Liście

Liście
Piątnica, 9.11.2002 r.
Wiśnia
Rodzaj z rodziny różowatych.
Występuje ok. 45 gatunków w strefie
umiarkowanej półkuli północnej.
Drzewa lub krzewy posiadają
eliptyczne liście do 15 cm długości,
zwykle opatrzone przylistkami. Wiśnia
ma kwiaty białe lub różowe na długich
szypułkach, pojedyncze lub zebrane w
baldaszki. Owocem wiśni jest kulisty
pestkowiec, zawierający okrągłą
pestkę i soczysty, jadalny miąższ.
Grusza
Rodzaj z rodziny różowatych.
Występuje kilkadziesiąt gatunków
drzew i krzewów pochodzących z
Eurazji i północnej Afryki. Były
bardzo dawno użytkowane, a
potem uprawiane przez człowieka,
stąd wiele odmian i typów.
Występuje często w Polsce, choć
pochodzi z południowej Europy.
Niektóre odmiany pochodzą od
gruszy śnieżnej, rosnącej dziko na
Bałkanach. Odmiany europejskie
są soczyste, miękkie, intensywnie
pachnące.
Kasztanowiec
Rodzaj z rodziny
kasztanowcowatych.
Występuje około 25
gatunków drzew i krzewów
pochodzących ze strefy
umiarkowanej półkuli
północnej. W Polsce często
uprawiany jest jako drzewo
parkowe i przyuliczne,
szczególnie kasztanowiec
zwyczajny zwany błędnie
"kasztanem".
Kasztanowiec to duże, ozdobne drzewo do 25 m wysokości, pięknie kwitnie w maju, a jesienią dostarcza
nasion, zwanych "kasztanami", które mają zastosowanie w medycynie, przemyśle kosmetycznym i
chemicznym (zawierają dużo saponin, środków zmiękczających wodę). "Kasztany" są też masowo
zbierane przez dzieci, a także na paszę dla zwierzyny leśnej. Rzadziej spotykane są czerwono kwitnące:
kasztanowiec krwisty lub kasztanowiec czerwony.
Orzech włoski
Najbardziej znana odmiana orzecha, pochodząca z
Azji, od wieków uprawiana ze względu na jadalne
nasiona zwane orzechami włoskimi, bardzo
smacznymi i pożywnymi, stosowanymi w
gospodarstwie domowym oraz w przemyśle
spożywczym.
Leszczyna
Krzewy i drzewa leszczyny należą do rodziny brzozowatych, występuje
około 15 gatunków na obszarach umiarkowanych Europy, Azji i
Ameryki Północnej. W Polsce dziko rośnie tylko leszczyna zwyczajna,
duży krzew, ważny składnik lasów liściastych na niżu i w górach. Na
Kaukazie i w Azji Mniejszej występuje drzewiasta leszczyna turecka,
niekiedy sadzona jako drzewo ozdobne.
Owoce leszczyny zwane orzechami laskowymi są bardzo smaczne i pożywne, zawierają około
60% tłuszczu, 15% białka, 7% cukru. Stosowane są w przemyśle spożywczym, cukierniczym, do
otrzymywania oleju, używanego jako spożywczy i przemysłowy. Orzechy laskowe uzyskuje się
poprzez zbieranie ze stanu dzikiego lub w większości, z leszczyn uprawianych na plantacjach,
głównie z leszczyny pontyjskiej i leszczyny olbrzymiej. Największe uprawy znajdują się w
południowej Europie, Turcji i USA. Formy leszczyny o barwnych liściach są często sadzone w
parkach.
Jabłoń
Rodzaj z rodziny różowatych, występuje około 30 gatunków
drzew i krzewów w Europie, Azji i Ameryce Północnej. Jabłonie
są to stare rośliny użytkowe i uprawne. Dostarczają smacznych
owoców (jabłek) o dużej zawartości witamin, pektyn, cukrów i
składników mineralnych. Posiadają twarde drewno, używane w
tokarstwie. Jabłoń jest jedną z najważniejszych roślin
owocowych świata (zwłaszcza dla stref umiarkowanych). W
produkcji zajmuje drugie miejsce po owocach cytrusowych.
Wyhodowano ponad 10 tys. odmian jabłoni. Współcześnie
uprawiane szlachetne jabłonie, będące rezultatem krzyżowania
różnych gatunków wyjściowych, łączone są w gatunek jabłoń
domowa. Jabłoń rozmnaża się prawie wyłącznie przez
oczkowanie i szczepienie. Jako podkładki stosuje się jabłoń
dziką, występującą także rzadko w Polsce, jabłoń jagodową,
pochodzącą z Azji Wschodniej, i jabłoń śliwolistną z Chin i
Japonii. Wiele odmian jabłoni uprawia się jako drzewa ozdobne,
zarówno ze względu na kwiaty, jak i barwne owoce.
Śliwa
W Polsce rośnie dziko jedynie śliwa tarnina, ciernisty
krzew pospolity w całym kraju z wyjątkiem wysokich gór.
W uprawie najważniejsza jest śliwa domowa, nieznana w
stanie dzikim, obecnie ponad 6 tys. odmian, które
dzielone są na kilka grup, np.: lubaszki lub damaszki,
mirabelki, renklody, węgierki. Klasyfikacja śliw jest bardzo
skomplikowana i nie do końca wyjaśniona ze względu na
bardzo dawne jej uprawianie.
Owoce śliwy są spożywane na surowo oraz przerabiane
na wiele sposobów, np.: na dżemy, powidła, kompoty, a
także na alkohol (śliwowica). Częsta w uprawie jest też
śliwa ałycza, czyli śliwa kaukaska pochodząca z Azji
Mniejszej i Kaukazu, którą sadzi się jako drzewo ozdobne
oraz na podkładki pod szlachetne odmiany śliw, morele i
brzoskwinie.
Koniec
Zbigniew Danielewski
Paweł Kamiński
Bibliografia:
Encyklopedia FOGRA 1998
Żadne z drzew nie ucierpiało podczas produkcji programu.