Sprawozdanie roczne 2005
advertisement
Sprawozdanie roczne 2005: problem narkotykowy w Europie Nazwisko, miejsce, data i czas Bieżąca sytuacja związana z problemem narkotykowym w Europie • Przegląd zjawisk związanych z narkotykami w Europie, obejmujący 29 krajów • Zakres danych i analiz: Europa i poszczególne kraje • Aktualne tendencje i reakcje • Wybrane zagadnienia: • • • zachowania uciążliwe dla społeczeństwa, występujące pod wpływem narkotyków rozwiązania alternatywne wobec kary więzienia buprenorfina Wielojęzyczny pakiet zawierający aktualne informacje Sprawozdanie roczne 2005: W wersji drukowanej i w Internecie, dostępne w 22 językach • http://annualreport.emcdda.eu.int Dodatkowe informacje dostępne w Internecie w języku angielskim: • • • Wybrane zagadnienia: http://issues05.emcdda.eu.int Biuletyn statystyczny http://stats05.emcdda.eu.int Raporty krajowe opracowane przez sieć Reitox http://www.emcdda.eu.int/?nnodeid=435 Najważniejsze zagadnienia w 2005 r. • Część I Najważniejsze zagadnienia w 2005 r. • Coraz więcej młodych Europejczyków wybiera kokainę jako narkotyk pobudzający • Wzrostowa tendencja zażywania pochodnych amfetaminy + ecstasy • Konopie indyjskie nadal najbardziej popularnym narkotykiem w Europie — widać to wyraźniej ze względu na zmniejszanie się różnic między krajami • Do 2 milionów osób w UE zażywa narkotyki • Zażywanie więcej niż jednego narkotyku jako główne zagadnienie związane z używaniem narkotyków w państwach UE Najważniejsze zagadnienia w 2005 r. (c.d.) • Główną przyczyną nowych przypadków AIDS jest obecnie zakażenie wirusem podczas stosunków heteroseksualnych; poprzednio było nią dożylne przyjmowanie narkotyków • Ogólnie niska liczba przypadków występowania wirusa HIV wśród osób przyjmujących narkotyki dożylnie • Zapalenie wątroby typu B i C nadal stanowi główną przyczynę chorób u osób przyjmujących narkotyki dożylnie • Przedawkowanie jest główną przyczyną zgonów osób zażywających opiaty, ale spada liczba przypadków śmiertelnych wśród młodzieży Coraz więcej młodych Europejczyków wybiera kokainę jako narkotyk pobudzający • Kokaina: obecnie ważny element obrazu obecności narkotyków w UE • Wskaźniki dotyczące handlu i spożycia narkotyku wskazują na wzrost jego sprowadzania i zażywania • Nadal utrzymują się duże różnice pomiędzy poszczególnymi krajami • W latach 2002 i 2003 ilość kokainy przechwyconej w państwach UE uległa niemal podwojeniu (47 ton wobec ponad 90 ton) Kokaina — fakty i liczby • Około 9 milionów Europejczyków zażyło przynajmniej raz w życiu kokainę (3% ogółu dorosłych) • Między 3 a 3,5 miliona prawdopodobnie zażyło kokainę w ciągu ostatniego roku (1% ogółu dorosłych) • Około 1,5 miliona zalicza się do regularnych użytkowników narkotyków (zażywających narkotyk podczas ostatniego miesiąca), tzn. 0,5% ogółu dorosłych • Między 1% a 11,6% młodych dorosłych próbowało kokainy; dotyczy to przede wszystkim młodych mężczyzn, mieszkańców miast Kokaina — fakty i liczby • Najwyższy poziom przyjmowania narkotyków wśród młodych dorosłych obserwuje się obecnie w Hiszpanii i w Wielkiej Brytanii (ponad 4%, podobnie jak w USA) • W UE około 10% zgłoszeń do ośrodków leczenia uzależnień od narkotyków wiąże się z zażywaniem kokainy • Kokaina odgrywa „decydującą rolę” w około 10% zgonów pod wpływem narkotyków; ale przypadki śmiertelne spowodowane zażywaniem samej kokainy zdarzają się rzadko • Nowy powód do obaw: powiązania z zaburzeniami sercowonaczyniowymi • Występowanie kokainy typu crack ogranicza się do kilku wielkich miast (NL, UK) Wskaźnik aktualnego (w ostatnim roku) przyjmowania kokainy wśród młodych dorosłych (w wieku 15–34 lat) Inne substancje pobudzające – główne tendencje • Tendencja wzrostowa spożycia amfetaminy i ecstasy w większości państw UE (wśród młodych dorosłych) • Najwyższe aktualne wskaźniki spożycia amfetaminy (wśród młodych dorosłych) - w Danii, Estonii i w Wielkiej Brytanii (ok. 3%). Wielka Brytania - jedyne państwo UE o znacznym spadku spożycia w ostatnim okresie czasu • Najwyższe aktualne wskaźniki spożycia ecstasy (wśród młodych dorosłych) - w Estonii, Hiszpanii, Czechach i Wielkiej Brytanii. • Ustabilizowanie się sytuacji w Niemczech, Grecji i Wielkiej Brytanii Inne substancje pobudzające (c.d.) • Europa nadal pozostaje centrum produkcji ecstasy, ale wytwarzanie narkotyku przenosi się do innych części świata • Produkcja i przechwytywanie amfetaminy nadal ma miejsce przede wszystkim w Europie • Wzrasta liczba problemów wiążących się z zażywaniem metamfetaminy w Afryce, Azji, Australii, Nowej Zelandii i USA. Znaczący wskaźnik przyjmowania narkotyków w UE, głównie w Czechach • Eksperymenty z grzybami halucynogennymi są obecnie zjawiskiem dość rozpowszechnionym (wśród młodzieży w wieku 15–16 lat) Najnowsze tendencje (obserwowane w ostatnim roku) w spożyciu amfetaminy + ecstasy wśród młodych dorosłych (15-34 lata) Konopie indyjskie — nadal najbardziej popularny narkotyk w krajach UE • Ponad 62 miliony Europejczyków próbowało zażywać konopie indyjskie (czyli ponad 20% ogółu dorosłych) • Około 20 milionów zażywało je w ciągu ostatniego roku (ponad 6% ogółu dorosłych) • Około 9,5 miliona to osoby często używające narkotyków (prawie 4% ogółu dorosłych) • Ocenia się, że około 3 milionów młodych dorosłych, głównie mężczyzn, zażywa je codziennie lub prawie codziennie Konopie indyjskie — zmniejszanie się różnic pomiędzy krajami • Dane ESPAD za okres 1995 + 2003, uzyskane w wyniku badań przyjmowania narkotyków przez uczniów w krajach europejskich (15–16 lat) • 1995 (zażywanie konopii indyjskich chociaż raz w życiu) ogromne różnice pomiędzy krajami (41% w Wielkiej Brytanii, 37% w Irlandii, ale poniżej 10% w większości krajów) • 2003: 9 Państw Członkowskich UE oszacowało, że spożycie to wynosi ponad 20% • Dane z badania ESPAD i innych źródeł są w pewnym stopniu zbieżne. Wzrost jest najbardziej widoczny w nowych Państwach Członkowskich UE z Europy Środkowej i Wschodniej Najnowsze tendencje (obserwowane w ostatnim roku) w spożyciu konopii indyjskich wśród młodych dorosłych (15-34 lata) Do 2 milionów osób w UE zażywa narkotyki problemowo • Między 1,2 a 2,1 miliona osób ma problemy wiążące się z zażywaniem narkotyków, a około 850 000 – 1 300 000 zażywa narkotyki dożylnie • Dane szacunkowe z drugiej połowy lat dziewięćdziesiątych wskazują na pewien wzrost liczby osób z problemem narkotykowym w Danii, Austrii, Finlandii, Szwecji i Norwegii • Ustabilizowanie się tej liczby lub jej spadek obserwuje się w Czechach, w Niemczech, Grecji i Irlandii • W innych krajach trudno wyciągnąć wyraźne wnioski dotyczące tendencji Osoby problemowo zażywjące narkotyki (c.d.) • Wydaje się, że w Europie zmniejszyła się liczba osób zażywających po raz pierwszy heroinę (w większości krajów najwyższe liczby obserwowano na początku lat ‘90) • Udział heroiny przyjmowanej dożylnie przez narkomanów w trakcie leczenia uległ w kilku krajach obniżeniu • W Danii, Grecji, Hiszpanii, Francji, we Włoszech i w Wielkiej Brytanii poniżej 50% początkujących narkomanów zażywających opiaty, rozpoczynających kurację odwykową, przyznaje się do ich dożylnego przyjmowania Zażywanie więcej niż jednego narkotyku • Nowa ważna cecha zjawiska zażywania narkotyków w państwach UE • Analiza dotycząca określonej substancji nie jest już miarodajna • Obecnie w analizie wpływu zażywania narkotyków na zdrowie publiczne należy koniecznie uwzględnić złożony obraz spożywania różnych substancji oddziałujących na psychikę, z uwzględnieniem alkoholu i tytoniu Główną przyczyną nowych przypadków AIDS jest obecnie zakażenie wirusem podczas stosunków heteroseksualnych; poprzednio było nią dożylne przyjmowanie narkotyków • Większość nowych przypadków zachorowań na AIDS w UE > 2001 r. przypisywano dożylnemu przyjmowaniu narkotyków; obecnie w coraz większym stopniu przyczynę stanowią stosunki heteroseksualne • Dlaczego? Seropozytywni narkomani przyjmujący narkotyki dożylnie mają lepszy dostęp do wysoce skutecznego leczenia antyretrowirusowego (HAART). W większości regionów zachodniej Europy ten sposób leczenia (HAART) jest dostępny dla ponad 75% osób, które go wymagają • Lepszy dostęp do leczenia i usług zmniejszających szkodliwe skutki dla organizmu, dla przyjmujących narkotyki dożylnie; pewien spadek liczby osób przyjmujących narkotyki dożylnie Przypadki zachorowań na AIDS w UE, z podziałem ze względu na sposób zakażenia i rok postawienia diagnozy (1987-2003), z uwzględnieniem opóźnień w raportowaniu Ogólnie niska liczba przypadków występowania wirusa HIV wśród osób przyjmujących narkotyki dożylnie • Występowanie zakażeń wirusem HIV wśród osób przyjmujących narkotyki dożylnie – niskie w większości Państw Członkowskich UE i krajów kandydujących • W Republice Czeskiej, Grecji, na Węgrzech, w Słowenii, na Słowacji, w Finlandii, w Wielkiej Brytanii, Bułgarii i Rumunii wskaźnik zakażeń wśród osób przyjmujących narkotyki dożylnie wynosi około lub poniżej 1% • Wyższe wskaźniki (ok. 10%) obserwuje się w Estonii, Hiszpanii, Francji, we Włoszech, na Łotwie, w Holandii, Polsce i Portugalii • Zapalenie wątroby typu B i C nadal stanowi główną przyczynę chorób u osób przyjmujących narkotyki dożylnie Przedawkowanie jest główną przyczyną zgonów osób zażywających opiaty, ale spada liczba przypadków śmiertelnych wśród młodzieży • W większości spośród 15 państw UE, w porównaniu z okresem sprzed 10 lat, w grupie wiekowej poniżej 25 lat spadła liczba przypadków śmiertelnych spowodowanych przedawkowaniem, co wskazuje na spadek liczby nowych narkomanów w tym wieku oraz spadek liczby młodych osób przyjmujących narkotyki dożylnie • W nowych Państwach Członkowskich UE i w krajach kandydujących obraz jest inny, gdyż w okresie od połowy lat 90. do 2002 r. obserwowano wzrost liczby przypadków śmiertelnych w grupie wiekowej poniżej 25 lat • W 15 państwach UE i w Norwegii całkowita liczba zgonów odnotowanych jako spowodowane zażywaniem narkotyków spadła z 8394 przypadków w 2001 r. do 7122 przypadków w 2002 r., co oznacza spadek o 15% • W krajach UE liczba zgonów spowodowanych zażywaniem narkotyków utrzymuje się na historycznie wysokim poziomie, ale istnieją oznaki wskazujące na to, że ich szczyt mamy już za sobą Długoterminowa tendencja w liczbie nagłych zgonów spowodowanych zażywaniem narkotyków, obserwowana w UE w latach 1985-2003 Indexed: 1985 = 100% 300 Index % (1985=100%) 250 200 150 100 50 INDEX 1985 1986 1987 1988 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003* 100,0 104,5 118,7 136,9 153,7 181,0 216,4 223,5 201,8 212,2 225,4 252,4 230,1 235,6 241,1 255,4 240,1 205,8 194,9 Najważniejsze zagadnienia w 2005 r. • Część II Najważniejsze zagadnienia w 2005 r. • Obecnie ponad pół miliona Europejczyków poddaje się leczeniu substytucyjnemu. Upowszechnia się stosowanie buprenorfiny • Leczenie innych problemów narkotykowych napotyka na ograniczenia • Obawa związana z wpływem spożywania narkotyków wywieranym na społeczności • Wzrost liczby wykroczeń pod wpływem narkotyków w większości krajów UE • Kraje stawiają na leczenie zamiast kary więzienia Obecnie ponad pół miliona Europejczyków poddaje się leczeniu substytucyjnemu • Znaczny wzrost usług dla osób uzależnionych od opiatów (siedmiokrotny w ciągu ostatnich 10 lat) • ok. 530 000 pacjentów w 28 krajach (EU-25, NO, BG, RO) poddaje się leczeniu substytucyjnemu • W Europie dostępność takiego sposobu leczenia jest nadal zróżnicowana, zwłaszcza pomiędzy 15 krajami UE a nowoprzyjętymi i przyszłymi Państwami Członkowskimi • Udział pacjentów poddawanych leczeniu substytucyjnemu w 10 nowoprzyjętych Państwach Członkowskich, BG + RO wynosi jedynie nieco ponad 1% pacjentów leczonych w ten sposób w Europie Buprenorfina, lek coraz powszechniej stosowany w leczeniu • Około 80% pacjentów poddawanych leczeniu z użyciem substancji zastępczej otrzymuje metadon • Obecnie dostępny jest szerszy zakres możliwości leczenia. Prawie 20% pacjentów poddawanych leczeniu substytucyjnemu otrzymuje buprenorfinę • Pod koniec 2004 r. we wszystkich 15 krajach wchodzących wcześniej w skład UE odnotowano pewne, na razie ograniczone stosowanie leczenia buprenorfiną • Spośród 10 nowych Państw Członkowskich UE buprenorfina jest powszechna jedynie w Czechach Nadal istnieją ograniczenia w leczeniu uzależnień od narkotyków • Pomimo rozszerzenia leczenia uzależnień od opiatów z wykorzystaniem leczenia substancjyjnego, leczenie innych typów uzależnień narkotykowych ma nadal ograniczony zasięg • Ogólnie możliwości leczenia dla osób uzależnionych od kokainy są słabo rozwinięte • Niewiele krajów oferuje usługi opracowane specjalnie dla osób uzależnionych od konopii indyjskich, mimo wzrastającego zapotrzebowania • Konieczne są większe inwestycje w celu zapewnienia różnych sposobów leczenia wszystkim potrzebującym, niezależnie od ich miejsca zamieszkania i przyjmowanego narkotyku Wpływ zażywania narkotyków na nasze społeczności • Nowa tendencja w polityce kontroli narkotyków polega na określeniu zachowań wiążących się z narkotykami, które wywierają negatywny wpływ na całą społeczność • Zachowania uciążliwe dla społeczeństwa, czyli skierowane przeciwko społeczeństwu, zakłócające ład społeczny (np. publiczne zażywanie narkotyku, sprzedawanie narkotyków na ulicy) - nowa idea ochrony społeczności lokalnych • W pięciu krajach zmniejszenie liczby zachowań uciążliwych dla społeczeństwa stanowi obecnie kluczowy cel krajowej polityki antynarkotykowej. Inne działania dotyczą czynów określanych w ramach szerszej kategorii bezpieczeństwa lub porządku publicznego • Inne sposoby reagowania: przepisy prawa skierowane przeciwko typowym zachowaniom uciążliwym dla społeczeństwa, wiążącym się z narkotykami; lokalna ochrona policyjna itp. Wzrost liczby wykroczeń pod wpływem narkotyków w większości krajów UE • Przypadki naruszenia prawa pod wpływem narkotyków tendencja wzrostowa w 20 krajach (1998–2003) • Większość przypadków wykroczeń przeciwko prawu dokonywanych pod wpływem narkotyków wiąże się z ich zażywaniem lub posiadaniem (na użytek własny) • Zaobserwowano ogólny wzrost udziału wykroczeń przeciwko prawu dokonanych pod wpływem narkotyków (98-2003). W większości krajów UE w sprawach wykroczeń przeciwko prawu dokonanych pod wpływem narkotyków konopie indyjskie są nadal najczęściej wymienianym narkotykiem • We wszystkich objętych raportem krajach, z wyjątkiem Austrii i Wielkiej Brytanii, spadła liczba wykroczeń popełnionych pod wpływem heroiny (1998–2003) Kraje stawiają na leczenie zamiast kary więzienia • Dla wielu osób uzależnionych od narkotyków więzienie może okazać się szczególnie szkodliwe • Istnieje szerokie porozumienie polityczne zmierzające do zmiany sposobu postępowania wobec uzależnionych sprawców wykroczeń, z kary więzienia na leczenie • Więzienia są przepełnione — z punktu widzenia kosztów leczenie może okazać się bardziej skuteczne • Nowy plan działania UE w zakresie narkotyków, opracowany na lata 2005–2008, wzywa Państwa Członkowskie do „skutecznego wykorzystywania i dalszego rozwoju działań alternatywnych wobec kary więzienia, zasądzanej uzależnionym od narkotyków sprawcom wykroczeń dokonanych pod ich wpływem” Decydenci polityczni popierają zbieranie danych • Od ponad dziesięciu lat EMCDDA współpracuje z Państwami Członkowskimi w celu opracowania całościowego obrazu zjawiska występowania narkotyków w Europie • Ilość i jakość danych zestawionych w sprawozdaniu rocznym za 2005 r. stanowi odbicie zaangażowania decydentów politycznych UE w finansowanie i wspieranie procesu zbierania danych • Trwałe porozumienie co do potrzeby prowadzenia działań w oparciu o pełne zrozumienie sytuacji w obszarze narkotyków oraz wymiany doświadczeń w zakresie skutecznego reagowania • Cele powyższe zamieszczono w nowej strategii UE i planie działania dotyczącym narkotyków
