konspekt zajęć - Klinika Pulmonologii, Alergologii i Onkologii

Katedra i Klinika Pulmonologii, Alergologii i Onkologii Pulmonologicznej
UM im. K. Marcinkowskiego w Poznaniu. Kierownik: prof. dr hab. med. Halina Batura-Gabryel
Prowadzący zajęcia: prof. dr hab. med. Halina Batura-Gabryel, dr med. Małgorzata Rzymkowska,
dr med. Krzysztof Świerkocki, dr med. Szczepan Cofta, dr med. Joanna Spychalska,
dr med. Beata Brajer, lek. med. Agata Nowicka, dr med. Barbara Kuźnar-Kamińska,
lek med. Magdalena Kostrzewska, lek med. Marcin Grabicki, dr med. Tomasz Piorunek,
mgr Witold Breliński
REGULAMIN ZAJĘĆ DLA STUDENTÓW III ROKU FIZJOTERAPII
1. W ramach zajęć z przedmiotu „Kliniczne podstawy i fizjoterapia w pneumonologii” dla studentów III roku Fizjoterapii
odbywają się ćwiczenia w wymiarze 15 godzin dla każdej grupy studenckiej. Zajęcia prowadzone są w Klinice Pulmonologii,
Alergologii i Onkologii Pulmonologicznej przy ul. Szamarzewskiego 84 w terminach podanych przez Dziekanat wg osobnego
planu.
2. Celem zajęć z pneumonologii jest zapoznanie się z podstawami diagnostyki, terapii i rehabilitacji w chorobach układu
oddechowego w zakresie niezbędnym dla fizjoterapeuty. Zakres obowiązujących zagadnień zawarty został w konspekcie
zajęć.
3. Przed rozpoczęciem ćwiczeń studenci zobowiązani są do powtórzenia podstawowych wiadomości z zakresu anatomii i
fizjologii układu oddechowego.
4. Dla uzyskania zaliczenia ćwiczeń niezbędna jest obecność na wszystkich zajęciach oraz aktywny i zdyscyplinowany w nich
udział potwierdzony zdaniem sprawdzianu testowego. W przypadku opuszczenia jednego dnia ćwiczeń, wymagany jest udział
w zajęciach przeprowadzanych z tego samego tematu z inną grupą studencką.
5. Wszelkie zmiany organizacyjne związane z tokiem zajęć, w tym odrabianie ćwiczeń proszę uzgadniać w Sekretariacie Kliniki w
terminie 7 dni przed ich rozpoczęciem.
1
ZALECANA LITERATURA
PODSTAWOWA:
1. „Choroby Wewnętrzne”. red. A. Szczeklik 2005/2006r
2. „Zarys pulmonologii z elementami alergologii” red. H. Batura-Gabryel, W. Młynarczyk.
3. Planowanie i stosowanie programów rehabilitacji pulmonologicznej wg Zaleceń Amerykańskiego Stowarzyszenia
Rehabilitacji Kardiologicznej i Pulmonologicznej. Numer specjalny 1999, tom 3.
4. Nienowotworowe choroby układu oddechowego (leczenie, rehabilitacja, pielęgnacja)
Red. A. Barinow- Wojewódzki, 2007
UZUPEŁNIAJĄCA:
1.
2.
3.
4.
Leczenie inhalacyjne i rehabilitacyjne układu oddechowego u dzieci i dorosłych. Volumed. Wrocław 1995. red. J. Alkiewicz.
Lecznicza rehabilitacja oddechowa w chorobach płuc. red. I. Kochanowicz, PZWL 1972.
Badania czynnościowe układu oddechowego. red. A. Doboszyńska, K. Wrotek, PZWL 2004.
Choroby układu oddechowego. red. E. Rowińska-Zakrzewska, J. Kuś, PZWL 2004.
Prof. dr hab. med. Halina Batura-Gabryel
Kierownik Katedry i Kliniki Pulmonologii,
Alergologii i Onkologii Pulmonologicznej
2
KONSPEKT ZAJĘĆ- studia stacjonarne
Rok studiów: Fizjoterapia III rok, Semestr: letni
Czas trwania zajęć: 5 godz. – wykłady; 30 godz. – ćwiczenia
Moduł: Kliniczne podstawy i fizjoterapia w pneumonologii
czas
Tematyka wykładów
1 godz.
Wywiad i badanie przedmiotowe w diagnozowaniu potrzeb rehabilitacyjnych chorych pulmonologicznych.
1 godz.
Choroby obturacyjne i restrykcyjne układu oddechowego.
1 godz.
Badania czynnościowe układu oddechowego z uwzględnieniem badań wysiłkowych.
1 godz.
Niewydolność oddechowa i zasady tlenoterapii.
1 godz.
Podstawy fizjoterapii układu oddechowego.
3
Planowane środki dydaktyczne: prezentacje multimedialne
Tematyka ćwiczeń: Przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP) i astma oskrzelowa
czas
Umiejętności
Wiedza
- definicja astmy i POChP
- obraz kliniczny jednostek chorobowych
- zasady rozpoznawania i leczenia
- różnicowanie astmy i POChP
- rola spirometrii w rozpoznawaniu i określaniu
stopnia zaawansowania chorób obturacyjnych
- zasady i cele aerozoloterapii
- określanie stopnia nasilenia duszności wg skali
Borga
- formy profilaktyki
- test 6 minutowego chodu (wskazania, metodyka)
- scharakteryzowanie objawów astmy i POChP
- określenie czynników przyczynowych astmy i POChP
- wykazanie różnic w przebiegu klinicznym obu chorób
- znajomość podstawowych zasad wykonywania
i interpretacji spirometrii
- umiejętność przygotowania aerozolu do nebulizacji
- znajomość technik rehabilitacyjnych stosowanych w
chorobach obturacyjnych i ich wykonywanie
- właściwe zaplanowanie leczenia rehabilitacyjnego
- wykonywanie testu 6 minutowego chodu
- posługiwanie się pulsoksymetrem
- znajomość techniki stosowania różnorodnych
inhalatorów osobistych
5 godz.
Rehabilitacja w chorobach obturacyjnych
- zasady kwalifikacji chorych
- toaleta drzewa oskrzelowego: drenaż ułożeniowy,
pozycje drenażowe wg Hassa, drenaż autogeniczny,
technika natężonego wydechu, technika aktywnego
cyklu oddechowego, technika zmiennego ciśnienia
wydechowego, technika dodatniego ciśnienia
wydechowego, trening fizyczny, relaksacja
Planowane środki dydaktyczne: prezentacje
multimedialne, prezentacje przypadków, obrazy
rentgenowskie, ćwiczenia z fizykoterapii, ćwiczenia ze
spirometrii (test wysiłkowy, próba rozkurczowa), test 6
minutowego chodu, ćwiczenia z aerozoloterapii,
4
Tematyka ćwiczeń: Choroby infekcyjne układu oddechowego: zapalenia płuc i gruźlica.
Umiejętności
Wiedza
czas
- określenie czynników ryzyka i drogi szerzenia się
zakażenia
- scharakteryzowanie objawów zapalenia płuc i gruźlicy,
- określenie czynników etiologicznych zapaleń płuc
- wykazanie różnic w przebiegu klinicznym różnych
postaci zapalenia płuc i gruźlicy płuc,
- znajomość podstawowych metod i zasad diagnostyki
- znajomość zasad leczenia i profilaktyki chorób
infekcyjnych
- właściwe zaplanowanie leczenia rehabilitacyjnego
w celu poprawy parametrów wentylacyjnych i
zapobieżenia powikłaniom
- dobór odpowiedniej metody rehabilitacyjnej w
zależności od stanu klinicznego pacjenta
Zapalenia płuc
- etiologia zapaleń płuc
- zapalenie płuc: pozaszpitalne, wewnątrzszpitalne,
aspiracyjne, typowe i atypowe- charakterystyka
- metody rozpoznawania i leczenia
- rozpoznanie różnicowe
- zapobieganie zapaleniom płuc
- metody fizjoterapii
5 godz.
Gruźlica
- definicja i występowanie
- mechanizm powstawania i dynamika zmian
- metody rozpoznawania
- zasady leczenia
- formy profilaktyki
- metody fizjoterapii
Planowane środki dydaktyczne: prezentacje
multimedialne, prezentacje przypadków, obrazy
rentgenowskie, ćwiczenia z fizykoterapii
5
Tematyka ćwiczeń: Choroby opłucnej
czas
Umiejętności
Wiedza
Odma opłucnowa
- definicja
- mechanizmy powstawania
- metody rozpoznawania i leczenia
- sposoby zapobiegania
- metody fizjoterapii
5 godz.
- znajomość objawów sugerujących odmę opłucnową
i obecność płynu w jamie opłucnowej
- określenie najczęstszych przyczyn odmy i
gromadzenia płynu w jamie opłucnowej
- znajomość zasad postępowania diagnostycznego i
terapeutycznego w chorobach opłucnej
- znajomość technik rehabilitacyjnych mających na celu
zapobieżenie powikłaniom płucno-opłucnowym i
poprawie wentylacji
- umiejętność stopniowania ćwiczeń rehabilitacyjnych
w zależności od stopnia zaawansowania zmian i stanu
klinicznego chorego
Płyn w jamie opłucnowej
- jednostki chorobowe przebiegające
z występowaniem płynu w jamie opłucnowej
- charakterystyka objawów
- metody wykrywania i różnicowania płynu
- punkcja i biopsja opłucnej
- zapobieganie powikłaniom
- sposoby fizjoterapii
Planowane środki dydaktyczne: prezentacje
multimedialne, prezentacje przypadków, obrazy
rentgenowskie, ćwiczenia z fizykoterapii
6
Tematyka ćwiczeń: Choroby śródmiąższowe płuc
czas
Umiejętności
Wiedza
Najczęściej występujące choroby śródmiąższowe:
sarkoidoza, samoistne włóknienie płuc
5 godz.
- znajomość objawów sugerujących chorobę
śródmiąższową
- znajomość zasad postępowania diagnostycznego
w chorobach śródmiąższowych
- znajomość technik rehabilitacyjnych mających na celu
poprawę parametrów wentylacyjnych
- umiejętność stopniowania ćwiczeń rehabilitacyjnych
w zależności od stopnia zaawansowania zmian i stanu
klinicznego chorego
- obraz kliniczny
- metody rozpoznawania
- znaczenie badań obrazowych i czynnościowych
- znaczenie biopsji płuca
- możliwości leczenia
- cele fizykoterapii
Planowane środki dydaktyczne: prezentacje
multimedialne, prezentacje przypadków, obrazy
rentgenowskie, udział w spirometrii, ćwiczenia z
fizykoterapii
7
Tematyka ćwiczeń: Rak płuca
czas
5 godz.
Umiejętności
Wiedza
- czynniki ryzyka rozwoju raka płuca
- obraz kliniczny
- metody rozpoznawania
- znaczenie badań obrazowych i bronchoskopii w
ocenie stopnia zaawansowania raka płuca
- zasady leczenia
- prognozowanie przebiegu choroby
- rola fizjoterapii u pacjentów operowanych z powodu
raka płuca
- znajomość czynników prowadzących do rozwoju raka
płuca
- znajomość objawów sugerujących chorobę
nowotworową
- znajomość zasad postępowania diagnostycznego
w raku płuca
- określenie wskazań i przeciwwskazań do
bronchoskopii
- zasady postępowania terapeutycznego w zależności
od rodzaju guza i stopnia zaawansowania choroby
nowotworowej
- znajomość technik rehabilitacyjnych mających na celu
poprawę parametrów wentylacyjnych u pacjentów po
częściowej lub całkowitej resekcji płuca
Planowane środki dydaktyczne: prezentacje
multimedialne, prezentacje przypadków, obrazy
rentgenowskie, uczestniczenie w bronchoskopii,
ćwiczenia z fizykoterapii
8
Tematyka ćwiczeń: Rozstrzenia oskrzeli i mukowiscydoza
czas
Umiejętności
Wiedza
- zdefiniowanie rozstrzeli oskrzeli i mukowiscydozy
- przedstawienie obrazu klinicznego obu chorób
- zasady rozpoznawania rozstrzeni oskrzeli i
mukowiscydozy
- rola badań obrazowych, i czynnościowych
- przedstawienie specyficznych testów stosowanych
w rozpoznawaniu mukowiscydozy
5 godz.
- rozpoznawanie objawów rozstrzeni oskrzeli
i mukowiscydozy
- znajomość podstawowych zasad diagnostyki
- umiejętność oceny testu potowego
- znajomość technik rehabilitacyjnych stosowanych u
chorych z rozstrzeniami oskrzeli i z mukowiscydozą
- właściwe zaplanowanie leczenia rehabilitacyjnego
- dobór odpowiedniej metody rehabilitacyjnej w
zależności od stopnia zaawansowania i przebiegu
choroby
Rehabilitacja w przebiegu rozstrzeli oskrzeli i
mukowiscydozy- znajomość technik:
- toaleta drzewa oskrzelowego: drenaż ułożeniowy,
pozycje drenażowe wg Hassa, drenaż autogeniczny,
technika natężonego wydechu, technika aktywnego
cyklu oddechowego, technika zmiennego ciśnienia
wydechowego, technika dodatniego ciśnienia
wydechowego
Planowane środki dydaktyczne: prezentacje
multimedialne, prezentacje przypadków, obrazy
rentgenowskie, ćwiczenia z fizykoterapii, ćwiczenia ze
pirometrii (test wysiłkowy, próba rozkurczowa), test 6
minutowego chodu, ćwiczenia z aerozoloterapii,
9
KONSPEKT ZAJĘĆ- studia niestacjonarne
Rok studiów: Fizjoterapia III rok, Semestr: letni
Czas trwania zajęć: 3 godz. – wykłady; 15 godz. – ćwiczenia
Moduł: Kliniczne podstawy i fizjoterapia w pneumonologii
czas
Tematyka wykładów
1 godz.
Wywiad i badanie przedmiotowe w diagnozowaniu potrzeb rehabilitacyjnych chorych pulmonologicznych.
1 godz.
Badania czynnościowe układu oddechowego z uwzględnieniem badań wysiłkowych.
1 godz.
Niewydolność oddechowa i zasady tlenoterapii.
10
Planowane środki dydaktyczne: prezentacje multimedialne
Tematyka ćwiczeń: Choroby obturacyjne i restrykcyjne układu oddechowego.
czas
Umiejętności
Wiedza
- definicja astmy i POChP
- obraz kliniczny jednostek chorobowych
- zasady rozpoznawania i leczenia
- różnicowanie astmy i POChP
- rola spirometrii w rozpoznawaniu i określaniu
stopnia zaawansowania chorób obturacyjnych
- zasady i cele aerozoloterapii
- określanie stopnia nasilenia duszności wg skali
Borga
- formy profilaktyki
- test 6 minutowego chodu (wskazania, metodyka)
- scharakteryzowanie objawów astmy i POChP
- określenie czynników przyczynowych astmy i POChP
- wykazanie różnic w przebiegu klinicznym obu chorób
- znajomość podstawowych zasad wykonywania
i interpretacji spirometrii
- umiejętność przygotowania aerozolu do nebulizacji
- znajomość technik rehabilitacyjnych stosowanych w
chorobach obturacyjnych i ich wykonywanie
- właściwe zaplanowanie leczenia rehabilitacyjnego
- wykonywanie testu 6 minutowego chodu
- posługiwanie się pulsoksymetrem
- znajomość techniki stosowania różnorodnych
inhalatorów osobistych
5 godz.
Rehabilitacja w chorobach obturacyjnych
- zasady kwalifikacji chorych
- toaleta drzewa oskrzelowego: drenaż ułożeniowy,
pozycje drenażowe wg Hassa, drenaż autogeniczny,
technika natężonego wydechu, technika aktywnego
cyklu oddechowego, technika zmiennego ciśnienia
wydechowego, technika dodatniego ciśnienia
wydechowego, trening fizyczny, relaksacja
Planowane środki dydaktyczne: prezentacje
multimedialne, prezentacje przypadków, obrazy
rentgenowskie, ćwiczenia z fizykoterapii, ćwiczenia ze
spirometrii (test wysiłkowy, próba rozkurczowa), test 6
minutowego chodu, ćwiczenia z aerozoloterapii,
11
Najczęściej występujące choroby restrykcyjne:
sarkoidoza, samoistne włóknienie płuc
- znajomość objawów sugerujących chorobę
śródmiąższową
- znajomość zasad postępowania diagnostycznego
w chorobach śródmiąższowych
- znajomość technik rehabilitacyjnych mających na celu
poprawę parametrów wentylacyjnych
- umiejętność stopniowania ćwiczeń rehabilitacyjnych
w zależności od stopnia zaawansowania zmian i stanu
klinicznego chorego
- obraz kliniczny
- metody rozpoznawania
- znaczenie badań obrazowych i czynnościowych
- znaczenie biopsji płuca
- możliwości leczenia
- cele fizykoterapii
Planowane środki dydaktyczne: prezentacje
multimedialne, prezentacje przypadków, obrazy
rentgenowskie, udział w spirometrii, ćwiczenia z
fizykoterapii
12
Tematyka ćwiczeń: Choroby infekcyjne układu oddechowego: zapalenie płuc i gruźlica.
Umiejętności
Wiedza
czas
- określenie czynników ryzyka i drogi szerzenia się
zakażenia
- scharakteryzowanie objawów zapalenia płuc i gruźlicy,
- określenie czynników etiologicznych zapaleń płuc
- wykazanie różnic w przebiegu klinicznym różnych
postaci zapalenia płuc i gruźlicy płuc,
- znajomość podstawowych metod i zasad diagnostyki
- znajomość zasad leczenia i profilaktyki chorób
infekcyjnych
- właściwe zaplanowanie leczenia rehabilitacyjnego
w celu poprawy parametrów wentylacyjnych i
zapobieżenia powikłaniom
- dobór odpowiedniej metody rehabilitacyjnej w
zależności od stanu klinicznego pacjenta
Zapalenia płuc
- etiologia zapaleń płuc
- zapalenie płuc: pozaszpitalne, wewnątrzszpitalne,
aspiracyjne, typowe i atypowe- charakterystyka
- metody rozpoznawania i leczenia
- rozpoznanie różnicowe
- zapobieganie zapaleniom płuc
- metody fizjoterapii
5 godz.
Gruźlica
- definicja i występowanie
- mechanizm powstawania i dynamika zmian
- metody rozpoznawania
- zasady leczenia
- formy profilaktyki
- metody fizjoterapii
Planowane środki dydaktyczne: prezentacje
multimedialne, prezentacje przypadków, obrazy
rentgenowskie, ćwiczenia z fizykoterapii
13
Tematyka ćwiczeń: Choroby opłucnej, rozstrzenia oskrzeli i mukowiscydoza.
czas
Umiejętności
Wiedza
Odma opłucnowa
- definicja
- mechanizmy powstawania
- metody rozpoznawania i leczenia
- sposoby zapobiegania
- metody fizjoterapii
5 godz.
znajomość objawów sugerujących odmę opłucnową
i obecność płynu w jamie opłucnowej
- określenie najczęstszych przyczyn odmy i
gromadzenia płynu w jamie opłucnowej
- znajomość zasad postępowania diagnostycznego i
terapeutycznego w chorobach opłucnej
- znajomość technik rehabilitacyjnych mających na celu
zapobieżenie powikłaniom płucno-opłucnowym i
poprawie wentylacji
- umiejętność stopniowania ćwiczeń rehabilitacyjnych
w zależności od stopnia zaawansowania zmian i stanu
klinicznego chorego
Płyn w jamie opłucnowej
- jednostki chorobowe przebiegające
z występowaniem płynu w jamie opłucnowej
- charakterystyka objawów
- metody wykrywania i różnicowania płynu
- punkcja i biopsja opłucnej
- zapobieganie powikłaniom
- sposoby fizjoterapii
Planowane środki dydaktyczne: prezentacje
multimedialne, prezentacje przypadków, obrazy
rentgenowskie, ćwiczenia z fizykoterapii
Rozstrzenia oskrzeli i mukowiscydoza
- zdefiniowanie rozstrzeni oskrzeli i mukowiscydozy
- przedstawienie obrazu klinicznego obu chorób
- zasady rozpoznawania rozstrzeni oskrzeli i
mukowiscydozy
- rola badań obrazowych, i czynnościowych
- przedstawienie specyficznych testów stosowanych
w rozpoznawaniu mukowiscydozy
- rozpoznawanie objawów rozstrzeni oskrzeli
i mukowiscydozy
- znajomość podstawowych zasad diagnostyki
- umiejętność oceny testu potowego
- znajomość technik rehabilitacyjnych stosowanych u
chorych z rozstrzeniami oskrzeli i z mukowiscydozą
14
Rehabilitacja w przebiegu rozstrzeli oskrzeli i
mukowiscydozy- znajomość technik:
- toaleta drzewa oskrzelowego: drenaż ułożeniowy,
pozycje drenażowe wg Hassa, drenaż autogeniczny,
technika natężonego wydechu, technika aktywnego
cyklu oddechowego, technika zmiennego ciśnienia
wydechowego, technika dodatniego ciśnienia
wydechowego
Planowane środki dydaktyczne: prezentacje
multimedialne, prezentacje przypadków, obrazy
rentgenowskie, ćwiczenia z fizykoterapii, ćwiczenia ze
pirometrii (test wysiłkowy, próba rozkurczowa), test 6
minutowego chodu, ćwiczenia z aerozoloterapii,
15
- właściwe zaplanowanie leczenia rehabilitacyjnego
- dobór odpowiedniej metody rehabilitacyjnej w
zależności od stopnia zaawansowania i przebiegu
choroby