiał wywołać uzasadnione przerażenie wśród komunistycznych władców Europy Środkowej. Jan Paweł II jak nikt wcześniej doskonale znał system komunistyczny i wiedział, jak bardzo jest wrogi wobec Kościoła. Jednak zamiast otwartej konfrontacji na linii politycznej, Papież zaczął podważać jego funkcjonowanie, przypominając ludziom o ich chrześcijańskich korzeniach. Spotykał się z komunistycznymi dyktatorami, wysłuchiwał ich przechwałek o „zdobyczach socjalizmu i sprawiedliwości społecznej", a potem przypominał podstawowe prawdy o wolności każdego człowieka i jego godności. Tak jak wręcz nieprawdopodobnie brzmiały one na początku pontyfikatu w Polsce, z podobnym niedowierzaniem były przyjmowane na Kubie w 1998 r. Jednak nikt nie miał, i nie ma, wątpliwości słowa Papieża i jego osobiste zaangażowanie w przemiany pokojowe zadecydowały o upadku berlińskiego muru i uwolnieniu krajów Europy Środkowej i Wschodniej spod komunistycznego reżimu. Może, dlatego Jan Paweł II tak często odwiedzał te kraje, przekraczając najpierw granice dawnego bloku sowieckiego (wizyta w Czechosłowacji w 1990 r.), a potem granice byłego Związku Radzieckiego (wizyta w krajach bałtyckich w 1993 r. i pobyty w dawnych republikach radzieckich: Gruzji, Kazachstanie, Armenii, na Ukrainie i w Azerbejdżanie). Ta zdecydowana postawa Papieża wobec komunizmu jest częścią jego „teologii wyzwolenia", która, opierając się na przesłaniu Dobrej Nowiny, nakazuje równie twarde słowa skierować do czerwonych, jak i do brunatnych reżimów. Wyrazistości i twardości papieskich słów doświadczył zarówno chilijski dyktator Augusto Pinochet, jak i Fidel Castro na Kubie, znienawidzeni w swoich krajach prezydenci Paragwaju, Indonezji i Filipin czy rządząca podczas papieskiej wizyty w Nikaragui komunistyczna partia Sandinistów z duchownymi w roli ministrów. Dziś można powiedzieć, że każdy z tych dyktatorów przeszedł już do historii i mało kto o nich pamięta. Wyjątkiem jest wciąż urzędujący Fidel Castro. Chrześcijanie, muzułmanie i żydzi Obok ekumenizmu dialog międzyreligijny jest chyba jednym z najważniejszych elementów towarzyszących papieskim podróżom i inicjatywom podejmowanym także we Włoszech, jak choćby spotkaniom modlitewnym o pokój w Asyżu. Wszędzie tam widać Papieża wyciągającego, dosłownie i w przenośni, dłoń do wyznawców innych religii oraz podkreślającego wiarę w jednego Boga będącą fundamentem łączącym wyznawców Chrystusa, Aiłaha i Jahwe. Wydarzeniem o największej sile wydaje się wizyta w rzymskiej synagodze, jaką Papież złożył 13 kwietnia 1986 r. Dała ona sygnał do dalszych kontaktów międzyreligijnych i otwarciu na dialog z judaizmem. Największe znaczenie w praktyce miała jednak wizyta Jana Pawła II w Ziemi Świętej, w marcu 2000 roku, w ramach obchodów Wielkiego Jubileuszu. Porównanie atmosfery powitania z pożegnaniem Papieża na lotnisku Ben Guriona pokazywały dwa różne oblicza Izraela: reakcje Żydów wszyscy określali mianem „papamanii", a początkowe powściągliwe komentarze zastąpiono prostym stwierdzeniem, że „dla dialogu i wzajemnego zrozumienia Jan Paweł II zrobił w ciągu tygodnia więcej niż ludzie Kościoła przez całe dwa tysiąclecia". Wizyta pod Murem Płaczu, w Yad Vashem czy odwiedziny w Wieczerniku i Betlejem oraz pierwszy raz publicznie transmitowana Msza św. okazały się wydarzeniem o przełomowym znaczeniu, choć przecież takich życzliwych wobec historii Żydów i Izraela gestów nie brakowało także w innych krajach, które odwiedzał Papież. Wystarczy wspomnieć przemówienie na Umschlagplatzu w Warszawie podczas wizyty w 1999 r. Czy spotkania z politykami żydowskimi w Watykanie. Dopiero jednak wizyta w Ziemi Świętej ukazała milionom Żydów na całym świecie, jak wielkim szacunkiem Jan Paweł II darzy wspólne dziedzictwo wiary i tradycji Starego Testamentu. Nie sposób przy tej okazji nie wspomnieć o zaangażowaniu Ojca Świętego w dialog ze światem islamu. Z pewnością Jan Paweł II przejdzie do historii jako pierwsza Głowa Kościoła, która odwiedziła meczet. Choć Papież wielokrotnie odwiedzał kraje, w których mieszkają duże grupy mniejszości muzułmańskiej, a nawet w 1996 roku odwiedził Tunezję, pierwszy kraj typowo muzułmański, a potem złożył wizytę na najstarszym islamskim uniwersytecie w Kairze, to jednak dopiero podczas wizyty w Damaszku w maju 2001 roku przekroczył progi jednej z najważniejszych świątyń świata islamu - słynny meczet Ommajadów. Tam też wielokrotnie przypominał, że tylko wzajemne zrozumienie i pojednanie prowadzą do pokoju na Bliskim Wschodzie. O tym, że trudno te słowa nie tylko realizować, ale i zrozumieć wymownie świadczy zdjęcie ze wspólnego spotkania Papieża z przywódcami żydowskimi i muzułmańskimi w czasie odwiedzin Jerozolimy. Kiedy doszło do otwartego sporu, do kogo należy Jerozolima i kto jest jej gospodarzem, Papież złapał się zatroskany za głowę. Trudno zrozumieć podróże papieskie bez uwzględnienia na ich szlaku Fatimy i umiłowanych przez Jana Pawła II sanktuariów maryjnych, bez kolorowej i spontanicznej Afryki i rozśpiewanych katolików z Ameryki Południowej. Trudno także nie dostrzec faktu, że po Polsce najwięcej razy (bo aż 7) gościł Papież na amerykańskiej ziemi odwiedzając USA, a równie często odwiedzał Francję (6 razy) oraz Meksyk i Hiszpanię - po pięć razy. Czterokrotnie odwiedził Brazylię oraz Portugalię. Ta lista przedstawia zarazem z punktu widzenia Papieża - najważniejsze centra Kościoła katolickiego na świecie. Ponadto odbył 142 podróże we Włoszech i odwiedził 301 parafii w swojej rzymskiej diecezji. Nie da się też oszacować nawet w przybliżeniu, ilu ludzi wysłuchało „na żywo" 2393 przemówień, które Papież wygłosił podczas swych podróży. Tylko w dotychczas najliczniejszej Mszy św. w Manili w 1995 r. uczestniczyły prawie cztery miliony ludzi, a w Polsce w ciągu tygodnia na spotkania z Janem Pawłem II w 1999 r. przybyło 10 mln wiernych. Rezydencje papieskie Pałac Apostolski zwany też Pałacem Papieskim jest oficjalną siedzibą i rezydencją papieża w Watykanie. Jest to kompleks budynków składający się m.in. z Apartamentów Papieskich, biur, kaplic, Muzeum Watykańskiego i Biblioteki Watykańskiej. Liczy ponad 1000 pomieszczeń. Na najwyższym piętrze Pałacu Apostolskiego mieszczą się Apartamenty Papieskie, czyli zbiór komnat, w tym prywatnych, w których zamieszkuje od XVII wieku każdy z papieży. Składają się one m.in. z 7 wielkich komnat, prywatnej kaplicy, gabinetu lekarskiego, biura sekretarza papieskiego, gabinetu (w oknie gabinetu ukazuje się papież) a także ogrodu umieszczonego na dachu pomieszczeń. Castel Gandolfo nad jeziorem Albano pod Rzymem. Całość obejmuje ogrody (urządzone przez Urbana VIII i Aleksandra VII), willę Barberinich, obserwatorium astronomiczne, gospodarstwo rolne, cmentarz w Albano, nieruchomości w Albano Laziale i Castel Gandolfo (m.in. kościół św. Tomasza, klasztory Sióstr Klarysek i Bazylianek). Kompleks liczy 55 ha, ma status eksterytorialny i od 1929 r. pełni funkcję letniej rezydencji papieży. Zwyczaje Jana Pawła II Za pontyfikatu Jana Pawła II, dzięki samemu papieżowi, nastąpiły ogromne zmiany w Watykanie, a także w postrzeganiu osoby papieża. Zaraz po swoim wyborze na Stolicę Apostolską Jan Paweł II nie pozwolił prymasowi Wyszyńskiemu uklęknąć przed sobą. Pierwsze przemówienie wygłosił po włosku, a więc w języku narodu, do jakiego przemawiał. Do tej pory przyjęte było, że papież zawsze swoje pierwsze przemówienie wygłasza po łacinie. To był dopiero początek wielkich zmian. Należą do nich: - liczne pielgrzymki (zagraniczne oraz parafii we Włoszech), - zwyczaj całowania ziemi kraju, do którego przybywał z pielgrzymką, - msze święte dla wielkich tłumów, organizowane na stadionach, lotniskach, placach itp., - wygłaszanie całych homilii lub choćby krótkich sentencji w języku kraju, do którego przybywał z pielgrzymką (porozumiewał się swobodnie w językach: polskim, włoskim, francuskim, niemieckim, angielskim, hiszpańskim, portugalskim, łacińskim i klasycznym greckim), - udział zespołów folklorystycznych w czasie mszy, - spotkania z duchownymi innych wyznań oraz odwiedziny świątyń różnych religii (wyznań niekatolickich oraz niechrześcijańskich), - udział w przedsięwzięciach artystycznych: koncertach, występach zespołów, projekcjach filmowych, - wykonywanie kapłańskich posług - prywatne spotkania z wiernymi, - bezpośrednie spotkania z tłumem w trakcie pielgrzymek, - żarty i bezpośredniość w kontaktach z ludźmi. - listy do dzieci, - bezpośrednie spotkania z dziennikarzami Wprawdzie już począwszy od Jana XXIII papiestwo zaczęło rezygnować z niektórych elementów ceremoniału, jednakże dopiero Jan Paweł II zniwelował większość barier, przyjmując postawę papieża bliskiego wszystkim ludziom, papieża-apostoła. Nie zmieniło się to nawet po zamachu. Papież młodych - Jan Paweł II chętnie spotykał się z młodymi ludźmi i poświęcał im dużo uwagi. Na spotkanie w Rzymie 31 marca 1985 roku, który ONZ ogłosiło Międzynarodowym Rokiem Młodzieży, napisał list apostolski na temat roli młodości, jako okresu szczególnego kształtowania drogi życia, a 20 grudnia zapoczątkował tradycję Światowych Dni Młodzieży. Odtąd zawsze przygotowywał orędzie skierowane do młodych, które stawało się tematem tego międzynarodowego zlotu, organizowanego w różnych miejscach na świecie (w Polsce w Częstochowie w 1991 roku). Dokumenty papieskie: Encykliki, Adhortacje apostolskie, Konstytucje apostolskie, Listy oraz liczne katechezy, orędzia, homilie, przemówienia, modlitwy, rozważania. Encykliki (liczba14) Encyklika – (gr. enkyklos - okólnik) pismo papieża skierowane do Kościoła w sprawach doniosłej wagi. Ma na celu utrzymanie w Kościele jedności wiary i przekonań i służy wyjaśnieniu kwestii spornych. Encykliki to najważniejsze i podstawowe dokumenty papieskie. Jan Paweł II przykładał wielką wagę do tego typu dokumentów i z dużą starannością je redagował, starał się, aby ich treść była głęboko zakorzeniona w nauce Ewangelii i Tradycji Kościoła. Zgodnie z tradycją kościelną tytuł encykliki tworzą pierwsze słowa jej oficjalnego tekstu. Tematyka encyklik: 1.Encykliki trynitarne Jan Paweł II uważał za najważniejsze programowe encykliki trynitarne, mówiące o trynitarnej tajemnicy Boga( w 3 osobach). Są to: - Odkupiciel człowieka, 1979 - Bogaty w Miłosierdziu, podtytuł: O Bożym Miłosierdziu, 1980 - Pana i Ożywiciela, podtytuł: O Duchu Świętym w życiKościoła i świata,1986 2. Encykliki społeczne -Z pracy, podtytuł: O pracy ludzkiej1981 - Społeczna troska, 1987 - Stulecie, podtytuł: W stulecie encykliki Leona XIII "Rerum Novarum" ,1991 3. Encykliki eklezjologiczne - Apostołowie Słowian, podtytuł: Na 1100 rocznicę dzieła ewangelizacji Św. Cyryla i Metodego (1985) - Misja Odkupiciela, podtytuł: O stałej aktualności posłania misyjnego,1990 - Ut unum sint (tytuł zachowany w tekście polskim w wersji łacińskiej; sens: Aby byli jedno), podtytuł: O działalności ekumenicznej (1995) - Kościół dzięki Eucharystii, podtytuł: Eucharystia w życiu Kościoła (2003) 4. Encykliki antropologiczne - Blask prawdy, podtytuł: Podstawowe problemy nauczania moralnego Kościoła 1993) - Ewangelia życia, podtytuł: O wartości i nienaruszalności życia ludzkiego, 1995) - Wiara i rozum, podtytuł: O relacjach między wiarą a rozumem 1998) 5. Encyklika maryjna - Matka Odkupiciela, podtytuł: Błogosławiona Maryja Dziewica życiu pielgrzymującego Kościoła, 1987 (Poza tym w każdej encyklice Jan Paweł II odnosi się do Matki Pana.) Adhortacje apostolskie (liczba15) Adhortacja to dokument o charakterze duszpasterskim. Adhortacje apostolskie zajmują ważne miejsce w nauczycielskim i duszpasterskim dorobku Jana Pawła II. Teksty te odzwierciedlają to, jak myślał, a zwłaszcza: jak działał papież. Jan Paweł II pozostawił Kościołowi piętnaście adhortacji apostolskich, które są obok encyklik najważniejszymi tekstami pontyfikatu. Poruszają one tematy katechezy, rodziny chrześcijańskiej, życia zakonnego, świeckiego i kapłańskiego, posługi biskupów, nawrócenia i pojednania, a także wielkie tematy misyjne i dotyczące życia Kościoła na poszczególnych kontynentach. Jedna z adhortacji jest poświęcona osobie świętego Józefa, oblubieńca Maryi. Poza dwiema adhortacjami ( Redemptionis donum i Redemptoris Custos),których autorem jest sam Jan Paweł II – pozostałe dokumenty tego rodzaju są wspólnie przygotowane przez papieża i przez synody biskupów. Tematyka adhortacji: O katechizacji w naszych czasach – 1979 O zadaniach rodziny chrześcijańskiej w świecie współczesnym –1981. O konsekracji zakonnej w świetle tajemnicy odkupienia – 1984 O pojednaniu i pokucie w dzisiejszym posłannictwie Kościoła – 1984. O powołaniu i misji świeckich w Kościele i w świecie dwadzieścia lat po Soborze Watykańskim II – 1988. 6. O świętym Józefie i jego posłannictwie w życiu Chrystusa i Kościoła – 1989. 7. O formacji kapłanów we współczesnym świecie – 1992 8. O Kościele w Afryce – 1995 9. O życiu konsekrowanym i jego misji w Kościele i w świecie – 1996. 10. Nowa nadzieja dla Libanu - 1997 11.O Kościele w Ameryce – 1999. 12.O Kościele w Azji – 1999. 13.O Kościele w Oceanii – 2001. 14.O Kościele w Europie – 2003. 15.O biskupie, słudze Ewangelii Jezusa Chrystusa dla nadziei świata – 2003. 1. 2. 3. 4. 5. Konstytucje apostolskie (liczba 14) Konstytucja apostolska (łac. constitutio apostolica) - najwyższej rangi dekret wydawany przez papieży, określający kwestie organizacyjne lub dogmatyczne, które stają się częścią nauczania apostolskiego Kościoła. Konstytucja apostolska ogłaszająca nowy dogmat jest niekiedy nazywana konstytucją dogmatyczną. Czternaście konstytucji ogłoszonych przez Jana Pawła II ma w zasadzie charakter prawny, regulujący wewnętrzne życie Kościoła. Są tu dokumenty, które określają i wprowadzają normy prawne. Listy (162 w tym 41 listów apostolskich ) Listy Ojca Świętego stanowią wyraz i dowód jego żarliwej troski i zainteresowania życiem współczesnego Kościoła oraz pragnienia, żeby go bronić i ostrzegać przed grożącymi niebezpieczeństwami, poddawać mu pomocną dłoń czy wręcz wskazywać drogi wyjścia z trudności. Są dwa zasadnicze rodzaje listów: 1. Teksty koncentrujące się na problematyce wyjątkowo doniosłej i aktualnej, poddającej ją wszechstronnej analizie teologicznej. Są to klasyczne listy apostolskie, które pod względem znaczenia są podobne do encyklik. 2. Pozostałe listy można określić mianem „pism doraźnych”. Ze względu na tematykę listy można podzielić na 5 głównych kategorii: Listy w kwestiach wiary i życia chrześcijańskiego, Listy dotyczące problemów współczesnego świata, Listy o treści ekumenicznej i międzyreligijnej, Listy z okazji rocznic, wydarzeń historycznych i poświęcone postaciom świętych, Listy do Kościoła w Polsce Katechezy Jan Paweł II przez wszystkie lata swego pontyfikatu regularnie, co środę spotykał się z wiernymi i głosił katechezę, którą uważał za jedno z najważniejszych zadań Kościoła. Katechezy w odróżnieniu od encyklik, adhortacji czy listów apostolskich stylem i treścią są dostosowane do mentalności i wiedzy religijnej uczestników cotygodniowych audiencji generalnych. Ich celem jest zachęcenie słuchaczy do głębszego przemyślenia podstawowych zagadnień wiary oraz pobudzenie do refleksji nad prawdami życia chrześcijańskiego. Tematyka katechez: Teologia małżeństwa, Bóg Ojciec, Jezus Chrystus, Duch Święty, Katechezy o Kościele, o Maryi, Psalmy i okolicznościowe. Orędzia Do religijnej tradycji, głęboko zakorzenionej zarówno w Biblii, jak i w liturgii, należy udzielanie błogosławieństwa. Szczególnym jego rodzajem jest błogosławieństwo Urbi et Orbi (,,miastu i światu”) udzielane przez papieża, który obejmuje nim miasto Rzym i cały świat. Ojciec Święty błogosławi ,,miastu i światu” miedzy innymi w dniu inauguracji swego pontyfikatu oraz w największe uroczystości roku kościelnego – w Boże Narodzenie i w Wielkanoc. Przed świątecznym błogosławieństwem Urbi et Orbi papież wygłasza specjalne orędzie, a potem w wielu językach pozdrawia wiernych na całym świecie. Inne orędzia wygłaszane były cyklicznie z okazji różnych wydarzeń, np.: - Orędzie na Światowy Dzień Pokoju, - Orędzie na Światowy Dzień Modlitwy, - Orędzie na Światowy Dzień Młodzieży, - Orędzie na Światowy Dzień Chorego, - Orędzie na Światowy Dzień Środków Społecznych, itd. Homilie i przemówienia Homilie i przemówienia dotyczą głównie pielgrzymek Jana Pawła II. Podróżując do wszystkich zakątków globu papież przełamywał bariery kulturowe i ukazywał uniwersalność wiary w Jezusa Chrystusa. Wyznaczał nowe horyzonty dialogu ekumenicznego i międzyreligijnego oraz umacniał sprawiedliwość i pokój między ludźmi. Książki, które wydał jako Karol Wojtyła Renesansowy psałterz – Kraków 1999; młodzieńczy zbiór wierszy, powstał przed II wojną światową Świętego Jana od Krzyża nauka o wierze (tytuł w innym przekładzie: Zagadnienie wiary w dziełach świętego Jana od Krzyża) – rozprawa doktorska obroniona w 1948 na Uniwersytecie Angelicum w Rzymie, napisana po łacinie o św. Janie od Krzyża, czytanym w oryginale. Wykłady lubelskie – Lublin, KUL, 1986; zapis wykładów z filozofii głoszonych na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim w latach 1954–1956 Elementarz etyczny – Kraków 1983 Ocena możliwości zbudowania etyki chrześcijańskiej przy założeniach systemu Maksa Schelera – Lublin, KUL, 1959; książka habilitacyjna na temat Maxa Schelera, czytanego w oryginale niemieckim; Miłość i Odpowiedzialność-1960; monografia przedstawiająca analizę psychologiczną, filozoficzną i teologiczną zjawiska miłości; wielokrotnie wznawiana; liczne przekłady na języki obce Osoba i czyn – Kraków 1969; najważniejsza monografia filozoficzna; studium z zakresu antropologii chrześcijańskiej, U podstaw odnowy. Studium o realizacji Vaticanum II – Kraków 1972; pisana przez jednego z głównych jego uczestników monografia na temat II Soboru Watykańskiego i jego dorobku intelektualnego Znak, któremu sprzeciwiać się będą –1976 (wersja ocenzurowana przez cenzurę prewencyjną PRL). edycja pełna: Znak sprzeciwu. Paryż, 1980; zapis rekolekcji głoszonych w Watykanie na prośbę papieża Pawła VI Poezje i dramaty – Kraków, 1979; całość dorobku artystycznego autora (prócz młodzieńczych psalmów oraz późnego Tryptyku rzymskiego)Utwory poetyckie, m.in. Poematy - Pieśń o Bogu ukrytym, Stanisław Dramaty : Brat naszego Boga (o malarzu św. Adamie Chmielowskim, znanym jako Brat Albert), Przed sklepem jubilera, Promieniowanie ojcostwa; Esej O teatrze słowa (na temat Teatru Rapsodycznego Mieczysława Kotlarczyka. Aby Chrystus się nami posługiwał, 1979; zbiór esejów z całego okresu pracy twórczej sprzed pontyfikatu; m.in.: Apostoł (o Janie Tyranowskim), O humanizmie św. Jana od Krzyża, o św. Tomaszu z Akwinu; także cykl szkiców Elementarz etyczny Zagadnienie podmiotu moralności –1991; zespół rozpraw z zakresu etyki. Książki, które wydał jako Jan Paweł II Mężczyzną i niewiastą stworzył ich. Odkupienie ciała a sakramentalność małżeństwa – Watykan 1986; monografia na temat, jak to nazwał autor, "teologii ciała", także godności integralnie ujętej osoby ludzkiej. Przekroczyć próg nadziei- 1994 Dar i Tajemnica, 1996 Tryptyk rzymski /poemat/, 2003 Wstańcie, chodźmy, 2004 Pamięć i tożsamość, 2005 Warto dodać, że nakładem Wydawnictwa Znak ukazała się w kilku wydaniach pozycja zawierająca teksty przemówień i homilii, jakie Jan Paweł II wygłosił w Polsce - Jan Paweł II - Pielgrzymki do Ojczyzny, której faktycznym autorem jest przecież papież. Literatura: 1. „Złote myśli Jana Pawła II” – B. Dębińska. Wydawnictwo Europa. Wrocław, 2006 2. „ Jan Paweł II. A to Polska właśnie – M. Skwarnicki. Wydawnictwo Dolnośląskie 3. „Wojtyła” – A. Bujak, M. Rożek. Wydawnictwo Dolnośląskie. Wrocław, 1997 4. „Jan Paweł II czyli jak Karolek został papieżem” – J. Krzyżanek. Wydawnictwo Diecezjalne i Drukarnia w Sandomierzu, 2006 rok. 5. Jan Paweł II Dzieła Zebrane tom I Encykliki, tom II Adhortacje, tom III Listy, tom IV Konstytucje apostolskie i orędzia, tom V – XIV Katechezy, Homilie, Przemówienia. Kraków 2006 6. „O tym jak Jan Paweł II kilkadziesiąt razy okrążył kulę ziemską” J. Krzyżanek. Wydawnictwo Diecezjalne i Drukarnia w Sandomierzu, 2006 rok.
