flexicurity
advertisement
Konferencja „Flexicurity w dialogu społecznym” Warszawa, 27 września 2011 roku Autor prezentacji: dr Grzegorz Sołtysiak Almamer Szkoła Wyższa w Warszawie Flexicurity w dialogu społecznym Treść prezentacji: • Flexicurity – podstawowe definicje • Rola partnerów społecznych w procesie wdrażania flexicurity • Zastosowanie modelu flexicurity w polskich realiach - teoria i praktyka Flexicurity w dialogu społecznym Warunki konieczne dla flexicurity: • Dialog • Zaufanie Flexicurity w dialogu społecznym Czym jest dialog społeczny? „Dialog społeczny polega na równowadze sił w warunkach konfliktu interesów. W prawdziwym dialogu społecznym obydwie strony ustępują.” Anna Ekström, przewodnicząca Szwedzkiej Konfederacji Stowarzyszeń Branżowych Flexicurity w dialogu społecznym Definicja flexicurity: • Flexicurity = flexibility (elastyczność) + security (bezpieczeństwo) Zatem flexicurity to w dosłownym tłumaczeniu „elastyczna ochrona socjalna” Flexicurity w dialogu społecznym Definicja flexicurity (c.d.): Flexicurity to pogodzenie aktywności zawodowej z życiem rodzinnym, który ułatwia karierę na rynku pracy. Zdobywanie doświadczeń zawodowych pracowników o relatywnie gorszej pozycji, umożliwiając im dostęp do pracy dobrej jakości, a jednocześnie zapewnia poziom funkcjonalnej oraz płacowej elastyczności. Flexicurity ułatwia poszczególnym firmom odpowiednie dostosowanie się do zmieniających się uwarunkowań, aby utrzymać i zwiększać konkurencyjność i produktywność. Definicja Tona Wilthagena i Franka Trosa Flexicurity w dialogu społecznym Przedmiotem ochrony w koncepcji flexicurity jest: • aktywność obywateli na rynku pracy, • stabilność zatrudnienia w konkretnym miejscu pracy, • dochód (zarówno ten wypracowany, jak i pochodzący z transferów socjalnych). Flexicurity w dialogu społecznym Elementy strategii elastycznego rynku pracy: • zewnętrzne, czyli łatwość zatrudniania i zwalniania pracowników, powodująca przepływy siły roboczej w skali makro – z bezrobocia do zatrudnienia i odwrotnie, w zależności od koniunktury gospodarczej, • wewnętrzne, czyli swoboda przepływu siły roboczej między przedsiębiorstwami w zależności od ich sytuacji na rynku pracy, • elastyczność funkcjonalna, oznaczająca swobodę w organizacji pracy, w tym określania czasu i miejsca jej wykonywania, • elastyczność płacowa, wiążąca wysokość wynagrodzenia załogi przedsiębiorstwa z jego wynikami ekonomicznymi. Flexicurity w dialogu społecznym Elastyczność w kontekście flexicurity to: • płynne zmiany w życiu zawodowym, • zakończenie nauki i rozpoczęcie kariery zawodowej, • zmiany miejsca zatrudnienia, • łatwe podjęcie pracy po długotrwałym okresie bezrobocia, • przejście na emeryturę. Flexicurity w dialogu społecznym Bezpieczeństwo w koncepcji flexicurity to: • Swobodny dostęp do edukacji, warsztatów i szkoleń. • Pewność zatrudnienia dzięki podnoszonym kwalifikacjom (pracownik nieustannie dba o swoją atrakcyjność zawodową, by sprostać wymogom rynku pracy). • Zyskanie pewności siebie sprzyjające poszukiwaniu nowych, bardziej atrakcyjnych ofert pracy. • Zagwarantowanie dochodu pracownikowi w okresie przed podjęciem zatrudnienia. Flexicurity w dialogu społecznym Dwa główne aspekty Flexicurity: • szukanie rozwiązań korzystnych dla obu stron stosunków pracy (pracowników i pracodawców) • wsparcie dla grup pozostających na marginesie rynku pracy w sytuacji wysokiego poziomu ochrony zatrudnienia Cztery filary flexicurity • Dostęp do odpowiednich (elastycznych i niezawodnych) porozumień umownych • Aktywna polityka rynku pracy • Efektywne systemy uczenia się przez całe życie • Nowoczesny system zabezpieczenia społecznego Flexicurity w dialogu społecznym Cztery filary flexicurity (c.d.) 1. Dostęp do odpowiednich (elastycznych i niezawodnych) porozumień umownych (contractual arrangements) - pracodawcy muszą mieć dostęp do prawnych możliwości wykorzystania elastycznych form zatrudnienia pracowników. Flexicurity w dialogu społecznym Cztery filary flexicurity (c.d.) 2. Aktywna polityka rynku pracy (Active Labour Market Policy – ALMP), która zapewnia skuteczną pomoc pracownikom w okresie bezrobocia i zmiany miejsca pracy. Flexicurity w dialogu społecznym Cztery filary flexicurity (c.d.) 3. Efektywne systemy uczenia się przez całe życie (Lifelong learning – LLL), które zapewniają pracownikom możliwśści stałego przystosowywania się do wymogów rynku pracy. Flexicurity w dialogu społecznym Cztery filary flexicurity (c.d.) 4. Nowoczesny system zabezpieczenia społecznego, sprzyjający wzrostowi zatrudnienia i mobilności na rynku pracy. Flexicurity w dialogu społecznym PODSUMOWANIE Flexicurity ma zwiększać przepływy: • między zatrudnieniem a bezrobociem • między aktywnymi (zatrudnieni i bezrobotni) i nieaktywnymi zawodowo Flexicurity w dialogu społecznym W rezultacie zastosowania flexicurity: • poziom ochrony socjalnej zatrudnionych nieco się obniża, ale • praca staje się dobrem szerzej dostępnym (aktywizacja grup „wykluczonych” z rynku pracy) Flexicurity w dialogu społecznym Kto ponosi odpowiedzialność za skutki wprowadzenia flexicurity? Flexicurity w dialogu społecznym „Złoty trójkąt” flexicurity: Elastyczny rynek pracy Hojne państwo opiekuńcze Aktywna polityka rynku pracy Flexicurity w dialogu społecznym Efekty zastosowania flexicurity: • dostępność programów aktywizujących • wysoki poziom aktywności ekonomicznej ludności • krótki okres pozostawania na bezrobociu Flexicurity w dialogu społecznym Zasady wdrażania flexicurity Model „flexicurity” wspiera wdrażanie Strategii Lizbońskiej (aktualnie Europa 2020), służy tworzeniu większej ilości lepszych miejsc pracy, modernizowaniu rynku pracy, promowaniu nowych form zatrudnienia. Flexicurity w dialogu społecznym Zasady wdrażania flexicurity (c.d.) Model „flexicurity” obejmuje połączenie elastycznych i pewnych warunków umów, kompleksowych strategii w zakresie uczenia się przez całe życie, skutecznych, aktywnych polityk rynku pracy oraz nowoczesnych, odpowiednich i trwałych systemów zabezpieczenia społecznego. Flexicurity w dialogu społecznym Zasady wdrażania flexicurity (c.d.) Model „flexicurity” nie ma charakteru uniwersalnego. Każde państwo członkowskie powinno wypracować – wspólnie z partnerami społecznymi danego państwa członkowskiego opierając się na wspólnych zasadach i specyficznych warunkach panujących w nim własne rozwiązania w zakresie „flexicurity”. Flexicurity w dialogu społecznym Zasady wdrażania flexicurity (c.d.) Model „flexicurity” powinien • promować rynki pracy, które byłyby bardziej otwarte dla wszystkich, zdolne do reagowania na zmiany • przezwyciężać segmentację rynku pracy Flexicurity w dialogu społecznym Zasady wdrażania flexicurity (c.d.) Wewnętrzna „flexicurity”, realizowana w wymiarze przedsiębiorstwa, jest równie ważna i godna propagowania, jak jej odpowiednik zewnętrzny Flexicurity w dialogu społecznym Zasady wdrażania flexicurity (c.d.) Model „flexicurity” powinien wspierać równość płci przez promowanie równego dostępu kobiet i mężczyzn do dobrej jakości miejsc pracy oraz zapewnianie środków umożliwiających godzenie pracy z życiem rodzinnym i prywatnym Flexicurity w dialogu społecznym Zasady wdrażania flexicurity (c.d.) „Flexicurity” wymaga klimatu zaufania i szeroko zakrojonego dialogu z udziałem wszystkich zainteresowanych stron, w którym wszyscy gotowi są do poniesienia odpowiedzialności Flexicurity w dialogu społecznym Zasady wdrażania flexicurity (c.d.) Model „flexicurity” wymaga efektywnego rozdysponowywania środków i nienaruszania stabilności i równowagi finansowej budżetów publicznych Flexicurity w dialogu społecznym Przykłady aktywnej polityki zatrudnienia (aktywna polityka rynku pracy) (ALMP – Active Labour Market Policy) w Polsce: • programy oddziałujące na stronę podażową rynku pracy – są to głównie różnego rodzaju szkolenia osób bezrobotnych; • programy stymulujące popyt na pracę, czyli subsydiowanie zatrudnienia, roboty publiczne, różne formy zatrudnienia socjalnego; • działania zmierzające do usprawnienia funkcjonowania instytucji obsługujących rynek pracy (np. szkolenia w zakresie doradztwa zawodowego, pośrednictwa pracy dla pracowników urzędów pracy). Flexicurity w dialogu społecznym Rodzaje alternatywnych form pracy Job sharing (dzielenie się pracą) - dwie osoby pracują na tym samym stanowisku pracy. Dzielą między siebie obowiązki, czas pracy i wynagrodzenie. Praca często stosowana przez matki wychowujące małe dzieci lub kobiety w zaawansowanej ciąży. Flexicurity w dialogu społecznym Rodzaje alternatywnych form pracy (c.d.) Telepraca – praca wykonywana poza firmą, najczęściej w domu z wykorzystaniem Internetu i łączności telefonicznej. Flexicurity w dialogu społecznym Rodzaje alternatywnych form pracy (c.d.) Work-sharing (dzielenie pracy) to zredukowanie czasu pracy, powodujące podział danego zasobu pracy między większą liczbę pracowników. Najczęściej stosuje się ten rodzaj pracy w celu uniknięcia zwolnień pracowników. Flexicurity w dialogu społecznym Kategorie elastycznego czasu pracy: 1) Zmienne godziny pracy • ruchomy czas pracy • indywidualny czas pracy • zadaniowy czas pracy 2) Restrukturyzacja godzin pracy • skomprymowany tydzień pracy • praca weekendowa Flexicurity w dialogu społecznym Ruchomy czas pracy Ruchomy czas pracy składa się z dwóch elementów: 1. części zmiennej, pracownik wybiera, o której zaczyna i kończy pracę. Zazwyczaj moduł fakultatywny to godziny 6.00 – 10.00 i 14.00 – 18.00 2. części obligatoryjnej – czasu, kiedy wszyscy pracownicy muszą być w pracy. W naszym przykładzie będą to godziny 10.00 – 14.00 Flexicurity w dialogu społecznym Skomprymowany tydzień pracy - polega na możliwości wydłużenia dnia pracy przy jednoczesnym jego ograniczeniu w wymiarze tygodniowym. Taka forma pracy może zapewnić funkcjonowanie firmy nawet 24 godziny na dobę. Flexicurity w dialogu społecznym Zalety stosowania elastycznego czasu pracy WIĘKSZE SZANSE ZNALEZIENIA ODPOWIEDNIEJ PRACY To czynnik istotny dla osób, które nie chcą, lub nie mogą – np. z powodu wieku, stanu zdrowia, sytuacji rodzinnej czy zainteresowań pozazawodowych – pracować w sztywnych ramach (8 godzin x 5 dni w tygodniu) standardowego czasu pracy. Dla wielu z tych osób możliwość elastycznej organizacji pracy czy wykonywania pracy w domu to podstawowy warunek wykonywania pracy zarobkowej w ogóle. Flexicurity w dialogu społecznym Zalety stosowania elastycznego czasu pracy LEPSZE WARUNKI GODZENIA PRACY ZAWODOWEJ Z ŻYCIEM RODZINNYM Możliwość dostosowania sposobu wykonywania pracy (rozkładu dni i godzin pracy, sposobu rozliczania czasu pracy, możliwości wykonywania pracy poza firmą) do potrzeb wynikających z obowiązków rodzinnych, a zwłaszcza konieczności opieki nad niesamodzielnymi członkami rodziny Flexicurity w dialogu społecznym Zalety stosowania elastycznego czasu pracy WIĘKSZE MOŻLIWOŚCI ROZWOJU ZAWODOWEGO Elastyczne podejście do czasu pracy i jej organizacji ułatwia łączenie pracy zawodowej z nauką, uczestnictwem w szkoleniach zawodowych, kursach itp. Flexicurity w dialogu społecznym Zalety stosowania elastycznego czasu pracy WIĘKSZA MOTYWACJA DO PRACY Zadowolenie z warunków wykonywania pracy pozwala na koncentrowanie się na jej efektach. Elastyczne, dogodne warunki wykonywania pracy pozwalają na większe identyfikowanie się z celami firmy. Gdy jesteśmy zadowoleni z pracy i warunków, w jakich ją wykonujemy, to pracujemy wydajniej. Flexicurity w dialogu społecznym Zalety stosowania elastycznego czasu pracy ELIMINACJA STRESU ZWIĄZANEGO Z KONIECZNOŚCIĄ STOSOWANIA DORAŹNYCH ROZWIĄZAŃ Choroba członka rodziny, problem z opieką nad dzieckiem w sytuacji niespodziewanego zamknięcia placówki opiekuńczej czy nieobecności opiekunki, pilne sprawy urzędowe - to tylko najczęściej pojawiające się przyczyny niespodziewanych nieobecności w firmie. Flexicurity w dialogu społecznym Zalety stosowania elastycznego czasu pracy ZMNIEJSZENIE ZAGROŻENIA UTRATĄ PRACY Rozwiązania pozwalające elastycznie organizować czas pracy w powiązaniu z obowiązkami rodzinnymi umożliwiają lepsze wywiązywanie się z obowiązków pracowniczych, zmniejszają absencję i pozwalają na rozwój zawodowy. „Elastyczni” pracownicy nie różnią się więc pod tymi względami od pozostałych zatrudnionych. Flexicurity w dialogu społecznym Wady stosowania elastycznego czasu pracy BRAK ROZDZIELNOŚCI MIĘDZY CZASEM PRACY I CZASEM POZA PRACĄ (CZASEM DLA RODZINY) Zwłaszcza w przypadku pracy wykonywanej w domu zaciera się granica między czasem pracy a czasem dla rodziny. Trudności w organizowaniu swojej pracy, przeplatanie się zajęć domowych i zawodowych mogą prowadzić do konfliktu. Flexicurity w dialogu społecznym Wady stosowania elastycznego czasu pracy OGRANICZONY KONTAKT ZE ŚRODOWISKIEM PRACY Zarówno wykonywanie pracy poza firmą, jak i elastyczna organizacja pracy prowadzą do rzadszych kontaktów z pozostałymi pracownikami. Może to być przyczyną coraz rzadszych kontaktów koleżeńskich i prowadzić do zanikania więzi między pracownikami. Flexicurity w dialogu społecznym Wady stosowania elastycznego czasu pracy OGRANICZONY DOSTĘP DO SZKOLEŃ, AWANSU, ŚWIADCZEŃ PRACOWNICZYCH Może się zdarzyć, że „elastyczni” pracownicy, zwłaszcza wykonujący swoje obowiązki poza firmą, nie są przez pracodawców brani pod uwagę przy naborze na kursy czy szkolenia zawodowe, lub mogą mieć mniejsze szanse na awans. Flexicurity w dialogu społecznym Dziękuję za uwagę! dr Grzegorz Sołtysiak
