Tytuł prezentacji

Ekologiczna i społeczna odpowiedzialność
mikro, małych i średnich przedsiębiorstw
Konferencja dla projektu pt. „Program wdrożenia koncepcji społecznej
i ekologicznej odpowiedzialności dla przedsiębiorstwa RBBiMOS TARTAN
Jacek Kuś” w ramach Szwajcarsko-Polskiego Programu Współpracy –
NABÓR I organizowanego przez SWISS CONTRIBUTION i PARP
PROJEKT WSPÓŁFINANSOWANY PRZEZ SZWAJCARIĘ W RAMACH SZWAJCARSKIEGO
PROGRAMU WSPÓŁPRACY Z NOWYMI KRAJAMI CZŁONKOWSKIMI UNII EUROPEJSKIEJ
http://tartan.net.pl/projects.html
Idea zrównoważonego przedsiębiorstwa
wyzwaniem dla biznesu
Dr Renata Tomaszewska-Lipiec
Zakład Pedagogiki Pracy i Andragogiki
Uniwersytet Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy
24. 04.2014, Wąbrzeźno.
http://tartan.net.pl/projects.html
Środowisko pracy powiązane zarówno
ze sferą przyrody, gospodarki i społeczeostwa,
stanowi ważny obszar realizacji
koncepcji zrównoważonego rozwoju.
http://tartan.net.pl/projects.html
Zrównoważone przedsiębiorstwo stanowi jednostkę gospodarczą postrzegającą
właściwą kombinację zarzą­dzania wszystkimi podstawowymi aspektami swojej
działalności:
• środowiskowymi, a więc odnoszącymi się do przyrody,
• gospodarczymi, a więc finansowymi,
• a także społecznymi,
jako warunkującą jego przetrwanie i opłacalnośd w długim okresie.
Rysunek 1. Proces tworzenia i utrzymywania równowagi w koncepcji zrównoważonego przedsiębiorstwa.
Źródło: W. Przychodzeo, Zrównoważone przedsiębiorstwo, Wydawnictwo Poltext, Warszawa 2013, s. 118.
http://tartan.net.pl/projects.html
Per­spektywa środowiskowa oznacza, że zrównoważone przedsiębiorstwo postrzega
czynniki środowiskowe jako częśd swojej strategii biznesowej i aktywnie włącza
aspekty ekologiczne we wszystkie podstawowe kompetencje.
Perspektywa społeczna może zostad opisana jako osiąganie celów biznesowych
w sposób zgodny ze standardami etycznymi i mający na uwadze kreowanie wartości
dla interesariuszy. Aby stało się to możliwe, zrównoważone przedsiębiorstwo musi
wyjśd poza minimalne wymogi określone w porządku legislacyjnym.
Perspektywa gospodarcza oznacza, że tempo wzrostu aktywów i przychodów jest
zbilansowane z polityką operacyjną i finansową. Wiązka wewnętrznie spójnych
strategii wzrostu i celów finansowych jest aktywnie korygowana w miarę upływu
czasu.
http://tartan.net.pl/projects.html
Środowiskowa perspektywa równoważenia rozwoju przedsiębiorstwa,
przyjąd powinna „ekologizację” polegającą na uwzględnieniu zarządzania
środowiskowego w codziennym funkcjonowaniu.
Rysunek 2. Elementy Systemu Zarządzania Środowiskowego na podstawie cyklu Deminga
Źródło: M. Kramer, J. Brauweiler, Z. Nowak, Mię­dzynarodowe zarządzanie środowiskiem. Instrumenty i systemy zarządzania, t. 2, C.H. Beck,
Warszawa 2005, s. 120.
http://tartan.net.pl/projects.html
Zrówno­ważona stopa wzrostu przedsiębiorstwa w danym roku jest funkcją marży
zysku (zysk netto/przychody ze sprzedaży), obrotowości akty­wów (przychody ze
sprzedaży/aktywa ogółem), dźwigni finansowej oraz wskaźnika zatrzymania
zysków. Do jej wyznaczenia należy wykorzystad kapitał z początku danego roku oraz
zysk netto i przychody ze sprzedaży z kooca analogicznego roku.
Planowane tempo wzrostu przychodów
20% (ze 100 PLN do 120 PLN)
Zysk operacyjny przed amortyzacją
Odsetki
Zwiększenie kapitału obrotowego
3 PLN
Deprecjacja
Podatki
Dywidendy
6 PLN
Potrzebne środku pieniężne
20 PLN
12 PLN
Zyski
zatrzymane
6 PLN
Dostępne środku pieniężne
9 PLN
Istniejąca dźwignia
finansowa =
1/2
3 PLN
11 PLN?
11 PLN?
Wzrost
zadłużenia
Zrównoważona stopa wzrostu = 9%
Rysunek 3. Logika zrównoważonej stopy wzrostu przedsiębiorstwa
Źródło: W. Przychodzeo, Zrównoważone przedsiębiorstwo, Wydawnictwo Poltext, Warszawa 2013, s. 118
http://tartan.net.pl/projects.html
Zwiększenie aktywów trwałych
6 PLN
Emisja akcji
Społeczna perspektywa tworzenia zrównoważonego przedsiębiorstwa
Wdrażając koncepcję Corporate Social Responsibility, przedsiębiorstwa inwestują
pieniądze akcjonariuszy, stąd inwestycja ta powinna generowad zyski warunku­jące
długookresową opłacalnośd. Prawdziwie odpowiedzialna firma nigdy nie traci swojej
imperatywy komercyjnej.
W ostatnich latach społeczne i polityczne żądania zwiększenia od­powiedzialności
przedsiębiorstw stają się coraz bardziej donośne.
Organizacja Narodów Zjednoczonych wyraża je poprzez ruch Global Compact,
a rządy poszczególnych krajów członkowskich Unii Euro­pejskiej tworzą odpowiednie
wytyczne dotyczące CSR. Pewną próbą stworzenia międzynarodowego standardu
w tej dziedzi­nie jest opublikowana w listopadzie 2010 r. norma ISO 26000.
http://tartan.net.pl/projects.html
Rysunek 4. Kwantyfikacja koncepcji zrównoważonego przedsiębiorstwa
Źródło: W. Przychodzeo, Zrównoważone przedsiębiorstwo, Wydawnictwo Poltext, Warszawa 2013, s. 140.
http://tartan.net.pl/projects.html
Zbilansowana karta wyników
Rysunek 5. Wymiary równowagi firmy oraz ich podstawowe wskaźniki w zbilansowanej karcie wyników
Źródło: R.S. Kapłan, D.E Norton, The Balanced Scorecard - Measures That Drive Performance, „Harvard Business Review", Vol. 70, No. 1,
1992, s. 76.
http://tartan.net.pl/projects.html
Rysunek 6. Dodanie perspektywy środowiskowej i społecznej do istniejącej zbilansowanej karty wyników
Źródło: W. Przychodzeo, Zrównoważone przedsiębiorstwo, Wydawnictwo Poltext, Warszawa 2013, s. 140.
http://tartan.net.pl/projects.html
Czy przedsiębiorstwo stosuje zasadę odpowiedzialności w ramach swojej
wewnętrznej struktury w stosunku do pracowników?
W trosce o równowagę swoich pracowników niezbędne jest kreowanie takich
sposobów pracy i czasu oraz warunków jej wykonywania, które będą odpowiadad
potrzebom pracowników i klientów, a także sprzyjad budowaniu kultury
odpowiedzialności za „give and take culture”. Potrzeby te leżą u podstaw tworzenia
w organizacjach tzw. „programów praca–życie pozazawodowe”.
Rysunek 7. Od kultury sprzyjającej zachowaniu równowagi między życiem zawodowym a osobistym do zysku
Źródło: D. Clutterbuck, Równowaga między życiem zawodowym a osobistym, Kraków 2005, s. 36.
http://tartan.net.pl/projects.html
Konflikt występujący pomiędzy pracą a życiem osobistym generuje negatywne
konsekwencje w postaci m.in.: gorszego stanu zdrowia psychicznego i fizycznego,
mniejszego zadowolenia z życia, wyższego poziomu stresu, większego wyczerpania
emocjonalnego, prawdopodobieostwa popadnięcia w alkoholizm i in.
Szacuje się, że rocznie straty wydajności spowodowane osobistymi lub rodzinnymi
problemami zdrowotnymi kosztują amerykaoskich pracodawców 225,8 miliarda USD
(około 170,6 miliarda EUR) rocznie.
Dla społeczeostw w skali makro
(krajowej, regionów etc.)
-malejąca liczba urodzeo dzieci,
-odraczanie narodzin pierwszego
dziecka,
-rosnąca liczba rozwodów,
-rosnąca liczba rodzin niepełnych,
-rosnące nierówności społeczne,
-rosnąca zapadalnośd na choroby
serca, raka i neurologiczne,
-niedostateczna opieka nad
dziedmi,
-rosnąca sfera patologii wśród
nich.
Dla organizacji
gospodarczych
-absencja,
-wzrost fluktuacji; utrata inwestycji w
kapitał ludzki,
- mniejsze zaangażowanie w pracy,
-stres;,
-mniejsza koncentracja w pracy;
-gorsza jakośd pracy i mniejsza
produktywnośd,
- gorsze relacje z klientami i częstsza
ich utrata,
-mniejsza kreatywnośd i
innowacyjnośd,
-niższe zyski i gorsza pozycja
Konkurencyjna.
Dla pracowników
oraz ich rodzin
-stres
-konflikty w rodzinie,
-gorsza opieka nad dziedmi,
- rozwody,
-alkoholizm,
-opadanie w narkomanię,
-uzależnienie od papierosów czy
słodyczy,
-brak poczucia bezpieczeostwa
rodzinnego i pracy.
Rysunek 8. Niektóre negatywne konsekwencje braku równowagi między pracą i życiem pozazawodowym
European Agency for Safety and Health at Work, Family Issues and Work-Life Balance, „E-Facts”, No 57, Feb 16, 2012; S. Borkowska, Równowaga
między pracą a życiem pozazawodowym, [w:] „Acta Universitatis Lodziensis Folia Economica”, 2010, nr 240.
http://tartan.net.pl/projects.html
Programy równowagi praca–życie pozazawodowe mogą wykorzystywad różne instrumenty.
Zalicza się do nich przede wszystkim:
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
jakośd miejsc pracy, a więc: typ umowy o pracę, czas pracy, bezpieczeostwo pracy, szkolenie oferowane
przez pracodawcę i perspektywy rozwoju, rodzaj pracy (status pracy, zakres swobody i treśd pracy),
równośd szans bez względu na formę pracy,
bhp,
pomoc w zakresie opieki nad dziedmi,
opieka nad osobami starszymi,
pomoc w pokonywaniu stresu i barier psychicznych: np. przygotowanie zwolnieo (outplacement),
do przejścia na emeryturę itp.,
dodatkowe urlopy,
kształtowanie kultury organizacyjnej,
poradnictwo osobiste,
poradnictwo podatkowe,
edukacja pozazawodowa np. rodziców,
partycypacja i dialog społeczny np. partycypacja własnościowa (akcje, opcje na akcje itd.) zwłaszcza
dla kadry kierowniczej, finansowa, decyzyjna,
dodatkowe ubezpieczenia emerytalne i inne, płatne w całości lub w części przez pracodawcę,
świadczenia rekreacyjne.
Lista nie jest zamknięta.
http://tartan.net.pl/projects.html
Zasady projektowania programów równowagi praca–życie pozazawodowe
są podobne do wszelkich projektów organizatorskich:
Rysunek 9. Ścieżka budowy programów praca–życie pozazawodowe.
S. Borkowska, Równowaga między pracą a życiem pozazawodowym, *w:+ „Acta Universitatis Lodziensis Folia Economica”, 2010, nr 240.
http://tartan.net.pl/projects.html
Rozwiązania organizacyjne i czasowe w dużych przedsiębiorstwach
są sformalizowane na drodze regulaminu, wewnętrznego kodeksu pracy
lub układu zbiorowego.
W przedsiębiorstwach średnich i małych rozwiązania te funkcjonują raczej
na zasadzie przyjętych i akceptowanych przez właścicieli i kierownictwo zwyczajów.
Dobre praktyki w zakresie zrównoważonego rozwoju powinny zostad skierowane
przede wszystkim na pracowników, gdyż to oni tworzą najważniejszy zasób każdej
organizacji.
http://tartan.net.pl/projects.html
Wykorzystanie
synergii
trzech
aspektów:
ekologicznego, ekonomicznego i społecznego
tworzy
uwarunkowania
istnienia
oraz
funkcjonowania współczesnych zakładów pracy.
Pomiar
realizacji
już
nie
tylko
celów
ekonomicznych, ale również celów społecznych
i ekologicznych, stanowi podstawę oceny przyjęcia
założeo zrównoważonego rozwoju na szczeblu
konkretnego przedsiębiorstwa.
Wdrażanie idei zrównoważonego rozwoju na poziomie konkretnego zakładu pracy
oraz jej wykorzystanie w celu osiągnięcia ponadprzeciętnej zyskowności musi stad
się integralną częścią systemu zarządzania i strategii biznesowej.
Powierz­chowne działania w powyższej dziedzinie nie doprowadzą do podtrzy­mania
zyskowności i będą się wiązały z utratą reputacji i udziału w rynku w długim okresie.
http://tartan.net.pl/projects.html
Dziękuję za uwagę
Dr Renata Tomaszewska-Lipiec
Zakład Pedagogiki Pracy i Andragogiki
Uniwersytet Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy
24. 04.2014, Wąbrzeźno.
http://tartan.net.pl/projects.html